Nevra TÜTÜNCÜ

İbrahim BETİL

Hafiften BankacılıkEylül 2015

Nevra TÜTÜNCÜ

Kimdir ?71 yaşında (1944 İstanbul)

Robert Yüksekokulu İş İdaresi ve İktisat Mezunu (1968)

19681973

1981

TSKB

Özel Sektör

1994

Banka’lar

1995

YDH

Günümüz

STK’lar

5 yıl 13 yıl

8 yıl1 yıl 20 yıl

2002

8 yıl58 yaş

Nevra TÜTÜNCÜ

Bankacılık Tecrübesi

1981 1994

1999 2001 2008 2015

KrizBelirsizlik

Özallı Yıllar -> Liberalleşme

Pamukbank İktisat Bankası Garanti Bankası

Körfez Bank United Garanti Bank Ekspres

GM-GMY

Kurucu

Kastelli

Kriz

Nevra TÜTÜNCÜ

İlk Söz

Günümüzde bankacılar; Eskilerin yaptığı gibi bakir topraklarda

gönüllerince at koşturarak değil,Dar alanlarda kısa paslaşmalarla

para kazanıyor.ama

Yine de Biyografiler kıymetli…

Nevra TÜTÜNCÜ

Kitap Neyi Hedefliyor?

• Yönetsel kararların bir iç muhasebesi • Amaç; ders vermek değil; çünkü deneyimler,

kişisel ve biricik

Günlerden bir gün karar verirseniz bir mesleğeÖzen gösterin önce, iyi arkadaş seçmeye *

* Sf. 15 – Teşekkür …

Nevra TÜTÜNCÜ

Bankacılığa Giriş

• İlk temas: Üniversite 3. sınıf, 1967 yazıGönüllü staj (YKB-Dış İşlemler, 2.5 ay)

“İki buçuk ay için kapısını açacak tek kurum YKB oldu.…Bu iki buçuk aylık dönemde kendimi o kadar iyigösterebilecektim ki, belki bana okuldan sonra kendileriyle çalışmam için … ikna etmeye çalışacaklardı.… Gençliğimin en sıkıntılı iki buçuk ayını bankada yaşadım. Hem de hiçbir şey öğrenmeden. … Yaşamımda yapmayacağım Tek şey bankacılıktı. Bu kadar tekdüze, sıkıcı bir işte çalışmak bana göre değildi. … ıvır-zıvır formalitelerle karbon kağıtlarla Dolu bir iş… meraksız, ilgisiz birçok insanla doldurulmuş bir ortam.”

* Sf. 19-20-21

Nevra TÜTÜNCÜ

Bankacılığa Giriş

• İkinci temas: Askerlik dönüşü, 1970İşsizlik dehlizinde bir liman , kaderin oyunu (TSKB)

“Başlangıçta benim gibi bir genci hangi büyük şirket kapacak, diye seçici davranırken, …seçtiğim şirketlerin benimle ilgilenmediklerini keşfettim.TSKB “normal” bir banka değildi, proje değerlendirmesi gibi İşlerle uğraştığı için, bankacılıkla ilgili yargılarıma aykırı olmayacaktı. Arthur Andersen – İngiltere’deki posta grevine bağlanmış bir kader oyunu . TSKB ile tamam mı, devam mı??? (Etik değerler)“Bizi seçmişlerdi. İş yaşamında söz önemliydi. İnsanların bana güvenini sarsmamalıydım.Burada da sıkıldım., rahat ve lüks çalışma koşullarına rağmen ayrılmaya karar verdim… çünkü ekonominin aslı üretimdi.”

* Sf. 25-26-27

Nevra TÜTÜNCÜ

Bankacılığa Kısa Bir Ara

• Reel Sektör: Aile-Arkadaş Şirketi, 1973Asıl neden neydi ? (Hala cevapsız)

“Ekonominin aslı üretimdi finansman bence ikinci planda olmalıydı. Birşeyler üretmeli ortaya somut birşeyler koymanınkeyfini yaşamalıydım. Gerçek neden bu muydu, hala bilmiyorum.Sekiz yıl sanayicilik yaptım. Keyifle, zevkle…

* Sf. 27-28

Nevra TÜTÜNCÜ

Kalıcı Bankacılığa Doğru

• Eski Dostlar: M.Emin Karamehmet, 1977Robert Kolej

“O zamanlar da içine kapanık, kendi halinde…Mehmet birkaç yıl sonra okuldan ayrıldı İngiltere’ye gitti…”

Hüsnü Özyeğin, 1977 Robert Kolej

“Sürekli hareket halinde, koşturan…Üniversite öğrenimi için ABD’ye gidip uzun yıllar orada kalınca, ilk olarak 1977’de karşılaştık.”

