Nüfus

LOGOwww.themegallery.com

NÜFUS!Coğrafya. biz

LOGO

KAZANIMLAR

Nüfus ve Nüfus Sayımları1

Dünya Nüfusunun Dağılışı2


NÜFUS Belirli bir zaman

aralığında sınırları belirli bir alanda bulunan insan sayısına nüfus denir.

ÖR: Türkiye’nin 2000 yılı nüfusu 67.803.927

2008 yılı nüfusu 71.517.100 (35.901.000 erkek 35.615.000 kadın) 2009 yılı nüfusu 72.561.312 (36.462.000 erkek 36.098.000 kadın)


NÜFUS SAYIMLARI

Belli bir zamanda, ülke sınırları içinde kişilere yönelik yapılan *demografik, ekonomik, sosyal verilerin toplanması ve bu verilerin değerlendirilmesi işlemine Nüfus Sayımı denir.

LOGO

Nüfus Sayımları Neden Yapılır?

Tarihte yapılan nüfus sayımları genelde Askere alınacak insan sayısını öğrenmek veya vergi verecek kişi sayısını belirlemek için yapılırdı.

Modern çağlarda ise nüfus sayımlarını yapılış amaçları artmış ve çeşitlenmiştir.

Ör: Okuma yazma bilmeyenler ve bilenler Çalışan ve çalışmayan nüfus sayısı Nüfusun ne kadarı bedensel engelli Nüfusun yaş yapısı…


Bir ülkenin kalkınmasında alınan kararların amaçlanan hedeflere ulaşması için mevcut kaynaklardan biri de insandır.

Bir ülkede:

nüfusun miktarı,

niteliği,

ekonomik faaliyetlere göre dağılımı,

yaş grubu ve

cinsiyet yapısı gibi özelliklerin bilinmesi gerekir.

Modern nüfus sayımlarının yapılmasının nedeni nüfusun niteliklerini tespit etmektir.


Nüfus sayımlarının yapılmasında öğrenilmesi amaçlanan bilgiler şunlardır:

Ülkenin nüfus miktarı Yaş grupları Kent ve kır nüfusu Nüfusun eğitim durumu Nüfusun mesleklere göre dağılımı Nüfusun cinsiyet durumu Nüfus hareketleri


Dünya nüfus yoğunluğu haritası


Türkiye nüfus yoğunluğu haritası


1750-2005 yılları arasında kıtalara göre nüfus dağılış miktarları (milyon)


Yukarıdaki tablo incelendiğinde, nüfusun kıtalara dengeli dağılmadığı ve 1750-1950 yılları arasında en önemli nüfus artışlarının Asya ve Avrupa kıtalarında gerçekleştiği görülmektedir. Bu dönemde Asya Kıtası'ndaki hızlı nüfus artışının nedeni yüksek doğum oranıdır. Avrupa Kıtası'ndaki artış ise Sanayi Devrimi'nden sonra insanların yaşam düzeylerinin yükselmesi sonucu gerçekleşmiştir.


2005 yılı kıtalara göre nüfus dağılımı

58

14

1

9

5

13

0 10 20 30 40 50 60 70

ASYA

AFRİKA

AVUSTRALYA

G.AMERKA

K.AMERİKA

AVRUPA


Sık nüfuslu alanlar

Muson Asyası : Asya kıtasının güney ve güneydoğusundaki ülkeleri kapsayan bu bölgede, bol yağışlı iklim nedeniyle pirinç ve çay tarımı önem taşır. Dünya’nın en kalabalık ülkeleri olan Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan bu bölgede bulunmaktadır.

Akarsu Havzaları : Tarım koşullarının elverişli olduğu Ganj, İndus, Fırat, Nil gibi akarsu havzaları sık nüfuslanmıştır.

Avrupa : Madencilik, endüstri ve ticaretin çok geliştiği Avrupa’nın bütünü sık nüfuslanmıştır.

Japonya ve Kuzey Amerika’nın doğu kıyıları : Sanayileşmenin ve kısmen madenciliğin etkisiyle sık nüfuslanmıştır.


Seyrek nüfuslu yerler

Soğuk Bölgeler : Kuzey Kutup Dairesi içinde bulunan Grönland, Alaska, Kanada’nın Kuzeyi, İskandinav Yarımadası ve Sibirya’nın kuzey bölgeleri düşük sıcaklık nedeniyle seyrek nüfuslanmıştır.

