T.C.BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ

 SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İŞLETME   

BİLİŞİM SEKTÖRÜNDE DIŞ KAYNAK KULLANIMININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIĞA ETKİSİ

  Yüksek Lisans Tezi

  ÜMİT KANOĞLU

  Tez Danışmanı: PROF. DR. ŞÜKRÜ ÖZEN

  ANKARA, 2015

İÇERİK

Amaç ve Önem Literatür Taraması

Örgütsel Bağlılık Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Dış Kaynak

Veri ve Yöntem Bulgular Tartışma ve Sonuç Öneriler

AMAÇ VE ÖNEM

• Değişen Piyasa ve İşletmeler• Yeni istihdam yöntemleri• İstihdam biçiminin çalışan-örgüt

İlişkisine etkisi• Dış Kaynak kullanımının artışı• Türkiye’ de önemli bir gelişim alanı olan Bilişim

Sektöründe dış kaynak kullanımı tercihi • Dış kaynak kullanımının örgütsel bağlılık ve ÖVD

üzerindeki etkisi• Dış kaynak ile örgütsel bağlılık ve ÖVD ilişkisi için

yeterince çalışma yapılmamış olması

ÖRGÜTSEL BAĞLILIK

1956, Whyte, The Organization Man

1960, Becker; Emek, Vakit, Statü, Para (Devam)

1968, Kanter, Sadakat (Normatif)

1971, Shelton, Özdeşleşme (Duygusal)

1998, Meyer ve Allen’in çok boyutlu bağlılık sınıflandırması• Duygusal Bağlılık• Devamlılık Bağlılığı• Normatif Bağlılık

2000, Wasti, Meyer ve Allen’in üç boyutlu örgütsel bağlılık

ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik analizi

Çalışanın örgüt hedefleri bilinciyle, örgütün çıkarları ile kendi

çıkarlarını örtüştürerek, örgütte kalma arzusu.

1982, Mowday ve diğ, Örgütsel Bağlılığı Etkileyen

Faktörler• Bireysel Faktörler

• İş ve role ilişkin faktörler• İş deneyimi ve çalışma

ortamına ilişkin faktörler

• Örgüt Yapısına İlişkin Faktörler

ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI

1938, Barnard, Ekstra Rol

1966, Katz ve Kahn; Fazladan Rol

1983, Betaman ve Organ, ÖVD, İyi asker sendromu

1988, Organ, ÖVD Boyutları• Diğerkamlık• Bilinçlilik• Nezaket• Sivil Erdem• Centilmenlik

1994, Dyne ve Diğ, Fonksiyonel Katılım,

Dile Getirme

Tanımlı görev ve sorumlulukların ötesinde,

gönüllü olarak ödül beklentisi olmadan

sergilenen, örgütün hedeflerine ulaşmasına

katkı sağlayan davranışlar.

1995, Moorman ve Blakely, Savunmacı Katılım

1983-2003, ÖVD Etkileyen Faktörler• Kişisel

• Örgüt ve İş

1990, Podsakoff ve diğ, İtaat

DİŞ KAYNAK KULLANIMI

2. Dünya Savaşı, ABD, Yönetim Bilişim Sistemleri

Bir şirketin temel faaliyetlerine odaklanmasını sağlamak amacıyla,

temel faaliyetleri dışında kalan işletme içi faaliyetlerin alanında

uzman başka şirketler tarafından, uzun süreli ve sözleşmeler dahilinde belirlenmiş standartlara göre yerine

getirilmesi olarak tanımlanabilir.