• İbrahim Betil’in kredi ihtiyacı, üç eski dostu Pamukbank’ta birleştirir. 1980 sonları.

* Sf. 30-31

Nevra TÜTÜNCÜ

Kalıcı Bankacılığa Doğru

• İş Teklifi : M.Emin Karamehmet, 1981Uluslararası Bankası, Genel Müdür

İ.B: “Ben bankacılıktan anlamam. Sekiz yıldır sanayicilik yapıyorum.”M.E.K: “Biz Pamukbank’ı aldığımızda bankacılıktan anlıyor muyduk? Çalıştık, öğrendik. Korkma, yaparsın.”

• İlk Ders: M.E.K’in Çalımı !“Sonunda Mehmet O’nu (Erol Aksoy) tercih etti, Uluslararası’na genel müdür yaptı. Bana da telefon edip ‘Hüsnü seninle görüşmek istiyor’ dedi. Hüsnü bana Pamubank’ta genel müdür yardımcılığı önerdi. Fazla dert edinmedim. Kendime güveniyordum.”

* Sf. 33-36

Nevra TÜTÜNCÜ

Pamukbank Günleri• Kurtlar Sofrası: Yönetim Kurulu ile tanışma

Kurumsal Pazarlama’dan Sorumlu GMY

“Sonradan adının Cavit Oral olduğunu öğrendiğim kişiden: ‘İş programınızı bize anlatın, bu görevde neler yapmayı düşünüyorsunuz?’Bu da nerden çıktı? Böyle bir hazırlığım yok. Hüsnü bana ‘kısaBir özgeçmiş hazırla yeter’ demişti.”

– Cavit Oral– Muzaffer Ersoy (Kazım Taşkent taktiği-şeker hastalığına pansuman)

“Her yönetim kurulu üyesi kuruma biraz ısınınca, kendisine Özel birşeyler yapılmasını bekler. Yabancılarla temaslarıma Bakarak da buna biraz şaşırdığımı itiraf etmeliyim.” (Murahhas azaya oda tadilatı)

* Sf. 37-40

Nevra TÜTÜNCÜ

Pamukbank Günleri

• Çukurova Olayı: Kurumsal YönetimHüsnü Özyeğin vs M.Emin Karamehmet

Genel Müdür vs Patron

“Bazı ‘caterpillar’ parçalarının yurtiçine gümrüksüz girmesinden, Türkiye genel temsilcisi Çukurova İthalat sorumlu tutulmuştu ve şirketin genel müdürü M.E.K’ti.Mehmet, ortalık yatışana kadar yurtdışında olmayı tercih etti. Bu dönemde Mehmet’in Hüsnü ile arası açıldı: isteği şirketiyle İlgili işlerin yarıda kalmaması için bazı kredi işlemlerinin yapılmasıydı. Hüsnü de buna direnç gösteriyordu. Hüsnü, Bankanın genel müdürüydü.”

* Sf. 41-42

Nevra TÜTÜNCÜ

Pamukbank Günleri• Özallı Yıllar: Ağır Kalan ‘Bürokrasi’

Güvercinime Dokunma !

- Libya’ya güvercin ihracatı nasıl sekteye uğradı?Hızla gelişen liberalleşme (dışa açılan ekonomi) karşısında ağırkalan bürokrasi…

- Bodrum Belediye Başkanı: “Kafama pisleyen bu kuşu hemen tutuklayın.”

• Türkiye-Libya Dostluk Derneği’nin kuruluşuFişlenen mezuniyet konuşması (Dernek önündeki engel Betil)

“Biz diplomalarımızı alırken mutluluğumuz, aynı diplomayı almayahak kazanıp şu anda almayan öteki üniversitelerdeki arkadaşlarımızın mutsuzluğuyla gölgeleniyor.”

