Aleksander Głowacki zmityzowany,

czyli Jak opowiadamy Prusa

„Żaden pomnik nie pomnoży sławy żadnemu wielkiemu człowiekowi (…). Toż samo było z Mickiewiczem, choć nie miał pomnika, i ani jego sława nie wzrośnie, ani jego prochy nie będą spokojniejsze, gdy mu na rynku krakowskim postawią paręset centnarów kamieni i spiżu.Pomniki stawiają nie swoim wieszczom, ale samym sobie – narody bogate, mające zdolnych rzeźbiarzy. (…) tylko dla swojej satysfakcji.Czy zaś my, Polacy, jesteśmy tak bogatym narodem?”

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

Stanisław Strzyżyński, Ławeczka Bolesława Prusa w Nałęczowie(fot. A. Mocyk)

„Ja, dawny ja pochowany jestem razem z nadziejami moimi pod Białką, skąd drugi ja wyniósł: dwumiesięczne szaleństwo, zwątpienie w tego rodzaju zabawy i kalectwo”.

Aleksander Głowacki,List do Mścisława Godlewskiego z 11 XI 1865 r.

Aleksander Głowacki w mundurze Szkoły Głównejfot. Konrad Brandel

Złodziei nie brak tam i zwierza – tudzieżPsów gniewnych; lecz gdy-ć który kiedy utnieNie pierzchaj, jedno stojąc rezolutnieWołaj: a pódziesz!...

O rozkoszy życia wiejskiego. Sielanka w pięciorgu pieśniach

Bolesław Prus na frontopisie 1. wyd. Lalkiaut. Józef Holewiński

„powieści z wielkich pytań (…) epoki”

• Placówka 1885-1886• Lalka IX 1887-V 1889• Emancypantki 1890-1893• Faraon 1895-1896

Fenomen Lalki

Niekończące się zadanie…

Fenomen Lalki

„Prus nie jest wielkim malarzem, ale nieporównanym rysownikiem szkiców”.

A. Świętochowski, Aleksander Głowacki (Bolesław Prus)

Ogród Saski

Fenomen Lalki

„Prus nie jest powieściopisarzem bohaterów wielkich, lecz małych, cichych i ukrytych”.

A. Świętochowski, Aleksander Głowacki (Bolesław Prus)

Aleksander Gierymski, Piaskarze (1887)

Fenomen Lalki

„(…) tytuł jest przypadkowy”

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

Pierre Olivier Joseph Coomans (1816-1889), Kinder

Fenomen Lalki

„Panna Izabela nie jest «lalką» (lalką – jest lalka Heluni Stawskiej)”.

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

Charles Courtney Curran, A Dolly’s Portrait (1909)

„Nie pisuję zresztą (…) dla niewinnych panienek (…), lecz dla dorosłych kobiet i ludzi twardej pracy”.

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

Powieść „dla dorosłych”

Powieść „dla dorosłych”

„(…) niesłychanie różniła się od klimatu ówczesnej powieści polskiej: parzyła namiętnością, zawracała w głowie oparem zmysłowym”.

Tadeusz Żeleński (Boy), Prus w perspektywie czasu (1937)

Witkacy, Boy Żeleński (1930)

Powieść „dla dorosłych”

„(…) przedstawić naszych polskich idealistów na tle społecznego rozkładu”.

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

Powieść „dla dorosłych”

„(…) ludzie dobrzy marnują się lub uciekają, a łotrom dzieje się dobrze”.

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890) Dworzec Petersburski

Genesis z cierpienia

„I stał się człowiek. Żył kilkadziesiąt lat, a w ciągu nich tyle pragnął i tyle cierpiał, że martwy świat nie zaznałby tego przez cała wieczność”.

Bolesław Prus, Lalka

Prus humorysta

„Humor jest sumiennym oglądaniem rzeczy co najmniej z dwu stron: dobrej i złej, małej i wielkiej, ciemnej i jasnej. (…) Humorysta w wielkim stylu niczego nie usiłuje zdobyć, nikogo nie nawraca i nikomu nie ulega (…)”.

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

Powieść „dla dorosłych”

„Oto są moje wielkie idee: zmniejszyć nieszczęście, powiększyć szczęście; usunąć szkodliwość, spotęgować użyteczność i doskonalić wszystko: ziemię, człowieka, jego narzędzia i wyroby, jego ducha, a nareszcie całe społeczeństwo”.

Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (1890)

oprac. A. Mocyk