Vazduh ulazi u nosnu šupljinu putem spoljašnjih

nozdrava, kreće se kroz ždrelo, grkljan i traheju, do desne i leve plućne bronhije i na taj

način stiže do desnog i levog plućnog krila.

› Dijafragma i međurebarni mišići ne pripadaju RS ali imaju bitnu funkciju u procesu disanja.

Pluća poseduju razgranatu mrežu disajnih (vazdušnih) puteva koja se naziva bronhijalno stablo.

U sprovodne puteve spadaju sve strukture › od nosnih šupljina › preko traheje kojima vazduh stiže do pluća › preko desne i leve primarne bronhije, › koje se dalje granaju na sekundarne i tercijerne bronhije.

U svim strukturama sprovodnog sistema karakteristično je prisustvo hrskavičavih prstenova koji imaju ulogu da održavaju vazdušne puteve otvorenim.

Tercijarne bronhije se dalje granaju do bronhiola i terminalnih bronhiola koje ne poseduju hrvskavicu, već poseduju više glatkh mišićnih ćelija, koje vrše regulaciju protoka vazduha. Iz terminalnih bronhiola vazduh stiže do respiratorne zone.

Respiratorna zona- započinje respiratornom bronhiolom, pa se grana na alveolarne duktuse koji su okruženi alveolama. Alveole poseduju tanak zid na čijem nivou se vrši razmena gasova

Plućne arterije dovode dezoxigenisanu krv od srca do pluća.

Plućne arterije se dalje granaju na gustu mrežu kapilara koji u potpunosti okružuju alveole.

O2 i CO2 se razmenjuju između alveolarnog vazduha i krvi na nivou plućnih kapilara.

Krv napušta kapilare putem plućnih vena koje nose oksigenisanu krv nazad u srce.

Respiratornu membranu čine:› Jednoslojni epitel alveola› alveolarna bazalna membrana› kapilarna bazalna membrana› jednoslojni epitel kapilara

 debljina membrane je oko 0,5 µm› u velikom delu respiratorne membrane

nema međućelijske tečnosti› O2 i CO2 lako difunduju kroz respiratornu

membranu.

Ventilacija ili disanje je razmena vazduha između atmosfere i pluća.

Vazduh se na svom putu u i van pluća, kreće od mesta visokog vazdušnog pritiska na mesta niskog vazdušnog pritiska.

Prilikom inspirijuma dolazi do kontrakcije dijafragme koja se spušta na dole potiskujući unutrašnje organe.

Uvećava se zapremina grudnog koša na dole. Kontrakcijom spoljašnjih međurebarnih

mišića rebra se podižu nagore, povlačeći grudnu kost unapred i to sve dovodi do povećanja prečnika grudnog koša

Pluća prate kretanje grudnog koša, a kako se zapremina grudnog koša povećava, tako se i ona šire i u njima se smanjuje pritisak

Vazduh iz atmosfere dospeva u pluća zahvaljujući razlici u pritiscima

To je pasivan proces pri kome se dijafragma i spoljašnji međurebarni mišići relaksiraju,

Pluća i zid grudnog koša se vraćaju u početni položaj, a zapremina grudnog koša se smanjuje.

Takođe se smanjuje i zapremina pluća što dovodi do povećanja pritiska u njima te samim tim i istiskivanja vazduha

Prilikom forsiranog disanja dolazi do jače kontrakcije mišića za udisaj, a uključuje se i pomoćna respiratorna muskulatura da bi se ostvarile mnogo veće promene u zapremini grudnog koša i za vreme udisaja i za vreme izdisaja.

*Forsirana inspiracija : pored jače kontrakcije spoljašnjih međurebarnih mišića i dijafragme dolazi do kontrakcije mišića koji podižu grudnu i ključnu kost (m.sternokleidomastoideusa i m.scalenes)

*Forsirani expirijum: uključeni su unutrašnji međurebarni mišići i abdominalni mišići

DOGAĐAJI ZA VREME INSPIRIJUMA› dijafragma i spoljašnji intrakostalni mišići se kontrahuju› povećava se zapremina grudnog koša› Pritisak se smanjuje› pluća se šire› vazduh iz atmosfere ulazi u pluća

DOGAĐAJI ZA VREME EKSPIRIJUMA› dijafragma i spoljašnji intrakostalni mišići se relaksiraju› smanjuje se volumen grudnog koša› Povećava se pritisak › pluća se vraćaju u prvobitno stanje (skupljaju)› vazduh izlazi iz pluća

MESTA RAZMENE GASOVA› SPOLJAŠNJA RESPIRACIJA –

CO2 difunduje iz plućnih kapilara u alveole

O2 difunduje iz alveola u plućne kapilare

UNUTRAŠNJA RESPIRACIJA O2 difunduje iz sistemskih kapilara u ćelije

› CO2 difunduje iz ćelija u sistemske kapilare

O2 i CO2 se transportuju putem krvi na nekoliko različitih načina:› rastvoreni u plazmi› vezani za Hb› u obliku različitih jedinjenja.

TRANSPORT O2› 1,5% O2 se prenosi rastvoreno u plazmi› 98,5% O2 se prenosi vezano za Hb

TRANSPORT CO2› 7% CO2 se transportuje u plazmi,› 93% difunduje u eritrocite od čega

23% je vezano za Hb, a 70% se konvertuje u bikarbonatne jone

Procena ventilacione sposobnosti pluća, tj. sposobnost pluća da izmenjuju svoj alveolarni vazduh sa atmosferskim vrši se SPIROMETRIJOM.

*Volumen vazduha koji se pri običnom udisanju bez naprezanja unese u pluća, odnosno pri običnom izdisaju istisne iz pluća naziva se RESPIRATORNI VAZDUH. Njegova zapremina iznosi oko 0,5 litara. To je samo deo vazduha koji pluća mogu da prime.

*Ona količina vazduha koja se posle običnog udisaja može udahnuti maximalnim udisajem naziva se REZERVNI INSPIRATORNI VAZDUH i iznosi oko 1,9 L za žene, odnosno 3,3L za muškarce.

*Zapremina vazduha koja se posle običnog izdisaja može izbaciti iz pluća maximalnim izdisajem naziva se REZERVNI EXPIRATORNI VAZDUH i iznosi oko 0,7 L za žene, odnosno 1,2 L za muškarce. Na osnovu ovih volumena procenjuje se funkcionalna sposobnost pluća.

Zbir respiratornog, rezervnog inspiratornog i rezervnog expiratornog vazduha predstavlja VITALNI KAPACITET PLUĆA. To je zapremina vazduha koja se posle najdubljeg udisaja može izdahnuti najdubljim izdisajem. On iznosi oko 3,1L za žene, odnosno 5,8 L za muškarce.

Kod zdravih osoba on zavisi od visine tela. Empirijski je utvrđeno da odnos vitalnog kapaciteta izraženog u cm3 i visine tela izražene u cm iznosi 20 za žene, a 25 za muškarce.

Pr. 170 cm x 25 = 4250 cm3