Değişebiliyor muyuz? (Koç Grubu stajı, dolma yapan Amerikalı)

* Sf. 45-58

Nevra TÜTÜNCÜ

Pamukbank Günleri

• Tanrılar Katı’ndaki Kast: İstenmeyen Adam Betil

Kredici ve pazarlamacıların kadim çatışması

“Önce yanlarına sokmazlar, direnirler; korkularına vermelisin Kendine güven. Ortalarına dalıp, içlerine yumuşak girmelisin.”

Yılmaz Başar – Anadolu Kredilerinden sorumlu GMY“Ben çoluk çocukla işbirliği yapmam.”Vural Akışık – İstanbul Kredilerinden sorumlu GMY

Gel zaman git zaman….

İbrahim Betil yükselir, yükselir… (iki GMY ayrılırken, krediler Betil’e bağlanır.)

Garanti Genel Müdürü Betil’in bir mektupla imtihanı:Şube müdürlüğüne razı olan Yılmaz vs prensipler, prensipler…

* Sf. 59-61

Nevra TÜTÜNCÜ

• İhracat odaklı büyümenin cilveleri …

– Gaziantepli hayvan ihracatçısı Niyazi– Başak Grubu Ertan Bey ! (gel de batma)– Sultan Halı : ‘Danışman’ken ayrı, ‘Başkan’ken ayrı

görünür (Bedrettin Dalan)– A.Kendinehayran (Haciz öyle değil böyle olur)– İcralık yalıyı satmaya Banka’nın gücü yeter mi?

(çalışmayan hukuk)

Pamukbank Günleri

* Sf. 62-72

Nevra TÜTÜNCÜ

• İşe bakış … Bir çay bir kahveye zaman yoktu !İbrahim Betil’e mi, Dönemin hızına özgü bir şey mi ???

“Odama gelenlere genelde çay ya da kahve ikram etmemek gibi kimilerince oldukça ‘saygısız bir davranış biçimi’ olarak yorumlanan bir ilkeedinmiştim. … İşin içine çay kahve siparişi, onun yol açtığı sohbet girince, hem laf uzuyor, hem herkesin dikkati dağılıyor hem de ardından gelecek olan kişilere haksızlık edilip onların zamanından çalınıyordu.”

Pamukbank Günleri

* Sf. 73-74

Nevra TÜTÜNCÜ

• Karabasan: Kredi tekniğini bilmeden kredici olmak Kastelli (Cevher Özden) Kaçıyor ! Bankacılığın ana sorunsalı: Alınan risk getiriye değiyor mu?

“Haftada 3-4 tane Kastelli kredisi geliyordu. Bu iste kazanç olduğunu savunan bazı yönetici arkadaşlarım kredi verilmesinden yana ısrar ediyor, öte yandan ben hesap yapıp bu işteki kazancı anlamaya çalışıyor ama bulamıyordum.

‘Beyler bu işte bir kazanç yok, mevduatı şişiriyoruz, üstelik bize de pahalıya geliyor. Nerdeyse yüzde yüz maliyetle kaynak alıyoruz.’ dememe rağmen toy ve deneyimsiz genel müdür yardımcısı olarak dikkate alınmıyordum. … Bankada pek çok konuda olduğu gibi, Kastelli kredilerinde de sanırım Gereğinden fazla büyümüştük.”

İbrahim Betil, Kastelli’nin peşinden Cenevre yolcusu: KREDİ ŞARTLARINI TAMAMLAMAK için ! (Sözleşme, kefalet vb-yasal zemini çürük krediler!)

Merkez Bankası, bankaların bankerlere mevduat sertifikası satmasını yasaklamış, Cevher’in de halka satacak ‘mal’ı kalmamıştı. Satacak malı kalmayınca daha önce sattığı malların faizini ödeyecek taze para girişi kurumuş, saadet zinciri de böyle kopmuştu.”

Cenevre’de “30 saniyede tamamlanan imzalara, Türkiye’de on iki sayfalık savunma İle vefa

Pamukbank Günleri

* Sf. 77-87

Nevra TÜTÜNCÜ

• Güneş Olayı: Haklılık önemlidir ama İlişkiler daha önemli !

