Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
PB Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 1
RAPORTI I POLITIKËS MONETARE PËR TREMUJORIN
E DYTË TË VITIT 2013
B a n k a e S h q i p ë r i s ë
*Raporti i referohet Deklaratës së Politikës Monetaretë Bankës së Shqipërisë për gjashtëmujorin e
parë të vitit 2013, miratuar me vendim të KëshillitMbikëqyrës nr.46, datë 31.07.2013.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
2 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 3
Nëse përdorni të dhëna të këtij publikimi, jeni të lutur të citoni burimin.Botuar nga: Banka e Shqipërisë,Sheshi “Avni Rustemi”, nr.24, TiranëTel.: + 355 4 2419301/2/3; +Faks: + 355 4 2419409/10/11E-mail: [email protected]
Tirazhi: 310 kopjeShtypur në shtypshkronjën Albdesign
www.bankofalbania.org
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
2 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 3
P Ë R M B A J T J A
OBJEKTIVI 7
I. FJALA E GUVERNATORIT 8
II. STABILITETI I ÇMIMEVE DHE OBJEKTIVI I BANKËS SË SHQIPËRISË 11
II.1 Ecuria e inflacionit dhe politika monetare 11II.2 Ecuria e inflacionit sipas kategorive 13
III. ZHVILLIMET MAKROEKONOMIKE 15
III.1 Ambienti i jashtëm i ekonomisë 15III.2 Prodhimi i brendshëm bruto dhe ecuria e kërkesës agregate 20III.3 Gjendja ciklike e ekonomisë, pagat dhe kostot e punës 35III.4 Çmimet e huaja dhe inflacioni i importuar 40III.5 Pritjet inflacioniste 41
IV. ZHVILLIMET MONETARE DHE TREGJET FINANCIARE 43
IV.1 Politika monetare dhe tregjet financiare 43IV.2 Zhvillimet në tregjet financiare 44IV.3 Ecuria e kreditimit 50IV.4 Ecuria e treguesve monetarë 53
V. EKONOMIA SHQIPTARE NË TË ARDHMEN 56
SHTOJCA STATISTIKORE 58
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
4 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 5
H A P Ë S I R A I N F O R M U E S E
P Ë R M B A J T J A E T A B E L A V E
II. Stabiliteti i çmimeve dhe objektivi i Bankës së Shqipërisë Tabelë 1. Kontributi vjetor i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje). 13Tabelë 2. Disa prej treguesve kryesorë makroekonomikë. 16
III. Zhvillimet makroekonomike Tabelë 3. Tregues ekonomikë për vendet e rajonit. 17Tabelë 4. Treguesit kryesorë të bilancit të pagesave (në milionë euro). 34Tabelë 5. Renditja e ekonomive të marra në krahasim. 37Tabelë 6. Treguesit kryesor të punësimit. 38Tabelë 7. Pritjet e bizneseve, konsumatorëve dhe agjentëve financiarë, për inflacionin. 42
Hapësirë informuese 1. Ecuria e çmimeve në tregun e banesave. 24
Hapësirë informuese 2. Zhvillimet kryesore në bilancin e pagesave. 33
Hapësirë informuese 3. Inflacioni bazë kundrejt atij total, në një vështrim krahasues me ekonomi të tjera. 36
Hapësirë informuese 4. Përmbledhje e rezultateve nga vrojtimi i aktivitetit kreditues. 49
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
4 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 5
P Ë R M B A J T J A E G R A F I K Ë V E
II. Stabiliteti i çmimeve dhe objektivi i Bankës së Shqipërisë Grafik 1. Inflacioni vjetor (në përqindje). 11Grafik 2. Hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar (KPNj) (majtas); norma bazë e interesit dhe inflacioni bazë vjetor (djathtas). 12Grafik 3. Inflacioni vjetor sipas kategorive të mallrave dhe të shërbimeve (në përqindje). 14
III. Zhvillimet makroekonomikeGrafik 4. Çmimet bazë (në përqindje). 18Grafik 5. Normat bazë të interesit të disa bankave qendrore. 19Grafik 6. Ecuria e disa treguesve financiarë në tregjet ndërkombëtare. 19Grafik 7. PBB-ja (majtas) dhe dinamika vjetore e komponentëve të huaj dhe të brendshëm të rritjes ekonomike (djathtas). 20Grafik 8. Kontributet e sektorëve në ecurinë vjetore të PBB-së (majtas); treguesit e besimit (djathtas). 20Grafik 9. Vlera e shtuar e degëve të industrisë në kontribute dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në industri. 22Grafik 10. Vlera e shtuar, kontributi dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në sektorin e ndërtimit. 22Grafik 11. Vlera e shtuar e aktiviteteve të bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit, dhe kontributi i tyre në rritjen vjetore të PBB-së. 23Grafik 12. Vlera e shtuar e degëve të shërbimeve në kontribute dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në shërbime. 23Grafik 13. Indeksi i çmimit të banesave dhe indeksi i qirasë së banesave (ndryshimet vjetore në përqindje). 24 Grafik 14. Raporti i indeksit të çmimeve dhe të qirasë së banesave. 24Grafik 15. Tregues të tërthortë të konsumit privat dhe burimeve të financimit të tij. 25Grafik 16. Tregues të tërthortë të investimeve private. 26Grafik 17. Ndryshimi vjetor i shpenzimeve buxhetore, sipas kontributeve të dy kategorive kryesore (majtas) dhe ndryshimet vjetore të zërave kryesorë të shpenzimeve (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13. 27Grafik 18. Treguesit kryesorë fiskalë në përqindje të PBB-së, të grupuar sipas shpenzimeve (majtas) dhe të ardhurave (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13. 28Grafik 19. Ndryshimi vjetor i të ardhurave buxhetore sipas kontributeve të dy kategorive kryesore (majtas) dhe ndryshimet vjetore të zërave kryesorë të të ardhurave (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13. 29Grafik 20. Deficiti buxhetor dhe financimi i tij sipas instrumenteve, në miliardë lekë (majtas), dhe deficiti primar e ai buxhetor në raport të PBB-së, në përqindje (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13. 30Grafik 21. Kontributi i eksporteve neto reale në PBB-në reale (në pikë përqindje). 31Grafik 22. Kontributi i importeve dhe eksporteve në ecurinë e bilancit tregtar. 32Grafik 23. Kontributet sipas zërave në deficitin korrent (në pikë përqindje). 34Grafik 24. Hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar. 35Grafik 25. Prirjet afatgjata të inflacionit (majtas); prirjet afatshkurtra (djathtas). 36Grafik 26. Inflacioni total dhe inflacioni bazë në Shqipëri dhe vende të tjera. 36Grafik 27. Ecuria e punësimit në sektorin privat jobujqësor dhe PBB (grafiku majtas); norma e papunësisë dhe papunësisë afatgjatë (grafiku djathtas). 38Grafik 28. Rritja vjetore e treguesve të pagës (në përqindje) dhe vlerësimet e pagës në ekonomi. 39Grafik 29. Treguesit e produktivitetit, të kostos së punës për njësi dhe të pagës mesatare reale (majtas); ndryshime vjetore (djathtas). 40Grafik 30. TPHI dhe kontributet e çmimeve të huaja të mallrave dhe të kursit të këmbimit në TPHI. 41Grafik 31. Kontributi i inflacionit të importuar dhe të brendshëm në atë total vjetor. 41
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
6 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 7
Grafik 32. Inflacioni i perceptuar dhe i pritur nga agjentët financiarë dhe inflacioni i pritur dhe çmimet e prodhimit të bizneseve. 42
IV. Zhvillimet monetare dhe tregjet financiareGrafik 33. Ndryshimi mesatar i normave të interesit dhe i normës bazë në T2-2013, kundrejt T1-2013. 43Grafik 34. Operacionet e tregut të hapur të BSH-së (majtas) dhe ecuria e normave të interesit në tregun ndërbankar (djathtas). 44Grafik 35. Yield-et e letrave me vlerë të qeverisë në tregun primar. 45Grafik 36. Ndryshimet vjetore të indeksit NEER dhe indeksi i presioneve në tregun valutor. 46Grafik 37. Ecuria ditore e raporti euro/lekë e usd/lekë (majtas) dhe luhatshmëria e raportit euro/lekë në krahasim me monedhat e Evropës Lindore-Qendrore dhe Ballkanit (djathtas). 47Grafik 38. Interesat për depozitat në lekë dhe euro (majtas) dhe interesat për kredinë në lekë (djathtas). 48Grafik 39. Normat e interesit të kredisë në euro. 48Grafik 40. Standardet e kredisë dhe kërkesa për kredi për bizneset (balanca neto). 49Grafik 41. Standardet e kredisë dhe kërkesa për kredi për individët (balanca neto). 49Grafik 42. Kredia për ekonominë. 50Grafik 43. Kredia për sektorin privat. 51Grafik 44. Kredia për biznese, sipas qëllimit të përdorimit. 52Grafik 45. Kredia për biznese, sipas sektorëve të ekonomisë. 52Grafik 46. Kredia për individë, sipas qëllimit të përdorimit. 53Grafik 47. Kontributi i përbërësve të kërkesës dhe ofertës për para. 54Grafik 48. Hendeku i parasë dhe përbërësit e kërkesës për para. 54Grafik 49. Kontributi i depozitave të agjentëve ekonomikë në stokun total. 55
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
6 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 7
Objektivi kryesor i Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve. Nxitja e investimeve afatgjata, ruajtja e fuqisë blerëse të parasë, rritja e eficiencës së shpërndarjes së fondeve në ekonomi dhe mbështetja e stabilitetit financiar janë disa nga përfitimet e një mjedisi ekonomik të karakterizuar nga stabiliteti i çmimeve. Ky stabilitet është kontributi më i madh që banka qendrore mund të japë në mbështetje të një rritjeje ekonomike të qëndrueshme dhe afatgjatë.
Në përputhje me strategjinë e saj të miratuar në Dokumentin e Politikës Monetare për periudhën 2012-2014, Banka e Shqipërisë angazhohet në arritjen dhe ruajtjen e inflacionit vjetor në nivelin 3.0 për qind, me kufij tolerance +/- 1 pikë përqindje. Shpallja e objektivit sasior për inflacionin synon ankorimin e pritjeve të agjentëve ekonomikë dhe uljen e primeve të rrezikut.
Në përmbushje të këtij qëllimi dhe për të forcuar transparencën e saj, Banka e Shqipërisë përgatit dhe publikon Raportin e Politikës Monetare. Ky Raport është instrumenti kryesor i komunikimit të politikës monetare me publikun. Ai paraqet një tablo gjithëpërfshirëse të zhvillimeve më të fundit makroekonomike dhe faktorëve që kanë ndikuar dhe priten të ndikojnë në ecurinë e çmimeve të konsumit në vend.
Raporti i Politikës Monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 u miratua në 31 korrik 2013 nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë. Analiza ekonomike në këtë raport mbështetet mbi të dhënat më të fundit statistikore dhe cilësore në dispozicion, deri më 23 korrik 2013.
OBJEKTIVI
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
8 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 9
Muajt e parë të vitit 2013 kanë konfirmuar vlerësimet tona për rritje të ngadaltë të ekonomisë shqiptare dhe për presione të ulëta inflacioniste në të. Aktiviteti ekonomik në vend vazhdon të vuajë nga ecuria e dobët e kërkesës agregate, e cila nga ana e saj reflekton pasigurinë e agjentëve ekonomikë mbi të ardhmen, kushtet relativisht të shtrënguara të financimit, si dhe dobësinë ekonomike të partnerëve tanë kryesorë tregtarë. Megjithatë, ndonëse në një kontekst makroekonomik sfidues, stabiliteti ekonomik e financiar i vendit mbetet i qëndrueshëm. Inflacioni qëndroi në nivele të ulëta gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit, si pasojë e presioneve të dobëta nga ana e kërkesës, por edhe në reflektim të pritjeve të ankoruara për inflacionin. Këto të fundit pasqyrojnë politikën e kujdesshme monetare të ndjekur nga Banka e Shqipërisë. Kjo politikë ka bërë të mundur uljen e normave afatgjata të interesit dhe ka ndihmuar në ruajtjen e parametrave të shëndetit të sistemit bankar. Gjithashtu, përmirësimi i pozicionit të jashtëm të vendit, i shoqëruar me qëndrueshmërinë e monedhës vendase, si dhe bilancet përgjithësisht të shëndosha të sektorit financiar të ekonomisë, kanë forcuar më tej stabilitetin financiar dhe kanë siguruar një nga shtyllat e nevojshme për rritjen afatgjatë të vendit.
Inflacioni i tremujorit të dytë rezultoi mesatarisht në nivelin 2.2%, duke u reduktuar në krahasim me tremujorin e parë. Reduktimi i inflacionit të produkteve bujqësore dhe qëndrueshmëria e çmimeve të artikujve të tjerë të shportës, e zhvendosën për poshtë inflacionin e këtij tremujori. Ecuria e çmimeve bujqësore vazhdon të përcaktojë rreth 90% të inflacionit total, duke reflektuar si luhatjet e çmimeve të këtyre produkteve, ashtu edhe peshën relativisht të lartë që kanë ato në shportën tonë të konsumit.
Në aspektin makroekonomik, ecuria e inflacionit vazhdon të përcaktohet kryesisht nga prania e kapaciteteve të pashfrytëzuara të prodhimit. Rritja e ngadaltë e kërkesës agregate është shoqëruar me rritje të ulët të investimeve, të punësimit dhe të pagave, e të kostove të punës në ekonomi. Ky zinxhir faktorësh është përkthyer më tej në presione të ulëta për rritjen e çmimeve të konsumit. Ai është konfirmuar edhe nga vlerat minimale historike që ka shënuar inflacioni bazë gjatë kësaj periudhe. Nga ana e ofertës, stabilizimi i çmimeve në tregjet botërore, si dhe pritjet e ankoruara të agjentëve ekonomikë për inflacionin, janë reflektuar në rritje të ulëta të çmimeve në tregun e brendshëm.
Duke u ndalur te zhvillimet ekonomike, të dhënat e INSTAT-it tregojnë se rritja ekonomike e tremujorit të parë rezultoi rreth 1.7%, duke mbetur në linjë me nivelin e regjistruar në fundin e vitit të kaluar. Zgjerimi i aktivitetit
I. FJALA E GUVERNATORIT
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
8 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 9
ekonomik, gjatë tremujorit të parë, u mbështet kryesisht nga rritja e sektorit të industrisë, ndërkohë që sektori i bujqësisë dhe ai i shërbimeve patën gjithashtu një rritje pozitive por më të dobët. Në të kundërt, sektori i ndërtimit vijoi të tkurret. Informacioni i disponuar për tremujorin e dytë të vitit sugjeron një përmirësim të ecurisë së ekonomisë, kryesisht në reflektim të stimulit të lartë fiskal të kësaj periudhe.
Nga pikëpamja e përbërësve të kërkesës, rritja ekonomike gjatë gjashtëmujorit i detyrohet kryesisht rritjes së eksporteve dhe shpenzimeve publike të kësaj periudhe, ndërkohë që kontributi i konsumit dhe i investimeve private vlerësohet të ketë qenë i dobët. Ndonëse stimujt monetarë janë rritur gjatë tremujorëve të fundit, konsumi dhe investimet private janë frenuar nga pasiguria për të ardhmen. Kjo pasiguri reflektohet në një sjellje më të kujdesshme nga biznesi dhe familjet shqiptare, si dhe në një gatishmëri më të ulët të tyre për të marrë përsipër rrezik. Rritja e prirjes për kursim dhe ulja e shkallës së huamarrjes përmirësojnë bilancet e sektorit privat, por ato kanë një ndikim negativ në kërkesën agregate dhe rritjen ekonomike afatmesme.
Ecuria e treguesve fiskalë në gjashtë muajt e parë të vitit ka reflektuar një politikë fiskale ekspansioniste, të manifestuar në rritjen e shpenzimeve buxhetore dhe të deficitit fiskal. Kjo sjellje ka qenë veçanërisht e spikatur në tremujorin e dytë. Rritja e shpenzimeve buxhetore ka patur një impakt pozitiv në rritjen ekonomike të kësaj periudhe, por efekti tërësor i politikës fiskale do të varet nga shkalla e respektimit të treguesve të miratuar buxhetorë për vitin 2013. Shpenzimet publike kanë shënuar rritje vjetore prej 12.2% në gjashtë muajt e parë të këtij viti, të nxitura në një masë të madhe nga shpenzimet kapitale. Nga ana tjetër, të ardhurat buxhetore për këtë periudhë rezultuan 2.9% më të ulëta nga një vit më parë, duke reflektuar ecurinë e dobët të të ardhurave tatimore. Këto zhvillime janë materializuar në rritje të ndjeshme të deficitit buxhetor, i cili ka rezultuar më shumë se dy herë më i lartë, në krahasim me një vit më parë.
Dinamika e deficitit buxhetor është reflektuar në rritjen e borxhit publik gjatë kësaj periudhe. Në fund të tremujorit të parë, raporti i borxhit publik ndaj PBB-së vlerësohet në 63.3%. Borxhi publik përbën një nga dobësitë më të mëdha të ekonomisë e të sistemit financiar shqiptar. Për këtë arsye, Banka e Shqipërisë sugjeron se marrja e masave të menjëhershme për kontrollin e këtij borxhi do të përbënte një kontribut të rëndësishëm për reduktimin e pasigurive dhe të primeve të rrezikut në ekonomi. Gjejmë rastin të sugjerojmë edhe një herë vendosjen e një rregulli fiskal transparent e të besueshëm, si rruga më e mirë për të disiplinuar politikën fiskale dhe për të ruajtur besimin e tregjeve financiare ndaj borxhit publik shqiptar, në afat të gjatë.
Të dhënat e sektorit të jashtëm të ekonomisë dëshmojnë praninë e një kontributi pozitiv të kërkesës së huaj në rritjen e aktivitetit ekonomik në vend dhe një ngushtim të mëtejshëm të deficitit tregtar, gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit. Kjo sjellje është diktuar nga rritja vjetore me 17.4% e eksporteve dhe nga rënia vjetore me 6.3% e importeve për të njëjtën periudhë. Për pasojë, deficiti tregtar është ulur me 22.2% gjatë kësaj periudhe.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
10 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 11
Korrektimi i deritanishëm i bilancit tregtar është një zhvillim pozitiv për ekonominë shqiptare, por reduktimi i këtij deficiti i dedikohet në masë të madhe faktorëve me natyrë jo të qëndrueshme. Analiza e detajuar e shkëmbimeve tregtare konfirmon përqendrimin e lartë të eksporteve shqiptare, në rajone të caktuara gjeografike apo në grup-produkte të ngushta, si dhe vlerën e shtuar të ulët të tyre. Për një rritje të qëndrueshme të eksporteve dhe korrektim të shëndetshëm të deficitit tregtar, vëmendja e politikëbërësve duhet të orientohet drejt rritjes së konkurrueshmërisë së mallrave vendase dhe zgjerimit të bazës së eksporteve, nëpërmjet përshpejtimit të reformave strukturore.
Zhvillimet në tregjet financiare kanë reflektuar prime të ulëta të rrezikut dhe të inflacionit, duke mundësuar përcjelljen më të mirë të sinjaleve lehtësuese të politikës monetare të ndërmarra në fillim të këtij viti. Normat e interesit në tregun ndërbankar kanë qëndruar pranë normës bazë dhe kanë shfaqur luhatshmëri të ulët. Në tregun primar, yield-et e letrave me vlerë të qeverisë kanë shënuar rënie të ndjeshme, veçanërisht në segmentin e maturiteteve më të gjata. Rënia e normave të interesit ka qenë më e shpejtë gjatë muajve të fundit edhe në tregun e depozitave, por mbetet e pakët në atë të kredive. Normat e interesit për kreditë po shfaqin një reagim të ngadaltë kundrejt normave të tjera të tregut, duke u ndikuar edhe nga kreditimi i pakët i ekonomisë gjatë muajve të fundit.
Zhvillimet monetare tregojnë vazhdimësi të presioneve të ulëta inflacioniste në ekonomi. Përshpejtimi i rritjes vjetore të ofertës monetare ka reflektuar kryesisht kërkesën e shtuar të sektorit publik për financim gjatë këtyre dy muajve. Nga ana tjetër, kërkesa e bizneseve dhe e individëve për para, ka vijuar të mbetet e dobët. Kredia për sektorin privat është ngadalësuar ndjeshëm dhe në fund të muajit maj, ajo është 0.2% më e ulët se një vit më parë. Krahas kushteve të shtrënguara të ofertës, ecuria e dobët e kreditimit po reflekton gjithnjë e më shumë rënien e kërkesës së bizneseve për kredi. Ndërkohë, në tre muajt e fundit është regjistruar rritje e kërkesës së individëve për financim, duke sinjalizuar kështu për një gjallërim të mundshëm të kësaj kredie.
Projeksionet tona për ecurinë e ekonomisë në të ardhmen mbështesin vlerësimin për një rritje të ngadaltë të aktivitetit ekonomik gjatë tremujorëve në vazhdim, në nivele të krahasueshme me ato të gjysmës së parë të vitit. Kërkesa e huaj do të jetë burim i rritjes ekonomike edhe në tremujorët e ardhshëm, ndërkohë që stimuli fiskal i gjashtëmujorit të parë pritet të mungojë gjatë gjysmës së dytë të vitit. Të dhënat e tërthorta nuk mbartin ende sinjale për gjallërim të konsumit dhe të investimeve private. Rritja nën potencial e ekonomisë do të shoqërohet me presione të ulëta inflacioniste nga kahu i kërkesës dhe në mungesë të goditjeve të paparashikuara të ofertës, çmimet e konsumit pritet të rriten me norma të ulëta. Inflacioni vjetor pritet të luhatet në intervalin 1.1% - 3.8% pas 4 tremujorëve, me një probabilitet ndodhjeje 90%. Në këto rrethana, politika jonë monetare do të vazhdojë të ruajë natyrën e saj stimuluese edhe përgjatë tremujorëve në vijim. Po kështu, ne do të vazhdojmë të furnizojmë sistemin bankar me të gjithë likuiditetin e kërkuar për funksionimin normal të tregjeve financiare.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
10 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 11
Inflacioni shënoi nivele të ulëta edhe gjatë tremujorit të dytë të vitit. Ecuria e tij vijon të përcaktohet nga luhatjet e artikujve ushqimorë, ndërkohë që artikujt e tjerë të shportës kanë pasur një ecuri më të qëndrueshme dhe ndikim të ulët në inflacion. Ambienti makroekonomik karakterizohet nga presione të ulëta inflacioniste. Kërkesa e dobët agregate është reflektuar në një shfrytëzim jo të plotë të kapaciteteve prodhuese, duke u përcjellë më tej në presione të dobëta për rritjen e pagave, të kostove të prodhimit dhe të marzheve të fitimit. Nga ana e ofertës, çmimet e produkteve finale dhe të lëndëve bazë në tregjet botërore kanë qenë relativisht të qeta, ndërkohë që ecuria e kursit të këmbimit dhe e pritjeve inflacioniste ka qenë e qëndrueshme.
Politika monetare e Bankës së Shqipërisë ka ruajtur një kah lehtësues, gjatë tremujorit të dytë. Uljet e mëparshme të normës bazë të interesit janë reflektuar më mirë në tregjet financiare gjatë kësaj periudhe, ndërkohë që Banka e Shqipërisë ka vazhduar të injektojë likuiditet në ekonomi nëpërmjet instrumenteve të marrëveshjeve të riblerjes. Ecuria e pritur e ekonomisë shqiptare dhe e tregjeve financiare pritet të reflektohet në një inflacion të ulët gjatë horizontit afatmesëm. Ky parashikim sugjeron se politika monetare do të vijojë të mbetet në kahun lehtësues edhe gjatë kësaj periudhe.
II.1 ECURIA E INFLACIONIT DHE POLITIKA MONETARE
Ekonomia shqiptare është përballur me presione të moderuara inflacioniste gjatë 12 muajve të fundit. Norma mesatare vjetore e inflacionit shënoi 2.2% gjatë tremujorit të dytë të vitit, duke mbetur poshtë objektivit të Bankës së Shqipërisë dhe duke pësuar ulje kundrejt vlerës 2.5% të regjistruar në tremujorin paraardhës.
Çmimet e lëndëve të para në tregun ndërkombëtar shënuan rënie gjatë kësaj periudhe, por normat e moderuara të inflacionit u ndikuan kryesisht nga ecuria e dobët e kërkesës së brendshme. Dobësia e konsumit dhe e investimeve private ka përcaktuar një shfrytëzim jo të plotë të kapaciteteve prodhuese dhe ka ndikuar në rritjen e ulët të pagave dhe të kostove të prodhimit. Këto zhvillime janë reflektuar edhe në tendencën rënëse të inflacionit bazë, tendencë kjo e cila ka përcaktuar edhe rënien e inflacionit total.
II. STABILITETI I ÇMIMEVE DHE OBJEKTIVI I BANKËS SË SHQIPËRISË
Grafik 2. Hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar (KPNj) (majtas)*. Norma bazë e interesit dhe inflacioni bazë vjetor
(djathtas).
Burimi: Vlerësime të Bankës së Shqipërisë.*Shënim: MA - mesatare lëvizëse me 4 terma për të sheshuar luhatshmërinë afatshkurtër.
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
-1.5
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
05
_T40
6 _T1
06
_T20
6 _T3
06
_T40
7 _T1
07
_T20
7 _T3
07
_T40
8 _T1
08
_T20
8 _T3
08
_T40
9 _T1
09
_T20
9 _T3
09
_T41
0 _T1
10
_T21
0 _T3
10
_T41
1 _T1
11
_T21
1 _T3
11
_T41
2 _T1
12
_T21
2 _T3
12
_T41
3 _T1
Hendeku i prodhimit (HP) si përqindje e prodhimit potencial (MA) (bm)v/v KPNJ (MA) (bd)
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
07
M0
20
7M
05
07
M0
80
7M
11
08
M0
20
8M
05
08
M0
80
8M
11
09
M0
20
9M
05
09
M0
80
9M
11
10
M0
21
0M
05
10
M0
81
0M
11
11
M0
21
1M
05
11
M0
81
1M
11
12
M0
21
2M
05
12
M0
81
2M
11
13
M0
21
3M
05
Norma bazë e interesit (-12muaj) Inflacioni bazë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
12 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 13
Në reflektim të presioneve të dobëta aktuale dhe të pritura mbi inflacion, Banka e Shqipërisë ka vazhduar të ndjekë një politikë monetare lehtësuese edhe gjatë tremujorit të dytë të vitit1. Norma bazë e interesit është mbajtur e pandryshuar, në nivelin minimal historik prej 3.75%, por ajo ka vazhduar të furnizojë sistemin bankar me likuiditetin e duhur për funksionimin e tregjeve monetare.
Banka e Shqipërisë ka vijuar të kryejë operacione të rregullta në drejtim të injektimit të likuiditetit me afat 7-ditor dhe 1-mujor. Përmirësimi i raporteve të kërkesës dhe ofertës për likuiditet e për fonde të huajtshme, si dhe sinjalizimi i ndjekjes së një politike monetare stimuluese edhe për një horizont afatmesëm, janë reflektuar në një tendencë të përgjithshme rënëse të normave të interesit në ekonomi. Rënia e këtyre normave ka qenë më e pranishme në tregun e depozitave dhe të instrumenteve të borxhit të qeverisë, ndërkohë që normat e interesit të kredive janë reduktuar më pak. Ky zhvillim tregon praninë e primeve të larta të rrezikut në ekonominë shqiptare, e lidhur kjo si me perceptimin e bankave e bizneseve për një ecuri të ngadaltë ekonomike në të ardhmen, ashtu edhe me politikat e shtrënguara kredituese të imponuara nga situata financiare në Eurozonë. Ashtu si dhe në të gjitha vendet e tjera të rajonit, prania e primeve të larta të rrezikut në ekonomi, ka bërë që transmetimi i politikës lehtësuese monetare në rritjen e kërkesës agregate të jetë jo i plotë. Në reflektim të këtij fakti, Banka e Shqipërisë miratoi në muajin mars edhe një paketë masash stimuluese makroprudenciale, të cilat pritet të reflektohen në të ardhmen, në nxitjen e aktivitetit kreditues dhe në përmirësimin e mekanizmit të transmetimit të politikës monetare.
1 Në janar 2013, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë, uli normën bazë të interesit me 25 pikë bazë, për të gjashtën herë radhazi që nga shtatori i vitit 2011, duke e çuar atë në minimumin historik (3.75%).
Grafik 2. Hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar (KPNj) (majtas)*. Norma bazë e interesit dhe inflacioni bazë vjetor
(djathtas).
Burimi: Vlerësime të Bankës së Shqipërisë.*Shënim: MA - mesatare lëvizëse me 4 terma për të sheshuar luhatshmërinë afatshkurtër.
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
-1.5
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
05
_T40
6 _T1
06
_T20
6 _T3
06
_T40
7 _T1
07
_T20
7 _T3
07
_T40
8 _T1
08
_T20
8 _T3
08
_T40
9 _T1
09
_T20
9 _T3
09
_T41
0 _T1
10
_T21
0 _T3
10
_T41
1 _T1
11
_T21
1 _T3
11
_T41
2 _T1
12
_T21
2 _T3
12
_T41
3 _T1
Hendeku i prodhimit (HP) si përqindje e prodhimit potencial (MA) (bm)v/v KPNJ (MA) (bd)
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.00
7M
02
07
M0
50
7M
08
07
M1
10
8M
02
08
M0
50
8M
08
08
M1
10
9M
02
09
M0
50
9M
08
09
M1
11
0M
02
10
M0
51
0M
08
10
M1
11
1M
02
11
M0
51
1M
08
11
M1
11
2M
02
12
M0
51
2M
08
12
M1
11
3M
02
13
M0
5
Norma bazë e interesit (-12muaj) Inflacioni bazë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
12 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 13
II.2 ECURIA E INFLACIONIT SIPAS KATEGORIVE
Zhvillimet në inflacion, gjatë gjysmës së parë të vitit 2013, janë përcaktuar pothuajse tërësisht nga ecuria e çmimeve të produkteve ushqimore, e në veçanti të atyre të papërpunuara. Ndërkohë, artikujt e tjerë të shportës së çmimeve të konsumit kanë pasur përgjithësisht kontribut të ulët apo negativ në inflacion.
Kategoria “ushqime të papërpunuara” regjistroi një inflacion mesatar vjetor prej 10%, gjatë tremujorit të dytë, inflacion ky rreth 1.5 p.p më i lartë se ai i tremujorit paraardhës. Inflacioni i lartë i kësaj periudhe erdhi si rezultat i zhbalancimeve të kërkesës dhe ofertës për këto produkte, në përgjigje të luhatjeve sezonale të ofertës vendase bujqësore. Çmimet e ushqimeve të papërpunuara kanë qenë të larta edhe në vendet e rajonit, fakt ky që tregon se ecuria e tyre në tregun e brendshëm ka qenë nën presionin e zhvillimeve në tregun ndërkombëtar.
Çmimet e kategorisë “ushqime të përpunuara” rezultuan me një inflacion më të ulët krahasuar me një tremujor më parë. Inflacioni vjetor dhe kontributi i kësaj kategorie në inflacionin total shënuan përkatësisht 1.3% dhe 0.3 p.p, të cilat përbëjnë dhe vlerat më të ulëta të dy viteve të fundit. Si gjithnjë, konjuktura e çmimeve të këtyre mallrave në tregun botëror mbetet përcaktuesi kryesor i ecurisë së çmimeve të kësaj kategorie.
Tabelë 1. Kontributi vjetor i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje).T1:11 T2:11 T3:11 T4:11 T1:12 T2:12 T3:12 T4:12 T1:13 T2:13
1. Ushqime të përpunuara (pp) 2.2 2.5 2.2 1.6 0.7 0.4 0.4 0.6 0.5 0.3Bukë dhe drithëra (pp) 0.7 1.0 0.8 0.5 0.2 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1Alkool dhe duhan (pp) 0.5 0.4 0.4 0.4 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1 0.22. Ushqime të papërpunuara (pp) 0.6 0.5 0.0 -0.1 -0.6 0.5 1.3 1.0 1.7 2.0Fruta (pp) 0.2 0.4 0.2 0.3 0.3 0.3 0.5 0.5 0.3 0.4Perime (pp) 0.1 -0.4 -0.6 -0.7 -1.2 -0.1 0.7 0.2 1.2 1.53. Shërbime (pp) 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0 0.2 0.2 0.2 0.2 0.14. Mallra me çmime të rregulluara (pp) 0.4 0.3 0.1 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1Lëndë djegëse dhe energji (pp) 0.2 0.3 0.2 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.05. Strehim (pp) 0.2 0.3 0.3 0.3 0.3 0.2 0.0 -0.2 -0.2 -0.26. Mallra konsumi joushqimor 0.6 0.5 0.4 0.6 0.6 0.4 0.5 0.5 0.1 -0.27. Mallra konsumi afatgjatë (pp) 0.0 0.1 0.1 0.1 0.0 0.1 0.2 0.2 0.1 0.1Indeksi i çmimeve të konsumit (v/v %) 4.0 4.1 3.2 2.5 1.1 1.9 2.7 2.4 2.5 2.2
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë. *Në tabelë janë paraqitur disa nga grupet kryesore të kategorive.
Gjatë këtij tremujori, kontributi i kategorive “mallra të konsumit joushqimor” dhe “strehim” ka rezultuar negativ. Norma e inflacionit të kategorisë së parë vazhdon të mbetet nga më të ulëtat të shënuara në 10 vitet e fundit (-1.8%), duke dhënë kontribut të rëndësishëm rënës në vlerën totale të inflacionit (-0.3 p.p). Ky reduktim erdhi si rezultat i rënies së çmimit të naftës në tregjet botërore dhe i shuarjes së efektit të taksës së mjedisit mbi çmimin e naftës (efekt i cili ishte i pranishëm gjatë gjithë vitit 2012). Kategoria e dytë, me gjithë një rritje të çmimeve në nënkategorinë “qira” dhe “qira e imputuar” në muajin qershor, vazhdon të regjistrojë norma negative të inflacionit (-1.9%).
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
14 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 15
Kategoritë e tjera me peshë më të vogël, në përgjithësi, vazhdojnë të japin një kontribut të ulët dhe të njëjtë me një tremujor më parë, në vlerën e inflacionit vjetor. Inflacioni vjetor i kategorisë “mallra me çmime të rregulluara” ishte 0.2%, në tremujorin e dytë të vitit, duke dhënë një kontribut shumë të ulët në inflacionin total.
Grafik 3. Inflacioni vjetor sipas kategorive të mallrave dhe shërbimeve (në përqindje).
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-.04
.00
.04
.08
.12
.16Ushqime të përpunuara Ushqime të papërpunuara Mallra konsumi joushqimor
Mallra me çmime të rregulluara
Mallra konsumi afatgjatë
-.04
.00
.04
.08
.12
.16
-.04
.00
.04
.08
.12
.16
-.04
.00
.04
.08
.12
.16
-.04
.00
.04
.08
.12
.16Strehim
-.04
.00
.04
.08
.12
.16Shërbime
-.04
.00
.04
.08
.12
.16
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
14 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 15
Analiza e zhvillimeve ekonomike e monetare, e përditësuar me informacionin e ri të marrë gjatë tremujorit të dytë, tregon praninë e presioneve të ulëta inflacioniste. Këto presione kushtëzohen nga rritja ekonomike e dobët dhe nën potencial, nga ecuria relativisht e qëndrueshme e inflacionit në tregjet botërore, nga pritjet e ankoruara inflacioniste dhe nga ekspansioni i kontrolluar i mjeteve monetare. Në veçanti, rritja nën potencial e ekonomisë shqiptare mbetet faktori kryesor që përcakton presionet e dobëta në inflacion.
Kërkesa agregate vazhdoi të mbetet e dobët gjatë gjysmës së parë të vitit. Rritja ekonomike është mbështetur nga kërkesa e huaj dhe nga rritja e stimulit fiskal gjatë kësaj periudhe, ndërkohë që ecuria e konsumit dhe e investimeve private mbeti e dobët. Të dhënat e INSTAT-it tregojnë se rritja ekonomike për tremujorin e parë të vitit, ishte në nivelin 1.7%. Projeksionet tona sugjerojnë se rritja e tremujorit të dytë ka qenë në nivele të përafërta, por disi më të larta, si pasojë e rritjes së stimulit fiskal. Rritja ekonomike në të ardhmen do të përcaktohet në një masë të madhe nga ecuria e konsumit dhe e investimeve në vend. Konsumatorët dhe bizneset shqiptare vazhdojnë të mbeten hezitues në ndërmarrjen e planeve afatgjata të konsumit apo të investimeve, por ato pritet të gjejnë një mbështetje në rritje nga përcjellja më e mirë e politikës monetare lehtësuese. Gjithashtu, natyra e politikës fiskale në horizontin afatmesëm do të përbëjë një faktor tjetër vendimtar në zhvillimet ekonomike të kësaj periudhe.
III.1 AMBIENTI I JASHTËM I EKONOMISË
III.1.1 RRITJA EKONOMIKE DHE BALANCAT KRYESORE MAKROEKONOMIKE
Ekonomia botërore ka vijuar të rimëkëmbet në tremujorin e dytë, ndonëse ritmi i rritjes është ngadalësuar dhe ka qenë jo i njëtrajtshëm midis shteteve. Rimëkëmbja e ekonomisë botërore pritet të vazhdojë me ritme të moderuara, por ajo vijon të mbetet e rrethuar nga faktorë pasigurie. Shtetet e zhvilluara kanë regjistruar norma modeste rritjeje, ndërkohë që ekonomitë në zhvillim kanë shfaqur ritme rritjeje më të forta. Normat e inflacionit shfaqin prirje rënëse në vendet e zhvilluara, ndërsa në ekonomitë në zhvillim ato kanë shfaqur ecuri jo homogjene, të ndikuara nga faktorë specifikë të përkohshëm.
III. ZHVILLIMET MAKROEKONOMIKE
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
16 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 17
Tabelë 2. Disa prej treguesve kryesorë makroekonomikë.
ShtetetNdryshimi i PBB-së Norma e papunësisë Norma e inflacionit
T1-13/T4-12
T1-13/T1-12 Maj-13 Qershor-13/
Maj-13Qershor-13/Qershor-13
ShBA 0.6 1.8 7.61 0.2 1.8Eurozonë -0.2 -1.1 12.2 0.1 1.6Gjermani 0.1 -0.3 5.3 0.1 1.8Francë -0.2 -0.4 10.9 0.2 0.9Mbretëri e Bashkuar 0.3 0.6 7.8 0.20 2.9Japoni 0.7 3.5 4.1 0.12 -0.32
Burimi: BQE, FED, Eurostat dhe institutet statistikore përkatëse.1 Muaji qershor 2013.2 Muaji maj 2013.
EKONOMITË E ZHVILLUARA
Duke iu referuar të dhënave më të fundit, PBB-ja e Eurozonës për tremujorin e parë të vitit 2013, është tkurrur me 0.2% në terma tremujorë dhe me 1.1% në terma vjetorë. Me përjashtim të Gjermanisë, e cila shënoi një rritje pozitive (0.1%), pjesa dërrmuese e shteteve të Eurozonës shënuan tkurrje të ekonomive të tyre. Faktorë parësorë mbeten rënia e konsumit privat dhe dobësimi i përgjithshëm në aktivitetet prodhuese, në një kohë që tregu i punës vazhdon të jetë i dobët dhe regjistron shifra të larta papunësie, veçanërisht tek grup-moshat e reja. Tregues paraprirës kanë regjistruar një përmirësim të lehtë në muajt e fundit, duke mbështetur mundësinë për një rikuperim të aktivitetit ekonomik në pjesën e mbetur të këtij viti. Në prani të një kërkese të ndrydhur, presionet inflacioniste vijojnë të jenë të moderuara dhe ecuria e çmimeve parashikohet të jetë brenda objektivit të BQE-së.
Në tremujorin e parë të vitit, ekonomia e ShBA-së u rrit me 1.6% në terma vjetorë, duke ngadalësuar ritmin e rritjes për të tretin tremujor radhazi. Rritja është mbështetur nga gjallërimi i shpenzimeve konsumatore dhe investimet private, si dhe tkurrja më e ngadaltë e shpenzimeve qeveritare. Kontribut negativ kanë dhënë eksportet neto dhe ngadalësimi i menjëhershëm i investimeve jorezidenciale. Të dhënat e tërthorta për tremujorin e dytë sinjalizojnë një rritje pozitive thuajse në të njëjtat ritme si një tremujor më parë. Papunësia ka ndjekur një trajektore rënëse në terma tremujorë. Në kahun negativ qëndrojnë ecuria e dobët e prodhimit industrial dhe pritjet për shpenzime qeveritare më të ulëta. Sipas parashikimeve të ekspertëve, rritja ekonomike pritet të qëndrojë në të njëjtat nivele deri në tremujorin e katërt, e më tej rritja ekonomike pritet të përshpejtohet.
EKONOMITË E RAJONIT
Ekonomia italiane ka vijuar tkurrjen në tremujorin e parë të vitit, duke pasqyruar rënien e sektorit të shërbimeve dhe të prodhimit industrial. Të dhënat për tremujorin e dytë tregojnë përmirësim të eksporteve neto, si pasojë e tkurrjes së importeve, por edhe një performancë të dobët të sektorit të ndërtimit dhe prodhimit industrial.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
16 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 17
Ekonomia e Greqisë ka vijuar të ndjekë trajektore rënëse në tremujorin e parë të vitit, duke treguar ecurinë e dobët të shpenzimeve konsumatore dhe të investimeve. Në sektorin e jashtëm, tkurrja e deficitit tregtar ka dhënë një kontribut pozitiv. Të dhënat paraprake tregojnë se gjendja e vështirë e ekonomisë greke do të vijojë edhe në tremujorët në vazhdim. Shpenzimet qeveritare dhe ato konsumatore do të vijojnë të vuajnë shkurtimet në administratë, të nevojshme për të riparuar bilancet dhe për të përfituar financimin nga trojka e institucioneve ndërkombëtare2.
Ekonomia e Turqisë ka përshpejtuar normat rritëse në tremujorin e parë të vitit, duke arritur normën vjetore prej 3%. Kontribues kryesor për rritjen ka qenë rritja e shpenzimeve publike, ndërsa tkurrja e investimeve private dhe rënia e eksporteve neto ndikuan negativisht. Të dhënat e tërthorta për aktivitetin ekonomik tregojnë për zhvillime pozitive deri në muajin maj, megjithëse trazirat politike që nisën në muajin qershor pritet të frenojnë rritjen ekonomike për tremujorin e dytë. Sipas parashikimeve, rritja ekonomike për vitin 2013 pritet të jetë 3.2%, një pikë përqindje më e lartë se ajo e një viti më parë.
Tabelë 3. Tregues ekonomikë për vendet e rajonit.
