Df 5 teste pazgjidhura 5

KA P I T ULL I 5

T E S T – RISKU DHE KTHIMI (PJESA 2)

SEKSIONI I – E VËRTETË OSE E GABUAR

1 Risku dhe pasuria e aksionerëve

I LE

HTË

Menaxherët nuk mund të veprojnë në interesin e aksionerëve të tyre për aq kohë sa ata nuk njohin preferencën mesatare kohore të aksionerëve për marrjen e parave të tyre dhe çfarë risku është i gatshëm të marrë mbi supe aksioneri i zakonshëm.

E vërtetë E gabuar

2 Risku dhe kthimi i pritur

I LE

HTË

Kompanitë duhet ta rrisin qëllimisht riskun e tyre kundrejt tregut vetëm nëse veprimet të cilët rrisin riskun, rrisin në mënyrë të mjaftueshme normën e pritur të kthimit nga aktivet e firmës për të kompesuar kështu riskun më të lartë.


3 Kundërshtimi i riskut

I LE

HTË

Kur investitorët kërkojnë norma më të larta kthimi për investimet të cilët demostrojnë një luhatshmëri më të madhe të kthimeve mund të themi se ky është një fakt i kundërshtimit të riskut.


4 Primi i riskut

I LE

HTË

Në krahasimin e dy firmave të cilat ndryshojnë nga njëra-tjetra vetëm përsa i përket riskut, çdo diferencë ndërmjet kthimeve të pritur nga dy firmat thuhet se është një prim risku i kërkuar.


5 CAPM dhe risku

I LE

HTË

Një rezultat kyç i aplikimit të CAPM (Modelit të Vlerësimit të Aktiveve Kapitalë) është që risku dhe kthimi i një letre me vlerë individuale duhet të analizohen nga mënyra sesi kjo letër me vlerë ndikon riskun dhe kthimin e portofolit në të cilin ajo mbahet.


6 CAPM dhe risku

I LE

HTË

Sipas CAPM, investitorët janë kryesisht të shqetësuar për riskun e portofolit, jo për risqet e izoluar të aksioneve individualë. Si rrjedhim, risku i rëndësishëm (rilevant) është kontributi i një aksioni individual në riskun e përgjithshëm të një portofoli.


7 Risku i tregut

I LE

HTË

Risku i tregut i referohet tendencës së një aksioni për të lëvizur sëbashku me tregun aksioner. Një aksion me risk mbi mesataren e tregut do të priret të jetë më i luhatshëm sesa një aksion mesatar dhe sigurisht që do të ketë një beta më të madhe sesa 1,0.


- 49 -

R I S K U DHE K T HI MI (P JE S A 2)

8 Risku i betësI

LEH

TË

Risku i diversifikueshëm, i cili matet nga beta, mund të reduktohet duke shtuar më shumë aksione në një portofol.


9 Koeficienti beta

I LE

HTË

Beta e një letre me vlerë mat riskun e saj të padiversifikueshëm (sistematik ose riskun e tregut) kundrejt pjesës më të madhe të letrave të tjera me vlerë.


10 Koeficienti beta

I LE

HTË

Nëse kthimet e dy firmave janë të korreluar negativisht, një nga firmat duhet të ketë patjetër beta negative.


11 Koeficienti beta

I LE

HTË

Beta e një aksioni është më e rëndësishme si matës risku për një investitor me një portofol të mirë-diversifikuar sesa për një investitor që mban vetëm një aksion.


12 Koeficienti beta

I LE

HTË

Është e mundur që një aksion të ketë një beta pozitive edhe në situatat kur korrelacioni ndërmjet kthimeve nga ky aksion dhe një aksioni tjetër është negativ.


13 Kthimi i kërkuar

I LE

HTË

Kthimi i kërkuar nga aksioni i zakonshëm i një firme përcaktohet nga risku sistematik i firmës. Nëse risku sistematik i firmës është i njohur dhe nëse shpresohet se ai do të mbetet konstant, analisti ka informacion të mjaftueshëm për të përcaktuar kthimin e pritur të firmës.


14 SML

I LE

HTË

Pjerrësia e SML-së përcaktohet nga vlera e betës. E vërtetë E gabuar

15 SML dhe kundërshtimi i riskut

I LE

HTË

Nëse investitorët bëhen më kundërshtarë të riskut, pjerrësia e SML-së do të rritet. E vërtetë E gabuar

16 Ndryshimet në beta

- 50 -

KA P I T ULL I 5

I LE

HTË

Një firmë nuk mund ta ndryshojë betën përmes një vendimi menaxherial, sepse betat përcaktohen tërësisht nga tregu.


17 Aktivet fizikë

I LE

HTË

Bizneset sigurojnë kthime për mbajtësit e letrave me vlerë duke blerë dhe vënë në funksionim aktivet fizikë. Risku i rëndësishëm (rilevant) për çdo aktiv fizik duhet të matet në termat e ndikimit që ka ky aktiv mbi riskun e letrave me vlerë të emetuara nga firma.


