บทท 2

อปสงค อปทาน และดลยภาพ

2

อปสงค (Demand)

ความหมายของอปสงค อปสงค (Demand) หมายถง ความตองการสนคาหรอ

บรการ (Desire) บวกดวยความสามารถทจะจายเงนซอ (Ability to Pay) บวกดวยความเตมใจทซอ (Willingness to Pay) และไดซอสนคานน

• ความตองการซอสนคา • ความเตมใจทจะซอสนคา • อ านาจทจะซอสนคา

3

กฎของอปสงค(Law of Demand)

ปรมาณการซอสนคาและบรการใดๆ ชนดใดชนดหนงยอมเปนปฏภาคสวนกลบ (Inverse Relation) กบระดบราคาของสนคาและบรการชนดนนเสมอ (จ านวนการซอจะเปลยนแปลงในทศทางตรงกนขามกบราคาสนคา )

- ถาสนคาราคาสงขน ผซอ ซอนอยลง - ถาสนคาราคาถกลง ผซอ ซอมากขน

4

ตารางอปสงค (Demand Table)

ตารางอปสงค หมายถง ชดของตวเลขทแสดงความสมพนธระหวางจ านวนซอสนคา ณ ระดบราคาตางๆ

1. ตารางอปสงคเฉพาะบคคล เปนตวเลขทแสดงใหทราบจ านวนซอสนคาและบรการชนดใดชนดหนงของบคคลคนหนง ณ ระดบราคาตางๆ

2. ตารางอปสงคของตลาด เปนชดของตวเลขทแสดงจ านวนซอสนคาของตลาด ณ ระดบราคาตางๆ ท าไดโดยรวมจ านวนซอของบคคลทงหมดในตลาด ณ ระดบราคาตางๆ

5

เสนอปสงค (Demand Curve)

จากตวเลขทงหมดในตารางอปสงค เราสามารถแสดงเปนรปกราฟไดดวยการหาจดตางๆบนกราฟ แตละจดจะแทนดวยราคาสนคาระดบหนงกบจ านวนซอสนคา เมอลากเสนเชอมจดตางๆจะไดเสนอปสงคของตลาด ลาดลงจากซายไปขวา

6

ชนดของอปสงค

1.อปสงคตอราคา (price demand) 2.อปสงคตอรายได (income demand) 3.อปสงคตอราคาสนคาชนดอน (cross demand)

7

1.อปสงคตอราคา (price demand)

อปสงคตอราคา หมายถง จ านวนสนคาทมผต องการ ณ ระดบราคาตางๆ ของสนคาชนดนน โดยก าหนดใหปจจยอนๆคงท

8

ตารางและเสนอปสงคตอราคา (price demand)

40251510

1234

ปรมาณซอราคาสนคา

40251510

1234

ปรมาณซอราคาสนคา

ราคาสนคา

ปรมาณซอ01234

10 20 30 40

D

ราคาสนคา

ปรมาณซอ01234

10 20 30 40

D

9

2.อปสงคตอรายได (income demand)

อปสงคตอรายได หมายถง ปรมาณสนคาหรอบรการทผบรโภคตองการซอภายในเวลาหนง ณ ระดบรายไดตางๆ ของผบรโภค

อปสงคตอรายไดจะเปลยนแปลงอยางไรขนอยกบประเภทสนคา โดยแบงเปน

2.1 สนคาปกต (Normal Goods) หมายถง สนคาทวไปเมอรายไดสงจะบรโภคมากขน

2.2 สนคาดอย (Inferior Goods) หมายถง สนคาทใหความรสกดอยกวา เมอรายไดสงขนจะบรโภคลดลง

10

ตารางและเสนอปสงคตอรายไดสนคาปกต

10203040

1,0002,0003,0004,000

ปรมาณซอสนคา(Q)

รายไดของผบรโภค (Y)

10203040

1,0002,0003,0004,000

ปรมาณซอสนคา(Q)

รายไดของผบรโภค (Y) 4

3

2

1

10 20 30 40

รายได หนวย: พนบาท

ปรมาณซอ

D

4

3

2

1

10 20 30 40

รายได หนวย: พนบาท

ปรมาณซอ

D

11

ตารางและเสนอปสงคตอรายไดสนคาดอย

604020100

1,0002,0003,0004,0005,000

ปรมาณซอสนคา(Q)