Vendet Ndryshimi i PBB-së Inflacioni vjetor Norma e papunësisë
T1:13/T1:12 Qershor-13 Prill-13Itali -2.3 3.6 12.22Greqi -5.3 1.0 26.9IRJ Maqedoni 2.9 4.2 29.91Serbi 2.1 9.8 24.1Kroaci -1.5 2.0 18.11Turqi 3.0 8.3 9.3Kosovë 4.5 (2011) 2.6 :Shqipëri 1.7 2.3 12.81
Burimi: Institutet statistikore përkatëse, FMN, EcFin, Eurostat.1 - Vlera për T1 2013; 2- Vlera për muajin maj 2013; : Të dhëna të padisponueshme.
Aktiviteti ekonomik në IRJM ka përshpejtuar normat e rritjes, duke dëshmuar rritjen e investimeve, shpenzimeve konsumatore dhe përmirësimin e balancës së jashtme, si pasojë e rënies më të shpejtë të importeve. Të gjithë sektorët e ekonomisë kanë shënuar rritje, të prirë nga rritja e fortë e sektorit të ndërtimit. Treguesit e tërthortë japin sinjale të përziera për tremujorin e dytë, duke u luhatur në vlerat e tyre nga muaji në muaj. Parashikimet e institucioneve ekonomike tregojnë për një rritje disi më të ngadaltë në tremujorët në vazhdim.
III.1.2 ECURIA E ÇMIMEVE TË PRODUKTEVE KRYESORE
Çmimi mesatar i naftës për fuçi, në tregun ndërkombëtar, ka vijuar të ndjekë një trajektore rënëse gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013. Indeksi evropian Brent shënoi një vlerë mesatare prej 102.6 dollarësh për fuçi në tremujorin e 2 Trojka e institucioneve që vendosin mbi disbursimin e paketave të shpëtimit për qeverinë
greke përbëhet nga Bashkimi Evropian, Banka Qendrore Evropiane dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
18 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 19
dytë, duke reflektuar një rënie të çmimit të naftës me 5.4% në terma vjetorë. Krahasuar me tremujorin e parë, çmimi i këtij produkti ka shënuar një rënie edhe më të theksuar, duke u tkurrur me 8.8%. Dobësimi i kërkesës botërore për naftë dhe rritja e prodhimit nga vendet joanëtare të OPEC-ut, cilësohen si faktorët kryesorë që kanë influencuar prirjen rënëse të çmimit të naftës për periudhën në studim.
Në këtë linjë, rol plotësues në muajin qershor duket të kenë pasur si deklaratat e FED-it për një ridimensionim të programeve të tij të lehtësimit sasior, ashtu dhe parashikimet për një kontraktim të ekonomisë kineze. Ndërkaq, situata politike në Egjipt ka shtuar faktorët e pasigurisë nga ana e ofertës, duke kushtëzuar rritjen e çmimit të naftës në ditët e fundit të qershorit dhe në vazhdim.
Prirje rënëse ka ndjekur edhe indeksi i FMN-së për çmimet e mallrave kryesore. Për tremujorin në studim, ky tregues u reduktua me 2.4% në terma vjetorë dhe me 4.4% në terma tremujorë. Krahas rënies së çmimit të naftës, ky indeks reflektoi tkurrjen e çmimeve të metaleve bazë si pasojë e rënies së kërkesës nga vendet në zhvillim. Ndërkohë, çmimet e ushqimeve regjistruan një rritje vjetore prej 6.7%, duke qëndruar rreth 0.4 pikë përqindje poshtë vlerës së regjistruar në tremujorin e parë 2013.
Krahasuar me tremujorin e kaluar, këto çmime u zgjeruan me vetëm 0.8%, duke pasqyruar kryesisht rritje të çmimeve të drithërave3.
III.1.3 POLITIKA MONETARE DHE TREGJET FINANCIARE
Banka Qendrore Evropiane, në takimin e muajit maj, vendosi të ulë normën bazë me 0.25 p.p. në 0.50%. Bankat e tjera qendrore kryesore i kanë lënë të pandryshuara normat bazë të interesit, përkatësisht në: 0-0.25%, Rezerva Federale; 0.5%, Banka e Anglisë; dhe në 0-0.1%, Banka e Japonisë.
Në tregjet e parasë të Eurozonës, normat euribor kanë përcjellë ndryshimin e fundit të normës bazë në fillim të muajit maj, duke ndjekur rrjedhimisht një ecuri rënëse. Likuiditeti i lirë i ofruar nga BQE-ja dhe FED-i gjatë kësaj kohe, ka ndikuar në mbajtjen e normave të ulëta të interesit në tregjet e parasë. Në tregjet e kapitaleve yield-et e obligacioneve shtetërore janë shfaqur të luhatshme, duke e mbyllur fundin e këtij tremujori me rritje të lehta. Përmirësimi i pritjeve të agjentëve për ecurinë ekonomike të Eurozonës, si dhe efekti i lajmit për një ndryshim të mundshëm të politikës lehtësuese sasiore nga ana e FED-it, kushtëzuan ecurinë rritëse të yield-eve gjatë kësaj periudhe. Në tregjet valutore, euro gjatë këtij tremujori është nënçmuar ndaj dollarit 3 Rritja e çmimit të drithërave erdhi kryesisht nga rritja e çmimit të misrit si përgjigje ndaj
shtrëngimit të ofertës për eksport dhe vonesave në mbjellje në ShBA.
Burimi: FMN. EIA.
Grafik 4. Çmimet bazë (në përqindje).
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
40%
-60%
-40%
-20%
0 %
20%
40%
60%
80%
100%
2009T
1
2009T
2
2009T
3
2009T
4
2010T
1
2010T
2
2010T
3
2010T
4
2011T
1
2011T
2
2011T
3
2011T
4
2012T
1
2012T
2
2012T
3
2012T
4
2013T
1
2013T
2
Ndryshimet vjetore të çmimeve bazë
Çmimi i naftës (majtas)Çmimet e ushqimeve (djathtas)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
18 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 19
amerikan dhe sterlinës britanike, ndërkohë që ka fituar terren ndaj jenit japonez. Në terma mesatarë bilateralë, në tremujorin e dytë një euro u këmbye me 1.3062 dollarë amerikanë, duke u nënçmuar 1.12% kundrejt tremujorit të parë të 2013, por në krahasim me një vit më parë, euro qëndron 1.84% më lart.
III.1.4 NDIKIMI NË EKONOMINË SHQIPTARE
Zhvillimet në ekonomitë dhe tregjet financiare botërore nuk mbështesin rritjen ekonomike në vend, dhe do të vazhdojnë të prodhojnë presione të dobëta inflacioniste në ekonominë shqiptare. Kërkesa agregate në vendet partnere tregtare pritet të jetë e ndrydhur edhe në gjashtëmujorin e dytë të vitit, duke u reflektuar në një ngadalësim të pritur të normave rritëse të eksporteve vendase. Pavarësisht se zhvillimet në tregjet financiare botërore nuk pasqyrojnë tensione apo vështirësi likuiditeti, kushtet e huaja të financimit mbeten të shtrënguara. Në një mjedis të jashtëm ekonomik të karakterizuar nga çmime të moderuara të mallrave bazë dhe atyre të konsumit, presionet inflacioniste mbi çmimet e konsumit në vend parashikohet të shfaqen të përmbajtura.
Burimi: Bankat përkatëse (BQE, Fed,BoJ dhe BoE).
Grafik 5. Normat bazë të interesit të disa bankave qendrore.
0
1
2
3
4
5
6
7
01
/06
10
/06
08
/07
06
/08
04
/09
02
/10
12
/10
10
/11
08
/12
06
/13
BQEFED BoJ
Banka e Anglisë
Grafik 6. Ecuria e disa treguesve financiarë në tregjet ndërkombëtare.
Burimi: BQE, Reuters.
0.00
1.45
2.90
4.35
5.80
01
/07
01
/08
02
/09
03
/10
04
/11
05
/12
06
/13
Euribor dhe Libor
Euribor-3mLibor Usd-3m
1.50%
2.70%
3.90%
5.10%
12
/07
08
/08
04
/09
12
/09
09
/10
05
/11
01
/12
09
/12
06
/13
Yield-et e obligacioneve qeveritare
Ob 10-vj ShBAOb 10-vj Eu
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
20 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 21
III.2 PRODHIMI I BRENDSHËM BRUTO DHE ECURIA E KËRKESËS AGREGATE
Sipas të dhënave të INSTAT-it, ekonomia shqiptare u rrit me 1.7% në tremujorin e parë të vitit 2013. Në linjë me vlerësimet tona, rritja ekonomike u nxit kryesisht nga kërkesa e huaj dhe nga stimuli fiskal, ndërkohë që kërkesa e brendshme private mbeti e plogësht. Ritmet e rritjes ekonomike vazhdojnë të kushtëzohen nga pasiguritë e përgjithshme të perceptuara nga agjentët ekonomikë e financiarë. Gjithashtu, kushtet e shtrënguara të financimit, brenda e jashtë vendit, si dhe ecuria e dobët e partnerëve tanë kryesorë tregtarë, nuk kanë favorizuar rritjen e kërkesës agregate.
Informacioni i disponuar tregon një rritje ekonomike disi më të lartë e më të balancuar në tremujorin e dytë4. Kërkesa e brendshme private vlerësohet të jetë gjallëruar, duke reflektuar kryesisht stimulin fiskal të kësaj periudhe. Gjithsesi, përshpejtimi i rritjes në tremujorin e dytë pritet të jetë afatshkurtër. Rritja ekonomike, gjatë vitit 2013, pritet të mbetet pranë normës së regjistruar një vit më parë. Ajo do të varet në një masë të madhe nga ecuria e konsumit dhe e investimeve private. Këta dy komponentë të rëndësishëm të kërkesës agregate vijojnë të jenë subjekt i pasigurisë së lartë, i kushteve ende të shtrënguara të financimit, si dhe i një sjelljeje më të kujdesshme të agjentëve ekonomikë, në drejtim të qëndrueshmërisë së bilanceve të tyre. Për këto arsye, parashikimi për rritjen ekonomike mbetet subjekt i rreziqeve dhe pasigurive të shumta.
4 Për vlerësimin e ecurisë ekonomike të tremujorit të dytë mbështetemi tek importet dhe eksportet e mallrave në vlerë, tek kredia për ekonominë deri në muajin maj dhe te treguesit fiskalë e ata cilësorë, të përftuar nga vrojtime të besimit për tremujorin e dytë.
Grafik 7. PBB-ja (majtas) dhe dinamika vjetore e komponentëve të huaj dhe të brendshëm të rritjes ekonomike (djathtas)
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
2007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T1
Rritja tremujore (@seas)Rritja reale ekonomike
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
20
09
T12
00
9T2
20
09
T32
00
9T4
20
10
T12
01
0T2
20
10
T32
01
0T4
20
11
T12
01
1T2
20
11
T32
01
1T4
20
12
T12
01
2T2
20
12
T32
01
2T4
20
13
T1
Kërkesa e brendshme reale (vmv;bm)Eksportet neto reale (vmv;bd)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
20 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 21
III.2.1 PRODHIMI SIPAS SEKTORËVE
Profili kontribues i sektorëve në rritjen e aktivitetit ekonomik rezultoi i ndryshëm nga ai i tremujorit paraardhës dhe i vitit të shkuar. Zgjerimi i aktivitetit ekonomik në tremujorin e parë u mbështet kryesisht nga sektori i industrisë, ndërkohë që sektori i shërbimeve u ngadalësua ndjeshëm. Nga ana tjetër, sektori i ndërtimit ka vijuar tkurrjen, por me ritme më të ulëta.
Sektori prodhues5 dha kontributin më të madh (1.3 pikë përqindje) në rritjen ekonomike të tremujorit në analizë, ndërkohë që sektori i shërbimeve kontribuoi me 0.4 pikë përqindje. Tendenca e përmirësuar e sektorit prodhues në tremujorin e parë të vitit 2013, reflektoi kryesisht rritjen në vlerën e shtuar nga aktiviteti industrial.
Më konkretisht, sektori industrial gjeneroi një vlerë të shtuar rreth 14.8% më të lartë se në të njëjtin tremujor të një viti më parë, duke kontribuar me 1.4 pikë përqindje në rritjen vjetore të PBB-së. Në dinamikën e sektorit të industrisë ndikoi pozitivisht kërkesa e huaj, e reflektuar në përshpejtimin e ritmeve të rritjes vjetore të eksporteve të produkteve industriale. Degët “industri nxjerrëse” dhe “energji elektrike, ujë e gaz”6 rritën vlerën e shtuar totale të industrisë, respektivisht me nga 6.5 pikë përqindje. Zhvillime pozitive shfaqi edhe aktiviteti në industrinë përpunuese, vlera e shtuar e së cilës u rrit me 2.5% në terma vjetorë. Rritja me ritme më të ulëta e eksporteve industriale gjatë muajve prill-maj dhe rënia e treguesve të besimit, sugjerojnë për ngadalësim të aktivitetit në sektorin e industrisë në tremujorin e dytë të vitit.
5 Në sektorin prodhues përfshihen “bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi”, “industria” dhe “ndërtimi”. Ndërkohë, në sektorin e shërbimeve grupohen “tregtia, hotelet dhe restorantet”, “transporti”, “posta dhe telekomunikacioni” dhe “shërbimet e tjera”.
6 Rritja e vlerës së shtuar në degët “energji elektrike, ujë e gaz” dhe “industri përpunuese”, reflekton edhe efektin e bazës së ulët krahasuese. Në tremujorin e parë të vitit 2012, vlera e shtuar regjistroi rënie vjetore me 43.1% në degën e energjisë elektrike, ujit e gazit, dhe me 22.5% në degën e industrisë përpunuese.
Grafik 8. Kontributet e sektorëve në ecurinë vjetore të PBB-së (majtas). Treguesit e besimit (djathtas).
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-6
-3
0
3
6
9
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012
2013
Ndryshimet vjetore (në %) dhe kontributet (në pikë përqindje)
Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi
Industria
Ndërtimi
Shërbime
PBB me çmime bazë
70
80
90
100
-40
-20
0
20
T1T2T3T4 T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2
2009 2010 2011 2012
2013
Diferencë nga mesatarja afatgjatë
Treguesi i besimit në industriTreguesi i besimit në ndërtimTreguesi i besimit në shërbimeTreguesi i ndjesisë ekonomike (b.d.)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
22 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 23
Sektori i ndërtimit, ndonëse u tkurr në tremujorin e parë të vitit 2013, e zvogëloi kontributin negativ në ecurinë vjetore të PBB-së në 0.5 pikë përqindje. Vlera e shtuar në aktivitetin ndërtues vijoi rënien, ndonëse me ritme më të zbutura (-4.8%, krahasuar me -17.8% mesatare për vitin 2012). Në tremujorin e dytë të këtij viti, performanca e sektorit ndërtues pritet të përmirësohet, kryesisht si rezultat i rritjes së investimeve publike. Gjithashtu, vlerësimi i bizneseve për shfrytëzimin e kapaciteteve me një normë lehtësisht më të lartë në tremujorin e dytë, sugjeron një dinamikë më pozitive të sektorit të ndërtimit.
Aktivitetet e lidhura me bujqësinë, gjuetinë, pyjet dhe peshkimin vazhduan të mbështesin rritjen vjetore të PBB-së në tremujorin e parë, ndonëse me një kontribut më të vogël, rreth 0.4 pikë përqindje. Rritja vjetore e këtij sektori u ngadalësua në 2.1% në këtë periudhë.7
7 Ecuria e vlerës së shtuar në sektorin e bujqësisë reflekton edhe efektin bazë në krahasim, i cili në tremujorin e parë të vitit 2012 regjistroi rritje të lartë vjetore me 7.4% .
Grafik 9. Vlera e shtuar e degëve të industrisë në kontribute dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në industri.
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-30
-20
-10
0
10
20
30
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012 2013
Ndryshimet vjetore (në%) dhe kontributet (në pikë përqindje)
Industria nxjerrëse
Industria përpunuese
Energjia elektrike, uji e gaziIndustria total
40
50
60
70
80
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2
2009 2010 2011 2012 2013
% Norma e shf rytëzimit të kapaciteteve
Grafik 10. Vlera e shtuar, kontributi dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në sektorin e ndërtimit.
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-10
-7
-4
-1
2
5
8
-30
-20
-10
0
10
20
30
T1 T2 T3 T4T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012 2013
Kontributi në PBB (b.d., në pikë përqindje)Vlera e shtuar (ndryshime vjetore, në %)
40
50
60
70
80
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2
2009 2010 2011 2012 2013
%Norma e shfrytëzimit të kapaciteteve
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
22 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 23
Sektori i shërbimeve u ngadalësua më tej në tremujorin e parë të vitit 2013, duke gjeneruar një vlerë të shtuar rreth 0.9% më të lartë, krahasuar me të njëjtin tremujor të vitit të mëparshëm. Kjo dinamikë, ndjeshëm më e ulët se norma mesatare historike vjetore8 prej 5.3%, rezultoi si kombinim i ritmeve më të ulëta të zgjerimit të aktivitetit në degët e shërbimeve të tjera9, postës e telekomunikacionit, me aktivitetin më të tkurrur në degët e transportit, tregtisë, hoteleve dhe restoranteve.
Më konkretisht, vlera e shtuar nga shërbimet e tjera regjistroi një normë vjetore zgjerimi me 1.3%, më e ulët se mesatarja historike afatgjatë prej 6.1%. Ndikim negativ, në një masë më të madhe, dhanë aktivitetet e nëndegës “pasuri të paluajtshme, dhënie me qira dhe shërbime kundrejt bizneseve”. Ndërkohë, edhe ecuria e degës “postë dhe telekomunikacion” rezultoi më e ngadalësuar, krahasuar me dy tremujorët e mëparshëm, e reflektuar në zgjerimin vjetor të vlerës së shtuar me 15.4%. Në të kundërt, vlera e shtuar e prodhuar nga aktiviteti i tregtisë, hoteleve dhe restoranteve vijoi të bjerë me 2.1%, e ndikuar negativisht më shumë nga shërbimet e hotelerisë dhe restoranteve. Gjithashtu, dega e transportit vazhdoi të regjistrojë rënie vjetore me 2.9%. Treguesi i besimit të shërbimeve regjistroi rënie gjatë tremujorit të dytë të vitit.
8 Mesatare historike e normave vjetore të tremujorëve të parë që nga viti 2005.9 Degët e përfshira te “shërbime të tjera” janë: “ndërmjetësimi financiar”, “pasuri të paluajtshme,
dhënie me qira dhe shërbime kundrejt bizneseve”, “administrimi publik dhe i mbrojtjes, sigurimi shoqëror i detyruar”, “arsimi”, “shëndetësia”, “aktivitete të tjera të shërbimit kolektiv, social dhe individual”.
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
Grafik 11. Vlera e shtuar e aktiviteteve të bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit dhe kontributi i tyre
në rritjen vjetore të PBB-së.
0
1
2
3
4
0
2
4
6
8
10
12
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012 2013
Kontributi në PBB (b.d., në pikë përqindje)Vlera e shtuar (ndryshime vjetore, në %)
Grafik 12. Vlera e shtuar e degëve të shërbimeve në kontribute dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në shërbime.
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-4
0
4
8
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012 2013
Ndryshime vjetore (në %) dhe kontributet (në pikë përqindje)
Tregtia Hotele dhe restoranteTransporti Posta dhe telekomunikacioniShërbime të tjera Shërbime total
55
60
65
70
75
80
85
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2
2009 2010 2011 2012 2013
%Norma e shfrytëzimit të kapaciteteve
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
24 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 25
Hapësirë informuese 1. Ecuria e çmimeve në tregun e banesave*.
Indeksi i çmimit të banesave vijoi trendin rënës gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013, duke u ulur me rreth 10.7% në terma vjetorë nominalë. I deflatuar me indeksin e çmimeve të konsumit, tkurrja e çmimeve të banesave ishte 12.7%. Ecuri të ngjashme regjistroi edhe indeksi i qirave, i cili shënoi rënie me rreth 6.3% në terma nominalë vjetorë, gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013. Në terma vjetorë realë, kjo rënie ishte rreth 8.3%.
Ecuria e çmimeve të banesave gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013, ka reflektuar kryesisht një kërkesë të plogësht konsumatore dhe performancë të dobët të kredisë për banesa. Megjithatë, bazuar në vrojtimin e aktivitetit kreditues, standardet për kredinë hipotekare janë lehtësuar gjatë dy tremujorëve të parë të vitit 2013, dhe kërkesa e individëve për kredi për blerje banese është rritur pak. Ky zhvillim i ndërthurur me pritjet për një rigjallërim të ofertës (përmirësim i besimit të sektorit të ndërtimit dhe rritje e numrit të lejeve të ndërtimit), do të përcaktojnë lëvizjen e çmimeve në periudhën në vijim.
Zhvillimet më të fundit në tregun e banesave tregojnë se çmimet e shitjes kanë filluar të bien krahasuar me marrjen me qira të tyre, sipas analizës së raportit të indeksit të çmimit ndaj qirasë. Ky raport është rreth 4.7% më i ulët krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Ndërsa krahasuar me tremujorin e mëparshëm, ky tregues shënoi rritje me rreth 6.8% (për shkak të rritjes së çmimit të banesave në terma tremujorë). Megjithëse në rënie në terma vjetorë, ky tregues vijon të qëndrojë mbi trendin e tij historik.
* Analiza e çmimit dhe e qirasë së banesave bazohet vetëm në informacion mbi çmimet dhe qiratë në qytetin e Tiranës.
Grafik 13. Indeksi i çmimit të banesave dhe indeksi i qirasë së banesave (ndryshimet vjetore në përqindje).
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-15%
-10%
-5 %
0 %
5 %
10%
15%
20%
25%
30%
T2 '00T4 '00T2 '01T4 '01T2 '02T4 '02T2 '03T4 '03T2 '04T4 '04T2 '05T4 '05T2 '06T4 '06T2 '07T4 '07T2 '08T4 '08T2 '09T4 '09T2 '10T4 '10T2 '11T4 '11T2 '12T4 '12T2 '13
Indeksi i çmimit të banesave_nominalIndeksi i çmimit të banesave_real
- 40%
- 30%
- 20%
- 10%
0 %
10%
20%
30%
40%
T2 '00
T4 '00
T2 '01
T4 '01
T2 '02
T4 '02
T2 '03
T4 '03
T2 '04
T4 '04
T2 '05
T4 '05
T2 '06
T4 '06
T2 '07
T4 '07
T2 '08
T4 '08
T2 '09
T4 '09
T2 '10
T4 '10
T2 '11
T4 '11
T2 '12
T4 '12
T2 '13
Indeksi i qirasë_nominalIndeksi i qirasë_real
Burimi: Banka e Shqipërisë.
Grafik 14. Raporti i indeksit të çmimeve dhe të qirasë së banesave.
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
T2
'98
T4
'98
T2
'99
T4
'99
T2
'00
T4
'00
T2
'01
T4
'01
T2
'02
T4
'02
T2
'03
T4
'03
T2
'04
T4
'04
T2
'05
T4
'05
T2
'06
T4
'06
T2
'07
T4
'07
T2
'08
T4
'08
T2
'09
T4
'09
T2
'10
T4
'10
T2
'11
T4
'11
T2
'12
T4
'12
T2
'13
ICB/IQ
Mesatare 2007-2012
Mesatare 1998-2006
(2.10)
(0.80)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
24 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 25
III.2.2 KËRKESA AGREGATE
Rritja ekonomike e tremujorit të parë është mbështetur kryesisht nga kërkesa e huaj dhe nga stimuli fiskal, ndërkohë që kërkesa e brendshme private mbeti e dobët. Ngushtimi i thellë i eksporteve neto pasqyron kontributin pozitiv të kërkesës së huaj në rritjen ekonomike, ndërsa konsumi dhe investimet private gjykohet të vazhdojnë të vuajnë besimin e dobët në qëndrueshmërinë e të ardhurave familjare dhe shtrëngimin e kushteve të financimit gjatë vitit të kaluar. Të dhënat indirekte të disponuara për tremujorin e dytë tregojnë: vazhdimin e një kontributi pozitiv, por të ngadalësuar, të kërkesës së huaj; stimul të rritur fiskal; dhe, rritje të kërkesës së brendshme private. Pasiguria dhe burimet e kufizuara të financimit mbeten rreziqe në kahun rënës dhe sugjerojnë për mungesën e një prirjeje të qëndrueshme drejt rikuperimit të kësaj të fundit.
Dobësia e konsumit privat ka vijuar edhe në tremujorin e parë e të dytë të këtij viti. Treguesit sasiorë indirektë dhe treguesit cilësorë nga vrojtimet, dëshmojnë rënie të kontributit të konsumit privat në kërkesën agregate, gjatë tremujorit të parë. Të dhënat sasiore të importeve dhe të vrojtimeve dëshmojnë rënie të kërkesës së konsumatorëve për mallra afatgjatë10. Nga ana tjetër, rritja e vlerës së shtuar në disa degë të sektorit të shërbimeve11 dhe rritja e indeksit të tregtisë me pakicë, tregojnë për konsum të shtuar të mallrave për konsum të përditshëm. Kjo shpërndarje e shpenzimeve ka reflektuar zhvillimet në burimet kryesore të financimit të konsumit. Treguesi i pagës reale, pasi shënoi rënie me rreth 8.7% gjatë vitit 2012, u rrit me rreth 2.1% në tremujorin e parë të këtij viti. Kujdesi i shtuar i konsumatorëve kundrejt shpenzimeve për mallra afatgjatë u shfaq dhe në rritjen e dobët të kredisë për konsum, gjatë tremujorit të parë.
10 Rënia vjetore e importit të automjeteve dhe keqësimi i balancës së blerjeve të mëdha.11 Kërkesa konsumatore për shërbime është përafruar nga vlera e shtuar e degëve “hotele dhe
restorante”, “posta dhe telekomunikacioni”, “aktivitete financiare”, “pasuri të paluajtshme, dhënie me qira”, “shpenzime administrative dhe mbrojtjeje”, “shëndeti” dhe “shërbime të tjera”.
Grafik 15. Tregues të tërthortë të konsumit privat dhe burimeve të financimit të tij.
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-45-35-25-15-55
1525
2009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
Blerje të mëdha_VBK_diferencë nga mesatarjaImporti i "ushqim, pije dhe duhan", reale
-25
-15
-5
5
15
25
35
2010T1
2010T2
2010T3
2010T4
2011T1
2011T2
2011T3
2011T4
2012T1
2012T2
2012T3
2012T4
2013T1
2013T2
Indeksi i tregtisë me pakicë, v-m-v, në %Besimi në sektorin e tregtisë, balanca në p.p.
-25
-15
-5
5
15
25
2009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
ndry
shim
e vj
etor
e, n
ë %
Kredi për konsumPaga mesatare reale
-4
-2
0
2
4
6
8
10
-10
-5
0
5
10
15
20
2009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
në p
.p.
në %
Depozitat dhe kursimet në letra me vlerë të individëve_vmv (bm)Situata të ardhura-shpenzime, VBK, diferencë nga mesatarja, ma(bd)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
26 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 27
Sipas të dhënave indirekte sasiore e cilësore, dinamika e konsumit privat duket më e përmirësuar në tremujorin e dytë. Importi i mallrave për konsum u rrit me 8.8%, pas normave negative të shënuara përgjatë tre tremujorëve paraardhës. Përmirësimi i treguesit të besimit në sektorin e tregtisë sugjeron për vijimin e rritjes së konsumit të mallrave e shërbimeve gjatë tremujorit të dytë të vitit. Gjallërimi i konsumit privat vlerësohet të jetë mbështetur edhe nga rritja e kredisë konsumatore (3.1% në periudhën prill-maj, nga 1.5% në tremujorin e parë), si dhe nga masat lehtësuese të ndërmarra nga politika fiskale në tremujorin e dytë12.
Tërësia e treguesve që përafrojnë ecurinë e investimeve private në ekonomi sugjerojnë një nivel ende të ulët të tyre gjatë tremujorit të parë të vitit. Norma ende e lartë e kapaciteteve të pashfrytëzuara, pasiguria për të ardhmen, si dhe kushtet e shtrënguara të kreditimit vazhdojnë të dekurajojnë ndërmarrjen e investimeve të reja private. Importi i zërit “makineri dhe pajisje” ka shënuar rënie me 11.6% në tremujorin e parë, duke ndjekur tendencën rënëse të vitit 2012. Në linjë me dobësinë e kërkesës, kredia për qëllime investimi është ngadalësuar gjatë muajve të parë të vitit.
Të dhënat cilësore nga vrojtimet e besimit të bizneseve për tremujorin e dytë të vitit, tregojnë për norma të ulëta të shfrytëzimit të kapaciteteve në ekonomi e vlerësime pesimiste të gjendjes financiare, pavarësisht stimulit të investimeve publike të larta gjatë këtij tremujori mbi investimet private, veçanërisht në sektorin e ndërtimit. Norma e shfrytëzimit të kapaciteteve në këtë sektor ka shënuar rritje në tremujorin e dytë. Importi i mallrave kapitale përgjysmoi normën rënëse, në këtë tremujor (-7.1% nga -11.6% në tremujorin e parë). Nga ana tjetër, kushtet e kreditimit kanë vijuar të mbeten në kahun shtrëngues, në tremujorin e dytë të vitit.
12 Shih pjesën “Treguesit fiskalë dhe politika fiskale”.
Grafik 16. Tregues të tërthortë të investimeve private.
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
-20
-10
0
10
20
30
40
2009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
ndry
shim
e vj
etor
e, n
ë %
Kredi për investime, vmv
- 40
- 20
0
20
40
60
80
-100
- 50
0
50
100
150
200
250
2010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2*
Investime hyrëse_vmv (bm)Importi "makineri dhepajisje", nominale, vmv
- 25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
2010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
Gjendja financiare e bizneseve,mesatare balancash, VBBInvestime të reja, mesatare balancash, VBBNorma e shfrytëzimit të kapaciteteve
devijim nga mesatarja afatgjatë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
26 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 27
TREGUESIT FISKALË DHE POLITIKA FISKALE
Politika fiskale diskrecionare në gjysmën e parë të vitit 2013, ka patur tipare të theksuara lehtësuese, të cilat janë pasqyruar në rritjen me ritme të shpejta të deficitit buxhetor. Zgjerimi i këtij të fundit është faktuar jo vetëm nga një stimul më i lartë fiskal në formën e rritjes së shpenzimeve publike, por edhe nga ndjekja e një politike tatimore lehtësuese, e cila ka sjellë një numër më të lartë përjashtimesh nga detyrimet tatimore, si edhe reduktimin (e drejtpërdrejtë apo indirekt) të disa prej taksave13.
Shpenzimet buxhetore kanë njohur rritje të konsiderueshme në të dyja kategoritë, sidomos pas tremujorit të parë të vitit. Intensifikimi i tyre gjatë kësaj periudhe pritet të materializohet në një kontribut të qenësishëm pozitiv të shpenzimeve publike, në rritjen e kërkesës agregate për tremujorin e dytë të vitit. Nga ana tjetër, të ardhurat buxhetore kanë vijuar të tkurren, si rezultat i ritmeve negative të shënuara në kategorinë e të ardhurave tatimore. Zhvillimet e mësipërme janë reflektuar në një dinamikë të përkeqësuar të deficitit primar, çka transmetohet në rritje të mëtejshme të borxhit publik.
13 Gjatë 6 muajve të parë të vitit, kanë hyrë në fuqi disa ndryshime në legjislacionin ekzistues tatimor, të cilat kanë konsistuar në: ndryshimet dhe amendimet e ligjit për TVSh-në, që kanë zgjeruar gamën e përjashtimeve nga TVSh-ja; (ii) ndryshimet në ligjin “Për taksat kombëtare”, që kanë sjellë ulje të taksës për karburantin; (iii) ndryshimi në ligjin “Për tatimin mbi të ardhurat personale”, nëpërmjet të cilit u përjashtuan nga detyrimi i tatimit mbi të ardhurat personale kategoria e punonjësve që përfitonin pagë deri në 30 mijë lekë (për diferencën në pagë nga 20-30 mijë lekë). Gjithashtu, gjatë kësaj periudhe rihyri në fuqi ligji “Për legalizimin e kapitalit dhe faljen e një pjese të borxhit tatimor e doganor”, si edhe ligji për “Rivlerësimin e pasurive të paluajtshme”, të dyja këto ligje pjesë e amnistisë fiskale të miratuar në vitin 2011 (e cila përfundoi në mars 2012).
Grafik 17. Ndryshimi vjetor i shpenzimeve buxhetore sipas kontributeve të dy kategorive kryesore (majtas) dhe ndryshimet vjetore të zërave kryesorë të
shpenzimeve (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13.
Burimi: Ministria e Financave.
-15.0
-10.0
-5.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
-15.0
-10.0
-5.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
Kontr. shp.korrente, në pp (bd)Kontr. shp.kapitale, në pp (bd)Kontr. transferta, në pp (bd) Ndryshimi vjetor, në %, shp.totale
-35.0
-17.5
0.0
17.5
35.0
52.5
70.0
87.5
-10.0
-5.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
Shpenzime korrenteSigurime sociale
Shpenzime interesa
Shpenzime kapitale (boshti djathtas)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
28 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 29
Shpenzimet buxhetore të realizuara në 6-mujorin e parë të vitit 2013, ishin rreth 205.1 miliardë lekë, duke regjistruar një normë rritjeje vjetore prej 12.2%14. Shpenzimet kapitale kanë pasur një kontribut të lartë në rritjen e totalit të shpenzimeve, me rreth 6.7 pikë përqindje. Kjo kategori e shpenzimeve ka njohur rritje vjetore mjaft të shpejtë në tremujorin e dytë të vitit (me rreth 84%), fenomen i cili nuk vërehej që prej tremujorit të parë të vitit 2011. Shpenzimet kapitale të realizuara deri në fund të gjysmës së parë të vitit 2013, rezultojnë rreth 42.5% më të larta nga e njëjta periudhë e një viti më parë. Nga ana tjetër, shpenzimet korrente kanë ndjekur një profil rritës progresiv përgjatë periudhës së analizuar. Në fund të gjashtëmujorit të parë, shpenzimet korrente rezultuan rreth 7.9% më të larta nga një vit më parë, ku kontributin më të lartë e dhanë shpenzimet për sigurime sociale e ndihmë ekonomike (përkatësisht me 2.7 dhe 2 pikë përqindje).
Kontributi i sektorit publik në rritjen ekonomike në trajtën e konsumit final të qeverisë, vlerësohet të jetë shtuar në tremujorin e dytë të vitit, nisur nga profili që kanë ndjekur shpenzimet që përafrojnë këtë komponent të kërkesës agregate (shpenzimet për personelin, si edhe zërat që përafrojnë blerjen e mallrave e shërbimeve nga sektori publik). Përgjatë të njëjtit tremujor, stimuli fiskal vlerësohet të jetë nxitur në një masë të konsiderueshme dhe nga investimet publike, duke dhënë në këtë mënyrë një kontribut të drejtpërdrejtë në rritjen e kërkesës agregate.
Shpenzimet buxhetore ndaj PBB-së për gjashtëmujorin e parë të vitit 2013, u vlerësuan në rreth 30.6%, ose rreth 2 pikë përqindje mbi mesataren e vlerësuar për gjashtëmujorin e parë, gjatë periudhës 2010-2012. Raportet mbi mesataren e tre viteve paraardhëse janë përcaktuar në një masë të madhe nga prirja e shpenzimeve kapitale, të cilat u vlerësuan në 6.2% të PBB-së ose 1.1 pikë përqindje më të larta se mesatarja e këtij intervali kohor. Shpenzimet korrente janë vlerësuar në rreth 24.4% të PBB-së, duke regjistruar raporte më të larta se mesatarja e periudhës krahasuese.
14 Ndryshimi vjetor i totalit të shpenzimeve pa përfshirë efektin e huasë për KESh, në shkurt 2012, rezulton rreth 13.3%.
Grafik 18. Treguesit kryesorë fiskalë në përqindje të PBB-së, të grupuar sipas shpenzimeve, (majtas) dhe të ardhurave (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13.
Burimi: Ministria e Financave, INSTAT dhe vlerësime të DPM.
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M'10
3M '11
6M '11
9M '11
12M'11
3M '12
6M '12
9M '12
12M'12
3M '13
6M '13
Ardh. TatimoreJotatimore + GranteTë ardhura totale
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
Shp. KorrenteShp. KapitaleShpenzime totale
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
28 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 29
Profili i të ardhurave buxhetore në terma të PBB-së, paraqitet i kundërt me atë të shpenzimeve fiskale. Kështu, totali i të ardhurave në gjysmën e parë të vitit 2013 u vlerësua në rreth 23.4% të PBB-së ose 1.8 pikë përqindje nën mesataren e vlerësuar për gjashtëmujorin e parë gjatë periudhës 2010-2012. Raportet më të ulëta të totalit të të ardhurave ndaj PBB-së janë diktuar plotësisht nga të ardhurat me karakter tatimor, të cilat kanë ndjekur një trajektore të theksuar rënëse gjatë këtij viti, për t’u vlerësuar në rreth 20.9% të PBB-së ose rreth 1.9 pikë përqindje nën mesataren e tre viteve të fundit.
Të ardhurat fiskale të realizuara gjatë gjashtë muajve të parë të vitit ishin rreth 156.8 miliardë lekë, ose rreth 2.9% më të ulëta në terma vjetorë nominalë. Tkurrja e totalit të të ardhurave gjatë kësaj periudhe është udhëhequr nga nivele më të ulëta të të ardhurave me karakter tatimor. Kjo kategori ka njohur një rënie të vazhdueshme në terma vjetorë përgjatë këtij viti, në ndryshim nga sjellja e saj historike. Të ardhurat tatimore për periudhën 6-mujore u reduktuan me rreth 3.9% nga e njëjta periudhë e një viti më parë, kryesisht në sajë të niveleve më të ulëta vjetore të të ardhurave nga TVSh-ja, akcizat, tatimi mbi fitimin dhe nga taksat kombëtare. Dinamika në rënie e të ardhurave tatimore vlerësohet të jetë kombinim i dobësisë së kërkesës së brendshme me tërësinë e masave fiskale të ndërmarra gjatë këtij viti buxhetor.
Të ardhurat nga TVSh-ja mbartën kontributin më të lartë negativ në ndryshimin e të ardhurave tatimore (me rreth 2.8 pikë përqindje). Dinamika në rënie e të ardhurave nga TVSh-ja vlerësohet të jetë rezultat i importeve më të ulëta në terma vjetorë, i vijimësisë së një aktiviteti ekonomik të brendshëm të ngadaltë përgjatë kësaj periudhe, si edhe i rimbursimeve më të larta nga
Grafik 19. Ndryshimi vjetor i të ardhurave buxhetore sipas kontributeve të dy kategorive kryesore (majtas) dhe ndryshimet vjetore të zërave kryesorë të të
ardhurave (djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13.
Burimi: Ministria e Financave.
-10.0
-5.0
0.0
5.0
10.0
15.0
-10.0
-5.0
0.0
5.0
10.0
15.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
Kontribut tatimore, në ppKontr. jo-tatimore, në pp
Kontr. grante, në ppTë ardhura, ndryshim vjetor në %
-30.0
-20.0
-10.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
TVShTatim fitimiAkcizaTat.ardhura personale
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
30 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 31
një vit më parë15.
Deficiti buxhetor për gjashtëmujorin e parë të vitit rezultoi rreth 42.2 miliardë lekë, ose rreth 27.1 miliardë lekë më i lartë nga ai i të njëjtës periudhë të një viti më parë, duke reflektuar në një masë më të madhe rritjen e shpejtë të shpenzimeve buxhetore. Zgjerimi me ritme mjaft të shpejta i deficitit buxhetor, sidomos gjatë tremujorit të dytë, ka bërë që pjesa më e madhe e huamarrjes së brendshme të planifikuar për vitin 2013 (rreth 90.1%) të zhvendoset në gjysmën e parë të vitit. Huamarrja e brendshme ka financuar rreth 52.4% të deficitit fiskal 6-mujor, ndërkohë që ajo e huaj ka financuar rreth 21% të tij16. Financimi i deficitit buxhetor, krahas emetimit të letrave me vlerë si edhe huamarrjes së huaj, është mbështetur në një masë të madhe edhe nga të ardhurat e privatizimeve. Këto të fundit ishin rreth 15.8 miliardë lekë dhe përfaqësojnë më së shumti të ardhurat nga privatizimi i katër HEC-eve. Të ardhurat neto nga privatizimet (duke faktorizuar efektin e rimbursimit të TVSh-së për Kurum sh.a.) kanë mbuluar rreth 25.7% të deficitit të përgjithshëm buxhetor, përgjatë gjashtëmujorit të parë të vitit.
Referuar ndarjes së huamarrjes së brendshme sipas maturitetit, instrumentet afatgjata kanë dominuar kundrejt atyre afatshkurtra. Kërkesa e pjesëmarrësve në tregun primar të letrave me vlerë, e përqendruar më së shumti në instrumentet afatgjata (obligacione 2, 3, 5 dhe 7-vjeçare), duket se ka qenë në përputhje dhe strategjinë e huamarrjes nga ana e qeverisë. Në këtë kontekst, shtimi i
15 Të ardhurat nga TVSh-ja neto u tkurrën me rreth 7.4% në terma vjetorë, por duke faktorizuar efektin e rimbursimeve përgjatë kësaj periudhe, tkurrja e tyre do të moderohej në rreth 4.9%. Një rol të rëndësishëm ka luajtur dhe rimbursimi i TVSh-së për kompaninë Kurum, me rreth 3.5 miliardë lekë. Në të njëjtën kohë për 5 muajt e parë të vitit, TVSh-ja e mbledhur mbi importin e mallrave u tkurr me rreth 5.3%, duke njohur tkurrje të ngjashme me importet në vlerë për 5 muajt e parë të vitit (5.5%). Nga ana tjetër, dhe TVSh-ja e mbledhur mbi ecurinë e prodhimit të mallrave e shërbimeve në vend, ka vijuar të shënojë ritme negative rritjeje, me rreth 2% (për 6-mujorin e parë të vitit).
16 Pjesa tjetër që mbetet pas përfshirjes të të ardhurave nga privatizimet (1%), i takon zërit “të tjera”, i cili përfaqëson më së shumti gjendjen e likuiditetit të qeverisë.
Grafik 20. Deficiti buxhetor dhe financimi i tij sipas instrumenteve, në miliardë lekë (majtas), dhe deficiti primar e ai buxhetor në raport të PBB-së, në përqindje
(djathtas), 3M ‘10 – 6M ‘13.
Burimi: Ministria e Financave, INSTAT dhe vlerësime të DPM.
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
8.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
Shuma rrëshqitëse e deficitit primar ndaj PBB-së, në %Deficiti buxhetor ndaj PBB-së, në %
-40.0
-20.0
0.0
20.0
40.0
60.0
80.0
3M '10
6M '10
9M '10
12M '10
3M '11
6M '11
9M '11
12M '11
3M '12
6M '12
9M '12
12M '12
3M '13
6M '13
Privatizime Instrumente financiare Kredi sindikale EurobondTë tjera Financim i huajDeficiti i përgjithshëm buxhetor
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
30 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 31
huamarrjes së brendshme është realizuar në masën 88% nga instrumentet afatgjata, ndërkohë që pjesa e mbetur i përket shtesës së portofolit në bono thesari.
