پایگاه داده ها

1

پایگاه داده هادادخواه

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

2

Personal and PC databases

ذخیره و بازیابی داده ها:ذخیره و بازیابی اطالعات در معناي عامسیستم•

ساز امکان دهد تا اطالعات خود را ذخیره، بازیابی و پردازش هر سیستمی که به کاربر برنامه▫.کند

هاهاي تکنولوژیکی سیستم مدیریت پایگاه دادهرده•سیستم فایلینگ-1▫هاسیستم مدیریت داده-2▫هاسیستم مدیریت پایگاه داده-3▫سیستم مدیریت پایگاه شناخت-4▫گراهاي شیئسیستم مدیریت پایگاه داده-5▫هاسیستم هوشمند مدیریت پایگاه داده-6▫هاسیستم معنایی مدیریت پایگاه داده-7▫

▫8-...

3

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:ذخیره و بازیابی اطالعات در معناي عامسیستم•ساز امکان دهد تا اطالعات خود را ذخیره، بازیابی و پردازش هر سیستمی که به کاربر برنامه▫

.کندهاهاي تکنولوژیکی سیستم مدیریت پایگاه دادهرده•

سیستم فایلینگ-1▫هاسیستم مدیریت داده-2▫هاسیستم مدیریت پایگاه داده-3▫سیستم مدیریت پایگاه شناخت-4▫گراهاي شیئسیستم مدیریت پایگاه داده-5▫هاسیستم هوشمند مدیریت پایگاه داده-6▫هاسیستم معنایی مدیریت پایگاه داده-7▫

▫8-...

ذخیره و بازیابی داده ها:براي ایجاد یک سیستم کاربردي دو روش وجود دارد•

روش سنتی یا فایلینگ ▫روش پایگاهی▫:مراحل کار در روش فایلینگ•

تحلیل و بررسی نیازهاي اطالعاتی و پردازشی هر قسمت به طور جداگانه- ▫تعیین مشخصات هر سیستم و وظایف آن- ▫طراحی تعدادي فایل- ▫هاي ایجاد، کنترل و پردازش فایلاي از برنامهنوشتن مجموعه- ▫افزاري مشخصافزاري و نرماستفاده از یک پیکربندي سخت- ▫انجام تستهاي الزم و تنظیم سیستم کاربردي- ▫ایجاد یک سیستم کاربردي براي هر قسمت و برپایی محیط فیزیکی ذخیره و بازیابی اطالعات و - ▫

.برداري از آن خاص همان قسمتسیستم بهره

4

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:براي ایجاد یک سیستم کاربردي دو روش وجود دارد•روش سنتی یا فایلینگ ▫روش پایگاهی▫:مراحل کار در روش فایلینگ•

تحلیل و بررسی نیازهاي اطالعاتی و پردازشی هر قسمت به طور جداگانه- ▫تعیین مشخصات هر سیستم و وظایف آن- ▫طراحی تعدادي فایل- ▫هاي ایجاد، کنترل و پردازش فایلاي از برنامهنوشتن مجموعه- ▫افزاري مشخصافزاري و نرماستفاده از یک پیکربندي سخت- ▫انجام تستهاي الزم و تنظیم سیستم کاربردي- ▫ایجاد یک سیستم کاربردي براي هر قسمت و برپایی محیط فیزیکی ذخیره و بازیابی اطالعات و - ▫

.برداري از آن خاص همان قسمتسیستم بهره

سیستم فایلینگ

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

5

سیستم فایلینگ

ذخیره و بازیابی داده ها:مراحل کار در روش پایگاهی•

بررسی و تحلیل نیازهاي پردازشی و اطالعاتی همه قسمتها توسط یک گروه- ▫هامدلسازي معنایی داده- ▫کاربردي و وظایف آن) یکپارچه(تعیین مشخصات جامع - ▫نرم افزاري- انتخاب یک یا چند پیکربندي سخت افزاري- ▫DBMSاستفاده از یک یا چند - ▫

ها در سطوح الزمطراحی پایگاه داده- ▫تولید مجموعه اي از برنامه هاي ایجاد و کنترل پایگاه داده- ▫برداري واقعی از سیستم پس از تستهاي الزمبهره- ▫

