Download pdf - ARAMA MOTORLARININ KULLANIMINA YÖNELİK BİR ANKET ÇALIŞMASI

ARAMA MOTORLARININ KULLANIMINA YÖNELİK BİR ANKET ÇALIŞMASI

Kadriye ERGÜN, Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, ADAPAZARI, [email protected]

Bayram TOPAL, Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, ADAPAZARI, [email protected]

Gültekin ÇAĞIL, Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, ADAPAZARI, [email protected]

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de son yıllarda, bilgisayar kullanımı, yaptığımız işlerin bilgisayara aktarılması, internet ve ona bağlı işlemler, hızlı bir şekilde artmaktadır. İnternet bilgiye ulaşmak için en önemli araç haline gelmiştir. İnternetin yaygınlaşması ile birlikte buna bağlı olarak kullanılan programlara, yardımcı programlara, web sitelerine her geçen gün bir yenisi eklenmektedir. İnternet ortamındayken en çok ziyaret edilen web sayfalarından birisi de, arama motorlarına ait olan sitelerdir. Bugün arama motorları, ilköğretim çağındaki öğrencilerden, akademisyenlere kadar bir çok kişinin internet ortamındayken kullandığı web adreslerindendir. Her internet kullanıcısının yaşı ve statüsü ne olursa olsun, bir veya birden fazla arama motorunu kullandığı bilinen bir gerçektir. Peki arama motorları, doğru kullanılabiliyor mu? Bu çalışmada, arama motorlarının hangi sıklıkta, ne için ve nasıl kullanıldığına ilişkin bir anket çalışması yapılarak "Arama Motorlarını kullanmayı biliyor muyuz?" sorusuna cevap aranmıştır. 1. Giriş Günümüzde, internet bilgiye ulaşmak için en önemli araç haline gelmiştir. İnternet kullanıcısı bulunduğu yerden ihtiyaç duyduğu herhangi bir bilgiye kolayca ulaşabilmektedir. Fakat web dünyasında giderek artan sayıda belgenin yer alması kullanıcının istediği bilgiye hızlı bir şekilde erişmesini zorlaştırmaktadır. Bu yüzden internet kullanıcıları hızlı erişim için arama motorlarını kullanmaktadırlar. Arama motorları internet sitelerindeki içeriği depolayarak bu bilgileri kullanıcılarına aktaran web mekanizmalarıdır. İnternette arama yapmak için kullanılan ilk araç 1990 yılında geliştirilen Archie’dir[1]. Archie, hizmeti orijinal olarak İnternet üzerindeki kamuya açık (anonim) FTP arşivlerinde bulunan dosya adlarının taranabilir bir veri tabanı olarak başlamıştır[2]. Sonraki yıllarda AltaVista, Google, Yahoo!Search, MSN Search, Live Search gibi farklı performanslara sahip, farklı teknikleri kullanan arama motorları geliştirilmiştir. Anahtar kelime temeline dayanan Google, AltaVista, Yahoo gibi arama motorları günümüzde Web’te kullanılan en temel araçlardandır[3]. Web’in boyutu hala arttığı ve Web’teki indekslenebilir sayfa sayısı sekiz milyarı aştığı için arama motorlarının, arama dizinini kapsamlı ve güncel tutması zorlaşmıştır[4]. Buradan sürekli olarak performans arttırma çalışmalarının yapılması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Arama sonunda kullanıcı tarafından algılanan sonuç kalitesi, arama motorlarının performansına bağlı olabileceği gibi arama ipuçlarının kullanılmasıyla da arttırabilir. Bu çalışmada oluşturulan anket soruları ile kullanıcıların arama yapma konusundaki davranışları belirlenmeye çalışılmıştır.

288

______________________________________________________________________________________________________1. Mühendislik ve Teknoloji Sempozyumu

24-25 Nisan 2008 / Çankaya Üniversitesi / ANKARA

2. Arama Motorları Kullanımının Önemi İnternette bilgi aramanın en kolay yolu web arama motorlarını kullanmaktır. Arama motorları internetteki bilgileri araştırmak için tasarlanır[5]. Bu bilgiler Web sayfaları, resimler veya diğer dosya çeşitleri olabilir. Kullanıcıların birçoğu Web faaliyetlerine bir arama motoruna sorgu yaptırarak başlar. Arama motorlarının başarısındaki anahtar faktör, daha çok özel kelimelerle yapılan sorgulamaların hızlı bir şekilde iyi kaliteli sonuçları bulma yeteneğidir[5,6]. Diğer taraftan Google gibi arama servisleri, özellikle kullanıcının daha az bildiği konularda daha geniş sorguları cevaplaması istendiğinde yeterli gelmemektedir. Bu gibi durumlardaki sonuçların kalitesinin zayıf olmasının temelinde iki faktör vardır

a) Arama terimlerindeki çok anlamlı ve/veya eşanlamlı kelimeler, b) Kullanıcıya dönen sonuç sayısının çok aşırı olması[6].