Zhvillimet në kahun e të ardhurave e shpenzimeve buxhetore paraqesin një dinamikë të përkeqësuar të deficitit primar, shuma rrëshqitëse e të cilit ka arritur nivelin më të lartë të regjistruar që prej fundit të tremujorit të parë të vitit 2010 (rreth 2.2% e PBB-së). Rritja e konsiderueshme e deficitit primar përgjatë kësaj periudhe, vlerësohet të faktohet në një masë borxhi më të lartë në periudhën në vijim. Borxhi publik në fund të tremujorit të parë të vitit 2013 rezultoi rreth 849.8 miliardë lekë dhe u vlerësua në rreth 63.3% të PBB-së. Ky raport vlerësohet të jetë rreth 1.8 pikë përqindje më i lartë nga fundi i vitit 2012, kryesisht si pasojë e rritjes së stokut të borxhit të brendshëm. Ky i fundit ishte rreth 493.5 miliardë lekë ose rreth 36.8% e PBB-së, ndërsa stoku i borxhit të jashtëm u vlerësua në rreth 26.5% të PBB-së, duke u rritur me rreth 0.4 pikë përqindje nga fundi i vitit 2012.
KËRKESA E HUAJ NETO
Kërkesa e huaj neto vijoi të kontribuojë pozitivisht në kërkesën agregate, gjatë tremujorit të parë të vitit 2013. Gjatë këtij tremujori, deficiti i eksporteve neto reale17 u ngushtua me rreth 21.2% në terma vjetorë. Ky ngushtim u përcaktua nga rritja e eksportit të mallrave e shërbimeve në terma realë me rreth 9.4% dhe nga rënia e importeve reale me rreth 4.3% në terma vjetorë.
Të dhënat e tregtisë së jashtme për gjashtëmujorin e parë të vitit 2013, tregojnë për ngushtim në terma vjetorë të deficitit tregtar me rreth 22.2%, i ndikuar kryesisht nga rritja e eksporteve. Duke përjashtuar flukset tregtare në energji elektrike, deficiti tregtar u ngushtua me rreth 12.1% në terma vjetorë. Shkëmbimet tregtare shënuan rritje vjetore me rreth 0.5% dhe raporti i mbulimit të importeve prej eksporteve shënoi vlerën 50.5%. Ky raport qëndron rreth 10.2 pikë përqindje më lart, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Në kushtet e një kërkese të huaj pozitive, eksportet vendase kanë vijuar prirjen rritëse gjatë gjashtë muajve të parë të vitit 2013, me ritme më të larta, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Eksportet totale shënuan rritje me rreth 17.4% në terma vjetorë, në periudhën e konsideruar. Ashtu si
17 Për kalimin nga terma nominalë në terma realë të importeve dhe eksporteve të mallrave, është përdorur Indeksi i Vlerës Njësi llogaritur dhe publikuar nga INSTAT-i, ndërsa për importet dhe eksportet e shërbimeve është përdorur Indeksi i Çmimeve të Konsumit dhe Indeksi i Harmonizuar i Çmimeve të Konsumit të kategorisë së shërbimeve, llogaritur përkatësisht nga Banka e Shqipërisë dhe Eurostat.
Burimi: Banka e Shqipërisë, Instat, Eurostat.
Grafik 21. Kontributi i eksporteve neto reale në PBB-në reale (në pikë përqindje).
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
T1 '0
8T2
'08
T3 '0
8T4
'08
T1 '0
9T2
'09
T3 '0
9T4
'09
T1 '1
0T2
'10
T3 '1
0T4
'10
T1 '1
1T2
'11
T3 '1
1T4
'11
T1 '1
2T2
'12
T3 '1
2T4
'12
T1 '1
3
Import Eksport Eksporte neto
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
32 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 33
dhe gjatë vitit 2012, ecuria e eksporteve u përcaktua kryesisht nga kontributi pozitiv që shfaqi eksporti i mallrave të përfshira në kategorinë “minerale, lëndë djegëse dhe energji elektrike”. Brenda kësaj kategorie evidentohen zhvillime pozitive në eksportin e të gjithë nënzërave të përfshirë: naftës bruto, vajrave minerale dhe produkteve të distilimit të tyre, energjisë elektrike, mineraleve (veçanërisht xeherori i kromit) dhe kripërave, sulfureve, oksideve dhe çimentos. Eksportet e mallrave me karakter rieksportues të përfshira në kategorinë “tekstile dhe këpucë” shënuan rritje me rreth 8.1% në terma vjetorë, gjatë këtij gjashtëmujori. Eksportet e mallrave të përfshira në kategorinë “materiale ndërtimi dhe metale” shënuan rënie me rreth 10.4% në terma vjetorë (kryesisht rënia e eksportit të gizës dhe çelikut).
Importet totale shënuan rënie me rreth 6.3%, përgjatë gjashtë muajve të parë të vitit 2013. Kërkesa e shtuar në vend vlerësohet të jetë plotësuar me prodhim të brendshëm, veçanërisht në sektorin energjetik. Importi i mallrave të përfshira në kategorinë “minerale, lëndë djegëse dhe energji elektrike”, shënoi rënie dhe përcaktoi në masën më të madhe zhvillimet në importet totale. Brenda kësaj kategorie evidentohet rënia e importit të energjisë elektrike me rreth 77.7%, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Duke përjashtuar energjinë elektrike, importet totale shënuan rënie me rreth 0.4%. Në të njëjtin drejtim ndikoi dhe rënia e importeve të mallrave të përfshira në kategorinë “ushqim, pije dhe duhan”.
Brenda kësaj kategorie evidentohet rënia e importit të: frutave, drithërave dhe përgatitjet e tyre, mishit dhe peshkut, pijeve alkoolike dhe joalkoolike, si dhe duhanit. Importi i mallrave të përfshira në kategorinë “makineri, pajisje dhe pjesë këmbimi” gjithashtu kontribuoi ndjeshëm në rënien e importeve totale, duke sinjalizuar një nivel të ulët investimesh në ekonomi.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
Grafik 22. Kontributi i importeve dhe eksporteve në ecurinë e bilancit tregtar.
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
T1 '0
9
T2 '0
9
T3 '0
9
T4 '0
9
T1 '1
0
T2 '1
0
T3 '1
0
T4 '1
0
T1 '1
1
T2 '1
1
T3 '1
1
T4 '1
1
T1 '1
2
T2 '1
2
T3 '1
2
T4 '1
2
T1 '1
3
T2 '1
3
Importe Eksporte Bilanci tregtar
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
32 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 33
Hapësirë informuese 2. Zhvillimet kryesore në bilancin e pagesave*.
Bilanci i përgjithshëm i pagesave, në tremujorin e parë të vitit 2013, rezultoi me rënie të mjeteve të rezervës valutore me rreth 23.6 milionë euro. Llogaria korrente gjatë kësaj periudhe shënoi një deficit prej rreth 214.6 milionë eurosh, në rënie me rreth 26.1% në terma vjetorë. Deficiti korrent u vlerësua në rreth 9.8% ndaj PBB-së nominale ose rreth 4.0 pikë përqindje më i ulët, krahasuar me nivelin e tij në të njëjtën periudhë të një viti më parë. Flukset valutore neto në llogarinë kapitale dhe financiare u tkurrën me rreth 20.7% në terma vjetorë, dhe financuan rreth 95.4% të deficitit korrent të regjistruar në tremujorin e parë të vitit 2013.
Dinamika e llogarisë korrente, gjatë tremujorit të parë të vitit 2013, u ndikua gjerësisht nga ecuria e bilancit tregtar. Në terma vjetorë, deficiti tregtar u tkurr me rreth 30.8%. Bilanci i llogarisë së shërbimeve u përkeqësua në tremujorin e parë të vitit 2013, kryesisht si pasojë e rënies së të ardhurave neto nga shërbimet e udhëtimit.
Zhvillimet në bilancin tregtar dhe atë të shërbimeve përcaktuan ngushtimin e eksporteve neto me rreth 20.7% në terma vjetorë, për periudhën në analizë. Bilanci neto i llogarisë së të ardhurave vijoi të jetë në deficit për të pestin tremujor radhazi. Në tremujorin e parë të vitit 2013, kjo llogari shënoi një deficit prej 12.0 milionë eurosh, nga 40.4 milionë euro që ishte një vit më parë. Ngushtimi i deficitit në këtë llogari u përcaktua nga rënia e fluksit dalës të të ardhurave nga investimet. Suficiti i llogarisë së transfertave korrente u ngushtua me rreth 22.9% në terma vjetorë. Nënzëri kryesor i kësaj llogarie - transfertat prej emigrantëve - shënoi rënie me rreth 30.3% në terma vjetorë.
Flukset kapitale dhe financiare (neto) regjistruan një bilanc pozitiv prej 204.8 milionë eurosh, gjatë tremujorit të parë të vitit 2013. Suficiti i kësaj llogarie rezultoi rreth 20.7% më i ulët, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, dhe përfaqësoi rreth 9.4% të PBB-së nominale. Investimet e huaja direkte neto shënuan vlerën 194.9 milionë euro, në rënie me rreth 3.9% në terma vjetorë. Investimet e portofolit neto rritën mjetet tona të investuara në ekonomitë jorezidente me rreth 10.2 milionë euro, gjatë tremujorit të parë të vitit 2013. Llogaria e investimeve të tjera neto u mbyll me një bilanc pozitiv prej 10.4 milionë eurosh gjatë periudhës së konsideruar. Rënia me rreth 88.3% në terma vjetorë e flukseve financiare në këtë llogari u ndikua kryesisht nga rënia e fluksit të detyrimeve në trajtën e huamarrjes së rezidentëve ndaj jorezidentëve, krahasuar me nivelin e shënuar në të njëjtën periudhë të një viti më parë. Huamarrja totale shënoi rënie në tremujorin e parë të vitit 2013 me rreth 47.6% në terma vjetorë. Huamarrja shtetërore u reduktua me rreth 6.5% në terma vjetorë. Pagesat e kryegjësë për huamarrjen e sektorit privat kanë ulur detyrimet e rezidentëve me rreth 25.9 milionë euro, në tremujorin e parë të vitit 2013.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
34 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 35
Tabelë 4. Treguesit kryesorë të bilancit të pagesave (në milionë euro). T1 ‘12 T2 ‘12 T3 ‘12 T4 ‘12 T1 ‘13Llogaria Korrente (në mil euro) -290.4 -251.8 -242.8 -236.3 -214.6vmv 26.7% -23.9% -6.2% -35.5% -26.1%/ PBB-së -13.8% -10.0% -9.6% -9.8% -9.8%Bilanci tregtar -465.3 -475.5 -540.5 -517.8 -322.1 Eksporte, f.o.b. 325.8 394.2 402.5 403.1 381.2 Importe, f.o.b. -791.2 -869.7 -943.0 -920.9 -703.3Bilanci i shërbimeve 8.5 26.2 132.6 27.9 -40.0 Kredi 293.8 381.1 578.1 402.1 277.3 Debi -285.4 -354.9 -445.4 -374.2 -317.3Travel - export 185.1 246.4 445.3 268.4 171.2Travel - import -180.8 -240.1 -325.6 -256.1 -205.8Travel - net 4.3 6.2 119.7 12.3 -34.6Bilanci i të ardhurave -40.4 -27.7 -20.6 -0.2 -12.0 Kredi 48.2 43.0 57.8 55.3 41.6 Debi -88.6 -70.7 -78.5 -55.5 -53.6Të ardhura nga IHD-neto -54.8 -29.8 -42.0 -26.2 -35.1Transferta korrente 206.8 225.3 185.8 253.9 159.5 Kredi 243.5 265.2 224.1 285.8 192.1 Debi -36.7 -39.9 -38.4 -31.9 -32.6Dërgesa nga emigrantët - neto 166.5 171.6 140.8 196.3 116.1Kapitale dhe Financiare (mil euro) 258.3 185.5 174.4 249.1 204.8vmv 15.1% -21.3% -25.2% -12.5% -20.7%/ PBB-së 12.3% 7.4% 6.9% 10.3% 9.4%Llogaria kapitale 12.9 43.0 9.8 15.6 9.7Llogaria financiare 245.3 142.5 164.6 233.5 195.1IHD (neto) 202.8 190.8 156.9 176.7 194.9Investime portofoli (neto) -46.4 29.5 -18.6 11.0 -10.2Investime të tjera (neto) 89.0 -77.8 26.3 45.9 10.4Gabime dhe harresa 35.4 73.8 158.0 -36.0 -13.8Mjetet e rezervës -3.2 -7.5 -89.7 23.1 23.6
Burimi: Banka e Shqipërisë.
Mjetet e rezervës valutore shënuan rënie me rreth 23.6 milionë euro, në fund të tremujorit të parë të vitit 2013. Në fund të muajit mars, stoku i rezervës valutore rezultoi rreth 1.955,6 milionë euro, nivel ky i mjaftueshëm për mbulimin e 4.5 muaj importesh të mallrave dhe të shërbimeve.
* Të dhënat më të fundit të bilancit të pagesave i përkasin tremujorit të parë të vitit 2013.Burimi: Banka e Shqipërisë.
Grafik 23. Kontributet sipas zërave në deficitin korrent (në pikë përqindje).
-80%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%T1 '09
T2 '09
T3 '09
T4 '09
T1 '10
T2 '10
T3 '10
T4 '10
T1 '11
T2 '11
T3 '11
T4 '11
T1 '12
T2 '12
T3 '12
T4 '12
T1 '13
Mallra ShërbimeTë ardhuraTransferta korrente
Llogaria korrente
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
34 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 35
III.3 GJENDJA CIKLIKE E EKONOMISË, PAGAT DHE KOSTOT E PUNËS
Rritja ekonomike nën potencial ka kushtëzuar praninë e një hendeku negativ prodhimi.18 Ky hendek negativ prodhimi reflektohet në mos-shfrytëzim të plotë të kapaciteteve të instaluara prodhuese, por edhe në rritje të ulët të punësimit e, për rrjedhojë, të pagave e të kostove të prodhimit. Dobësia ciklike e ekonomisë ka ngushtuar hapësirat e bizneseve për të rritur çmimet përfundimtare të produkteve e shërbimeve të tyre dhe ka përcaktuar sjelljen e tyre korrektuese ndaj kostove gjatë viteve të fundit. Pagat dhe kostot e punës kanë qëndruar në një prirje rënëse gjatë kësaj periudhe.
Inflacioni ka qëndruar në nivele të ulëta gjatë gjashtëmujorit të parë të këtij viti, si pasojë e nivelit të ulët të kërkesës dhe mungesës së goditjeve nga faktorët e ofertës. Dinamika e ngadaltë e kërkesës së brendshme reflektohet edhe nga prirjet kryesore të inflacionit.
Inflacioni bazë dhe inflacioni i patregtueshëm neto u reduktuan me një shpejtësi më të madhe nga sa pritej, kryesisht gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013. Për këtë tremujor, inflacioni bazë dhe ai i patregtueshëm neto u vlerësuan pranë niveleve të ulëta historike, përkatësisht 0.4% dhe 0.2%19. Gjithashtu, kontributet vjetore të këtyre dy treguesve rezultuan minimale, përkatësisht 12 p.p. dhe 3 p.p. Ndërkohë, presionet afatshkurtra që burojnë kryesisht nga krahu i ofertës, mbetën të krahasueshme me ato të tremujorit të parë të vitit aktual. Inflacioni jobazë dhe ai i tregtueshëm gjatë periudhës prill-qershor 2013, u luhatën përkatësisht rreth vlerave 6.3% dhe 3.3%. Në fund të tremujorit të dytë të vitit 2013, vlerësohet që efekti statistikor i bazës së ulët krahasuese të gjysmës së parë të vitit të kaluar të jetë shuar thuajse plotësisht.
18 Hendeku i prodhimit është një koncept makroekonomik, i cili matet si: (prodhim aktual-prodhim potencial)/prodhim potencial. Për vlerësimin e prodhimit potencial janë aplikuar metoda të njohura statistikore të filtrimit. Për më shumë detaje shihni: Banka e Shqipërisë, Raporti i Politikës Monetare për tremujorin e parë 2011; Hapësirë informuese 2: Prodhimi potencial dhe hendeku i prodhimit. Vlerësimet tona tregojnë se edhe rritja potenciale e PBB-së është zvogëluar gjatë viteve të fundit. Kjo tkurrje reflekton nga njëra anë nevojën për ristrukturim të ekonomisë shqiptare, rishpërndarjen e burimeve midis sektorëve të ekonomisë dhe rikualifikimin e segmenteve të tjera të saj, dhe, nga ana tjetër, kushtet më të shtrënguara të financimit gjatë vitit të fundit.
19 Inflacioni bazë vlerësohet si mesatare e thjeshtë aritmetike e dy matjeve: me përjashtim të përhershëm dhe si mesatare e reduktuar. Në tremujorin e parë të vitit 2013, inflacioni bazë dhe ai i patregtueshëm neto në terma vjetorë rezultuan përkatësisht 1% dhe 0.8%. Vlerat e ulëta historike të inflacionit bazë, madje mjaft më të ulëta se ato të inflacionit total, janë evidentuar për pjesën e parë të vitit 2013 edhe në ekonomi të tjera (raportet tremujore të inflacionit të Rumanisë e Serbisë). Argumenti i inflacionit bazë relativisht të ulët është bërë pjesë e debatit ekonomik edhe për ekonomi të mëdha (ShBA).
Burimi: Banka e Shqipërisë.
Grafik 24. Hendeku i prodhimit dhe ndryshimi vjetor i kostos së punës për njësi të prodhuar.
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
-1.5
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
05 _T406 _T106 _T206 _T306 _T407 _T107 _T207 _T307 _T408 _T108 _T208 _T308 _T409 _T109 _T209 _T309 _T410 _T110 _T210 _T310 _T411 _T111 _T211 _T311 _T412 _T112 _T212 _T312 _T413 _T1
Hendeku i prodhimit (HP) si % e prodhimit potencial (MA) (bm)v/v KPNJ (MA) (bd)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
36 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 37
Grafik 25. Prirjet afatgjata të inflacionit (majtas); prirjet afatshkurtra (djathtas).
Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.
0
1
2
3
4
2007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
Inflacioni bazëInflacioni i patregtueshëm neto
-10123456789
10111213
2007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
Inflacioni jobazëInflacioni i tregtueshëm
Hapësirë informuese 3. Inflacioni bazë kundrejt atij total, në një vështrim krahasues me ekonomi të tjera*.
Në harkun kohor të rreth një viti, inflacioni bazë në Shqipëri po ndjek një prirje në rënie, madje kjo sjellje është përshpejtuar gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2013. Inflacioni bazë është futur në intervalin e vlerave të ulëta historike të serisë. Megjithë vendimmarrjen e vijueshme të politikës monetare për të stimuluar kërkesën, në kushtet e pritshmërive të moderuara inflacioniste, inflacioni total dhe ai bazë janë luhatur në zonat e ulëta. Inflacioni bazë i ulët është rezultat i akumulimit të presioneve të dobëta inflacioniste nga kërkesa në ekonomi.
Por a është inflacioni bazë i ulët i periudhave të fundit, një fenomen vetëm shqiptar? Të dhënat për inflacionin bazë** tregojnë se edhe ekonomi të tjera të rajonit si ajo e Serbisë, e Rumanisë, e Greqisë, e Italisë, e Bullgarisë po përjetojnë: (i) inflacion bazë më të ulët se inflacioni total; (ii) prirje në rënie të inflacionit bazë; (iii) amplituda më të gjera se në rastin e Shqipërisë të inflacionit total me atë bazë në terma vjetorë mesatarë, në harkun kohor të dy viteve të fundit.
Grafik 26. Inflacioni total dhe inflacioni bazë në Shqipëri dhe vende të tjera
Burimi: EUROSTAT, Banka e Shqipërisë, Banka Kombëtare e Serbisë.
0.01.02.03.04.05.06.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Kroaci (total)Kroaci (bazë)
0.02.04.06.08.0
10.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Rumani (total) Rumani (bazë)
0.00.51.01.52.02.53.03.54.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Itali (total) Itali (bazë)
-2.0-1.00.01.02.03.04.05.06.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Greqi (total) Greqi (bazë)
0.02.04.06.08.0
10.012.014.016.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Serbi (total) Serbia (bazë)
012345
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Shqipëri (total) Shqipëri (bazë)
0.01.02.03.04.05.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Bullgari (total) Bullgari (bazë)
0.00.51.01.52.02.53.03.54.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
EU-27 vende (total)EU-27 vende (bazë)
0.02.04.06.08.0
10.012.0
20
11
M0
12
01
1M
02
20
11
M0
32
01
1M
04
20
11
M0
52
01
1M
06
20
11
M0
72
01
1M
08
20
11
M0
92
01
1M
10
20
11
M1
12
01
1M
12
20
12
M0
12
01
2M
02
20
12
M0
32
01
2M
04
20
12
M0
52
01
2M
06
20
12
M0
72
01
2M
08
20
12
M0
92
01
2M
10
20
12
M1
12
01
2M
12
20
13
M0
12
01
3M
02
20
13
M0
32
01
3M
04
20
13
M0
52
01
3M
06
Turqi (total)Turqi (bazë)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
36 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 37
Bazuar në analizat më të fundit në raportet e inflacionit dhe të zhvillimeve makroekonomike sipas vendeve, krahas veçorive të vendeve, në përgjithësi inflacioni bazë në rënie për këto ekonomi, ashtu si edhe në rastin e ekonomisë sonë, ka si emërues të përbashkët presionet e ulëta nga kërkesa agregate, nga zhvillimet e dobëta në treguesit monetarë dhe nga pritjet joinflacioniste, në kushtet e mungesës së goditjeve dhe të efekteve të raundit të dytë nga çmimet e lëndëve të para dhe nga pagat. Në tabelën në vijim jepet renditja e vendeve sipas treguesit të diferencës ndërmjet inflacionit total dhe atij bazë, në rendin zbritës.
Tabelë 5. Renditja e ekonomive të marra në krahasim.
VendetInflacion total vjetor,
mesatare M1:11-M6:13 (në përqindje)
Përqasje e inflacionit bazë vjetor si përjashtim i përhershëm, mesatare
M1:11-M6:13 (në përqindje)
Diferenca =Total - Bazë(në pikë përqindje)
Serbi 9.6 6.8 2.9Greqi 1.6 0.4 1.2Slloveni 2.4 1.3 1.1Kroaci 2.9 1.8 1.1Bullgari 2.6 1.8 0.8Rumani 4.6 3.8 0.8Itali 2.8 2.0 0.8Shqipëri 2.7 1.9 0.8Çeki 2.6 1.9 0.7EU (27) 2.7 2.0 0.7Turqi 7.6 7.0 0.6
Burimi: EUROSTAT, Banka e Shqipërisë, Banka Kombëtare e Serbisë, dhe llogaritje të autores.
* Përgatitur nga E. Çeliku.** Përqasje e marrë nga Eurostat, (HCPI, përjashtuar “energji” dhe “ushqime sezonale”), e
përditësuar më 16.07.2013; nga Banka Kombëtare e Serbisë (IÇK, përjashtuar “energji”, “ushqime, duhan dhe pije alkoolike”); nga Banka e Shqipërisë (DPM), matja me përjashtim të përhershëm (e përafërt me përqasjen e inflacionit bazë në Serbi).
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
38 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 39
3.3.1 TREGU I PUNËS
Sipas të dhënave të INSTAT-it, tregu i punës u karakterizua nga një rritje modeste e punësimit dhe e treguesit të pagës në sektorin privat jobujqësor, në tremujorin e parë të vitit 2013. Të dhënat më të fundit të disponueshme, tregojnë se punësimi në ekonomi u rrit në tremujorin e parë, i ndikuar pozitivisht nga sektori privat jobujqësor. Treguesit e pagës mesatare dhe reale shënuan rritje në krahasim me një vit më parë, ndërkohë që norma e papunësisë ka qëndruar e pandryshuar në nivelin 12.8%.
Tabelë 6. Treguesit kryesorë të punësimit.Ndryshime vjetore në përqindje 2010 2011 2012 2013T1Forca e aftë për punë -1.4 5.0 1.4 1.5Të punësuar gjithsej -1.5 5.8 1.7 1.9Të punësuar në sektorin shtetëror -0.2 -0.6 -0.6 -0.4Të punësuar në sektorin privat bujqësor -4.2 7.6 0.0 0.0Të punësuar në sektorin privat jobujqësor 3.1 6.7 6.7 7.2Të papunë të regjistruar gjithsej -0.2 -0.1 -0.8 -1.0Norma e papunësisë 13.8 13.1 12.8 12.8
Burimi: INSTAT.
Të dhënat nga bilanci i forcave të punës tregojnë se forca e aftë për punë është rritur me 1.5%, në krahasim me një vit më parë. Të punësuarit janë rritur me 1.9%, ndërkohë që numri i të papunëve ka rënë me 1.0%. Ecuria e punësimit vijoi të drejtohet nga zgjerimi vjetor i punësimit në sektorin privat jobujqësor me 7.2%, ndërkohë që punësimi në sektorin shtetëror vazhdoi të ndjekë tendencën rënëse të nisur që nga tremujori i dytë i vitit 2010. Punësimi në sektorin bujqësor mbeti i pandryshuar, si në krahasim me nivelin e tij të një tremujori më parë, ashtu edhe me atë të një viti më parë. Të dhënat më të fundit nga statistikat afatshkurtra flasin për rritje të punësimit në degët e industrisë, ndërtimit dhe shërbimeve.
Grafik 27. Ecuria e punësimit ne sektorin privat jobujqësor dhe PBB (grafiku majtas); norma e papunësisë dhe papunësisë afatgjatë (grafiku djathtas).
Burimi: INSTAT.
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
20
08
T12
00
8T2
20
08
T32
00
8T4
20
09
T12
00
9T2
20
09
T32
00
9T4
20
10
T12
01
0T2
20
10
T32
01
0T4
20
11
T12
01
1T2
20
11
T32
01
1T4
20
12
T12
01
2T2
20
12
T32
01
2T4
20
13
T1
Punësimi në sektorin privat jobujqësor,vmvPBB ,vmv
0
2
4
6
8
10
12
14
16
20
08
T12
00
8T2
20
08
T32
00
8T4
20
09
T12
00
9T2
20
09
T32
00
9T4
20
10
T12
01
0T2
20
10
T32
01
0 T4
20
11
T12
01
1 T2
20
11
T32
01
1T4
20
12
T12
01
2T2
20
12
T32
01
2T4
20
13
T1
Norma e papunësisë afatgjatëNorma e papunësisë
%
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
38 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 39
Në tremujorin e dytë të vitit 2013, bizneset shprehen lehtësisht më optimistë në vlerësimin e tyre mbi situatën e punësimit në ekonomi gjatë kësaj periudhe, bazuar në vrojtimin e besimit të biznesit. Përmirësimi në punësim vlerësohet të vijë kryesisht nga rritja e punësimit në sektorin e industrisë dhe atë të shërbimeve. Pritjet e bizneseve për gjendjen e punësimit gjatë tremujorit të tretë të vitit 2013, vazhdojnë të jenë pozitive.
III.3.2 PAGAT
Sipas të dhënave të fundit të statistikave afatshkurtra, indeksi i pagës mesatare në ekonomi u rrit me 4.6% në tremujorin e parë të vitit 2013, pas rënies së vazhdueshme të shënuar gjatë vitit 2012. E deflatuar me indeksin e çmimeve të konsumit, paga reale shënoi rritje vjetore prej 2.1%. Ecuria e pagës në tremujorin e parë u ndikua pozitivisht nga rritja e pagave në sektorin prodhues të ekonomisë. Nga ana tjetër, pagat në shërbime kanë vazhduar rënien e filluar që në fund të vitit 2011. Në terma vjetorë, paga reale në sektorin shtetëror u rrit me 3.3%.
Për tremujorin e dytë të vitit 2013, bizneset vlerësojnë rënie të pagave në industri dhe ndërtim dhe rritje të tyre në shërbime. Bazuar në vrojtimet e besimit të bizneseve, niveli i pagave në ekonomi pritet të rritet në tremujorin e tretë të vitit, në linjë me rishikimin e pagës minimale në korrik të çdo viti.
III.3.3 PRODUKTIVITETI DHE KOSTOJA E PUNËS PËR NJËSI
Në tremujorin e parë të vitit 2013, treguesi i produktivitetit të punës (PP) për aktivitetin ekonomik jobujqësor, vijoi të shfaqë ritmikë negative vjetore (-1.9%), por në ngadalësim krahasuar me tremujorët paraardhës. Frenimi i rënies së PP u përcaktua nga ngadalësimi i ritmeve vjetore rritëse të punësimit, kundrejt një rritjeje modeste të vlerës së shtuar në sektorët jobujqësorë të ekonomisë.
Grafik 28. Rritja vjetore e treguesve të pagës (në përqindje) dhe vlerësimet e pagës në ekonomi.
Burimi: INSTAT dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.
-10
-5
0
5
10
15
20
25
20
08
T1
20
08
T3
20
09
T1
20
09
T3
20
10
T1
20
10
T3
20
11
T1
20
11
T3
20
12
T1
20
12
T3
20
13
T1
Paga reale në sektorin shtet, vmvPaga reale në ekonomi, vmv
-45
-35
-25
-15
-5
5
15
25
35
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
08
T1
20
08
T3
20
09
T1
20
09
T3
20
10
T1
20
10
T3
20
11
T1
20
11
T3
20
12
T1
20
12
T3
20
13
T1
Paga reale në ekonomi, tmtVlerësim për pagat në ekonomi
% p.p.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
40 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 41
Dinamika e produktivitetit dhe e pagave u reflektua në një rritje me 3.9% të kostove të punës për njësi të prodhuar (KPNj). Ky zhvillim erdhi si pasojë e rritjes së pagës mesatare reale prej 2.1% kundrejt një dinamike negative të produktivitetit të punës. Zhbalancimi ndërmjet ecurisë së pagave dhe produktivitetit të punës, i shprehur në rritje të kostove të punës për njësi të prodhuar, është shkaktuar në një pjesë të konsiderueshme nga sektori i ndërtimit. Gjatë tremujorit të parë të vitit, ky sektor u vlerësua me rënie të produktivitetit të punës (-3%), ndërkohë që paga mesatare reale u rrit në 4%, duke sjellë rritje të kostove të punës për njësi të prodhuar prej rreth 7% në terma vjetorë. Aktiviteti industrial rezultoi me rënie të treguesit të kostove të punës, ndërkohë që në sektorin e shërbimeve ato mbetën thuajse të njëjta si edhe një vit më parë.
Vlerësimet për treguesit e produktivitetit të punës dhe të kostove për njësi, për aktivitetin e bizneseve jobujqësore në nivel degësh, nuk mbështesin ende krijimin e një tendence që mund të shkaktojë presione të shtuara inflacioniste nga pagat.
III.4 ÇMIMET E HUAJA DHE INFLACIONI I IMPORTUAR
Në përputhje me ecurinë e çmimeve të mallrave bazë, presionet inflacioniste me prejardhje nga partnerët tregtarë kryesorë, vlerësohen të përmbajtura për këtë tremujor. Indeksi i “çmime të huaja20”, si një tregues i mirëkorreluar me inflacionin e mallrave në vend, u rrit mesatarisht me 4.6% në terma vjetorë, gjatë periudhës prill-maj. Ecuria e këtij indeksi dëshmoi për presione inflacioniste të luhatshme, të cilat rezultuan të moderuara në muajin prill 20 Është një tregues i ri vlerësues i presioneve të huaja inflacioniste, i krahasueshëm me inflacionin
e sektorit të tregtueshëm të mallrave të shportës së IÇK-së sonë. Indeksi i çmimeve të huaja bazohet në vlerat e inflacionit të kategorisë “ushqim, pije, duhan” për 18 shtete kryesore dhe të inflacionit të mallrave të Bullgarisë, Gjermanisë, Greqisë, Italisë dhe Turqisë. Vlera përfundimtare e treguesit llogaritet si mesatare e ponderuar e IÇK-ve të lartpërmendura, me peshat mujore të importit të tyre.
Grafik 29. Treguesit e produktivitetit, të kostos së punës për njësi dhe të pagës mesatare reale (majtas); ndryshime vjetore (djathtas)*.
*Matjet u referohen treguesve të produktivitetit të punës dhe të kostos së punës për njësi të prodhuar të ekonomisë përjashtuar bujqësinë. Në llogaritje janë përdorur të dhënat nga vlera e shtuar (sezonalisht e rregulluar -INSTAT, PBB, T1‘13), si edhe ato nga statistikat afatshkurtra për punësimin dhe për pagat (INSTAT, SASh, T1’13). Treguesit e SASh nuk përfshijnë bujqësinë, ndaj vlera e shtuar është konsideruar pa bujqësinë. Indeksi i pagës mesatare reale është përftuar pas deflatimit me atë të IÇK-së (T1’13). Për efekt krahasimi dhe vlerësimi të prirjeve treguesit janë ribazuar me vlerën e secilit tregues në tremujorin e parë të vitit 2003. Vlerësimet më të fundit reflektojnë edhe ndryshimet, që vijnë nga rishikimi i serive të vlerës së shtuar dhe të indekseve të punësimit dhe të fondit të pagave. Treguesit janë të rregulluar sezonalisht (vlera e shtuar dhe IÇK) – grafiku majtas, ndërsa ndryshimet vjetore janë aplikuar mbi seritë e parregullurara sezonalisht (grafiku djathtas).
Burimi: INSTAT dhe llogaritje të ekspertëve të Bankës së Shqipërisë.
0.8
0.9
1
1.1
1.2
1.3
03_T103_T304_T104_T305_T105_T306_T106_T307_T107_T308_T108_T309_T109_T310_T110_T311_T111_T312_T112_T313_T1
PP_ekonomi (pa bujq.)
KPNj_ekonomi (pa bujq.)Paga_mesatare_reale (pa bujq.)
-20
-10
0
10
20
30
40
04_T104_T305_T105_T306_T106_T307_T107_T308_T108_T309_T109_T310_T110_T311_T111_T312_T112_T313_T1
t/t(-4) PP_ekonomi (pa bujq.)t/t(-4) KPNj_ekonomi (pa bujq.)t/t(-4) Paga_mesatare_reale (pa bujq.)
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
40 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 41
dhe në shtim në muajin pasardhës. Ndërkohë, për të njëjtën periudhë, leku u nënçmua në terma të indeksit NEER me 0.82% në bazë vjetore, duke rritur rolin e tij në formimin e TPHI (Tregues i Presioneve të Huaja Inflacioniste21). Kështu, ky tregues u zgjerua mesatarisht me 5.4% në këto muaj, duke qëndruar rreth 0.8 pikë përqindje më lart se niveli i tremujorit të parë.
Vlerësimet sasiore për inflacionin e importuar, gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2013, tregojnë një prirje të lehtë rritëse sipas dy tremujorëve, rritje që është përcaktuar nga dobësimi relativisht i shpejtë i komponentit të brendshëm të inflacionit total. Në tremujorin e dytë të vitit 2013, inflacioni me origjinë të huaj dha një kontribut më të madh në inflacionin total, krahasuar me atë të tremujorit paraardhës. Inflacioni i importuar formoi rreth 90.5% të inflacionit total vjetor në tremujorin e dytë, ndërkohë që pjesa e mbetur u krijua nga përbërësja vendase, përfshirë edhe inflacionin e çmimeve me natyrë të rregulluar22.
III.5 PRITJET INFLACIONISTE23
Matjet e kryera nga vrojtimet, tregojnë për rënie të lehtë të pritjeve inflacioniste afatshkurtra gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013, e vënë re pothuaj në të gjithë agjentët ekonomikë. Ndërkohë, pritjet afatmesme24 vijojnë të jenë të mirankoruara në linjë me objektivin e BSH-së për ruajtjen e vlerave të inflacionit brenda intervalit 2-4%. Treguesi i kuantifikimit të masës së ankorimit25 jep sinjale për presione të ulëta inflacioniste në harkun kohor të një viti. Treguesi i ankorimit ka shënuar vlera të përafërta negative për pritjet e agjentëve financiarë, të bizneseve dhe të konsumatorëve, duke treguar se ato janë lehtësisht nën mesataren e tyre afatgjatë (më pak se 1 devijim standard).
21 TPHI llogaritet si shuma e rritjeve vjetore të indekseve të çmimeve të huaja dhe vlerës së indeksit NEER për muajin përkatës. Presionet inflacioniste me origjinë të huaj vlerësohet që e ndikojnë inflacionin me 1-3 muaj vonesë. Gjithsesi, ky tregues mbetet i ndikuar nga masat fiskale të ndërmarra në shtetet e huaja, të cilat jodetyrimisht prekin çmimet e importeve vendase.
22 Edhe ky inflacion shënoi nivelin minimal historik. 23 Banka e Shqipërisë i mat pritjet inflacioniste të agjentëve ekonomikë nëpërmjet vrojtimeve të
besimit të bizneseve e të konsumatorëve dhe vrojtimit të pritjeve të agjentëve financiarë. 24 Pritjet afatmesme quhen pritjet për inflacionin pas 2 vitesh dhe maten vetëm për agjentët
financiarë nga vrojtimi mujor i organizuar pranë tyre.25 Treguesi i masës së ankorimit të pritjeve është llogaritur duke zbritur nga niveli i tyre mesataren
afatgjatë dhe duke e pjesëtuar me devijimin standard përkatës.
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
20
06
T12
00
6T2
20
06
T32
00
6T4
20
07
T12
00
7T 22
00
7T32
00
7T42
00
8T1
20
08
T22
00
8T32
00
8T4
20
09
T12
00
9T2
20
09
T32
00
9T4
20
10
T12
01
0T2
20
10
T32
01
0T4
20
11
T12
01
1T22
01
1T32
01
1T42
01
2T1
20
12
T22
01
2T32
01
2T4
20
13
T12
01
3M
4--M
5
NEER (rr.v, %)Çmimet e huaja të mallrave (rr.v, %)
TPHI (rr.v, %)
%
Burimi: INSTAT dhe vlerësime të Bankës së Shqipërisë.
Grafik 30. TPHI dhe kontributet e çmimeve të huaja të mallrave dhe të kursit të këmbimit në TPHI.
Burimi: INSTAT dhe vlerësime të Bankës së Shqipërisë.
Grafik 31. Kontributi i inflacionit të importuar dhe të brendshëm në atë total vjetor.
0
1
2
3
4
0
2
4
6
8
10
12
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012 2013
Kontributi në PBB (b.d., në pikë përqindje)Vlera e shtuar (ndryshime vjetore, në %)
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
2007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
Kontributi i inflacionit të importuarKontributi i inflacionit të brendshëmTotal
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
42 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 43
Tabelë 7. Pritjet e bizneseve, konsumatorëve dhe agjentëve financiarë, për inflacionin. Pritje T2-12 T3-12 T4-12 T1-13 T2-13Inflacioni pas 1 viti, konsumatorët 2.1 2.2 2.4 2.2 2.0Inflacioni pas 1 viti, bizneset 2.3 2.1 2.3 2.2 2.2Inflacioni pas 1 viti, agjentët financiarë 2.5 2.7 2.9 2.9 2.6Inflacioni pas 2 vitesh, agjentët financiarë 2.7 2.8 3.0 3.0 2.8
Burimi: Banka e Shqipërisë, Vrojtimi i besimit të bizneseve, Vrojtimi i pritjeve të agjentëve financiarë.
Inflacioni i perceptuar i agjentëve financiarë, ka ndjekur ngushtë sjelljen e inflacionit zyrtar, duke qenë lehtë më lart nivelit të tij, gjatë vitit të kaluar dhe gjashtëmujorit të parë të vitit 2013. Matjet e muajit qershor tregojnë se, për herë të parë për këtë periudhë, inflacioni i perceptuar qëndron 0.2 p.p. poshtë inflacionit zyrtar. Pritjet e agjentëve financiarë për inflacionin në të ardhmen, megjithëse me një shkallë më të ulët luhatshmërie, kanë shfaqur gjithashtu natyrë të theksuar adaptive.
Pritjet e bizneseve, të stabilizuara në vlera të ulëta gjatë vitit 2012 dhe dy tremujorëve të parë të vitit 2013, si dhe prirja rënëse e çmimeve të prodhimit, sugjerojnë për vlera të ulëta inflacioni në të ardhmen26.
26 Përcjellje e dobët në vendosjen e çmimeve të reja dhe në negocimet për vendosjen e pagave.
Grafik 32. Inflacioni i perceptuar dhe i pritur nga agjentët financiarë dhe inflacioni i pritur dhe çmimet e prodhimit të bizneseve.
Burimi: Banka e Shqipërisë, Vrojtimi i besimit të bizneseve, Vrojtimi i pritjeve të agjentëve financiarë.
0
1
2
3
4
5
02-200805-200808-200811-200802-200905-200908-200911-200902-201005-201008-201011-201002-201105-201108-201111-201102-201205-201208-201211-201202-201305-2013
Inflacioni i perceptuar nga agjentët financiarëInflacioni i pritur pas 1 vitiIÇK
2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
-10
-5
0
5
10
15
2009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T2
Çmimet e prodhimit_balancë_VBB (bm)Pritjet e bizneseve për inflacionin (bd)
ma 2 tremujore
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
42 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 43
Zhvillimet monetare dhe financiare të tremujorit të dytë janë në linjë me ecurinë ciklike të ekonomisë, duke sinjalizuar presione të përmbajtura inflacioniste, për periudhën afatmesme. Rritja e huamarrjes publike dhe mbulimi i nevojave për financim nga sistemi bankar mbështetën krijimin e parasë në monedhë vendase dhe një ecuri më të mirë të agregatëve monetarë në lekë. Në tërësi, kërkesa për para e agjentëve ekonomikë privatë ka qenë e dobët, duke pasqyruar ecurinë ciklike të ekonomisë. Rritja ekonomike nën potencial dhe pasiguritë për të ardhmen kanë ndikuar në shtrëngimin e mëtejshëm të kushteve të kreditimit nga bankat, edhe pse niveli i likuiditetit dhe i kapitalit të sistemit janë në nivele të kënaqshme. Pavarësisht ruajtjes së natyrës lehtësuese të politikës monetare në ekonomi, kostot e kreditimit mbeten të larta. Ndërkohë, sinjalet akomoduese të politikës monetare vlerësohen të jenë përcjellë në tregun primar të letrave me vlerë dhe tek ai i depozitave, gjatë këtij tremujori.