รายไดของผบรโภค (Y)

604020100

1,0002,0003,0004,0005,000

ปรมาณซอสนคา(Q)

รายไดของผบรโภค (Y)

รายได หนวย: พนบาท

Q10 20 30 40 50 60

5

4

3

2

1

0

D

รายได หนวย: พนบาท

Q10 20 30 40 50 60

5

4

3

2

1

0

D

12

3.อปสงคตอราคาสนคาชนดอน (cross demand)

อปสงคตอราคาสนคาชนดอน หมายถง ปรมาณสนคาทผบรโภคตองการซอภายในระยะเวลาหนง ณ ระดบราคาตางๆ ของสนคาอนทเกยวของ โดยทอปสงคตอราคาสนคาชนดอนจะเปลยนแปลงอยางไรขนอยกบประเภทสนคา

(1) สนคาใชประกอบกน (Complementary Goods) (2) สนคาใชทดแทนกน (Substituted Goods)

13

ตารางและเสนอปสงคตอราคาสนคาใชประกอบกน

369

12

40251510

ปรมาณการซอน าหมก(Q)

ราคาปากกาหมกซม (P)

369

12

40251510

ปรมาณการซอน าหมก(Q)

ราคาปากกาหมกซม (P)

40

30

20

10

2 4 6 8 10 12

P

Q

D

40

30

20

10

2 4 6 8 10 12

P

Q

D

14

ตารางและเสนอปสงคตอราคาสนคาใชทดแทนกน

1234

80100120140

ปรมาณการซอไก(Q)

ราคาหม(P)

1234

80100120140

ปรมาณการซอไก(Q)

ราคาหม(P)140

120

100

80

0

1 2 3 4 Q

PD

140

120

100

80

0

1 2 3 4 Q

PD

15

ปจจยทเปนตวก าหนดอปสงค

• ราคาสนคา (P) • รายได (Y) • ราคาสนคาชนดอน (P0) • การกระจายรายได (Di)

• รสนยม (T) • จ านวนประชากร (Pz) • ฤดกาล (S)

16

ฟงกชนอปสงค

จากปจจยทเปนตวก าหนดอปสงคทกลาวมาขางตน สามารถน ามาเขยนเปนความสมพนธในรปฟงกชนไดดงน

Qd = f(P,P0,Di,Y,T, Pz,S)

17

การเปลยนแปลงของอปสงค

1. การเปลยนแปลงของอปสงคตอราคา หมายถง การทจ านวนซ อ ส น ค า เ ป ล ย น แ ป ล ง ไ ป เนองจากราคาสนคาเปลยนแปลง (โดยปจจยอนๆคงท) ท าใหเสนอปสงคไมเปลยนแปลง แตเปนการเคลอนยายในเสนอปสงค (move along curve)

P

Q

P1

P2

Q1 Q2

A

B

เคลอนยายบนเสนอปสงคเดม

P

Q

P1

P2

Q1 Q2

A

B

เคลอนยายบนเสนอปสงคเดม

18

การเปลยนแปลงของอปสงค (ตอ)

2. การเปลยนแปลงของปรมาณอปสงค หมายถง การทปจจยทก าหนดอปสงค ตวใดตวหนงหรอหลายตวเปลยนแปลงไป ในขณะทระดบราคาสนคาคงท ท าใหเสนอปสงคเคลอนยายทงเสน (shift)

D1 D2D3

P

QQ3 Q1 Q2

เคลอนยายทงเสน

I +, (Ps +, Pc -), Pz +, Di +, T+ , S

เพมลด

D1 D2D3

P

QQ3 Q1 Q2

เคลอนยายทงเสน

I +, (Ps +, Pc -), Pz +, Di +, T+ , S

เพมลด

19

อปทาน (supply)

ความหมายของอปทาน

อปทาน(supply) หมายถง ปรมาณสนคาหรอบรการทผผลตตองการผลตเพอจ าหนาย ณ ระดบราคาตางๆ ในชวงเวลาหนง โดยสมมตใหปจจยอนๆคงท