18 Kthimi i pritur

MES

ATA

R

Nëse kthimi i pritur për një investim të veçantë, ashtu siç konceptohet nga investitori marxhinal, tejkalon normën e kërkuar të kthimit, do të vihet re një rritje e kërkesës për investimin dhe çmimi ka gjasa të rritet derisa të barazohet kthimi i shpresuar (i pritur) me atë të kërkuar.


19 Koeficienti beta

MES

ATA

R

Një portofol me beta minus 2 i sjell mbajtësit të tij të njëjtin risk, kundrejt tregut, si një portofol me një beta plus 2. Megjithatë, mbajtësit e këtyre dy portofolëve mund të reduktojnë ekspozimin e tyre ndaj riskut duke blerë disa aksione “normalë” (pra me risk të barabartë më riskun e tregut).


20 Efektet e diversifikimit

MES

ATA

R

Nëse një investitor blen aksione në mënyrë të mjaftueshme, ai/ajo mundet, përmes diversifikimit, të eleminojë të gjithë riskun josistematik (të kompanisë) që përmbahet në aksionet e zotëruar, por në përgjithësi, ky veprim nuk do të eleminojë të gjithë riskun e tregut.


21 Beta e portofolit

MES

ATA

R Përgjithësisht vihet re që beta e një portofoli të diversifikuar është më e qëndrueshme gjatë kohës sesa beta e një letre të vetme me vlerë.


22 CAPM

MES

ATA

R

CAPM është një model shumë-periodësh, i cili merr në konsideratë dallimet në maturimet e letrave me vlerë. Ai mund të përdoret për të përcaktuar normën e kërkuar të kthimit për çdo nivel të dhënë të riskut sistematik.


23 CAPM

- 51 -


MES

ATA

RCAPM ndërtohet mbi kushtet e pritur (të shpresuar), megjithatë, në shumicën e rasteve, jemi të kufizuar të përdorim të dhënat historike për aplikimin e tij. Betat që përdoren nga CAPM, të llogaritura duke përdorur të dhëna historike, janë gjithnjë subjekt i ndryshimeve në luhatshmërinë e ardhshme dhe ky është një kufizim në përdorimin e CAPM-it.


24 CAPM dhe inflacioni

MES

ATA

R

Nëse çmimi i parasë rritet për shkak të një inflacioni më të madh të pritur, norma e kthimit të lirë nga risku do ta reflektojë këtë fakt. Megjithë rritjen e kRF, është e mundur që norma e kërkuar e kthimit për një aksion (ashtu siç sugjeron SML-ja) të bjerë, sepse primi i riskut të tregut (kM – kRF) do të bjerë. (Supozojmë që beta do të mbetet konstante)


25 Risku dhe beta e portofolit

MES

ATA

R Nëse e dimë me siguri që tregu do të gjenerojë një kthim pozitiv vitin e ardhshëm, duhet të rrisim betën e portofolit që zotërojmë për të maksimizuar pasurinë.


26 Primi i riskut të tregut

MES

ATA

R

Meqënëse kthimi i tregut përfaqëson kthimin nga aksioni mesatar, ai kthim mbart risk brënda vetes. Si rezultat, ekziston një prim risku tregu, i cili është shuma mbi dhe nën normën e kthimit të lirë nga risku, që kërkohet për të kompesuar një investitor për marrjen përsipër të një sasie mesatare risku.


27 SML

MES

ATA

R

Nëse keni vizatuar në një grafik kthimet e një aksioni të dhënë kundrejt kthimeve të tregut dhe nëse keni zbuluar që pjerrësia e vijës së regresit është negative, CAPM-i do të tregojë që norma e kërkuar e kthimit për aksionin duhet të jetë më e ulët sesa norma e kthimit e lirë nga risku për një investitor të mirë-diversifikuar, duke supozuar se marrëdhënia e vënë re pritet të vazhdojë edhe në të ardhmen.


28 SML

MES

ATA

R Ordinata në origjinë e SML-së tregon kthimin e një aktivi individual kur kthimi i realizuar nga aksioni mesatar (beta = 1,0) është zero.


29 Ndryshimet e betës

MES

ATA

R Çdo ndryshim në beta ka të ngjarë të ndikojë normën e pritur të kthimit nga një letër me vlerë, gjë që nënkupton se një ndryshim në beta pritet të ndikojë çmimin e letrës me vlerë.