IV.1 POLITIKA MONETARE DHE TREGJET FINANCIARE
Tregu i brendshëm financiar në tremujorin e dytë të vitit 2013, është karakterizuar nga një ecuri rënëse e normave të interesit dhe e primeve të rrezikut. Që prej ndryshimit të fundit të normës bazë nga Banka e Shqipërisë në muajin janar, ndonëse me forcë dhe shpejtësi të ndryshme, normat e interesit në tregjet financiare kanë ndjekur kahun e politikës monetare. Ulja e normave ka qenë më e dukshme tek letrat me vlerë të qeverisë, ku yield-et kanë shënuar ulje të njëpasnjëshme gjatë këtyre muajve. Tregu i depozitave dhe i kredive në lekë ka shfaqur një përcjellje më të ngadaltë të sinjalit të politikës monetare. I pari është karakterizuar nga një rënie e moderuar e normave të interesit për të gjitha afatet, ndërsa interesat për kredinë në lekë janë treguar të luhatshme dhe subjekt i primeve të rrezikut.
Strategji të përkohshme për tërheqjen e depozitave dhe ruajtjen e peshës në treg kanë ngadalësuar reduktimin e normave të interesit për depozitat gjatë tremujorit të parë të vitit, ndërkohë, në muajt prill dhe maj është vërejtur një rënie më e shpejtë e këtyre normave. Të dhëna paraprake për muajin qershor tregojnë një afrim më të shpejtë të interesave të depozitave të bankave me sinjalin e politikës monetare. Transmetimi i lehtësimit monetar në tregun e kredisë ka qenë më i dobët.
IV. ZHVILLIMET MONETARE DHE TREGJET FINANCIARE
*Normat e depozitave dhe kredisë së re në lekë për tremujorin e dytë, janë mesatare e muajve prill dhe maj.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
Grafik 33. Ndryshimi mesatar i normave të interesit dhe i normës bazë në T2-2013 kundrejt T1-2013*.
0
1
2
3
4
0
2
4
6
8
10
12
T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 T1
2009 2010 2011 2012 2013
Kontributi në PBB (b.d., në pikë përqindje)Vlera e shtuar (ndryshime vjetore, në %)
-1.00
-0.50
0.00
0.50
1.00
1.50
BTh 3m
Bth 12
m
Ob 2
v
Depozita 1
2m
Kredi afatshkurtër
Kredi afatmesm
e
Kredi afatgjatë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
44 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 45
IV.2 ZHVILLIMET NË TREGJET FINANCIARE
Normat e interesit në tregun ndërbankar, gjatë këtij tremujori, kanë qëndruar afërsisht në nivelet e tremujorit të kaluar për maturitetin ditor, ndërkohë që ato për transaksionet javore kanë shfaqur ecuri rënëse. Vëllimi i tregtuar nga bankat është zvogëluar lehtas, duke qëndruar gjithsesi në nivele më të larta se mesataret e vitit të kaluar. Transaksionet javore vijojnë të zënë peshën më të madhe të vëllimit të tregtuar, ndërkohë që janë shtuar edhe shkëmbimet në formën e repove të anasjellta midis bankave. Ecuria e normave të interesit ka qenë e qëndrueshme për të dyja maturitetet, duke u pozicionuar kryesisht poshtë ose afër normës bazë. Diferenca e interesit ditor në tregun e parasë me normën bazë gjatë këtij tremujori është ngushtuar27, ndërkohë që, në nivel të përgjithshëm, ato kanë treguar luhatshmëri më të vogël se gjatë tremujorit të mëparshëm28. Banka e Shqipërisë ka vijuar të kryejë operacionet e rregullta në treg të hapur, në kah të injektimit të likuiditetit me afat 7-ditor, dhe, krahas tyre, janë përdorur edhe marrëveshjet e anasjellta me maturim 1-mujor. Likuiditeti i injektuar në sistem ka qenë lehtësisht më i vogël se ai i periudhave paraardhëse, ndërkohë që norma e interesit e rezultuar në këto ankande ka qenë vazhdimisht afër normës bazë.
Mesatarisht, norma mesatare e interesave njëditore, në tremujorin e parë, rezultoi 3.67% - e përafërt me atë të tremujorit të mëparshëm (3.64%) - ndërsa ajo shtatëditore zbriti në 3.74%, nga 3.86%. Vëllimi mesatar i transaksioneve njëditore u ngushtua me 1.1 miliardë lekë në 1.9 miliardë lekë, ndërsa ai i transaksioneve shtatëditore shënoi një tkurrje të lehtë prej 0.7 miliardë lekësh, në 9.1 miliardë lekë.
27 Diferenca e interesit njëditor në tregun ndërbankar me normën bazë këtë tremujor, rezultoi 9 pikë bazë nga 18 pikë bazë që ishte në tremujorin paraardhës.
28 Devijimi standard i interesit ditor në tregun ndërbankar për këtë tremujor ishte 0.2054, nga 0.2087 që ishte në tremujorin e parë të vitit 2013.
Grafik 34. Operacionet e tregut të hapur të BSH (majtas) dhe ecuria e normave të interesit në tregun ndërbankar (djathtas).
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-10
0
10
20
30
40
50Jan-0
7
Dhj-0
7
Nën-0
8
Nën-0
9
Tet-10
Sht-11
Gus-1
2
mld
lek
Repo 7dRepo 3mRepo 1m
1.8
3.8
5.8
7.8
08
/08
03
/09
11
/09
06
/10
01
/11
08
/11
04
/12
11
/12
06
/13
Norma ditore e interesitNorma javore e interesitNorma bazë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
44 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 45
ECURIA E YIELD-EVE
Yield-et e letrave me vlerë të qeverisë kanë regjistruar ulje të vazhdueshme edhe gjatë tremujorit të dytë. Prirja rënëse e yield-eve e vërejtur në tremujorin e parë ka vijuar dhe është forcuar gjatë këtyre muajve për të gjitha maturitetet. Yield-i 12-mujor ka rënë ndjeshëm në 5.35% në fillim të muajit korrik, nga 6.13% që ishte në fund të muajit mars. Ulja e yield-eve ka qenë më e fortë tek letrat me afat mbi një vit, duke ngushtuar kështu edhe diferencat midis maturiteteve, e si rrjedhojë, pjerrësia e kurbës së yield-eve është zbutur. Situata e qetë e likuiditetit në treg dhe prirja e agjentëve për të investuar në letra me vlerë të qeverisë, kanë vijuar të kontribuojnë në forcimin e presioneve rënëse të yield-eve të letrave të borxhit gjatë kësaj periudhe. Pesha e instrumenteve afatgjata në financimin e deficitit është rritur, ndërkohë që sistemi bankar ka treguar preferencë për këta tituj borxhi, duke ushtruar presione rënëse në ecurinë e primeve të tyre.
Kurba e yield-eve shfaqet e zhvendosur poshtë dhe me pjerrësi më të zbutur, si pasojë e rënies së primeve të kërkuara për letrat me vlerë me afat mbi 1 vit. Në ankandet për obligacionet me maturitet 3, 5 dhe 7-vjeçar janë regjistruar ulje të vazhdueshme, si në yield-et e instrumenteve me interes fiks, ashtu edhe në marzhet e kërkuar për ato me interes të ndryshueshëm. Yield-et aktuale29 qëndrojnë mesatarisht 0.41 pikë përqindje më poshtë nga niveli i tyre në muajin mars.
29 Yield-et e obligacioneve 2, 3, 5 dhe 7-vjeçare, aktualisht janë 6.70%, 7.78%, 8.45% dhe 9.12%, nga 7.22%, 8.18%, 8.89% dhe 9.52% që rezultonin në fund të muajit mars 2013.
Grafik 35. Yield-et e letrave me vlerë të qeverisë në tregun primar.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
3.00
4.50
6.00
7.50
9.00
10.50
12.00
09
/08
05
/09
01
/10
09
/10
05
/11
01
/12
09
/12
06
/13
BTH 12m BTH 3m BTH 6mOblig. 2vj Oblig. 5vj
4.00
5.00
6.00
7.00
8.00
9.00
10.00
3m
6m
12
m
2v
3v
5v
7v
Qer.13 11-Pri.13 Dhje.12
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
46 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 47
ECURIA E KURSIT TË KËMBIMIT
Kursi nominal efektiv i këmbimit ka vijuar të shfaqë një prirje të lehtë nënçmuese, në tremujorin e dytë të këtij viti. Indeksi NEER30 u zgjerua mesatarisht me 0.8%, si në terma vjetorë ashtu edhe në ato tremujorë. Dinamika e këtij treguesi reflektoi kryesisht ecurinë nënçmuese të lekut ndaj monedhës evropiane, duke shprehur forcimin e kërkesës për valutë nga sektori privat edhe ai publik. Krahas këtyre zhvillimeve, tregu valutor është shfaqur i qetë dhe në mungesë të presioneve mbi monedhën vendase.
Në tregun e brendshëm valutor, euro ka vazhduar të forcojë pozitat e saj ndaj monedhës vendase, duke u këmbyer mesatarisht me 140.71 lekë ose 0.7% më shtrenjtë se në tremujorin paraardhës. Edhe në terma vjetorë, leku u nënçmua me 1.0%, duke reflektuar rritje të kërkesës për euro, si rrjedhojë e rritjes së importeve për periudhën prill-maj. Zgjerimi i kërkesës për valutë solli nivele më të larta të tregtimit të raportit euro/lekë, duke kulmuar në datën 14 qershor, në 141.44 lekë/1 euro, si vlera më e lartë e regjistruar që nga nëntori i vitit 2011.
Dollari amerikan është shfaqur i luhatshëm në tregun e brendshëm valutor, duke rezultuar në linjë me ecurinë e tij në tregjet ndërkombëtare. Mesatarisht, në tremujorin e dytë, një dollar u këmbye në nivelin e 107.77 lekëve, duke u forcuar ndaj monedhës vendase me 1.9% në terma tremujorë. Krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, monedha amerikane u nënçmua ndaj lekut me 0.8%.
30 NEER – kursi nominal efektiv i këmbimit llogaritet kundrejt monedhave të pesë partnerëve tregtarë kryesorë, të cilët janë Italia, Greqia, Gjermania, Turqia dhe Kina. Një rritje e NEER do të thotë nënçmim i lekut.
Grafik 36. Ndryshimet vjetore të indeksit NEER dhe indeksi i presioneve në tregun valutor.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
0.30
05-08
10-08
03-09
08-09
01-10
06-10
11-10
04-11
09-11
02-12
07-12
12-12
05-13
Indeksi i Presioneve në Tregun Valutor
EMPEMP±2.5σ
Mesatare Historike
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
T2_2008T3_2008T4_2008T1_2009T2_2009T3_2009T4_2010T1_2010T2_2010T3_2010T4_2011T1_2011T2_2011T3_2011T4_2011T1_2012T2_2012T3_2012T4_2012T1_2013T2_2013
Ndryshime vjetore NEER
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
46 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 47
Gjatë muajit të fundit të tremujorit, pothuajse të gjitha monedhat e vendeve të rajonit janë dobësuar ndjeshëm ndaj euros. Në një krahasim me këto vende, luhatshmëria e monedhës shqiptare vazhdon të qëndrojë nën kufirin e poshtëm të intervalit të krijuar nga ato31.
SISTEMI BANKAR DHE KUSHTET E KREDITIMIT
Muajt prill dhe maj janë shoqëruar me prirje rënëse të normave të depozitave me afat, si në lekë ashtu dhe në euro, për të gjitha afatet. Pas një reagimi të ngadaltë ndaj lëvizjes së normës bazë në lekë në tremujorin e parë të vitit, normat e depozitave kanë shfaqur prirje rënëse më të shpejtë në muajt e fundit. Në terma mesatarë, interesi për depozitat 12-mujore është ulur me 0.26 pikë përqindje në muajt prill-maj, krahasuar me nivelin e tremujorit të parë. Duke nisur nga muaji mars, reduktimi i normave të interesit të depozitave ka qenë më homogjen midis maturiteteve, ndonëse në segmente të caktuara janë vërejtur efektet e promocioneve të subjekteve të veçanta, me qëllim rritjen e peshës në treg. Depozitat vazhdojnë të paraqiten si instrumenti kryesor në thithjen e kursimeve të individëve, ndërkohë që informacionet paraprake flasin për ulje të mëtejshme të normave të depozitave të reja në lekë, në muajin qershor.
Diferenca midis interesit të depozitave me afat në lekë dhe atyre në euro vijon të rritet, si pasojë e rënies më të madhe të këtyre të dytave. Mesatarisht, interesi për depozitat 12-mujore në euro rezultoi 2.41% në periudhën prill-maj, nga 2.79% që ishte në tremujorin e parë të vitit 2013.
31 Luhatshmëria e raporteve euro/monedhë vendase është matur si devijim standard 30-ditor. Pikat kulmore të luhatshmërisë në çdo periudhë, përfaqësojnë devijimin standard maksimal dhe minimal që kanë shënuar raportet e përfshira. Vendet e përfshira janë: Polonia, Çekia, Hungaria, Rumania, Turqia dhe Serbia.
Grafik 37. Luhatshmëria e raportit euro/lekë në krahasim me monedhat e Evropës Lindore-Qendrore dhe Ballkanit (djathtas).
Burimi: Banka e Shqipërisë.
90. 00
100.00
110.00
120.00
130.00
140.00
150.00
160.00
09/0
81
2/08
03/0
90
6/09
09/0
91
2/09
03/1
00
6/10
09/1
01
2/10
03/1
10
6/11
09/1
11
2/11
03/1
20
6/12
09/1
21
2/12
03/1
30
6/13
Kursi i këmbimit euro/monedhë vendase, indeksi bazë 2008 =100
Serbi Poloni
Rumani Hungari
ShqipëriTurqi Çeki
-
2.00
4.00
6.00
Qer-11
Tet-11
Jan-12
Qer-12
Tet-12
Jan-13
Qer-13
Evropa Lindore-Qendrore dhe vendet e BallkanitShqipëri
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
48 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 49
Interesat për kredinë e re në lekë, në tre muajt e fundit, shfaqen të luhatshme, duke alternuar faza rritjeje dhe periudha uljeje, të ndikuara kryesisht nga pesha dhe çmimi i aplikuar nga banka të veçanta. Në terma mesatarë, interesi i kredisë se re për muajt prill dhe maj, është 10.93%, dhe qëndron afërsisht në të njëjtin nivel me atë të tremujorit të parë (10.94%). Normat e interesit të kredisë për këto muaj, të pastruara nga efekti i kredive të bankave të veçanta, paraqiten me prirje rënëse, në linjë me ecurinë e përgjithshme të tregut financiar. Efekti më i madh u vu re tek kredia afatshkurtër, e cila paraqiti luhatje të theksuara në muajin maj, ndërsa kredia afatmesme shënoi ulje në normat e saj.
Kostoja mesatare e huadhënies vijon të jetë më e lartë për bizneset, për të cilat standardet e kreditimit rezultojnë në përgjithësi më të shtrënguara. Kredia afatmesme ka shfaqur prirje rënëse që prej muajit mars, duke u shoqëruar dhe me një zgjerim të lehtë të sasisë së kredisë, ndërsa kredia afatgjatë,
e aplikuar më së tepërmi për kredi hipotekare ka ndryshuar kahun e vënë re në tremujorin e parë të vitit, duke ndjekur prirje rritëse. Krahasuar me tremujorin e kaluar, ajo është rritur me 0.99 pikë përqindje, në 10.59%, në muajt prill-maj.
Interesat për kredinë e re në euro vijuan të paraqiten mjaft të luhatshme dhe kostoja e huadhënies, relativisht e shtrënguar. Kredidhënia në euro ka reflektuar ecuri afërsisht të ngjashme me atë në lekë dhe interesat e aplikuara janë ndikuar nga kredi të veçanta. Kështu, muaji prill shënoi rënie të dukshme të normave të kredisë afatgjatë, por pesha e saj nuk ndikoi në mesataren e kredisë totale, e cila rezultoi në rritje, e ndikuar nga normat e larta të aplikuara në kredinë afatshkurtër. Në muajin maj, ky efekt ndikoi në kah të kundërt dhe norma e kredisë së re në euro u ul, por pa përcaktuar një prirje të qartë.
Grafik 38. Interesat për depozitat në lekë dhe euro (majtas) dhe interesat për kredinë në lekë (djathtas).
Burimi: Banka e Shqipërisë.
0.00
1.25
2.50
3.75
5.00
6.25
7.50
8.75
01
/07
05
/07
09
/07
01
/08
05
/08
09
/08
01
/09
05
/09
09
/09
01
/10
05
/10
09
/10
01
/11
05
/11
09
/11
01
/12
05
/12
09
/12
01
/13
05
/13
Interes depozite 12 m ALL Interes depozite 12 m euro
5.50
7.50
9.50
11.50
13.50
15.50
17.50
19.50
12
/07
03
/08
06
/08
09
/08
12
/08
04
/09
07
/09
10
/09
01
/10
05
/10
08
/10
11
/10
03
/11
06
/11
09
/11
12
/11
04
/12
07
/12
10
/12
01
/13
05
/13
Kredi afatshkurtërKredi afatmesme Kredi afatgjatë
Burimi: Banka e Shqipërisë.
Grafik 39. Normat e interesit të kredisë në euro.
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
01
-20
07
05
-20
07
09
-20
07
01
-20
08
05
-20
08
09
-20
08
01
-20
09
05
-20
09
09
-20
09
01
-20
10
05
-20
10
09
-20
10
01
-20
11
05
-20
11
09
-20
11
01
-20
12
05
-20
12
09
-20
12
01
-20
13
05
-20
13
1-3 vmbi 5 v
deri ne 12mEuribor 12m
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
48 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 49
Hapësirë informuese 4. Përmbledhje e rezultateve nga vrojtimi i aktivitetit kreditues*.
Rezultatet e vrojtimit të aktivitetit kreditues pranë bankave tregojnë se standardet e kredisë për individë u lehtësuan, ndërsa standardet për bizneset vijuan të shtrëngohen, gjatë tremujorit të dytë të vitit 2013. Sipas qëllimit të përdorimit të kredisë dhënë individëve, standardet u lehtësuan si për kredinë për blerje banese ashtu dhe për atë konsumatore. Standardet e kredisë për bizneset u shtrënguan për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, por mbetën të pandryshuara për ndërmarrjet e mëdha. Bankat shprehen për shtrëngim të standardeve për kredi me qëllim financimin e kapitalit qarkullues, si dhe për qëllime investimi.
Faktorët me kontributin kryesor në shtrëngimin e standardeve të kredisë për bizneset ishin: problemet specifike të sektorit ku zhvillon aktivitetin ndërmarrja, gjendja e huave me probleme në sistemin bankar dhe situata makroekonomike në vend. Nga ana tjetër, vendimet e Bankës së Shqipërisë dhe gjendja e likuiditetit kanë ndikuar në lehtësimin e standardeve të kredidhënies për bizneset. Konkurrenca në sistemin bankar, niveli aktual ose i pritshëm i likuiditetit të bankës, mjaftueshmëria e kapitalit si dhe vendimet e Bankës së Shqipërisë, përfaqësojnë faktorë me ndikim në kahun
Grafik 40. Standardet e kredisë dhe kërkesa për kredi për bizneset (balanca neto).
Burimi: Vrojtimi i Aktivitetit Kreditues, Banka e Shqipërisë.
-90%
-70%
-50%
-30%
-10%
10%
30%
H1 '08
H2 '08
T1 '09T2 '09T3 '09T4 '09T1 '10T2 '10T3 '10T4 '10T1 '11T2 '11T3 '11T4 '11T1 '12T2 '12T3 '12T4 '12T1 '13T2 '13T3 '13
AktualePritje
Standardet e kredisë për bizneset
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
H1 '08
H2 '08
T1 '09T2 '09T3 '09T4 '09T1 '10T2 '10T3 '10T4 '10T1 '11T2 '11T3 '11T4 '11T1 '12T2 '12T3 '12T4 '12T1 '13T2 '13T3 '13
AktualePritje
Kërkesa për kredi e bizneseve
Grafik 41. Standardet e kredisë dhe kërkesa për kredi për individët (balanca neto).
Burimi: Vrojtimi i Aktivitetit Kreditues, Banka e Shqipërisë.
-70%
-60%
-50%
-40%
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
H1
'08
H2
'08
T1 '0
9T2
'09
T3 '0
9T4
'09
T1 '1
0T2
'10
T3 '1
0T4
'10
T1 '1
1T2
'11
T3 '1
1T4
'11
T1 '1
2T2
'12
T3 '1
2T4
'12
T1 '1
3T2
'13
T3 '1
3
AktualePritje
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
H1
'08
H2
'08
T1 '0
9T2
'09
T3 '0
9T4
'09
T1 '1
0T2
'10
T3 '1
0T4
'10
T1 '1
1T2
'11
T3 '1
1T4
'11
T1 '1
2T2
'12
T3 '1
2T4
'12
T1 '1
3T2
'13
T3 '1
3
AktualePritje
Kërkesa për kredi e individëve
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
50 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 51
lehtësues të standardeve të kredisë për individë. Huatë me probleme, gjendja financiare e individëve dhe zhvillimet në tregun e pasurive të paluajtshme kanë vijuar të kontribuojnë në kahun shtrëngues të standardeve të kredidhënies për individët.
Kërkesa për kredi është vlerësuar në rënie për bizneset dhe në rritje për individët. Për bizneset, rënia e kërkesës u vu re në ndërmarrjet e mëdha dhe në kredinë për qëllime investimi. Për individët, për herë të parë që nga tremujori i dytë i vitit 2011, kërkesa ka qenë në rritje, si për kreditë me qëllim blerje banese ashtu dhe për kredinë me qëllim financimin e konsumit.
Faktorët kryesorë që kanë ndikuar negativisht kërkesën për kredi të bizneseve, gjatë tremujorit të parë të vitit 2013, janë situata aktuale dhe e pritshme makroekonomike në vend dhe përdorimi i burimeve alternative të financimit. Nevoja për blerje banese dhe për financim të konsumit, zhvillimet në tregun e pasurive të paluajtshme, si dhe kushtet e kreditimit të aplikuara nga bankat, kanë ndikuar pozitivisht nivelin e kërkesës për kredi të individëve.
* Vrojtimi i realizuar në muajin qershor 2013 mbulon zhvillimet në aktivitetin kreditues të tremujorit të dytë të vitit 2013, si dhe pritjet e bankave për aktivitetin kreditues gjatë tremujorit të tretë të vitit 2013.
IV.3 ECURIA E KREDITIMIT
Kredia për ekonominë ka shfaqur një ecuri të dobët në muajt prill dhe maj, të manifestuar në tkurrje të tepricës. Rritja vjetore e saj është ngadalësuar më tej, duke shënuar 0.3% në muajin maj, nga 1.2% që shënonte në fund të tremujorit të parë të vitit. Financimi në valutë i ekonomisë ka rënë në këta dy muaj dhe tkurrja vjetore e saj është thelluar më tej, duke shënuar 4.6%. Ndërkohë, kredia në lekë është rritur në terma mujorë, por ndjeshëm më pak në krahasim me rritjen e vërejtur gjatë vitit të kaluar. Ecuria e dobët e këtij treguesi në pesë muajt e parë të vitit, është reflektuar në ngadalësimin e vazhdueshëm të rritjes vjetore së tij, i cili, në muajin maj, zbriti në nivelin 9.0%.
Grafik 42. Kredia për ekonominë.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Maj 2
00
9
Sht 20
09
Jan 20
10
Maj 2
01
0
Sht 20
10
Jan 20
11
Maj 2
01
1
Sht 20
11
Jan 20
12
Maj 2
01
2
Sht 20
12
Jan 20
13
Maj 2
01
3
Ndryshime vjetore, %
Kredia në valutë Kredia në lekë Kredia për ekonominë
-15
-10
-5
0
5
10
15
Maj 2
01
1
Sht 20
11
Jan 20
12
Maj 2
01
2
Sht 20
12
Jan 20
13
Maj 2
01
3
Ndryshime mujore (mld lekë)
Kredia në valutë Kredia në lekë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
50 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 51
Zhvillimet në kreditim kanë reflektuar kryesisht kërkesën e ulët të sektorit privat për financim, por edhe hezitimin e bankave për ndërmarrjen e rrezikut që shoqëron veçanërisht financimin e bizneseve. Kredia për sektorin privat është tkurrur me 1.8 miliardë lekë në këta dy muaj dhe, në fund të muajit maj, është 0.2% më e ulët se një vit më parë. Veçori e muajve prill dhe maj janë zhvillimet pozitive në kredinë për individë, ndërkohë që kredia për biznese ka vijuar të shfaqë një ecuri gjithnjë e më të dobët. Kreditimi i ulët i ekonomisë është reflektuar edhe në reduktimin e levës financiare në ekonomi, e matur si raport i kredisë për sektorin privat ndaj PBB-së. Në fund të tremujorit të parë të vitit, ky raport vlerësohet në 39.7%, duke rënë me 1.7 pikë përqindje, në krahasim me një vit më parë.
Kredia për biznese është reduktuar me rreth 3 miliardë lekë, në muajt prill dhe maj. Ndryshimi vjetor i saj, pasi rezultoi pranë zeros në muajin prill, shënoi një normë negative prej 0.6% në muajin maj. Ecuria e kreditimit të bizneseve është ndikuar në mënyrë të njëkohshme nga kushtet e pafavorshme të kërkesës dhe të ofertës. Kërkesa e bizneseve për kredi për investime ka rënë më tej në tremujorin e dytë të vitit, ndërkohë që kërkesa për financim të kapitalit qarkullues mbetet e ulët. Gjithashtu, edhe bankat kanë ulur gatishmërinë për të financuar bizneset, përqasje të cilën e kanë reflektuar në shtrëngimin e mëtejshëm të kushteve të kreditimit për biznese, në këtë tremujor. Ecuria e dobët e kredisë për biznese ka qenë e pranishme, si në kredinë për kapital qarkullues ashtu edhe në atë për investime. Rritja vjetore e kredisë për kapital qarkullues është ngadalësuar në 0.6%, ndërkohë që kredia për investime, pas ngadalësimit të shpejtë në muajt e mëparshëm, është tkurrur me 0.6% në terma vjetorë.
Grafik 43. Kredia për sektorin privat.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
20
05/1
20
05/3
20
06/1
20
06/3
20
07/1
20
07/3
20
08/1
20
08/3
20
09/1
20
09/3
20
10/1
20
10/3
20
11/1
20
11/3
20
12/1
20
12/3
20
13/1
Ndryshimi i raportit KSP/PBB (pp, djathtas)KSP/PBB (%, majtas)
-10%
-5 %
0 %
5 %
10%
15%
20%
25%
30%
5/20
09
11/2
00
9
5/20
10
11/2
01
0
5/20
11
11/2
01
1
5/20
12
11/2
01
2
5/20
13
IndividëBizneseKSP
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
52 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 53
Analiza sipas sektorëve të ekonomisë tregon se, për periudhën prill - maj, ka shënuar rritje vetëm financimi për sektorin e industrisë. Kredia për këtë sektor ruajti ritëm të lartë të rritjes vjetore në këta dy muaj - mesatarisht 11.9%. Ndërkohë, financimi për sektorin e shërbimeve dhe atë të ndërtimit është tkurrur ndjeshëm. Për pasojë, rritja vjetore e kredisë për degën e tregtisë dhe ajo e kredisë për shërbime të tjera janë ngadalësuar, duke zbritur përkatësisht në 0.1% dhe 2.1% në muajin maj, kurse kredia për sektorin e ndërtimit ka thelluar tkurrjen në terma vjetorë, në 14.3%.
Zhvillimet në kredinë për individë, në muajt prill dhe maj, kanë mbartur notat pozitive të vërejtura në muajin mars. Pas një ecurie të dobët dhe të luhatshme mujore deri në muajin shkurt të vitit, teprica e kredisë për individë është rritur në këta tre muaj, me rreth 2 miliardë lekë. Kjo është reflektuar
Grafik 44. Kredia për biznese sipas qëllimit të përdorimit.
Burimi: Banka e Shqipërisë.Shënim: Ndryshimi mujor i kredisë për investime në muajin dhjetor 2011 nuk përfshin rritjen si rrjedhojë e riklasifikimit.
-9
-4
1
6
11
16
5/2011
11/2011
5/2012
11/2012
5/2013
InvestimeLikuiditet
Ndryshim mujor, mld lekë
-0.05
0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
0.3
0.35
0.4
5/2009
11/2009
5/2010
11/2010
5/2011
11/2011
5/2012
11/2012
5/2013
LikuiditetInvestime
Rritje vjetore, %
Grafik 45. Kredia për biznese sipas sektorëve të ekonomisë.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
40%
5/2009
11/2009
5/2010
11/2010
5/2011
11/2011
5/2012
11/2012
5/2013
Tregti, hotele, restorante (39%)
Industria (28%)Sherbime të tjera (11%)
Ndërtimi (16%)
Ndryshime vjetore, %
-9 -6 -3 0 3 6 9 12 15
3/2012
5/2012
7/2012
9/2012
11/2012
1/2013
3/2013
5/2013
Tregti, hotele, restoranteIndustriaNdërtimiShërbime të tjera
Ndryshime mujore, mld lekë
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
52 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 53
edhe në përmirësimin e normave vjetore të rritjes, të cilat në muajt prill dhe maj rezultuan pozitive. Në muajin maj, ndryshimi vjetor i kredisë për individë rezultoi 0.8%, nga -0.6% që shënonte në fund të tremujorit të parë të vitit. Këto zhvillime janë në linjë me raportimet e bankave për kërkesë të shtuar për kredi nga individët, në tremujorin e dytë të vitit. Përveç kësaj, kjo kërkesë ka gjetur edhe kushte më të mira të ofertës për kredi, si rrjedhojë e lehtësimit të kushteve të kreditimit për individë nga bankat.
Përmirësimi në kredinë për individë vërehet si në kredinë konsumatore, ashtu edhe në atë hipotekare. Rreth 60% e rritjes së kredisë për individë në muajt prill dhe maj ishte financim për shpenzime konsumatore. Ecuria e mirë e kredisë konsumatore në dy muajt e fundit, krahasuar me tremujorin e parë të vitit, është reflektuar edhe në përmirësimin e rritjes vjetore të saj, e cila në fund të muajit maj qëndron në nivelin 3.6%, nga 1.2% që shënonte në fund të tremujorit të parë. Nga ana tjetër, kredia hipotekare ka shfaqur një ecuri të mirë dhe ritmet e rritjes vjetore të saj janë përmirësuar, duke shënuar 0.2% në muajin maj, nga -0.8% në fund të tremujorit të parë.
IV.4 ECURIA E TREGUESVE MONETARË
Mjetet monetare në ekonomi kanë shënuar ritme rritjeje të qëndrueshme në muajt prill dhe maj, lehtësisht në përmirësim kundrejt tremujorit të parë. Në fund të periudhës, agregati i parasë së gjerë, M3, shënoi një rritje vjetore me 4.8% krahasuar me normën prej 4.6% në muajin mars. Zgjerimi i masës monetare gjatë kësaj periudhe është diktuar nga ngadalësimi i ndjeshëm i mjeteve valutore të bankave tregtare dhe nga një rritje e financimit të sektorit fiskal. Ky sektor ka rritur kërkesën për financim me mjete të brendshme, e cila është plotësuar kryesisht nga sektori bankar dhe në një masë të ulët nga agjentët ekonomikë privatë. Ndërkohë, kontributi i kredisë për ekonominë në ekspansionin monetar ka ardhur në rënie, në 0.1 p.p. në muajin maj, ndikuar
Grafik 46. Kredia për individë sipas qëllimit të përdorimit.
Burimi: Banka e Shqipërisë.Shënim: Ndryshimi mujor i kredisë hipotekare në muajin dhjetor 2011 nuk përfshin reduktimin si rrjedhojë e riklasifikimit.
-2
-2
-1
-1
0
1
1
2
2
5/2011
11/2011
5/2012
11/2012
5/2013
Ndryshim mujor, mld lekë
-0.15
-0.1
-0.05
0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
5/2009
11/2009
5/2010
11/2010
5/2011
11/2011
5/2012
11/2012
5/2013
KonsumatoreHipotekare Konsumatore
Hipotekare
Rritje vjetore, %
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
54 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 55
si nga kërkesa e ulët e agjentëve ekonomikë privatë për mjete monetare, ashtu dhe nga faktorë të ofertës ende të shtrënguar të sistemit bankar.
Ecuria e përmirësuar e agregatit të parasë në lekë, M2, ka reflektuar krijimin më të shpejtë të parasë në monedhë vendase, krahasuar me tremujorin paraardhës. Në muajin maj, ky tregues regjistroi një normë vjetore rritjeje prej 5.5% ose rreth 1.9 pp më e lartë se ajo e shënuar në fund të tremujorit të parë. Zgjerimi i masës monetare në lekë është mbështetur kryesisht nga aktiviteti i agjentit fiskal dhe ecuria pozitive e kreditimit në monedhë vendase. Huamarrja e brendshme neto e qeverisë u zgjerua 1.2% në muajin maj, kundrejt normave vjetore negative të shënuara në tremujorin e parë të vitit. Ndërkohë, megjithë ngadalësimin e normave të rritjes, kreditimi i sektorit privat në monedhën vendase ka një ecuri ndjeshëm më të mirë se kreditimi në valutë. Normat e rritjes së kreditimit në valutë kanë vijuar tkurrjen në terma vjetorë dhe mujorë.
Grafik 47. Kontributi i përbërësve të kërkesës dhe ofertës për para.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-10%
-5 %
0 %
5 %
10%
15%
20%
Maj-0
9G
us-0
9N
en-0
9Shk
-10
Maj-1
0G
us-1
0N
en1
0Shk
-11
Maj-1
1G
us-1
1N
en-1
1Shk
-12
Maj
-12
Gus
-12
Nen
-12
Shk-1
3M
aj-13
Pretendime neto ndaj qeverisëMjete valutore neto Kredia për sektorin privatM3
-5%
0%
5%
10%
15%
-
5%
0%
5%
10%
15%
Maj-09
Sht
-09
Jan-10
Maj-10
Sht
-10
Jan-11
Maj
-11
Sht
-11
Jan-12
Maj-12
Sht
-12
Jan-13
Maj
-13
kontributi vjetor në M3
PJBDepozita në lekëDepozita në valutëM3
Grafik 48. Hendeku i parasë dhe përbërësit e kërkesës për para.
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
19
99
M0
11
99
9M
08
20
00
M0
32
00
0M
10
20
01
M0
52
00
1M
12
20
02
M0
72
00
3M
02
20
03
M0
92
00
4M
04
20
04
M1
12
00
5M
06
20
06
M0
12
00
6M
08
20
07
M0
32
00
7M
10
20
08
M0
52
00
8M
12
20
09
M0
72
01
0M
02
20
10
M0
92
01
1M
04
20
11
M1
12
01
2M
06
20
13
M0
1
M3gap M3real M3potencial
-15%
-5%
5%
15%
25%
35%
45%
Maj '08
Gus
-08N
en-08
Shk
-09M
aj-09G
us-09
Nen
-09Sh
k-10M
aj-10G
us-10N
en-10
Shk-11
Maj-11
Gus-11
Nen
-11Sh
k-12
Maj-12
Gus-12
Nen
-12Sh
k-13M
aj-13
rritje vjetore (deflatuar me inflacion)
Kredia për sektorin privat
Pretendime neto ndaj qeverisëMjete valutore neto
M3
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
54 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 55
Zhvillimet e masës monetare në kahun e pasivit tregojnë një zhvendosje drejt komponentit më likuid. Kjo tendencë vërehet edhe në ecurinë e agregatit M1, i cili ka shfaqur prirje rritëse, duke shënuar një normë vjetore prej 8.6% në muajin maj, kundrejt 3.8% që rezultoi në fund të muajit mars. Ecuria e këtij treguesi konfirmon kërkesën e shtuar të agjentëve ekonomikë për mjete monetare likuide gjatë kësaj periudhe dhe, njëkohësisht, veprimtarinë e shtuar të sektorit publik. Raporti i parasë jashtë bankave ndaj M2 u rrit në 28.3% në fund të periudhës nga 27.9% që regjistroi në muajin mars.
Depozitat e sistemit bankar, në fund të muajit maj, rezultojnë rreth 4.7% më lart se një vit më parë, duke ngadalësuar kështu ritmin e rritjes, krahasuar me normën prej 5.4% të shënuar në fund të tremujorit të kaluar. Në terma absolutë, depozitat në total u zgjeruan me rreth 8.4 miliardë lekë, në muajt prill dhe maj. Kjo rritje ishte e përqendruar në muajin prill, ndikuar kryesisht nga zgjerimi i depozitave të biznesit32.
Ecuria e depozitave sipas monedhës konfirmon një zgjerim më të shpejtë
të depozitave në lekë kundrejt tkurrjes së depozitave në valutë. Ngadalësimi i flukseve valutore nga jashtë, në përputhje me zhvillimet në sektorin e jashtëm, si dhe kreditimi i pakët në valutë nga sistemi bankar, kanë ndikuar në krijimin më të ulët të parasë në monedhë të huaj. Prezantimi në treg i instrumenteve të reja financiare për mbajtjen e kursimeve në monedhë të huaj, mendohet të ketë ndikuar gjithashtu në tkurrjen e këtij stoku33. Struktura kohore e depozitave tregon një zhvendosje drejt depozitave pa afat gjatë kësaj periudhe, ndikuar nga një fenomen i përkohshëm në depozitat e bizneseve në monedhë vendase.
Ekonomia shqiptare hyn në gjysmën e dytë të vitit 2013 me një rritje
32 Ndikuar nga lëvizja e përkohshme në llogarinë e një biznesi të madh.33 Ky zhvillim lidhet me prezantimin e fondit privat të investimeve në euro.
Grafik 49. Kontributi i depozitave të agjentëve ekonomikë në stokun total
Burimi: Banka e Shqipërisë.
-10%
0 %
10%
20%
30%
Maj-10
Sht-10
Jan-11
Maj-11
Sht-11
Jan-12
Maj-12
Sht-12
Jan-13
Maj-13
rritje vjetore e depozitave
Pa afatMe afat
0 %
10%
20%
30%
Maj -10
Sht-10
Jan-11
Maj-11
Sht-11
Jan-12
Maj-12
Sht-12
Jan-13
Maj-13
rritje vjetore
Depozita në lekëDepozita në valutë
Depozita total
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
56 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 57
ekonomike të ulët dhe nën potencial, por me një stabilitet ekonomik e financiar përgjithësisht solid dhe në përmirësim. Zhvillimi i saj në të ardhmen do të reflektojë inercinë e sjelljes së agjentëve ekonomikë e financiarë, kontekstin e zhvillimeve në ekonominë botërore dhe në tregjet financiare evropiane, por edhe politikat e brendshme ekonomike dhe shkallën e zbatimit të reformave strukturore. Skenari bazë i zhvillimit të ekonomisë shqiptare në horizontin afatmesëm është ai i një rritjeje ekonomike të ngadaltë, por me parametra në përmirësim të shëndetit ekonomik e financiar të vendit, me prime rreziku në rënie dhe kosto financimi në reduktim. Nxitja e kërkesës së brendshme, orientimi i saj drejt aktiviteteve produktive, si dhe rritja e konkurrueshmërisë së produkteve tona në tregjet botërore do të jenë përcaktuesit kryesorë të rritjes ekonomike afatgjatë. Ato do të varen në një masë të madhe nga përshpejtimi i reformave, në nivel makro e mikroekonomik, por edhe nga ruajtja e ekuilibrave ekonomikë e financiarë në horizontin afatmesëm.
Në vijim të një ecurie të ngadaltë gjatë dy viteve të fundit, aktiviteti ekonomik në vend do të vazhdojë të vuajë nga kërkesa e dobët agregate edhe gjatë vitit 2013 e në një horizont afatmesëm. Kjo ecuri pritet të kushtëzojë një rritje të dobët dhe nën potencial të ekonomisë shqiptare në këtë periudhë. Në aspektin makroekonomik, rritja e ngadaltë ekonomike do të reflektohet në presione të ulëta inflacioniste dhe do të kushtëzojë ruajtjen e kahut stimulues të politikës monetare edhe në të ardhmen. Gjithashtu, zgjerimi i ngadaltë i aktivitetit ekonomik do të kushtëzojë ritme të ulëta të rritjes së të ardhurave publike, çka do të kërkojë më tej një planifikim dhe zbatim të kujdesshëm të buxhetit të shtetit, për të mbajtur nën kontroll dhe për të përmirësuar treguesit e qëndrueshmërisë së borxhit publik. Nga ana tjetër, ecuria e ngadaltë e ekonomisë shqiptare do të përcaktojë një kërkesë të ulët për kredi dhe një zgjerim të ngadaltë të ndërmjetësimit financiar në këtë periudhë. Në aspektin mikroekonomik, ecuria e ngadaltë e aktivitetit ekonomik në vend do të kërkojë kujdes të vazhdueshëm nga bizneset dhe agjentët financiarë për kontrollin e shëndetit të bilanceve të tyre, nëpërmjet rritjes së eficiencës së operimit, nëpërmjet zgjerimit të tregjeve dhe nëpërmjet kontrollit të strukturës dhe nivelit të kostove.
Rritja ekonomike gjatë vitit 2013, pritet të jetë lehtësisht mbi atë të vitit të kaluar. Kontributi sipas zërave të shpenzimeve të kërkesës agregate pritet të vijë kryesisht nga sektori i huaj dhe ai fiskal, ndërkohë që konsumi dhe investimet private pritet të mbeten të dobëta. Parashikimet afatshkurtra për rritjen ekonomike kushtëzojnë vijimin e hendekut negativ të prodhimit, gjatë tremujorëve të ardhshëm, dhe praninë e presioneve të ulëta mbi inflacionin. Në harkun kohor të një viti, modelet e parashikimit të inflacionit sugjerojnë
V. EKONOMIA SHQIPTARE NË TË ARDHMEN
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
56 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 57
se, me një probabilitet 90%, ky tregues do të luhatet në bandën 1.1% - 3.8%. Ky vlerësim mbështetet në pritjet e ankoruara inflacioniste, në vijimin e hendekut negativ të prodhimit, në qëndrueshmërinë e kursit të këmbimit, si dhe në mungesën e goditjeve të ofertës në të njëjtin horizont kohor. Balanca e rreziqeve rreth këtij parashikimi dominohet nga ato të kahut të poshtëm, që kryesisht kanë lidhje me mundësinë e një rritjeje ekonomike më të ulët se ajo e parashikuar. Politika monetare pritet të ruajë karakterin e vet stimulues në afat të mesëm, në përmbushje të objektivit të inflacionit. Përgjatë horizontit të politikës monetare, kredia për sektorin privat pritet të rritet më tej, duke përfituar nga ky stimul dhe nga stimujt makroprudencialë të dhënë nga Banka e Shqipërisë. Kjo rritje pritet të jetë më e lartë gjatë gjysmës së parë të vitit 2014 dhe do të kontribuojë në rritjen e kërkesës private dhe mbylljen graduale të hendekut negativ të prodhimit.
Edhe në të ardhmen, Banka e Shqipërisë do të mbetet tërësisht e angazhuar në respektimin e objektivit të saj të inflacionit. Ky objektiv do të vazhdojë të përbëjë edhe fokusin ekskluziv të politikës sonë monetare, në një kontekst të orientuar nga e ardhmja dhe në prani të një regjimi të lirë të kursit të këmbimit. Operacionet tona të administrimit të likuiditetit do të vijojnë të orientohen nga respektimi i kuadrit tonë operacional, i cili nënkupton furnizimin e sistemit bankar me të gjithë likuiditetin e kërkuar, në interes të qëndrueshmërisë së normave të interesit të tregut ndërbankar dhe të reduktimit të primeve të rrezikut të likuiditetit në ekonomi.