Kullanıcının arama ipuçlarını bilmesi istenilen bilgiye erişim zamanını kısaltırken listelenen sonuçları da daraltacaktır. Arama motorlarının performansı aşağıdaki sorulara cevap aranmasıyla bulunabilir.

- Arama motorunun ürettiği sonuçlar kullanıcının aradığı kelimeler ile ilişkili mi? - Eğer bir kelime yanlış yazılırsa arama motoru ilişkili olabilecek sonuçlar veriyor

mu? - Bir kelimenin birden fazla söyleşini varsa arama motoru bunları anlıyor mu? - Eğer arama motoru ile bir sonuç geri dönüyorsa kullanıcıya yardım edebilecek

tavsiyeler veriliyor mu?[7] - Dillere özel karakterlerle yapılan aramalarda sonuç sayısı ve sıralaması değişiyor

mu? - Bir dilde yapılan arama sonucunun başarısı başka dillerdeki aramalarda

görülebiliyor mu? İnternetin neredeyse her yaş grubu ve meslekten kullanıcıya hitap etmesiyle, arama motorları da bilişim sektöründe pazar payı en yüksek araçlardan biri haline gelmekte ve performansları da giderek önem kazanmaktadır. Bu çalışmada böylesine önemli bir alanda yazarlar tarafından oluşturulan 23 soruluk bir anket ile arama motorlarının kullanımıyla ilgili durum tespiti yapılmıştır. Oluşturulan anket, http://FreeOnlineSurveys.com/rendersurvey.asp?sid=u2dkr8e2vgcqla0411250 adresli sayfaya yüklenerek anket amacına uygun olarak geniş çapta katılımcıya ulaşılmıştır. 3. Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi Yapılan anket çalışması 868 kişiyi kapsamaktadır. Ankete katılım internet üzerinden ve gönüllülük esasına dayanmaktadır. Anketin internet üzerinden yapılmasının sebebi arama motorlarının kullanımının internet kullanıcılarını ilgilendirmesinden kaynaklanmaktadır. Daha da önemlisi yoğun internet kullanan kişilerin internet ve arama motorlarını verimli ve doğru kullanımlarını araştırmaktır. Sonuçlar SPSS programında değerlendirilmiştir.

1. Mühendislik ve Teknoloji Sempozyumu24-25 Nisan 2008 / Çankaya Üniversitesi / ANKARA

______________________________________________________________________________________________________

289

3.1. Ankete Katılan Bireylerin Bazı Demografik Özellikleri

Cinsiyet Fert sayısı Yüzdesi Erkek 652 75,1 Bayan 216 24,9

Toplam 868 100,0

Ankete katılanların %75’i Erkek %25’i Bayanlardan oluşmaktadır.

Yaş aralığı Fert sayısı Yüzdesi 20’den az 223 25,7 20 – 25 179 20,6 25 – 30 209 24,1 30 – 40 168 19,4

40’dan çok 89 10,3 Toplam 868 100,0

Ankete katılanların büyük bir çoğunluğu (%70) 30 yaş altındaki kişilerden oluşmaktadır.

Medeni hal olarak katılımcıların yaklaşık %64’ü bekar geri kalan kısmı ise evlidir.

Medeni hal Fert sayısı Yüzdesi Bekar 552 63,6 Evli 316 36,4

Toplam 868 100,0

Eğitim durumu açısından ankete katılan kişilerin yaklaşık %76’sı üniversite ya da daha üst düzey eğitime sahiptir.