- 52 -

KA P I T ULL I 5

SEKSIONI II – PYETJE ME ZGJEDHJE (KONCEPTUALE)

30 Konceptet e riskut

I LE

HTË

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? Risku i referohet shansit që ngjarje të pafavorshme do të ndodhin dhe një shpërndarje

probabilitare përshkruhet tërësisht si një listë e mundësive të ngjarjeve të pafavorshme. Diversifikimi i portofolit redukton luhatshmërinë e kthimeve nga një aksion i veçantë. Kur risku specifik i kompanisë është diversifikuar, risku i nënkuptuar që mbetet është risku i

tregut, i cili është konstant për të gjitha letrat me vlerë në treg. Një aksion me beta të barabartë me –1,0 ka një risk sistematik të barabartë me zero. SML-ja lidh kthimet e kërkuar me risqet sistematikë të firmave. Pjerrësia dhe ordinata në

origjinë e kësaj vije nuk mund të kontrollohen nga menaxheri financiar.

31 Matjet e riskut

I LE

HTË

Zgjidhni përgjigjen më të saktë për: (1) Cili është matësi më i mirë i riskut për zgjedhjen e një aktivi i cili do të mbahet i izoluar? (2) Cili është matësi më i mirë i riskut për zgjedhjen e një aktivi i cili do të mbahet si pjesë e një portofoli të mirë-diversifikuar? Varianca; koeficienti i korrelacionit Koeficienti i variacionit; beta Devijimi standart; koeficienti i korrelacionit Beta, beta Beta, varianca

32 Koeficienti i betës

I LE

HTË

Aksioni A ka një beta të barabartë me 1,5 dhe aksioni B ka një beta 0,5. Cili nga pohimet në vijim duhet të jetë i vërtetë për këto dy letra me vlerë? (supozoni që tregu është në ekuilibër) Kur mbahen të izoluar, aksioni A ka një risk më të madh sesa aksioni B. Aksioni B do të jetë më i preferueshëm për t’u shtuar në një portofol sesa aksioni A. Aksioni A do të jetë më i preferueshëm për t’u shtuar në një portofol sesa aksioni B. Kthimi i pritur nga aksioni A do të jetë më i lartë sesa ai i aksionit B. Kthimi i pritur nga aksioni B do të jetë më i lartë sesa ai i aksionit A.

33 Risku i tregut

I LE

HTË

Risku sistematik që shoqëron një aksion individual identifikohet më mirë si: Devijimi standart i kthimeve të aksionit. Koeficienti i variacionit të kthimeve të aksionit. Devijimi standart i kthimeve të tregut. Koeficienti i variacionit të kthimeve të tregut. Beta e aksionit

34 SML

- 53 -


I LE

HTË

SML-ja (Vija e Tregut të Letrave me Vlerë) lidh riskun me kthimin, për një tërësi të dhënë kushtesh të tregut. Nëse investitorët konkludojnë që norma e inflacionit do të rritet, cili nga ndryshimet në vijim ka më tepër të ngjarë të ndodhë? Primi i riskut të tregut do të rritet. Pjerrësia e SML-së do të rritet. Beta do të rritet. Asnjë nga ndryshimet e përmendur nuk do të ngjasë. Kthimi i kërkuar nga aksioni mesatar, kA = kRF, do të rritet.

35 CAPM

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim është i gabuar? Një rezultat kyç i aplikimit të CAPM (Modelit të Vlerësimit të Aktiveve Kapitalë) është që risku

dhe kthimi i një letre me vlerë individuale duhet të analizohet nga mënyra sesi kjo letër me vlerë ndikon riskun dhe kthimin e portofolit në të cilin ajo mbahet.

Sipas CAPM, investitorët janë kryesisht të shqetësuar për riskun e portofolit, jo për risqet e izoluar të aksioneve individualë. Si rrjedhim, risku i rëndësishëm (rilevant) është kontributi i një aksioni individual në riskun e përgjithshëm të një portofoli.

CAPM ndërtohet mbi kushtet e pritur, megjithatë, në shumicën e rasteve, jemi të kufizuar të përdorim të dhënat historike për aplikimin e tij. Betat që përdoren nga CAPM, të llogaritura duke përdorur të dhëna historike, janë gjithnjë subjekt i ndryshimeve në luhatshmërinë e ardhshme dhe ky është një kufizim në përdorimin e CAPM-it.

Nëse çmimi i parasë rritet për shkak të një inflacioni të parashikuar më të madh, norma e kthimit të lirë nga risku do ta reflektojë këtë fakt. Megjithë rritjen e kRF, është e mundur që norma e kërkuar e kthimit për një aksion (ashtu siç sugjeron SML-ja) të bjerë, sepse primi i riskut të tregut (kM – kRF) do të bjerë. (Supozojmë që beta do të mbetet konstante)

Çdo ndryshim në beta ka të ngjarë të ndikojë normën e pritur të kthimit nga një letër me vlerë, gjë që nënkupton se një ndryshim në beta pritet të ndikojë çmimin e letrës me vlerë.

