Гаспадарчыя адносіны ў ХІІІ ст.

Суседская (сельская) абшчынаЛепш прылады працы

Больш прадукцыйнасць працы(колькасць вырабленай прадукцыі за

адзінку часу)

Асобныя сем’і маглі сябе пракарміць

Суседская абшчынаВыбірала старасту.

Зямля у абшчыне

• Абшчына валодала зямлёй;• Сем’і карысталіся

зямельнымі надзеламі,

Але!Сем’і валодалі

прыладамі працы

Назва абшчыныНазва абшчыны – “верв”.Ад слова “вяроўка”(ёй адмяралі зямлю).

Развіццё земляробстваЛяднае

Двухполле ці трохполле:• 1 частка – адпачывае;• 2 частка – азімыя/яравыя;• (3 частка –азімыя/яравыя).Частка – агародныя культуры.

Прылады працы:

Драўляная саха з металічным наканечнікам;

Рала з металічнымі нарогамі;

Рыдлёўкі;Жалезныя матыкі і г.д.

Вырошчвалі культуры:

Жыта;Ячмень;Грэчка;Боб;Сачавіца;Капуста;Рэпа і г.д.

Іншыя заняткіЖывёла- і птушкагадоўля;Паляванне(дае мяса і футра);Збіральніцтва;Рыбалоўства;Бортніцтва(мёд замест цукру і воск на свечкі; на імпарт у Візантыю).

Рамёствы

Хатнія промыслы → спецыялізаваныя рамёства.• Асабліва вылучаліся

кавалі;• З Х ст. – ганчарства.

Забеспячэнне князя і дружыны

Князь і дружына не выраблялі прадукцыю

Але!Ім патрэбны прадукты, у т.л.:

Прадметы раскошы;Сродкі для войнаў і г.д.

Князь збіраў даніну

Збор даніны Палюддзе – збор даніны князем.Спачатку – асабістая прысутнасць князя, ён адначасова вяршыў суд.

Але!Развіццё дзяржавы

Больш абавязкаў у князя

Даніну сталі прывозіць у спецыяльныя месцы – пагосты.З прыняццем хрысціянства частка даніны – царкве.

ГрошыШлях «з вараг у грэкі»

Актыўны гандаль

Выкарыстанне грошаў:• IX – X стст. – срэбны арабскі дырхем

(2,5-4 г, скарбы ў Падзвінні і Падняпроўі);• Кан. Х – кан. ХІ стст. – срэбны

заходнееўрапейскі дэнарый (1,8-1,9 г, у асноўным – з Англіі і Германіі).

Больш за ўсё скарбаў – на Полаччыне.

Безманетны перыядХІІ – ХІІІ стст. – безманетны перыяд.Замест манет – срэбныя зліткі (грыўні):oЛітоўскія (заходнерускія) – 100 г;oКіеўскія – 165 г;oНаўгародскія – 200 г (радзей у нас).

З грыўнямі нязручныя дробныя аперацыі

Прамы тавараабмен/выкарыстанне шкурак пушных звяроў.

Феадальныя адносіныРаспад першабытнага грамадства

Князь і знаць захопліваюць больш земляў

Свабодныя земляробы – у залежнасць

Развіццё феадальных адносін (найбольш актыўна – у ХІІ ст.)

Катэгорыі залежных сялян:Чэлядзь – спачатку – рабы, пасля –

усе залежныя, якія жылі ў сядзібе свайго гаспадара;

Халопы – поўнасцю страцілі асабістую свабоду;

Смерды – мелі асабістую свабоду, але працавалі на зямлі князя;

Закупы – сяляне, якія ўзялі пазыку (купу) у багатага чалавека і сталі ад яго залежныя.