Eğitim durumu Fert sayısı Yüzdesi

İlk öğretim 39 4,5 Lise 170 19,6

Üniversite 275 31,7 Lisans üstü 384 44,2

Toplam 868 100,0

Çalıştığı yer Fert sayısı Yüzdesi Özel sektör 170 19,6

Kamu sektörü 365 42,1 Kendi işi 24 2,8

Çalışmıyor 23 2,6 Öğrenci 281 32,4

Ev hanımı 5 ,6 Toplam 868 100,0

Katılımcıların %42’si kamu sektöründe çalışırken, öğrencilerin oranı %32, özel sektörde çalışanların oranı ise %20 civarındadır. Yukarıdaki tabloların genel olarak incelenmesi sonucu internet kullanıcısı olabilecek bütün hedef kitlenin büyük ölçüde katılımının sağlandığı anlaşılmaktadır. 3.2. İnternet Kullanıcılarının İnternet ve Arama Motoru Kullanımı ve Amaçları Ankete katılan kişilerin internet kullanım sıklığı açısından dağılımı şöyledir.

Tablo 1. Katılımcıların internet kullanım sıklığı

İnternet kullanım sıklığı Fert sayısı Yüzdesi

Her gün 822 94,7 Haftada bir 40 4,6

Ayda bir 2 0,2 Hiç 4 0,5

Toplam 868 100,0

290



Yukarıdaki Tablo 1.’den ankete katılan kişilerin yaklaşık %95’inin her gün internete girdiği anlaşılmaktadır. Bu durumda katılımcıların yoğun internet kullanıcıları oldukları söylenebilir. Kullanıcılar internet ve arama motorları ile aradıkları konuların önem sırasına göre dağılımı Tablo 2.’de özetlenmiştir. Kullanıcıların seçtikleri konular için öncelik sıralaması yapması istenmiştir. Seçilen konunun öncelik sırası dikkate alınarak önem derecesi belirlenmiştir.

Tablo 2. Katılımcıların internet ve arama motorlarında arama yaptıkları konular Arama yapılan konu Fert sayısı Önem derecesi puanı

Ödev- literatür taraması 685 8,7942 Haber başlığı 542 7,6605

Satın almak istenen ürün 568 7,2095 Müzik- şarkı sözü, şiir 485 7,1588

Resim- fotoğraf 476 6,8761 Sinema, film-dizi bilgileri 467 6,5996

Sağlıkla ilgili konular 403 6,3449 Spor 421 6,1496 Diğer 405 5,1728

Yemek tarifi 258 4,0736 Tablo 2.’nin incelenmesinden kullanıcıların internet ve arama motorları aracılığıyla öncelikli olarak ödev ve literatür taraması yaptıkları anlaşılmaktadır. Bunu haber başlığı, satın almak istenen ürün ve müzikle ilgili konular takip etmektedir. Ankete katılanların kullanmış oldukları arama motorlarının öncelik sırasına göre dağılımı Tablo 3.’te verilmiştir. Öncelik puanı kullanıcının tercih sıralaması dikkate alınarak 10 üzerinden hesaplanmış bir puandır.

Tablo 3. Katılımcıların kullandıkları arama motoları

Kullanılan arama motoru Fert sayısı Öncelik puanı Google 864 9,5880 Yahoo 333 7,3093

Windows Live Search 237 6,0675 Altavista 169 5,2426 Arabul 150 4,2667

Tablo 3.’ten görülmektedir ki kullanıcıların hemen tamamına yakını Google arama motorunu öncelikli olarak kullanmaktadır. Bunu açık bir farkla Yahoo takip etmektedir. 3.3. Arama Motorları ve Arama Yöntemlerinin Etkin ve Doğru Kullanımının Araştırılması Bu kısımda internet kullanıcılarının, interneti ve arama motorlarını ne derece etkin kullandıkları araştırılacaktır. Aynı zamanda internet ve arama motorlarının doğru kullanımı sorgulanacaktır. Araştırmaya katılan kişilerin yaklaşık %97’sinde bilgisayar olduğu görülmüştür. Evinde internet bağlantısı olanların oranı ise %86’dır. İnternet kullanıcılarının yaklaşık %85 gibi büyük bir çoğunluğu interneti evinden kullanabildiğini, %58’i işyerinden, %25’i okuldan, %14’ü ise internet cafe’lerden kullandığını bildirmiştir. Tabi burada kullanıcıların internete


______________________________________________________________________________________________________

291

birden fazla ortamdan giriş yapabildiklerini dikkate almaktayız. Şu halde internet kullanıcıları internete genellikle ev ve iş yerlerinden girmektedirler. Araştırmaya katılan kişilere “İnternet’te arama motorlarıyla arama yapmayı doğru bildiğinizi düşünüyor musunuz?” şeklinde bir soru yöneltilmiş ve Tablo 4.’teki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo 4. Katılımcıları internette aramayı doğru yaptıklarını düşünmelerinin durumu

Aramayı doğru yaptığınızı düşünüyor musunuz?