36 Risku dhe kthimi

- 54 -

KA P I T ULL I 5

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim është i gabuar? Koeficienti i variacionit është një matës më i mirë i riskut sesa devijimi standart nëse kthimet e

pritur të letrave me vlerë që krahasohen ndryshojnë nga njëri-tjetri. Menaxherët nuk mund të veprojnë në interesin e aksionerëve të tyre për aq kohë sa ata nuk

njohin preferencën mesatare kohore të aksionerëve për marrjen e parave të tyre dhe çfarë risku është i gatshëm të marrë mbi supe aksioneri i zakonshëm.

Kompanitë duhet të rrisin qëllimisht riskun e tyre kundrejt tregut vetëm nëse veprimet të cilët rrisin riskun, rrisin në mënyrë të mjaftueshme normën e pritur të kthimit nga aktivet e firmës për të kompesuar kështu riskun më të lartë.

Nëse kthimi i pritur për një investim të veçantë, ashtu siç konceptohet nga investitori marxhinal, tejkalon normën e kërkuar të kthimit, do të vihet re një rritje e kërkesës për investimin dhe çmimi ka gjasa të rritet derisa të barazohet kthimi shpresuar (pritur) me atë të kërkuar.

Të gjithë pohimet e mësipërm janë të saktë.

37 Analiza e riskut

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? Kthimi i kërkuar nga aksioni i zakonshëm i një firme përcaktohet nga risku sistematik i firmës.

Nëse risku sistematik i firmës është i njohur dhe nëse shpresohet se ai do të mbetet konstant, analisti ka informacion të mjaftueshëm për të përcaktuar kthimin e pritur të firmës.

Beta e një letre me vlerë mat riskun e saj të padiversifikueshëm (sistematik ose riskun e tregut) kundrejt pjesës më të madhe të letrave të tjera me vlerë.

Nëse kthimet e dy firmave janë të korreluar negativisht, një nga firmat duhet të ketë patjetër beta negative.

Beta e një aksioni është më e rëndësishme si matës risku për një investitor me një portofol të mirë-diversifikuar sesa për një investitor që mban vetëm një aksion.

Pohimi i dytë dhe i tretë janë të dy të saktë.

38 Koeficienti beta

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? Një portofol me beta minus 2 i sjell mbajtësit të tij të njëjtin risk, kundrejt tregut, si një

portofol me një beta plus 2. Megjithatë, mbajtësit e këtyre dy portofolëve mund të reduktojnë ekspozimin e tyre ndaj riskut duke blerë disa aksione “normalë”.

Një aksion me beta të barabartë me –1,0 ka një risk sistematik të barabartë me zero. Është e mundur që një aksion të ketë një beta pozitive edhe në situatat kur korrelacioni

ndërmjet kthimeve nga ky aksion dhe një aksioni tjetër është negativ. Risku i diversifikueshëm, i cili matet nga beta, mund të reduktohet duke shtuar më shumë

aksione në një portofol. Pohimi i parë dhe i tretë janë të dy të saktë.

39 Ekuilibri i tregut

- 55 -


MES

ATA

RQë tregu të jetë në ekuilibër, pra që të mos ekzistojnë forca të cilat t’i luhasin çmimet nga nivelet e tyre ekuilibër, duhet:

Norma e shpresuar e kthimit duhet të barazojë normën e kërkuar të kthimit, pra: kk =∧

Norma e realizuar e kthimit duhet të barazojë normën e shpresuar të kthimit, pra: −∧= kk

Norma e kërkuar e kthimit duhet të barazojë normën e realizuar të kthimit, pra: −= kk

Normat e kërkuara, të shpresuara dhe të realizuara të kthimit duhet të jenë të barabarta me

njëra-tjetrën, pra: −∧== kkk

Asnjë nga pohimet e mësipërm nuk është i saktë.

40 Kundërshtimi i riskut

MES

ATA

R

Keni përpunuar të dhënat në vijim për tre aksione:

Aksioni Devijimi standart BetaA 0,15 0,79B 0,25 0,61C 0,20 1,29

Nëse jeni kundërshtar i riskut duhet të zgjidhnit aksionin _____ nëse ai do të mbahej i izoluar dhe aksionin _____ nëse ai do të mbahej si pjesë e një portofoli të mirë-diversifikuar.

