UNIT IIAng Pakikipagkapwa

•Ang Pakikipagkapwa•Ang Pakikipagkaibigan•Komunikasyon sa Pakikipagkapwa•Ang Emosyon

Essential Questions (EQ’s)

1. Bakit kailangan ng tao ang pakikipagkapwa?2. Bakit mahalaga ang pakikipagkaibigan?3. Bakit mahalaga ang pang-unawa at pagiging

sensitibo sa pasalita, di pasalita at virtual na uri ng komunikasyon?

4. Bakit mahalagang pamahalaan ang emosyon?

UNIT IIAng Pakikipagkapwa

Mga Prinsipyo sa Pagpapaunlad ng Pakikipag-ugnayan sa Kapwa

 1. Paggalang sa Pagiging Indibidwal ng Kapwa

2. Pagpapahayag ng mga Damdamin3. Pagtanggap sa Kapwa

4. Pag-iingat sa mga Bagay na ibinahagi ng Kapwa (Confidences).

UNIT IIAng Pakikipagkaibigan

•Ang Pakikipagkapwa•Ang Pakikipagkaibigan•Komunikasyon sa Pakikipagkapwa•Ang Emosyon

“FRIENDSHIP QUIZ” 1. Gumagawa ng paraan upang magkausap kayo (sa pamamagitan ng e-mail, pagdalaw, pag-iimbita sa mahahalagang okasyon, pagtawag sa telepono, etc.)2. Ipinakikita ang suporta sa pamamagitan ng pagiging masayang kausap o kasama, pagbibigay ng lakas-loob, at pagpapaita ng pag-aalala para sa kaibigan upang pasayahin ito3. Naghahanda para sa isang mahalagang okasyon (party, pamamasyal, pagvivideoke sa bahay, etc.) para sa inyong dalawa4. Ipinagtatanggol ang kaibigan sa ibang tao na nagsasalita o gumagawa ng hindi maganda sa kaibigan 5. Tumutugon sa suliranin ng kaibigan; maaring sa pakikiramay, pakikinig at pag-unawa, pagbibigay-lakas loob at iba pang paraan upang makatulong6. Pagpuri sa kaibigan; sa kanyang hitsura, talento, talino, mga natatamong karangalan, pananamit, at iba pang katangian. 7. Pagbibigay ng tulong sa pamamagitan ng pagiging bahagi ng kanyang buhay; hallimbawa, pag-aalaga sa kanya kung may sakit; pag-aalaga sa kanyang mga halaman, alagang hayop o maging mga anak nito kung siya'y may lakad8. Pagbibigay ng mga regalo na alam mong makasisiya sa kanya. Pag-alala sa mahahalagang okasyon sa kanyang buhay tulad ng birthday, graduation o kasal9. Tumutulong upang aliwin o pagaanin ang kalooban ng kaibigan matapos ang mga di kanais-nais na naging bunga ng ugnayan sa ibang tao (gaya ng pagkabasted sa nilliligawan, di pagpansin ng crush, pagpagalit ng guro, at iba pa) 10. Hindi nahuhuli sa mga tagpuan at palaging tinutupad ang mga pangko.

PAKIKIPAGKAIBIGANMaliit na bagay lamang iyon, ngunit lubhang naging napakahalaga para kay Tricia. Malaki ang suliranin niya noon. Dalawang mahahalagang pagsusulit

ang kanyang kukunin kinabukasan - ang dalawang huling eksamen sa taon - ngunit ilang araw din siyang liban sa klase kung kaya't hindi siya nakapag-

aral para dito. Lubhang napakaraming araling kailangan pang basahin. Hindi sya dapat lumagpak dito. Kagagaling man nya sa sakit kinakailangan

niyang mag-aral - sa buong magdamag.Isang buntong libro ang kaharap ni Tricia ng tumunog ang telepono nang

alas-dose ng gabi. Si Gina iyon. Bago pa nag haiskul si Tricia ay matalik nyang kaibigan si Gina. Nagkahiwalay sila dahil lumipat na sa probinsya si

Gina. Magkalayo man madalas naman silang magtawagan. Kaya nga't naibulalas ni Tricia kay Gina ang lahat ng sama ng loob nito at pag-aalala.

