เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 1

ใบความร เรอง หลกการแตงค าประพนธประเภทฉนท

หลกการแตงค าประพนธประเภทฉนท

นกเรยนไดเรยนรการแตงคาประพนธกาพย กลอน โคลง และรายมาแลวในชนกอนในชนนนกเรยนจะไดเรยนรการแตงคาประพนธประเภทฉนทซงเปนคาประพนธทแตงยาก และอานยากกวาคาประพนธทกชนด เพราะฉนทมขอบงคบเรองคาครลหเพมขนและคาทใชในการแตงฉนทนนสวนใหญเปนคาทมาจากภาษาบาล สนสกฤต เพราะคาไทยหาคาลหทมความหมายไดยาก

การศกษาใหเขาใจรปแบบและลกษณะบงคบของฉนท จะชวยใหผอานเขาใจคาประพนธประเภทฉนท สามารถอานออกเสยงไดถกตอง และเขาใจความหมายไดลกซงยงขน ความรเรองฉนททจะกลาวถงตอไปในบทน มจดประสงคเพอใหความรเกยวกบลกษณะบงคบหรอฉนทของฉนททกวไทยนยมแตง และปรากฏอยในวรรณคดประเภทคาฉนทของไทย เพอใหนกเรยนใชเปนความรพนฐานในการแตงฉนท และในการอานวรรณคดไทยใหเขาใจยงขน

ความหมายของฉนท

ฉนท หมายถง คาประพนธชนดหนงของไทยทมขอบงคบ เรอง คร ลห เพมขน นอกเหนอจากเรองคณะและสมผสซงเปนขอบงคบในคาประพนธชนดอน ค าครและค าลห

คร คาเสยงหนก มลกษณะดงน - พยางคทมตวสะกด - พยางคทไมมตวสะกดประสมดวนสระเสยงยาว - พยางคทประสมดวยสระ อา ไอ ใอ เอา

ลห คาเสยงเบา มลกษณะดงน - พยางคทไมมตวสะกดประสมดวนสระเสยงสน

ทมาของฉนท ไทยรบแบบอยางมาจากอนเดย ตาราฉนทศาสตรวาดวยการแตงฉนท คอ คมภรวตโตทย และคมภร

สโพธาลงการ จากพระไตรปฎก คมภรวตโตทย กลาววาฉนทม 108 ชนด แบงเปน 2 พวก คอ 1.ฉนทวรรณพฤต 2.ฉนทมาตราพฤต ฉนทวรรณพฤตกาหนดคณะของฉนท 8 คณะ

คณะของฉนท คณะ หมายถง ลกษณะการเรยงของเสยงครและลห กลมละ 3 เสยง เปน 1 คณะ ม 8 คณะ คอ

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 2

- มะ - ชะ - นะ - ระ - ภะ - สะ - ยะ - ตะ

ประเภทของฉนท

ฉนทมากมายหลายชนด การแบงชนดของฉนทตามฉนทลกษณใหสะดวกแกการศกษาอาจแบงเปน ๓ ประเภท ดงน

ประเภทท ๑ ฉนท ๑๑ ฉนท ๑๒ และฉนท ๑๔ ฉนทประเภทนแบงเปน ๒ บาท มสมผสเหมอนกน แตลกษณะการอานแตกตางกนตามตาแหนงคาคร ลห มสมผสบงคบ คอ สมผสระหวางบาทและระหวางบท คอ คาสดทายของบทเอก ( บาททหนง) สงสมผสไปยงคาสดทายในวรรคแรกของบาทโท ( บาททสอง) ถามากกวาหนงบท ตองมสมผสระหวางบท คอ คาสดทายของบทแรกจะตองสงสมผสไปยงคาสดทายของบาทเอกในบทตอไป สวนสมผสทเปนเสนประในแผนผง เปนสมผสระหวางวรรคแรกสงสมผสไปยงคาทสามของวรรคทสองในบาทเดยวกน เปนสมผสทไมบงคบ บางบทจะมสมผสดงกลาว แตบางบทกไมม

ฉนท ๑๑ หมายถง ฉนททมจานวนคาคร ลห บาทละ ๑๑ คา เชน อนทรวเชยรฉนท อเปนทรวเชยรฉนท อปชาตฉนท สาลนฉนท

๑ อนทรวเชยรฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

พวกราชมลโดย พลโบยมใชเบา สดหตถแหงเขา ขณะหวดสพงกลว บงเนอกเนอเตน พศเสนสรรรว ทวรางและทงตว กระรกระรวรว ( สามคคเภทคาฉนท)