A; A C; A B; A A; B C; B

41 Kthimi dhe risku i portofolit

MES

ATA

R

Për një portofol të përbërë nga tre aksione, cili nga pohimet në vijim mund të mos jetë i vërtetë? Risku i portofolit është më i ulët sesa risku i secilit aksion mbajtur në izolim. Risku i portofolit është më i madh sesa risku i një apo dy prej aksioneve. Beta e portofolit është më e ulët sesa beta e secilit aksion. Beta e portofolit është më e madhe sesa beta e një apo dy prej aksioneve individualë. Asnjë nga të mësipërmit (pra të gjithë pohimet mund të jenë të vërtetë, por jo

domosdoshmërisht në të njëjtën kohë)

42 Risku dhe beta e portofolit

- 56 -

KA P I T ULL I 5

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? Nëse keni shtuar në mënyrë rastësore aksione të mjaftueshëm në portofolin tuaj, mundeni ta

eleminoni tërësisht riskun e tregut nga portofoli. Nëse keni ndërtuar një portofol i cili përfshin një numër të madh aksionesh me beta të ulët

(aksione me beta më të ulët sesa 1,0, por më të madhe sesa –1,0), koeficienti beta i vetë portofolit do të jetë i barabartë me mesataren e ponderuar të betave të aksioneve në portofol, kështu që portofoli do të ketë një shkallë relativisht të ulët risku.

Nëse jeni i kufizuar në investimin e aksioneve të tregtuar publikisht, por dëshironi ende të minimizoni riskun e portofolit tuaj, atëherë, në përputhje me teorinë e CAPM-it, ju duhet të investoni disa nga paratë tuaja në secilin aksion të tregut, pra nëse do të ekzistonin 10.000 aksione të tregtuar, portofoli më pak riskoz duhet t’i përfshijë të gjithë ata.

Risku josistematik mund të eleminohet duke formuar një portofol të madh, por normalisht edhe portofolët shumë të diversifikuar janë subjekt i riskut të tregut (sistematik)

Pohimi i dytë dhe i katërt janë të dy të saktë.

43 Koeficienti beta

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? Koeficienti beta i një aksioni gjendet zakonisht duke regresuar kthimet e kaluar të aksionit

kundrejt kthimeve të kaluar të tregut. Dikush mund të ndërtojë një diagramë kthimesh nga aksioni kundrejt atyre të tregut, të masë pjerrësinë e vijës që përshtatet më mirë dhe ta përdorë këtë pjerrësi si betën e aksionit.

Është teorikisht e mundshme për një aksion të ketë një beta të barabartë me 1,0. Nëse një aksion ka një beta të barabartë me 1,0, atëherë, të paktën në teori, norma e kërkuar e kthimit nga ky aksion duhet të jetë e barabartë me normën e kthimit të lirë nga risku, kRF.

Nëse gjeni një aksion me beta të barabartë me zero dhe e mbani atë si aktivin e vetëm në portofolin tuaj, atëherë me teorikisht do të keni një portofol pa risk. Portofoli juaj i përbërë nga një aksion do të jetë madje më pak riskoz sesa një aksion që ka një beta negative.

Beta e një portofoli aksionesh është gjithnjë më e madhe sesa betat e aksioneve individualë që përbëjnë portofolin.

Tre pohimet e parë janë të saktë.

44 Koeficienti beta

- 57 -


MES

ATA

RCili nga pohimet në vijim është më i sakti? Supozojmë që kthimet nga dy aksione janë të korreluar negativisht. Njëri prej tyre ka një beta

të barabartë me 1,2, ndërkohë që aksioni tjetër ka një beta prej – 0,6. Kthimet nga aksioni me beta negative do të jenë negativisht të korreluar me kthimet e shumicës së aksioneve të tjerë ekzistues në treg.

Supozojmë që po menaxhoni një portofol aksionesh dhe dispononi informacion i cili ju bën të besoni që tregu aksioner do të jetë shumë i fuqishëm në të ardhmen e afërt, pra besoni se tregu do të pësojë një rritje të fortë. Si rrjedhim ju duhet të shisni aksionet tuaj me beta të lartë dhe duhet të blini aksione me beta të ulët me qëllim që të përfitoni nga lëvizja e shpresuar e tregut.

Së fundmi, The Wall Street Journal publikoi një histori për një kompani të quajtur Collections Inc., e cila është në biznesin e faktoringut, pra është një kompani arkëtuese e klientëve të kompanive të tjera. Sipas The Wall Street Journal, të ardhurat, fitimet dhe çmimi i aksionit të kompanisë priren të rriten gjatë periudhave të reçesionit. Kjo sugjeron që beta e Collections Inc. duhet të jetë e lartë, të themi 2,0, sepse kompania përjeton rritje në krahasim me kompanitë e tjera kur ekonomia është e dobët.

Pohimi i parë dhe i dytë janë të dy të saktë. Pohimi i parë dhe i tretë janë të dy të saktë.

45 Koeficienti beta

MES

ATA

R

Keni përpunuar të dhëna të cilat paraqesin (1) kthimet mesatarë vjetorë të tregut për pesë vitet e kaluar dhe (2) të njëjtin informacion për aksionet A dhe B. Nëse të dhënat janë ato që vijojnë, cili nga pohimet e mëposhtëm përshkruan më mirë betat historike për aksionet A dhe B?