Matapos silang mag-usap ay nagbalik ito sa pag-aaral ng leksyon. Nagulat si Tricia ng muli'y tumunog ang telepono makalipas a-nang ang isang oras.

Si Gina muli ito. Tumawag siya upang tiyaking gising ang kaibigan at upang bigyan ito ng lakas ng loob na magpatuloy. Paulit-ulit itong tumawag tuwing makaisang oras sa buong magdamag.

Habang papalapit na ang madaling araw ay masayang nagpatuloy ng pag-aaral si Tricia. Inaabangan ang mulit-muling pagtawag ng

kaibigan. Kaya nga nang oras na ng eksamen ay handang handa si Tricia para dito.

Walang maisip na maitulong si Gina para kay Tricia sa gabing iyon liban sa pagpapakita nya dito ng suporta. At ito nga ang kanyang ginawa. Dahil alam niyang may nag-aalala sa kanya ay masayang nagpatuloy sa pag-aaral si Tricia buong magdamag. Sino pa nga ba liban sa isang matalik na kaibigan ang magpupuyat sa buong

magdamag dahil lamang sa pag-aalala sa isang taong nasa kabilang dulo ng bansa?

Mahalaga ang Aking Aso sa Akin

Ang aking aso ay tahimik at mabait na kasamaHindi niya sinasabing Gawin Mo!..., tulad ni ina

Hindi niya sinasabing Huwag mong gawin!..., tulad ni ama

Hindi niya sinasabing Tigih, tulad ni kuyaAng aking asong si bantay at ako ay tahimik lamang

na nakaupo sa isang sulok ng mundoGusto ko siya at gusto nya rin ako!

Matalik na magkaibigan si Bantay at ako

Pagpapatunay ng Kaibigan Noong panahon ng digmaang sibil sa Amerika, ang pangulo noon na si

Abraham Lincoln ay nakatanggap ng napakaraming apela upang maggawad ng kapatawaran sa mga sundalong nahatulang mamatay dahil sa desersyon o pagtakas sa gitna ng digmaan. Ang bawat pakiusap ay may kalakip na mga sulat na nagpapatunay na ang sundalo ay karapat dapat sa klemensiya . Ang

mga sulat ay muta sa kanilang mga kaibigan o mga taong nasa kapangyarihan.

Isang araw ay nakatanggap ang pangulo ng isang apela na kakaiba sa lahat. Dumating ito na wala ni isa mang kalakip na sulat na nagbibigay tetimonya sa kabutihan ng sundalo..Si Pang. Lincoln ay nabagabag sa sitwasyong ito kung kaya't agad niyang tinanong ang nakakataas na opisyal ng naturang

sundalo. Hindi makapaniwala si Pang. Lincoln nang sabihin ng opisyal na ang sundalo ay wala nang natitirang mga kaibigan at nangamatay na rin ang

lahat nitong kamag-anakan sa digmaan. Sinabi nitong sa susunod na araw na ito pagpapasyahan.

Lubhang naging mahirap sa pangulo ang magpasya tungkol dito. Ang disersyon ay hindi birong krimen sa panahon ng digmaan. Kung patatawarin niya ito, maaring magbigay ito

ng maling impresyon sa iba pang mga sundalo. Ngunit hindi niya maiwasang mabagbag ang damdamin para sa isang

taong wala ni isang kaibigan.

Kinaumagahan, laking pagkagulat ng opisyal ng sundalo nang sabihin ng pangulo na isang testimonya ng kaibigan ng

sundalo ang nagligtas dito sa sentensyang bitay. lpinaalala ng opisyal na walang sino mang kaibigan ang sundalong ito at walang sumulat para siya ipakiusap. Sumagot ang pangulo,

“Ako ang magiging kaibigan niya,” at nilagdaan nito ang klemensya para sa sundalo.