6

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:مراحل کار در روش پایگاهی•بررسی و تحلیل نیازهاي پردازشی و اطالعاتی همه قسمتها توسط یک گروه- ▫هامدلسازي معنایی داده- ▫کاربردي و وظایف آن) یکپارچه(تعیین مشخصات جامع - ▫نرم افزاري- انتخاب یک یا چند پیکربندي سخت افزاري- ▫DBMSاستفاده از یک یا چند - ▫

ها در سطوح الزمطراحی پایگاه داده- ▫تولید مجموعه اي از برنامه هاي ایجاد و کنترل پایگاه داده- ▫برداري واقعی از سیستم پس از تستهاي الزمبهره- ▫

ذخیره و بازیابی داده ها:معایب سیستم فایلینگ•

سازي اطالعات و عدم وجود سیستم یکپارچهعدم وجود محیط مجتمع ذخیره-1▫هاعدم وجود سیستم کنترل متمرکز روي کل داده-2▫افزونگی-3▫عدم وجود ضوابط ایمنی کارا و مطمئن-4▫هاخطر بروز پدیده ناسازگاري داده-5▫هاعدم امکان اشتراکی شدن داده- 6▫افزاريافزاري و نرممصرف نابهینه امکانات سخت-7▫هاسازي دادههاي کاربردي به محیط ذخیرهوابستگی برنامه-8▫سازيحجم زیاد برنامه-9▫▫...

7

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:معایب سیستم فایلینگ•سازي اطالعات و عدم وجود سیستم یکپارچهعدم وجود محیط مجتمع ذخیره-1▫هاعدم وجود سیستم کنترل متمرکز روي کل داده-2▫افزونگی-3▫عدم وجود ضوابط ایمنی کارا و مطمئن-4▫هاخطر بروز پدیده ناسازگاري داده-5▫هاعدم امکان اشتراکی شدن داده- 6▫افزاريافزاري و نرممصرف نابهینه امکانات سخت-7▫هاسازي دادههاي کاربردي به محیط ذخیرهوابستگی برنامه-8▫سازيحجم زیاد برنامه-9▫▫...

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

8

سیستم پایگاهی

پایگاه داده، بهم مرتبط، )یکپارچه(هاي ذخیره شده و پایا، به صورت مجتمعاي است از دادهمجموعه•

با کمترین افزونگی، تحت مدیریت یک سیستم کنترل متمرکز، مورد استفاده یک یا چند .، به طور همزمان و اشتراکی”سیستم کاربردي“کاربر از یک یا بیش از یک

داده ها به گونه اي ذخیره شده اند که از برنامه هایی که آنها را بکار می گیرند مستقل •هستند و روش مشترك و کنترل شده اي براي درج، حذف، تغییر و بازیابی داده هاي

موجود استفاده می شود و داده ها به گونه اي ساخت یافته است که پایه اي براي توسعه .برنامه هاي کاربردي آینده فراهم می سازد

.این داده ها توسط یک سیستم مدیریت پایگاه داده ها مدیریت می شود•

9

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

، بهم مرتبط، )یکپارچه(هاي ذخیره شده و پایا، به صورت مجتمعاي است از دادهمجموعه•با کمترین افزونگی، تحت مدیریت یک سیستم کنترل متمرکز، مورد استفاده یک یا چند

.، به طور همزمان و اشتراکی”سیستم کاربردي“کاربر از یک یا بیش از یک

داده ها به گونه اي ذخیره شده اند که از برنامه هایی که آنها را بکار می گیرند مستقل •هستند و روش مشترك و کنترل شده اي براي درج، حذف، تغییر و بازیابی داده هاي

موجود استفاده می شود و داده ها به گونه اي ساخت یافته است که پایه اي براي توسعه .برنامه هاي کاربردي آینده فراهم می سازد

.این داده ها توسط یک سیستم مدیریت پایگاه داده ها مدیریت می شود•

پایگاه دادهبنابراین می توان نتیجه گرفت که براي ایجاد پایگاه داده ها وجود حداقل یک سیستم مدیریت پایگاه داده •

.ها به عنوان سیستم واسطه الزامی است

بارزترین برتري یک پایگاه داده نسبت به سیستم هاي ذخیره اطالعات قبلی سیستم مدیریت پایگاه داده •.می باشد

(DBMS)سیستم مدیریت پایگاه داده ها •

• Database Management System

10

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

بنابراین می توان نتیجه گرفت که براي ایجاد پایگاه داده ها وجود حداقل یک سیستم مدیریت پایگاه داده •.ها به عنوان سیستم واسطه الزامی است