Vitet Tregu Aksioni A Aksioni B1 0,03 0,16 0,052 - 0,05 0,20 0,053 0,01 0,18 0,054 - 0,10 0,25 0,055 0,06 0,14 0,05

0>Ab ; 1=Bb 0<Ab ; 0=Bb 0=Ab ; 1−=Bb

1+>Ab ; 0=Bb 1−<Ab ; 1=Bb

46 Koeficienti beta

MES

ATA

R

Cili nga pohimet në vijim nuk është një vështirësi që ka të bëjë me betën dhe llogaritjen e saj? Ndodh që një letër me vlerë ose projekt nuk ka të histori të kaluar e cila të mund të përdoret si

bazë për llogaritjen e betës. Ndodh që gjatë periudhave kur kompania ndërmerr ndryshime të tillë si përdorimi më i madh i

levës financiare apo përdorimi i aktiveve më riskozë, beta e llogaritur do të jetë tërësisht e ndryshme nga beta e ardhshme e “vërtetë” (e pritur).

Beta e një “aksioni mesatar” ose “të tregut” mund të ndryshojë me kohën, ndonjëherë edhe në mënyrë drastike.

Ndodh që të dhënat e kaluara që përdoren në llogaritjen e betës nuk reflektojnë riskun më të mundshëm të firmës për të ardhmen, sepse kushtet kanë ndryshuar.

Të gjithë pohimet e mësipërm janë vështirësi serioze potenciale për betën dhe llogaritjen e saj.

- 58 -

KA P I T ULL I 5

47 SMLM

ESA

TAR

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? SML-ja lidh kthimet e kërkuar me riskun sistematik të firmës. Pjerësia dhe ordinata në origjinë

e kësaj vije nuk mund të kontrollohen nga menaxheri financiar. Pjerrësia e SML-së përcaktohet nga vlera e betës. Nëse keni vizatuar në një grafik kthimet e një aksioni të dhënë kundrejt kthimeve të tregut

dhe nëse keni zbuluar që pjerrësia e vijës së regresit është negative, CAPM-i do të tregojë që norma e kërkuar e kthimit për aksionin duhet të jetë më e ulët sesa norma e kthimit e lirë nga risku për një investitor të mirë-diversifikuar, duke supozuar se marrëdhënia e vënë re pritet të vazhdojë edhe në të ardhmen.

Nëse investitorët bëhen më pak kundërshtarë të riskut, pjerrësia e SML-së do të rritet. Pohimi i parë dhe i tretë janë të dy të saktë.

48 SML

MES

ATA

R

Nëse të gjithë faktorët e tjerë mbahen të pandryshuar, (1) kur norma e pritur e inflacionit bie dhe (2) investitorët bëhen më kundërshtarë të riskut, SML-ja do të zhvendoset: Poshtë dhe do të ketë një pjerrësi më të madhe. Lart dhe do të ketë një pjerrësi më vogël. Lart dhe do të ruajë të njëjtën pjerrësi. Poshtë dhe do të ruajë të njëjtën pjerrësi. Poshtë dhe do të ketë një pjerrësi më të vogël.

49 CAPM

I VË

SHTI

RË

Cili nga pohimet në vijim është më i sakti? Sipas teorisë së CAPM-it, norma e kërkuar e kthimit për një aksion të dhënë mund të gjendet

duke përdorur ekuacionin e SML-së: iRFMRFi kkkk β)( −+= . Norma e pritur e inflacionit nuk reflektohet gjëkundi në këtë ekuacion, madje edhe në mënyrë të nënkuptuar, dhe si rrjedhojë mund të themi se CAPM nuk është plotësisht i saktë.

Nëse norma e kërkuar e kthimit jepet nga ekuacioni i SML-së: iRFMRFi kkkk β)( −+= , një menaxher financiar nuk mund të bëjë asgjë për të ndryshuar koston e kapitalit për kompaninë e tij/saj, sepse secili nga variablat në ekuacionin e mësipërm përcaktohet eksluzivisht nga tregu dhe jo nga veprimet që mund të ndërmarrë menaxhimi i kompanisë, madje edhe në periudhën afatgjatë.

Supozojmë se norma e kërkuar e kthimit nga tregu është kM = 15% dhe që kjo normë mbetet konstante në këtë nivel. Nëse kurba e kthimit ka një pjerrësi pozitive, atëherë primi i riskut të tregut duhet të jetë më i madh kur si normë kthimi e lirë nga risku përdoret kthimi nga bonoja me maturim 30-ditor kundrejt kthimit të bonos me maturim 30-vjeçar.

Pohimi i parë dhe i dytë janë të dy të saktë. Pohimi i parë dhe i tretë janë të dy të saktë.

50 Aplikimi i SML-së

- 59 -


I VË

SHTI

RËCili nga pohimet në vijim është më i sakti? Nëse investitorët bëhen më kundërshtarë të riskut, por kRF mbetet konstante, norma e kërkuar

e kthimit nga aksionet me beta të lartë do të rritet, norma e kërkuar e kthimit nga aksionet me beta të ulët do të bjerë, por kthimi i kërkuar nga aksioni me risk mesatar (sa ai i tregut) nuk do të ndryshojë.