- ความเตมใจทจะเสนอขาย - ความพรอมหรอความสามารถทจะเสนอขาย

20

กฎของอปทาน(Law of Supply)

ปรมาณของสนคาและบรการชนดใดชนดหนงผผลตหรอพอคาตองการจะขายยอมแปรผนโดยตรงกบราคาของสนคาและบรการชนดนนเสมอ

- ถาราคาสนคาสงขน ผผลตจะผลตเพอขายมากขน - ถาราคาสนคาลดลง ผผลตจะผลตเพอขายนอยลง จ านวนการผลตจะเปลยนแปลงในทศทางเดยวกนกบราคา

สนคา เรยกวา กฎของอปทาน

21

ตารางอปทาน (Supply Table)

ตารางอปทาน หมายถง ชดตวเลขทแสดงจ านวนสนคาทธรกจตองการขาย ณ ระดบราคาตางๆ

1. ตารางอปทานเฉพาะบคคล (individual supply table)หมายถง ตารางทแสดงจ านวนขายสนคาของผขายคนใดคนหนง ณ ระดบราคาตางๆ

2. ตารางอปทานของตลาด (total supply table or market supply table) เปนชดของตวเลขทแสดงจ านวนการผลตสนคาของตลาด ณ ระดบราคาตางๆ ท าไดโดยรวมจ านวนผลตของหนวยธรกจท งหมดในตลาด ณ ระดบราคาตางๆ

22

เสนอปทาน (Supply Curve)

จากตวเลขทงหมดในตารางอปทาน เราสามารถแสดงเปนรปกราฟไดดวยการหาจดตางๆบนกราฟ แตละจดจะแทนดวยราคาสนคาระดบหนงกบจ านวนซอสนคา เมอลากเสนเชอมจดตางๆจะไดเสนอปสงคของตลาด ลาดขนจากซายไปขวา

23

ชนดของอปทาน

1.อปทานตอราคา (price demand) หมายถง จ านวนขายสนคาและบรการชนดใดชนดหนง ขนอยกบราคาของสนคาและบรการชนดนน โดยทปจจยอน ถกก าหนดใหคงท

24

ตารางและเสนอปทานตอราคา

ราคา (บาท)

ปรมาณ (ชน)

P1: 10 Q1 : 100

P2 : 20 Q2 : 200

SP

Q

P2

P1

Q1 Q2

A

B

SP

Q

P2

P1

Q1 Q2

A

B

25

ปจจยทเปนตวก าหนดอปทาน

• ราคาสนคา (P) • จดมงหมายของธรกจ (O) • สภาพเทคโนโลย (t) • ตนทนการผลต (C) • ระดบราคาสนคาอนๆทเกยวของ (Py) • ฤดกาล (S)

26

ฟงกชนอปทาน (supply function)

จากปจจย ท เ ปนตวก าหนดอปทานทกลาวมาขางตน สามารถน ามาเขยนเปนความสมพนธในรปฟงกชนไดดงน

Qs = f(P, O, t, C, Py, S) ในการศกษาอปทาน จะใหความส าคญเฉพาะความสมพนธ

ระหวางจ านวนขายสนคาและบรการกบราคาเทาน น โดยก าหนดใหปจจยตวอนๆคงท

Qs = f(PX)

27

การเปลยนแปลงของอปทาน

1. การเปลยนแปลงของอปทานตอราคา หมายถง จ านวนขายเปลยนแปลง เมอราคาสนคานนเปลยนแปลง โดยทปจจยก าหนดอปทานอนๆคงท ท าใหเสนอปทานไมเปลยนแปลง แตเปนการเคลอนยายในเสนอปทาน (move along curve)

เปลยนแปลงบนเสนอปทานเดม

SP

Q

P2

P1

Q1 Q2

A

B

เปลยนแปลงบนเสนอปทานเดม

SP

Q

P2

P1

Q1 Q2

A

B

SP

Q

P2

P1

Q1 Q2

A

B

28

การเปลยนแปลงของอปทาน (ตอ)