Ayon sa Wikipedia ang pakikipagkaibigan ay isang higit na malalim na uri ng pakikipag-ugnayan sa kapwa

kaysa karaniwan. Ang halaga ng pakikipagkaibigan ay nababatay sa pagpapakita ng mga sumusunod na

pagpapahalaga ng magkaibigan sa isa't isa: 1.) ang pagnanais ng makabubuti para sa kaibigan;

2) pakikiramay at pakikiisang damdamin; 3) pagiging totoo; 4) pagiging maunawain at mapag-alala. ng kaibigan); 5) pagtitiwala (na hindi huhusgahan ng

kaibigan); 6) pagbibigayan.

•Emily Dickenson, isang sikat na Amerikanang manunula,-… hindi ito kinakailangan upang mabuhay; bagkus isa ito sa mga bagay na nagbibigay halaga sa buhay.•George Santayana naman, isang Español na manunula-"ang isang kaibigan ay ang bahagi ng sangkatauhan kung saan maari kang maging (totoong) tao.”•Ralph Waldo Emerson, isang manunulat na Amerikano,-“sa harap ng tunay na kaibigan ay maari akong maging totoo, sa harap niya ay maari kong ibulalas ang aking mga iniisip.”Aristotle-“walang tao na pipiliing mabuhay na walang mga kaibigan”.Plato-“Ang tunay na pagkakaibigan ay walang wakas at imortal.”Cicero-mga birtud ang nagbibigay daan at nagpapanatili ng

pagkakaibigan.•Kristiyanong pananaw-“hindi magkakaroon ng tunay na pagkakaibigan kung ang magkaibigan ay hindi pinag-isa ng pagmamahal ng Diyos na pinalalaganap sa ating mga puso sa pamamagitan ng ispiritu santo.” (Confessions, IV, 73)

Kristo-nararapat nating mahalin ang ating kapwa tulad sa ating sarili. Ang pagmamahal na ito ay walang pinipili - kaibigan, hindi kaibigan o maging kaaway man. Nakabase din ang uri ng pakikipagkaibigang ito sa pagpapatawad.C.S. Lewis -ang pakikisama o maging ang pakikihalubilo ay mga sitwasyong maaring pag-ugatan ng pakikipagkaibiganLumang Tipan-Moses at Abraham ay tinawag na mga kaibigan ng Diyos sa bagong tipan sinabi ni Kristo na ang pakikipagkaibigan sa Diyos ay hindi nakareserba sa iilan o sa mga pinili lamang. Sino mang sumunod kay Kristo, nagmahal sa kapwa ay maari Niyang maging kaibigan.Juan 15:15 -“hindi ko na kayo tatawaging mga utusan ang ginagawa ng kanyang panginoon, tinawag ko kayong kaibigan sapagkat ang lahat ng narinig ko sa aking Ama ay ipinaalam ko sa inyo.”

Komunikasyon Sa pakikipagkapwa.

Iba’t ibang uri ng komunikasyon. 1. Pasalita. Ito ang pangunahing uri ng komunikasyon. Kasama rito ang

pasalita (oral) at pasulat (written) na komunikasyon. Sa ganitong uri ng komunikasyon mahalagang tandaan na ang iyong salita at pagpapaliwanag ay nakaapekto sa kaisipan at damdamin ng taong tatanggap nito. Kailangan din ng pag-iingat sa mga salitang gagamitin upang hindi makasakit ng damdamin ng kapwa.