Sistemi bankar shfaqet likuid, i mirëkapitalizuar dhe fitimprurës. Si i tillë, ky sistem ka qenë i aftë të përcjellë sinjalet lehtësuese të politikës monetare në pothuajse të gjithë segmentet dhe produktet e tregut financiar. Mospërcjellja e këtyre sinjaleve në rritjen e kredisë për ekonominë lidhet, më së shumti, me kërkesën e ulët për kredi dhe me probleme specifike të sektorëve të caktuar të ekonomisë. Në analizë marxhinale, edhe politikat më të shtrënguara të kreditimit, të imponuara nga rregullatorët evropianë apo grupet bankare mëma që origjinojnë në Eurozonë, kanë patur ndikimin e tyre, ashtu si dhe në të gjitha vendet e tjera të rajonit. Banka e Shqipërisë gjykon se, në përgjigje të kërkesave të ekonomisë sonë për financim dhe likuiditet, sistemi bankar duhet të tregohet më fleksibël në drejtim të diversifikimit të portofolit, të ndërtimit të politikave proaktive dhe të aplikimit të primeve të diferencuara të rrezikut, për sektorë apo biznese të cilët kanë perspektiva të qëndrueshme rritjeje.
Banka e Shqipërisë është e bindur se ruajtja e një sistemi bankar të shëndoshë dhe funksional, përfaqëson një aset të çmuar për ekonominë shqiptare, fillimisht në drejtim të përballimit të goditjeve të ndryshme potenciale dhe më tej, në një horizont afatgjatë - në financimin e nevojave të rritjes.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
58 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 59
PËRMBAJTJA NR./NO. CONTENTSTregues kryesorë makroekonomikë Main macroeconomic indicators
Sektori financiar Financial sectorZhvillimet monetare dhe normat e interesit 1 Monetary developments and interest rates
Prodhimi i brendshëm bruto, indekset e çmimeve dhe tregu i punës 2 Gross domestic product, price indexes and labor
marketBilanci i pagesave, rezerva dhe kursi i këmbimit 3 Balance of payments, reserves and exchange rate
Bilanci fiskal, stoku i borxhit të brendshëm dhe borxhi i jashtëm
4Fiscal balance, domestic debt stock and external
debtBilanci sektorial i Bankës së Shqipërisë 1-1 Sectoral balance sheet of Bank of Albania
Paraqitja monetare e Bankës së Shqipërisë 1-2 Monetary survey of Bank of AlbaniaBilanci sektorial i bankave paradepozituese/Mjetet 1-3.a Sectoral balance sheet of deposit money banks/ Assets
Bilanci sektorial i bankave paradepozituese/ Detyrimet 1-3.b Sectoral balance sheet of deposit money banks/
LiabilitiesParaqitja monetare e bankave paradepozituese
(BPD) 1-4 Monetary survey of deposit money banks (DMB)
Bilanci sektorial i shoqërive të kursim-kreditit (SHKK) 1-5 Sectoral balance sheet of savings and loan
associations (SLA)Paraqitja monetare e korporatave të tjera depozituese 1-6 Monetary survey of other depository corporations
Paraqitja monetare e korporatave depozituese 1-7 Monetary survey of depository corporations Agregatët monetarë dhe përbërësit e tyre 1-8.a Monetary aggregates and their components
Kundërpartitë e agregatëve monetarë 1-8.b Counterparts of monetary aggregates Depozitat në lekë sipas sektorit 1-9 Lek denominated deposits by sector
Depozitat në valutë sipas sektorit 1-10 Foreign currency denominated deposits by sectorKredia për ekonominë sipas sektorit 1-11 Credit to economy by sector
Kredia sipas aktivitetit ekonomik 1-12 Loans by economic activityKredia sipas qëllimit të përdorimit dhe monedhës
për bizneset 1-13 Business loans by purpose and currency
Kredia sipas qëllimit të përdorimit dhe monedhës për individët
1-14 Household loans by purpose and currency
Kredia sipas rrethit 1-15 Loans by districtNormat e interesit Interest rates
Normat e interesit të Bankës së Shqipërisë 1-16 Bank of Albania interest rates Normat e interesit për depozitat e reja sipas
monedhave 1-17 Interest rates on new deposits by currency
Normat e interesit për kreditë e reja sipas monedhave
1-18 Interest rates on new loans by currency
Normat e interesit për bonot e thesarit 1-19 Maturity breakdown of treasury bills yieldsSistemi i pagesave Payment system
Sistemi i pagesave ndërbankare 1-20 Interbank payment systemShpërndarja rajonale e terminaleve të ATM &
POS1-21 ATM & POS terminals by regions
Numri i llogarive të klientëve në banka 1-22 Number of customer accounts with banks Sektori i jashtëm External sector
Bilanci i pagesave 2-1 Balance of paymentsKursi i këmbimit të lekut kundrejt monedhave
kryesore 2-2Exchange rate
Eksporti sipas grup mallrave 2-3 Export by commodity groups Importi sipas grup mallrave 2-4 Import by commodity groups
Borxhi i jashtëm 2-5 Gross externalSektori fiskal Fiscal sector
Treguesit fiskalë sipas buxhetit të konsoliduar 3-1 Fiscal indicators regarding consolidated budget Stoku i borxhit të brendshëm sipas instrumenteve 3-2 Domestic debt stock by instruments
Sektori real Real sectorProdukti i brendshëm bruto sipas aktivitetit
ekonomik4-1 Gross domestic product by economic activities
Indeksi i çmimeve të prodhimit dhe indeksi i kushtimit në ndërtim
4-2 Producer price index and construction cost index
Indeksi i çmimeve të konsumit 4-3 Consumer price indexPunësimi, papunësia dhe pagat 4-4 Employment, unemployment and wages
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
58 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 59
1. Z
HVI
LLIM
ET M
ON
ETAR
E D
HE
NO
RMAT
E IN
TERE
SIT
MO
NET
ARY
DEV
ELO
PMEN
TS A
ND
INTE
REST
RAT
ES 1
.N
Ë M
ILIA
RDË
LEKË
, PËR
VEÇ
RAS
TEVE
KU
R SH
ËNO
HET
ND
RYSH
E, F
UN
D P
ERIU
DH
E IN
BIL
LIO
NS
ALL,
UN
LESS
OTH
ERW
ISE
IND
ICAT
ED, E
ND
OF
PERI
OD
Agre
gatë
t mon
etar
ë/ M
onet
ary
aggr
egat
esD
epoz
itat1 /
Dep
osits
1Kr
edia
2 /
Cre
dit2
Nor
mat
e in
tere
sit 1
2m /
12m
inte
rest
rate
s (%
)N
orm
a e
mar
rëve
shje
s së
ribl
erje
jes
njëj
avor
e 4
Wee
kly
repu
rcha
se a
gree
men
t rat
e4M
1M
2M
3D
epoz
ita3
/ D
epos
its3
Kred
i3 / L
oans
3 Bo
no T
hesa
ri/ T
. Bill
s
12
34
56
78
9
2008
282
.9
555
.0
815
.7
619
.9
396
.3
6.93
11.7
58.
566.
25
2009
284
.5
578
.2
871
.5
662
.4
440
.4
6.78
12.4
69.
145.
25
2010
275
.4
604
.5
980
.3
785
.2
483
.1
6.40
11.2
97.
095.
00
2011
276
.9
647
.0
1,0
70.1
8
75.2
5
41.9
5.
8711
.17
6.95
4.75
2012
281
.2
669
.6
1,1
23.4
9
30.7
5
54.7
5.
3810
.28
6.37
4.00
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.
2. P
ROD
HIM
I I B
REN
DSH
ËM B
RUTO
5 , IN
DEK
SET
E Ç
MIM
EVE
DH
E TR
EGU
I PU
NËS
G
ROSS
DO
MES
TIC
PRO
DU
CT5 ,
PRI
CE
IND
EXES
AN
D L
ABO
R M
ARKE
T
Rritj
a re
ale
vjet
ore
e PB
B m
e çm
ime
kons
tant
e (%
)/ A
nnua
l rea
l gro
wth
of
GD
P at
con
stan
t pr
ices
(%)
Me
çmim
e ko
rren
te, n
ë m
ilion
ë le
kë/
At c
urre
nt p
rices
, in
mill
ion
ALL
Ndr
yshi
met
vje
tore
të In
deks
eve
(%) /
Yea
rly
Inde
x ch
ange
(%)
Treg
u i p
unës
7 / L
abor
mar
ket7
Prod
ukti
Bren
dshë
m
Brut
o (P
BB)/
Gro
ss d
o-m
estic
pro
duct
(GD
P)
Paga
t e të
pun
ësua
rve,
ne
to /
Com
pens
atio
n of
em
ploy
ees,
net
Të A
rdhu
ra n
ga p
rona
, ne
to/
Prop
erty
inco
me,
ne
t
Të A
rdhu
rat K
ombë
tare
Br
uto/
Gro
ss N
atio
nal
Inco
me
IÇK6
/ C
PI6
(12/
2007
=10
0)IÇ
P /
PPI
(200
5=10
0)N
ivel
i i p
unës
imit/
Em
ploy
men
t rat
e (%
)Sh
kalla
e p
apun
ësis
ë/
Une
mpl
oym
ent r
ate
(%)
12
34
56
78
9
2007
5.9
967,
670.
013
,858
.313
,005
.399
4,53
3.7
3.1
4.1
44.7
13.2
2008
7.5
1,08
9,29
3.1
21,2
58.1
-15,
854.
61,
094,
696.
72.
24.
445
.812
.5
2009
3.3
1,14
8,08
2.1
20,7
83.6
-34,
192.
11,
134,
673.
63.
70.
441
.913
.6
2010
3.8
1,22
2,46
2.1
22,4
94.7
-34,
879.
11,
210,
077.
73.
40.
242
.313
.6
2011
3.1
1,28
2,25
4.8
18,3
84.9
-11,
746.
11,
288,
893.
61.
72.
6
13.3
Bu
rimi:
INST
AT.
Sou
rce:
INST
AT.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
60 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 61
3. B
ILAN
CI I
PAG
ESAV
E, R
EZER
VA D
HE
KURS
I I K
ËMBI
MIT
BA
LAN
CE
OF
PAYM
ENTS
, RES
ERVE
S AN
D E
XCH
ANG
E RA
TE 3
.N
Ë M
ILIO
NË
EURO
, PËR
VEÇ
RAS
TEVE
KU
R SH
ËNO
HET
ND
RYSH
E
IN M
ILLI
ON
S EU
R, U
NLE
SS O
THER
WIS
E IN
DIC
ATED
Bi
lanc
i i ll
ogar
isë
korr
e-nt
e/ C
urre
nt a
ccou
nt
In
vest
imet
dire
kte
neto
/ D
irect
inve
stm
ents
, net
Reze
rvat
val
utor
e (s
tok)
/ Re
serv
es (s
tock
)
Reze
rvat
në
mua
j im
porte
/ Re
serv
es in
m
onth
s of
impo
rt
Kurs
i i k
ëmbi
mit/
Exc
hang
e ra
te
Nga
të c
ilat:
Bila
nci
tregt
ar/
Of w
hich
:Tra
de
bala
nce
(3+
4)
N
ga të
cila
t: Re
mita
n-ca
t/ O
f whi
ch: R
emit-
tanc
es
Mes
atar
e e
periu
dhës
/ Pe
riod
aver
age
Eksp
orti/
Exp
ort
Impo
rti/
Impo
rtAL
L /
EUR
ALL
/ U
SD
12
34
56
78
910
2008
-1,3
81.2
-2,4
31.5
91
7.5
-3,3
48.9
83
3.3
609.
81,
675.
4 4.
012
2.8
83.9
2009
-1,3
29.8
-2,3
03.7
75
0.7
-3,0
54.4
78
1.3
688.
71,
646.
2 4.
213
2.1
95.0
2010
-1,0
18.6
-2,0
82.7
1,
171.
5 -3
,254
.2
689.
8 78
8.5
1,90
4.8
4.8
137.
810
3.9
2011
-1,1
85.4
-2,2
41.6
1,
405.
5 -3
,647
.1
664.
5 71
5.5
1,91
2.5
4.4
140.
310
0.9
2012
-1,0
21.3
-1,9
99.2
1,
525.
6 -3
,524
.8
675.
3 72
7.2
1,97
2.5
4.7
139.
010
8.2
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
Sou
rce:
Ban
k of
Alb
ania
.
4. B
ILAN
CI F
ISKA
L, S
TOKU
I BO
RXH
IT T
Ë BR
END
SHËM
DH
E BO
RXH
I I J
ASH
TËM
F
ISC
AL B
ALAN
CE,
DO
MES
TIC
DEB
T ST
OC
K AN
D E
XTER
NAL
DEB
T 4.
NË
MIL
IARD
Ë LE
KË
IN
BIL
LIO
NS
ALL
Të
Ard
hura
/ Re
venu
e
Shpe
nzim
e/ E
xpen
ditu
re
Def
iciti
/ D
efic
it
St
oku
i bor
xhit
të q
ever
isë
qend
rore
/ C
entra
l gov
ernm
ent d
ebt s
tock
Nga
të c
ilat:
Të a
rdhu
ra
tatim
ore/
Of w
hich
: Tax
re
venu
e
Shpe
nzim
e ka
pita
le/
Cap
ital e
xpen
ditu
reFi
nanc
im i
bren
dshë
m/
Dom
estic
fina
ncin
gFi
nanc
im i
jash
tëm
/ Fo
reig
n fin
anci
ng
Stok
u i b
orxh
it të
br
ends
hëm
/ D
omes
tic
debt
sto
ckSt
oku
i bor
xhit
të ja
shtë
m /
Ext
erna
l deb
t sto
ck
12
34
56
78
9
2008
291.
226
4.4
351.
593
.8-6
0.3
24.4
35.8
400.
519
5.4
2009
299.
027
0.8
379.
995
.9-8
0.9
70.7
10.2
415.
026
7.5
2010
324.
728
8.6
362.
867
.5-3
8.0
27.8
10.2
407.
430
8.0
2011
330.
530
3.9
376.
470
.7-4
5.9
26.1
19.8
438.
633
3.9
2012
330.
430
0.9
376.
261
.7-4
5.9
26.5
19.4
470.
435
7.6
Burim
i: M
inis
tria
e Fi
nanc
ave
sipa
s pu
blik
imit
“Sta
tistik
at fi
skal
e të
qev
eris
ë” .
Sour
ce: M
inis
try o
f Fin
ance
acc
ordi
ng to
“Fi
scal
Sta
tistic
s of
Gov
ernm
ent”
pub
licat
ion.
1) P
ërfs
hihe
n ve
tëm
llog
aritë
dhe
dep
ozita
t që
janë
pje
së e
par
asë
së g
jerë
.2)
Për
faqë
son
kred
inë
për e
kono
min
ë.3)
Nor
ma
mes
atar
e e
pond
erua
r vje
tore
e d
epoz
itave
dhe
kre
dive
të re
ja 1
2 m
ujor
e në
lekë
për
sis
tem
in b
anka
r.4)
Të
dhën
at i
refe
rohe
n no
rmës
në
fund
të p
eriu
dhës
.5)
PBB
201
0 jo
për
fund
imta
re.
6) N
drys
him
i i m
uajit
dhj
etor
të v
itit n
me
dhje
torin
e v
itit n
-1.
7) T
ë dh
ënat
sip
as in
form
acio
nit n
ë ta
bela
t vje
tore
“Të
pun
ësua
r gjit
hsej
sip
as s
ekto
rëve
, niv
eli i
pun
ësim
it” d
he “
Shka
lla e
pap
unës
isë”
. Të
dhën
a ad
min
istra
tive.
1) D
epos
its in
clud
ed in
bro
ad m
oney
.12)
Cre
dit t
o ec
onom
y.3)
The
ann
ual w
eigh
ted
aver
age
rate
of t
he 1
2 m
onth
s ne
w d
epos
its a
nd lo
ans
in A
LL fo
r the
ban
king
sys
tem
.4)
End
of p
erio
d da
ta.
5) G
DP
2010
sem
i fin
al.
6) V
aria
tion
of D
ecem
ber i
ndex
of y
ear n
with
Dec
embe
r ind
ex o
f yea
r n-1
.7)
Dat
a as
of “
Tota
l em
ploy
men
t by
sect
or, e
mpl
oym
ent r
ate”
and
“U
nem
ploy
men
t rat
e” y
early
tabl
es. A
dmin
istra
tive
data
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
60 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 61
SEKT
ORI
FIN
ANC
IAR
FI
NAN
CIA
L SE
CTO
R 1.
1-1
BILA
NC
I SEK
TORI
AL I
BAN
KËS
SË S
HQ
IPËR
ISË
SEC
TORA
L BA
LAN
CE
SHEE
T O
F BA
NK
OF
ALBA
NIA
1-1
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Tota
li i m
jete
ve/
Tota
l ass
ets
(2+
3+4+
5+8+
12+
13+
14)
Mba
jtjet
e
SDR/
SD
R ho
ldin
gs
Arka
në
valu
të/
Fore
ign
cur-
renc
y
Dep
ozita
/ D
epos
its
Letra
t me
vler
ë të
nd
rysh
me
nga
ak-
sion
et /
Sec
uriti
es
othe
r tha
n sh
ares
(6
+7)
Hua
të/
Loan
s (9
+10
+11
)
D
eriv
atet
fina
n-ci
are/
Fin
anci
al
deriv
ativ
es
Llog
ari t
ë ar
këtu
eshm
e/
Rece
ivab
le
acco
unts
Mje
te jo
finan
ciar
e/
Non
finan
cial
ass
ets
Jore
zide
ntë/
N
onre
side
nts
Qev
eria
qen
dror
e/
Cen
tral G
over
nmen
t
Qev
eria
qen
-dr
ore/
Cen
tral
Gov
ernm
ent
Korp
orat
a të
tjer
a de
pozi
tues
e/
Oth
er d
epos
itory
co
rpor
atio
ns
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/ O
ther
re
side
nt s
ecto
rs
12
34
56
78
910
1112
1314
2010
/ 1
2 3
68,0
31.5
8
,126
.9
647
.0
41,
705.
7 2
80,3
00.9
2
15,9
01.8
6
4,39
9.2
1
4,30
2.2
_
12,
534.
8 1
,767
.3
81.
4 1
0,74
8.3
1
2,11
9.1
2011
/ 1
2 3
84,5
81.3
8
,226
.5
59.
8 4
0,28
6.0
284
,209
.6
219
,718
.8
64,
490.
8
27,
388.
1 _
2
5,48
5.4
1,9
02.8
3
5.3
11,
295.
9
13,
080.
0
2012
/ 1
2 3
94,8
33.6
8
,789
.7
67.
5 3
9,43
1.1
294
,007
.2
229
,313
.1
64,
694.
1
23,
706.
8 _
2
1,80
0.2
1,9
06.5
1
4.2
14,
129.
2
14,
688.
0
2013
/ 0
1 3
82,7
49.4
8
,379
.5
71.
9 3
0,19
6.9
295
,972
.0
231
,633
.7
64,
338.
3
18,
745.
2 _
1
6,84
4.9
1,9
00.2
1
4.6
14,
833.
6
14,
535.
8
02 3
78,3
71.8
8
,289
.8
45.
8 3
4,73
3.9
294
,127
.7
229
,850
.6
64,
277.
0
15,
887.
0 _
1
3,99
1.8
1,8
95.1
1
3.3
10,
636.
9
14,
637.
4
03 3
87,6
38.5
1
1,51
8.2
35.
3 3
9,72
6.3
288
,953
.5
224
,599
.0
64,
354.
4
21,
540.
9 _
1
9,65
2.2
1,8
88.7
1
4.9
10,
999.
5
14,
850.
1
04 3
87,5
04.2
1
1,42
9.2
39.
0 3
4,03
5.7
290
,439
.0
225
,935
.6
64,
503.
4
24,
960.
5 _
2
3,07
7.5
1,8
82.9
1
43.2
1
1,86
8.5
1
4,58
9.3
05 3
97,2
46.4
1
1,38
4.7
101
.9
46,
353.
9 2
94,0
83.4
2
29,7
65.5
6
4,31
7.9
1
9,56
6.7
_
17,
690.
1 1
,876
.7
12.
1 1
1,43
4.0
1
4,30
9.6
06 3
93,9
92.2
1
1,42
0.5
29.
4 2
3,06
9.3
314
,538
.3
250
,076
.5
64,
461.
8
19,
128.
0 _
1
7,25
7.6
1,8
70.3
1
3.9
12,
117.
2
13,
675.
6
Det
yrim
et to
tale
/ To
tal l
iabi
litie
s (2
+3+
4+10
+14
+15
+16
)
Para
ja n
ë qa
rkul
lim/
Cur
renc
y in
ci
rcul
atio
n
Dep
ozita
të
përfs
hira
në
para
në e
gj
erë/
Dep
os-
its in
clud
ed in
br
oad
mon
ey
Dep
ozita
të
papë
rfshi
ra n
ë pa
ranë
e g
jerë
/ D
epos
its e
xclu
ded
from
bro
ad m
oney
(5
+6+
7+8+
9)
H
uatë
/ L
oans
(1
1+12
+13
)
Ll
ogar
i të
pagu
eshm
e/
Oth
er
acco
unts
pa
yabl
e
Alok
imi i
SD
R/ S
DR
allo
catio
n
Aksi
one
dhe
inst
rum
ente
të
tjer
a të
ka
pita
lit/
Shar
es a
nd
othe
r equ
ity
Jore
zide
ntët
/ N
onre
side
nts
Qev
eria
qen
-dr
ore/
Cen
tral
Gov
ernm
ent
Korp
orat
a të
tjer
a de
pozi
tues
e/ O
ther
de
posi
tory
cor
pora
-tio
ns
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/ O
th-
er n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Sek
torë
të
tjerë
rezi
dent
ë/
Oth
er re
side
nt
sect
ors
Jore
zide
ntët
/ N
onre
side
nts
Qev
eria
qen
dror
e/
Cen
tral G
over
n-m
ent
Korp
orat
a të
tjer
a de
pozi
tues
e/
Oth
er d
epos
itory
co
rpor
atio
ns
12
34
56
78
910
1112
1314
1516
2010
/ 1
2 3
68,0
31.5
20
2,38
6.7
256.
898
,841
.88,
440.
38,
966.
280
,810
.014
.961
0.4
5,92
0.6
5,92
0.6
_
_
939.
47,
439.
552
,246
.7
2011
/ 1
2 3
84,5
81.3
20
2,90
6.6
102.
810
8,01
6.5
8,31
8.7
10,4
65.6
88,5
70.2
20.5
641.
54,
852.
04,
852.
0 _
_
1,
064.
37,
647.
159
,992
.0
2012
/ 1
2 3
94,8
33.6
20
0,89
8.7
187.
312
0,69
1.0
10,0
42.9
12,8
87.1
97,0
54.7
37.2
669.
23,
870.
73,
870.
7 _
_
1,
680.
57,
557.
959
,947
.5
2013
/ 0
1 3
82,7
49.4
19
3,00
0.1
147.
212
0,79
8.6
10,0
26.1
17,1
45.8
92,6
66.5
39.0
921.
33,
663.
03,
663.
0 _
_
1,
634.
37,
371.
256
,135
.0
02 3
78,3
71.8
19
2,51
7.2
510.
411
8,05
6.9
9,98
3.9
15,3
70.2
91,8
79.3
42.7
780.
73,
505.
23,
505.
2 _
_
3,
968.
57,
490.
252
,323
.5
03 3
87,6
38.5
19
5,05
6.4
259.
012
2,24
3.9
9,96
1.0
19,9
72.8
91,4
56.2
44.1
809.
73,
410.
83,
410.
8 _
_
3,
767.
97,
596.
255
,304
.3
04 3
87,5
04.2
19
8,30
2.7
746.
112
2,03
3.6
9,96
2.9
15,6
72.6
95,3
67.2
44.2
986.
83,
406.
33,
406.
3 _
_
2,
067.
77,
548.
453
,399
.5
05 3
97,2
46.4
20
4,40
8.1
1,22
5.1
126,
648.
89,
830.
820
,626
.095
,489
.244
.665
8.4
3,39
5.6
3,39
5.6
_
_
1,73
0.3
7,52
0.2
52,3
18.3
06 3
93,9
92.2
21
2,17
7.7
216.
211
8,33
6.1
9,82
1.6
13,2
13.5
94,5
08.3
46.3
746.
43,
408.
83,
408.
8 _
_
2,
172.
87,
543.
950
,136
.8Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
62 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 63
1-2
PARA
QIT
JA M
ON
ETAR
E E
BAN
KËS
SË S
HQ
IPËR
ISË
MO
NET
ARY
SURV
EY O
F BA
NK
OF
ALBA
NIA
1-2
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Mje
te
valu
tore
ne
to/
Net
fo
reig
n as
-se
ts (2
-3)
Mje
tet e
bre
ndsh
me
/ D
omes
tic a
sset
s (5
+8+
9+10
+11
+12
)
Pret
endi
me
neto
nda
j qe
veris
ë qe
ndro
re/
Net
cl
aim
s on
Cen
tral G
ov-
ernm
ent (
6-7)
Pr
eten
dim
e nd
aj
korp
orat
ave
të
tjera
dep
ozitu
ese/
C
laim
s on
oth
er
depo
sito
ry c
orpo
ra-
tions
Pret
endi
me
ndaj
ko
rpor
atav
e të
tjer
a fin
anci
are/
Cla
ims
on o
ther
fina
ncia
l co
rpor
atio
ns
Pret
endi
me
ndaj
ko
rpor
atav
e jo
fi-na
ncia
re p
ublik
e /
Cla
ims
on p
ub-
lic n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Pret
endi
me
ndaj
ko
rpor
atav
e të
tje
ra jo
finan
ci-
are/
Cla
ims
on
othe
r non
finan
-ci
al c
orpo
ratio
ns
Pret
endi
me
ndaj
se
ktor
ëve
të
tjerë
rezi
dent
ë/
Cla
ims
on o
ther
re
side
nt s
ecto
rs
Pret
endi
me
ndaj
jore
-zi
dent
ëve/
C
laim
s on
no
nres
iden
ts
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
jo
rezi
dent
ëve/
Les
s: L
i-ab
ilitie
s to
non
resi
dent
s
Pre
tend
ime
ndaj
qev
eris
ë qe
ndro
re/
Cla
ims
on C
entra
l Gov
-er
nmen
t
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
qev
eris
ë qe
ndro
re/
Less
:Lia
bilit
ies
to
Cen
tral G
over
n-m
ent
12
34
56
78
910
1112
2010
/ 1
225
2,82
7.8
274,
628.
221
,800
.372
,244
.357
,937
.166
,928
.88,
991.
712
,535
.6_
__
1,77
1.7
2011
/ 1
225
5,65
7.9
276,
475.
720
,817
.884
,492
.357
,098
.167
,590
.810
,492
.825
,485
.8_
__
1,90
8.5
2012
/ 1
226
6,54
0.0
288,
142.
121
,602
.178
,858
.155
,145
.668
,057
.812
,912
.221
,800
.8_
__
1,91
1.7
2013
/ 0
125
9,56
7.1
280,
833.
221
,266
.169
,984
.851
,233
.868
,400
.217
,166
.416
,845
.5_
__
1,90
5.5
0226
2,13
2.3
283,
325.
221
,192
.962
,576
.446
,685
.164
,487
.717
,802
.613
,992
.4_
__
1,89
9.0
0326
5,33
6.6
286,
304.
620
,968
.063
,854
.342
,307
.964
,713
.422
,405
.519
,652
.7_
__
1,89
3.8
0426
1,05
8.7
282,
668.
621
,610
.074
,325
.249
,356
.465
,052
.815
,696
.423
,078
.1_
__
1,89
0.7
0527
7,09
1.7
298,
127.
321
,035
.663
,899
.144
,325
.365
,021
.920
,696
.717
,690
.6_
__
1,88
3.2
0627
4,12
3.7
295,
655.
121
,531
.471
,207
.452
,072
.665
,311
.413
,238
.817
,258
.2_
__
1,87
6.6
B
aza
mon
etar
e/ M
onet
ary
base
(14+
15+
16)
D
epoz
ita të
pap
ërfs
hira
në
para
në e
gj
erë/
Dep
osits
exc
lude
d fro
m b
road
m
oney
H
uatë
/ Lo
ans
Llog
ari t
ë pa
gues
hme/
O
ther
acc
ount
s pa
yabl
e
Të
tjera
net
o/
Oth
er it
ems
net
Aks
ione
dhe
inst
rum
ente
të tj
era
të
kapi
talit
/ Sh
ares
and
oth
er e
quity
P
araj
a në
qar
kulli
m/
Cur
renc
y in
circ
ulat
ion
Det
yrim
e nd
aj k
orpo
rata
ve të
tje
ra d
epoz
itues
e/ L
iabi
litie
s to
ot
her d
epos
itory
cor
pora
tions
Dep
ozita
të p
ërfs
hira
në
para
në e
gje
rë/
Dep
osits
in
clud
ed in
bro
ad m
oney
13
14
15
16
17 1
8 1
9 2
0 21
2010
/ 1
2
283,
453.
520
2,38
6.7
80,8
10.0
256.
8
625.
3_
797.
9-1
2,05
1.3
52,2
46.7
2011
/ 1
2
289,
809.
520
2,90
6.6
86,8
00.2
102.
8
2,43
2.0
_90
1.1
-12,
984.
459
,992
.0
2012
/ 1
2
297,
721.
920
0,89
8.7
96,6
35.9
187.
3
1,12
5.1
_1,
306.
1-1
4,70
2.6
59,9
47.5
2013
/ 0
1
285,
395.
019
3,00
0.1
92,2
47.7
147.
2
1,37
9.0
_1,
323.
8-1
4,68
1.0
56,1
35.0
02
284,
488.
019
2,51
7.2
91,4
60.3
510.
4
1,24
2.5
_1,
120.
3-1
4,46
5.5
52,3
23.5
03
286,
351.
919
5,05
6.4
91,0
36.5
259.
0
1,27
3.6
_1,
138.
5-1
4,87
7.3
55,3
04.3
04
293,
993.
819
8,30
2.7
94,9
45.0
746.
1
1,45
3.2
_1,
157.
2-1
4,61
9.7
53,3
99.5
05
300,
701.
020
4,40
8.1
95,0
67.8
1,22
5.1
1,
124.
3_
1,17
5.1
-14,
328.
052
,318
.3
06
306,
479.
321
2,17
7.7
94,0
85.4
216.
2
1,21
5.6
_1,
192.
5-1
3,69
3.1
50,1
36.8
Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë..
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
62 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 63
1-3A
BIL
ANC
I SEK
TORI
AL I
BAN
KAVE
PAR
ADEP
OZI
TUES
E/ M
JETE
T
SE
CTO
RAL
BALA
NC
E SH
EET
OF
DEP
OSI
T M
ON
EY B
ANKS
/ AS
SETS
1-3
AN
Ë M
ILIO
NË
LEKË
, FU
ND
PER
IUD
HE
IN
MIL
LIO
NS
ALL,
EN
D O
F PE
RIO
D
Tota
li i m
jete
ve/
Tota
l ass
ets
(2+
3+4+
8+11
+21
+24
+25
)
Ar
ka n
ë le
kë/
Nat
iona
l cu
rren
cy
Arka
në
valu
të/
For-
eign
cur
renc
y D
epoz
ita/
Dep
osits
(5+
6+7)
L
etra
me
vler
ë të
ndr
yshm
e ng
a ak
sion
et/
Secu
ritie
s ot
hers
th
an s
hare
s (9
+10
)
Jo
rezid
entë
t/
Non
resid
ents
Bank
a qe
ndro
re/
Cen
tral B
ank
Bank
at p
arad
epoz
itues
e/
Dep
osit
mon
ey b
anks
Jo
rezid
entë
t/ N
on-
resid
ents
Qev
eria
qen
dror
e/
Cen
tral G
over
nmen
t
12
34
56
78
910
2010
/ 12
1
,012
,069
.6
7,2
97.8
1
1,34
3.3
1
55,9
10.2
6
5,04
2.6
80,
939.
8
9,9
27.8
313
,094
.4
2
5,12
9.5
2
87,9
64.9
2011
/ 12
1
,152
,773
.6
7,9
61.6
1
1,36
5.7
1
84,3
02.3
8
8,47
0.2
89,
122.
7
6,7
09.5
342
,609
.4
3
4,07
5.6
3
08,5
33.8
2012
/ 12
1
,235
,866
.3
8,1
77.0
1
0,92
8.2
2
25,8
02.8
1
22,1
69.4
9
7,30
4.4
6
,329
.0
3
55,5
07.8
51,
037.
8
304
,470
.0
2013
/ 01
1
,236
,149
.7
8,2
80.1
8
,949
.5
2
33,9
98.5
1
30,3
22.4
9
5,43
5.8
8
,240
.3
3
53,8
13.3
49,
697.
6
304
,115
.7
02
1,2
41,7
04.4
7
,386
.9
9,4
02.6
231
,921
.4
129
,358
.9
93,
721.
1
8,8
41.4
358
,846
.4
5
1,72
6.2
3
07,1
20.2
03
1,2
50,7
14.5
8
,243
.1
10,
161.
7
224
,499
.1
124
,407
.0
94,
039.
4
6,0
52.7
368
,670
.1
5
5,07
3.1
3
13,5
97.0
04
1,2
64,1
47.4
8
,281
.1
11,
104.
4
233
,515
.7
130
,136
.9
95,
906.
2
7,4
72.5
373
,387
.0
5
5,71
5.2
3
17,6
71.8
05
1,2
59,6
60.7
8
,216
.6
9,9
73.6
231
,311
.0
126
,167
.9
97,
615.
3
7,5
27.7
372
,425
.4
5
4,55
9.0
3
17,8
66.5
06
1,2
64,1
34.0
9
,990
.9
10,
348.
5
220
,254
.9
111
,555
.5
96,
994.
0
11,
705.
4
386
,831
.6
6
9,10
8.3
3
17,7
23.2
Hua
të/
Loan
s(1
2+13
+14
+15
+16
+17
+18
+19
+20
)
Ak
sione
dhe
in
strum
ente
të
tjera
të k
apita
lit
/ Sh
ares
and
ot
her e
quity
(2
2+23
)
D
eriva
tet
finan
ciar
e/
Fina
ncia
l de
rivat
ives
Lloga
ri të
Ar
këtu
eshm
e/
Oth
er
acco
unts
rece
ivabl
e
Mje
te jo
fi-na
ncia
re/
Non
finan
-ci
al a
sset
s Jo
rezid
entë
t/ N
onre
siden
ts
Bank
a qe
n-dr
ore/
Cen
tral
Bank
Bank
at p
arad
e-po
zitue
se/
Dep
osit
mon
ey
bank
s
Korp
orat
a të
tje
ra fi
nanc
iare
/ O
ther
fina
ncia
l co
rpor
atio
ns
Qev
eria
qen
-dr
ore/
Cen
tral
Gov
ernm
ent
Qev
eria
loka
le
/ Lo
cal g
over
n-m
ent
Korp
orat
a jo
fi-na
ncia
re p
ublik
e /
Publ
ic n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/
Oth
er n
onfin
an-
cial
cor
pora
tions
Sek
torë
të
tjerë
rezid
entë
/ O
ther
resid
ent
sect
ors
Jore
ziden
tët/
N
onre
siden
ts
Rezi-
dent
ë/
Resid
ents
1112
1314
1516
1718
1920
2122
2324
2526
2010
/ 12
501
,556
.9
20,
228.
0 _
9
66.8
8
,704
.5
3,4
75.1
8
5.0
9,3
73.8
3
15,8
79.1
1
42,8
44.6
2
,502
.2
2,2
00.3
3
01.9
_
5
,498
.5
14,
866.
4
2011
/ 12
579
,934
.2
41,
796.
5 _
1
,260
.4
9,8
41.9
1
,400
.3
147
.2
18,
678.
4 3
64,3
74.0
1
42,4
35.5
2
,525
.1
2,2
23.2
3
01.9
_
6
,915
.4
17,
159.
8
2012
/ 12
598
,545
.9
45,
050.
3 _
3
,856
.4
10,
162.
9 1
,397
.5
193
.9
23,
780.
6 3
70,9
93.0
1
43,1
11.2
4
,327
.9
4,0
26.0
3
01.9
_
6
,335
.3
26,
241.
4
2013
/ 01
595
,299
.6
42,
711.
7 _
6
,228
.3
9,9
86.4
1
,399
.2
189
.7
23,
753.
7 3
69,1
51.5
1
41,8
79.2
3
,255
.1
2,9
53.2
3
01.9
_
6
,391
.9
26,
161.
7
02 5
97,8
23.2
4
3,75
3.0
_
7,5
44.6
9
,777
.0
1,3
97.1
1
89.5
2
3,94
6.4
369
,645
.9
141
,569
.7
3,5
65.0
3
,263
.1
301
.9
_
6,5
16.7
2
6,24
2.2
03 6
00,9
97.4
4
4,83
0.7
_
4,6
61.0
9
,665
.5
1,4
01.4
1
92.7
2
3,93
3.8
373
,836
.0
142
,476
.2
5,0
53.1
4
,567
.6
485
.5
_
6,5
84.1
2
6,50
5.9
04 5
98,7
52.2
4
3,65
8.6
_
5,2
57.5
9
,615
.8
1,4
11.3
2
12.0
2
3,67
8.5
371
,554
.3
143
,364
.1
5,4
98.7
5
,112
.1
386
.6
_
6,6
31.4
2
6,97
7.0
05 5
97,3
05.2
4
2,33
7.0
_
5,2
45.9
9
,575
.7
1,4
05.3
2
22.0
2
4,02
9.4
370
,878
.0
143
,612
.0
6,2
48.2
5
,861
.9
386
.2
_
6,7
87.9
2
7,39
2.9
06 5
95,5
84.8
3
9,43
8.0
_
3,6
70.9
9
,549
.0
1,4
12.1
2
37.7
2
3,70
3.6
371
,984
.9
145
,588
.7
5,8
82.4
5
,495
.5
386
.9
152
.5
6,8
98.2
2
8,19
0.4
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
64 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 65
1-3B
BIL
ANC
I SEK
TORI
AL I
BAN
KAVE
PAR
ADEP
OZI
TUES
E/ D
ETYR
IMET
SEC
TORA
L BA
LAN
CE
SHEE
T O
F D
EPO
SIT
MO
NEY
BAN
KS/L
IABI
LITI
ES 1
-3B
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Det
yrim
et to
tale
/
Tota
l lia
bilit
ies
(2+
8+17
+18
+26
+27
)
Dep
ozita
të p
ërfsh
ira n
ë pa
ranë
e g
jerë
/ D
epos
its
incl
uded
in b
road
mon
ey
(3+
4+5+
6+7)
D
epoz
ita të
pap
ërfsh
ira n
ë pa
ranë
e g
jerë
/ D
epos
its n
ot
incl
uded
in b
road
mon
ey
(9+
10+
11+
12+
13+
14+
15+
16)
Korp
orat
a të
tje
ra fi
nanc
i-ar
e/ O
ther
fin
anci
al
corp
orat
ions
Qev
eria
lo
kale
/ Lo
cal
Gov
ern-
men
ts
Korp
orat
a jo
fi-na
ncia
re p
ub-
like
/ Pu
blic
no
nfin
anci
al
corp
orat
ions
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/
Oth
er n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Sekt
orë
të
tjerë
rezi-
dent
ë/ O
ther
re
siden
t se
ctor
s
Jore
ziden
tët/
N
onre
siden
ts
Bank
a qe
n-dr
ore/
Cen
tral
Bank
Korp
orat
a të
tjer
a de
pozit
uese
/ O
ther
dep
osito
ry
corp
orat
ions
Qev
eria
qen
-dr
ore/
Cen
tral
Gov
ernm
ent
Korp
orat
a të
tje
ra fi
nanc
i-ar
e/ O
ther
fin
anci
al
corp
orat
ions
Korp
orat
a jo
fi-na
ncia
re p
ublik
e /
Publ
ic n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Korp
orat
a të
tje
ra jo
finan
-ci
are/
Oth
er
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Sekt
orë
të
tjerë
rezi-
dent
ë/ O
ther
re
siden
t se
ctor
s
12
34
56
78
910
1112
1314
1516
2010
/ 1
2 1
,012
,069
.6
783
,208
.8
8,6
37.2
1
,496
.1
18,
760.
4 8
8,20
4.6
666
,110
.6
44,
302.
9 1
4,00
3.0
475
.0
4,4
73.9
4
,638
.1
61.
2 2
58.0
6
,754
.3
13,
639.
6
2011
/ 1
2 1
,152
,773
.6
873
,228
.0
7,8
75.2
1
,547
.5
15,
154.
6 8
6,39
2.3
762
,258
.4
57,
282.
9 2
2,10
0.6
894
.9
5,8
17.2
3
,045
.8
59.
8 2
01.8
8
,424
.5
16,
738.
2
2012
/ 1
2 1
,235
,866
.3
928
,459
.6
10,
168.
9 1
,123
.6
12,
894.
6 8
2,53
8.2
821
,734
.4
59,
626.
8 2
0,35
8.2
308
.2
6,7
02.7
4
,236
.0
63.
6 1
46.9
5
,601
.5
22,
209.
8
2013
/ 0
1 1
,236
,149
.7
926
,356
.4
10,
612.
4 1
,171
.6
13,
921.
7 7
9,63
0.2
821
,020
.4
65,
066.
3 1
9,61
3.2
3,0
61.9
1
0,40
0.8
4,7
92.0
6
3.9
147
.1
3,7
56.3
2
3,23
1.1
02 1
,241
,704
.4
930
,655
.9
9,9
24.4
1
,135
.8
16,
503.
9 7
9,75
5.4
823
,336
.4
66,
900.
8 2
1,24
1.7
1,9
78.0
1
1,05
0.5
4,7
53.3
6
4.3
145
.5
4,0
10.5
2
3,65
7.1
03 1
,250
,714
.5
930
,198
.4
7,5
85.6
1
,509
.4
14,
895.
9 8
1,04
1.0
825
,166
.6
65,
282.
2 2
2,04
6.2
2,6
79.0
7
,337
.4
4,6
13.0
6
3.6
144
.2
4,4
32.5
2
3,96
6.4
04 1
,264
,147
.4
940
,550
.1
8,9
61.1
1
,424
.4
14,
631.
8 8
9,70
1.9
825
,831
.0
68,
733.
7 2
1,98
9.4
546
.0
9,3
37.0
5
,143
.1
64.
0 1
39.1
6
,826
.3
24,
689.
0
05 1
,259
,660
.7
937
,494
.5
7,9
95.5
1
,772
.6
15,
536.
0 8
6,62
6.4
825
,564
.0
68,
223.
