9.ünite.öğretim yönetimi becerileri

ÖĞRETİM YÖNETİMİ BECERİLERİ

Öğr.Gör.Hüseyin AKAR

Sınıfta gözlenen öğrencilerin birbirleriylekonuşmaları, sınıfta gezmeleri, hayal kurmaları,ders dışı etkinliklerle ilgilenmeleri gibi olumsuzdavranışların en önemli nedeni öğrencilerinsıkılmasıdır. Derste öğretilen materyalianlamayan, kazandırılmak istenilen bilgileri ilgiçekici bulmayan, derste başarısız olacağınainanan öğrenciler sıkılırlar.


Başarılı öğretmenler dersi zevkli hale getirerek,öğrencilerin merakını uyandırarak, öğrencileriuyararak sıkılmalarını engelleyebilir.


ÖĞRETİM ZAMNINI ETKİLİ KULLANMA

Sınıfta zamanın etkili kullanımı hem öğrencilerinöğretim etkinliklerinden daha çokyararlanmalarını sağlar hem de yönetimikolaylaştırır. Öğrenci öğrenme işiyle ilgili nekadar zaman harcarsa ve ne kadar az akademikolmayan işlerle uğraşırsa o kadar çok öğrenir vedaha az olumsuz davranış gösterir.


Öğretmenin ders süresini en uygun biçimdekullanması ve ders sırasında aksaklıklarçıkmaması için şu hususlara dikkat etmesigerekir:

1. Öğretmen zamanı çok iyi planlamalı ve planauygun davranmalıdır.

2. Sınıfa girmeden önce sınıf, ders araç gereç vemateryalleri hazır olmalıdır.


3. Öğretmen derse zamanında girmelidir.Öğretmenin derse girmesi gecikince öğrencilerarasında ders dışı iletişim artar ve kontroledilmesi güçleşir.

4. Sınıfta sınıf kuralları ve işlemler sürekliuygulanmalıdır.

5. Bazı durumlarda ders için hazırlanan materyalleraz gelebilir. Bu durumlarda ne yapılacağıöğretmen tarafından planlanmalıdır.


PLANLI ÖĞRETİM

Öğretim sürecinin başarılı olması, öğrencilerinöğretim hedeflerine ulaşmalarının sağlanması vezamanın etkili bir şekilde kullanılması içinöğretmenin öncelikle öğretim planlarınıhazırlaması gerekmektedir.


Öğretim planları yıllık, ünite ve günlük olmaküzere üç farklı düzeyde hazırlanır.

Yıllık plan: öğretmenin tüm öğretim yılı içindehangi genel hedeflere, hangi konularla ve hangietkinliklerle ulaşacağını gösterir.


Ünite planları ise yıllık planlara göre daha detaylıbilgi içerir. Bu planlarda ünitede kazandırılacakhedef davranışlar, konuların ayrıntıları, ünite ileilgili öğretmen ve öğrencilerin yapacakları temeletkinlikler ve değerlendirme etkinlikleri yer alır.


Öğretmenin öğretim sürecindeki en önemlirehberi günlük planlardır. Bu planlarda öğretmenders saatinde yapacaklarını adım adım yazar.


ÖĞRETİM SÜRECİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Bir ders saati giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç aşamadan oluşur. Her aşamanın kendine özgü özellikleri vardır.


Derse başlanırken yapılması gereken etkinlikler

Bir dersin en zor ve önemli bölümü giriştir.Öğretmen bu aşamada öğrencileri etkileyemezseders verimsiz geçer. Derse başlarken öğretmeninyapması gereken etkinlikler şu şekildedir.


Öğrencilerin dersi dinlemeye hazır durumagetirilmesi:

Sınıfta gürültünün en yoğun olduğu zamandersin başlangıcıdır. Öğretmen sınıfa girdiğizaman öncelikle öğrencileri dersi dinlemeyehazır hale getirmesi gerekir. Bu nedenle yapmasıgereken ilk iş, öğrencilerin terlerine yerleşmesinive kendini dinler duruma gelmesini sağlamaktır.


Öğrencilerin bir an önce toparlanmalarınısağlamak derse başlamak için en iyi yöntemöğrencilerle birlikte derse başlamak için en iyiyöntem öğrencilerle birlikte derse başlamaişlemlerinin belirlenmesi ve bununöğretilmesidir.


Ayrıca öğrencilerle birlikte derse başlamanınişareti olan bir sözcük ya da eylem bulunabilir.Öğretmen bu sözcüğü söylediği ya da eylemiyaptığı zaman herkes hazır hale gelir. Kullanılanyöntem ne olursa olsun öğrenciler dersidinlemeye hazır olmadan dersebaşlanmamalıdır.


Öğrencilere dersin hedeflerinin duyurulması:

Öğrenciler dersi dinlemeye hazır olduktan sonra,öğrencilere dersin hedefleri, derste yapılacaketkinlikler açık bir şekilde söylenmelidir. Buaçıklamalar öğrencinin dersle ilgili kaygılarınıazaltır, ders sırasında dikkatini yönlendirir vedersi hedefler doğrultusunda dinlemesine vederse katılımına yardımcı olur.


