T.CMaliye BakanlığıMali Suçları Araştırma Kurulu
Karapara Aklama ile Mücadele
Ömer Lütfi YALÇIN- Mali Suçları Araştırma Uzmanı
24-25.04.2006 İzmir 27-28.04.2006 Bursa
• Terminoloji ve KPA ile ilgili temel noktalar
• Bankaların yükümlülükleri
• Kimlik Tespiti
• Şüpheli İşlem Bildirimi
Karapara ?
Karapara Aklama ?
ÖNCÜL
SUÇ
KARA
PARA
KARAPARA
AKLAMA
Aklama suçunun oluşumu
Alt sınırı bir yıl
veya daha fazla
hapis cezasını
gerektiren bir
suçtan
kaynaklanan
malvarlığı
değerlerini
•Yurt dışına çıkarmak veya
• bunların gayrimeşru
kaynağını gizlemek ve
meşru bir yolla elde edildiği
konusunda kanaat
uyandırmak maksadıyla
çeşitli işlemlere tabi tutmak
TCK m.282
ÖNCÜL SUÇ KARAPARAKARAPARA
AKLAMA
Türk hukukunda aklama suçu
Karapara aklamanın aşamaları
• Yerleştirme
• Ayrıştırma
• Bütünleştirme
• Fonların fiziken ülke dışına kaçırılması
• Şirinler (Smurfing) yöntemi
• Parçalama (Structuring) Yöntemi
• Vergi Cennetleri / Off-shore’lar
• Paravan veya hayali şirketler
• Oto-finans borç yöntemi
• Döviz büroları
• Kumarhaneler
• Sahte fatura / Hayali İhracat
• Fiktif veya yanlış isim ile hesap açma
• Nakit para kullanılan şirketler
• Alternatif Havale Sistemleri
• Gayrimenkul spekülasyonu
• ..........
Karapara aklama yöntemleri
• Bilgi ve belge verme
• Kimlik tespiti
• Şüpheli işlemlerin bildirilmesi
• Uyum görevlisi atanması
• İç denetim
• Eğitim
Aklama suçu ile mücadelede bankaların
yasal yükümlülükleri
Kimlik tespit yükümlülüğü
Kimlik tespiti yapılması gereken işlem türleri
• Parasal sınıra tabi işlemler
• Parasal sınıra tabi olmayan işlemler
12 bin YTL’lik parasal sınıra tabi olmayan işlem türleri• Sigortalama
• Finansal kiralama
• Kiralık kasa hizmetleri
• Mevduat hesabı açma
• Kar-zarara katılma hesabı açma
• Cari hesap açma
• Repo
• Benzeri hesap açma işlemleri RG 8.7.2003/25162
12 bin YTL’lik parasal sınıra tabi işlem türleri
• Her türlü alım-satım• Havale• Ödeme• Saklama• Takas• Trampa• Borç alma• Borç verme• Borcun nakli• Alacağın temliki
• Kiralama• Kiraya verme• Mevduat, kar-zarara katılma hesabı veya cari hesaplardan para çekme veya yatırma• Çek ve senet tahsili• Sermaye piyasası işlemleri• Benzeri işlemler
Soru : 12 bin YTL’lik sınırı aşan vergi ile elektrik, su
vb. fatura ödemelerinde de kimlik tespiti yapılması
zorunlu mu?
a) Evet
b) Hayır
Kimlik tespit usulü
Türk uyruklu gerçek kişiler için
• Nüfus hüviyet cüzdanı
• Sürücü belgesi
• Pasaport
Soru : Avukatların kimlik belgeleri kimlik tespitinde
kullanılabilecek midir?
a) Evet
b) Hayır
Soru : KKTC vatandaşlarının kimlik tespitinde “KKTC
Kimlik Kartı” kullanılabilir mi?
