ROLI I ELEMENTEVE NE ORGANIZMIN

TONE

Ne mendojme qe organizmi jone eshte I perbere nga lende e ndryshme por nje rol te rendesishem e perbejne edhe elemente kimike . Por ne=jekohesishte ne na ngrihen shume pytje : kush jane keto elemente ? C’ fare roli luajne ato ? Nga I marrim ne keto elemente ? Etj…

Ushqimi i bimëve përfshin elementë kimikë nga përbërja e të cilëve lindin molekula të lëndëve të ndryshme. Nga këta elementë, më të rëndësishmit për organizmin e njeriut janë:kaliumi, nitrogjeni (azoti), fosfori, kalciumi, magneziumi, hekuri dhe sulfuri, nga të cilët ekzistenca e tre elementëve kalium, nitrogjen dhe fosfor janë mëse të domosdoshme. Në tokë gjenden elemente të tjerë që kanë rëndësi jetike për trupin e bimës. Nga këta elementë, më të rëndësishmit janë: jodi, natriumi, nikeli, bakri, magneziumi dhe siliciumi. Sasia e tyre në tokë gjithmonë është e mjaftueshme, sepse bimët thithin vetëm një pjesë shumë të vogël të tyre. Për t’u habitur është fakti se të gjithë këta elementë në masa të përcaktuara (mikro-mili dhe gramë) ndodhen në trup dhe çrregullimi i sasisë së secilit prej tyre do të sillte moskoordinim midis pjesëve të trupit të njeriut, të cilat mund edhe të dëmtoheshin. Gjithashtu, vlen për t’u theksuar se përveç elementëve të lartpërmendur ka edhe elementë të tjerë të ndryshëm, që ndodhen edhe në tokë por edhe në trup. Më poshtë po përmendim elementët më të rëndësishëm.

14 elementet kimik me te rendesishem ne organizmin tone ….

Kaliumi (K)Është elementi më i bollshëm në qelizë. Trupi përmban rreth 250 miligramë kalium. Qeliza luan një rol të rëndësishëm në reagimet energjike, sintezën e proteinave, si dhe në ruajtjen e ekuilibrit të acideve në trup. Megjithëse është e nevojshme ekzistenca e kaliumit në regjimin ushqimor, informacioni lidhur me nevojën e sasisë minimale të tij është i paktë. Por studimet shkencore tregojnë se ushqimet bimore janë të pasura me këtë element. Kaliumin e gjejme te banania ,pjepri,sallatori etj.

Kaliumi

Natriumi (Na)Është elementi më i bollshëm në likuidin (lëngun) e jashtëm të qelizave. Si një elektrolit në likuidet jashtë qelizës, natriumi ndihmon në ruajtjen e presionit osmotik jashtë membranës së qelizës dhe ka një ndikim të njëjtë si kaliumi brenda qelizës për ruajtjen natyrale të balancës së ujit. Nevoja ditore për të është llogaritur nga 3 në 7 gr. Natriumin ne mund ta gjejme te : dritherat, pjeshka,qepa, pijet energjike etj.

Natriumi

Hekuri (Fe)Është metali (element) më i bollshëm i trupit dhe përbën rreth 0.004 për qind të peshës trupore. Në mënyrë të natyrshme, sasia e tij varion nga 3 në 5 gr. Por edhe kjo është e ndryshueshme, sepse varet nga mosha, gjinia, madhësia, shëndeti dhe sasia e rezervuar e tij në trup. Në të vërtetë, hekuri është një lëndë me ngjyrë gjaku që transporton oksigjen të mjaftueshëm për frymëmarrje dhe gaz karbonik (dioksid karboni) nga qelizat në mushkëri. Çdo ditë, trupi ynë me anë të ushqimit përfiton 10 deri 30 miligramë hekur. ne e marrim hekurin nga : perimet e ndryshme , si she nga prodhime e qumshit apo te mishit .

Hekuri

Azoti (N)Organizmi ynë përmban sasi të mëdha azoti, i cili luan një rol kryesor në strukturën e proteinave.  Në përbërjen e trupit të njeriut, azoti merrë pjesë me 3% dhe është kryesisht si element kryesor i ndërtimeit të muskujve. Azoti është element kryesor në përbërjen i  ajrit prandaj ne mund ta marrim azotin drejperdrejte nga ajri.

