1.Ана тіліміздің даму тарихы, қоғамдағы

абырой-беделі, қолданылу аясы мен

қазіргі жағдайы туралы айта келіп,

мемлекеттік маңызы және қатынас

құралы екенін білгізу.

2. Жас ұрпақтың бойында туған

тілге деген сүйіспеншілігін қалыптастыру,

ана тілі-құдіретті қазына, талайлар

таңқалған әуезді де бай тіл,өлмес

мұра,бабалар аманаты екенін білгізу.

3.Ана тілінің қадір-қасиетін,қажеттілігін,

құдіреттілігін таныту,Мемлекеттік

мәртебеге ие болып, қоғамның

сан саласында қолданылып отырған

қазақ тілінің қанат жаюына үлес

қосу парызымыз екенін ұғындыру.

Сабақ түрі: Саяхат сабақ

Сабақ түрі: Саяхат сабақСабақ әдісі: Әңгімелеу,мәнерлеп оқу,сұрақ-жауап.Жаңа технология әдістері: Оза оқыту,сын тұрғысынан ойлаудың РАФТ, ойбөліс,еркін жауап,түртіп алу, Авторға сұрақ қою статегиялары.

Н.Уәлиев Тіл мәдениеті. Алматы,1984. М.Балақаев. Қазақ тілінің мәдениеті. Алматы, 1971. 2-басылуы.

• М.М.Балақаев Қазақ тіл мәдениетінің мәселелері, А., 1965;

• Р.Сыздық “Қазақ әдеби тілінің тарихы” 1984• Интернеттен: «Мәссаған», «Білім көзі» сайтының

материалдары.

Пайдаланылған әдебиеттер мен қосымша материалдар:

Сабақ барысы: :

1.Ұйымдастыру кезеңі.Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі.Оқушыларды түгендеу,сабақ құрылымына бейімдеу.Алдын-ала берілген тапсырмаларын жүйелеу.

«Туған тіліңді қорғау-туған Отаныңды қорғаудан да маңыздырақ. Отаныңды жау басып алса, оны ерте ме, кеш пе,әйтеуір, азат етеріңе сенерсің. Ал тілің жауланса-бітті». /Бедретдин Далан,түрік ойшылы/

Жаңа сабақ.Саяхат түрінде өтеді. «Тіл-тарих» елі- ««Арналы, абыройлы қазақ тілі» бағыты бойынша әр аялдамада түрліше тапсырмаларды орындаймыз..

1.Қазіргі қазақ тілі-Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі.

2.Қазақ тілі көне бастауын ежелгі түрік жазулары ескерткіштерінен: Талас-Орхон-Енисей жазулары (5-8 ғғ.), Ж.Баласағұнның “Құтадғу білік”, М.Қашқаридің “Диуани лұғат түрік” , Қ.Яссауидің “Хикметі” (10-12 ғғ.), Алтын Орда, Шағатай және қыпшақ (13-14 ғғ.) тұсындағы жазулардан алады.

3.Қазақ тілі түркі тілдерінің қыпшақ тобына кіреді (татар, башқұрт, қарашай-балқар, құмық, қырым-татар, қарақалпақ.

Өткен тақырыпты қорытындылау. Мұғалім сөзі:Қазақ тілі-бабамыздың аманат мұрасы,баға жетпес байлығымыз. Қазақ тілінің сөздік құрамы- өте бай, оған 67 мың тізімдік сөз, 24,5 мың

фразеологиялық тіркес – барлығы 91,5 мың лексикалық бірлік кірген.Оған бір ғана он томдық “Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі” куә бола алады.

Тіл-тарих,ғасырдан ғасыр асқан,Қалдырған ұлы мұра, асыл дастан.Сан мың жылдар өмірдің күресінде,

Тіл құдірет келеді жасымастан.

1.«Тіл-тарих» аялдамасы. Эпиграфы:

2.«Ғасыр белестері» аялдамасы

Эпиграфы: Игі істің басы – тіл, Тәрбие басы – тіл.

М.Қашқари.

Елдіктің өзегі – білік, кілті – тіл,

қадір-қасиеті – кісілік. Ж.Баласағұн

Әдеп басы-тіл. А.Йүгінеки

Орта түркі дәуіріндегі ғұламаларды ата.

Тіл Орта түркі дәуірі

Маңызы

Сенің ойың

Еркін жауап стратегиясы

3.Аялдама. «Шешендік сарайы».

Мақал айтыс.

Қазақ тілі-еркіндігім, елдігім,Қазақ тілі-жеңіп алған теңдігім.Қазақ тілі-ата-бабам мұрасы,

Сол тілімен жырлап өткен ел мұңын.

Ана тіліміз- ата-бабамыздың мұрасы,Жақсы...