Nëse Fondi Investues A mban 100 aksione, ku çdonjëri prej tyre ka një beta të barabartë me 1,0 dhe Fondi Investues B mban 10 aksione me beta të barabartë me 1,0, atëherë të dy fondet investues do të kenë beta të barabartë me 1,0 dhe do të jenë njësoj riskozë nga këndvështrimi i investitorit.

Një investitor i cili mban vetëm një aksion do t’i ekspozohet një risku më të madh sesa një investitor që mban një portofol aksionesh, duke supozuar se aksionet janë njëlloj riskozë. Meqënëse mbajtësi i portofolit me një aksion i ekspozohet një risku më të madh, ai/ajo mund të shpresojë të fitojë një normë më të lartë kthimi për të kompesuar riskun më të madh.

Supozojmë se norma e kërkuar e kthimit nga tregu, kM, është e dhënë dhe fikse. Nëse kurba e kthimit ka një pjerrësi pozitive, atëherë SML-ja do të ketë një pjerrësi më të madhe kur si normë kthimi e lirë nga risku përdoret kthimi nga bonoja me maturim 1-vjeçar kundrejt kthimit të bonos me maturim 30-vjeçar.

Pohimet e mësipërm janë të gjithë të gabuar.

SEKSIONI III – PYETJE ME ZGJEDHJE (PROBLEMA)


I LE

HTË

Llogarisni normën e kërkuar të kthimit për Mercury Inc., duke supozuar që investitorët presin një normë inflacioni prej 5% në të ardhmen. Norma reale e lirë nga risku është 3% dhe primi i riskut të tregut është 5%. Kompania ka një beta prej 2,0 dhe norma e realizuar e kthimit ka qenë mesatarisht 15% për 5 vitet e shkuar.

15% 17% 20% 16% 18%

52 CAPM

I LE

HTË

Nëse kthimi i lirë nga risku është 7%, kthimi i pritur nga tregu është 10% dhe kthimi i pritur nga letra me vlerë J është 13%, sa është beta e kësaj letre me vlerë?

1,0 2,0 3,0 1,5 2,5

53 Koeficienti beta

I LE

HTË

Duke ditur informacionin në vijim përcaktoni se cili koeficient beta për aksionin A është në përputhje me ekuilibrin?

kS = 11,3% kRF = 5% kM = 10%

0,86 0,80 1,10 1,26 1,35

- 60 -

KA P I T ULL I 5

54 Beta dhe kthimi i pritur

I LE

HTË

Aksioni X dhe “tregu” kanë patur kthimet në vijim gjatë tre viteve të kaluar dhe e njëjta luhatshmëri pritet të ekzistojë edhe në të ardhmen:

Viti Aksioni X Tregu1 15,0 10,02 5,0 5,03 - 15,0 - 5,0

Norma e kthimit e lirë nga risku është kRF = 8% dhe kthimi i pritur nga tregu është 12%. Nëse jemi në kushtet e ekuilibrit, sa është kthimi i pritur nga aksioni X?

- 4% 14% 12% 8% 16%

55 Kthimi i portofolit

I LE

HTË

Supozoni se jeni një investitor në aksione të zakonshëm dhe aktualisht po mbani një portofol të mirë-diversifikuar i cili ka një kthim të pritur të barabartë me 12%, beta prej 1,2 dhe një vlerë totale $9.000. Po planifikoni të rrisni portofolin tuaj duke blerë 100 aksione të AT&E me $10 copën. AT&E ka një kthim të pritur prej 20% me një beta të barabartë me 2,0. Sa do të jetë kthimi i pritur dhe beta e portofolit tuaj pas blerjes së aksioneve të rinj?

%0,20=∧Pk ; 00,2=Pβ %2,13=

∧Pk ; 40,1=Pβ %0,12=

∧Pk ;

20,1=Pβ

%8,12=∧Pk ; 28,1=Pβ %0,14=

∧Pk ; 32,1=Pβ

56 Kthimi kërkuar

MES

ATA

R

Po mbani një aksion i cili ka një beta të barabartë me 2,0 dhe aktualisht është në ekuilibër. Kthimi i kërkuar nga aksioni është 15% dhe kthimi nga aksioni mesatar është 10%. Sa do të ishte përqindja e ndryshimit në kthimin nga aksioni nëse kthimi nga aksioni mesatar do të rritej me 30%, ndërkohë që norma e kthimit të lirë nga risku do të mbetej e pandryshuar?

+ 20% + 40% + 60% + 30% + 50%

57 Kthimi kërkuar

- 61 -


MES

ATA

RMerrni në analizë informacionin në vijim dhe më pas llogarisni normën e kërkuar të kthimit për Fondin Investues Shkencor. Investimi total në fond është $2 milionë. Norma e kërkuar e kthimit nga tregu është 15% dhe norma e kthimit e lirë nga risku është 7%.