ขอสงเกต อนทรวเชยรฉนทบทหนงมสองบทบาท บาททหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๖ คา รวมบททม ๒๒ คา

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 3

๒. อเปนทรวเชยรฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน

พระราชบตรลจ ฉวมตรจตเมน ณ กนและกนเหน คณะหางกตางถอ ทะนงชนกตน พลลนเถลงลอ กหาญกระเหมฮอ มนฮก บ นกขาม

ขอสงเกต อเปนทรวเชยรฉนท มคณะเหมอนอนทรวเชยรฉนท ตางกนทตาแหนงคาตนบาทของอเปนทรวเชยรฉนทเปนคาลห แตอนทรวเชยรฉนทเปนคาคร ๓. อปชาตฉนท หมายถง ฉนททแตงประสมกนระหวางอเปนทรวเชยรฉนทกบอนทรวเชยรฉนท ในการแตงจงตองอยางนอยสองบท เพราะกาหนดใหบาททหนงของบทแรก กบบททสองเปนอเปนทรวเชยร และใหบาททสองของบทแรกกบบททสองเปนอนทรวเชยรฉนท ตามแผนผงและตวอยาง ดงน

สดบประกาศต ระบกจวโรงการ จงราชสมภาร พจนารถประภาษไป เราคดจะใครยก พยหพลสกลไกร ประชมประชดชย รณรฐวชช

ขอสงเกต อปชาตฉนทมคณะเหมอนอเปนทรวเชยรฉนทในบาทท ๑ และอนทรวเชยรฉนทในบาทท ๔

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 4

๔. สาลนฉนท เปนฉนททมครมาก มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน พราหมณครรสงเกต ตระหนกเหตถนดครน

ราชาวชชสรร พจกสพนาศสม ยนดบดนกจ จะสมฤทธมนารมณ เรมมาดวยปรากรม และอตสาหแหงตน ( สามคคเภทฉนท)

ขอสงเกต สาลนฉนทบทหนงมสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๖ คา เหมอนกบอนทรวเชยรฉนท ตางกนเพยงตาแหนงคาคร ลห วรรคแรกเปนครลวน ฉนท ๑๒ หมายถง ฉนททมจานวนคาคร ลหบาทละ ๑๒ คา ขอใหนกเรยนสงเกตอนทรวงศฉนท และวงสฏฐฉนท ซงมลกษณะคลายกบอนทรวเชยรฉนท และอเปนทรวเชยร แตบาทท ๒ และบาทท ๔ มตาแหนงคาคร ลห ตางกน ๑. อนทรวงศฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน

โอวาอนาถใจ ละไฉนนะเปนฉน แตไรกไมม มะนะนกระเหระหน ไมเคยจะเชอวา รตนนจะสประดน มาส ณ ใจตน และจะตองระทมระทวย ( มทนะพาธา)

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 5

ขอสงเกต อนทรวงศฉนท บทหนงม ๒๔ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๗ คา

๒. วงสฏฐฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผง และตวอยางตอไปน ประชมกษตรยรา ชสภาสดบคะนง คะเนณทกขรง อระอดประหวดประวง ประกอบระกาพา หรกายนาจะจรง มใชจะแอบอง กลอากระทาอบาย (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต วสฏฐฉนท บทหนงมสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๗ คา ตาแหนงคาครลหและจานวนคาของฉนทนคลายกบอนทรวงศฉนท ตางกนตรงทคาแรกในวรรคหนาของอรนทรฉนทเปนคร แตวงสฏฐฉนทเปนคาลห ๓. กมลฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

อลโอนศโรเพฐน พจขอมาภย ศวะทรงพโรธใน ธ กระทากระลาพร บมทรงประสาทโทษ อลโอดสาออยวอน วรองคอมาอร อนกลกาลนครน ( อลราชาคาฉนท)

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 6

ขอสงเกต กมลฉนทบทหนงม ๒๔ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสอง วรรคหนงม ๖ คา การวางตาแหนงครลหคลายอเปนอนทรวเชยรฉนท เพยงแตเพมคาลหหนาวรรคแรกอกหนงคา

๔. โตฎกฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน ศวะแปลงวรรป วยหญงยวด พระอมาพระกม สมนสนยม ดรสตวบรเวณ พะพระเวทอดม สละเพศพศสม ศวะเพศพระจาแลง ( อลราชาคาฉนท) ขอสงเกต โตฎกฉนทหนงบทม ๒๔ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคละหกคาเหมอนกมลฉนท ตางกนทตาแหนง คร ลห

