Embed Size (px)
Citation preview
Hazırlayan: Talat Aydın ŞEN
Küreselleşme
Tanımı: uluslararası mal ve hizmet ticareti ile uluslararası sermaye hareketlerinin hızla artması, ulus ötesi isletmelerin bilgi, iletişim ve ulaştırma teknolojilerinde yaşanan gelişmeler yoluyla üretimi küresel düzeyde gerçekleştirmesi sonucu ulusal ekonomilerin birbirine bağlanması sürecidir.
2
Küreselleşme Tarihi
Birinci Dalga:
• Batı’da kapalı tarım ekonomisinden ticari kapitalizme geçişle birlikte başlar.
• Deniz ticaretinin gelişmesi dış pazarlara açılma açısından önemli rol oynamıştır.
• Feodal beyliklerin yıkılıp yerine “ulus devlet”lerin kurulması sonucunu doğurmuştur.
3
Küreselleşme Tarihi
İkinci Dalga:
• İtici gücü olarak artan sanayileşmeyi gösterebiliriz.
• Ulusal pazarların yeterliliğini yitirmesi yüzünden yeni sömürgeler arayışı içine girilmiştir.
• Bu sömürgecilik faaliyetinin adı da Emperyalizm’dir.
4
Küreselleşme Tarihi
Üçüncü Dalga:
• 20.yy sonunda teknoloji ve üretimin örgütlemesindeki değişimle başlar.
• Ulus devletlerin etkinliğini yitirerek uluslar arası kuruluşların verdiği kararlara bağımlı hale gelmesine sebep olmuştur.
• Etkileri sanayi devrimi gibi kolay görülmese de onun kadar önemli olacaktır.
5
Uluslararası Mali Kuruluşlar
Tanımı: Diğer faaliyetlerine rağmen iktisadi yönü ağır basan kuruluşlar, uluslararası iktisadi kuruluşlardır.
6
Uluslararası Mali Kuruluşlar
Amaçları:• Uluslararası mal alışverişlerinde ödeme güçlüklerinin
ortadan kaldırılması.• Uluslararası likidite yaratılması.• Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarının
sağlanması• Ekonomik birleşme, serbest ticaret ve işbirliği
ilişkilerinin pekiştirilmesi.• Ülkelerin ortak iktisadi kararlar alıp, daha sıkı iktisadi
işbirliğine teşvik edilmesi.
7
Bretton Woods Konferansı
Uluslararası mali kuruluşların tarihinde çok önemli bir yer tutar. Alınan kararlar dünya ekonomisinin geleceğini şekillendirmiştir. Yaşanan mali buhranlara tepki olarak 1944’te yapılan bu toplantıda genel olarak iki görüş yarışmıştır. Bunlar Keynes’in savunduğu “İngiliz Planı” ve White’ın savunduğu “White Planı”dır.
8
Keynes ve White’ın Görüşleri(Ortak Yönleri)
1) Her ikisi de, döviz kurlarının uluslararası bir kuruluş tarafından kontrolünü öngörmekteydi.
2) İki plan da, ülkelerin uluslararası likidite stokunu artırmaya amaçlıyordu.
3) Her iki plan da, uluslararası dengenin bozulmasına yol açabilecek uygulamalara girişen ülkeleri denetleme hakkını, ilgili uluslararası kuruluşa veriyordu.
4) Her iki plan da çok taraflı kliring mekanizması öngörüyordu.
5) İki plan da genelde liberal anlayışa dayalı olmakla birlikte, gerektiğinde ekonomiye müdahale edilebileceği görüşüne yer vermekteydi.
9
Keynes ve White’ın Görüşleri(Farklı Yönleri)
1. Keynes planındaki Kliring Birliği’nin kaynakları,White planındaki İstikrar Fonunun kaynaklarının beş katı düzeyindeydi.
2. White planından farklı olarak Keynes planı üye devletlerin, aktiflerini birliğe hemen teslim etmelerini istemiyordu.
3. Sadece savaştan önceki son üç yılın dış ticaret değerleri ortalamasını kota olçüsü olarak kabul eden Keynes planına karşılık; White planında, ülkelerin fona katılma kotaları ve oy hakları için dış ticaretin yanısıra, milli gelirlerinin ve altın – döviz rezervlerinin de esas alınması gerekiyordu.
4. White planı döviz kuru sistemi konusuna Keynes planından daha fazla eğilmiş ve açıkça sabit istikrarlı ve ara sıra ayarlanabilen bir kur sistemi önermiştir.
10
Keynes ve White’ın Görüşleri(Farklı Yönleri)
5. Keynes planı dış dengesizlikleri düzeltme yükümlülüğünü hem dış açık veren hem de dış fazla veren ülkelere yüklediği halde; White planı bu yükümlülüğü daha çok dış açık veren ülkelere yüklemekteydi.