بارزترین برتري یک پایگاه داده نسبت به سیستم هاي ذخیره اطالعات قبلی سیستم مدیریت پایگاه داده •.می باشد

(DBMS)سیستم مدیریت پایگاه داده ها •

• Database Management System

پایگاه داده:اجزاء پایگاه داده•

داده▫

سخت افزار▫

نرم افزار▫

کاربر▫

11

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:اجزاء پایگاه داده•

داده▫

سخت افزار▫

نرم افزار▫

کاربر▫

اجزاء پایگاه داده:داده ها•

داده هاي کاربران▫

داده هاي سیستم▫

سخت افزار•

همان رسانه خارجی همانند دیسک: سخت افزار ذخیره سازي داده ها▫

خود کامپیوتر: سخت افزار پردازشگر▫

ارتباط بین کامپیوتر و دستگاهها جانبی آن و نیز امکانات شبکه اي در : سخت افزار برقرار کننده ارتباط▫ایجاد سیستم پایگاه داده با معماري نامتمرکز

12

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

کاربران•برنامه نویسان کاربردي •کاربران نهایی و واقعی•Database Administratorمدیر پایگاه داده •

(DBA)

:داده ها•

داده هاي کاربران▫

داده هاي سیستم▫

سخت افزار•

همان رسانه خارجی همانند دیسک: سخت افزار ذخیره سازي داده ها▫

خود کامپیوتر: سخت افزار پردازشگر▫

ارتباط بین کامپیوتر و دستگاهها جانبی آن و نیز امکانات شبکه اي در : سخت افزار برقرار کننده ارتباط▫ایجاد سیستم پایگاه داده با معماري نامتمرکز

کاربران•برنامه نویسان کاربردي •کاربران نهایی و واقعی•Database Administratorمدیر پایگاه داده •

(DBA)

اجزاء پایگاه دادهنرم افزار•

این نرم . نرم افزاري که کاربر باید براي تماس با سیستم بانک اطالعاتی آماده کند: نرم افزار کاربردي▫.افزار به کمک یک زبان سطح باال و برخی تسهیالت نرم افزاري براي تماس با بانک نوشته می شود

: نرم افزار سیستمی▫

نرم افزار سیستمی خاص بانک :DBMS

سیستم عامل: نرم افزار سیستمی عمومی

▫DBMS در یک تعریف ساده سیستمی پیچیده است که به کاربران امکان می دهد عملیاتمیهمان یک DBMS. انجام دهند) مانند تعریف داده ها، ذخیره، بازیابی(مورد نظرشان را

.سیستم عامل است و از امکانات سیستم عامل در انجام وظایفش استفاده می کند

13

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

نرم افزار•

این نرم . نرم افزاري که کاربر باید براي تماس با سیستم بانک اطالعاتی آماده کند: نرم افزار کاربردي▫.افزار به کمک یک زبان سطح باال و برخی تسهیالت نرم افزاري براي تماس با بانک نوشته می شود

: نرم افزار سیستمی▫

نرم افزار سیستمی خاص بانک :DBMS

سیستم عامل: نرم افزار سیستمی عمومی

▫DBMS در یک تعریف ساده سیستمی پیچیده است که به کاربران امکان می دهد عملیاتمیهمان یک DBMS. انجام دهند) مانند تعریف داده ها، ذخیره، بازیابی(مورد نظرشان را

.سیستم عامل است و از امکانات سیستم عامل در انجام وظایفش استفاده می کند

DBMSمولفه هاي یک :دادهمدل•)مفهومیصورتبه(.شودمیساختاردهیDBMSدردادهیکچگونهاینکهبرايراهیتعریف▫

:)DDL(هادادهتعریفزبان•)هادادهمجموعهوهارکوردانواع(کندمیتوصیفرادادهپایگاهساختارکههادستورازايمجموعه▫

:)Schema(شما•.توصیف منطقی از همه پایگاه داده و لیست همه داده ها و رابطه بین آن ها▫

:)Subschema(زیرشما•.هستند)application(کاربردهرنیازموردکهدادهپایگاههايدادهازمشخصیمجموعه▫

14

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:دادهمدل•)مفهومیصورتبه(.شودمیساختاردهیDBMSدردادهیکچگونهاینکهبرايراهیتعریف▫