Aksioni Investimi BetaA $200.000 1,50B 300.000 - 0,50C 500.000 1,25D 1.000.000 0,75

14,3% 12,7% 13,1% 15,0% 10,3%


MES

ATA

R

Oakdale Furniture Inc. ka një koeficient beta të barabartë me 0,7 dhe një normë të kërkuar kthimi prej 15%. Primi i riskut të tregut është aktualisht 5%. Nëse primi i inflacionit rritet me 2% dhe kompania blen aktive të rinj të cilët e rrisin betën e saj me 50%, sa do të jetë norma e re e kthimit të kërkuar për kompaninë?

13,5% 15,25% 18,75% 22,8% 17,00%


MES

ATA

R

Supozojmë se po mbani një portofol të diversifikuar i cili përbëhet nga 20 aksione të ndryshëm, në çdonjërin prej të cilëve ju keni investuar $5.000. Beta e portofolit është e barabartë me 1,15. Keni vendosur të shisni për $5.000 njërin prej aksioneve tuaj, beta e të cilit është 1,0 dhe me këto para të blini një aksion tjetër (po për $5.000), beta e të cilit është 2,0. Sa do të jetë beta e portofolit të ri?

1,12 1,10 1,22 1,20 1,15


MES

ATA

R

Supozojmë se po menaxhoni një portofol prej 10 aksionesh të cilët mbahen në sasi të barabartë me njëri-tjetrin. Beta aktuale e portofolit është 1,64 dhe beta e aksionit A është 2,0. Nëse aksioni A shitet, sa duhet të jetë beta e aksionit që do ta zëvendësojë atë në mënyrë që beta e portofolit të ri të jetë 1,55?

1,10 0,75 0,90 1,00 0,50

61 Kthimi i tregut

- 62 -

KA P I T ULL I 5

MES

ATA

R

Kthimet e United Railroad Inc. (URI) janë listuar më poshtë, sëbashku me kthimet e tregut:

Viti URI Tregu1 - 14% - 9%2 16 113 22 154 7 55 - 2 - 1

Nëse norma e kthimit e lirë nga risku është 9% dhe kthimi i kërkuar nga aksioni i kompanisë është 15%, sa është norma e kërkuar e kthimit të tregut? Supozoni që tregu është në ekuilibër.

4% 10% 16% 9% 13%

Informacioni i mëposhtëm aplikohet për dy problemat në vijim:

Ju është kërkuar të përdorni analizën e CAPM-it për të zgjedhur ndërmjet aksioneve R dhe S, ku ju sigurisht do të zgjidhni atë aksion kthimi i pritur prej të cilit e tejkalon në masën më të madhe kthimin e kërkuar prej tij. Norma e kthimit të lirë nga risku është 6% dhe norma e kërkuar e kthimit nga aksioni mesatar (tregu) është 10%. Analisti juaj i letrave me vlerë ju thotë që kthimi i shpresuar nga aksioni S është 11%, ndërkohë që kthimi i shpresuar nga aksioni R është 12%. CAPM supozohet të jetë një metodë e vlefshme për përzgjedhjen e aksioneve, por kthimi i shpresuar për çdo investitor të dhënë mund të ndryshojë nga norma e kërkuar e kthimit për një aksion të dhënë. Normat e kaluara të kthimit që paraqiten më poshtë duhet të përdoren për të llogaritur koeficientët beta për secilin aksion. Koeficientët më pas do të përdoren për të përcaktuar normat e kërkuara të kthimit për secilin prej tyre:

Viti Aksioni R Aksioni S Tregu

1 - 15% 0% - 5%2 5 5 53 25 10 15

Shënim: Mesataret e kthimeve historikë nuk nevojiten dhe zakonisht ato nuk janë të barabarta me kthimet e pritur në të ardhmen.

62 Llogaritja e betës

MES

ATA

R Llogarisni betat për secilin aksion. Sa është diferenca ndërmjet betave, pra sa është SR ββ − ? 0,0 1,5 2,5 1,0 2,0

63 Norma e kërkuar e kthimit

- 63 -


MES

ATA

RNdërtoni ekuacionin e SML-së dhe përdoreni atë për të llogaritur kthimin e kërkuar për secilin aksion. Krahasoni këta kthime të kërkuar me kthimet e shpresuar të dhënë më lart. Ju duhet të investoni në atë aksion, kthimi i shpresuar prej të cilit e tejkalon në masën më të madhe kthimin e kërkuar prej tij. Sa është diferenca më e madhe kthim i shpresuar – kthim i kërkuar?

0,0% 1,0% 3,0% 0,5% 2,0%

- 64 -

Education

Df 5 teste pazgjidhura 5