194
বউঠাকুরাণীর হাট সূচনা অন্িব র্ষয়ী ভােবর কিবব েক বিহিব র্ষয়ী কল্পনােলােক একসেয় পর ্েবশ করেল, ইস্ ঘুের বড়াে লাগল, বাধ হয় কৌূহল েক। পর ্াচীর-ঘরা বিরেয় পড়ল বাইের, খন সংসােরর িবিচর পে ার যাায়া আর্ভ হেয়েছ। এই সয়টাে ার লখনী গয ্রাে য্ নূন ছিব নূন নূন অিভ্ঞা খুঁে চাইেল। ারই পর পর ্য়াস খা িবউ-ঠাকুরানীর হাট গেল ্প-- একটা রাাি ন্ট কভূিকায় ানবচিরর িনেয় খলার বয ্াপাের, সও অল্পবয়েসরই খলা। চিরর ্গুিলর েধ য্ যটুকু ীবেনর লক্ষণ পর ্কাশ পেয়েছ সটা পুুেলর ধর ছািড়েয় উঠে পাের িন। ারা আপন চিরর ্বেল অিনবাযর পিরণাে চািল নয়, ারা সাােনা িিনস একটা িনি র্ষ্ট কাঠাোর েধ য্। আও হয়ো এই গল্পটার িেক িের চাওয়া যে পাের। যন অিশিক ্ষ আঙুেলর আঁকা ছিব; সুিনিশ ্চ েনর পাকা হাের িচহ্ন পেড় িাে। িকন্ু আেট র্র খলাঘের ছেলানুিষরও একটা ূলয আেছ। বুি ্ধর বাধাহীন পে ার খয়াল যা-কাণ্ড করে বেস, ার েক পর ্ািক েনর একটা িকছু কািরগির বিরেয় পেড়। সীবার সব ্শ্চাঞ্চলয ােঝ ােঝ এই লখার েধ য্ খা িেয় াকেব ার একটা পর ্াণ এই , এই গল্প বেরাবার পের বিঙ ্কের কাছ েক একিট অযািচ পর ্শংসাপর পেয়িছলু, সিট ইংেরি ভাষায় লখা। পর ্িট হািরেয়েছ কােনা বন্ধুর অয্নকরেক ্ষেপ। বিঙ ্ক এই পর ্কাশ কেরিছেলন বইিট যিও কঁাচাবয়েসর পর লখা বু এর েধ য্ ক্ষার পর ্ভাব খা িেয়েছ-- এই বইেক িিন িনন্া কেরন িন। ছেলানুিষর িভর েক আনন্ পাবার এন িকছু েখিছেলন, যাে অপিরিচ বালকেক হঠাৎ একটা িচিঠ িলখে ঁােক পর ্বৃ্ করেল। ূেরর

বউঠাকুরাণীর হাট - উপন্যাস - রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর

Embed Size (px)

Citation preview

eDVvKzivYxi nvU

, ,

- , - -- , , ; - ,

, , -- ,

- , - - -

,

, ,

, ", , "

, " , , , - , , ! - !"

, , ,

, ", , , , , , , , , , -- , , ,

, "! !"

, , , " "

, , ", , , , , , -- , "

, ", , , -, , , "

, ", , , ; , , , ; , "

, ; ,

" , , , , , , , , , , , , "

, "- "

- - , - , , , , , ,

? , ? ?

, " , , , ; , ; , , , , -- -- , , , -- , , , ? ? "

, , , , , " , - "

, , , , ! ! , , ? , ; , , , , - "

, ; ; , " , ? , , ? ? , , , ?"

, , " , , , , , , , , , , , , , , , , ?

, " , "

- , - -

, " ? , , , , , , "

! , , , , ,

, " ? , , , , - , , , , , - , , , "

, - , , -

, " ? ? ?"

, " !"

, ", ?" , , , " ?"

, " "

, " , "

?

? ?

, " ; ?"

, " , , "

, " ; "

, " ? ?"

, " ? "

, " , ?"

, " , , , "

, ", ?"

, " ?"

, " "

, " ?"

, " "

, " ?"

, " , --"

, " ? "

--

, ", ? ? ! , ?"