1980ler, ABD, Bilişim Sistemleri

2000ler, ABD, 350 Milyar Dolar

2012, Zorlutuna, Soma ilçesinde bulunan termik santralde kadrolu

çalışanlar ile taşeron çalışanların iş tatmini ve motivasyon değişkenleri

üzerindeki etkisi 2010, Tekbalkan, Otel işletmelerinde dış kaynak kullanımının örgütsel bağlılık ve iş doyumunu etkisi

2009, Doğruöz, Kadrolu ve sözleşmeleri öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyine ilişkin yapılan karşılaştırma

2009, Budak, ilköğretim okulunda görev yapan kadrolu ve sözleşmeli öğretmenlerin örgütsel bağlılığına ilişkin çalışmada

VERİ VE YÖNTEMAraştırma Modeli;

VERİ VE YÖNTEMHipotezler

H1. Dış kaynak çalışanların örgütsel bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H1a. Dış kaynak çalışanların devamlılık bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H1b. Dış kaynak çalışanların duygusal bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H1c. Dış kaynak çalışanların normatif bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H2. Dış kaynak çalışanların ÖVD kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H2a. Dış kaynak çalışanların diğerkâmlık davranışı kadrolu çalışanlara göre

düşüktür.

H2b. Dış kaynak çalışanların nezaket davranışı kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H2c. Dış kaynak çalışanların bilinçlilik davranışı kadrolu çalışanlara göre düşüktür.

H2d. Dış kaynak çalışanların centilmenlik davranışı kadrolu çalışanlara göre

düşüktür.

H2e. Dış kaynak çalışanların sivil erdem davranışı kadrolu çalışanlara göre

düşüktür.

H3. İstihdam biçimi örgütsel bağlılık ve ÖVD arasındaki doğru orantılı ilişkiyi

etkilemez. Her iki çalışan grubu arasındaki ÖB ve ÖVD ilişkisi pozitiftir.

VERİ TOPLAMA YÖNTEMİ• Anket

• İçerik (53 Soru)• İstihdam biçimi, Demografik bilgiler, işe ait

bilgiler (11 Soru)• Örgütsel Bağlılık (18 Soru)

• Meyer ve Allen Ölçeği• Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği (24 Soru)

• Podsakoff ve Arkadaşları Ölçeği• Beşli Likert Ölçeği• Katılım 226 Kişi; 139 Kadrolu,

87 Dış Kaynak

• Yüz yüze görüşme (21 Soru)• 4 Dış Kaynak, 4 Kadrolu

ANALİZ• SPSS Yazılımı kullanılmıştır.

• Güvenilirlik Analizi• Cronbach's Alpha analizi yapılmıştır.• Örgütsel Bağlılık, ÖVD ve alt boyutları

açısından ölçekler güvenilirdir.• Devamlılık Bağlılığı sorularından;

• »Çalıştığım şirkete kendimden çok fazla şey katmamış olsaydım, başka bir yerde çalışmayı değerlendirebilirdim.» Güvenilirliği düşürdüğü için çıkarılmıştır.

• Tanımlayıcı Bulgular• Ortalama ve Korelasyon değerleri

hesaplanmıştır.• Frekans dağılımları incelenmiştir.

BULGULARKadrolu/Dış Kaynak Karşılaştırma; Korelasyon

OrtalamaDeğerler T-Testi Regresyon

Örgütsel Bağlılık Yok Yüksek Anlamsız Anlamsız

Duygusal Bağlılık Yok Yüksek Anlamsız Anlamsız

Devamlılık Bağlılığı Yok Yüksek Anlamsız Anlamsız

Normatif Bağlılık Yok Yüksek Anlamsız Anlamsız         

ÖVD Zayıf Yüksek Anlamsız Anlamlı

Bilinçlilik Yok Yüksek Anlamsız Anlamsız

Centilmenlik Yok Yüksek Anlamsız Anlamsız

Diğerkâmlık Zayıf Yüksek Anlamsız Anlamlı

Nezaket Yok Yüksek Anlamsız Anlamlı

Sivil Erdem Zayıf Yüksek Anlamsız Anlamsız         

  Kadrolu Dış Kaynak    Örgütsel Bağlılık --> ÖVD İlişkisi Regresyon Analizi

Yok Var   

ÖRGÜTSEL BAĞLILIK EK BULGULAR

ÖVD EK BULGULAR

TARTIŞMA VE SONUÇHipotez Sonuç

H1. Dış kaynak çalışanların örgütsel bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklenmedi

H1a. Dış kaynak çalışanların devamlılık bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklenmedi

H1b. Dış kaynak çalışanların duygusal bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklenmedi

H1c. Dış kaynak çalışanların normatif bağlılığı kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklenmedi

H2. Dış kaynak çalışanların ÖVD kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklendi

H2a. Dış kaynak çalışanların diğerkâmlık davranışı kadrolu çalışanlara göre

düşüktür.