Туған тіліңде ... - ... көрмегенің. Тіл-... алыстатады,... жақындатады.

Ана тіліңді б

ілем деу-...,

Білмеймін деу-...

Ана т

іліңді ..., Т

іл ... ..

. алмаға

ның.

Тілмен түйінделген ... шешілмейді. Тіл жүйрігі ..., ... жүйрігі қайырады.

Әділ ... ... ащы.

Ащы сөз - ... пәле, Тәтті ... - дертке ... .

Түйін сөз: «Тіл-қылыштан да өткір».

Ана тіліңді ... үйрен,

Ана тіліңді ... үйрен,

Басқа тілді ... үйрен

Басқа тілді ... үйрен

Эпиграфы:

Ана тіліміз- ата-бабамыздың мұрасы,Ана тіліміз- ата-бабамыздың мұрасы, Жақсы сөз жаралы жүректің дауасы. Жақсы сөз жаралы жүректің дауасы. Ана тіліңді анаңдай ардақта, Жүрген жеріңде әдет-ғұрпыңды Ана тіліңді анаңдай ардақта, Жүрген жеріңде әдет-ғұрпыңды

мадақта.мадақта. Туған тіліңде сөйлемегенің - тәлім-тәрбие көрмегеніңТуған тіліңде сөйлемегенің - тәлім-тәрбие көрмегенің. .

Тіл-жақынды алыстатады, алысты жақындатадыТіл-жақынды алыстатады, алысты жақындатады.. Ана тіліңді жасыңнан үйрен,Басқа тілді артынан үйрен Ана тіліңді жасыңнан үйрен,Басқа тілді артынан үйрен

Ана тіліңді білем деу-қымбат, Білмеймін-деу ұят. Ана тіліңді білем деу-қымбат, Білмеймін-деу ұят. Ана тіліңді шұбарлағаның, Тіл қадірін ұға алмағаның.Ана тіліңді шұбарлағаның, Тіл қадірін ұға алмағаның. Тура сөз - ащы.Тура сөз - ащы. Ана тілің-тірегің, Өмірге қажет керегің. Ана тілің-тірегің, Өмірге қажет керегің. Сөзді сөз тыяды.Сөзді сөз тыяды. Бұлбұлдың бейнеті тілінен.Бұлбұлдың бейнеті тілінен. Әділ сөз удан ащы.Әділ сөз удан ащы. Ащы сөз - басқа пәле, Тәтті сөз - дертке дауа.Ащы сөз - басқа пәле, Тәтті сөз - дертке дауа. Тілмен түйінделген тіспен шешілмейді.Тілмен түйінделген тіспен шешілмейді. Тіл жүйрігі айырады, Ат жүйрігі қайырады.Тіл жүйрігі айырады, Ат жүйрігі қайырады.

4.«Ғалымдар ғибратханасы»

Эпиграфы:

Әлемді таңғалдырған ғажап тілім,Танытқан қазағымның қазақтығын,Танытқан қазағымның азаттығын,Айналдым құдіретіңнен, Қазақ тілім!

“Қазақтар шешен келеді; олар мақалдап сөйлейді, жай сөзінің өзі өлең боп құйылып жатады»

(В.В.Радлов)

“Қазақтар шешен келеді; олар мақалдап сөйлейді, жай сөзінің өзі өлең боп құйылып жатады»

(В.В.Радлов)

«Ұлттың сақталуына да, жоғалуына да себеп болатын нәрсенің ең қуаттысы – тіл. Сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады, .» (Ахмет Байтұрсынов)

«Ұлттың сақталуына да, жоғалуына да себеп болатын нәрсенің ең қуаттысы – тіл. Сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады, .» (Ахмет Байтұрсынов)

Осы пікірлерге сенің қосарың...

Ана тілін біліп тұрып, бөтенше жақсы сөйлесең, бұл – сүйініш. Ана тілін білмей тұрып, орысша жақсы сөйлесең, бұл – күйініш. Х. Досмұхаммедұлы

Тіл тағдырына қалай қарайсың?Шығармашылық

ой-толғаныс

баба тіл

алтын қазына

ұлт тірегі

Тәрбие құралы

қорғау парызымыз

тарихымыз

арың бұл

Ана тілі-

мемлекеттік тіл

«Туған тіліңді қорғау-туған Отаныңды қорғаудан да маңыздырақ.

Отаныңды жау басып алса, оны ерте ме, кеш пе, азат етеріңе сенерсің.

Ал тілің жауланса-бітті». /Бедретдин Далан,түрік ойшылы/

«Қазақтың интеллигенциясын жою үшін оларды

бір-біріне айдап салып, көзін түгел құрту керек.