a) Evet
b) Hayır
Kimlik tespit usulü
Yabancı uyruklu gerçek kişiler için
• Kendi ülke pasaportu
• İkamet tezkeresi
Avrupa ülkelerince verilen kimlik belgelerinin kimlik tespitinde kullanılması
• En fazla üç aylık bir süre için Türkiye’yi ziyaret
eden ve kazanç gayesi gütmeyen ülke vatandaşları
• Anlaşma* ekindeki listede belirtilen kimlik belgeleri
•“Kimlik kartı ile seyahat edenler için hudut
kapılarından giriş-çıkış formu”
*13.12.1957 tarihinde Paris’te imzalanan ve 01.12.1967 tarih ve 10972 sayılı R.G.’de yayımlanan “Avrupa Konseyi Üyesi
Devletler Arasında Kişilerin Seyahatleri İle İlgili Avrupa Antlaşması”
Kimlik tespit usulü
Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için
• Ticaret siciline tescil belgesi örneği ile
• Adına hareket eden kişinin yetkili
olduğuna dair belge ve imza sirküleri
Soru : Yurt dışında yerleşik tüzel kişilerin kimlik tespiti
nasıl yapılacaktır?
• Belgelerin Türk konsolosluğunca onaylanması veya
Apostil şerhi düşülmesi
•Yabancı dilde düzenlenen belgelerin noter onaylı
Türkçe tercümeleri
Soru : İmza sirkülerinde yer alan kimlik bilgileri, kimlik tespitinde kullanılabilir mi?
a) Evet
b) Hayır
Kimlik tespit usulü
Vakıflar
• Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutulan sicil
kaydı
Dernekler
• İl Valiliklerinde tutulan sicil kaydı
Tüzel kişiliği olmayan teşekküller
• İdare etmeye yetkili olunduğuna ilişkin karar
• Kimlik belgelerin fotokopisinin alınması veya
• Evrakın arkasına kimlik bilgilerinin kaydı ile
• Gerçek kişinin beyan ettiği adres
• Müteakip işlemlerde kimlik bilgilerinin karşılaştırılması
Kimlik tespit usulü
• Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler
• Dernekler
• Vakıflar
• Tüzel kişiliği olmayan teşekküller
Adına yapılan işlemlerde
İşlemi yapan gerçek kişinin kimliği de tespit edilir
Kimlik tespit usulü
• Kimlik tespitine ilişkin belgelerin, son işlem
tarihini takip eden yılın başından itibaren 5
yıl süre ile muhafaza zorunluluğu
Kayıtların saklanması
Şüpheli işlemlerin bildirilmesi
• Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu para ve para ile temsil edilebilen değerlerin yasadışı yollardan elde edildiğine dair
• herhangi bir bilgi,
• şüphe veya
• şüpheyi gerektirecek bir husus olması hali
Şüpheli işlem
• Şüpheli işlem bildirimi, kimlik tespitinden
sonra yapılır
• Bildirilen şüpheli işlem ile ilgili olarak işleme
taraf olanlara bilgi verilemez
• Herhangi bir parasal sınırlama yoktur
• MASAK ş. işlem tipi belirlemeye yetkilidir
Şüpheli işlem bildirim esasları
• Tespit tarihinden itibaren 10 gün içinde bildirilir
• Bildirim MASAK’a şüpheli işlem bildirim formu
doldurularak yapılır
• Gecikmesinde sakınca görülen hallerde
derhal MASAK’a ve C.savcılığına bildirim
yapılır
Şüpheli işlem bildirim usulü
Şüpheli işlem bildirim formu
222
139
25
77
194180
289
352
0
50
100
150
200
250
300
350
400
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
2 193 324 68 101 194 180 289 352Genel Toplam 1703
Yıllara göre ŞİB sayıları(Bankalar + ÖFK’ler)
•Bildirimde bulunanlara cezai ve hukuki
koruma yok
•Bildirimde bulunanların kimliklerinin gizli
tutulduğu konusunda endişelerim var
•Bankam müşteri kaybedebilir
•ŞİB konusunda yeterli bilgim yok
Neden şüpheli işlem bildiriminde
bulunmuyoruz?
•Banka yönetiminden çekiniyorum
•Şüpheli işlem tipi sayısı çok az
•Bu sistemin, karapara aklama suçunun tespitinde
yararı olduğunu düşünmüyorum
•Bildirimde bulunmasam kim bilecek, tespiti çok zor,
hatta imkansız
Neden şüpheli işlem bildiriminde
bulunmuyoruz?
•Başım kötü kişilerle belaya girebilir
•Bildirim prosedürü çok fazla
•Paranın akı karası olmaz
Neden şüpheli işlem bildiriminde
bulunmuyoruz?