, , ? , , ;

, --

, -- , -- , , , , , , ; , , , , ; , - ,

, "- "

, " , , ; "' , , ?"

-- , , , --

, " , "

, " ! , , , , ; "

, ", , , - "

, " , , "

, " ?"

?

,

, , , ,

, ;

, ", --" , " ? , , , "

, ", --"

, " , , ?"

, ", "

, " "

, " , "

, " ?"

, ""

, " ?"

, " ?"

, " ? - , ? -- ; , , ?"

, " ?"

,

?

! , , ? - - , , ,

, " ?"

? ?

,

, , , ? ?

, , - - , - ; , - , , , , , , , , , "" , , , , , , , "" , ! , " ?"

, " , "

, " , , "

, " ?"

, ", "

, " "

, ", , ?"

- , " "

, " "

- , , , " , ?"

, , , ? , , " , ?" " , ?"

,

", "

" ! "

, " "

" , "

, , " , ?"

, ", ? , , ; ; , "

, , , " , "

- , " "

, " , , "

, " ?"

, ", , , , , , , "

, ", , , , "

, , ; , , , , " - , "

, ", - , ,--"

, " , , , , , , ; - " -

, ", , , , "

, " ? ! !" , , " -- ? ? , ? !" , , , " , , ?"

, " " , " ?"

, "" , "! !" , " , "

, " "

, " , , , , , ; , , , ; , "

, " , , ? , , ! , - ,

, -- , " , , ? " , -- ?

, " ?"

- , " ? ?"

, " "

" ? , ? ? , ? , ?"

, ", ?"

, " "

,

, " ?"

, ", , "

, " "

, " "

, , , , , , , "

, " "

, ", ?"

, " "

, " "

, , , ; , ? "

" ? ?"

" , ?"

, " "

, " , "

, , --

; - - --

- -

, -

-?

- --

, - ,

- ,

,

, " , "

, " "

, " ? , "

,

, ,

, " ?"

,

! ! ? ?

?

, " ? , !"

, - , ?

, " ? ?"

, ,

? ?

, , ,

?

,

?

,

,

, " "

, ", "

?

,

, " , , , !"

, ", , "

- ,

, " , - "

, " , "

, " ! ! ; , "

-- ! , !

-- , , " ? , , "

,

, ", , , , ; "

, " -- ? , "

, , " , ( ) ! , ? ?"

, , , , ", ; --"

, , - , " "

, " "

, ", - "

, " ? , , "

,

"- , , "

,

, ", - ?"

, ", , "

, ", ? , " , " , ? ? , "

,

, , " " , , ", , "

" "

, , ", ? ?"

, " ?"

, " , ! "

, " , , , , ? , ?" ,

, " , ? ?"

, ", ; ?"

, , , , -

, " "

, " , ?"

?

, " ?"

?

, , , ,

" , "

, ", "

, , , , , "

, " , , , , "

, ", "

, ", ! , , "

, - ,

, , , " "

,

, " , ? "

, " , , ?"

- , , , , , , ! !

, "- , , , "

, " , "

,", "

, ", "

--

, --

, --

, ,

,

, " "

, " !"

" "

, " !"

" "

, " ? , , "

, " ?"

?

, ,

, " ? ? , "

, ", , "

, ; , " , , "

" -"

, ", ?" ,

" , - , "

, " ?"

, " ! "

", , "

, , , , ,

, , , - - , ,

, " "

, ", "

, ; , ; , , , ,

, " ?"

" "

, ; , ; , ,

, " ?"

" ( ) - , "

!

" , " , ' , " ' , " ' , " , , , "

, " ?"

, " , , " ' , " ' , " ' , ", ' , " , ' , ", ? ' , " ! ' , ", ' , " , ' , " ' "

" "

, ", ?"

, " ( , , ) ( ) ,--, ; , ; ; "

, " , --"

, ", , " ( ) , ,

, " , "

, ,

- , ,

, " , , "

,

, " , "

, ; , "?"

, , , ?

, " " , ", "

, " "

, ", "

,

, ,

, " , "- ; , ? ' , " ? ' "

, -

, ", "

, ", ? , "

, " ? "

, " ?"