9 2
2,73
3.8
2,3
55.0
8
,657
.2
4,7
72.5
6
4.3
121
.3
4,2
28.3
2
5,29
1.5
06 1
,264
,134
.0
937
,118
.6
7,5
89.6
1
,451
.0
13,
336.
3 8
6,63
3.1
828
,108
.7
73,
711.
3 2
5,87
8.8
2,6
69.7
9
,672
.2
4,8
10.1
6
3.6
117
.3
4,9
11.3
2
5,58
8.3
Letra
t me
vler
ë pë
rveç
ak
sione
ve/
Secu
ritie
s ot
her t
han
shar
es
Hua
të/
Loan
s (1
9+20
+21
+22
+23
+24
+25
)
Llo
gari
të
pagu
eshm
e/ O
ther
ac
coun
ts pa
yabl
e
Aksio
ne d
he in
strum
ente
të
tjera
të k
apita
lit/
Shar
es a
nd
othe
r equ
ityJo
rezid
entë
t/ N
onre
siden
ts
Bank
a qe
ndro
re/
Cen
tral B
ank
Korp
orat
a të
tjer
a de
pozit
uese
/ O
ther
de
posit
ory
corp
orat
ions
Qev
eria
qe
ndro
re/
Cen
tral G
ov-
ernm
ent
Korp
orat
a të
tje
ra fi
nanc
iare
/ O
ther
fina
ncia
l co
rpor
atio
ns
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/
Oth
er n
onfin
an-
cial
cor
pora
tions
Sek
torë
të
tjerë
rezid
entë
/ O
ther
resid
ent
sect
ors
Der
ivat
et
finan
ciar
e/
Fina
ncia
l de
rivat
ives
1718
1920
2122
2324
2526
2728
2010
/ 1
2 _
4
9,25
4.2
2
8,68
0.5
1
2,53
6.9
7
,761
.7
274
.0
1.0
1
.0
_
_
37,
701.
7 9
7,60
2.0
2011
/ 1
2 _
5
9,49
2.0
2
7,46
7.9
2
5,48
8.8
5
,314
.2
432
.9
2.6
_
7
85.6
_
6
2,92
9.6
99,
841.
1
2012
/ 1
2 _
5
4,00
1.4
2
3,32
0.2
2
1,80
2.6
6
,972
.9
659
.8
13.
3 _
1
,232
.6
333
.7
85,
228.
8 1
08,2
16.0
2013
/ 0
1 _
4
9,72
4.5
2
3,35
6.4
1
6,84
6.8
7
,624
.2
660
.0
1.5
_
1
,235
.5
_
86,
802.
4 1
08,2
00.1
02 _
4
6,85
7.7
2
2,14
5.0
1
3,99
3.3
8
,804
.7
660
.7
2.2
_
1
,251
.9
_
89,
355.
4 1
07,9
34.6
03 _
5
0,75
4.1
2
3,62
4.7
1
9,65
8.4
5
,566
.7
640
.6
9.3
_
1
,254
.4
_
94,
685.
9 1
09,7
93.9
04 _
5
2,18
6.4
2
1,59
2.6
2
3,08
0.0
5
,596
.8
641
.8
20.
3 _
1
,254
.9
_
91,
243.
0 1
11,4
34.1
05 _
4
8,89
6.9
2
2,75
6.7
1
7,69
1.9
6
,299
.3
666
.1
1.8
_
1
,481
.2
_
92,
510.
1 1
12,5
35.2
06 _
5
0,07
4.1
2
2,72
7.6
1
7,26
3.0
7
,913
.2
711
.7
1.1
_
1
,457
.5
_
93,
377.
6 1
09,8
52.4
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.*N
ë të
dhë
nat e
kre
disë
për
mua
jin m
ars
2012
ësh
të b
ërë
rikla
sifik
im i
kred
isë
nga
kred
i për
jore
zide
ntët
në
kred
i për
kor
pora
ta të
tjer
a jo
finan
ciar
e.*I
n th
e da
ta o
f loa
ns fo
r Mar
ch 2
012
has
been
a re
clas
sific
atio
n fro
m lo
ans
give
n to
non
resi
dent
s to
loan
s gi
ven
to o
ther
non
finan
cial
cor
pora
tions
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
64 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 65
1-4
PARA
QIT
JA M
ON
ETAR
E E
BAN
KAVE
PAR
ADEP
OZI
TUES
E
MO
NET
ARY
SURV
EY O
F D
EPO
SIT
MO
NEY
BAN
KS 1
-4N
Ë M
ILIO
NË
LEKË
, FU
ND
PER
IUD
HE
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Mje
tet v
alu-
tore
net
o/ N
et
fore
ign
asse
ts
(2-3
)
Mje
tet e
bre
ndsh
me/
D
omes
tic a
sset
s (5
+6+
9+10
+11
+12
+13
)
Pre
tend
ime
ndaj
jore
-zi
dent
ëve/
C
laim
s on
no
nres
iden
ts
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
jore
zide
ntëv
e/
Less
: Lia
bilit
ies
to
nonr
esid
ents
Pre
tend
ime
ndaj
ba
nkës
qen
-dr
ore/
Cla
ims
on
Cen
tral B
ank
Pre
tend
imet
net
o nd
aj
qeve
risë
qend
rore
/
Net
cla
ims
on C
entra
l G
over
nmen
t (7-
8)
P
rete
ndim
e nd
aj
korp
orat
ave
të tj
era
finan
ciar
e/ C
laim
s on
oth
er fi
nanc
ial
corp
orat
ions
Pre
tend
imet
nda
j qe
veris
ë lo
kale
/
Cla
ims
on lo
cal
gove
rnm
ents
Pre
tend
imet
nd
aj k
orpo
rata
ve
jofin
anci
are
pub-
like/
Cla
ims
on
publ
ic n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Pre
tend
imet
nda
j ko
rpor
atav
e të
tje
ra jo
finan
ciar
e/
Cla
ims
on
othe
r non
finan
cial
co
rpor
atio
ns
Pre
tend
ime
ndaj
sek
torë
ve
të tj
erë
rezi
dent
ë/
Cla
ims
on
othe
r res
iden
t se
ctor
s
Pre
tend
imet
nda
j qe
veris
ë qe
ndro
re/
Cla
ims
on C
entra
l G
over
nmen
t
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
qe
veris
ë qe
ndro
re/
Less
: Lia
bilit
ies
to
Cen
tral G
over
nmen
t
12
34
56
78
910
1112
13
2010
/ 1
286
,578
.512
3,94
3.6
37,3
65.1
850,
582.
688
,237
.628
5,45
8.0
291,
440.
05,
982.
08,
704.
585
.09,
373.
831
5,87
9.1
142,
844.
6
2011
/ 1
213
1,61
1.4
177,
931.
246
,319
.893
7,10
6.5
97,0
84.3
304,
545.
230
9,93
4.2
5,38
9.0
9,84
1.9
147.
218
,678
.436
4,37
4.0
142,
435.
5
2012
/ 1
218
4,60
6.2
233,
211.
848
,605
.695
2,90
2.4
105,
481.
429
8,87
7.5
305,
867.
56,
990.
110
,464
.819
3.9
23,7
80.6
370,
993.
014
3,11
1.2
2013
/ 0
118
5,85
3.4
234,
634.
448
,781
.094
7,13
3.1
103,
715.
929
8,15
4.9
305,
514.
97,
360.
010
,288
.318
9.7
23,7
53.7
369,
151.
514
1,87
9.2
0218
7,80
0.8
237,
503.
849
,703
.094
8,25
0.3
101,
108.
030
1,71
2.0
308,
517.
46,
805.
410
,078
.918
9.5
23,9
46.4
369,
645.
914
1,56
9.7
0318
7,10
2.8
239,
040.
051
,937
.195
9,44
7.0
102,
282.
630
6,57
4.7
314,
998.
48,
423.
710
,151
.019
2.7
23,9
33.8
373,
836.
014
2,47
6.2
0419
5,82
1.4
245,
727.
349
,905
.996
4,80
5.6
104,
187.
331
1,80
7.0
319,
083.
17,
276.
110
,002
.421
2.0
23,6
78.5
371,
554.
314
3,36
4.1
0518
6,75
9.8
238,
899.
452
,139
.696
6,76
3.9
105,
831.
931
2,22
8.7
319,
271.
77,
043.
09,
962.
022
2.0
24,0
29.4
370,
878.
014
3,61
2.0
0618
1,89
6.0
236,
098.
254
,202
.296
9,93
8.0
106,
984.
931
1,50
2.3
319,
135.
37,
633.
09,
935.
923
7.7
23,7
03.6
371,
984.
914
5,58
8.7
Det
yrim
e nd
aj b
ankë
s qe
ndro
re/
Liab
ilitie
s to
Cen
tral
Bank
Dep
ozita
të p
ërfs
hira
në
para
në e
gje
rë/
Dep
osits
in
clud
ed in
bro
ad m
oney
(16+
17)
D
epoz
ita të
pa
përfs
hira
në
para
në
e gj
erë/
Dep
osits
no
t inc
lude
d in
br
oad
mon
ey
Hua
të/
Loan
s
Aksi
one
dhe
inst
rum
ente
të tj
era
të k
apita
lit/
Shar
es
and
othe
r equ
ity
D
etyr
ime
të tj
era
neto
/ O
ther
net
lia
bilit
ies
Axh
ustim
i i k
onso
lidim
it/ C
onso
li-da
tion
adju
stm
ent
Dep
ozita
të
trans
feru
eshm
e /
Tran
sfer
able
de
posi
ts
Dep
ozita
të tj
era
/ O
ther
dep
osits
Nga
të c
ilat:
Reze
rva
rivle
rësi
mi/
O
f whi
ch: V
alua
tion
adju
stm
ent
1415
1617
1819
2021
2223
2010
/ 1
2
13,0
11.9
78
3,20
8.8
129,
777.
765
3,43
1.1
20,7
12.9
1.0
97,6
02.0
-93.
221
,585
.21,
039.
1
2011
/ 1
2
26,3
83.7
87
3,22
8.0
130,
169.
474
3,05
8.6
25,4
24.4
788.
299
,841
.1-1
,989
.140
,192
.92,
859.
6
2012
/ 1
2
22,1
10.8
92
8,45
9.6
137,
944.
279
0,51
5.4
28,0
21.7
1,24
5.9
108,
216.
01,
155.
445
,964
.53,
490.
2
2013
/ 0
1
19,9
08.7
92
6,35
6.4
132,
639.
279
3,71
7.2
27,1
98.4
1,23
7.0
108,
200.
181
1.4
46,5
29.5
3,55
6.5
02
15,9
71.3
93
0,65
5.9
133,
788.
879
6,86
7.0
27,8
77.4
1,25
4.0
107,
934.
643
6.3
48,8
88.7
3,46
9.2
03
22,3
37.4
93
0,19
8.4
134,
786.
579
5,41
1.9
28,6
06.7
1,26
3.7
109,
793.
92,
064.
052
,159
.42,
190.
4
04
23,6
25.9
94
0,55
0.1
144,
026.
479
6,52
3.7
31,7
18.4
1,27
5.2
111,
434.
12,
195.
649
,819
.52,
203.
8
05
20,0
46.9
93
7,49
4.5
141,
215.
979
6,27
8.6
29,7
05.4
1,48
2.9
112,
535.
23,
825.
250
,075
.92,
182.
8
06
19,9
32.7
93
7,11
8.6
144,
940.
679
2,17
7.9
30,6
80.5
1,45
8.6
109,
852.
42,
848.
550
,582
.12,
209.
1
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.*N
ë të
dhë
nat e
kre
disë
për
mua
jin m
ars
2012
ësh
të b
ërë
rikla
sifik
im i
kred
isë
nga
kred
i për
jore
zide
ntët
në
kred
i për
kor
pora
ta të
tjer
a jo
finan
ciar
e.*I
n th
e da
ta o
f loa
ns fo
r Mar
ch 2
012
has
been
a re
clas
sific
atio
n fro
m lo
ans
give
n to
non
resi
dent
s to
loan
s gi
ven
to o
ther
non
finan
cial
cor
pora
tions
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
66 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 67
1-5
BILA
NC
I SEK
TORI
AL I
SHO
QËR
IVE
TË K
URS
IM-K
RED
ITIT
SEC
TORA
L BA
LAN
CE
SHEE
T O
F SA
VIN
GS
AND
LO
AN A
SSO
CIA
TIO
NS
1-5
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN
MIL
LIO
NS
ALL,
EN
D O
F PE
RIO
D
Tota
li i m
jete
ve/
Tota
l ass
ets
(2+
3+4+
7+8+
11+
12)
Mon
edha
dhe
kar
të-
mon
edha
në
lekë
/ N
otes
and
coi
ns in
na
tiona
l cur
renc
y
Mon
edha
dhe
kar
të-
mon
edha
në
valu
të/
Not
es a
nd c
oins
in
fore
ign
curr
ency
Dep
ozita
/ D
epos
its
(5+
6)
Le
tra m
e vl
erë/
Se
curit
ies
Hua
të/
Loan
s (9
+10
)
M
jete
të
tjera
/ O
ther
fin
anci
al
asse
ts
Mje
te jo
finan
ciar
e/
Non
finan
cial
ass
ets
Bank
at p
arad
e-po
zitu
ese/
Dep
osit
mon
ey b
anks
Kor
pora
tat e
tjer
a fin
anci
are/
Oth
er
finan
cial
cor
pora
tions
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/ O
ther
re
side
nt s
ecto
rs
Korp
orat
at e
tjer
a jo
fi-na
ncia
re /
Oth
er n
onfi-
nanc
ial c
orpo
ratio
ns1
23
45
67
89
1011
12
2010
/ IV
5,2
43.2
3
0.0
3.0
5
87.4
2
68.4
3
19.0
_
4
,475
.3
4,4
75.3
_
1
32.9
14.
7
2011
/ IV
5,3
79.6
2
1.7
1.9
6
36.7
3
45.0
2
91.8
1
9.7
4,5
20.0
4
,520
.0
_
164
.5
1
5.0
2012
/ IV
5,4
76.2
1
6.6
0.4
6
71.9
3
83.1
2
88.8
_
4
,583
.9
4,5
83.9
_
1
87.2
16.
2
2012
/ II
5,4
77.4
2
5.8
2.3
6
47.0
3
54.0
2
93.0
_
4
,613
.7
4,6
13.7
_
1
72.2
16.
4
III
5,4
77.2
2
9.7
1.8
6
82.8
3
82.7
3
00.0
6
.0
4,5
65.7
4
,565
.7
_
174
.3
1
6.9
IV 5
,476
.2
16.
6 0
.4
671
.9
383
.1
288
.8
_
4,5
83.9
4
,583
.9
_
187
.2
1
6.2
2013
/ I
5,5
11.9
1
8.0
1.3
7
60.2
4
45.2
3
14.9
_
4
,528
.1
4,5
28.1
_
1
87.4
17.
0
D
etyr
imet
tota
le /
Tot
al li
a-bi
litie
s (2
+5+
8+12
+13
)
Dep
ozita
të
përfs
hira
në
para
në
e gj
erë/
Dep
osits
in
clud
ed in
bro
ad
mon
ey (3
+4)
D
epoz
ita të
pa
përfs
hira
në
para
në e
gje
rë/
Dep
osits
exc
lude
d fro
m b
road
mon
ey
(6+
7)
Hua
të/
Loan
s (9
+10
+11
)
D
ety-
rime
të
tjera
/ O
ther
lia
bili-
ties
Aksi
one
dhe
in-
stru
men
te
të tj
era
të
kapi
talit
/ Sh
ares
an
d ot
her
equi
ty
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/ O
ther
re
side
nt s
ecto
rs
Korp
orat
at e
tje
ra jo
finan
-ci
are/
Oth
er
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
-de
ntë/
Oth
er re
side
nt
sect
ors
Korp
orat
at e
tje
ra jo
finan
-ci
are/
Oth
er
nonf
inan
cial
co
rpor
a-tio
ns
Korp
orat
at e
tje
ra fi
nanc
iare
/ O
ther
fina
ncia
l co
rpor
atio
ns
Bank
at p
arad
epoz
itues
e/
Dep
osit
mon
ey b
anks
Qev
eria
qe
ndro
re/
Cen
tral
Gov
ern-
men
t
12
34
56
78
910
1112
13
2010
/ IV
5,2
43.2
1
,759
.4
1,7
59.4
_
1
6.9
16.
9 _
2
,569
.3
2,5
69.3
_
_
1
25.5
7
72.0
2011
/ IV
5,3
79.6
1
,895
.6
1,8
95.6
_
2
0.0
20.
0 _
2
,525
.7
2,5
25.7
_
_
1
28.6
8
09.8
2012
/ IV
5,4
76.2
2
,055
.8
2,0
55.8
_
2
3.6
23.
6 _
2
,441
.4
2,4
38.3
3
.1
_
131
.3
824
.0
2012
/ II
5,4
77.4
1
,975
.7
1,9
75.7
_
1
9.7
19.
7 _
2
,563
.5
2,5
63.5
_
_
1
15.0
8
03.5
III
5,4
77.2
2
,042
.7
2,0
42.7
_
2
0.6
20.
6 _
2
,480
.8
2,4
80.8
_
_
1
16.3
8
16.8
IV 5
,476
.2
2,0
55.8
2
,055
.8
_
23.
6 2
3.6
_
2,4
41.4
2
,438
.3
3.1
_
1
31.3
8
24.0
2013
/ I
5,5
11.9
2
,151
.7
2,1
51.7
_
2
7.2
27.
2 _
2
,369
.2
2,3
60.1
9
.1
_
109
.4
854
.4
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
66 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 67
1-6
PARA
QIT
JA M
ON
ETAR
E E
KORP
ORA
TAVE
TË
TJER
A D
EPO
ZITU
ESE
M
ON
ETAR
Y SU
RVEY
OF
OTH
ER D
EPO
SITO
RY C
ORP
ORA
TIO
NS
1-6
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Mje
tet v
alut
ore
neto
/ N
et
fore
ign
asse
ts
(2-3
)
Mje
tet e
bre
nd-
shm
e/ D
omes
tic a
sset
s (5
+6+
9+10
+11
+12
+13
)
Pre
tend
ime
ndaj
ba
nkës
qen
dror
e/
Cla
ims
on C
entra
l Ba
nk
Pre
tend
imet
ne
to n
daj
qeve
risë
qend
rore
/ N
et c
laim
s on
Cen
tral
Gov
ernm
ent
(7-8
)
P
rete
ndim
e nd
aj
korp
orat
ave
të tj
era
finan
ciar
e/ C
laim
s on
oth
er fi
nanc
ial
corp
orat
ions
Pre
tend
imet
nda
j qe
veris
ë lo
kale
/ C
laim
s on
loca
l go
vern
men
t
Pre
tend
imet
nda
j ko
rpor
atav
e jo
fi-na
ncia
re p
ublik
e/
Cla
ims
on p
ublic
no
nfin
anci
al
corp
orat
ions
Pre
tend
imet
nda
j ko
rpor
atav
e të
tje
ra jo
finan
ciar
e/
Cla
ims
on
othe
r non
finan
cial
co
rpor
atio
ns
Pre
tend
ime
ndaj
sek
torë
ve
të tj
erë
rezi
dent
ë/
Cla
ims
on o
ther
re
side
nt s
ecto
rs
Pre
tend
ime
ndaj
jo
rezi
dent
ëve/
C
laim
s on
no
nres
iden
ts
Min
us:
Det
yrim
e nd
aj
jore
zide
ntëv
e/
Less
: Lia
bilit
ies
to n
onre
si-
dent
s
Pre
tend
imet
nda
j qe-
veris
ë qe
ndro
re/
Cla
ims
on C
entra
l Gov
ernm
ent
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
qev
eris
ë qe
ndro
re/
Less
: Li
abili
ties
to C
en-
tral G
over
nmen
t
12
34
56
78
910
1112
13
2010
/ 1
286
,581
.412
3,94
6.5
37,3
65.1
855,
406.
888
,267
.528
5,45
8.0
291,
440.
05,
982.
09,
023.
585
.09,
373.
831
5,87
9.1
147,
320.
0
2011
/ 1
213
1,61
3.3
177,
933.
146
,319
.894
1,95
9.7
97,1
06.0
304,
565.
030
9,95
3.9
5,38
9.0
10,1
33.6
147.
218
,678
.436
4,37
4.0
146,
955.
5
2012
/ 1
218
4,60
6.6
233,
212.
148
,605
.695
7,79
1.7
105,
498.
029
8,87
7.5
305,
867.
56,
990.
110
,753
.619
3.9
23,7
80.6
370,
993.
014
7,69
5.1
2013
/ 0
118
5,85
3.8
234,
634.
848
,781
.095
2,02
2.5
103,
732.
529
8,15
4.9
305,
514.
97,
360.
010
,577
.118
9.7
23,7
53.7
369,
151.
514
6,46
3.1
0218
7,80
1.2
237,
504.
149
,703
.095
3,13
9.6
101,
124.
630
1,71
2.0
308,
517.
46,
805.
410
,367
.718
9.5
23,9
46.4
369,
645.
914
6,15
3.7
0318
7,10
4.2
239,
041.
351
,937
.196
4,30
7.9
102,
300.
530
6,57
4.7
314,
998.
48,
423.
710
,465
.919
2.7
23,9
33.8
373,
836.
014
7,00
4.2
0419
5,82
2.7
245,
728.
649
,905
.996
9,66
6.5
104,
205.
331
1,80
7.0
319,
083.
17,
276.
110
,317
.321
2.0
23,6
78.5
371,
554.
314
7,89
2.1
0518
6,76
1.2
238,
900.
852
,139
.697
1,62
4.8
105,
849.
831
2,22
8.7
319,
271.
77,
043.
010
,276
.922
2.0
24,0
29.4
370,
878.
014
8,14
0.0
0618
1,89
7.4
236,
099.
554
,202
.297
4,79
8.9
107,
002.
931
1,50
2.3
319,
135.
37,
633.
010
,250
.823
7.7
23,7
03.6
371,
984.
915
0,11
6.8
Det
yrim
e nd
aj b
ankë
s qe
ndro
re/
Liab
ilitie
s to
Cen
tral B
ank
Dep
ozita
të p
ërfs
hira
në
para
në e
gje
rë/
Dep
osits
in
clud
ed in
bro
ad m
oney
(16+
17)
D
epoz
ita të
pa
përf-
shira
në
para
në e
gje
rë/
Dep
osits
not
incl
uded
in
broa
d m
oney
Hua
të/
Loan
s
Aksi
one
dhe
inst
rum
ente
të tj
era
të k
apita
lit/
Shar
es
and
othe
r equ
ity
D
etyr
ime
të tj
era
neto
/ O
ther
net
lia
bilit
ies
Axh
ustim
i i k
onso
lidim
it/ C
onso
lida-
tion
adju
stm
ent
Dep
ozita
të tr
ans-
feru
eshm
e/ T
rans
-fe
rabl
e de
posi
ts
Dep
ozita
të
tjera
/ O
ther
de
posi
ts
Nga
të c
ilat:
Reze
rva
rivle
rësi
mi/
O
f whi
ch: V
alua
-tio
n ad
just
men
t
1415
1617
1819
2021
2223
2010
/ 1
2
13,0
11.9
78
4,96
8.2
129,
777.
765
5,19
0.5
20,7
29.9
2,57
0.4
98,3
74.1
-93.
221
,563
.177
0.7
2011
/ 1
2
26,3
83.7
87
5,12
3.5
130,
169.
474
4,95
4.2
25,4
44.4
3,31
3.9
100,
650.
8-1
,989
.140
,142
.02,
514.
7
2012
/ 1
2
22,1
10.8
93
0,51
5.4
137,
944.
279
2,57
1.2
28,0
45.4
3,68
4.2
109,
040.
01,
155.
445
,892
.53,
110.
1
2013
/ 0
1
19,9
08.7
92
8,41
2.1
132,
639.
279
5,77
3.0
27,2
22.1
3,67
5.3
109,
024.
181
1.4
46,4
57.5
3,17
6.4
02
15,9
71.3
93
2,71
1.7
133,
788.
879
8,92
2.8
27,9
01.0
3,69
2.4
108,
758.
743
6.3
48,8
16.7
3,08
9.1
03
22,3
37.4
93
2,35
0.2
134,
786.
579
7,56
3.6
28,6
33.9
3,62
3.8
110,
648.
32,
064.
052
,064
.31,
754.
2
04
23,6
25.9
94
2,70
1.8
144,
026.
479
8,67
5.4
31,7
45.6
3,63
5.3
112,
288.
52,
195.
649
,724
.41,
767.
6
05
20,0
46.9
93
9,64
6.3
141,
215.
979
8,43
0.3
29,7
32.6
3,84
3.0
113,
389.
63,
825.
249
,980
.81,
746.
7
06
19,9
32.7
93
9,27
0.3
144,
940.
679
4,32
9.7
30,7
07.8
3,81
8.7
110,
706.
82,
848.
550
,487
.01,
772.
9
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
68 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 69
1-7
PARA
QIT
JA M
ON
ETAR
E E
KORP
ORA
TAVE
DEP
OZI
TUES
E
M
ON
ETAR
Y SU
RVEY
OF
DEP
OSI
TORY
CO
RPO
RATI
ON
S 1-
7N
Ë M
ILIO
NË
LEKË
, FU
ND
PER
IUD
HE
IN
MIL
LIO
NS
ALL,
EN
D O
F PE
RIO
D
Mje
tet
valu
tore
ne
to/
Net
fo
reig
n as
-se
ts (2
-3)
Mje
tet e
bre
nd-
shm
e/ D
omes
tic
asse
ts (5
+8)
Pre
tend
ime
ndaj
se
ktor
ëve
të tj
erë/
C
laim
s on
oth
er s
ecto
rs
(9+
10+
11+
12+
13)
Pre
tend
ime
ndaj
jo
rezid
entë
ve/
Cla
ims
on
nonr
esid
ents
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
jo
rezid
entë
ve/
Less
: Lia
bilit
ies
to n
onre
siden
ts
Pre
tend
imet
net
o nd
aj q
ever
isë
qend
rore
/ N
et
clai
ms
on C
entra
l G
over
nmen
t (6-
7)
Pre
tend
imet
nd
aj q
ever
isë
qend
rore
/ C
laim
s on
C
entra
l G
over
nmen
t
Min
us: D
etyr
ime
ndaj
qev
erisë
qe
ndro
re/
Less
: Lia
bilit
ies
to C
entra
l G
over
nmen
t
Pre
tend
ime
ndaj
kor
po-
rata
ve të
tjer
a fin
anci
are/
C
laim
s on
oth
er fi
nanc
ial
corp
orat
ions
Pre
tend
imet
nda
j qe
veris
ë lo
kale
/ C
laim
s on
loca
l gov
ernm
ent
Pre
tend
imet
nda
j ko-
rpor
atav
e jo
finan
ciar
e pu
blik
e/ C
laim
s on
pu
blic
non
finan
cial
co
rpor
atio
ns
Pre
tend
imet
nda
j ko
rpor
atav
e të
tje
ra jo
finan
ciar
e/
Cla
ims
on
othe
r non
finan
cial
co
rpor
atio
ns
Pre
tend
ime
ndaj
se
ktor
ëve
të tj
erë
rezid
entë
/ C
laim
s on
oth
er re
siden
t se
ctor
s
12
34
56
78
910
1112
13
2010
/ 1
233
9,40
9.2
398,
574.
759
,165
.582
6,84
8.0
343,
395.
135
8,36
8.8
14,9
73.7
483,
453.
09,
023.
585
.09,
373.
831
5,87
9.1
149,
091.
6
2011
/ 1
238
7,27
1.2
454,
408.
867
,137
.690
3,86
0.2
361,
663.
037
7,54
4.7
15,8
81.7
542,
197.
210
,133
.614
7.2
18,6
78.4
364,
374.
014
8,86
4.0
2012
/ 1
245
1,14
6.6
521,
354.
370
,207
.790
9,35
1.1
354,
023.
137
3,92
5.3
19,9
02.3
555,
328.
010
,753
.619
3.9
23,7
80.6
370,
993.
014
9,60
6.8
2013
/ 0
144
5,42
0.9
515,
468.
070
,047
.190
1,42
9.2
349,
388.
637
3,91
5.1
24,5
26.4
552,
040.
610
,577
.118
9.7
23,7
53.7
369,
151.
514
8,36
8.6
0244
9,93
3.5
520,
829.
370
,895
.890
0,59
9.1
348,
397.
037
3,00
5.1
24,6
08.0
552,
202.
010
,367
.718
9.5
23,9
46.4
369,
645.
914
8,05
2.6
0345
2,44
0.8
525,
345.
972
,905
.190
6,20
9.0
348,
882.
637
9,71
1.8
30,8
29.2
557,
326.
510
,465
.919
2.7
23,9
33.8
373,
836.
014
8,89
8.0
0445
6,88
1.4
528,
397.
271
,515
.891
6,70
8.4
361,
163.
438
4,13
5.9
22,9
72.5
555,
545.
010
,317
.321
2.0
23,6
78.5
371,
554.
314
9,78
2.8
0546
3,85
2.9
537,
028.
173
,175
.291
1,98
3.4
356,
554.
038
4,29
3.7
27,7
39.7
555,
429.
410
,276
.922
2.0
24,0
29.4
370,
878.
015
0,02
3.2
0645
6,02
1.1
531,
754.
675
,733
.692
1,74
5.3
363,
574.
938
4,44
6.7
20,8
71.8
558,
170.
410
,250
.823
7.7
23,7
03.6
371,
984.
915
1,99
3.4
Det
yrim
et e
par
asë
së g
jerë
/ Br
oad
mon
ey li
abili
ties
(15+
16)
D
epoz
ita të
pë
rfshi
ra n
ë pa
ranë
e
gjer
ë/ D
epos
its
incl
uded
in b
road
m
oney
(17+
18)
D
epoz
ita të
pa
përfs
hira
në
para
në
e gj
erë/
Dep
osits
ex
clud
ed fr
om
broa
d m
oney
Hua
të/
Loan
s Llo
gari
të p
ague
shm
e/
Oth
er a
ccou
nts
paya
ble
Det
yrim
e të
tje
ra n
eto/
Oth
er
liabi
litie
s ne
t
Axh
ustim
i i
kons
olid
imit/
C
onso
lidat
ion
adju
stmen
t P
araj
a ja
shtë
kor
pora
tave
de
pozit
uese
/ M
oney
out
side
depo
sitor
y co
rpor
atio
ns
Dep
ozita
të tr
ans-
feru
eshm
e/ T
rans
fer-
able
dep
osits
Dep
ozita
të
tjera
/ O
ther
de
posit
s
Aksio
ne d
he in
strum
ente
të
tjer
a të
kap
italit
/ Sh
ares
and
oth
er e
quity
Nga
te c
ilat:
reze
rva
rivle
rësim
i/ O
f whi
ch:
valu
atio
n ad
justm
ent
1415
1617
1819
2021
2223
2425
2010
/ 1
2
980,
283.
919
5,05
9.0
785,
225.
013
0,02
6.9
655,
198.
121
,355
.22,
570.
479
7.9
150,
620.
817
,085
.210
,282
.634
6.5
2011
/ 1
2
1,07
0,14
9.5
194,
923.
287
5,22
6.3
130,
270.
274
4,95
6.1
26,1
06.4
3,31
3.9
901.
116
0,64
2.8
22,7
61.6
29,6
72.2
345.
4
2012
/ 1
2
1,12
3,40
7.8
192,
705.
193
0,70
2.7
138,
024.
579
2,67
8.3
28,7
51.7
3,68
4.2
1,30
6.1
168,
987.
523
,771
.034
,300
.060
.3
2013
/ 0
1
1,11
3,26
2.8
184,
703.
592
8,55
9.3
132,
676.
879
5,88
2.5
28,1
82.3
3,67
5.3
1,32
3.8
165,
159.
219
,251
.934
,952
.929
3.9
02
1,11
8,33
5.9
185,
113.
893
3,22
2.1
133,
825.
779
9,39
6.4
28,7
24.5
3,69
2.4
1,12
0.3
161,
082.
221
,344
.837
,440
.313
7.1
03
1,11
9,40
4.5
186,
795.
393
2,60
9.2
134,
826.
579
7,78
2.7
29,4
87.8
3,62
3.8
1,13
8.5
165,
952.
625
,625
.938
,941
.310
1.4
04
1,13
3,45
1.6
190,
003.
694
3,44
8.0
144,
069.
579
9,37
8.5
32,7
76.6
3,63
5.3
1,15
7.2
165,
688.
023
,585
.836
,872
.48.
8
05
1,13
7,04
4.9
196,
173.
694
0,87
1.4
141,
257.
879
9,61
3.6
30,4
35.5
3,84
3.0
1,17
5.1
165,
708.
023
,854
.237
,399
.523
0.2
06
1,14
1,65
5.4
202,
168.
993
9,48
6.5
144,
983.
079
4,50
3.5
31,5
00.5
3,81
8.7
1,19
2.5
160,
843.
620
,502
.538
,566
.918
8.8
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
68 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 69
1-8A AGREGATËT MONETARË DHE PËRBËRËSIT E TYRE MONETARY AGGREGATES AND THEIR COMPONENTS 1-8A
M3 (2+7)
M2 (3+6)
Depozitat në valutë/ Deposits in foreign
currencyM1 (4+5)
Depozitat me afat në lekë/ Time deposits in national currency
Paraja jashtë korpo-ratave depozituese/ Currency outside de-pository corporations
Llogari rrjedhëse dhe depozitat pa afat në
lekë/ Current accounts and non-term deposits in
national currency
1 2 3 4 5 6 7
Gjendja në fund të periudhës (në milionë Lekë)/ Stock at end of period (in millions ALL)
2010 / 12 980,283.9 604,517.3 275,427.3 195,059.0 80,368.4 329,090.0 375,766.6
2011 / 12 1,070,149.6 647,003.3 276,898.1 194,923.2 81,974.9 370,105.2 423,146.2
2012 / 12 1,123,407.8 669,577.1 281,246.6 192,705.1 88,541.5 388,330.5 453,830.8
2013 / 01 1,113,262.8 660,455.2 267,783.0 184,703.5 83,079.5 392,672.2 452,807.5
02 1,118,335.9 666,244.1 270,666.9 185,113.8 85,553.1 395,577.2 452,091.8
03 1,119,404.5 669,119.8 274,753.3 186,795.3 87,957.9 394,366.5 450,284.8
04 1,133,451.6 678,133.3 280,474.9 190,003.6 90,471.2 397,658.5 455,318.3
05 1,137,045.0 692,706.9 291,176.7 196,173.6 95,003.2 401,530.2 444,338.0
06 1,141,655.4 700,465.0 298,700.6 202,168.9 96,531.8 401,764.4 441,190.3
Ndryshimi vjetor në përqindje/ Annual percentage changes
2010 / 12 12.5 4.6 -3.2 -6.7 6.5 12.1 28.1
2011 / 12 9.2 7.0 0.5 -0.1 2.0 12.5 12.6
2012 / 12 5.0 3.5 1.6 -1.1 8.0 4.9 7.3
2013 / 01 4.9 2.9 1.0 -1.9 7.9 4.3 8.0
02 4.8 3.4 1.8 -1.2 8.9 4.5 6.9
03 4.6 3.6 3.8 0.6 11.3 3.5 6.0
04 5.2 4.2 5.0 2.1 11.8 3.6 6.7
05 4.8 5.5 8.6 5.3 16.2 3.4 3.7
06 4.5 6.5 10.9 7.8 17.9 3.5 1.4Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.
1-8B KUNDËRPARTITË E AGREGATËVE MONETARË COUNTERPARTS OF MONETARY AGGREGATES 1-8B
Mjetet valutore neto/ Net Foreign
Assets Mjetet e brendshme/ Domestic
assets (3+4)
Të tjera neto/ Other
items net Pretendimet ndaj qeverisë qendrore
neto/ Net claims on Central Government
Pretendime ndaj sektorëve të tjerë*/ Claims on other sectors*
1 2 3 4 5
Gjendja në fund të periudhës (milionë Lekë)/ Stock at end of period (in millions ALL)
2010 / 12 339,409.2 826,848.0 343,395.1 483,453.0 10,282.6
2011 / 12 387,271.2 903,860.2 361,663.0 542,197.2 29,672.2
2012 / 12 451,146.6 909,351.1 354,023.1 555,328.0 34,300.0
2013 / 01 445,420.9 901,429.2 349,388.6 552,040.6 34,952.9
02 449,933.5 900,599.1 348,397.0 552,202.0 37,440.3
03 452,440.8 906,209.0 348,882.6 557,326.5 38,941.3
04 456,881.4 916,708.4 361,163.4 555,545.0 36,872.4
05 463,852.9 911,983.4 356,554.0 555,429.4 37,399.5
06 456,021.1 921,745.3 363,574.9 558,170.4 38,566.9
Ndryshimi vjetor në përqindje/ Annual percentage changes
Mjetet e brendshme/ Domestic
assets (3+4)
Mjetet valutore neto/ Net foreign assets
Pretendimet ndaj qeverisë qendrore neto/ Net claims on Central
Government
Pretendime ndaj sektorëve të tjerë*/ Claims on other sectors*
1 2 3 4
2010 / 12 38.9 5.7 0.6 9.7
2011 / 12 14.1 9.3 5.3 12.2
2012 / 12 16.5 0.6 -2.1 2.4
2013 / 01 16.7 0.0 -3.1 2.1
02 17.2 -0.6 -4.2 1.7
03 16.9 -0.2 -2.6 1.3
04 15.5 0.5 1.8 -0.3
05 15.0 -0.1 1.2 -1.0
06 10.9 1.2 3.7 -0.4 Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.
Përfshin kredinë për ekonominë dhe pretendime të tjera ndaj sektorëve mbajtës së parasë së gjerë. 1) Include credit to economy and other claims on broad money holding sectors.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
70 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 71
1-9
DEP
OZI
TAT
NË
LEKË
SIP
AS S
EKTO
RIT*
DEN
OM
INAT
ED D
EPO
SITS
BY
SEC
TOR*
1-9
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Tota
li i
depo
zi-
tave
/ To
tal
depo
sits
(2
+8)
Llo
gari
rrje
dhës
e dh
e de
pozi
ta p
a af
at/
Cur
rent
ac
coun
t and
si
ght d
epos
its
(3+
4+5+
6+7)
D
epoz
itat m
e af
at/
Tim
e de
posi
ts
(9+
10+
11+
12+
13)
Qev
eria
loka
le/
Loca
l gov
ern-
men
t
Korp
orat
at jo
fi-na
ncia
re p
ublik
e/
Publ
ic n
onfin
an-
cial
cor
pora
tions
Kor
pora
ta të
tje
ra fi
nanc
iare
/ O
ther
fina
ncia
l co
rpor
atio
ns
Kor
pora
ta të
tjer
a jo
finan
ciar
e/ O
ther
no
nfin
anci
al c
orpo
-ra
tions
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/ O
ther
re
side
nt s
ecto
rs
Qev
eria
loka
le/
Loca
l gov
ern-
men
t
Korp
orat
at
jofin
anci
are
publ
ike/
Pu
blic
non
finan
cial
co
rpor
atio
ns
Kor
pora
ta të
tjer
a fin
anci
are/
Oth
er
finan
cial
cor
pora
-tio
ns
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/
Oth
er n
onfin
an-
cial
cor
pora
tions
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/
Oth
er re
side
nt
sect
ors
1
2 3
4
5
6
7
8
9
1011
1213
2010
/ 1
2
409,
458.
4 8
0,36
8.4
948
.1
7,1
34.0
9
20.6
2
2,50
5.0
48,
860.
8 3
29,0
90.0
5
5.1
3,0
54.3
1
,773
.4
8,3
16.8
3
15,8
90.5
2011
/ 1
2
452,
080.
1 8
1,97
4.9
1,1
57.4
7
,303
.5
532
.5
20,
681.
5 5
2,30
0.1
370
,105
.2
109
.6
2,6
08.9
1
,423
.5
11,
292.
5 3
54,6
70.8
2012
/ 1
2
476,
872.
0 8
8,54
1.5
1,0
59.7
7
,168
.0
1,7
89.2
2
4,71
6.6
53,
807.
9 3
88,3
30.5
1
9.4
1,7
15.4
2
,224
.4
10,
954.
1 3
73,4
17.3
2013
/ 0
1
475,
751.
8 8
3,07
9.5
1,0
89.7
7
,193
.7
567
.8
22,
346.
8 5
1,88
1.6
392
,672
.2
17.
2 2
,555
.5
3,7
43.4
9
,775
.8
376
,580
.4
02
481,
130.
3 8
5,55
3.1
1,0
59.8
7
,946
.2
561
.1
23,
921.
6 5
2,06
4.4
395
,577
.2
17.
6 3
,502
.0
3,7
40.9
9
,739
.6
378
,577
.1
03
482,
324.
4 8
7,95
7.9
1,4
51.5
7
,415
.2
476
.8
24,
854.
6 5
3,75
9.8
394
,366
.5
18.
0 2
,210
.7
1,5
60.5
1
0,62
0.6
379
,956
.8
04
488,
129.
7 9
0,47
1.2
1,3
59.3
7
,066
.5
413
.0
26,
299.
0 5
5,33
3.5
397
,658
.5
18.
4 1
,770
.8
3,2
31.4
1
1,23
8.3
381
,399
.6
05
496,
533.
3 9
5,00
3.2
1,6
51.6
8
,925
.2
589
.2
27,
291.
7 5
6,54
5.4
401
,530
.2
18.
9 1
,748
.5
2,9
86.5
1
3,03
5.2
383
,741
.0
06
498,
296.
2 9
6,53
1.8
1,2
92.9
6
,822
.1
497
.8
27,
962.
2 5
9,95
6.7
401
,764
.4
19.
3 1
,742
.9
1,9
96.5
1
3,38
5.5
384
,620
.2
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.*
Përfs
hihe
n ve
tëm
llog
aritë
dhe
dep
ozita
t që
janë
pje
së e
par
asë
së g
jerë
.
*
Dep
osits
incl
uded
in b
road
mon
ey.
1-10
DEP
OZI
TAT
NË
VALU
TË S
IPAS
SEK
TORI
T*
FO
REIG
N C
URR
ENC
Y D
ENO
MIN
ATED
DEP
OSI
TS B
Y SE
CTO
R* 1
-10
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Tota
li i d
e-po
zita
ve/
Tota
l de
posi
ts (2
+8)
Llo
gari
rrje
dhës
e dh
e de
pozi
ta p
a af
at/
Cur
rent
ac
coun
t and
sig
ht d
epos
its
(3+
4+5+
6+7)
Dep
ozita
t me
afat
/ Ti
me
depo
sits
(9
+10
+11
+12
+13
)
Qev
eria
lo
kale
/ Lo
cal
gove
rnm
ent
Korp
orat
at
jofin
anci
are
publ
ike/
Pub
lic
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Kor
pora
ta të
tjer
a fin
anci
are/
Oth
er
finan
cial
cor
pora
-tio
ns
Kor
pora
ta të
tje
ra jo
finan
-ci
are/
Oth
er
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/
Oth
er re
side
nt
sect
ors
Qev
eria
lo
kale
/ Lo
cal
gove
rnm
ent
Korp
orat
at
jofin
anci
are
publ
ike/
Pub
lic
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Kor
pora
ta të
tje
ra fi
nanc
iare
/ O
ther
fina
ncia
l co
rpor
atio
ns
Korp
orat
a të
tje
ra jo
finan
-ci
are/
Oth
er
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/ O
ther
re
side
nt s
ecto
rs
1
2 3
4
5
6
7
8
9
1011
1213
2010
/ 1
2 3
75,7
66.6
8
7,47
1.8
256
.0
4,1
02.0
9
71.9
2
9,54
7.6
52,
594.
