Frá skógi til markaðar

Þröstur Eysteinsson

Sviðsstjóri þjóðskóganna

Skógrækt ríkisins

Eða...Ljón í veginum

Skógur Úrvinnsla Kaupandi vöru

Stofnkostnaður

Kostnaður viðskógarhögg

Flutningur(eldsneytisverð)

Fjármagnskostnaður

Launakostnaður

Arðsemiskrafa

Markaðssetning

Markaðsþróun

Skattur

Söluaðili

Staðan• Trén vaxa vel• Þörf fyrir skógarafurðir er til staðar• Auðlindin er lítil• Auðlindin er dreifð• Tækjabúnaður er ófullnægjandi• Lítil verkreynsla• Væntingar um há laun• Flutningur er dýr• Markaðurinn er óþroskaður

Staðan• Trén vaxa vel• Þörf fyrir skógarafurðir er til staðar• Auðlindin er lítil• Auðlindin er dreifð• Tækjabúnaður er ófullnægjandi• Lítil verkreynsla• Væntingar um há laun• Flutningur er dýr• Markaðurinn er óþroskaður

Auðlindin er lítil• Á Íslandi eru aðeins um 7000 ha af

ræktuðum skógi sem kominn er yfir tvítugt.

• Hugsanlega aðeins 1000-2000 hektarar sem liggja vel við höggi– Komið er að grisjun– Eru sæmilega aðgengilegir– Eru ekki of langt frá mörkuðum– Eru nógu stórir að eitthvað efni að

ráði falli til

• Það þýðir að:– Við getum ekki sinnt stórum

kaupendum– Erfitt að fjárfesta í tækjum – Erfitt að hagræða á allan hátt

2000 ha

Auðlindin er lítil

• Við grisjuðum um 80 ha árið 2009 (svipað 2010)

• Felldum um 5000 m3 af viði• Við gætum tvöfaldað grisjunina

– Næðum að grisja það sem er tiltækt á u.þ.b. 10 árum

– Vöxtur skóga er svo mikill að endar næðust þá saman

– Ein skógarhöggsvél dugar en þyrfti þó meira til að bera sig

• Við gætum sennilega ekki þrefaldað grisjun– Draga þyrfti úr grisjun eftir fá ár

Auðlindin er dreifð

4 sjálfskipuð karnasvæði

Tækjabúnaður er ófullnægjandi

• Tæki til að gera grisjun, útkeyrslu, flutning og úrvinnslu timburs sæmilega hagkvæma hafa verið af skornum skammti

– Skógarhöggsvélar

– Útkeyrslutæki

– Úrvinnslutæki

Lítil verkreynsla

• Fáir reyndir skógarhögsmenn

– Flestir endast stutt í starfi

• Enn færri góðir vélamenn sem kunna skógarhögg

• Lítil þekking á úrvinnslu

• Lítil þekking á viðargæðum

Skógur Úrvinnsla Kaupandi vöru

Stofnkostnaður

Kostnaður viðskógarhögg

Flutningur(eldsneytisverð)

Fjármagnskostnaður

Launakostnaður

Arðsemiskrafa

Markaðssetning

Markaðsþróun

Skattur

Söluaðili

Væntingar um há laun

Væntingar um há laun

• Skógarhögg er erfiðisvinna og eðlilegt að menn vilji fá sæmileg laun en...

• Staðan núna– Skógareigandi fær kr 8500/m3 fyrir

hefilspónavið– Getur með góðu móti greitt um

kr 4000/m3 fyrir högg– 4 m3/dag gefur skógarhöggsmanni

kr 320 000 brúttó í mánaðarlaun

• En...– Hæsta tilboð í nýlegu útboði á grisjun í

Haukadal samsvarar kr 1,2 milljónum á mánuði brúttó fyrir skógarhögg

Flutningur er dýr

• Olíuverð hækkar

• Strandflutningar eru engir

• Flutningur hráviðar hefur í för með sér flutning á vatni, lofti og viði sem ekki nýtist

Markaðurinn er óþroskaður

• Úrvinnslufyrirtæki eru lítil og oft veikburða– Borga reikninga seint eða ekki.