Yüksek Dağlar : İklim koşullarının her türlü ekonomik faaliyeti, özellikle tarımı sınırlamasına bağlı olarak seyrek nüfuslanmıştır.

Sıcak ve Nemli Ekvatoral Bölgeler : Tropikal kuşakta, Amazon, Kongo havzaları gibi alçak yerler, yüksek sıcaklık, aşırı nemlilik, sık ormanlar ve geniş alan kaplayan bataklıklar nedeniyle az nüfuslanmıştır. Bu bölgede nüfus, iklim koşullarının elverişli olduğu yüksek kesimlerde toplanmıştır.


Nüfuslanmamış yerler

Kutup Bölgeleri : Kalın buzullarla kaplı bir kıta olduğu için nüfuslanmamıştır.

Bataklıklar : Bataklık, yağış miktarının fazlalığı nedeniyle, toprağın çok ıslak olduğu, yer yer suların yüzeyde biriktiği yerlerdir. Yerleşmeyi ve ekonomik faaliyeti sınırlandırdıkları için nüfuslanmamıştır.

Çöller : Dönenceler çevresindeki Meksika, Büyük Sahra, Arabistan, Kalahari, Avusturalya çölleri ile Asya’nın iç kesimlerindeki İran, Kızılkum, Karakum, Taklamakan ve Gobi çölleri, insanların yaşamasına ve yerleşmesine uygun değildir. Bu nedenle nüfuslanmamıştır. Ancak vaha adı verilen sulak yerlerde az da olsa nüfuslanma görülür.


Nüfus Piramitleri

Nüfus Piramitleri herhangi bir yerin nüfus özelliklerini (nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını) göstermede temel araçlardan biridir.


Nüfus, bir ülkenin kalkınmasında en önemli etmenlerden biridir.

Ancak ülkelerin kalkınmasında nüfus miktarından çok nüfusun eğitim durumu, iş kollarına göre dağılımı, şehir ve kır nüfus oranları, yaş grupları ve üretici nüfus oranı gibi özellikler daha önemlidir.

Ülkeler, planlı kalkınmalarını gerçekleştirebilmek ve kaynaklarını doğru kullanabilmek için bu tür nüfus bilgilerine ihtiyaç duyarlar.


SORU: Bir ülkedeki insanların yaşlarındaki fark başka neleri birbirinden farklı kılar?

CEVAP: Farklı yaş gruplarındaki insanların farklı ihtiyaçları vardır.

SORU: Genç nüfus kitlesi daha çok ne tür ürünleri kullanır?

CEVAP: Günlük bakım ürünleri, çocuk bezi, oyuncaklar, çocuk beslenme ürünleri, sağlık hizmetleri, okul, park, oyun alanları vb…


Ülke ya da bölgelerin nüfus piramitlerine bakılarak o alandaki nüfus hareketleri hakkında bilgi sahibi olunabilir. Hatta nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını bir arada gösteren bu piramitlerin o alanın demografik yapısı yanında bir dereceye kadar sosyo-ekonomik tarihi hakkında bilgi verdiği de kabul edilmektedir. Genel olarak geniş bir piramit kaidesi hızlı bir nüfus artışı ve doğum ile ilgilidir. Eğer piramit her yaş grubunda giderek daha az nüfus göstererek yükseliyor, yani piramite benzer bir şekil alıyorsa "ideal" bir nüfus yapısını gösteriyor demektir.


Bu şeritler, her

5 yaş aralığındaki

nüfusu gösterirler

Her zaman olmasa da genellikle nüfusun % ile ifadesi, ülkeler arasında karşılaştırmalar yapmayı kolaylaştırır.

YAŞLI BAĞIMLI NÜFUS

FAAL (ÇALIŞAN) NÜFUS

GENÇ BAĞIMLI NÜFUS

Nüfus Piramidinin Anatomisi

LOGO

NÜFUS PİRAMİTLERİ BİZE NEYİ GÖSTERİRLER?

İŞARETLER

Piramidin az eğimli olması düşük ölüm oranına işaret eder.

Tabanının darlığı/genişliği doğum/doğurganlık oranını gösterir.