:)DDL(هادادهتعریفزبان•)هادادهمجموعهوهارکوردانواع(کندمیتوصیفرادادهپایگاهساختارکههادستورازايمجموعه▫

:)Schema(شما•.توصیف منطقی از همه پایگاه داده و لیست همه داده ها و رابطه بین آن ها▫

:)Subschema(زیرشما•.هستند)application(کاربردهرنیازموردکهدادهپایگاههايدادهازمشخصیمجموعه▫

DBMSمولفه هاي یک Data(هاداده)دستکاري(تغییرزبان• Manipulation Language(:رادادهپایگاهمحتوايتابردمیبهرهباالسطحهايزبانازکههاییدستورالعمل▫

.دهدتوسعهرادادهپایگاهکاربردهايوکندبهنگامیاذخیرهرااطالعاتکند،جستجو

SQL(Structured(یافتهساختجستجويزبان• query language)(:باپیچیدههايجستجوانجامبهقادرراکاربرانکهايرابطهدادهپایگاهعمومیزبان▫

.سازدمیساده،نسبتاهايدستورالعمل

Data(هادادهواژگانمجموعه• dictionary collection(:وکندمیاستفادههادادهعناصرکههاییدادههايویژگیها،دادهعناصرتعریف▫

.کنندمیاستفادهراهادادهعنصراینکهگزارشاتیوهاکاربردکاري،توابعافراد،

15

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

Data(هاداده)دستکاري(تغییرزبان• Manipulation Language(:رادادهپایگاهمحتوايتابردمیبهرهباالسطحهايزبانازکههاییدستورالعمل▫

.دهدتوسعهرادادهپایگاهکاربردهايوکندبهنگامیاذخیرهرااطالعاتکند،جستجو

SQL(Structured(یافتهساختجستجويزبان• query language)(:باپیچیدههايجستجوانجامبهقادرراکاربرانکهايرابطهدادهپایگاهعمومیزبان▫

.سازدمیساده،نسبتاهايدستورالعمل

Data(هادادهواژگانمجموعه• dictionary collection(:وکندمیاستفادههادادهعناصرکههاییدادههايویژگیها،دادهعناصرتعریف▫

.کنندمیاستفادهراهادادهعنصراینکهگزارشاتیوهاکاربردکاري،توابعافراد،

مدل رابطه اي پایگاه داده پیشتازتاکنونگذشتهدههسهازکهاطالعاتبانکسنتیمدلعنوانبهايرابطهمدل•

مرهونکادآقايتوفیق.استگرفتهنشأتکادآقايپویايتفکرازاستافزارنرمدنیايجاهمهمفهومبارا”هامجموعه“فهمکسهمهوسادهتئوريکهاوستروانشناسی

بانکسازيپیادهومفاهیمبیانبرايقدرتمنديمدلوآمیختههمدر”جدول“پسند.استآوردهپدیداطالعات

16

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

پیشتازتاکنونگذشتهدههسهازکهاطالعاتبانکسنتیمدلعنوانبهايرابطهمدل•مرهونکادآقايتوفیق.استگرفتهنشأتکادآقايپویايتفکرازاستافزارنرمدنیاي

جاهمهمفهومبارا”هامجموعه“فهمکسهمهوسادهتئوريکهاوستروانشناسیبانکسازيپیادهومفاهیمبیانبرايقدرتمنديمدلوآمیختههمدر”جدول“پسند

.استآوردهپدیداطالعات

مدل رابطه اي:Data Element–عنصر داده •

کوچکترین واحد اطالعاتی در سیستم پایگاه داده به نامهاي قلم داده ،فیلد ، عنصر داده یا مولفه شناخته می ▫شود ، مانند نام مشتري ، شماره کارمندي،شماره سریال قطعه ، شماره دانشجوئی یا شماره تلفن

: Attribute–موجودیت •موجودیت به شخص ،مکان و یا شئی اطالق می شود که داده هایی براي آن ذخیره میشوند مانند دانشجو ، ▫

... کارمند ، مشتري ، قلم کاال در انبار و هر موجودیت یک سري ویژگی خاص یا صفت خاصه دارد که ممکن است بخواهیم آنها را نیز ذخیره ▫