? , " , " , ", " , , , - ,

, - ,

, " ?"

, , - , -- , ; , , , ; - , -- , , , , , , , , , , ,

, "?"

, " "

, " , , , " , " ,

,

, "

, " ?" , " " " ?" , " , " , " ?" " " ,

- , , , , ", ?" , ", "

, " , "

, " , "

, !

, " ?"

, " , ? --"

, , " , - "

, " , - , -- "

, ", , "

, ", "

, , ,

,

, ", ?"

, " "

, " , ?"

, , " ?"

--

, " , "

,

", " - "" , , ", ?"

, " , " , ', ? , " , , ' , "

, , , ,

, " , "

, ", '; "

, ,

, ", , , "

, ", "

, " , "

, , ", " ,

" , , , "

,

, , , --- , - , - !

- , - , - - , , , " , , " , " , , " ,

, " " , , " " , , ; , , " " - , " ?" , " , " , ", ?"

, " " , " , ? "

, , ,

, " " , " " , " " , , ", , " , " " , ", , , , " , ", , , " , -

, - ,

-- ? , , " , ?' - , - -- , , , , , ", ?" , , , , " ?" , " "

, ", , "

, , , ", , ?"

" , "

, ", ?"

, "- , "

, , ", "

, ", "

, " , "

, " , "

, -- , ", , "

, " ? , "

, " "

, ", , "

, ", "

- , ", - "

- , , , ? - , , ? , , , ? , -- , "" , " ?" , ,

, , " , ?" , " , ?" , ", , "

, ", ?" , " -- - "

, " ? , "

, ""

, ,

" , , , "

, ", "

, " "

, " , ? ?"

, " , "

, , , ", ? ?"

, " , ?" -- ? ? ? , , , , ? , " , ?"

, " ?"

, ", , ?"

, "! , ! ! , , ,-- , , - , , " , , ,

, " "

, , " , - - , - , , - , - "

, ", , , - , , , ( ) , , ( ) , , --" , " "

, ,

, , , ", " , " " , ", , " , ", " , , ", " , , - , , -

, , , ", , , " , " " , " - , "

, " , , "

, " , "

, ""

, , ", , , , " "" "" , , , " , ?" , -

, " , ?"

, " "

, ,

-- , " ?"

, ", "

, " "

, " , "

, ", ? "

, " , , "

, " , "

, " , "

, , , , , , , ", ?"

, " "

, " ?"

, ", "

- , , , " ? ?" , " "

, , " , - "

, "- , "

, ", , "

, " , , - " ,

, " , ? , "

, ", ?" , " "

, " , ?"

, " "

, " "

-- , ", , "

,

, " , ? , "

, " , "

, " , "

, , ", , " , , " " , , ", "

"" "" , , ", ?" , " ?" , " "

! , , , " -- " - , " " , , , "" , ""

, "" , , ""

", ?"

, " " , ,

, " ?"

, " - "

, -

, " ? ? ?"

, " "

, " "

, , , , " " , , , " " , -- ,

, , , " , , ?" , -

, ", --"

, " --"

, ", "

, " ! ?"

, " "

, " ? ? "

, , - , , -- , , -- , - - , , -- , - , "" , " ?" "" , -- ? , , ", - ?" , " " , ", , ?" , ", " , , , ,

- , " , , , , , "

, - - , , ", " , ; ,

, " , "

, ", ; , ?" , , , " , "

, ", , , , , , "

, " ?"

, , " , "

, "- ?"

, " , , -- " ,

, , " , "

, " , ? , , ' "

, " , "

, " ?"

, " "

" ?"

" --"

, , "" "" , - ?

, " !" ,

, " , "

, " ? ?"

,

, " , , , , , - , , , , , "

; , " , " - ,

, , , , " , " ; ,

, ", "

, ", ?"

, ", - - "

, ", , "

, " , , , ,

, ", , "

, ", - " , ", ?"

, " , "

, , , " , '

, " "

, - ,

, ", "

, " , "

, , , ,

, ", "

, ,

", , , , , ,() , , , , , ,() , "

, " , , , ? ! ? , " ,

" , , , , , "

" , , --" , , ", , ; , , , "

, , , , , , ,

, " , --" ,

, " , , , , " " , , , - ' -- ?"