Erkek ve kadınların orantısı, kadın veya erkek göç oranını ve ülkenin gelişmişlik derecesini akla getirebilir…

Grafiğin yüksekliği “ortalama ömür” ün süresine işaret edebilir. (Grafik B’nin tepesindeki ince uzantıyı, az sayıda belirli insanı temsil ettiği için yok sayabilirsiniz.)

Buradaki ani daralmalar, önceki dönemin ölüm oranındaki hızlı artışa ya da doğum oranındaki düşüşe işaret eder.

Grafiğin alanı, toplam nüfusa işaret eder ve farklı yaş gruplarının veya cinsiyetlerin aynı grafik üzerinde karşılaştırılmasına olanak sağlar.

Nüfus piramidinin bütüncül şekli, bir ülkenin ekonomik olarak gelişmiş bir ülke mi yoksa geri kalmış bir ülke mi olduğu hakkında fikir verir…

Ekonomik olarak

daha gelişmiş bir ülke

Ekonomik olarak

az gelişmiş bir ülke


Kenarları içe çökük ikinci piramit özellikle yüksek doğum ve ölüm oranına bağlı olarak yaş grupları bir alt yaş grubuna göre hızlı bir azalma gösterir. Kenya.


Gelişen Nüfus Piramidi

Düzgün bir üçgen halindeki piramit ölümlerin azalmasına bağlı olarak orta yaş grubunda artış görülmektedir. Hindistan


Çan şeklindeki piramit oldukça önemli bir zaman devresinde düşük doğum ve ölüm oranlan denendikten sonra doğum oranını arttıran bir nüfusu göstermektedir. Bu tür piramit Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelere özgüdür.


Doğurganlık oranında dikkati çeken hızlı bir düşüşün oldu¬ğu yerlerdeki durumu göstermektedir. Japonya halen bu tür bir piramite sahip tek ülkedir. Benzeri piramitler Batı Avrupa ülkelerinin birçoğunda 1930'larda mey¬dana gelmişti.


AŞAMA 1

Hem doğum hem de ölüm oranlarının Yüksek olduğu bu piramit

gelişmemiş ülkeleri karakterize eder. Bu nedenle

nüfus, yüksek doğum ve ölüm oranı nedeniyle genelde kendini yenilemektedir.

Ortalama yaşam süresi kısadır… ÖRNEKLER Günümüz Afrika ülkeleri (Senegal, Etiyopya vb. gibi…)


AŞAMA 2

Kenarları içe çökmüş olan bu piramitte nüfus, kaba ölüm oranının azalmasına bağlı olarak artmaya başlar. Orta yaşlardaki nüfus miktarı daha çok artar. Ortalama yaşam süresi artarken bebek ölüm oranı azalmaya başlar.

ÖRNEKLER 1950-2000 Arası TÜRKİYE, Günümüzde MISIR, KENYA, NİJERYA

vb.


AŞAMA 3

Bu piramide sahip ülkelerde düşük ölüm oranına ilaveten doğum oranında da hızlı bir düşüş görülür. Bu piramit, gelişmiş ülkelere ait olup çoğu Avrupa ülkesi bu tür piramide sahiptir (İsveç,İngiltere vb.) Füturolojistler, Türkiye’nin 2025 yıllarına doğru bu tür yaş yapısı ve nüfus piramidine kavuşacağını dile getiriyorlar.


AŞAMA 4

Çan şeklini andıran bu piramit, 3. aşamayı yakaladıktan sonra, geniş tarım alanları ve sanayileşme nedeniyle nüfus ihtiyacı duyan, bu nedenle de bilinçli olarak hem doğum teşviki hem de göç yoluyla nüfusunu artıran daha düşük doğum ve ölüm oranları, daha uzun ortalama yaşam süresi olan gelişmiş ülkelere aittir. ÖRNEĞİN, ABD ve KANADA bu politikayı uygulayan başlıca ülkelerdir


AŞAMA 5

Gelişmişliğe adım atan ülkeler, yüksek doğum oranını düşürerek nüfus artış oranını azaltmaya çalışırlar. Böylece, nüfusta negatif gelişme olarak adlandırılan bu süreçte, çocuk nüfusta bir azalma olurken yaşlı nüfus gruplarında genişleme ortaya çıkar. Örneğin Japonya bu piramidin özelliklerine sahiptir.


Hazırlayan:Bu çalışma Coğrafya. Biz üyeleri tarafından oluşturulan çalışmalardan yararlanarak hazırlanmıştır.

Education

Nüfus