کنیم هر صفت خاصه داراي یک کمیت می باشد که با حروف یا ارقام نشان داده میشود▫

17

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:Data Element–عنصر داده •

کوچکترین واحد اطالعاتی در سیستم پایگاه داده به نامهاي قلم داده ،فیلد ، عنصر داده یا مولفه شناخته می ▫شود ، مانند نام مشتري ، شماره کارمندي،شماره سریال قطعه ، شماره دانشجوئی یا شماره تلفن

: Attribute–موجودیت •موجودیت به شخص ،مکان و یا شئی اطالق می شود که داده هایی براي آن ذخیره میشوند مانند دانشجو ، ▫

... کارمند ، مشتري ، قلم کاال در انبار و هر موجودیت یک سري ویژگی خاص یا صفت خاصه دارد که ممکن است بخواهیم آنها را نیز ذخیره ▫

کنیم هر صفت خاصه داراي یک کمیت می باشد که با حروف یا ارقام نشان داده میشود▫

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

18

حداکثر (نمایش داده)طول یا اندازه

مقدار صفات خاصه صفات خاصه داده ها صفت خاصهموجودیت

رقم5حرف30

رقم اعشار2رقم با 7رقم اعشار2رقم با 7

12345رسول احمدزاده

1،500،0002،000،000

شماره مشترينام مشتري

میزان بدهیسقف اعتبار

مشتري

زقم3حرف20

حرف به عدد5حرف20

145رضا حمیدي

24-بتحلیلگر سیستم

شماره کارمندينام کارمند

واحد اداريطبقه بندي شغلی

کارمند

صفات خاصه موجودیتهاي مختلف

زقم3حرف20

حرف به عدد5حرف20

145رضا حمیدي

24-بتحلیلگر سیستم

شماره کارمندينام کارمند

واحد اداريطبقه بندي شغلی

عدد5عدد6حرف10

رقم اعشار2رقم با 4

2223*4*20

گونیا4،000

شماره کاالاندازهشرحقیمت

کاال

مدل رابطه اي:Record–رکورد •

موجودیتهایی که در ارتباط با هم تعریف شده و در ارتباط با یکدیگر قابل فهم و در رایانه قرار میگیرند را ▫.یک رکورد می نامند

. رکورد میتواند حاوي چندین موجودیت باشد ▫

. هر رکورد رابا نام مشخصی در پایگاه داده تعریف می نمائیم ▫

19

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:Record–رکورد •

موجودیتهایی که در ارتباط با هم تعریف شده و در ارتباط با یکدیگر قابل فهم و در رایانه قرار میگیرند را ▫.یک رکورد می نامند

. رکورد میتواند حاوي چندین موجودیت باشد ▫

. هر رکورد رابا نام مشخصی در پایگاه داده تعریف می نمائیم ▫

مدل رابطه اي:Key–کلید •

. نامیده می شود) Key(هر رابطه داراي شناسه اي است که کلید ▫

.کلید یک رابطه تمام عضوهاي آن را به صورتی منحصر به فرد مشخص می کند▫

.در مدل رابطه اي، کلید صفت یا مجموعه اي از صفتهاست▫

. اگر کلید رابطه اي تعیین شود مجموعه تمام صفتهاي آن کلید را تشکیل می دهند▫

:هنگام انتخاب کلید موارد زیر باید رعایت گردد▫نشود)جدول(رابطهواردتکراريکلید.تهیمقدار)NULL(نشودواردکلیدبراي.

20

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:Key–کلید •

. نامیده می شود) Key(هر رابطه داراي شناسه اي است که کلید ▫

.کلید یک رابطه تمام عضوهاي آن را به صورتی منحصر به فرد مشخص می کند▫

.در مدل رابطه اي، کلید صفت یا مجموعه اي از صفتهاست▫

. اگر کلید رابطه اي تعیین شود مجموعه تمام صفتهاي آن کلید را تشکیل می دهند▫

:هنگام انتخاب کلید موارد زیر باید رعایت گردد▫نشود)جدول(رابطهواردتکراريکلید.تهیمقدار)NULL(نشودواردکلیدبراي.