๕. ภชงคประยาตฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน

ชะโดดกกระดโดด สลาดโลดยะหยอยหยอย กระเพอมนาพะพราพรอย กระฉอกฉานกระฉอนชล กระสรอยซาสวายชว ระรรวละวาดวน ประมวลมจฉะแปมปน ประหลาดเหลอจะราพน ( อลราชาคาฉนท)

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 7

ขอสงเกต ภชงคประยาตฉนทบทหนงม ๒๔คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคละหกคา ฉนท ๑๔ หมายถง ฉนททมจานวนคาครลหบาทละ ๑๔ คา ฉนท ๑๔ ทกวไทยนยมแตง คอ วสนตดลก

ฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

เรองรองพระมนทรพจตร กลพศพมานบน

กองแกวและกาญจนระคน รจเรขอลงกรณ ชอฟากเฟอยกลจะฟด ดลฟากทฆมพร บราลพไลพศบวร นภศลสลางลอย ( อลราชาคาฉนท)

ขอสงเกต วสนตดลกฉนท บทหนงม ๒๘ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงสองวรรค วรรคแรกม ๘ คา วรรคหลงม

๖ คา ประเภทท ๒ ฉนท ๘ ฉนทประเภทน บทหนงม ๔ บาท บาทหนงม ๘ คา แบงเปน ๒ วรรค มสมผสบงคบแบบเดยวกน คอ คาสดทายของวรรคทสองสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสาม คาสดทายของวรรคทส สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทหก คาสดทายของวรรคทหกสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทเจด ถาแตงมากกวาหนงบทจะตองมสมผสระหวางบท คอ คาสดทายของบทตน ( คาสดทายของวรรคทแปด) จะตองสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสในบทถนดไป ตวอยางฉนท ๘ เชน วชชมมาลาฉนท มาณวกฉนท จตรปทาฉนท ๑. วชชมมาลาฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน แรกทางกลางเถอน หางเพอนหาผ หนงใดนกด เหนใครไปม หลายวนถนลวง เมองหลวงธาน นามเวสาล ดมเดาเขาไป ผกไมตรจต เชงชดชอบเชอง กบหมชาวเมอง ฉนอชฌาลย เลาเรองเคองขน วาวนวายใจ จาเปนมาใน ดาวตางแดนตน ( สามคคเภทคาฉนท)

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 8

ขอสงเกต วชชมมาลาฉนทบทหนงมสบาท รวมแปดวรรค บาทหนงมสองวรรค วรรคละ ๔ คาแตละวรรคใชคาครลวน หากเปรยบเทยบระหวางวชชมมาลาฉนทกบกาพยสรางคนางค ๒๘ จะพบวามลกษณะบงคบทคลายคลงกนมาก ทงในเรองจานวนคาในแตละวรรคซงมสคาเทากน และในเรองสมผสบงคบ ตางกนเพยงวชชมมาลาฉนทมจานวนคามากกวากาพยสรางคนางคอยหนงวรรค และทกคาในวชชมมาลาฉนท เปนคาครลวน แตกาพยสรางคนางคไมบงคบครลห

๒. มาณวกฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

อยาตและหล ครจะเฉลย เธอนะเสวย ภตกะอะไร ในทนน ดฤไฉน พอหฤทย ยงละกระมง ราช ธ กเลา เคา ณ ประโยค ตนบรโภค แลวขณะหลง วาทประเทอง เรองสประทง อาคมยง สกขสภา ( สามมคเภทคาฉนท) ขอสงเกต

มาณวกฉนทมจานวนคาในแตละบท แตละบาท และแตละวรรคเหมอนคณะของวชชมมาลาฉนท ตางกนแตมาณวกฉนทกาหนดคาลหอยกลางสองคา จงทาใหมจงหวะเรวกวาวชชมมาลาฉนท

๓. จตรปทาฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 9

นาครธา อลเวงไป เหนรปม พลมากมาย ขามดรชล กลพนหมาย มงจะทลาย พระนครตน ตางกตระหนก มนอกเตน ตนบมเวน ตะละผคน ทวบรคา มจลาจล เสยงอลวน อลเวงไม (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต

จตรปทาฉนทตางจากมาณวกฉนทตรงทกาหนดตาแหนงคาลหในวรรคหลงใหอยหนาทงสองคา แลวตามดวยคาครสองคา ประเภทท ๓ ฉนทประเภท ๓ วรรค ฉนทประเภทนบทหนง แบงเปน ๓ วรรค ใชสมผสแบบเดยวกน คอ คาสดทายของวรรคแรก สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสอง คาสดทายของวรรคทสาม (คาสดทายของบท) สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคในบทตอไป ลกษณะสมผสคลายกาพยฉบง ๑๖ ตวอยางฉนทประเภทน เชน มาลนฉนท ๑๕ ลททลวกกฬตฉนท ๑๙ อทสงฉนท ๒๐ ๑. มาลนฉนท ๑๕ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน

มธรพจนราพน พนพเศษสรรพ สถาพร

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 10

มธรพจนสารสอน เชญวมลสมร บารงองค ขอสงเกต มาลนฉนทบทหนง ม ๑๕ คา วรรคทหนงม ๘ คา วรรคทสองม ๔ คา วรรคทสามม ๓ คา

๒. สททลวกกฬตฉนท ๑๙ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

ไหวคณองคพระสคตอนาวรณญาณ ยอดศาสตาจารย มน อกคณสนทรธรรมคมภรวธ พทธพจนประชมตร ปฏก (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต ลททลวกกฬตฉนทบทหนงม ๑๙ คา วรรคแรกม ๑๒ คา วรรคทสองม ๕ คา วรรคทสามม ๒ คา

๓. อทสงฉนท ๒๐ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

เอออเหมนะมงซชางกระไร ททาสสถลฉะนไฉน กมาเปน ศก บ ถงและมงกยงมเหน จะนอยจะมากจะยากจะเยน ประการใด (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 11

อทสงฉนทบทหนงม ๒๐ คา วรรคแรกม ๙ คา วรรคทสองม ๘ คา และวรรคทสามม ๓ คา นอกจากน ยงมฉนททไมสามารถจดเขาประเภทดงกลาวได เชน ๔.สทธราฉนท ๒๑ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน

ฟนเฟอนเลอนลมเพราะอารมณ วปรตกระอกรม เดอดบไดสม ประฤาด อยางทรงเศราโศกพโยคม ทมนสบมด สาสเมธ ตเตยนนก (อลราชคาฉนท) ขอสงเกต สทธราฉนทบทหนง ม ๒๑ คา แบงเปนสวรรค วรรคแรกและวรรคทสองมวรรคละ ๗ คา วรรคทสามม ๔ คา วรรคทสม ๓ คา คาสดทายของวรรคแรกสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสอง และคาสดทายของวรรคทสองสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสาม คาสดทายของวรรคทสในบทแรก สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคแรกในบทถดไป การเลอกใชฉนทใหเหมาะสมกบเนอความ เนองจากฉนทแตละชนดมลลาไมเหมอนกน กวจงนยมเลอกฉนทใหเหมาะสมกบเนอความทตองการแตง ดงน ๑. บทไวคร บทนมสการสงศกดสทธ บทสรรเสรญพระเกยรต ทตองการใหมความขลง นยมใชลททลวกกฬตฉนท ๒. บทพรรณนา บทชม หรอบทคร าครวญ เชน พรรณนาความงามธรรมชาต พรรณนาความงามของบานเมอง ชมความงามของผหญง พรรณนาความรกและความเศราโศก เปนตน นยมใชวสนตดลกฉนท หรออนทรวเชยรฉนท

