AZL

Actieve, zelfstandige leerling

Regina Reiniers, Sophie van Slageren

IiP 2 13-1-2014

Het verhaal van vandaag

• Welkom• Wie?• Wat?• Waarom?• Welke?• Hoe?• In hoeverre?• Wat is het vervolg?

Wie zijn betrokken bij AZL?

• Regina Reiniers Functioneel voorzitter, projectmanager

• Sophie van SlagerenTheoretische ondersteuning

• Deelnemers: 14 collega’s van locatie Heerenmäten

Wat hadden we in de aanbieding?

• Een traject waarbij we docenten ondersteunen bij het experimenteren met activerende werkvormen

• We willen dat leerlingen leren om actiever en zelfstandiger te worden, dit vraagt om een mentaliteitsverandering (ook bij ons!)

Doel: leerlingen meer eigenaar maken van hun eigen leerproces (en daardoor prestaties te verbeteren)

Waarom traject AZL?

• Behoefte aan een manier om het hoger op je prioriteitenlijst te zetten – Altijd drukdrukdruk…– En hoe doe je dat dan…– Verandering is moeilijk, lastig, spannend…

• Behoefte om van elkaar te kunnen leren• Behoefte aan verdieping in de theoretische achtergrond

Waarom nu?

• Actieve en zelfstandige leerlingen zijn succesvoller in het vervolgonderwijs

• School wordt daar in toenemende mate op afgerekend (de Inspectie geeft ons dit als leerpunt mee)

• De directie vindt het belangrijk (visie school) en ziet het onvoldoende terug (Kijkwijzer)

• Het belang blijkt uit onze eigen onderwijspraktijk van alledag; bekende frustratie

Wat is dan een actieve leerling?

• is betrokken bij de stof, aangehaakt

• is gemotiveerd, heeft er zin in• zet hogere orde

denkvaardigheden in

Activerende lessen.• Er is afwisseling in werkvormen. De werkvorm is afhankelijk

van de lesinhoud (maar er kan veel).• Iedere werkvorm gaat efficiënt met de tijd van de leerling

om. • Iedere leerling kan alle lestijd efficiënt benutten.• Activiteiten hebben een korte tijdsduur.• Activiteiten hebben een zichtbaar resultaat.• Er is snelle feedback op het resultaat.• Het is voor de leerling zinvol om actief bezig te zijn.

Wat is dan een zelfstandige leerling?

• heeft zijn/ haar eigen leerdoelen; kennisverwerving van de leerling staat centraal.

• weet wat hij/zij nodig heeft om deze leerdoelen te behalen

• wordt in staat gesteld het eigen leerproces vorm te geven

Zelfstandig makende lessen.• De leerling heeft de regie over zijn/ haar werk.• Het beeld dat de leerling heeft van de situatie is het

uitgangspunt.• Acties van leerlingen hebben [zo natuurlijk mogelijke]

gevolgen.• Een toets is een evaluatiemiddel, geen straf.• Dat wat de leerling zelf kan (eventueel met hulp), wordt niet

gedaan door de docent.

Dus bijvoorbeeld ook: – De leerling foute keuzes laten maken– In de les ruimte scheppen voor evalueren van resultaat– Leerlingen de mogelijkheid geven tot herkansen

Dus bijvoorbeeld niet:– De les aanpassen aan leerlingen die het werk niet in orde hebben– Uitzonderingen maken, nou-vooruit-dan-maar.

In geval van twijfel: laat de leerling het proberen!

Zelfstandig makende lessen.

Welke weg hebben we afgelegd?

• Aftrap: – Uitleg over het traject aan alle collega’s van Heerenmäten– Inventarisatie: wie wil met ons experimenteren in ‘proeftuintjes”?

• Bijeenkomst 1: – Verwachtingen peilen (wederzijds)– Theorie: wat is dan een actieve, zelfstandige leerling?– Oriënteren op een interventie: waar zou je mee willen

experimenteren en waarom?

Welke weg hebben we afgelegd?

• Bijeenkomst 2 en 3:– Stukje theoretische verdieping – Ervaringen uitgewisseld– Intervisie: casus uitgewerkt– Laatste bijeenkomst: evaluatie

Welke investering hebben we gevraagd?

• 3 bijeenkomsten: 1x opstarten, 2x intervisie• Extra tijd stoppen in je reguliere lesvoorbereiding• Reflecteren op je eigen proeftuintjes en vastleggen in kort

evaluatieverslag

Hoe gaat dat dan?

• Praktijkvoorbeeld:Werkvorm Binnenkring-Buitenkring

Hoe gaat dat dan?

• Ervaringenachteraf

Wat is de opbrengst?

• Gedragsverandering waarneembaar: collega’s raken geïnspireerd om te experimenteren met activerende werkvormen, stappen over de drempel heen, “het borrelt”.

• Focus verschuift geleidelijk van het doceerproces naar de leerweg die de leerling bewandelt en hoe je de leerling daarbij kunt begeleiden.