Öğrencilerin dikkatinin çekilmesi:

Öğrencilerin derse dikkatlerini çekmek içinkonuya ilginç ve merak uyandırıcı bir soru ya daolayla başlamak gerekir. Öğrencinin dikkati baştaçekilirse devamlılığı sağlamak daha kolay olur.


Bir önceki derste ya da önce kazanılmış önbilgilerin hatırlatılması:

Öğrenme birikik bir süreçtir. Yeni bilgiler,öğrencinin sahip olduğu eski bilgilerleilişkilendirilirse daha iyi öğrenilir. Bu nedenleöğretmen birbirinin devamı niteliğindekiderslere başlamadan önce bir önceki dersi tekraretmesi gerekir.


1. Bir önceki dersle ilgili temel kavram ve becerilerinöğrencilere sorulması.

2. 4-5 kısa sorudan oluşan test verilmesi3. Öğrencilerin birbirlerinin ev ödevlerini ya da test

sonuçlarını kontrol etmesi4. Ev ödevlerinin küçük gruplar oluşturularak kontrol

edilmesi5. Öğrencilerin bir önceki konu ile ilgili sorular hazırlayıp

birbirlerine sormaları6. Öğrencilerin bir önceki dersin özetini hazırlaması7. Öğrencilerin öğretmene ödev yaparken karşılaştıkları

soruları sorması8. Öğretmenin bir önceki dersi özetlemesi


DERS GELİŞTİRİLİRKEN YAPILIMASI GEREKEN ETKİNLİKLER

Dersin başında öğrencilerin dikkati çekilse bilebir süre sonra dikkatleri dağılabilir. Bu nedenleöğretmenin ders süresince öğrencilerindikkatlerini toplamalarına yardımcı olması dersianlamalarına yardımcı olması gerekir.


Öğretimin hızı: öğretimin çok hızlı ya da yavaşolmasının farklı olumsuz yönleri vardır.Öğretimin hızlı olması bazı öğrencilerin konuyuanlamamalarına ve bu nedenle bir süre sonradersi dinlemekten vazgeçmelerine neden olur.Bu durum süreklilik gösterirse sınıfta öğrencilerarsasında başarısızlık farkı artar.


Öğretimin yavaş olması detaylar üzerindedurulması aynı bilgi ve becerilerin çokça tekraredilmesi de öğrencinin sıkılmasına neden olur.

Bu nedenle en uygun yaklaşım öğretimin ne çokhızlı ne de çok yavaş olmasıdır.


Öğretimin hızını belirleyen bir çok etmen varbunların başlıcaları öğretmenin kendi hızı(konuşma, sınıfta dolaşma, çevresini kontroletme), öğrencilerin sahip olduğu ön bilgiler vekonunun güçlük derecesidir. Öğretmen tümetmenleri göz önünde bulundurarak öğretimhızını ayarlamalıdır.


Öğretim materyallerinin küçük ve anlamlıbölümlere ayrılarak sunulması ve her birbölümden sonra öğrencilerin hedeflere ulaşıpulaşmadıklarının kontrol edilmesi, öğrencilerinjest ve mimiklerinin izlenerek, konuyu anlayıpanlamadıklarının ya da sıkılıp sıkılmadıklarınıngözlemesi öğretmenin hızını ayarlamadayardımcı olacak en önemli unsurlar.


Etkinlikler arasında kesintisiz geçiş sağlama:

Sınıfta etkinlikler arasındaki geçişler dersinkesintiye uğramasına neden olmaktadır.Etkinlikler arasındaki geçiş bir konudan başka birkonuya, dinleme etkinliğinden yazma etkinliğinegeçme gibi öğrenciler yerlerini değiştirmedenyapabilirler. Ama bazen öğrencilerin yerdeğiştirmesi gerekebilir.


Bu geçişler iyi düzenlenmezse ve öğrencilergeçişi nasıl yapacaklarını bilmezlerse büyükkarışıklık meydana gelebilir. Geçiş dönemindeöğrencilerin dersi bozucu ve öğrencilerin dersibozucu ve olumsuz davranışları diğer aşamalaragöre iki kat daha fazla gösterdiklerinibulunmuştur.


Etkileşimli öğretim:

Öğrencilerin derse katılımını sağlamak için sınıfiçinde öğretmen öğrenci etkileşiminin yoğun olmasıgerekir.

Sınıfta etkileşimli öğretmen ortamı yaratmaktır içinöğretmen günlük ders planlarını hazırlarken kendiyapacağı etkinliklerin yanı sıra öğrencilereyaptıracağı etkinlikleri, dersin hangi aşamasındaöğrencileri nasıl derse katacağını planlaması gerekir.


Sınıfta öğrencileri öğrenme işine katan en etkiliyöntemler küçük grup çalışmaları ve işbirliğinedayalı öğretimdir.


Anlatım yöntemi kullanıldığı zamanlarda iseöğrencilerin aktif katılımını sağlamada en etkiliyol soru cevap tekniğidir. Bu tekniğin yararlıolması için öğretmenin aşağıdaki hususlaradikkat etmesi gerekir.