Fert sayısı Yüzdesi

Evet 548 63,1 Kısmen 292 33,6 Hayır 28 3,2

Toplam 868 100

Tablo 4.’ten görüldüğü gibi katılımcıların büyük bir kısmı (%63) arama işlemini doğru yaptığına inanmaktadır. Ankete katılan kişilerin %34 ise kısmen doğru yaptığına inanmaktadır. Katılımcıların sadece %3 gibi çok az bir kısmı aramayı doğru yapabildiğini düşünmemekte, bu konuda kendilerini yetersiz görmektedirler. Bu üç grup arasında internette arama yapmak konusunda istatistik açıdan bir farklılık olup olmadığını araştırmak için Çapraz Tablo analizi yapılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo 5. Aramayı doğru yaptığını söyleyenlerin gelişmiş arama seçeneklerini kullanma durumu Gelişmiş arama seçeneklerini kullanıyor

musunuz? İnternette aramayı doğru

yaptığınızı düşünüyor musunuz? Evet Bazen Hayır

Toplam

Evet 238 196 114 548 Yüzdesi 43,4% 35,8% 20,8% 100,0% Kısmen 61 141 90 292 Yüzdesi 20,9% 48,3% 30,8% 100,0%

Hayır 4 10 14 28 Yüzdesi 14,3% 35,7% 50,0% 100,0% Toplam 303 347 218 868 Yüzdesi 34,9% 40,0% 25,1% 100,0%

(Tablo için χ2 = 53.6, serbestlik derecesi 4 olup olasılığı =0,00 olduğundan bağımsızlık hipotezi reddedilir.) Tablo 5. için yapılan Ki-Kare bağımsızlık testinden internet kullanıcılarından aramayı doğru yaptıklarına inanların, bu konuda yetersiz olduğunu düşünenlere oranla gelişmiş arama seçeneklerini daha sıklıkla kullandıkları anlaşılmaktadır. Bununla birlikte aramayı doğru yaptığına inananların %20 gibi önemli bir kısmı ise gelişmiş arama seçeneklerini kullanmadıklarını bildirmişlerdir. Bu durum aramayı doğru yaptığını söyleyen kişilerden bir kısmının gerçekte doğru arama yapamadıklarına işaret etmektedir. Öte yandan katılımcılara “Ebru Gündeş şarkıları” veya “Ebru Gundes sarkilari” şeklinde arama yapmaları halinde çıkan sonuçların sayısı ve sıralamasının aynı olup olmayacağı sorularak iki arama şeklinin farkını bilip bilmedikleri ölçülmeye çalışılmıştır. Bu soruya katılımcıların yaklaşık %76’sı doğru cevap vermiştir. Katılımcıların internette

292



aramayı doğru yapma durumlarına göre bu soruya verdikleri cevapların dağılımı Tablo 6’da verilmiştir.

Tablo 6. Katılımcıların aramayı doğru yaptıkları konusundaki düşünceleri ile bir ifadenin Türkçe karakter içerip içermemesi halinde çıkan sonuçlar ve sayısı konusundaki görüşlerinin dağılımı

“Ebru Gündeş şarkıları”, yada “Ebru Gundes sarkilari” arama sonuçları aynıdır.

Aramayı doğru yapıyor musunuz ?

Evet Hayır

Toplam

Evet 137 411 548 Yüzde 25,0% 75,0% 100,0% Kısmen 65 227 292 Yüzde 22,3% 77,7% 100,0% Hayır 8 20 28 Yüzde 28,6% 71,4% 100,0%