2. การเปลยนแปลงของปรมาณอปทาน หมายถง การทปจจยทก าหนดอปทาน ตวใดตวหนงหรอหลายตวเปลยนแปลงไป ในขณะทระดบราคาสนคาคงท ท าใหเสนอปทานเคลอนยายทงเสน (shift)

P

QQ3 Q1 Q2

S1S3 S2

เพมลด ตองการยอดขาย (Q+), t+, C-, Py-, S+

P

QQ3 Q1 Q2

S1S3 S2

เพมลด ตองการยอดขาย (Q+), t+, C-, Py-, S+

29

ดลยภาพ (Equilibrium)

จดดลยภาพ (Equilibrium Point) หมายถง จดทราคาระดบหนงทปรมาณซอเทากบปรมาณขายพอด

จากกฎของอปสงคและอปทาน ท าใหทราบวาปรมาณซอเปลยนแปลง ไปในทศทางตรงกนขามกบราคาสนคา ขณะทปรมาณขายเปลยนแปลงไปในทศทางเดยวกบราคาสนคา

ภาวะดลยภาพของตลาดเชนนจะสมดลหยดนงนานจนกระทงมปจจยหรอสาเหตมาท าใหราคาเปลยนแปลง ราคากจะท าหนาทปรบตวเขาสจดดลยภาพอกครง เรยกวา กลไกราคา

30

ตารางและกราฟแสดงจดดลภาพ

5

4

3

2

1

Qs-4

-2

0

2

4

1

2

3

4

5

10

8

6

4

2

D-SQdP5

4

3

2

1

Qs-4

-2

0

2

4

1

2

3

4

5

10

8

6

4

2

D-SQdPP

6

2

S

D

E

อปทานสวนเกน (excess supply)

อปสงคสวนเกน (excess demand)Q

531

P

6

2

S

D

E

อปทานสวนเกน (excess supply)

อปสงคสวนเกน (excess demand)Q

531

S

D

E

อปทานสวนเกน (excess supply)

อปสงคสวนเกน (excess demand)Q

531

31

อปสงค และ อปทานสวนเกน

อปทานสวนเกน (Excess Supply) คอ ราคาสนคาสงกวาจดดลยภาพ ท าใหปรมาณขาย > ปรมาณซอ เกดภาวะสนคาลนตลาด กลไกราคาจะปรบตวลดลงมาสจดดลยภาพ

อปสงคสวนเกน (Excess Demand) คอ ราคาสนคาต ากวา

จดดลยภาพ ท าใหปรมาณขาย < ปรมาณซอ เกดภาวะสนคาขาดตลาด กลไกราคาจะปรบตวเพมขนมาสจดดลยภาพ

32

การเปลยนแปลงดลยภาพของตลาด

การเปลยนแปลงภาวะดลยภาพ เกดจากการทอปสงคและอปทาน หรออยางใดอยางหนงเปลยนแปลงไป ยอมมผลท าใหปรมาณซอและปรมาณขายเปลยนแปลง

33

การเปลยนแปลงดลยภาพของตลาด (ตอ)

1. อปสงคเพมขน อปทานคงท 2. อปสงคลดลง อปทานคงท 3. อปสงคคงท อปทานเพมขน 4. อปสงคคงท อปทานลดลง

5. อปสงคเพมขน อปทานเพมขน 6. อปสงคลดลง อปทานลดลง 7. อปสงคเพมขน อปทานลดลง 8. อปสงคลดลง อปทานเพมขน

34

1.อปสงคเปลยนแปลงแตอปทานคงท

P

Q

D

E

D1

D2

S

E1

E2

P

Q

D

E

D1

D2

S

E1

E2

35

2.อปทานเปลยนแปลงแตอปสงคคงท

D

S

S2

E

E2

E1

P

Q

D

S

S2

E

E2

E1

P

Q

36

3. อปสงคและอปทานเปลยนแปลงไปพรอมกนในทางเดยวกน

S

D

D1

S1

D2

S2

S

D

D1

S1

D2

S2

37

4. อปสงคและอปทานเปลยนแปลงไปพรอมกนในทศทางตรงกนขาม

S

D

S1

D1

S

D

S1

D1