, , -

, " , " , " ? , , , "

, " ?"

, "- ?"

, " "

- , , ", , - "

, " , - "

, , " , , "

, " ? ? , "

, " ? - , , , -- , , "

; , , , , " - , ? - ?"

" - , - - , - , ? "

,

, " - , - " , " "

, " - ?"

" "' "

" ?"

""

, " , , ?"

" , "

" , "

, " , ?"

, " , , "

, " , "

, , , , , " ?" , " " , , , , , - , , , , , ; -- ? , , , - - ?

, , , , , , - , , - , , ; , - , , - , , , , ,

, - , , , , , , - , " , ? ?"

, " "

, " , "

, " " , " , ? , - , - , ? , - , - , , "

, , " , , , " , " , , , !'

, " , , , , ?"

, " , , - , , , - , "

, " , " - , ; , - , , , , , ,

, -

, , , " , ?" , , " , " , , " , - " , , , , , , , , " " , " ?" , " , , "

, " , " , " , ?"

, " , , , , "

, ", ? , ? , " ' - , ! ? , , ? , , "

, , " , , , ! , "

- , ,

, " , "

, " "

, ", ? ? -- ?"

, " ? "

, " , " , " " , ! ,-- , , , , , , , , , , , " ?" ? , " ? , , ? , , ? , ?" "", , - ! ! , ! , ! , --

, -- , , - , , , , , , , , - , , , , , , ,

, , ,

, - , ,

- , , , ,

,

, - , , , , , , , ", ",

; - , , , , , , , ", , !"

, ", , " , , , "" , " " , " ?" , " " , ", , ?" , , , , - , " , "

, , , " , , , ?" , " ?" , , , " !" ", " ,

? ? , ! , , , , , , , , , , , , -- ,

, , , -- - , , , -- ; -- , , -- , ?

, , , , , , -- , , - , ; - , , , -- , , , , , , , ", - ? ? ?" - ? ? , -- ? - ! ?

, " , "

? , , , ", " , " , , " , " ?" , " , ?"

, -

, , , , , , , -- , , , ,

, - , - , ,

, ", !"

, " , "

, ", "

, ", , , "

, " , ! , , , , , - ?" - , " , - , "

,

, " , , !"

, , "!"

, ", , , "

, " " , ,

, " , , , !"

, " ! , , , !"

, - , , , , , , , ! , - , - , - , , , , , , , , ,

, -- , , , - , , , , , , , , , , , , , , , - , , , - - , ! , , ! , ? ? - , , , ,

, ""

, " "

, ,

, " !"

, " , , , - "

, " ? - ?"

, " , - ?"

, " ?"

, " ? ? ; -- , , ?"

, " , , ? ?"

, " ? , , , ?"

, " ?"

, " ? ? ? -, -, ? , , ?"

, ", , , , -- , - - "

, " "

, ,

, , , , , , -- , , , , , ", ?" , , , , , , " "

, , - , , " -- " , " !" , "" , , , , , ", , '" , " , " , , ,

, , , !

,

, , ", ?" , " "

, , , " " , ,

! , , " " ,

, , , , ,

() , , , , , , " , ?" , " " , , -

, --

" ,() ,() ,

, , , "

, " ?"

, "-- , , "

, " ? , " , ,

, , , - , , ,

, , " , !"

, " !"

, " ? "

, , ", , , "

, ,

, " "

, " , , " , ,

, " , , , "

, " "

, ""

, " "

, ""

, " "

, ""

, " "

, " , , ?"

, , ", , ?"

, " , ? ? , ? "

, , " , "

, , , "" "" , , , ", ?"

, " " "" "" , , " " , ? , , , " ?"

, " , "

"" , ", ?" ,

, " , ?"

, , -- , , " ?"

, " , , ? !"

, " , "

, " ?"

, ", "

, " "

, , , ", ?"

, , , , , , , , , , , , , ,

, ", ?"

, " "

, " ?"

, " "

, "? ?"

, " ? ? "

, " , , ?"

, " ? "

, " , "

, "? , , !"