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 12

๓. บทแสดงอารมณรนแรง เชน โกรธ ตนเตน และวตกกงวล เปนตน หรอบรรยายเกยวกบความรกทเนนอารมณสะเทอนใจ นยมใชอทสงฉนท เพราะฉนทนมเสยงหนกเบาสลบกนทาใหแสดงอารมณไดด ๔. บทพรรณนา หรอบรรยายความทนาตนเตนประทบใจ แสดงความราเรง สนกสนานรวดเรว นยมใชภชงคประยาตฉนท โตฎกฉนท หรอมาณวกฉนท ๕. บทบรรยายความทเปนไปอยางเรยบ ๆ นยมใชอเปนทรวเชยรฉนท อนทวงคฉนท วงลฏฐฉนท อปชาตฉนท ๖. บทบรรยายเรองทมลกษณะสบสนตอเนองกน นยมใชมาลนฉนท ซงมลหในวรรคแรกถงหกพยางค มลลาจงหวะเรวและชาลงในตอนทาย แตฉนทนแตงยาก จงใชกบบทบรรยายทไมยาวนก ความนยมในการเลอกใชฉนทแตงใหเหมาะสมกบเนอความทกลาวมาน มไดเปนขอกาหนดตายตวเปนเพยงขอสงเกต สาหรบใชเปนแนวทางในการพจารณาเลอกใชฉนทใหเหมาะกบเนอความเทานน การอานฉนท เนองจากฉนทเปนคาประพนธทบงคบครลห การอานฉนทจงตองอานใหถกตองตามตาแหนงคาครลห และลลาจงหวะของฉนทแตละชนด คาบางคาทปกตอานออกเสยงเปนคร เชน คาวา สข (สก) อาจจะออกเสยบงเปนลหสองพยางควา ส-ขะ หรอออกเสยงวา สก-ขะ เมอบงคบใหอานเปนครเรยงกน ดงตวอยางวสนตดลกฉนท ๑๔ ในสามคคเภทคาฉนทตอไปน แวนแควนมคธนครรา ชคฤหฐานบร สบราชวตรวธทว ทศธรรมจรรยา การอานวสนตดลกฉนทบทนตองออกเสยงอานตามตาแหนงคร ลห ดงน แวน แควน / มะ คด / ทะ นะ คะ รา ชะ คร ถา / นะ บ ร สบ ราด / ชะ / วด / ว ทะ ทะว ทะ สะ ทน / มะ จน ยา ในการอานฉนทนน นอกจากตองออกเสยงครลหใหถกตองตามแผนผงคบของฉนทแตละประเภทแลว ตองเวนจงหวะตอนในการอานใหถกตองดวย โดยมชวงหยดเลกนอยขางหลงคาทลงจงหวะ และจะตองลงจงหวะทคาครเสมอไป การแบงจงหวะในการอานฉนทประเภทตาง ๆ ขอใหนกเรยนศกษาจากแผนผงของฉนทแตละชนด ซงไดแสดงไวแลวอยางชดเจน ถานกเรยนไดอานออกเสยงฉนทแตละชนดหลาย ๆ ครง แลวฟงจงหวะดวยตนเอง กจะทราบไดวาฉนทแตละชนดมจงหวะอยางไร ควรจะเนนเสยง ทอดเสยงในการอานอยางไร จงจะฟงไพเราะ แมจะไมไดอานเปนทานองเสนาะกตาม ผอานกจะจาลกษณะบงคบครลหใหไดจงจะอานไดถกตองตามลกษณะบงคบของฉนทแตละชนด

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 13

การฝกแตงค าประพนธประเภทฉนท แมวาฉนทจะเปนคาประพนธทแตงยาก แตหากนกเรยนไดฝกแตง นกเรยนจะพบวาการแตงฉนทนนไมยากอยางทคด ทงยงเกดความสนกสนานในการเลอกสรรถวยคามาใหตรงตาแหนงคร ลห ของฉนท ในการฝกแตงฉนทนกเรยนควรปฏบตดงน ๑. ศกษาฉนทลกษณของฉนทชนดทนกเรยนตองการแตงใหเขาใจ ๒. ในขนฝกหดควรเลอกฉนททแตงไดงาย ไมมครลหซบซอน เชน วชชมมาลาฉนท ซงมลกษณะคลายกาพยสรางคนางค อนทรวเชยรฉนท ซงลกษณะคลายกาพยยาน เพราะกาพยทงสองชนดนนกเรยนเคยเรยนรมาแลวในชวงชนท ๓ เมอมความชานาญจงเลอกแตงฉนททยากขน ๓. เลอกหวของาย ๆ ทนกเรยนมประสบการณ อาจจะเปนเรองในชวตประจาวนของนกเรยน เชน การศกษา การสนทนา การทองเทยว เปนตน ๔. ไมควรใชคาทยาก หรอเปนคาศพทระดบสง ควรเลอกใชถอยคางาย ๆ มาเรยงรอยใหถกตองตามฉนทลกษณดงตวอยางตอไปน ภชงคประยาดฉนท ๑๒ จะเหลยวซายกงามตา จะเหลอบขวากเพลนใจ จะดเบองพบไป ตลอดลวนจะชวนแล ผพศสงลแสงโสม อรามโคมโพยมแข ตะลงหลงพะวงแด ฤดงงเพราะความงาม ณ ชายหาดสะอาดทราย และกรวดทรายประกายวาม วะวาบวบระยบยาม ผสานแสงพระจนทรเพญ ทะเลแลกระแสหลง อทกพสงถะถงเหน ผสมสขจเปน ประหนงแกวตระการเขยว พระพายฮอกระพอหวน ประมวลมวนสมทรเกลยว ระดมพด ณ บดเดยว ขยายแยกและแตกฉาน (ขาพเจานงอยชายทะเล – ชต บรทด) จะเหนไดวาฉนทบทนมศพทยากอยไมกคา เชน พบ โพยม เปนตน นอกจากนนเปนคาศพททนกเรยนเขาใจความหมายนบไดวากวเปน “นายแหงถอยคา” อยางแทจรง เพราะสามารถเรยงรอยถอยคาสามญใหเปนคาฉนทไดอยางไพเราะ และถกตองตามฉนทลกษณ

**************************