Toplam 210 658 868 Yüzde 24,2% 75,8% 100,0%

(Tablo için χ2 = 1,082 olup serbestlik derecesi 2 olasılığı =0,582 olduğundan bağımsızlık hipotezi kabul edilir.) Tablo 6. için yapılan Ki-kare analizinden aramayı doğru yaptığını söyleyenlerle, bundan emin olmayan ya da doğru yapmadığını söyleyenler arasında, bir aramada Türkçe karakter kullanılıp kullanılmamasının arama sonuçları üzerideki etkisi konusundaki görüşlerinde önemli bir farkın olmadığı anlaşılmıştır. Bu sonuca göre aramayı doğru yaptığına inanan kişilerin bir kısmının aslında aramayı doğru yapmadıkları ortaya çıkmaktadır. Nitekim bu soruda aramayı doğru yaptığına inanan kişilerin %24’ü soruya yanlış cevap vermiştir. Başka bir açıdan katılımcıların internette aramayı doğru yapıp yapmadıkları konusundaki görüşlerine göre özel bir aramayı nasıl yaptıkları soruşturulmuştur. Bunun için katılımcılara “Her şeyi yak şarkısını Sezen Aksu’dan başka kimin söylediğini” nasıl aradıkları sorulmuş ve sonuçlar Tablo 7.’de verilmiştir.

Tablo 7. Katılımcıların aramayı doğru yaptıkları konusundaki düşünceleri ile Sezen Aksu şarkılarını başka kimin söylediğini nasıl aradıkları konusundaki görüşlerinin karşılaştırılması

Her şeyi yak şarkısını Sezen Aksu’dan başka kimin söylediğini nasıl araştırırsınız?

Aramayı doğru yapıyor

musunuz?

Her şeyi yak Her şeyi yak şarkısını kim söylüyor?

"Her şeyi yak"– "Sezen Aksu"

Her şeyi + yak

Toplam

Evet 181 77 257 33 548 Yüzde 33,0% 14,1% 46,9% 6,0% 100,0% Kısmen 11 6 9 2 28 Yüzde 39,3% 21,4% 32,1% 7,1% 100,0% Hayır 109 73 99 11 292 Yüzde 37,3% 25,0% 33,9% 3,8% 100,0%

Toplam 301 156 365 46 868 Yüzde 34,7% 18,0% 42,1% 5,3% 100,0%

(Tablo için χ2 = 24,43 olup serbestlik derecesi 6 olasılığı =0,00 olduğundan bağımsızlık hipotezi red edilir.)


______________________________________________________________________________________________________

293

Tablo 7.’nin analizinden anlaşılmaktadır ki internette aramayı doğru yaptığını düşünenlerle, yeterince doğru bilmediğini düşünenlerin Sezen Aksu şarkılarını başka kimin söylediğini nasıl aradıkları konusunda farklı davrandıkları yapılan bağımsızlık testinden anlaşılmıştır. Bu görüş ışığında Tablo 7. incelendiğinde aramayı doğru yaptığına inananların bu tür bir aramayı %47 oranında doğru yaptıkları, diğerlerinin ise bunu %34 oranında doğru yaptıkları görülmüştür. Buradan anlaşılmaktadır ki, aramayı doğru yaptığına inananlar diğerlerine göre daha başarılı bir arama yapmaktadırlar. Ancak bu tablonun bir başka açıdan incelenmesi halinde doğru arama yaptığına inanan kişilerin böyle bir aramayı %53 oranında yanlış aradıkları ortaya çıkmaktadır. Bu da internet kullanıcılarının arama işlemini yeterince başarılı yapamadıklarına işaret etmektedir. Aramanın doğru yapıldığını sorgulamak için katılımcılara her hangi bir belgenin veya sayfanın başlığını nasıl aradıkları sorulmuştur. Bunun için elde edilen sonuçlar Tablo 8.’de verilmiştir.

Tablo 8. Herhangi bir belge yada sayfanın başlığının aranması Hangi bir belgenin veya sayfanın başlığını nasıl ararsınız? Aramayı doğru

yapıyor musunuz?

+ " " – Title: Filetype: Site: Bilmiyorum Toplam

Evet 11 99 3 260 10 23 142 548 Yüzde 2,0% 18,1% ,5% 47,4% 1,8% 4,2% 25,9% 100,0% Kısmen 0 3 0 3 1 4 17 28 Yüzde ,0% 10,7% ,0% 10,7% 3,6% 14,3

% 60,7% 100,0%

Hayır 2 61 0 95 1 6 127 292 Yüzde ,7% 20,9% ,0% 32,5% ,3% 2,1% 43,5% 100,0%

Toplam 13 163 3 358 12 33 286 868 Yüzde 1,5% 18,8% ,3% 41,2% 1,4% 3,8% 32,9% 100,0%