2 2
88,2
94.8
2
37.0
4
,470
.0
5,2
29.1
2
7,83
5.3
250
,523
.5
2011
/ 1
2 4
23,1
46.2
8
6,75
3.0
263
.1
2,0
91.5
9
71.8
2
8,21
7.3
55,
209.
4 3
36,3
93.2
1
7.4
3,1
50.8
5
,050
.5
26,
201.
1 3
01,9
73.4
2012
/ 1
2 4
53,8
30.8
8
9,20
6.6
44.
5 2
,137
.6
253
.4
29,
224.
4 5
7,54
6.6
364
,624
.2
_
1,8
73.6
6
,049
.9
17,
643.
1 3
39,0
57.6
2013
/ 0
1 4
52,8
07.5
8
7,57
6.5
64.
8 2
,276
.6
730
.9
29,
141.
9 5
5,36
2.2
365
,231
.1
_
1,8
95.9
5
,681
.4
18,
365.
6 3
39,2
88.2
02 4
52,0
91.8
8
7,98
5.5
58.
5 2
,603
.8
315
.7
28,
116.
4 5
6,89
1.1
364
,106
.3
_
2,4
51.8
5
,780
.5
17,
977.
7 3
37,8
96.2
03 4
50,2
84.8
8
7,05
7.6
39.
9 2
,526
.1
207
.3
28,
327.
4 5
5,95
7.0
363
,227
.1
_
2,7
43.9
5
,560
.5
17,
238.
4 3
37,6
84.3
04 4
55,3
18.3
9
4,05
4.7
46.
7 2
,999
.6
489
.6
35,
021.
4 5
5,49
7.3
361
,263
.6
_
2,7
94.9
5
,530
.5
17,
143.
1 3
35,7
95.1
05 4
44,3
38.0
8
7,40
6.8
102
.2
2,2
80.4
4
06.5
2
8,68
9.6
55,
928.
1 3
56,9
31.2
_
2
,581
.9
5,1
96.9
1
7,60
9.8
331
,542
.6
06 4
41,1
90.3
9
0,48
6.6
138
.8
2,3
34.9
4
26.2
2
9,64
1.5
57,
945.
3 3
50,7
03.8
_
2
,436
.4
4,8
43.2
1
5,64
3.9
327
,780
.3
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.*
Përfs
hihe
n ve
tëm
llog
aritë
dhe
dep
ozita
t që
janë
pje
së e
par
asë
së g
jerë
.
*
Dep
osits
incl
uded
in b
road
mon
ey.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
70 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 71
1-11
KRE
DIA
PËR
EKO
NO
MIN
Ë SI
PAS
SEKT
ORI
T ¹
C
RED
IT T
O E
CO
NO
MY
BY S
ECTO
R¹ 1
-11
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Tota
li i
kred
isë/
Tot
al
cred
it (2
+8)
Kred
ia n
ë le
kë/
Cre
dit
in n
atio
nal c
urre
ncy
(3+
4+5+
6+7)
Kred
ia n
ë va
lutë
/ C
red-
it in
fore
ign
curr
ency
(9
+10
+11
+12
+13
)
Qev
eria
lo
kale
/ Lo
cal
gove
rnm
ent
Korp
orat
at jo
fi-na
ncia
re p
ublik
e/
Publ
ic n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/ O
ther
no
nfin
anci
al c
orpo
-ra
tions
Korp
orat
a të
tjer
a fin
anci
are/
Oth
er
finan
cial
cor
pora
-tio
ns
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/ O
ther
re
side
nt s
ecto
rs
Qev
eria
lo
kale
/ Lo
cal g
ov-
ernm
ent
Korp
orat
at
jofin
anci
are
publ
ike/
Pub
lic
nonf
inan
cial
co
rpor
atio
ns
Korp
orat
a të
tjer
a jo
finan
ciar
e/
Oth
er n
onfin
anci
al
corp
orat
ions
Korp
orat
a të
tje
ra fi
nan-
ciar
e/ O
ther
fin
anci
al
corp
orat
ions
Sekt
orë
të tj
erë
rezi
dent
ë/
Oth
er re
side
nt
sect
ors
12
34
56
78
910
1112
13
2010
/ 1
2 4
83,1
29.7
1
57,1
97.3
8
5.0
5,0
22.9
8
3,23
4.9
2,9
57.0
6
5,89
7.5
325
,932
.4
_
4,3
51.0
2
32,6
44.2
5
,747
.5
83,
189.
8
2011
/ 1
2 5
41,8
99.8
1
88,7
79.1
1
47.2
8
,446
.2
108
,321
.7
3,3
64.2
6
8,49
9.9
353
,120
.7
_
10,
232.
3 2
56,0
52.2
6
,477
.7
80,
358.
5
2012
/ 1
2 5
54,7
32.1
2
15,1
22.7
1
93.9
1
8,47
4.3
121
,808
.7
4,0
31.7
7
0,61
4.1
339
,609
.5
_
5,3
06.4
2
49,1
84.3
6
,131
.2
78,
987.
6
2013
/ 0
1 5
51,4
44.6
2
12,4
55.4
1
89.7
1
8,40
1.1
119
,665
.3
3,9
68.4
7
0,23
1.0
338
,989
.3
_
5,3
52.6
2
49,4
86.2
6
,018
.1
78,
132.
4
02 5
51,6
07.5
2
11,9
14.0
1
89.5
1
8,59
5.4
119
,056
.1
3,8
39.0
7
0,23
4.0
339
,693
.5
_
5,3
51.0
2
50,5
89.8
5
,937
.9
77,
814.
8
03 5
56,5
21.0
2
13,7
49.2
1
92.7
1
8,59
6.8
120
,356
.5
3,8
45.1
7
0,75
8.1
342
,771
.8
_
5,3
37.0
2
53,4
79.5
5
,820
.4
78,
134.
9
04 5
54,8
35.7
2
13,9
91.4
2
12.0
1
8,59
1.7
119
,864
.1
4,1
62.0
7
1,16
1.7
340
,844
.3
_
5,0
86.8
2
51,6
90.3
5
,453
.9
78,
613.
3
05 5
54,7
21.7
2
14,1
88.8
2
22.0
1
8,65
4.9
119
,289
.5
4,2
14.2
7
1,80
8.3
340
,532
.9
_
5,3
74.5
2
51,5
88.5
5
,361
.5
78,
208.
4
06 5
57,4
62.3
2
15,5
66.8
2
37.7
1
8,70
1.9
120
,092
.4
4,1
80.4
7
2,35
4.5
341
,895
.5
_
5,0
01.8
2
51,8
92.5
5
,368
.6
79,
632.
7 Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
Kred
ia d
hënë
nga
kor
pora
tat d
epoz
itues
e (B
anka
Qen
dror
e, b
anka
t par
adep
ozitu
ese
dhe
shoq
ëritë
e k
ursi
m-k
redi
tit).
Cre
dit g
rant
ed b
y de
posi
tory
cor
pora
tions
(Cen
tral B
ank,
dep
osit
mon
ey b
anks
and
sav
ings
and
loan
ass
ocia
tions
).
1-12
KRE
DIA
SIP
AS A
KTIV
ITET
IT E
KON
OM
IK¹
LO
ANS
BY E
CO
NO
MIC
AC
TIVI
TY1
1-12
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
Tota
li i k
redi
së
për b
izne
set/
To
tal l
oans
to
busi
ness
(2+
3+4+
5+6+
7+8
+9+
10+
11+
12+
13+
14+
15+
16+
17)
Bujq
ësia
, gj
uetia
dhe
si
lvik
ultu
ra/
Agric
ultu
re,
hunt
ing
and
fore
stry
Pesh
-ki
mi/
Fi
shin
g
Indu
stria
nx
jerr
ëse/
M
inin
g an
d qu
arry
ing
Indu
stria
pë
rpun
uese
/ M
anuf
actu
r-in
g
Prod
him
i, sh
përn
dar-
ja e
ene
rgjis
ë el
ektri
ke, e
gaz
it dh
e e
ujit/
Ele
ctric
ity, g
as
and
wat
er s
uppl
y
Ndë
rtim
i/
Con
stru
c-tio
n
Treg
tia, r
ipar
imi i
au
tom
jete
ve d
he
artik
ujve
sht
ëpia
kë/
Trad
e, re
pair
of m
otor
ve
hicl
es a
nd p
erso
nal
and
hous
ehol
d go
ods
Hot
elet
dhe
re
stor
ante
t/
Hot
els
and
rest
aura
nts
Tran
spor
ti,
mag
azin
imi
dhe
tele
ko-
mun
ikac
ioni
/ Tr
ansp
ort,
stor
age
and
tele
com
mun
i-ca
tions
Ndë
rmje
tësi
m
mon
etar
dhe
fin
anci
ar/
Fina
ncia
l in
term
edia
tion
Pasu
ritë
e pa
tund
-sh
me,
dh
ënia
me
qira
, etj.
/
Real
est
ate,
re
ntin
g,
etc.
Adm
inis
tri-
mi p
ublik
/ Pu
blic
ad
min
is-
tratio
n
Arsi
mi/
Ed
uca-
tion
Shën
deti
dhe
vep-
rimta
ritë
soci
ale/
H
ealth
an
d so
cial
w
ork
Shër
bim
e ko
lekt
ive,
so
cial
e dh
e in
divi
dual
e/
Oth
er c
om-
mun
ity, s
ocia
l an
d pe
rson
al
serv
ice
activ
i-tie
s
Të tj
era/
O
ther
12
34
56
78
910
1112
1314
1516
17
2010
/ 1
233
0,38
8.1
3,98
2.6
903.
86,
736.
747
,196
.623
,563
.265
,787
.311
3,99
6.3
14,1
18.4
10,9
10.9
10,6
31.7
2,43
7.6
797.
13,
687.
14,
797.
312
,117
.98,
723.
4
2011
/ 1
238
9,42
5.7
5,58
6.3
1,03
6.4
6,57
2.6
57,8
53.6
37,0
73.3
70,8
75.5
129,
075.
915
,876
.411
,060
.511
,404
.72,
672.
01,
660.
44,
496.
74,
675.
216
,811
.312
,695
.1
2012
/ 1
240
1,69
9.1
5,65
5.4
905.
57,
566.
557
,931
.246
,518
.363
,410
.313
7,95
1.2
17,4
67.7
11,4
70.1
13,0
87.6
5,82
9.6
808.
65,
517.
64,
916.
415
,199
.27,
463.
9
2013
/ 0
139
9,04
5.8
5,61
9.2
914.
46,
960.
057
,308
.548
,942
.062
,836
.713
4,63
7.0
17,5
39.9
11,9
62.2
12,9
26.3
5,75
5.8
774.
55,
441.
74,
949.
215
,084
.37,
394.
0
0239
9,11
2.1
5,61
9.8
912.
96,
513.
056
,670
.348
,798
.763
,102
.413
5,24
9.6
17,5
63.6
12,3
88.0
12,7
12.1
5,73
1.1
797.
85,
413.
34,
985.
314
,886
.07,
768.
1
0340
3,44
2.6
5,57
3.9
893.
77,
219.
756
,234
.049
,420
.262
,966
.613
8,03
2.4
17,6
79.0
12,4
16.8
12,7
33.4
5,74
9.7
837.
45,
406.
85,
021.
715
,390
.57,
866.
9
0440
0,36
8.0
5,68
4.5
884.
85,
970.
956
,223
.249
,284
.460
,348
.113
8,27
6.4
18,0
72.5
12,5
82.2
12,8
43.9
5,79
2.4
856.
75,
489.
25,
013.
515
,652
.77,
392.
8
0539
9,90
9.6
5,78
4.6
895.
17,
410.
357
,265
.349
,306
.259
,926
.213
6,20
6.5
18,7
55.2
12,4
29.2
12,6
97.7
3,58
3.8
877.
25,
478.
34,
959.
415
,356
.68,
978.
0
0640
1,39
0.3
5,84
5.6
906.
26,
048.
358
,571
.048
,919
.759
,088
.013
8,18
9.6
19,7
94.0
12,2
60.8
12,8
09.0
2,85
0.1
931.
25,
520.
25,
005.
315
,323
.69,
327.
9Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
1) T
ë dh
ënat
e k
redi
së n
uk p
ërfs
hijn
ë in
tere
sat e
për
lloga
ritur
.
1) D
ata
on lo
ans
do n
ot in
clud
e ac
crue
d in
tere
sts.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
72 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 73
1-13 KREDIA SIPAS QËLLIMIT TË PËRDORIMIT DHE MONEDHËS PËR BIZNESET¹ NË MILIONË LEKË, FUND PERIUDHE
BUSINESS LOANS BY PURPOSE AND CURRENCY1 1-13
IN MILLIONS ALL, END OF PERIOD
Kredia për bizne-set/ Business loans
(2+7+12+17)
Në lekë / In ALL (3+4+5+6)
Overdraft/ Overdraft Kapital qarkullues/ Working capital
Blerje pajisjesh/ Machineries and ap-
pliances
Pasuri të paluajtshme/ Real estate
1 2 3 4 5 6
2010 / 12 330,388.1 89,529.3 33,349.8 21,738.1 21,121.2 13,320.3
2011 / 12 389,425.7 118,862.4 37,883.4 33,938.2 26,536.0 20,504.8
2012 / 12 401,699.1 142,844.8 42,857.0 44,283.3 22,145.0 33,559.5
2013 / 01 399,045.8 140,377.8 44,383.3 43,221.9 21,951.7 30,820.9
02 399,112.1 139,672.1 44,368.8 42,910.4 21,595.0 30,797.9
03 403,442.6 141,074.2 45,230.5 42,865.2 21,515.1 31,463.4
04 400,368.0 140,687.4 45,304.3 42,764.3 21,286.7 31,332.1
05 399,909.6 139,885.4 46,716.4 40,755.7 21,071.6 31,341.7
06 401,390.3 141,253.2 49,075.5 39,386.8 20,923.0 31,867.9
Në dollarë amerikanë / In USD (8+9+10+11)
Overdraft/ Overdraft Kapital qarkullues/ Working capital
Blerje pajisjesh/ Machineries and appliances Pasuri të paluajtshme/ Real estate
7 8 9 10 11
2010 / 12 31,186.8 12,966.4 6,116.6 6,474.7 5,629.1
2011 / 12 36,138.2 17,403.7 5,354.5 7,070.4 6,309.6
2012 / 12 34,546.2 14,513.9 6,114.0 9,176.9 4,741.3
2013 / 01 31,535.4 12,542.4 5,652.0 8,770.8 4,570.2
02 32,270.2 12,763.8 5,715.0 9,004.4 4,787.0
03 34,455.7 14,509.0 6,007.2 8,961.5 4,978.0
04 33,458.3 13,913.6 5,941.4 8,734.9 4,868.5
05 33,170.2 14,467.1 5,294.3 8,597.1 4,811.7
06 32,622.4 13,820.3 5,414.2 8,427.6 4,960.4
Kredia në monedha të
tjera/ In other currenciesNë euro / In EUR (13+14+15+16) Overdraft/ Overdraft Kapital qarkullues/
Working capitalBlerje pajisjesh/ Machineries and
appliances Pasuri të paluajtshme/
Real estate
12 13 14 15 16 17
2010 / 12 209,347.5 61,989.3 27,174.5 60,072.5 60,111.2 324.5
2011 / 12 234,203.0 68,305.4 31,695.8 65,354.7 68,847.0 222.1
2012 / 12 224,224.0 62,521.8 28,140.0 57,525.4 76,036.8 84.1
2013 / 01 227,063.2 62,381.4 27,970.9 57,910.0 78,800.9 69.3
02 227,100.8 62,099.7 28,152.7 56,940.4 79,908.0 69.0
03 227,844.5 62,783.1 28,554.7 57,463.1 79,043.7 68.3
04 226,155.4 60,750.7 28,229.7 57,910.2 79,264.9 67.0
05 226,789.1 61,140.8 29,420.2 60,615.2 75,612.9 64.9
06 227,450.6 62,015.5 30,333.1 60,199.4 74,902.6 64.1 Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.1) Të dhënat e kredisë nuk përfshijnë interesat e përllogaritur. 1) Data on loans do not include accrued interests.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
72 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 73
1-14 KREDIA SIPAS QËLLIMIT TË PËRDORIMIT DHE MONEDHËS PËR INDIVIDËT¹ NË MILIONË LEKË, FUND PERIUDHE
HOUSEHOLD LOANS BY PURPOSE AND CURRENCY1 1-14
IN MILLIONS ALL, END OF PERIOD
Kredia për individët/ Household Loans (2+8+14+20)
Në lekë / In ALL (3+4+5+6+7)
Overdraft/ Overdraft
Mallra jo të qëndrueshme/ Non-
durable goods
Mallra të qën-drueshme/ Durable
goods
Pasuri të paluajtshme/ Real estate
Ushtrim aktiviteti/ Business activity
1 2 3 4 5 6 7
2010 / 12 142,176.0 59,411.9 4,468.4 14,403.5 5,434.0 27,782.7 7,323.3
2011 / 12 141,618.3 61,524.9 5,271.1 16,128.1 5,489.7 30,285.5 4,350.5
2012 / 12 142,270.8 63,553.9 5,617.3 15,501.0 5,442.2 33,014.8 3,978.5
2013 / 01 140,995.6 63,134.5 5,559.8 15,349.8 5,313.8 33,010.1 3,901.1
02 140,697.0 63,157.2 5,476.3 15,293.2 5,321.8 33,146.0 3,919.9
03 141,489.0 63,703.9 5,580.9 15,345.5 5,326.2 33,553.8 3,897.5
04 142,412.5 64,129.8 5,520.5 15,518.4 5,297.3 33,832.0 3,961.6
05 142,638.1 64,758.1 5,626.8 15,613.1 5,375.0 34,231.2 3,912.1
06 144,614.7 65,309.5 5,511.8 15,831.3 5,460.1 34,675.8 3,830.5
Në dollarë ameri-kanë / In USD
(9+10+11+12+13)
Overdraft/ Overdraft
Mallra jo të qëndrueshme/ Nondurable
goods
Mallra të qën-drueshme/ Durable
goods
Pasuri të paluajt-shme/ Real estate Ushtrim aktiviteti/ Business activity
8 9 10 11 12 13
2010 / 12 2,254.3 236.8 20.6 135.1 1,756.7 105.1
2011 / 12 2,253.4 251.0 35.5 93.3 1,606.5 267.2
2012 / 12 1,900.9 223.0 62.6 44.9 1,354.1 216.3
2013 / 01 1,764.1 189.1 32.9 36.5 1,298.0 207.7
02 1,811.1 203.6 41.2 36.2 1,315.6 214.6
03 1,852.4 228.8 42.5 36.6 1,318.9 225.6
04 1,822.7 215.0 54.3 44.1 1,280.8 228.6
05 1,795.9 206.0 58.6 50.1 1,249.1 232.1
06 1,747.9 178.1 58.8 60.0 1,222.2 228.8
Në euro / In EUR
(15+16+17+18+19)
Kredia në monedha
të tjera / In other currencies Overdraft/ Overdraft
Mallra jo të qëndrueshme/ Nondurable
goods
Mallra të qën-drueshme/ Durable
goods
Pasuri të paluajt-shme/ Real estate
Ushtrim aktiviteti/ Busi-ness activity
14 15 16 17 18 19 20
2010 / 12 80,001.6 1,559.4 1,732.9 2,415.5 70,107.7 4,186.0 508.3
2011 / 12 77,355.1 1,624.0 1,687.8 2,912.2 68,167.1 2,964.0 484.9
2012 / 12 76,371.6 2,759.3 1,761.0 3,194.8 66,055.3 2,601.3 444.4
2013 / 01 75,665.2 2,670.9 1,646.8 3,118.2 65,689.3 2,540.0 431.7
02 75,294.4 2,653.2 1,682.6 3,039.8 65,420.8 2,497.9 434.3
03 75,499.4 2,597.6 1,734.8 3,089.3 65,694.5 2,383.2 433.4
04 76,044.3 2,696.6 1,806.5 3,093.1 65,992.7 2,455.6 415.7
05 75,679.1 2,676.4 1,834.3 3,240.1 65,525.2 2,403.0 405.0
06 77,150.4 3,739.0 1,868.0 3,242.8 65,924.1 2,376.5 406.9Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.1) Të dhënat e kredisë nuk përfshijnë interesat e përllogaritur. 1) Data on loans do not include accrued interests.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
74 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 75
1-15
KRE
DIA
SIP
AS R
RETH
IT1
LO
ANS
BY D
ISTR
ICT1
1-15
NË
MIL
ION
Ë LE
KË, F
UN
D P
ERIU
DH
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
To
tali
i kre
disë
/ To
tal l
oans
(2
+3+
4+5+
6+7+
8+9+
10 )
Tira
në/
Tira
na
Dur
rës/
Dur
rës
Elb
asan
/ El
basa
n S
hkod
ër/
Shko
dra
Kor
çë/
Korc
a V
lorë
/ Vl
ora
Fie
r/ F
ier
Lez
hë/
Lezh
a T
ë tje
ra/
Oth
er
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2010
/ IV
472
,564
.0
330
,634
.1
37,
138.
3 1
2,92
1.5
12,
024.
4 8
,083
.6
16,
490.
2 1
4,18
7.2
8,9
09.6
3
2,17
5.2
2011
/ IV
531
,044
.0
374
,940
.9
41,
383.
8 1
5,26
6.5
13,
128.
9 8
,649
.4
16,
477.
1 1
5,77
9.5
10,
257.
8 3
5,16
0.0
2012
/ IV
543
,969
.9
390
,253
.4
41,
266.
8 1
5,27
2.7
13,
134.
1 8
,496
.4
16,
190.
1 1
3,81
0.2
10,
611.
4 3
4,93
4.7
2012
/ II
I 5
45,2
65.5
3
91,1
95.8
4
0,85
4.7
15,
594.
7 1
3,18
6.4
8,4
66.6
1
6,34
3.9
14,
588.
4 1
0,56
7.4
34,
467.
7 IV
5
43,9
69.9
3
90,2
53.4
4
1,26
6.8
15,
272.
7 1
3,13
4.1
8,4
96.4
1
6,19
0.1
13,
810.
2 1
0,61
1.4
34,
934.
7 20
13 /
I 5
44,9
31.6
3
94,0
05.4
3
9,91
1.9
15,
148.
9 1
2,97
2.8
8,5
07.5
1
6,13
0.3
13,
398.
6 1
0,58
3.1
34,
273.
2 II
5
46,0
05.0
3
90,9
53.6
4
1,71
0.5
16,
553.
4 1
3,17
4.9
8,6
17.6
1
6,48
9.9
13,
099.
3 1
0,88
6.9
34,
519.
0 Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
1) T
ë dh
ënat
e k
redi
së n
uk p
ërfs
hijn
ë in
tere
sat e
për
lloga
ritur
.
1) D
ata
on lo
ans
do n
ot in
clud
e ac
crue
d in
tere
sts.
1-16
NO
RMAT
E IN
TERE
SIT
TË B
ANKË
S SË
SH
QIP
ËRIS
Ë BA
NK
OF
ALBA
NIA
INTE
REST
RAT
ES 1
-16
NË
PËRQ
IND
JE
IN
PER
CEN
TAG
E
Dep
ozita
një
dito
re/
Ove
rnig
ht d
epos
itM
arrë
vesh
je ri
bler
jeje
një
javo
re/
Wee
kly
repu
rcha
se a
gree
men
tKr
edia
një
dito
re/
Ove
rnig
ht c
redi
tKr
edia
për
mbë
shte
tje m
e lik
uidi
tet1 /
Liq
uidi
ty s
uppo
rting
loan
1
Vler
a/ L
evel
Ndr
yshi
mi/
Cha
nge
Vler
a/ L
evel
Ndr
yshi
mi/
Cha
nge
Vler
a/ L
evel
Ndr
yshi
mi/
Cha
nge
Vler
a/ L
evel
Ndr
yshi
mi/
Cha
nge
12
34
56
78
2004
29/
04
3.25
_6.
25_
8.75
_12
.25
_
12/
053.
00-0
.25
6.00
-0.2
58.
50-0
.25
12.0
0-0
.25
24
/ 06
2.75
-0.2
55.
75-0
.25
8.25
-0.2
511
.75
-0.2
5
28/
07
2.50
-0.2
55.
50-0
.25
8.00
-0.2
511
.50
-0.2
5
04/
112.
25-0
.25
5.25
-0.2
57.
75-0
.25
11.2
5-0
.25
2005
31/
032.
00-0
.25
5.00
-0.2
57.
50-0
.25
11.0
0-0
.25
27
/ 07
3.25
1.25
5.00
_6.
75-0
.75
11.0
0_
2006
12/
073.
500.
255.
250.
257.
000.
2511
.25
0.25
30
/ 11
3.75
0.25
5.50
0.25
7.25
0.25
11.5
00.
2520
0728
/ 06
4.00
0.25
5.75
0.25
7.50
0.25
11.7
50.
25
27/
094.
250.
256.
000.
257.
750.
2512
.00
0.25
30
/ 11
4.50
0.25
6.25
0.25
8.00
0.25
12.2
50.
2520
0824
/ 12
4.
50_
6.25
_7.
00-1
.00
12.2
5_
2009
28/
014.
50_
6.25
_7.
00_
12.2
5_
29
/ 01
4.00
-0.5
05.
75-0
.50
6.50
-0.5
011
.75
-0.5
0
28/
103.
50-0
.50
5.25
-0.5
06.
00-0
.50
11.2
5-0
.50
2010
29/
073.
25-0
.25
5.00
-0.2
55.
75-0
.25
11.0
0-0
.25
2011
03/
013.
25_
5.00
_6.
751.
0011
.00
_
24/
033.
500.
255.
250.
257.
000.
2511
.25
0.25
30
/ 09
3.25
-0.2
55.
00-0
.25
6.75
-0.2
511
.00
-0.2
5
01/
123.
00-0
.25
4.75
-0.2
56.
50-0
.25
10.7
5-0
.25
2012
26/
012.
75-0
.25
4.50
-0.2
56.
25-0
.25
10.5
0-0
.25
29
/ 03
2.50
-0.2
54.
25-0
.25
6.00
-0.2
510
.25
-0.2
5
10/
052.
50_
4.25
_6.
00_
8.25
-0.2
0
25/
072.
25-0
.25
4.00
-0.2
55.
75-0
.25
8.00
-0.2
520
1331
/01
2.00
-0.2
53.
75-0
.25
5.50
-0.2
57.
75-0
.25
13
/06
2.00
_3.
75_
5.50
_7.
75_
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.*T
abel
a pa
raqe
t ndr
yshi
min
e n
orm
ave
bazë
të in
tere
sit s
ipas
ven
dim
it të
pol
itikë
s m
onet
are.
1) T
ë dh
ënat
der
i në
datë
n 29
mar
s 201
2 i r
efer
ohen
instr
umen
tit “K
redi
a Lo
mba
rd”.
Pas
kës
aj d
ate,
me
hyrje
n në
fuqi
të v
endi
mit
nr.1
6 da
të 1
3.03
.201
2, p
ër m
iratim
in e
rreg
ullo
res “
Për k
redi
në p
ër m
bësh
tetje
me
likui
dite
t”, t
ë dh
ënat
par
aqes
in in
strum
entin
“Kr
edia
për
mbë
shte
tje m
e lik
uidi
tet”
.
*The
tabl
e pr
esen
ts th
e ch
ange
of k
ey in
tere
st ra
tes
acco
rdin
g to
the
mon
etar
y po
licy
deci
sion
s.1)
The
dat
a un
til M
arch
29,
201
2 re
fer t
o th
e Lo
mba
rd L
oan.
Afte
r thi
s da
te, u
pon
the
entry
into
forc
e of
Dec
isio
n N
o. 1
6, d
ated
13
Mar
ch 2
012,
on
the
appr
oval
of t
he R
egul
atio
n “O
n th
e liq
uidi
ty s
uppo
rting
loan
”, th
e da
ta re
fer t
o th
e Li
quid
ity s
uppo
rting
loan
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
74 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 75
1-17 NORMAT E INTERESIT PËR DEPOZITAT E REJA SIPAS MONEDHËS* NË PËRQINDJE
CURRENCY BREAKDOWN OF INTEREST RATES ON NEW DEPOSITS* 1-17
IN PERCENTAGE
Në lekë/ In ALL
Llogari rrjedhëse/ Current accounts 1-mujore/ 1 months 3-mujore/ 3 months 6-mujore/ 6
months 12-mujore/ 12 months 24-mujore/ 24 months
2010 0.30 4.55 4.64 5.38 6.40 7.042011 0.22 4.39 4.22 4.87 5.87 6.592012 0.05 3.62 3.83 4.50 5.38 6.50
2013/01 0.04 2.75 3.56 4.20 5.07 6.4402 0.05 3.09 3.71 4.25 5.25 6.4803 0.05 2.89 3.66 4.32 5.36 6.6004 0.05 2.87 3.42 4.15 5.04 6.4005 0.05 3.19 3.23 4.09 5.11 6.2606 0.05 3.01 2.78 3.64 4.59 6.12 Në dollarë amerikanë/ In USD
2010 0.09 1.15 1.19 1.39 2.04 2.342011 0.09 0.84 1.07 1.59 2.14 1.962012 0.03 0.96 1.46 1.81 2.56 2.56
2013/01 0.04 0.94 1.20 1.62 1.99 2.2702 0.04 0.84 0.96 1.48 3.31 2.2303 0.04 1.01 1.28 1.46 2.09 2.2104 0.04 1.03 1.40 1.06 1.71 1.8805 0.04 0.88 0.98 1.11 1.63 2.2006 0.05 0.86 1.04 1.14 1.70 2.00 Në Euro/ In EUR
2010 0.15 1.87 2.52 3.00 3.57 4.222011 0.11 2.04 2.09 2.45 3.11 3.852012 0.03 1.86 2.02 2.40 3.06 3.80
2013/01 0.03 1.48 1.85 1.92 2.74 3.3602 0.04 1.53 1.64 1.85 2.79 3.2803 0.05 1.48 1.71 2.01 2.84 3.4904 0.05 1.31 1.32 1.69 2.41 3.0805 0.04 1.27 1.30 1.84 2.40 3.1306 0.04 1.33 1.21 1.67 2.27 3.43
Burimi: Banka e Shqipërisë Source: Bank of Albania.*Normat vjetore përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara vjetore, ndërsa normat mujore përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara mujore.
*Yearly data presents the annual weighted average rate, while the monthly data presents the monthly weighted average rate.
1-18 NORMAT E INTERESIT PËR KREDITË E REJA SIPAS MONEDHËS* NË PËRQINDJE
CURRENCY BREAKDOWN OF INTEREST RATES ON NEW LOANS* 1-18
IN PERCENTAGE
Në lekë/ In ALL
Deri në 6 muaj/ Up to 6 months
6 muaj - 1 vit/ 6 months - 1 year 1-3 vjet/ 1-3 years 3 - 5 vjet/ 3 - 5 years Mbi 5 vjet/ Over 5 years
2010 13.17 11.29 15.68 14.16 12.052011 12.28 11.17 13.43 12.79 10.732012 10.61 10.28 14.35 12.37 10.22
2013/01 9.80 9.26 15.48 13.26 9.4202 11.13 11.57 16.02 13.99 9.5103 9.67 11.11 14.58 13.46 9.8704 8.85 10.58 15.17 12.34 11.1405 11.60 10.12 15.07 12.81 10.0506 9.56 10.90 13.62 11.86 10.25 Në dollarë amerikanë / In USD
2010 7.44 6.68 6.72 7.06 8.012011 8.85 6.57 7.15 4.52 6.912012 7.29 6.96 6.38 6.90 8.96
2013/01 8.30 7.30 14.97 8.47 _02 4.60 6.49 _ 13.48 5.5203 7.19 6.34 7.65 6.53 6.8904 7.03 6.07 7.55 13.65 4.9605 8.05 6.05 6.12 5.42 6.7806 5.90 6.28 8.07 6.60 7.00 Në Euro/ In EUR
2010 7.20 7.14 8.02 7.87 7.412011 7.51 7.18 7.76 7.45 7.562012 6.94 6.92 7.41 7.92 7.22
2013/01 7.92 7.21 7.35 5.51 5.6002 6.24 7.33 7.53 7.95 7.0103 6.71 6.88 5.85 8.11 7.1604 6.89 6.98 8.05 8.08 6.7205 5.65 6.00 8.42 7.14 7.5906 6.95 6.95 7.56 6.85 7.34
Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.*Normat vjetore përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara vjetore, ndërsa normat mujore përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara mujore.
*Yearly data presents the annual weighted average rate, while the monthly data presents the monthly weighted average rate.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
76 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 77
1-19 NORMAT E INTERESIT PËR BONOT E THESARIT SIPAS AFATIT* NË PËRQINDJE
MATURITY BREAKDOWN OF TREAUSURY BILLS YIELDS* 1-19
IN PERCENTAGE
Normat e interesit për bonot e thesarit/ Maturity breakdown of Treausury bill yields
3-mujor/ 3 months 6-mujor/ 6 months 12-mujor/ 12 months
2007 / 12 6.32 7.41 8.26
2008 / 12 6.27 7.45 8.56
2009 / 12 6.30 7.52 9.14
2010 / 06 5.86 7.12 7.91
07 5.86 7.11 7.94
08 5.74 7.03 7.86
09 5.59 6.98 7.75
10 _ 6.80 7.71
11 5.51 6.70 7.55
12 5.29 6.41 7.09
2011 / 01 _ 6.32 6.83
02 5.21 6.38 6.95
03 5.35 6.72 7.27
04 _ 6.84 7.41
05 5.47 6.82 7.36
06 5.65 6.80 7.54
07 _ 6.82 7.69
08 5.61 6.78 7.68
09 5.62 6.77 7.68
10 _ 6.49 7.50
11 5.49 6.44 7.40
12 5.31 6.23 6.95
2012 / 01 _ 6.23 7.07
02 5.08 6.10 7.11
03 5.29 6.20 7.33
04 _ 6.20 7.35
05 5.30 6.20 7.36
06 5.26 6.25 7.37
07 _ 6.24 7.34
08 5.15 6.23 7.19
09 5.08 6.17 6.93
10 _ 6.13 6.78
11 5.03 6.06 6.46
12 5.03 5.65 6.37
2013 / 01 5.08 6.08 6.56
02 5.05 6.00 6.38
03 5.04 5.99 6.18
04 _ 5.94 6.11
05 4.80 5.80 5.87
06 4.63 5.51 5.55 Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.*Përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara të periudhës. * Weighted average interest rates.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
76 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 77
1-20 SISTEMI I PAGESAVE NDËRBANKARE INTERBANK PAYMENT SYSTEM 1-20
Vëllimi i transaksioneve/ Volume of transactions Vlera e transaksioneve (në milionë lekë)/ Value of transactions (in milions ALL)
AIPS AECH AIPS AECH
1 2 3 4
Totali i periudhës/ Total of period
2010 80,356 332,777 4,436,661 43,976
2011 75,269 388,208 4,085,059 64,098
2012 77,090 361,552 6,743,429 66,990
Flukse mujore/ Monthly flows
2013/ 01 6,742 19,838 580,076 4,564
02 6,592 26,066 561,270 5,392
03 6,514 26,670 468,775 5,418
04 7,042 32,681 457,936 6,165
05 7,015 29,378 575,512 5,761
06 6,942 28,715 514,125 5,719
1-21 SHPËRNDARJA RAJONALE E TERMINALEVE TË ATM & POS FUND PERIUDHE
NUMBER OF ATM & POS TERMINALS BY REGION 1-21 END OF PERIOD
Shpërndarja rajonale e ATM/ Number of ATM by regions
Total (2+3+4+5+6+7)
Tirana Shkodra Korça Gjirokastra Elbasani Lushnja
1 2 3 4 5 6 7
2010 771 407 95 53 68 39 109
2011 805 443 84 63 53 41 121
2012 823 470 84 55 54 39 121
Shpërndarja rajonale e terminaleve POS/ Number of POS terminals by regions
2010 4,903 3,834 133 238 244 116 338
2011 5,126 4,011 155 241 186 119 414
2012 5,307 4,149 210 245 135 114 454
1-22 NUMRI I LLOGARIVE TË KLIENTËVE NË BANKA NUMBER OF CUSTOMERS ACCOUNTS WITH BANKS 1-22FUND PERIUDHE END OF PERIOD
Llogaritë totale/ Total
accounts (2+5)
Llogari rezidente/ Resident accounts
Llogari jo rezidente /
Non resident accounts (6+7)
Individë/ Individuals (3+4) Kompani/ Companies Individë/ Individuals Kompani/ Companies
1 2 3 4 5 6 7
2010 2,446,495 2,432,998 2,257,079 175,919 13,497 12,618 879
2011 2,634,971 2,603,654 2,445,922 157,732 31,317 27,495 3,822
2012 2,724,668 2,705,819 2,554,330 151,489 18,849 17,956 893 Burimi: Banka e Shqipërisë. Source: Bank of Albania.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
78 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 79
2. S
EKTO
RI I
JASH
TËM
EX
TERN
AL S
ECTO
R 2.
2-1
BILA
NC
I I P
AGES
AVE
BAL
ANC
E O
F PA
YMEN
TS 2
-1N
Ë M
ILIO
NË
EURO
IN
MIL
LIO
NS
EUR
Llog
aria
kor
ente
/ C
urre
nt a
ccou
nt
(2+
5+6+
7+8+
9+10
)
Bila
nci t
regt
ar/
mal
lrat /
Tra
de
bala
nce
(3+
4)
Sh
ërbi
met
/ Se
rvic
esTë
ard
hura
t/ In
com
eTr
ansf
erta
priv
ate/
Pr
ivat
e tra
nsfe
rsTr
ansf
erta
sht
etër
ore/
Offi
cial
tra
nsfe
rsEk
spor
ti m
allra
ve (f
ob) /
Ex
port
of g
oods
(fob
)Im
porti
i m
allra
ve (f
ob)/
Im
port
of g
oods
(fob
)Kr
edi/
Cre
dit
Deb
i/ D
ebit
Kred
i/ C
redi
tD
ebi/
Deb
it
12
34
56
78
910
2010
-1,0
18.6
-2,0
82.7
1,17
1.5
-3,2
54.2
1,75
0.7
-1,5
18.9
286.
3-3
76.4
877.
1
45.3
2011
-1,1
85.4
-2,2
41.6
1,40
5.5
-3,6
47.1
1,74
7.4
-1,6
12.4
220.
1-1
97.4
877.
6
20.9
2012
-1,0
21.3
-1,9
99.2
1,52
5.6
-3,5
24.8
1,65
5.1
-1,4
59.9
204.
4-2
93.3
846.
7
25.0
2012
/ II
-251
.8-4
75.5
394.
2-8
69.7
381.
1-3
54.9
43.0
-70.
822
0.5
4.
8
III
-242
.8-5
40.5
402.
5-9
43.0
578.
1-4
45.4
57.8
-78.
518
0.3
5.
4
IV-2
36.3
-517
.840
3.1
-920
.940
2.1
-374
.255
.3-5
5.5
244.
4
9.5
2013
/ I
-214
.6-3
22.1
381.
2-7
03.3
277.
3-3
17.3
41.6
-53.
615
7.9
1.
6
Ll
ogar
ia k
apita
le /
Cap
ital
acco
unt
Llog
a-ria
fina
ncia
re/
Fina
ncia
l acc
ount
(1
3+14
+15
+16
)
G
abim
e dh
e ha
rres
a/
Net
err
ors
and
omis
-si
ons
Bila
nci i
pë
rgjit
hshë
m/
Ove
rall
bala
nce
(1+
11+
12+
17)
Reze
rvat
/ Re
serv
e as
sets
Ndr
yshi
mi
tota
l në
reze
rva/
To
tal c
hang
e in
re
serv
es a
sset
s
Nga
të c
ilat:
Rivl
erës
im/
Of
whi
ch: R
eval
u-at
ion
Inve
stim
et d
irekt
e ne
to/
Dire
ct in
vest
men
t, ne
t
Inve
stim
e po
rtofo
li (n
eto)
/ Po
rtfol
io in
vest
-m
ent,
net
Kapi
tale
të tj
era*
(net
o)/
Oth
er c
apita
l, ne
t*
Përd
orim
kre
dish
&
huas
h ng
a FM
N/
Use
of f
und
cred
it an
d lo
ans
1112
1314
1516
1718
1920
21
2010
85.5
786.
678
8.5
232.
1-2
24.9
-9.2
325.
417
9.0
-179
.025
4.6
75.7
2011
84.9
893.
271
5.5
-13.
119
9.5
-8.7
178.
6-2
8.7
28.7
8.0
36.7
2012
81.4
785.
972
7.2
-24.
695
.9-1
2.5
231.
277
.3-7
7.3
60.2
-17.
1
2012
/ II
43.0
142.
519
0.8
29.5
-69.
1-8
.773
.87.
5-7
.548
.441
.0
III
9.8
164.
615
6.9
-18.
630
.1-3
.915
8.0
89.7
-89.
788
.8-0
.9
IV15
.623
3.5
176.
711
.045
.9_
-36.
0-2
3.2
23.2
-56.
0-3
2.9
2013
/ I
9.7
195.
119
4.9
-10.
214
.3-3
.9-1
3.8
-23.
623
.6-1
6.7
6.9
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.*
Nuk
për
fshi
hen
përd
orim
e hu
ash
dhe
kred
ish
nga
FMN
.
* Ex
clud
ing
Use
of F
und
Cre
dit a
nd L
oans
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
78 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 79
2-2
KURS
I I K
ËMBI
MIT
TË
LEKU
T KU
ND
REJT
MO
NED
HAV
E KR
YESO
RE
EXC
HAN
GE
RATE
2-2
LEKË
PËR
NJË
SI T
Ë M
ON
EDH
ËS S
Ë H
UAJ
LE
K PE
R U
NIT
OF F
ORE
IGN
CU
RREN
CIE
S
Mon
edha
t kr
yeso
re/
Mai
n fo
reig
n cu
r-re
ncie
s
Mes
atar
ja e
per
iudh
ës/
Aver
age
of p
erio
dFu
ndi i
per
iudh
ës/
End
of p
erio
d
Dol
lari
amer
ikan
/ U
S do
llar (
USD
)
Mon
edha
evr
opia
ne/
Euro
pean
cur
renc
y (E
UR)
Paun
di b
ritan
ik/
Briti
sh p
ound
st
erlin
g (G
BP)
Fran
ga z
vice
rane
/ Sw
iss
Fran
c (C
HF)
Jeni
Jap
onez
/ Ja
pane
se y
en
(per
100
) (JP
Y)
Dol
lari
Kana
dez/
C
anad
ian
dolla
r (C
AD)
Dol
lari
amer
ikan
/ U
S D
olla
r (U
SD)
Mon
edha
evr
o-pi
ane/
Eur
opea
n cu
rren
cy (E
UR)
Paun
di b
ritan
ik/
Briti
sh p
ound
st
erlin
g (G
BP)
Fran
ga z
vice
rane
/ Sw
iss
franc
(CH
F)
Jeni
Jap
onez
/ Ja
pane
se y
en
(per
100
) (JP
Y)
Dol
lari
Kana
dez/
C
anad
ian
dolla
r (C
AD)
12
34
56
78
910
1112
2010
103
.94
137
.79
160
.53
99.
