NEDEN DÜZ ORANLI VERGİ? Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

Azalan Oranlı Tarife

Artan Oranlı Tarife

Düz Oranlı Tarife

Vergi Tarifeleri

Azalan Oranlı Tarife

Azalan oranlı tarife matrahın artmasına paralel olarak vergi oranın da azalmasını ifade eder.

Artan Oranlı Tarife

Artan oranı tarifede vergiye tabi gelir,harcama veya servet yükseldikçe kademeli olarak uygulanan oran da artmaktadır.

Düz Oranlı Tarife

Her bir vergi mükellefi gelirinin aynı oranını vergi olarak vermektedir.

Tek başına gelir ve servet dağılımında adaleti sağlamak için yeterli değildir.

Çok çalışanı ve ekonomiye katkıda bulunanı cezalandırmaktadır.

Ekonomik birimlerin tasarruf ve yatırım arzularını olumsuz yönde etkilemektedir.

Çalışmayı değil,tembelliği desteklemektedir.

Tarifenin belirlenmesi objektif olamamaktadır.

Zengin kesimler en yüksek kademenin oranının belirlenmesinde baskı oluşturabilirler.

‘gelir dilimi sürüklenmesi’ olgusu ortaya çıkar.

Artan Oranlı Tarifeye Yöneltilen Eleştiriler

Uygulanması son derece basit olan bir vergidir.

Vergi adaleti açısından uygun bir vergidir. “İstikrar” ilkesine uygun bir vergidir.

“Tarafsız” bir vergi sistemidir. Ekonomide “rant kollama” eğilimlerini azaltır.

“vergi kaçakçılığı” eğilimlerini azaltır. Ekonomide “büyüme ve kalkınma ” hızını artırır.

Ekonomide servet birikimini ve sermaye artışını arttıran bir vergidir.

“Gelir dilimi sürüklenmesi” sorununu ortadan kaldırır.

rekabet edebilirlik gücünü arttırır.

Düz Oranlı Tarife

Vergilemede Adalet

Yatay Adalet

Dikey Adalet

Kanun Önünde Eşitlik

Fedakarlıkta Eşitlik

Farklı ekonomik ve mali duruma sahip olan kişilerin farklı şekilde vergilendirilmesi

Dikey Adalet

Yatay Adalet

Ekonomik ve mali durumu aynı olan kişilerin aynı şekilde

vergilendirilmesi

DÜZ ORANLI VERGİ ADİL Mİ?

Bazı Örneklerle Analizler

Tablo-1

Birey BireyinGeliri(YTL)

Vergi Oranı(%) ÖdenecekVergi(YTL)

A 1.000 10 100

B 1.000 10 100

C 2.000 10 200

D 4.000 10 400

E 5.000 10 500

Fedakarlıkta Eşitlik

BİREY GELİR

(YTL)

MAL-HİZMET ÖDENENVERGİ(%10/YTL)

FEDAKARLIK

ORANI(%)

A 1.000 10 % 1

B 4.000 10 %0,25

*

* Düz oranlı satış vergisi uygulanmaktadır

Standart İndirim

Standart indirim

Birey Gelir(ytl)

Standartİndirim(ytl)

VergiyeTabi

Gelir(%)

VergiOranı(%)

Ödenecekvergi(ytl)

GerçekVergi

Oranı(%)

A 10.000 5.000 5.000 10 500 5

B 50.000 5.000 45.000 10 4.500 9

C 100.000 5.000 95.000 10 9.500 9,5

D 200.000 5.000 195.000 10 19.500 9,75

E 400.000 5.000 395.000 10 39.500 9,87

En az geçim indirimi: Düz oranlı vergi sisteminde adaletin sağlanması için”en az geçim indirimi” adı altında

bir standart vergi indirimi uygulanmaktadır. Bu durumda düşük gelir,servet ve harcama sahiplerinin hiç

vergi ödememesi ya da çok az miktarlarda vergi ödemesi söz konusudur.

Adalet yönünden

Etkinlik(tarafsızlık) yönünden

Basitlik yönünden

Ekonomik etkileri yönünden

Artan oranlı vergi ve düz oranlı vergi karşılaştırması

Prof.Dr.Coşkun Can Aktan

Sosyal Bilimler Araştırmaları

Derneği

http://www.sobiad.org

Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF

http://www.canaktan.org