“Kastelli olayı patlak verir vermez Güneş Gazetesi’nde Pamukbank’la ilgili

Asılsız bir haber patladı. ..Hadlerini bildirmek için mahkemeye verdik, tazminat davası açtık.Dava sonuçlanmış ve Gazete, Pamukbank’la ilgili yalan haberinden dolayı tazminata mahkum olmuş ve açılışından beri üç yıl geçmişti.…(Bu esnada Gazete sahipliği ve yönetim el değiştirmiştir. Gazete’nin yeni sahibi, Betil’i arayarak tazminattan vazgeçilmesini istemektedir.)…“Affedersem bunca uğraş, haklılık uğruna mücadele boşa gitmeyecek miydi? Ta başından beri horoz gibi diklen, sanki kendi malınmış (banka) gibi inatla uğraş, sonra vazgeçme önerisinin altına imza at. Sen kimsin, sermayenin bu gücüyle başa çıkmak kim?”Güneş davasının “ acaba bir yenilgi mi olduğu”nu kendime sormuş ve Korkumdan cevabını vermekten kaçınmışımdır.”

Pamukbank Günleri

* Sf. 88-93

Nevra TÜTÜNCÜ

• Genel Müdürlük : Tanrılar Katı’nda Dengeler

“Hüsnü’den boşalan genel müdürlük koltuğunu bana önerdiler. Banka genel müdürü olmakla herhangi bir kayba uğramış kişi yoktu. Sonradan öğrendim ki, genel müdürlük bilinmez, zaten zaman içinde öğrenilirmiş..Öneriyi kabul ettim; ancak bu arada Mehmet (Karamehmet) nedense galiba bana bir uyarı vermeyi uygun görmüştü. Belki de genel müdür olmayı bekleyen GMY Doğan Çınar’ı küstürmemek amacıyla, onu dış işlemlerden sorumlu yönetim kurulu üyesi yaptı. Kısacası bankada iki baş, çift kaptan yarattı..Pamukbank genel müdürlüğüm yaklaşık bir buçuk yıl sürdü. Bu sürede kendimi başarılı bir yönetici olarak değerlendirmem mümkün değil. Bunun temelinde galiba Çınar’la çekişmemiz yatıyordu. Bizans’tan kalma Galata bankerlerine taş çıkartacak bir uyumsuzluk içinde kurumu yönetemedik.

Pamukbank Günleri

Sf. 103-106http://www.turklider.org/TR/EditModule.aspx?TabId=166&mid=999&ItemId=12965

Nevra TÜTÜNCÜ

• Survivor: Bir fotoğraf makinesininUcundaki Macera

Mücadele ruhuna ve prensiplerine hayran kaldığım bir serüven: Kara yoluyla Kuveyt-Bağdat yolculuğu

Pamukbank Günleri

Sf. 107-122

Nevra TÜTÜNCÜ

• Bir İstifa: Tanrıların Gazabı İş hayatının ana kuralı: “Usul esastan önemlidir!”

“1985 Ağustos’unda Mehmet (Emin Karamehmet) şirketlerinden biri için kredi istedi, uygun görmedik. …Bir süre sonra kredinin sessiz bir şekilde verildiğini öğrendim. Mehmet bizim Çınar’ı ikna etmiş ve haberim olmadan kredi kullandırılmış. Yönetim Kurulu önünde Çınar’a bunu sordum, doğru dürüst cevap veremedi. Başımı Mehmet’e çevirdim. O da sessizdi. Çınar’a bağlı birimlerin bu nedenle denetlenmesi için yetki istedim. Vermediler. Bu şartlar altında genel müdürlük yapamayacağımı söyleyerek istifa ettim.Bankadan ayrıldığımda nerede, hangi hataları yapmıştım, onları değerlendiriyordum.Yaklaşık bir yıl sonra Erol Aksoy’a tahammül edemeyip İktisat’ın genel müdürlüğünden ayrıldıktan sonra başıma gelenlerin yanında,Çınar fazla bir şey yapmış sayılmazdı. Benim ardımdan Çınar bankanın genel müdürü oldu ancak Mehmet’le Çınar’ın yolları da bir buçuk sene sonra ayrıldı.”