, " "

, -

, ", "

, " !" ,

, " , ! "

, " "

, " , , "

, "- ? - , - , , "

, " ? ?"

, " , , "

, , " "

, " , !"

, " "

, , - , - ,

, , ,

, " , , "

, , , , - , , , " ? ?" , " ?" , " ? , , ? , , , "

" " , , , ", !"

" , , , "

-- ,

, " , ? , "

, -- , , , " ?"

, , , " , "

, ' , , , , -

,

, ", ? "

, , " ? , -- "

, , "? - , "

, " "

, " "

, ", ? , ?"

, , , " , "

, " " , " , ?"

, , , " , "

,

, ", "

,

, " " , , ""

, " ?"

, " , , , "

, " "

, , , , ,

, ; , ", ?" ,

, , , ", , , - - " , " ? , "

- , , , , , , , " , ?"

, " "

, " ?"

, !

, " ? , , --"

, ", "

, " ! , "

, "- , , , ? , "

, " ?"

,

, ", !"

, "--

, " "

, -

-- " , , "

, ""

" , ! , , , "

,

,

- , , , " !" - , , , , ? , - -

, ", - "

, " "

, " " , ,

, " "

, " , " , ,

, " , , "

, , "-- , , "

, , , , , " ?"

; , , , - , - - , - - ,

, , " , " , , , , , , , , , , - , , , , , - ; , , ; , , ; , - ; , , , , , , , , , " , , , " , , ,

, , - - - , " , ?" , " , ?" , , "! , ? , "

, ", ? , ?"

, " , , , , , , , , , , , ; - , "

, , - , - , , , ; , , , , -

, , , , ,

, - - ? , , " " , , , , , ", , , " , , , ", , , , , "

, " , "

, , , , , - , , , " " , " , - - , "

, , - -- , , , ", "

, " ?"

, ", "

" , ?"

, " , ? --"

, " ?"

" "

, " , , , -- , !"

, " , "

, " , , , -- -- , , , , , , , "

, "- - "

, " ! ? ? , -- , , "

, , - , ", , , , , , , , "

, , , , , , ; , , , , - , , , , , , , "! ! -- , , "

--

, ' , , ? , , ?

, " , , , , , , ? , , ? - --"

- --

, " , " , ", ? ?"

" , -- , , , !-- , , ? , "

, " ? , , , ?"

" " , " ?

, "

" ? ?"

, " , , "

, " , -- ; , "

,

, -- , , " " , " ! ? ? ? ?"

, " " - , -

, , , -- , "?"

, ", "

, "!"

""

" ?"

", "

, - , , "!"

" "

" ?"

" "

" ?"

" "

" ?"

" "

" ?"

- -- - -- , " "

, ", , "

, , , -- , , , "?" , , "?" , , , "?" ; - , , , , , -- - -- ? , , -- - -- , , ", ?"

, " , "

, " "

, ,

, " , -- ? , -- -- !"

, , ", , - -- , - "

, " , ! , ? , ? , ? , , ? , -- - , , , -- ?"

,

, " , ? ?" , ", - , "

,

, , ", " , ", , " , " ? - , , "

, , " ; , , "

, " "

,

, ", "

, ", "

, ", - "

, " , "

, " , "

" , "

, " ? -- -- , , , , " ,

, , " !"

, " , "

, " , - !"

, " , "

, " ! , "

, " , "

, " , ?"

, " , "

, ", ?"

, " ?"

, " "

, " "

?

,

?

,

, " ?"

, " -- "

, " ?"

,

" "

, , , , - - -- , ; , - , " ? ? - ? , , -- , -- , -- " , -- , " , " , , --

"-- " , , , -- -- , " ?"

, " , "

, "?"

, ", , " --

-- , , , , " , ?" , -- , " ? ?"

, ", "

, -- , , , - - , , , -- , ; , , ? , , , " , ? " , ", ? ? "

" , ?" , , ; , , , , ,

, , " ?" -- , , , , - -- , "" , " " , , , ", , , ? ?" , ", "

, ", ?"

, " "

, ", ?"

, " , - -- - , , "

, " , "

, " , "

, " -- , "

, ", -- , - "

, " "

, " "

, ", - ?"