2. Di-Pasalita. Ito ay mahalagang uri ng komunikasyon. Mas masasalamin ang totoong damdamin sa ekspresyon ng mukha o sa galaw ng katawan. Kapag nakikipag-ugnayan tayo sa ibang tao, tayo ay nakapagbibigay at nakatatanggap ng hindi mabilang na di

pasalitang hudyat (signals). 3. Virtual. Ang virtual na komunikasyon ay dulot ng makabagong

teknolohiya kung saan ang paghahatid ng impormasyon o aksyon ay naipahahatid saan mang lokasyon gamit ang information technology

Limang Antas ng Komunikasyon

1. Pakikipag-usap sa isang simpleng kakilala (Level of Acquiantance). Ang ganitong uri ng pagkikipag-usap ay pinakamababaw ngunit sa ating mga Pilipino, madalas

natin itong ginagamit. 2. Pakikipag-usap upang magbahagi ng makatotohanang impormasyon

(Reporter’s Talk). Ito ay pagbabahagi ng mga impormasyon na tumutugon sa taong na Ano, Sino, Saan, Kailan at iba pa. Ibinahagi mo lamang sa iba kung ano ang iyong nakita o narinig at kung saan at kailan ito naganap

3. Pakikipag-usap upang magbahagi ng ideya o opinion (Intellectual talk). Sa pagkakataon na ito, hindi lamang impormasyon ang ating ibinabahagi kundi nagbabahagi na rin tayo ng ating opinyon, mga pakahulugan o interpretasyon, at

mga paghatol (judgements). 4. Pakikipag-usap upang magbahagi ng sariling damdamin (Emotional Talk). Sa

antas na ito, malaya na na naibabahagi ang iyong sariling damdamin sa iba5. Pakikipag-usap upang ibahagi ang totoong sarili na ginagabayan ng

pagmamahal (Loving, Genuine, Truth Talk). Ito ang pinakamataas na antas ng komunikasyon

Mga Hadlang sa Epektibong Komunikasyon: 

1. Pagtanggi (Denial) - May mga pagkakataon na ang tao ay tumatangging ibahagi lalo na yaong mga bagay na hindi tayo komportableng ibahagi sa ating kapwa. Lalo na kung mga bagay na hindi natin masabi nang harapan o kaya naman ay mga bagay na hindi tayo komportableng ipagtapat sa kanila nang harap-harapan.

2. Pagpapalit (Substitution) - May mga pagkakataon na naibabaling natin sa ibang tao ang mga bagay na hindi natin masabi sa taong nararapat na makatanggap nito. Hal. mayroon kang sama ng loob sa iyong ina, sa halip na kausapin mo siya upang ibahagi ang iyong damdamin ay sinasabi mo ang lahat ng ito sa iyong kaibigan. Nakahahadlang ito sa epektibong komunikasyon dahil hindi makatutulong ang pagbaling sa ibang tao upang mabigyang-solusyon ang suliranin.

3. Di-pagkakapareho o di-pagkakaangkop (Incongruence) - Nangyayari ito sa mga pagkakataon na ang pasalitang paraan ng komunikasyon ay di tumutugma sa ekspresyon ng mukha, tono ng pananalita, lakas o hina na boses at iba pa. Ang taong tumatanggap ay magbibigay ng kaniyang sariling interpretasyon sa iyong ipinahihiwatig. Minsan halimbawa, mas pinaniniwalaan ng tao ang ekspresyon ng mukha kaysa sa sinasabi ng tao. Sa pagkakataon na sinasabi nating masaya tayo ngunit mas lungkot ang mababakas sa ekspresyon ng mukha, mas paniniwalaan nila na hindi totoo ang saya na iyong sinasabi.

Pagbabawal (Inhibition). May mga pagkakataon, lalo na sa tahanan kung saan pinagbabawalan ang ilang kasapi na magbahagi ng ilan sa kanilang mga ideya at damdamin. Kapag nakasanayan, magiging balakid ito sa ganap na pagiging bukas sa komunikasyon sa loob ng pamilya. Sa lahat ng pagkakataon ay mahalagang pairalin ang katatagan at ang pagiging maingat. Maging sa komunikasyon sa pakikipagkapwa ay kailangan itong ilapat. Akala natin sapat na na nasasabi natin ang sting iniisip at nadarama ngunit mahalagang magsikap upang ito ay magkaroon ng positibong bunga sa pakikipagkapwa. Simulan mo na ang pagsusuri sa iyong kakayahan sa komunikasyon sa pakikipagkapwa upang mapagsikapan mong baguhin ang mga mali at mas paunlarin ang ginagawa mo nang tama.