Pamukbank’tan Ayrılık

Sf. 123-126

Nevra TÜTÜNCÜ

• İç&Dış Gözlem: Doğru’yu Kim Bilir?Bilimsel Metodlar da Yanılır

“Pamukbank’tan ayrıldıktan sonra görünürde herhangi bir iş

alternatifim yoktu. Yapılan bazı iş tekliflerinin artılarını ve eksilerini, belirlediğim kriterlere uyumu açısından bir kağıdın üzerine yazdım. Hata payını en aza indirmek için oldukça bilimsel bir yöntem geliştirmiştim. Kriterlere en uygun düştüğü için, çevremdeki bazı yakınlarımın tersine önerilerine rağmen, İktisat Bankası genel müdürlüğüne karar verdim. Kendimle ilgili en iyisini ben bilir, en doğru kararı ben verirdim. Ancak İktisat Bankası’nda ancak 6 ay kalabildim. “Altı ayda iş değiştiril mi, bundan sonra bir yerde iş bulamazsın?” uyarılarına kulak asmadım, Garanti Bankası’ndan ısrarla aldığım öneriyi kabul ettim.

Kısa Bir Durak: İktisat

Sf.123-126

Nevra TÜTÜNCÜ

• Kurum kültürü - Bağlılık

– Transfer ol-a-mayan müdire (Mevlut Aslanoğlu)– Küfürbaz Memure– Kredi nasıl batırılmaz? Gerekirse cebren.– Kredi batağı ile kahrolan müdür

Garanti’li Günler

* Sf. 127-136

Nevra TÜTÜNCÜ

• Üstün Yetenek

Üstün yetenekli insanların farkı; hata yapmamak değil, yapılan hatayı sonucu etkilemesine izin vermeden düzeltebilmektir.

Sekreter Pınar – Fransa vizesi örneği….

Garanti’li Günler

* Sf. 139-142

Nevra TÜTÜNCÜ

• Futbol-Siyaset-Para Üçgeni

- Niğde Spor (Ferit Şahenk) Vali kaymakam- Boluspor – Milli Eğitim bakanı- Beykoz Spor - Devlet Bakanı (Batı görmüş geçirmiş

ama seçmen baskısı dize getirmiş.)- Zoraki sponsor – Sarıyerspor- Ve Betil, Bank Ekspres’te inadı bırakır: Erdemirspor“Ekonominin siyasetten ayrılıp ayrılmayacağı konusunda pek çok tartışmada görüşlerimi anlatmışımdır. Siyasetin futboldan ayrılıp ayrılmayacağı konusunda tartışmaya gerek olmadığını düşünüyorum.”

Garanti’li Günler

* Sf. 151-164

Nevra TÜTÜNCÜ

• Bazen proje değil güvence krediyi batırır

- 3.5 ayda batan kredi: Talia Havayolları- 1988 Türkiye’deki turizm patlaması – özel sektöre izin- Başlangıç harcamaları ve uçak kirasının ilk iki taksidinin

finansmanı sağlandı- Uçak kazası sonrası 15 mürettebat ve uçak, - Yeni uçağı almaya giden helikopterde de kalan mürettebatın

ölümü ile işler tıkandı.- Proje doğru ama kaza halindeki iş kaybının sigortalanmaması

itibariyle, teminat yetersizdi.

Garanti’li Günler

* Sf. 151-164

Nevra TÜTÜNCÜ

• Unvan başka, menfaatler başka

“Yıllarca eğitilmem de işe yaramadı saflığımı gidermeye Boşboğazlık etme, arkadaşın diye, dertleştiğin kişiye”

Başbakan Özal’ın Hazine Müsteşarlığı teklifi : erken konuşunca, ölü doğan bebek İstişare amaçlı yemek: Can Paker ve Ahmet Yücekök (Deniz Baykal’ın danışmanı, prof-akademisyen ve Milliyet Gazetesi yazarı)

Garanti’li Günler

* Sf. 174-181

Nevra TÜTÜNCÜ

• Bir müteşebbisin doğuş ve batışı:Alpaslan Beşikçioğlu

İzmirli kuru üzüm ve incir ihracatçısı bir ailenin müzisyen olmak isteyen 3.kuşak halkasından bir müteşebbis doğumu: Babanın derin insan psikolojisi…(askerlik dönüşü işe ısındırma)

İşleri patates ve besi üreticiliğini ekleyerek büyüten, çalışanları için tatil köyü ve evler yaptıracak, eğitimi tabela yazılarıyla hayata taşıyacak kadar önemseyen bir iş adamının batışı.