1-sorular ne çok kolay ne de çok zor olmalı,öğrenciyi düşünmeye sevk etmelidir.2-sorular tüm sınıfa yöneltilmelidir.3-soru sorduktan sonra öğrencilere düşünmeleriiçin yeterli zaman verilmelidir.4-bekleme süresi tamamlandıktan sonra yanıtverecek öğrenci seçilmelidir. Yanıt istenirken farklıöğrencilere söz hakkı verilmelidir.5-yanıt verildikten sonra kısa bir süre beklenerek,yanıtın doğruluğu değerlendirilmeli, doğruysapekiştireç, yarı doğruysa ipucu yanlışsa düzeltmeverilmelidir.


Açık ve anlaşılır öğretim:

Öğretmen bir konuyu çok iyi bilebilir ancakbilgileri aktarmada yetersiz kalabilir. Öğrencileranlamadıkları ya da öğrenme zorluğu çektikleriderslerde daha fazla olumsuz davranışgösterirler. Açık ve anlaşılır öğretim yapanöğretmenler:


1.Derse hazırlıklı girer: sunacağı içeriği veetkinlikleri mantıklı bir sıraya dizer. Önemlikavram ve fikirleri belirler bunlara arasındakiilişkinin öğrenciler tarafından görülmesineyardımcı olur.

2.Önemli noktaların üzerinde durur: hazırlıksırasında önemli noktalar belirlendikten sonraöğretim sürecinde de bu noktalara ağırlıkverilmesi gerekebilir.


3.Önemli kavram ve fikirleri zenginleştirir:eğitimde kavram öğretimi önemlidir. Bu nedenleöğretmen önemli kavram ve fikirleri öğretirkenbol örnek vermeli, kavramla ilgili alt kavram veterimleri açıklamalı, anlatımı sözel, yazılı, görsel,somut örneklerle zenginleştirmelidir.


4.Öğrencilerin öğrenmelerini izleme: öğretmenöğretim materyalini sunduktan sonraöğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğiniizlemelidir. Öğrencilerin dersi anlayıpanlamadıklarının ilk göstergesi sözel olmayandavranışlarıdır.


DERSİN SONUNDA YAPILMASI GEREKEN ETKİNLİKLER

Öğretmenlerin en çok zorlandıkları konulardanbiri dersi sonuçlandırmaktır.

Dersin tümüyle verimli ve etkili geçmesi içinöğretmenin duruma göre son 5-10 dakikayı dersikapatma etkinliklerine ayırması gerekir.


Dersin sonunda yapılması gereken etkinlikler:

1. Dersin öğrencilere soru sorularak, tahtayakonunun ana hatları yazılarak, tablo ve şekilçizilerek, oyun kartlarıyla vb.biimlerdeözetlenmesi.

2. Bir sonraki dersin hedeflerinin söylenmesi

3. Gerekiyorsa ev ödevinin verilmesi

4. Tenefüsse çıkmak için öğrencilerinhazırlanmalarının sağlanması


ÖĞRENCİLERİ ÖDÜLLENDİRME VE PEKİŞTİRME

Sınıfta öğrencilerin gösterdikleri bir davranışaöğretmenin verdiği tepki ve bu tepkinin öğrenciüzerindeki etkisi çok önemlidir. Öğretmenintepkisi öğrenciyi rahatlatır ve mutluluk verirsedavranışın yinelenmesi beklenir.


1.Pekiştireç öğrenci için hoşa giden bir durumyarattığı için , öğrenci aynı hazzı duymak içindavranışı tekrar eder.


2. Pekiştireç öğrenciye yaptığı davranışındoğruluğu hakkında bilgi verir. Böylece öğrenciolumsuz ve olumlu davranışları ayırt ederek içdenetim gelişmeye başlar.


Okuldaki uygulamalara baktığımız zamanöğretmenlerin, belki farkında olmadan sınıfyönetiminde öğrencilerin olumludavranışlarından çok olumsuz davranışlarıylailgilendiğini görmekteyiz.


Pekiştireçlerin daha etkili olması için öğretmeninaşağıdaki hususlara dikkat etmesi gerekir.

1. Pekiştireç mutlaka doğru davranışı takipetmelidir. Unutulmamalıdır ki olumsuz davranışyanlışlıkla pekiştirildiğinde bu davranışıngörülme sıklığı artar.

2. Öğrenci pekiştireci hangi davranışındasonucunda aldığını fark etmelidir. Davranış ilepekiştireç arasına zaman girerse öğrencipekiştirilen davranışı karıştırabilir ve yanlışdavranış pekişebilir.


3. Pekiştireç öğrenci özellik ve ihtiyaçlarınauygun olmalıdır. Öğrenciler için farklıuyarıcılar pekiştireç olabilir.

4. Pekiştireç yeni ve öğrenilmesi güçdavranışların değiştirilmesinde daha sıkverilmeli beceri kazanıldıkça azaltılmalıdır.

5. Farklı pekiştireçler kullanılmalıdır.


Education

9.ünite.öğretim yönetimi becerileri