, ", ?"

, " " , ", "

, " - , , "

, ", -- , , , " , "-- -- -- " -- , , " -- , , -- , - , -- , , ; , -- , , , " , -- , " -- , , , , -- , " "

,

,

, - - , , , , - , , ,

, - , , , ,

, , " " , ", " , , , " " , " , " -- -- , , ,

, , , , , , , , , , , , , , - - -- , - , --

, -- , - , -- , ! ! ! , , -- -- , , , -- , , " " -- , " , !" , " , -- "

, , " , , , ? ? ?"

, -- , , , " ; " -- , ,

-- , , - -- - , ,

, - ; ,

, , , , - , , - , - , " ?" , " , " , ", , " , , , " ?" , " -- , , , !" , " - , , , ? , , ! "

, " "

, " !"

, " ?"

, " ! , - , , , "

, " - ?" , "- ! , , - "

, , , ""

- , , , " ?" , " , "

- , , - , , - , ", , "

, " ! "

- , , , ,

" ? ? ? , ? ?' , - , -- ! , ! , , , , , -- , , , , ; , , ,

, , - - , , , , , , , -- , ; , "" , , " " , ", " , " " , " " , " "

, , , , , , ", , " - ; ,

-

, , " , ?"

, , , , , , ", "

, , , , , , , , , , - , - , , , , , , ", , , " , " " , " , , " , ", , , , "

, , , , , ,

- ; -- - , , , , -- --

, , , , , ", , , -- "

, ", ?"

, " , "

,

, ", "

, " , ? !"

, , " "

, " ? , , !"

, , ", ?"

, " "

, " - "

, " ?"

, " , !"

, " , "

, ", ?"

, ", "

, " !"

, " ?"

, , , -- , ? -- ? , ?

-- -- , , , ", !'

, " , -- !"

, " ! !" , , " " , "- ? - ? - ? , --" , " , ?"

, ", "

, " "

, " ? , ? " , " " , "?" , "- , "

, " !"

, " "

, ", , "

, " , "

, " , , , -- ! , -- , "

, ", "

, " ! , , , "

, ", " , ", , ? , "

, , " , "

, " "

, " , , "

, " , "

, ", " , - , ", " -- , " " , " , , " ,

, ,

,

, , " , "

, " , ?"

, " "

, " ?"

" "

, " , "

, , ,

,

, " ? ? ?"

, ?

,

, " ? "

, " ?"

, ""

, " , ?"

, " "

, " , "

, , " , , , , -- ?"

,

, " ? ?"

, " "

, " ? ? ?"

, " , "

, " !"

, " "

, " , , "

, ", -- , "

, " , ? ?" , " , , -- "

, , " "

, ""

, , -- , , , -- , , -- , , , , , , , -- , , , , -- , -- , , , ", " , , ", , ? , , ? , , -- , - , , , -- , "

, --

, " ?"

, " "

, " "

, " , , "

, , " , ?"

, " , , -- "

, " ?"

, ", , , - -- "

, ", "

, " , , -- , , , "

, , , " , "

, " , , , "

, ", , ? , ? " ,

, " , "

, ", , , "

, " ?"

" "

,

, , ", , "

, " , ?"

, " "

, " , , ?"

, ", , "

, , , ,

, , , , ", , " , ,

-- - , , , , , , , - , " , "

, ? ? -- ,

, , - ; , ", ? , " - - , , ,

, - ,

, ' ,

, " ?" , " ? ? , " , , ""

, " ?"

, ", ? ?"

, " , , - "

, " , "

, " -- "

, " , ?"

, , " , , "

- , ", , ? ? , !"

, - , ,

, ", -- ?"

, " "

, " ?"

, " "

, ", "

, " , "

, " , "

, " "

, " , "

,

, " "

, " ? , , ?"

, " "

, ", , , "

, " , "

, " , !"

, " , "

,

, , -- , ,

, , , , , , ,

, " ? ? ?"

, " , "

, , ", -- "

, ", ?"

, ,

, , , , ,

, ", !"

, ", -- - -- , , "

, " ? "

, , , , ", - , , - , " , " , " ,

, ,

, --

" " ########################################################################