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

21

Data Warehouse

یپایگاه داده تحلیل•DWHسازمان ها و توزیع شدةيو یا سایر منابع داده ایداده عملیاتياز پایگاه ها

. شودیمتفاوت تهیه ميارگان هابه یآورد که داده ها به منظور پاسخگوییفراهم میبستر مناسبیپایگاه دادة تحلیل•

.شده، سر جمع شده و سازمان یافته، ذخیره شوندیبه صورت بایگانیتحلیليپرسش هاها و تحلیل ها یانجام تصمیم گیرياست که برایشامل داده هاییپایگاه داده تحلیل•

. استمناسب

22

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

•DWHسازمان ها و توزیع شدةيو یا سایر منابع داده ایداده عملیاتياز پایگاه ها. شودیمتفاوت تهیه ميارگان ها

به یآورد که داده ها به منظور پاسخگوییفراهم میبستر مناسبیپایگاه دادة تحلیل•.شده، سر جمع شده و سازمان یافته، ذخیره شوندیبه صورت بایگانیتحلیليپرسش ها

ها و تحلیل ها یانجام تصمیم گیرياست که برایشامل داده هاییپایگاه داده تحلیل•. استمناسب

23

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

پایگاه داده تحلیلی عبارت است از مخزن دادة جمع آوري شده اي از منابع اطالعات

مختلفتوزیع شده

احتماالً ناهمگونتحت یک ساختار چند بعدي

یکپارچه سازي یعنی پاالیش، سازگار نمودن، همسان سازي و : بصورت یکپارچهاي هاي استخراج شده از منابع دادهکپارچه نمودن دادهی

: واحتماال ناهمگون مانندمختلف یکپارچه سازي اسامی

یکپارچه سازي واحدهاي اندازه گیري متغیرهایکپارچه سازي ساختارهاي رمز نگاريحذف ناسازگاریها و اطالعات متناقض

داده هاي یکپارچهپاکسازي شده

پایگاه داده تحلیلی عبارت است از مخزن دادة جمع آوري شده اي از منابع اطالعات

مختلفتوزیع شده

احتماالً ناهمگونتحت یک ساختار چند بعدي

یکپارچه سازي یعنی پاالیش، سازگار نمودن، همسان سازي و : بصورت یکپارچهاي هاي استخراج شده از منابع دادهکپارچه نمودن دادهی

: واحتماال ناهمگون مانندمختلف یکپارچه سازي اسامی

یکپارچه سازي واحدهاي اندازه گیري متغیرهایکپارچه سازي ساختارهاي رمز نگاريحذف ناسازگاریها و اطالعات متناقض

داده هاي یکپارچهپاکسازي شده

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

24

، مانند محصول، مشتري و یا کاال ی خاصسازمان یافته پیرامون موضوع: موضوع گراسازماندهی داده ها بسته به چگونگی ارجاع کاربران

.باشندیتصمیم گیریها مناسب ميآن تحلیلی بوده و برايداده ها: سرجمع شدهداده هاي تحلیلی مناسب براي تصمیم گیریها

: غیر قابل تغییرداده هاي فقط خواندنی

توسط کاربران قابل تغییر نیستندترنسبت والنیطمحدوده زمانی به مراتب: دردسترس بودهیمشخص طوالنیدر محدودة زمان

هاي عملیاتی و وجود صریح یا به سیستمضمنی عنصر زمان در هر ساختار کلیدي

روز 90- 60گستره زمانی محیط هاي عملیاتی سال 10- 5گستره زمانی یپایگاه داده تحلیل

.با توجه به اینکه محدوده زمانی وسیعی را پوشش می دهند، بسیار حجیم می باشند: حجیم

، مانند محصول، مشتري و یا کاال ی خاصسازمان یافته پیرامون موضوع: موضوع گراسازماندهی داده ها بسته به چگونگی ارجاع کاربران

.باشندیتصمیم گیریها مناسب ميآن تحلیلی بوده و برايداده ها: سرجمع شدهداده هاي تحلیلی مناسب براي تصمیم گیریها

: غیر قابل تغییرداده هاي فقط خواندنی

توسط کاربران قابل تغییر نیستندترنسبت والنیطمحدوده زمانی به مراتب: دردسترس بودهیمشخص طوالنیدر محدودة زمان

هاي عملیاتی و وجود صریح یا به سیستمضمنی عنصر زمان در هر ساختار کلیدي

روز 90- 60گستره زمانی محیط هاي عملیاتی سال 10- 5گستره زمانی یپایگاه داده تحلیل

.با توجه به اینکه محدوده زمانی وسیعی را پوشش می دهند، بسیار حجیم می باشند: حجیم

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

25

یانواع داده در پایگاه داده تحلیلداده جاري

داده هاي فعلی منابع عملیاتی

داده قدیمیداده هاي قدیمی منابع اطالعاتی

داده خالصه شدهفرمت فشردة اطالعات موجود شامل اطالعات نتایج

فرادادهاطالعات مربوط به داده ها

دیکشنري از اطالعات پایگاه یراهنمایی جهت نگاشت داده از محیط عملیاتی به محیط پایگاه داده تحلیل