Azoti

Fosfori (P)Luan një rol kryesor në organizmin e njeriut, kryesisht në procesin e marrjes apo të çlirimit të energjive të organizmit.ne e gjejme te rrepat , lengu I portokallit, bizelja , fiku , peshku etj.

Fosfori

Kalciumi (Ca)Është një element mineral që përbën 1.5 deri në 2 për qind të peshës së trupit te personat e rritur. Nga kjo sasi, 99 për qind e kalciumit gjendet në kocka dhe te dhëmbët.ate e gjejme te prodhimet e qumshtit, cokollata , brokoli spinaq . etj

Kalciumi

Magneziumi (Mg)Në momentet e lindjes, në trupin e njeriut ndodhet 0.5 gr, ndërsa në moshë të rritur në trup ai ka një sasi 21–28 gr, ku 50-60 për qind ndodhet në kocka dhe roli.  Në trupin e njeriu normal magnezi paraqitet me një përqindje prej afro 0,15 %. Kjo sasi përkujdeset për forcimin dhe ruajtjen e imunitetit dhe gjallërimin e nervave dhe turrjen e muskujve. Ate e gjejme frutat e thata , geshtenjat etj. Njekosisht e gjejme edhe ne forme vitamine .

Magnezi

Sulfuri (S)Përbën 0.25 për qind të peshës trupore të njeriut dhe ndodhet në çdo qelizë të trupit të njeriut. Më tepër ndodhet në flokë, lëkurë dhe thonj. Sulfuri vepron si një element antihelmues, duke u përzier me përbërësit helmues dhe i shndërron ata në të padëmshëm apo i eliminon plotësisht. Ate e gjeme te veza , hurdhra

Sulfuri

Jodi (I)Në organizëm ndodhet rreth 15–23 miligramë jod. Nëse ushqehet larva me jod, ajo do të kthehej në bretkose.. Ai ndodhet në të gjitha qelizat e trupit, por 70–80 për qind e sasisë së jodit ndodhet në gjëndrat e tiroideve. Kjo lëndë është pjesërisht në formën e hormoneve të trioksinës që sintetizohet nga gjëndra e tiroideve dhe luan një rol të rëndësishëm në forcimin dhe metabolizmin e trupit. Në trupin e njeriut ka më pak se një majë (0.00004%) luge jod, megjithatë pa të do të vdiste njeriu.

Jodi

Bakri (Cu)Njihet si pjesa më e rëndësishme e shumë enzimave. Luan një rol mjaft të rëndësishëm në pengimin e pakësimit të sasisë së gjakut në trup. Fëmijët kanë nevojë jetike për këtë përbërës, i cili ndodhet në sasi të konsiderueshme te produkti i qumështit.

Bakri

UjiUji është elementi më i rëndësishëm që ndodhet në tokë, i cili luan një rol kryesor në transportimin e elementeve bazë në qelizat e bimëve. Përbën 60 për qind të peshës trupore. Uji cilësohet ndryshe si elementi jetik i gjallesave. Ai është përbërësi kryesor i urinës dhe plazmës së gjakut. Pa te nuk mund te jetojme nese mund te rrime 48 ore pa buk pa uje nuk mund te rrime as 24 ore.

Uji

GazratDioksidi i karbonit dhe oksigjeni ndodhen në sasi të ndryshme në tokë. Këto dy lloj gazrash (në sasi të përcaktuara) gjenden në gjak dhe qeliza, duke luajtur një rol kryesor në procesin e frymëmarrjes që është po ai proces i shkëmbimit të oksigjenit dhe dioksidit të karbonit ndërmjet atmosferës dhe qelizave të trupit.

Gazra

Keto jane disa nga elementet me te rendesishem ne organizmin tone . Pa keto elemente ne nuk mund te jetojme ose mund te na shfaqen probleme te ndryshme .

Burimet e informacionit :Google Libri I jetesLibri mjrksise 2

LORENC PECA & BLERIM BRAIMLLARI

PUNOI