EMOSYON

Tatlong Pangunahing Sangkap ng Emosyon

1. Nagbibigay-malay o kognitibo (cognitive component). An gating mga pananaw, iniisip, paniniwala, at mga inaasahan ang bumubuo sa bahagi o sangkap na ito ng emosyon. Sabi nga sa isang aklat, ayon kay Shakespeare sa kanyang aklat na Hamlet, "walang mabuti o masama, ngunit ang isip ang nagpapabuti o nagpapasama dito". Ang sting pananaw, iniisip, paniniwala at mga inaasahan na

nananahan sa ating utak ay nakatutulong sa pagdidkta ng ating emosyon.2. Pisyolohikal (Physiological component). Paano kaya kung minsan isang

hatinggabi at naglalakad ka sa daan ay biglang may nakita kang tao sa iyong harapan at nakita mong tumatakbo patungo sa iyo, ano kaya ang iyong mararamdaman?

3. . Behavioral. Kasama rito ang iba't ibang anyo ng ekspresyon na maaaring maidulot ng ating emosyon. Halimbawa, ekspresyon ng ating mukha (facial expression), tindig ng ating katawan, galaw, o tono ng boses na lahat ay nagbabago kun ng kagalakan, takot, galit o lungkot. Ang mga reaksyon na ito ang nagbibigay sa ibang tao ng clue o palatandaan sa kung ano ang tunay na nararamdaman

. Ayon kay Esteban (1990), mayroong mga pangunahing emosyon ang tao.

Pangunahing EmosyonPagmamahal (love)Pagkamuhi (hatred)

Paghahangad (desire)Pag-ayaw (aversion)

Kagalakan (joy)Pighati (sorrow)Pag-asa (hope)

Kawalan ng pag-asaTapang (courage)

(despair)

Takot (fear)Galit (anger)

Limang Pangunahing Kakayahang Emosyonal at Panlipunan

 1. Pagkilala sa Sarili (Self-awareness). Pag-alam sa kung ano ang ating kasalukuyang nararamdaman at gamitin itong gabay sa ating mga pagpapasya; pagkakaroon ng makatotohanang pagsusuri sa ating mga kakayahan at makatwirang tiwala sa sarili.

2. Pangangasiwa sa Sarili (Self-regulation). Pangasiwaan ang ating damdamin upang ito ay makatulog sa halip na maging sagabal sa ating mga kasaiukuyan gawain; pagpapairal ng katapatan sa halip na pagtugong sa pansariling kakayahan sa pagkamit ng mga mithiin; at magiting na pagbangon mula sa dalamhati, sakit o pangamba

3. Motibasyon. Gamitin ang sting kakayahang mamili upang makatulong sa pagkamit ng ating mga mithiin, tulungan tayong magsimula at magsikap na pagyamanin ang sarili at magtiyaga sa kabila ng mga sagabal at kabiguan.

4. Pagdama at Pag-unawa sa Damdamin ng iba (Empathy). Pagdama sa kung ano ang nararamdaman ng kapwa, maunawaan ang perspektibo ng ibang tao at pagyamanin ang pakikipag-ugnayan at pakikiisa sa iba-ibang uri ng tao

5. Kakayahang sosyal. Napamamahalaan nang mahusay at wasto ang emosyon sa pakikipag-ugnayan gamit ang kakayahang basahin ang sosyal na sitwasyon at maayos na pakikipag-ugnayan; ginagamit ang mga kakayahan na ito upang makahimok at mamuno, makipagkasundo, at magsaayos ng hindi pagkakaunawaan para sa pagtutulungan at teamwork.

Always SMILE!!!