Desteklendi

H2b. Dış kaynak çalışanların nezaket davranışı kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklendi

H2c. Dış kaynak çalışanların bilinçlilik davranışı kadrolu çalışanlara göre düşüktür. Desteklenmedi

H2d. Dış kaynak çalışanların centilmenlik davranışı kadrolu çalışanlara göre

düşüktür.

Desteklenmedi

H2e. Dış kaynak çalışanların sivil erdem davranışı kadrolu çalışanlara göre

düşüktür.

Desteklenmedi

H3. İstihdam biçimi örgütsel bağlılık ve ÖVD arasındaki doğru orantılı ilişkiyi

etkilemez. Her iki çalışan grubu arasındaki ÖB ve ÖVD ilişkisi pozitiftir.

Desteklenmedi

TARTIŞMA VE SONUÇ

• Geçmişte yapılan çalışmalarla örtüşmeme• Sektör farklılığı

• Önceki çalışmaların ağırlıklı olarak kamu sektöründe yapılması

• Sektörün istihdam ettiği personel niteliği• Örgütsel bağlılık standart sapma farklılığı

• Dış kaynak < Kadrolu• Dış kaynak net görev tanımı, kadrolu birime göre görev ve

beklenti farklılığı• ÖVD değerlendirmesi; (Kadrolu yüksek)

• Diğerkamlık ve Nezaket (Kadrolu yüksek); Çalışanlarla ilişkili

• Centilmenlik, Bilinçlilik ve Sivil Erdem (Fark yok); Örgütle ilişkili

TARTIŞMA VE SONUÇ

Yüz yüz görüşmelerin değerlendirilmesi;

• Dış kaynak açısından istihdam biçimi kaynaklı farklılıkları azaltan etmenler;• Yüksek ücret• Ücret karşılığı iş yapma, şirket problemlerinden

soyutlanma• Özel sektörde aslında herkes aynı gemide, roller her an

değişebilir• İş garantisi ve devamlılık

• İyi ekip ve iyi yönetici faktörü• Bilişim sektörünün bunu desteklemesi

ÖNERİLER

• Dış kaynakların iş arkadaşlarıyla ilişkileri geliştirilerek diğerkamlık ve nezaket davranışları geliştirilebilir.

• Farklı sektörlerde araştırmanın tekrarlanması• Kamu sektöründe genelde aynı sonuçlar çıkmasına rağmen, özel

sektörde durumun değişmesi

• Çalışanların niteliklerinin ve işletmeye katkılarının önemine dikkat edilmesi• Değiştirilebilir vasıfsız çalışanlara verilen değer ile vasıflı

çalışana verilen değer farklılığı

TEŞEKKÜRLER• Bilgi, tecrübe ve güler yüzüyle önderlik ederek bu çalışmanın

oluşmasını sağlayan değerli hocam Prof. Dr. Şükrü ÖZEN’ e…

• Güler yüzüyle bana hep destek olan sevgili eşime…

• Ankara’ da özellikle çalışanları gözeterek oluşturduğu programla bize MBA fırsatı sağlayan Bahçeşehir Üniveristesi’ ne…

• Dinlediğiniz ve değerli katkılarız için sizlere…

TEŞEKKÜR EDERİM…

«Öğrendikçe, bilmediklerimin bildiklerimi geçtiğini öğrendim.»Ne kadar öğrenmemiz gerektiğini bilmek ve bildiklerimizle huzur ve

mutluluğu yakalayabilmek dileğiyle…