– Viðurkenna illa verðmæti hráefnisins

• Engir opinberir staðlar um viðargæði

• Engir miðlarar

• Einfaldir hlutir eins og mælingar á viðarmagni vefjast fyrir mönnum

• O.fl., o.fl. o.fl.

Lausnir

• Þolinmæði– Auðlindin vex og getur því

sífellt betur staðið undir margvíslegum kröfum

• Stefna– Beina fjármagni á

árangursmiðaðar brautir• Misháir styrkir eftir áherslum

og landshlutum

• Mismunandi aðferðir eftir markmiðum

Mishátt styrkjahlutfall:Nytjaskógrækt/landbótaskógrækt

97%/80%

80%/97%

Lausnir• Viðurkenna að „ókeypis“ fjármagn

sé enn nauðsynlegt– Fjárfesta í skynsömum búnaði

– Fjárfesta í þjálfun á fólki

– Samstarf um rekstur á vélum

• Efla rannsóknir á grisjun, grisjunartækni, úrvinnslu og viðargæðum

• Hvetja til að fleiri mennti sig á þessum sviðum

Lausnir

• Menn komi sér niður á jörðina varðandi væntingar um há laun og mikinn gróða

• Aukin afköst

– Bætt vinnubrögð

– Góðir skógarhöggsmenn

– Vélvæðing skógarhöggs

Lausnir• Byggja upp úrvinnslu nálægt

auðlindinni– Litlar verksmiðjur

• Undirburður (hefilspænir, sag, kurl)• Iðnaðarkurl• Pellettuframleiðsla• Girðingastaurar• Litlar sögunarmillur

• Flytja unnar afurðir frekar en hrátimbur milli landshluta

• Þétta auðlindina

Lausnir• Stunda markaðsrannsóknir

• Stuðla að nýsköpun á vörum úr viði

• Flokka timbur eftir gæðum

• Fella eftir þörfum kaupandans (eftir því sem hægt er)

• Kaupendur borgi reikninga– (kúnninn hefur ávallt rétt fyrir sér - nema þegar

hann greiðir ekki reikninginn)

Erfitt er að nema ný lönd

• Í upphafi nýræktunar skóga um 1950 vorum við ekki allveg á byrjunarreit– Við höfðum friðað nokkra skóga– Töldum okkur vita af vænlegum

trjátegundum– Vorum með frumstæðar gróðrarstöðvar– Fáir bjuggu yfir takmarkaðri þekkingu á

mörgum sviðum (enginn sérfræðingur)– Frumstætt styrkjakerfi var til staðar

(Góðkunningjar Skógræktarinnar)

Erfitt er að nema ný lönd

• Á 60 árum hefur þróast hér alhliða kerfi um nýræktun skóga– En það gerðist af sjálfu sér

– Og ekki allt í einu

– Mörg ljón voru í veginum • Fjárhagsleg

• Félagsleg

• Þekkingarleg

– Það urðu bakslög

Erfitt er að nema ný lönd

• Nú erum við stödd á svipuðum slóðum varðandi skógarnytjar– Erum farin að grisja nokkra skóga

– Höfum einhverjar hugmyndir um nytjar

– Eigum svolítið af frumstæðum tækjum

– Fáir búa yfir sérfræðiþekkingu á viðargæðum, -nytjum, -markaði...

– Tæplega nokkuð markaðskerfi til staðar

Framtíðin er björt• Eftir 60 ár verða hér

umtalsverðir skógar komnir að lokafellingu, vélvæddir verktakar að vinna í þeim, úrvinnsluiðnaður og markaðskerfi– En það mun ekki gerðast af

sjálfu sér– Og ekki allt í einu – Mörg ljón verða í veginum – Það verða bakslög

Kærar þakkir