6. Keynes planında Kliring Birliği tamamen apolitik bir kuruluş olarak öngörülmüşken, White planında siyasi iktidarların hakim olabileceği bir fon düşünülmüştür
11
12
Uluslararası Ölçekteki Mali Kuruluşlar
–Uluslararası Para Fonu (IMF)
–Dünya Bankası Grubu (WBG)
13
Uluslararası Para Fonu(Amaçları)
1. Ekonomik istikrarsızlık çeken ve dış ödemeler bilançosu açık veren ülkelere bunların finansmanı için kısa süreli kredi sağlamak;
2. Uluslararası parasal ilişkilerin düzenli ve uyum içinde gelişmesini gözetlemek;
3. Üye ülkelerin uluslararası ticari bankalara veya resmi kuruluşlara olan ve ödenemeyen borçlar sorununun çözümü için ödeme planları ve borç erteleme anlaşmaları hazırlamak;
4. Üye ülkelerdeki makroekonomik ve yapısal uyum politikalarını desteklemek
5. Dış ticaret ve kambiyo rejimleri ile ilgili teknik yardım ve eğitim hizmetleri sunmak;
6. Üyeler arasında daha liberal dış ticaret politikalarının benimsenmesini özendirmek.
14
IMF Örgüt Şeması
15
IMF’nin Kredi Özellikleri ve Anlaşmaları
• Kredi dilimleri ve stand-by anlaşmaları
• Telafi edici ve olası durumlar finansman hesabı
• Tampon stok finansman kolaylığı
• Uzatılmış fon kolaylığı
• Genişletilmiş finansman kolaylığı
16
Dünya Bankası Grubu (WBG)
Uzun adı “Uluslararası Yeniden Yapılandırma ve Kalkınma Bankası” olan kurum, 1944 yılında Bretton Woods konferansında kurulmuştur. İlk başlarda 2. Dünya savaşının neden olduğu yıkımı giderme amacı olmasına rağmen zamanla bu amacından uzaklaşarak gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelere kredi veren bir sermaye kuruluşu haline gelmiştir.
17
Dünya Bankası Grubu Örgütleri
• Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD)
• Uluslararası Kalkınma Ajansı (IDA)
• Uluslararası Finans Kurumu (IFC)
• Çok taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA)
• Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID)
18
Bölgesel Ölçekteki Mali Kuruluşlar
– Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA)
– Karadeniz Ekonomik İşbirliği (BEC)– İslam Kalkınma Bankası (IsDB)
19
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması
ABD, Meksika ve Kanada arasında dört yılı aşkın müzakereler sonucunda imzalanarak 1 Ocak 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu ülkeler arasında daha öncelerde de alınmış çeşitli ticaret anlaşmaları olduğu için çok büyük farklılık doğurmamıştır. Asıl amacı ticaretin mümkün olduğu ölçüde serbestleştirilmesidir.
20
Karadeniz Ekonomik İşbirliği
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) fikri, 1980'li yılların sonunda Doğu Avrupa Ülkeleri ve Sovyetler Birliği'ndeki değişim sürecinin hızlandığı bir dönemde doğmuştur. Başlangıçta KEİ' nin amacının Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında aşamalı olarak bir "serbest ticaret bölgesi" kurulması olduğu belirtilmiş, ancak daha sonra yapılan toplantılarda bu girişimin "ekonomik işbirliği" çerçevesinde değerlendirilmesi gereken bir girişim olarak nitelendirilmiştir.
21
İslam Kalkınma Bankası (IsDB)
İslam ülkeleri arasında bir uluslararası kalkınma mali kuruluşunun oluşturulması fikri ilk kez 1970 yılında ortaya atılmış. Bunun ardından banka 1974 yılında kurulup ertesi sene de faaliyetlerine başlamıştır. Şu anda 48 üyesi bulunmaktadır. Temel amacı İslam prensipleri ışığında üye ülkelerin ve çeşitli ülkelerde yaşayan müslümanların ekonomik gelişimlerinin ve sosyal ilerlemelerinin sağlanmasıdır. Bankanın islam düşüncesini yaymak maksadıyla da ülkelere maddi yardımlar yaptığı bilinmektedir.
22
Sonuç
İnsanoğlu beraber yaşamaya başladığı ilk zamanlardan beri örgütlenme ihtiyacı hissetmiş ve bunu her alana yansıtmıştır. Ben bu çalışmamda sizlere bazı uluslararası ekonomik örgütlenmelerden bahsettim. Ve bunların gelecekleri hakkında toplu bir öngörü yapmak gerekirse; Bu kurumlar dünya siyasetini şekillendiren aktörleri arkalarına aldıkları sürece varlıklarını sürdüreceklerdir. Yıkılsalar da farklı bir isim altında kurulmaları kaçınılmazdır.
23