87
118
.66
100
.94
104
.00
138
.77
161
.46
110
.98
127
.90
104
.29
2011
100
.90
140
.33
161
.72
113
.98
126
.68
102
.04
107
.54
138
.93
165
.92
114
.46
138
.80
105
.36
2012
108
.18
139
.04
171
.43
115
.39
135
.74
108
.27
105
.85
139
.59
171
.18
115
.65
122
.93
106
.37
2013
/01
104
.96
139
.49
167
.44
113
.48
117
.87
105
.92
103
.00
139
.58
162
.95
113
.07
113
.16
102
.82
02
104
.61
139
.75
162
.02
113
.66
112
.38
103
.72
106
.48
139
.66
161
.43
114
.42
115
.54
104
.03
03
107
.81
139
.78
162
.64
114
.03
113
.89
105
.24
109
.15
139
.91
165
.85
115
.01
116
.02
107
.36
04
107
.86
140
.28
165
.01
115
.06
110
.42
105
.93
107
.65
140
.72
166
.87
114
.98
110
.35
106
.52
05
108
.56
140
.89
165
.95
113
.59
107
.61
106
.33
108
.16
140
.45
164
.44
113
.36
107
.71
104
.47
06
106
.89
140
.96
165
.45
114
.43
109
.80
103
.69
107
.99
140
.96
164
.63
114
.28
109
.08
103
.11
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
80 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 81
2-3
EKSP
ORT
I SIP
AS G
RUP
MAL
LRAV
E
EX
PORT
BY
CO
MM
OD
ITY
GRO
UPS
2-3
NË
MIL
ION
Ë EU
RO
IN M
ILLI
ON
S EU
R
Gjit
hsej
/ To
tal
(2+
3+4+
5+6+
7+8+
9+10
)
Ush
qim
, pije
du
han/
Foo
d,
beve
rage
s,
toba
cco
Min
eral
e, lë
ndë
djeg
ëse,
ene
r. el
ek./
M
iner
als,
fuel
s,
elec
trici
ty
Prod
ukte
kim
ike
dhe
plas
tike/
Che
mic
al a
nd
plas
tic p
rodu
cts
Lëku
rë d
he a
rtiku
j pre
j lë
kure
/ Le
athe
r and
le
athe
r man
ufac
ture
s
Prod
him
e dr
uri d
he le
tre/
Woo
d m
anuf
actu
res
and
artic
les
of p
aper
Teks
tile
dhe
këpu
cë/
Text
ile a
nd fo
otw
ear
Mat
eria
le n
dërti
mi d
he
met
ale/
Con
stru
ctio
n m
ater
ials
and
met
als
Mak
iner
i, pa
jisje
dhe
pje
së k
ëm-
bim
i/ M
achi
nerie
s, e
quip
men
ts
and
spar
e pa
rts
Të tj
era/
O
ther
s
12
34
56
78
910
2010
161,
547.
79,
454.
944
,848
.61,
743.
32,
567.
54,
796.
155
,646
.432
,339
.26,
730.
03,
421.
6
2011
196,
896.
611
,177
.858
,775
.82,
833.
92,
926.
14,
557.
764
,106
.441
,303
.07,
749.
73,
466.
1
2012
213,
022.
112
,818
.976
,145
.72,
025.
62,
773.
55,
353.
062
,091
.940
,213
.57,
639.
43,
960.
6
2013
/01
18,1
27.9
847.
77,
481.
216
9.3
226.
350
0.7
5,45
4.7
2,56
7.6
574.
230
6.3
0215
,864
.279
3.7
5,09
8.5
213.
425
7.3
517.
25,
637.
82,
422.
168
7.5
236.
7
0319
,301
.287
7.4
8,80
6.2
186.
730
2.8
477.
75,
379.
62,
337.
359
3.5
339.
9
0420
,600
.41,
037.
17,
626.
823
6.0
336.
850
3.7
5,68
1.9
4,19
4.4
625.
935
7.7
0523
,201
.21,
393.
611
,134
.828
1.5
277.
352
5.4
5,63
3.5
2,80
8.3
763.
738
3.1
0620
,755
.51,
327.
48,
579.
627
9.6
308.
157
1.4
5,99
5.7
2,56
0.0
806.
932
6.8
Burim
i: Ba
nka
e Sh
qipë
risë.
So
urce
: Ban
k of
Alb
ania
.
2-4
IMPO
RTI S
IPAS
GRU
P M
ALLR
AVE
IMPO
RT B
Y C
OM
MO
DIT
Y G
ROU
PS 2
-4
NË
MIL
ION
Ë EU
RO
IN M
ILLI
ON
S EU
R
Gjit
hsej
/ To
tal
(2+
3+4+
5+6+
7+8+
9+10
)
Ush
qim
, pije
du
han/
Foo
d, b
ev-
erag
es, t
obac
co
Min
eral
e, lë
ndë
djeg
ëse,
en
er. e
lek.
/ M
iner
als,
fu
els,
ele
ctric
ity
Prod
ukte
kim
ike
dhe
plas
tike/
Che
mic
al
and
plas
tic p
rodu
cts
Lëku
rë d
he a
rtiku
j pre
j lë
kure
/ Le
athe
r and
le
athe
r man
ufac
ture
s
Prod
him
e dr
uri d
he le
tre/
Woo
d m
anuf
actu
res
and
artic
les
of p
aper
Teks
tile
dhe
kë-
pucë
/ Te
xtile
and
fo
otw
ear
Mat
eria
le n
dërti
mi d
he
met
ale/
Con
stru
ctio
n m
ater
ials
and
met
als
Mak
iner
i, pa
jisje
dhe
pje
së
këm
bim
i/ M
achi
nerie
s,
equi
pmen
ts a
nd s
pare
par
ts
Të tj
era/
O
ther
s
12
34
56
78
910
2010
477,
767.
887
,089
.973
,521
.556
,300
.78,
384.
220
,431
.945
,733
.776
,425
.592
,673
.117
,207
.2
2011
544,
003.
991
,954
.110
2,26
8.7
60,9
94.4
9,42
2.7
20,4
18.9
50,4
99.6
82,1
01.3
109,
706.
716
,637
.5
2012
528,
475.
493
,176
.711
0,47
6.3
66,0
12.6
9,72
4.8
18,1
00.5
48,3
21.0
68,0
66.2
97,7
63.8
16,8
33.5
2013
/01
34,1
57.4
5,92
0.5
7,11
6.4
4,17
5.3
734.
51,
218.
33,
533.
94,
348.
66,
225.
588
4.4
0233
,350
.36,
487.
04,
916.
44,
673.
659
0.4
1,30
0.7
3,68
5.1
4,17
2.4
6,30
7.5
1,21
7.3
0338
,212
.37,
142.
66,
822.
04,
896.
481
4.7
1,31
4.9
4,19
9.2
4,63
3.6
7,40
2.5
986.
4
0441
,486
.18,
559.
47,
342.
86,
343.
386
7.0
1,39
9.9
3,99
3.2
4,33
5.4
7,53
2.0
1,11
3.2
0545
,123
.38,
281.
07,
468.
77,
267.
61,
233.
71,
993.
75,
257.
55,
000.
47,
242.
11,
378.
6
0641
,338
.57,
000.
27,
330.
66,
094.
11,
253.
01,
559.
54,
737.
05,
249.
96,
934.
31,
180.
0Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
80 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 81
2-5
BORX
HI I
JAS
HTË
M
EXTE
RNAL
DEB
T S
2-5
NË
MIL
ION
Ë EU
RO
IN M
ILLI
ON
S EU
R
Borx
hi i
jash
tëm
br
uto/
Gro
ss
exte
rnal
deb
t (2
+5+
8+11
+14
)
Qev
eria
e p
ërgj
ith-
shm
e/ G
ener
al
Gov
ernm
ent (
3+4)
Auto
ritet
i mon
etar
/ M
onet
ary
auth
oriti
es
(6+
7)
Bank
at/
Bank
s (9
+10
)
Sekt
orë
të tj
erë/
Oth
er
sect
ors
(12+
13)
In
vest
ime
dire
kte:
hu
a nd
ërm
jet k
om-
pani
ve/
Dire
ct
inve
stm
ent:
inte
r-co
mpa
ny le
ndin
g
Afat
sh-
kurtë
r/
Shor
t-ter
m
Afat
gjat
ë/
Long
-term
Afat
sh-
kurtë
r/
Shor
t-ter
m
Afat
gjat
ë/
Long
-term
Afat
shku
rtër/
Sh
ort-t
erm
Afat
gjat
ë/
Long
-term
Afat
shku
rtër/
Sh
ort-t
erm
Afat
gjat
ë/
Long
-term
12
34
56
78
910
1112
1314
2010
4,09
7.0
1,88
6.0
_1,
886.
010
5.9
_10
5.9
604.
243
5.9
168.
379
2.6
121.
167
1.5
708.
4
2011
4,79
5.8
2,06
9.1
_2,
069.
199
.3_
99.3
871.
070
6.1
164.
995
4.6
139.
081
5.6
801.
8
2012
5,28
4.0
2,22
3.6
_2,
223.
690
.0_
90.0
1,08
8.6
966.
512
2.1
1,02
8.4
154.
187
4.3
853.
4
2012
/ II
5,04
7.7
2,17
8.2
_2,
178.
296
.4_
96.4
958.
781
2.6
146.
199
1.3
132.
285
9.1
823.
1
III
5,24
2.6
2,20
4.3
_2,
204.
391
.8_
91.8
1,11
0.0
963.
414
6.7
1,01
0.9
146.
786
4.2
825.
7
IV5,
284.
02,
223.
6_
2,22
3.6
90.0
_90
.01,
088.
696
6.5
122.
11,
028.
415
4.1
874.
385
3.4
2013
/ I
5,33
5.2
2,27
6.8
_2,
276.
886
.2_
86.2
1,09
1.6
980.
011
1.6
1,01
3.4
142.
787
0.7
867.
3Bu
rimi:
Bank
a e
Shqi
përis
ë.
Sour
ce: B
ank
of A
lban
ia.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
82 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 83
3. S
EKTO
RI F
ISKA
L
FI
SCAL
SEC
TOR
3.3-
1 TR
EGU
ESIT
FIS
KALË
SIP
AS B
UXH
ETIT
TË
KON
SOLI
DU
AR1
FISC
AL IN
DIC
ATO
RS R
EGAR
DIN
G C
ON
SOLI
DAT
ED B
UD
GET
1 3-
1N
Ë M
ILIO
NË
LEKË
, FU
ND
PER
IUD
HE,
TË
DH
ËNA
PRO
GRE
SSIV
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
, PRO
GRE
SSIV
E D
ATA
T
otal
i i të
ard
hura
ve/
Tota
l re
venu
e (2
+3+
4)
Tota
li i s
hpen
zim
eve/
Tot
al
expe
nditu
re (6
+7+
8)
D
efic
iti/
Cas
h ba
l-an
ce
Fina
ncim
i i d
efic
itit/
Def
icit
finan
cing
Të
ardh
ura
nga
ndih
-m
at/
Gra
nts
Të a
rdhu
ra ta
timor
e/ T
ax
reve
nue
Të a
rdhu
ra jo
tatim
ore/
N
on ta
x re
venu
eSh
penz
imet
kor
ente
/ C
urre
nt e
xpen
ditu
res
Shpe
nzim
e ka
p-ita
le/
Cap
ital
expe
nditu
res
Shpe
nzim
e të
tje
ra/
Oth
er
expe
nditu
res
Fina
ncim
i i b
rend
-sh
ëm/
Dom
estic
fin
anci
ng
Fina
ncim
i i
huaj
/ F
orei
gn
finan
cing
12
34
56
78
910
11
2010
324,
721
4,60
528
8,56
431
,552
362,
752
300,
878
67,4
92-5
,618
-38,
031
27,8
1910
,212
2011
330,
475
3,81
130
3,93
322
,731
376,
352
305,
673
70,6
79_
-45,
877
26,1
1919
,758
2012
330,
384
5,55
930
0,86
223
,963
376,
241
314,
585
61,6
56_
-45,
857
26,4
9519
,362
2012
/ 1
130
1,55
14,
805
274,
966
21,7
8033
6,82
528
3,70
753
,118
_-3
5,27
419
,062
16,2
12
1233
0,38
45,
559
300,
862
23,9
6337
6,24
131
4,58
561
,656
_-4
5,85
726
,495
19,3
62
2013
/ 0
127
,669
710
23,8
273,
132
27,8
8423
,976
3,90
8_
-215
-1,1
081,
323
0249
,947
1,02
644
,169
4,75
259
,414
50,0
789,
336
_-9
,467
6,81
02,
657
0375
,914
1,42
468
,619
5,87
190
,558
76,1
9814
,360
_-1
4,64
49,
880
4,76
4
0410
6,76
41,
676
94,5
8110
,507
130,
148
103,
607
26,5
41_
-23,
384
19,2
554,
129
Burim
i: M
inis
tria
e Fi
nanc
ave,
sip
as p
ublik
imev
e “S
tatis
tikat
fisk
ale
të q
ever
isë”
dhe
“Tr
egue
sit f
iska
lë s
ipas
bux
hetit
të k
onso
lidua
r”.
Sour
ce: M
inis
try o
f Fin
ance
, acc
ordi
ng to
“Fi
scal
Sta
tistic
s of
Gov
ernm
ent”
and
“Fi
scal
indi
cato
rs re
gard
ing
cons
olid
ated
bud
get”
pu
blic
atio
nTë
dhë
nat p
ër 2
013
sipa
s pu
blik
imit
“Tre
gues
it fis
kalë
sip
as b
uxhe
tit të
kon
solid
uar”
. 20
13 d
ata
refe
r to
“Fis
cal i
ndic
ator
s re
gard
ing
cons
olid
ated
bud
get”
pub
licat
ion
Të d
hëna
t për
viti
n 20
13 ja
në p
arap
rake
. Për
ditë
sim
i i fu
ndit
në 1
6.08
.201
3 1)
201
3 da
ta a
re p
relim
inar
y. L
ates
t upd
ate
on 1
6.08
.201
3.w
3-2
STO
KU I
BORX
HIT
TË
BREN
DSH
ËM S
IPAS
INST
RUM
ENTE
VE1
DO
MES
TIC
DEB
T ST
OC
K BY
INST
RUM
ENTS
1 3-
2N
Ë M
ILIO
NË
LEKË
, FU
ND
PER
IUD
HE,
TË
DH
ËNA
PRO
GRE
SSIV
E
IN M
ILLI
ON
S AL
L, E
ND
OF
PERI
OD
, PRO
GRE
SSIV
E D
ATA
St
oku
i bor
xhit
të b
rend
shëm
/ D
omes
tic d
ebt s
tock
(2+
9)
Borx
hi s
htet
ëror
/ Pu
blic
deb
t (3
+4+
5+6+
7+8)
Borx
hi i
gara
ntua
r/ P
ublic
ly
guar
ante
ed d
ebt
Bono
The
sari
/ Tr
easu
ry b
ills
Obl
igac
ione
dy
vjeç
are/
2
year
s bo
nds
Obl
igac
ione
tre
vjeç
are/
3 y
ears
bo
nds
Obl
igac
ione
pes
ë vj
eçar
e/ 5
yea
rs
bond
s
Obl
igac
ione
sht
atë
vjeç
are/
7 y
ears
bo
nds
Të tj
era¹
/ O
ther
s¹G
aran
ci T
reg.
Bren
d./
Dom
estic
G
uara
ntee
s
12
34
56
78
9
2010
407,
372
401,
821
231,
436
70,9
5715
,613
71,8
1512
,000
_5,
551
2011
438,
582
429,
924
241,
385
75,1
4119
,387
82,0
1212
,000
_8,
657
2012
470,
358
454,
695
250,
352
76,7
4222
,625
87,9
9416
,982
_15
,663
2012
/ II
I45
6,69
644
7,98
824
6,95
375
,316
22,1
7586
,562
16,9
82_
8,70
8
IV47
0,35
845
4,69
525
0,35
276
,742
22,6
2587
,994
16,9
82_
15,6
63
2013
/ I
493,
512
473,
623
253,
978
78,5
9226
,625
90,4
9423
,934
_19
,889
II49
9,88
647
9,89
925
3,54
777
,942
29,4
8391
,994
26,9
34_
19,9
86Bu
rimi:
Min
istri
a e
Fina
ncav
e si
pas
publ
ikim
eve
“Sta
tistik
at fi
skal
e të
qev
eris
ë”dh
e “T
regu
esit
e bo
rxhi
t”.
Sour
ce: M
inis
try o
f Fin
ance
, acc
ordi
ng to
the
publ
icat
ions
“Fi
scal
Sta
tistic
s of
Gov
ernm
ent”
and
“D
ebt I
ndic
ator
s” .
Përfs
hin
“Kre
di d
irekt
e” d
he “
Borx
hi i
gara
ntua
r”
.Com
pris
es “
Dire
ct c
redi
t” a
nd “
Publ
icly
gua
rant
eed
debt
”.Pë
rditë
sim
i i fu
ndit
në 1
6.08
.201
3.
Late
st u
pdat
e on
16.
08.2
0123
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
82 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 83
4. S
EKTO
RI R
EAL
REAL
SEC
TOR
4.4-
1 PR
OD
HIM
I I B
REN
DSH
ËM B
RUTO
SIP
AS A
KTIV
ITET
IT E
KON
OM
IK
G
ROSS
DO
MES
TIC
PRO
DU
CT
BY E
CO
NO
MIC
AC
TIVI
TIES
4-1
1996
– 2
010,
ME
ÇM
IME
KORR
ENTE
, NË
MIL
ION
Ë LE
KË
1996
-201
0 AT
CU
RREN
T PR
ICES
, IN
MIL
LIO
NS
ALL
Prod
him
i i b
rend
shëm
bru
to
(sip
as a
ktiv
itetit
eko
nom
ik)/
G
ross
dom
estic
pro
duct
(by
econ
omic
act
ivity
) (2+
8-9)
Rr
itja
real
e vj
etor
e e
PBB
me
çmim
e ko
nsta
nte
krah
asua
r me
vitin
e
mëp
arsh
ëm/
Annu
al
real
gro
wth
of G
DP
at
cons
tant
pric
es c
ompa
red
to p
revi
ous
year
(%)
Vler
a e
shtu
ar b
ruto
, me
çmim
et b
azë/
Gro
ss v
alue
ad
ded
at b
asic
pric
es
(3+
4+5+
6 -7
)
Ta
ksa
mbi
pr
oduk
tet/
Tax
on
prod
ucts
(-) S
ubve
ncio
net m
bi
prod
ukte
t/ (-
) Sub
si-
dies
on
prod
ucts
Bu
jqës
ia, g
juet
ia d
he p
yjet
/ Ag
-ric
ultu
re, h
untin
g an
d fo
rest
ryIn
dust
ri/ In
dust
ryN
dërti
m/
Con
stru
ctio
nSh
ërbi
me/
Se
rvic
es
(-) S
hërb
ime
ndër
mje
tësu
ese
finan
ciar
e të
mat
ura
indi
rekt
/ (-
) Fin
anci
al in
ter-
med
iatio
n se
rvic
es in
dire
ctly
mea
sure
d
12
34
56
78
910
N
ë m
ilion
ë le
kë/
In m
illio
n AL
L(%
)
1996
346
,403
.2
324
,861
.4
121
,756
.8
32,
834.
9 1
7,01
1.3
161
,316
.7
8,0
58.3
2
3,16
3.9
1,6
22.0
9.
1
1997
346
,197
.8
319
,587
.7
104
,505
.7
28,
973.
5 2
0,17
1.6
177
,085
.0
11,
148.
1 2
8,02
0.1
1,4
10.0
-1
0.8
1998
409
,208
.8
363
,514
.7
110
,781
.9
28,
321.
6 1
9,33
4.6
225
,807
.8
20,
731.
2 4
8,05
9.1
2,3
65.0
9.
0
1999
471
,578
.5
424
,066
.7
114
,997
.3
32,
319.
7 2
6,94
2.5
271
,231
.7
21,
424.
5 4
9,57
7.8
2,0
66.0
13
.5
2000
523
,043
.4
463
,971
.1
122
,908
.1
37,
528.
7 3
9,97
9.4
282
,062
.8
18,
507.
9 6
3,93
5.8
4,8
63.5
6.
7
2001
583
,368
.6
523
,612
.8
128
,039
.3
39,
448.
8 5
6,45
0.2
317
,569
.8
17,
895.
3 6
7,16
5.8
7,4
10.0
7.
9
2002
622
,710
.8
554
,994
.0
134
,508
.0
39,
592.
3 6
9,16
4.7
330
,980
.7
19,
251.
7 7
3,71
0.8
5,9
94.1
4.
2
2003
694
,097
.2
612
,397
.9
149
,012
.9
54,
927.
4 8
7,04
6.7
342
,259
.9
20,
849.
0 8
6,71
4.3
5,0
15.0
5.
8
2004
751
,021
.6
660
,904
.6
151
,562
.1
68,
028.
9 9
4,43
1.9
365
,610
.7
18,
729.
0 9
4,95
1.0
4,8
34.0
5.
7
2005
814
,796
.7
714
,127
.7
151
,640
.2
78,
318.
6 1
01,7
59.5
4
05,9
17.4
2
3,50
8.0
104
,158
.0
3,4
89.0
5.
7
2006
882
,208
.8
764
,738
.5
154
,648
.1
88,
207.
3 1
13,7
23.7
4
38,6
05.7
3
0,44
6.2
121
,188
.3
3,7
18.0
5.
4
2007
967
,670
.4
833
,959
.9
165
,747
.9
81,
692.
9 1
29,5
85.4
4
95,6
14.7
3
8,68
1.0
136
,789
.2
3,0
78.8
5.
9
2008
1,0
89,2
93.1
9
32,9
25.0
1
82,1
18.2
9
5,22
9.5
145
,450
.6
551
,029
.0
40,
902.
2 1
58,7
12.1
2
,344
.0
7.5
2009
1,1
48,0
82.1
9
85,1
75.0
1
92,2
63.0
1
03,9
45.9
1
46,0
43.6
5
86,2
66.5
4
3,34
3.9
164
,717
.4
1,8
10.3
3.
3
2010
1) 1
,222
,462
.1
1,0
47,7
20.3
2
11,3
46.1
1
28,5
04.0
1
19,9
73.1
6
34,8
12.1
4
6,91
4.9
176
,520
.2
1,7
78.4
3.
8
2011
2) 1
,282
,254
.8
1,1
13,9
19.7
2
26,5
98.9
1
39,8
15.7
1
24,1
26.9
6
71,7
93.6
4
8,41
5.4
182
,465
.3
**1
4,13
0.3
3.1
Burim
i: IN
STAT
.
Sou
rce:
INST
AT.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
84 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 85
4-2A INDEKSI I ÇMIMEVE TË PRODHIMIT DHE INDEKSI I KUSHTIMIT NË NDËRTIM INDEKS 1
PRODUCER PRICE INDEX AND CONSTRUCTION COST INDEX 4-2A INDEX 1
IÇP Indeksi Total1 / PPI Total Index 1
2005=100
Indekset e çmimeve të prodhimit duke përjashtuar ndërtimin/ Producer price index, excluding construction Indeksi i kushtimit në ndërtim2 / Construction cost index2 I /
2011=100Industria nxjerrëse/ Mining and quarrying industry
Industria përpunuese/ Manufac-turing industry
Prodhimi, shpërndarja e energjisë elektrike, e gazit dhe e ujit/ Electricity, gas and water supply
1 2 3 4 5
2009 109.2 124.3 114.1 92.1 99.3
2010 109.5 133.8 118.2 76.8 99.7
2011 112.4 139.7 122.3 77.0 100.1
2012 / II 114.1 141.6 124.8 77.1 100.7
III 112.8 138.6 123.1 77.3 101.1
IV 113.1 139.3 123.6 77.3 101.0
2013 / I 113.3 141.5 123.7 77.4 101.4
4-2B NDRYSHIMET VJETORE TË INDEKSIT TË ÇMIMEVE TË PRODHIMIT DHE TË INDEKSIT TË KUSHTIMIT NË NDËRTIMNË PËRQINDJE
ANNUAL CHANGE OF PRODUCER PRICE INDEX AND CONSTRUCTION COST INDEX 4-2B
IN PERCENTAGE Ndryshimet në % të indeksit të çmimeve të prodhimit dhe të indeksit të kushtimit në
ndërtim Change in % of producer price index and construction cost index
Në përqindje In percentage
IÇP Indeksi Total3 / PPI
Total Index 3 2005=100
Ndryshimi vjetor i indeksit të çmimeve të prodhimit duke përjashtuar ndërtimin/ Annual change of producer price index, excluding construction Ndryshimi tremujor i indeksit të
kushtimit në ndërtim4/ Quaterly change of construction cost index 4 I
/ 2011=100Industria nxjerrëse/ Mining and quarrying industry
Industria përpunuese/ Manufacturing industry
Prodhimi, shpërndarja e energjisë elektrike, e gazit dhe e ujit/ Electric-
ity, gas and water supply1 2 3 4 5
2009 0.4 2.6 0.2 0.6 0.0
2010 0.2 7.7 3.6 -16.5 0.3
2011 2.6 4.1 3.5 0.1 0.5
2012 / II 1.5 0.8 2.0 0.1 0.4
III 0.5 -1.1 0.9 0.4 0.4
IV 0.1 0.6 -0.1 0.4 -0.1
2013 / I5 -1.2 0.4 -1.7 0.4 0.4Burimi: INSTAT. Source: INSTAT.1) Të dhënat vjetore të IÇP përfaqësojnë indekse mesatare vjetore.2) Duke filluar nga T1 2011, INSTAT-i llogarit IKN me shportën e re të materialeve dhe shpenzimeve dhe me periudhë bazë T1 2011=100.3) Ndryshimi për të dhënat vjetore përfaqëson ndryshimin e çmimit të indekseve mesatare vjetore të vitit korrent me vitin e mëparshëm, ndërsa ndryshimi vjetor për të dhënat tremujore të indeksit mat ndryshimin e çmimit të tremujorit korent me tremujorin e njëjtë të vitit të mëparshëm.4) Ndryshimi tremujor mat ndryshimin e indeksit të çmimeve të tremujorit korent me tremujorin e mëparshëm.5) Të dhënat tremujore të IÇP sipas publikimit “Indeksi i Çmimeve të Prodhimit”, INSTAT.
1) PPI Annual data represent yearly average indexes.2) Starting from Q1 2011, INSTAT calculates CCI referring to the new basket of materials and expenditures, with base period Q1 2011=100.
3) Annual data change in % represents price changes of annual average indexes of the current year with the previous one, while the annual change for quarterly data measures the price changes of the current quarter with the same quarter of the previous year.
4) Quaterly change measures the price changes of the current quarter with the previous one.5) Quaterly data of PPI according to “Producer Price Index” publication, INSTAT.
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
84 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 85
4-3
IND
EKSI
I Ç
MIM
EVE
TË K
ON
SUM
IT
C
ON
SUM
ER P
RIC
E IN
DEX
4-3
IÇK
1 To
tali
dhje
tor
2007
=10
0 /
CPI
1 To
tal D
ecem
ber
2007
=10
0
Ush
qim
e dh
e pi
je
jo-a
lkoo
like/
Foo
d an
d no
n-al
coho
lic
beve
rage
s
Pije
alk
oolik
e dh
e du
han/
Al
coho
lic
beve
rage
s an
d to
bacc
o
Vesh
je d
he
këpu
cë/
Clo
thin
g an
d fo
otw
ear
Qira
, ujë
lënd
ë dj
egës
e dh
e en
ergj
i/ R
ent,
wat
er, f
uel a
nd
pow
er
Mob
ilim
, paj
isje
sht
ëpie
dh
e m
irëm
bajtj
e e
shtë
pisë
/ Fu
rnitu
re h
ouse
-ho
ld a
nd m
aint
enan
ce
Shën
deti/
M
edic
al
care
Tran
spor
ti/
Tran
spor
t
Kom
unik
imi/
C
omm
uni-
catio
n
Argë
tim
dhe
kultu
rë/
Recr
eatio
n an
d cu
lture
Shër
bim
i ar
sim
or/
Educ
atio
n se
rvic
e
Hot
ele,
kaf
ene
dhe
rest
oran
te/
Hot
els,
co
ffee-
hous
e an
d re
stau
rant
s
Mal
lra d
he s
hërb
ime
të n
drys
hme/
G
oods
and
var
ious
ser
vice
s
12
34
56
78
910
1112
13
2009
103.
4210
5.87
104.
1794
.57
105.
1310
0.48
104.
0910
2.51
80.8
011
0.75
102.
6410
2.95
101.
24
2010
107.
1111
1.37
109.
8993
.16
108.
9310
0.97
111.
2610
7.29
81.1
111
0.92
105.
7010
4.31
102.
90
2011
110.
7811
6.25
122.
8491
.37
111.
9410
1.87
119.
9011
3.66
81.3
011
2.09
105.
8310
5.64
103.
23
2013
/ 0
111
5.21
123.
8012
8.83
87.8
911
2.74
103.
9912
3.59
118.
6582
.30
114.
7710
8.93
108.
9011
0.55
0211
6.48
127.
0512
9.20
87.3
211
2.73
104.
0812
3.64
118.
5082
.29
114.
6510
8.95
108.
9611
0.70
0311
6.77
128.
5812
9.15
87.0
611
2.55
104.
1012
3.63
118.
4282
.27
114.
4110
8.95
108.
9210
5.61
0411
6.62
128.
1112
8.99
86.9
911
2.52
104.
1912
3.63
118.
9482
.26
114.
3710
8.95
109.
0110
5.63
0511
5.47
124.
8712
9.70
86.6
611
2.37
104.
1512
3.61
119.
0982
.24
114.
4410
8.95
109.
0810
8.38
0611
4.78
123.
1412
9.45
85.6
111
2.86
104.
0212
3.44
118.
7682
.23
114.
4810
9.31
109.
5310
7.92
N
drys
him
et v
jeto
re të
inde
ksit
të ç
mim
eve
të k
onsu
mit
sipa
s gr
upev
e kr
yeso
re 2/
(në
%) /
Yea
r on
year
con
sum
er p
rice
inde
x2 , m
ain
grou
ps (i
n %
)In
flaci
oni
mes
atar
vj
etor
3 / A
nnua
l av
erag
e in
flatio
n 3
IÇK
Tota
li dh
jeto
r 20
07=
100/
CPI
to
tal D
ecem
ber
2007
=10
0
Ush
qim
e dh
e pi
je
jo-a
lkoo
like/
Foo
d an
d no
n-al
coho
lic
beve
rage
s
Pije
alk
oolik
e dh
e du
han/
Al
coho
lic
beve
rage
s an
d to
bacc
o
Vesh
je d
he
këpu
cë/
Clo
thin
g an
d fo
otw
ear
Qira
, ujë
lënd
ë dj
egës
e dh
e en
ergj
i/ R
ent,
wat
er, f
uel a
nd
pow
er
Mob
ilim
, paj
isje
sht
ëpie
dh
e m
irëm
bajtj
e e
shtë
pisë
/ Fu
rnitu
re h
ouse
-ho
ld a
nd m
aint
enan
ce
Shën
deti/
M
edic
al
care
Tran
spor
ti/
Tran
spor
t
Kom
unik
imi/
C
omm
uni-
catio
n
Argë
tim
dhe
kultu
rë/
Recr
eatio
n an
d cu
lture
Shër
bim
i ar
sim
or/
Educ
atio
n se
rvic
e
Hot
ele,
kaf
ene
dhe
rest
oran
te/
Hot
els,
co
ffee-
hous
e an
d re
stau
rant
s
Mal
lra d
he s
hërb
ime
të n
drys
hme/
Goo
ds
and
vario
us s
ervi
ces
12
34
56
78
910
1112
1314
2009
3.73
6.78
4.10
-1.0
70.
860.
728.
564.
270.
351.
024.
731.
320.
202.
28
2010
3.37
4.55
6.46
-2.3
04.
730.
256.
553.
290.
630.
11-0
.49
1.38
1.78
3.56
2011
1.68
1.22
9.46
-2.3
51.
301.
254.
085.
81-0
.36
1.19
1.53
1.55
-0.4
23.
45
2013
/ 0
12.
704.
443.
77-3
.07
0.34
1.28
1.43
1.54
1.32
1.66
1.81
1.89
7.46
2.13
022.
484.
883.
86-3
.23
-0.1
41.
361.
130.
601.
301.
501.
811.
921.
442.
29
032.
375.
633.
64-3
.43
-0.5
01.
271.
10-0
.68
1.30
0.81
1.79
1.71
-3.4
92.
40
042.
295.
713.
51-3
.42
-0.9
41.
230.
12-0
.25
1.31
0.33
1.79
1.83
-3.6
02.
46
052.
054.
894.
26-3
.62
-1.0
30.
750.
050.
501.
290.
431.
801.
52-1
.00
2.47
062.
305.
394.
13-4
.46
-0.4
80.
53-0
.06
1.14
1.27
0.43
2.20
1.92
-1.5
72.
48Bu
rimi:
INST
AT.
S
ourc
e: IN
STAT
.1)
Të d
hëna
t vje
tore
të In
deks
it të
Çm
imev
e të
Kon
sum
it ja
në in
deks
e m
esat
are
vjet
ore
të ç
mim
eve
të k
onsu
mit
sipa
s gr
upev
e kr
yeso
re, n
dërs
a të
dhë
nat m
ujor
e pa
sqyr
ojnë
inde
ksin
e ç
mim
eve
të k
onsu
mit.
2)Të
dhë
nat v
jeto
re m
atin
var
iaci
onin
e in
deks
eve
të m
uajit
dhj
etor
të v
itit n
me
inde
ksin
e m
uajit
dhj
etor
të v
itit n
-1, n
dërs
a të
dhë
nat m
ujor
e m
atin
ndr
yshi
met
vje
tore
të in
deks
eve,
në
përq
indj
e.3)
Esh
të m
esat
arja
arit
met
ike
e th
jesh
të e
infla
cion
eve
vjet
ore
të d
ymbë
dhje
të m
uajv
e të
fund
it (ll
ogar
itje
e B.
Sh).
1)Th
e C
onsu
mer
Pric
e In
dex
year
ly d
ata
(for t
his
and
cons
ecut
ive
year
s), r
epre
sent
yea
rly a
vera
ge c
onsu
mer
pric
e in
dexe
s by
mai
n gr
oups
, whi
le m
onth
ly d
ata
repr
esen
t con
sum
er p
rice
Inde
x.
2)Ye
arly
dat
a m
easu
re th
e va
riatio
n of
Dec
embe
r ind
ex o
f yea
r n w
ith D
ecem
ber i
ndex
of y
ear n
-1 w
hile
, mon
thly
dat
a m
easu
re y
early
inde
x ch
ange
s in
per
cent
age.
3)Si
mpl
e ar
ithm
etic
ave
rage
of a
nnua
l inf
latio
n of
late
st tw
elve
mon
ths
(cal
cula
tion
of B
oA).
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
86 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 87
4-4
PUN
ËSIM
I, PA
PUN
ËSIA
DH
E PA
GAT
1
EM
PLO
YMEN
T, U
NEM
PLO
YMEN
T AN
D W
AGES
1 4-4
NË
MIJ
Ë O
SE N
Ë RA
ST T
Ë KU
ND
ËRT,
SIK
URS
E PË
RCAK
TOH
ET
IN
TH
OU
SAN
DS,
UN
LESS
OTH
ERW
ISE
IND
ICAT
ED
F
orca
e p
unës
/ La
bor
forc
e (2
+6)
Pa
gat (
në L
ekë)
/ W
ages
(in
ALL)
Të p
unës
uar,
prej
të c
ilëve
/ T
otal
em
ploy
men
t, of
whi
ch (3
+4+
5)
Të p
apun
ë të
regj
istru
ar /
Re
gist
ered
une
mpl
oym
ent
Paga
mes
atar
e m
ujor
e në
sek
torin
sh
tetë
ror/
Ave
rage
mon
thly
wag
e in
pu
blic
sec
tor
Paga
min
imal
e e
mi-
ratu
ar/
Appr
oved
min
imum
m
onth
ly w
age
Në
sekt
orin
sht
etër
or/
In
publ
ic s
ecto
rN
ë se
ktor
in p
rivat
jo-b
ujqë
sor/
In
non
agric
ultu
ral p
rivat
e se
ctor
Në
sekt
orin
priv
at b
ujqë
sor/
In
agr
icul
tura
l priv
ate
sect
or1
23
45
67
8
2009
1,04
189
916
623
749
614
240
,874
18,0
00
2010
1,05
991
716
624
450
714
343
,625
19,0
00
2011
1,07
092
816
525
650
714
246
,665
20,0
00
2012
/ II
1,09
294
916
526
252
214
348
,800
20,0
00
III
1,10
195
916
427
352
214
251
,270
21,0
00
IV1,
106
964
164
278
522
142
51,5
0021
,000
2013
/ I
1,10
996
716
428
152
214
251
,700
21,0
00Bu
rimi:
INST
AT.
S
ourc
e: IN
STAT
.1)
Të
dhën
at v
jeto
re ja
në a
dmin
istra
tive
sipa
s in
form
acio
nit t
ë pu
blik
uar n
ë fa
qen
e w
eb-it
të IN
STAT
1)
Yea
rly d
ata
are
adm
inis
trativ
e an
d ac
cord
ing
to th
e in
form
atio
n on
INST
AT w
eb p
age:
-Tem
at/
“Tre
gu i
Punë
s”/
Shifr
at.
-The
mes
/ “L
abou
r Mar
ket”
/ Fi
gure
s -T
emat
/ “P
agat
dhe
të a
rdhu
rat”
/ Sh
ifrat
. -T
hem
es/
“Ear
ning
s an
d W
ages
”/ F
igur
es.
Të d
hëna
t tre
muj
ore
janë
sip
as p
ublik
imit
në
faqe
n e
inte
rnet
it të
INST
AT: T
emat
/ “T
regu
i Pu
nës”
, tab
ela
“Bila
nci i
forc
ave
të p
unës
Q
uarte
rly d
ata
are
acco
rdin
g to
INST
AT w
eb p
age
publ
icat
ion:
The
mes
/ “L
abou
r Mar
ket”
, tab
le “
Labo
ur fo
rce
bala
nce”
.*T
ë dh
ënat
janë
sip
as ta
bela
ve n
ë fa
qen
e in
tern
etit
të IN
STAT
në
datë
n 16
.08.
2013
. *
Dat
a as
of I
NST
AT w
eb p
age
tabl
es o
n 16
.08.
2013
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
86 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 87
4-4
PUN
ËSIM
I, PA
PUN
ËSIA
DH
E PA
GAT
1
EM
PLO
YMEN
T, U
NEM
PLO
YMEN
T AN
D W
AGES
1 4-4
NË
MIJ
Ë O
SE N
Ë RA
ST T
Ë KU
ND
ËRT,
SIK
URS
E PË
RCAK
TOH
ET
IN
TH
OU
SAN
DS,
UN
LESS
OTH
ERW
ISE
IND
ICAT
ED
F
orca
e p
unës
/ La
bor
forc
e (2
+6)
Pa
gat (
në L
ekë)
/ W
ages
(in
ALL)
Të p
unës
uar,
prej
të c
ilëve
/ T
otal
em
ploy
men
t, of
whi
ch (3
+4+
5)
Të p
apun
ë të
regj
istru
ar /
Re
gist
ered
une
mpl
oym
ent
Paga
mes
atar
e m
ujor
e në
sek
torin
sh
tetë
ror/
Ave
rage
mon
thly
wag
e in
pu
blic
sec
tor
Paga
min
imal
e e
mi-
ratu
ar/
Appr
oved
min
imum
m
onth
ly w
age
Në
sekt
orin
sht
etër
or/
In
publ
ic s
ecto
rN
ë se
ktor
in p
rivat
jo-b
ujqë
sor/
In
non
agric
ultu
ral p
rivat
e se
ctor
Në
sekt
orin
priv
at b
ujqë
sor/
In
agr
icul
tura
l priv
ate
sect
or1
23
45
67
8
2009
1,04
189
916
623
749
614
240
,874
18,0
00
2010
1,05
991
716
624
450
714
343
,625
19,0
00
2011
1,07
092
816
525
650
714
246
,665
20,0
00
2012
/ II
1,09
294
916
526
252
214
348
,800
20,0
00
III
1,10
195
916
427
352
214
251
,270
21,0
00
IV1,
106
964
164
278
522
142
51,5
0021
,000
2013
/ I
1,10
996
716
428
152
214
251
,700
21,0
00Bu
rimi:
INST
AT.
S
ourc
e: IN
STAT
.1)
Të
dhën
at v
jeto
re ja
në a
dmin
istra
tive
sipa
s in
form
acio
nit t
ë pu
blik
uar n
ë fa
qen
e w
eb-it
të IN
STAT
1)
Yea
rly d
ata
are
adm
inis
trativ
e an
d ac
cord
ing
to th
e in
form
atio
n on
INST
AT w
eb p
age:
-Tem
at/
“Tre
gu i
Punë
s”/
Shifr
at.
-The
mes
/ “L
abou
r Mar
ket”
/ Fi
gure
s -T
emat
/ “P
agat
dhe
të a
rdhu
rat”
/ Sh
ifrat
. -T
hem
es/
“Ear
ning
s an
d W
ages
”/ F
igur
es.
Të d
hëna
t tre
muj
ore
janë
sip
as p
ublik
imit
në
faqe
n e
inte
rnet
it të
INST
AT: T
emat
/ “T
regu
i Pu
nës”
, tab
ela
“Bila
nci i
forc
ave
të p
unës
Q
uarte
rly d
ata
are
acco
rdin
g to
INST
AT w
eb p
age
publ
icat
ion:
The
mes
/ “L
abou
r Mar
ket”
, tab
le “
Labo
ur fo
rce
bala
nce”
.*T
ë dh
ënat
janë
sip
as ta
bela
ve n
ë fa
qen
e in
tern
etit
të IN
STAT
në
datë
n 16
.08.
2013
. *
Dat
a as
of I
NST
AT w
eb p
age
tabl
es o
n 16
.08.
2013
Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013 Raporti i politikës monetare për tremujorin e dytë të vitit 2013
88 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë PB