قوانین استفاده شده براي خالصه سازي

داده جاريداده هاي فعلی منابع عملیاتی

داده قدیمیداده هاي قدیمی منابع اطالعاتی

داده خالصه شدهفرمت فشردة اطالعات موجود شامل اطالعات نتایج

فرادادهاطالعات مربوط به داده ها

دیکشنري از اطالعات پایگاه یراهنمایی جهت نگاشت داده از محیط عملیاتی به محیط پایگاه داده تحلیل

قوانین استفاده شده براي خالصه سازي

وظیفه پایگاه داده تحلیلی

پردازش (OLAP)انجام یدادة تحلیليو مهمترین کاربرد پایگاه هایوظیفۀ اصل•.می باشدبرخط یتحلیليها

•On Line Analytical Processing

يبه تراکنش های، انجام و پاسخگوییدادة عملیاتياین عمل در پایگاه هامتناظر •. شودیمنامیده (OLTP)برخط یتراکنشيکاربران است که پردازش ها

•On Line Transaction Processing

پردازش (OLAP)انجام یدادة تحلیليو مهمترین کاربرد پایگاه هایوظیفۀ اصل•.می باشدبرخط یتحلیليها

•On Line Analytical Processing

يبه تراکنش های، انجام و پاسخگوییدادة عملیاتياین عمل در پایگاه هامتناظر •. شودیمنامیده (OLTP)برخط یتراکنشيکاربران است که پردازش ها

•On Line Transaction Processing

OLAPسیستم هاي

، سیستم هایی هستند که براي پاسخ سریع به سواالت و کوئریهاي OLAPسیستم هاي •. طراحی شده اند"چند بعدي"تحلیلی اي روي داده هاي

بطور معمول اگر بخواهیم مشابه همین پرس و جوهاي تحلیلی را روي سیستم هاي •اجرا کنیم ممکن است نتایج در زمانی طوالنی و غیرعملی OLTPاطالعاتی عادي

تضمین می کند که اطالعات و گزارشات OLAPبازگردانده شود حال آنکه استفاده از . تحلیلی با زمان پاسخ مناسبی به کاربر تحویل شود

•OLAP خود به شاخه اي گسترده تر از نرم افزارهاي تحلیلی کامپیوتر تعلق دارد که خود.میباشدBIو Data Mining،Relational Reportingشامل

، سیستم هایی هستند که براي پاسخ سریع به سواالت و کوئریهاي OLAPسیستم هاي •. طراحی شده اند"چند بعدي"تحلیلی اي روي داده هاي

بطور معمول اگر بخواهیم مشابه همین پرس و جوهاي تحلیلی را روي سیستم هاي •اجرا کنیم ممکن است نتایج در زمانی طوالنی و غیرعملی OLTPاطالعاتی عادي

تضمین می کند که اطالعات و گزارشات OLAPبازگردانده شود حال آنکه استفاده از . تحلیلی با زمان پاسخ مناسبی به کاربر تحویل شود

•OLAP خود به شاخه اي گسترده تر از نرم افزارهاي تحلیلی کامپیوتر تعلق دارد که خود.میباشدBIو Data Mining،Relational Reportingشامل