• Feedback van collega’s is zeer waardevol gebleken bij het aanscherpen van de eigen experimenten.

• Winst zit ook in de waardering en sfeer die tussen collega’s onderling is ontstaan

Wat is de opbrengst?

• Opbrengst bij leerlingen:– Verhalen van docenten: leerlingen zijn actiever, hebben meer zin en

lol in de les als de werkvorm goed aansluit bij hun behoeften

– “leerlingen zijn meer betrokken, enthousiaster; ik praat meer met leerlingen over relevantie van bepaalde onderdelen”

Opmerkingen van collega’s :

• inspiratie; de wil om hiermee door te gaan; oefening baart kunst• contact met, zicht op [enthousiaste] collega’s; voorzichtig zijn met oordelen

over werkvormen van collega’s; dat ik nog wel iets kan leren van anderen• praten over onderwijs; praten over wat je echt doet in je lessen• nieuwe werkvormen; ideeën om bestaande werkvormen te verbeteren• ik ben erachter gekomen dat de leerling in kleinere stappen zijn leerproces

moet veranderen• ik ben erachter gekomen dat actieve werkvormen veel voorbereiding vereisen• ik ben me meer bewust van mijn eigen instructie, gedrag

Effectieve werkvormen

• Een competitie-element, vooral voor jongens.• Woordbingo.• Binnenkring - buitenkring.• Experts.• Feedbackformulieren n.a.v. een toets.• Open opdrachten met een zichtbaar resultaat, bijvoorbeeld

poster, ppt, stukje lesvoorbereiding.

Leerwensen van collega’s

• Meer voorbeelden van werkvormen / kleinere opdrachten• Concrete informatie / tips hoe werkvormen in te zetten• Specifiek aandacht voor geven van feedback; wat meer de

zelfstandige leerling• Wat meer durven loslaten• Praten over waar wij als school in het algemeen heen zouden

moeten

In hoeverre zijn we tevreden?

• AZL traject is een goede manier om op een relatief eenvoudige manier te werken aan het activeren en verzelfstandigen van leerlingen in je eigen lessen

• Meerwaarde zit in de verschuiving van de focus van doceergedrag naar leergedrag: wat wil je dat de leerling gaat doen?

• Voorwaarde voor succes: bewust de tijd nemen om na te denken over doel, aanpak en reflectie

Vervolgtraject

• Nieuwe ronde start in voorjaar 2014 op locatie Heerenmäten

• Uitbreiding naar andere locaties?

En als je AZL ook in je les wilt…

• Maak van tevoren een plan wat je wilt bereiken bij de leerling, welke werkvorm past daarbij, hoe ga je die inzetten en reflecteer achteraf of je plan geslaagd is (zie interventieformulier)

• Vraag collega’s of ze als klankbord willen fungeren

• En natuurlijk zijn we op locatie in te huren

En als je AZL ook in je les wilt…

Voorwaarden voor succesvolle AZL-interventies1. Een concreet AZL-doel.2. Een helder beeld van het nut van de AZL-interventie.3. Vertrouwen.4. Een lerende houding.5. Doorzettingsvermogen en geduld.

1. Een concreet AZL-doel.

Actieve leerling: Bezig zijn is geen doel• Zet hogere orde denkvaardigheden in, is op een dieper niveau met de stof bezig• Is betrokken bij de stof, aangehaakt•Is gemotiveerd

Zelfstandige leerling: Zelfstandig zijn moet je leren (ouder worden helpt ook)•Heeft zijn eigen leerdoelen, kennisverwerving van de leerling staat centraal•Weet wat hij nodig heeft om deze leerdoelen te halen•Wordt in staat gesteld het eigen leerproces vorm te geven

2. Vertrouw in het nut van de AZL-interventie.

•Het gaat niet om de interventie, maar om de manier waarop je deze inzet

•Jij en je leerlingen moeten de waarde van de interventie (h)erkennen

.

3. Vertrouw in de leerling

• Alle leerlingen hebben een doel• Het leerproces van de leerling is iets anders dan het

doceerproces van de leraar• Minder druk zijn met het doceerproces geeft je de ruimte om

aandacht te besteden aan het leerproces• Je hebt minder controle. Dat betekent niet per definitie dat het

verkeerd afloopt.

4. Een lerende houding.

•Van je fouten leer je.•Als jij geen fouten wilt maken dan durft de leerling dat ook niet.•Bekijk wat er beter kan, niet hoe het gegaan is.•Beoordeel het proces, niet het resultaat

5. Doorzettingsvermogen en geduld.

•Mensen houden niet van verandering.•Mensen zijn liever lui dan moe.•Leerlingen moeten de leerwinst eerst ervaren, voordat ze deze aannemen. Jijzelf ook trouwens.

Afsluiting

Bedankt voor jullie aandachtVragen?

Opmerkingen?