İyi olmak (iyi işadamı, iyi insan) yetmiyor, iyi ve başarılı kalmak lazım…

Garanti’li Günler

* Sf. 191-199

Nevra TÜTÜNCÜ

Hiç Yoktan Banka Kurmak

• Garanti Yönetimi’nin ortaklık teklifine soğuk bakması üzerine Betil, kendi bankasını kurmaya karar verir. Kurar da …

• İzin süreci biraz zahmetli (Barlas’ın boşboğazlığı: Hazine Dış Ticaret Müsteşarı Çin B.Elçisine Tokyo Anılarından bahsetmesi, Hükümet değişikliği)

• Onunla yola çıkacağım diyen kişilerin çoğu (gazeteci, holding yöneticisi …) sözde kalsa da

Fevri miydi sorusu belki sorulabilir; amaSıfırdan başlama ve uygulama cesareti takdire şayan !

* Sf. 246-257

Nevra TÜTÜNCÜ

Kurdu da Ne Oldu?

• Bembeyaz sayfaya yazı yazmak gibi başlar herşey?• Ama tek kalem tutan sen değilsen resim gittikçe

uzaklaşır hayal ettiğinden

- Verdiği banka hisselerini iade etmek isteyen yöneticiler…

“İstediğim olmuş muydu? Bazı şeyler istenmeden verilince değeri beklendiği gibi olmuyor muydu? Bazı şeylerin önemi kişiden kişiye değişiyor muydu? Benim meslek yaşamımda çok önemli gördüğüm ve uğruna önemli olanakları Teptiğim bir düşünce, yoksa benim değer verdiğim kadar önemli bir düşünce değil miydi?”

* Sf. 261-269

Nevra TÜTÜNCÜ

Nasip, Kısmet

• 1991 yılındaki ani bir kararla banka kuran Betil,1994 krizi sonrasında da tüm çabalarına rağmen Bank Ekspres’i devredecektir. Üstelik;- Devirden sonra, tüm banka mevduatlarınadevlet garantisi geldiği ve- Bunda, kendisinin serzenişlerinin doğrudan etkisi

olduğu halde.Vesile olmak başkadır, nasibi olmak başka!!!

Sf. 270-275

Nevra TÜTÜNCÜ

Bir Sayfa Kapanırken: Bankacılığa Veda

Bank Ekspres’in satışından sonra;

“Tuhaftır ama tüm bu gelişmelere bakarak ister istemez 1967 yazında, Yapı Kredi’de, ilk stajımı yaparken bankacılığın bana göre olmadığına karar veren 23 yaşındaki genç halimi anımsıyorum.Acaba aradan geçen 27 yılda, tüm yaşadıklarım, mücadelelerim, kayıplarım ve kazançlarımdan sonra, gele gele yine aynı noktaya, 23 yaşımdaki o kararlı halime mi gelmiştim?

* Sf. 274-275

Nevra TÜTÜNCÜ

Kitaptan Çıkarımlar

• Hayattaki kritik anlarda hızlı tepkiler yerine serinkanlılık iyidir. (Hiç yoktan banka kurmak)

• Zulüm görmekten şikayet etmeyelim. Gün gelir biz de zulmetmiş/edecek olabiliriz. (Şube müdürlüğü isteyen eski GMY)

• Kimlerle yola çıkarsanız çıkın– Çoğu kişinin vaatlerinin lafta kalacağı– Kalanlarının da işler zora girince yolda

bırakabileceğini unutmayın. (Bank Ekspres)

Nevra TÜTÜNCÜ

Son Söz

“İnanıyorum ki önemli olan sağlıklı olmak ve ayakta kalıp nefes alabilmektir. İnsanlar bu iniş çıkışlarla

olgunlaşırlar, yaratıcılıkları gelişir.Ayrıca gün doğmadan neler doğar. Sen yarın neler

olabileceğini biliyor musun?Bunlar önemli değil. Sıkılma başka bir proje bulur

oyalanırız.”

Eski bir dost tavsiyesiBank Ekspres’in kuruluş sürecindeki aksaklıklar sırasında

* Sf. 259