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

28

تفاوت با پایگاه داده عملیاتی

پوشش دامنه زمانی وسیع تر

یک پایگاه داده یکپارچه حاصل از پردازش چندین پایگاه داده عملیاتی

قابلیت پاسخگویی به پرسشهاي پیچیدة کاربران و برنامه هاي کاربردي

ی، حدف، ثبت و سایر عملیات تراکنشیعدم وجود عملیات بروزرسان

... و

پوشش دامنه زمانی وسیع تر

یک پایگاه داده یکپارچه حاصل از پردازش چندین پایگاه داده عملیاتی

قابلیت پاسخگویی به پرسشهاي پیچیدة کاربران و برنامه هاي کاربردي

ی، حدف، ثبت و سایر عملیات تراکنشیعدم وجود عملیات بروزرسان

... و

پایگاه داده تحلیلی

يامور ادارمدیریت

یامور مال

Enterprise

DataMarts

تحلیلگر

یامور مال

امور فروشامور اموال

يامور ترابر

یپایگاه داده تحلیلیکپارچه

DataMarts

معماري چند الیهمعماري چند الیه

استخراجتغییرشکلبارگذارينوسازي

تحلیلکاويداده

وجو وپرسگیريگزارش

Monitor&

Integratorجانبیداده

هاي دادهپایگاه

سایرمنابع

کاربردها

پایگاه داده تحلیلیاستخراجتغییرشکلبارگذارينوسازي

OLAP

تحلیلکاويداده

وجو وپرسگیريگزارش

منابع داده ابزارهاي سطح باال

سرویس

Data Marts

هاي دادهپایگاه

یپایگاه داده تحلیل

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

31

مکعب دادهیک پایگاه داده تحلیلی برپایه مدل چندبعدي داده است که داده را به شکل یک مکعب داده •

می بیندیک مکعب داده مانند فروش اجازه می دهد که داده ها در ابعاد مختلف مدل شوند و از •

. دیدگاه هاي مختلف مورد بررسی قرار گیرنددر ادبیات پایگاه هاي داده تحلیلی، یک مکعب داده که در سطوح مختلف خالصه سازي شده •

با داشتن یک سري ابعاد می توان یک شبکه از مکعب واره . نامیده می شودمکعب وارهاست، .ها ساخت که هر یک از آنها یک سطح خالصه سازي از داده را نشان می دهند

مکعب واره اي که پایین ترین سطح خالصه سازي را دارد، مکعب واره پایه نامیده می شود و •. مکعب واره اي که باالترین سطح خالصه سازي را دارد، مکعب واره راس نامیده می شود

را تشکیل می دهندمکعب دادهیک شبکه از مکعب واره ها یک •

یک پایگاه داده تحلیلی برپایه مدل چندبعدي داده است که داده را به شکل یک مکعب داده •می بیند

یک مکعب داده مانند فروش اجازه می دهد که داده ها در ابعاد مختلف مدل شوند و از •. دیدگاه هاي مختلف مورد بررسی قرار گیرند

در ادبیات پایگاه هاي داده تحلیلی، یک مکعب داده که در سطوح مختلف خالصه سازي شده •با داشتن یک سري ابعاد می توان یک شبکه از مکعب واره . نامیده می شودمکعب وارهاست،

.ها ساخت که هر یک از آنها یک سطح خالصه سازي از داده را نشان می دهندمکعب واره اي که پایین ترین سطح خالصه سازي را دارد، مکعب واره پایه نامیده می شود و •

. مکعب واره اي که باالترین سطح خالصه سازي را دارد، مکعب واره راس نامیده می شودرا تشکیل می دهندمکعب دادهیک شبکه از مکعب واره ها یک •

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

32

نمونه اي از مکعب دادهمجموع ساالنه فروش

زمانآمریکادرتلویزیون

مجموع

مجموعتلویزیون

ویدئوکامپیوتر

بهار تابستان پائیز زمستانآمریکا

کانادا

ورکش

مجموع کانادا

مکزیک

مجموع

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

33

مفهوم مکعب دادهخ یتار

منطقه شکالت- محصول دیماه3–خ یتار

شمال-منطقهمحصول

شمال-منطقهفروش- مقدار

ده است؟یدیماه به فروش رس3خ یچه مقدار شکالت در منطقه شمال در تار

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

34

شبکه اي از مکعب واره هاسراسر

زمان آیتم مکان شعبه

مکان, زمان مکان, آیتم شعبه, مکان

)راس(واره صفر بعدي مکعب

واره یک بعديمکعب

آیتم, زمان

مکان, زمان

شعبه, زمان

مکان, آیتم

شعبه, آیتم

شعبه, مکان

مکان, آیتم, زمان

شعبه, آیتم, زمان

شعبه, مکان, زمان

شعبه, مکان, آیتم

شعبه, مکان, آیتم, زمان

واره دو بعديمکعب

واره سه بعديمکعب

)پایه(واره چهار بعدي مکعب

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

35

گردش اطالعات در سازمان

منابع

• Information Technology, 3rd Edition• James A. Senn

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

36

• Information Technology, 3rd Edition• James A. Senn

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

37