Олардың өскелең ұрпағын аға буынның

мұрасынан құр қалдыру үшін жазуын

екі рет өзгерту қажет»

5-аялдама. “Тіл - тағдыры»

Эпиграфы:

Голощекиннің Сталинге жазған хаты:

Рөл – Голощекин, Аудитория-халық, Форма-хат,Тақырып- тіл тағдыры.

“Түртіп алу” стратегиясы.Саған ұнаған пікір не нақыл сөз.

РАФТ стратегиясы, «Авторға хат»

6-аялдама

1.Нені білеміз?

1.Нені білдік?

1.Нені білгіміз келеді?

. Тіліміздің 1989 жылы тілімізге мемлекеттік статус берілді.1997 жылы 11 шілдеде Тіл Заңға

өзгерістер енгізілді. Қазақстан – егеменді, тәуелсіз ел. Оның мемлекеттік тілі – қазақ тілі.

Тілдің даму баспалдағы көне дәуірден басталады.Тіліміздің басынан ХХ ғасырда ауыр күндер өткенін білдік.

Тәуелсіздік алған соң тілімізді дамытуға мүмкіндіктер туды..Қазір тіліміз қоғамдық өмірдің барлық саласында:

басқару, ақпарат, білім мен тәрбие беру, ғылым мен техника, экономика, бұқаралық ақпарат құралдары, іс жүргізу; мемлекеттік, қоғамдық-саяси, мәдени;

денсаулық сақтау ;өнер мекемелерінде жүзеге асады.

Біздің ана тіліміз - қазақ тілі.Жастарымыз өз ана тілінде оқып, білім

алады.Жоғарғы оқу орындарында дәрістер қазақ тілінде беріледі.

Іс қағаздары қазақша жүргізіледі.

Рефлексия «Аяқталмаған сөйлемдер»

Бүгінгі сабақта менің түйгенім __________________________________

Мен үшін жаңалық болғаны ________________________________________________________________

Маған түсініксіз болып қалғаны ____________________________________

________________________________________________________________

Бүгінгі сабақта мен үшін тиімді болғаны _________________________

Білгім келетінім ________________________ _________________________________________________________________

Сабақты қорытындылау

1.Тіл – қай ұлттың болмасын тарихы мен тағдыры, тәлімі мен тәрбиесінің негізі.Қазақ тілі – дәстүрлі, тұрақты, стильдік

тармақтары сараланған, ұлттық тіл. 2.Бүгінде жастарымыздың қара сөзге сараң келуі – өзекті мәселе.

Күнделікті қолданып жүрген сөз тіркестеріне құлақ түрсеңіз, орысша да, қазақша да жаргондар араласып, «тормоз»,

«зависать етті», «базар жоқ», «косякқа тығу», «құлаққа лапша ілу», «счетчик қою», «маяк тастау»,«скидовать ету», «сындыру»,

«крышасы бар», «миды шіріту» деген сөздерді естисіз.3.Ой тіл арқылы жарыққа шыққанда ондағы ұлттық қабылдау,

қазақи дүниетаным, ойлау аңғарылуы тиіс. Тіл саясатын әлемнің көптеген елдері өзекті мәселелердің бірі етіп күн

тәртібінен түсірмейді.Халқымыз сөз өнерін бар өнердің басы деп санап:“Өнер алды – қызыл тіл”,“Тіл тасжарады, тас

жармаса бас жарады”, “Тоқсан ауыз сөздің,тобықтай түйіні бар”деген. Абайдың даналығына, Махамбеттің

батылдығына,Бұқардың ақылгөйлігі мен халқына деген жанашырлығына, Абылайдың данышпандығына, Бөгенбай мен

Қабанбайдың ерліктеріне сүйсініп, рухани өмірімізге азық етеміз.

Р/ с Аты-жөні І аялдама ІІаялдама ІІІ аялдама ІҮ аялдама ҮІ аялдама ҮІІ аялдама

1. Айтбаев Е

2. Айтжанов Ә -

3. Байғалиева Қ.

4. Бақтияров Д.

5. Боранбаева Ж

6. алламов Ғ Ә -

7. Еділ Ә.

8. Еңсегенов Б.

9. Жақсылықова Қ. - -

10. Жауынбаев Б.

11. Жұмабаева А.

12. Қошаханов А. -

13. Құрамысов А

14. Максутов Н

15. Махмұт Е.

16. Өтегенова П

17. теміс Ө Ә

18. Рахатов Е -

19. Сағидоллаева А.

20. Үмбетов Б

О ушыны білімін есепке алуқ ң

Бағалау

Бәрі хормен:

Тіріміз бүгін іріміз,

Тот басқан жүзі жарқылдап.

Қаз дауыс қазақ тіліміз,

Қанатын қақты қаңқылдап!

Тіл-баға жетпес байлық.Тілді қорға!!!

Үй тапсырмасы:

шығарма жазып келу.