(Tablo için χ2 = 62,3olup serbestlik derecesi12 olasılığı =0,00 olduğundan bağımsızlık hipotezi red edilir.) Tablo 8.’in bağımsızlık hipotezi ile testinden aramayı doğru yapanlarla, yeterince doğru yaptığına inanmayanlar arasında belge başlığını arama konusunda farklılıklar olduğu saptanmıştır. Aramayı doğru yaptığına inananların %47’si belge başlığı arama işlemini doğru yaparken, diğerleri bu tür bir aramayı %29 doğrulukla aramaktadırlar. Böyle bir farkın varlığı tespit edilmiş olmakla birlikte aramayı doğru yaptığına inananların böyle bir aramayı %53’ünün yanlış yapıyor olması önemli bir durumdur. Bu durum doğru arama yapanların büyük bir kısmının aramayı yanlış yaptığına delil teşkil etmektedir. Bu bağlamda ankete katılanlara gelişmiş arama seçeneklerini kullanıp kullanmadıkları sorulmuş ve Tablo 9.’daki sonuçlara ulaşılmıştır.

Tablo 9. Katılımcıların internette gelişmiş arama seçeneklerini kullanma durumu İnternette gelişmiş arama

seçeneklerini kullanıyor musunuz? Fert sayısı Yüzdesi

Evet 303 34,9 Kısmen 218 25,1 Hayır 347 40,0

Toplam 868 100,0

294



Tablo 9.’dan görüldüğü gibi katılımcıların sadece %35’i gelişmiş arama seçeneklerini kullanırken, bu seçenekleri hiç kullanmayanların oranı %40 gibi oldukça yüksek çıkmıştır. Katılımcılara gelişmiş arama seçeneklerinde kullanılan operatörlerden hangilerini kullandıkları sorulmuş ve bu soruya verilen cevapların dağılımı da Tablo 10’da verilmiştir.

Tablo 10. Katılımcıların gelişmiş arama seçeneklerini kullanma durumlarına göre kullandıkları arama operatörlerinin dağılımı

Kullanılan operatörler Gelişmiş arama seçeneklerini

kullanma durumu + " " – Title: Filetype: Site: diğer hiçbiri

Toplam katılımcı

Evet 127 204 69 169 164 213 124 39 303 Kısmen 88 195 47 63 56 81 47 72 347 Hayır 29 67 8 26 11 44 22 80 218

Toplam 244 466 124 236 231 338 193 191 868 Tablo 10’dan görülmektedir ki gelişmiş arama seçeneklerini kullandığını iddia eden 303 katılımcının 39’u, yani yaklaşık %13’ü arama yapmada kullanılan operatörleri hiç kullanmadığını belirtmiştir. Öte yandan kullanıcıların en çok kullandığı operatörlerin “” ve site: operatörleri olduğu görülmüştür. Bir başka sorgulama Google’da “Şansımı denemek istiyorum” seçeneğinin anlamı ile ilgilidir. Bunun için Tablo 11’deki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo 11. Google’da “Şansımı denemek istiyorum” seçeneğinin anlamı Google’da “Şansımı denemek istiyorum” ne

anlama gelir biliyor musunuz? Aramayı doğru

yapıyor musunuz? Evet Hayır

Toplam

Evet 331 217 548 Yüzde 60,4% 39,6% 100,0% Kısmen 10 18 28 Yüzde 35,7% 64,3% 100,0% Hayır 104 188 292 Yüzde 35,6% 64,4% 100,0%

Toplam 445 423 868 Yüzde 51,3% 48,7% 100,0%

(Tablo için χ2 = 49,6 olup serbestlik derecesi12 olasılığı =0,00 olduğundan bağımsızlık hipotezi red edilir.) Tablo 11.’in analizinden kişilerin aramayı doğru yapıp yapmadıkları düşüncelerine göre Google’daki bir ayrıntı hakkında bilgi sahibi olup olmadıkları konusunda farklı cevaplar verdikleri gözlenmiştir. Aramayı doğru yaptığını söyleyenlerin, Google’daki “şansımı denemek istiyorum” seçeneğini bildiğini söyleyenlerin oranı %60 olduğu halde, diğerlerinde bu oran %36 civarındadır. Aradaki bu fark önemli görülmüştür. Ancak aramayı doğru yapanlarda bu oranın çok daha yüksek olması beklenebilir. Aramayı doğru yaptığını söylediği halde Google’daki “şansımı denemek istiyorum” seçeneğinin ne anlama geldiğini bilmeyenlerin oranının %40 gibi yüksek olması düşündürücüdür. Diğer taraftan katılımcıların doğru arama yapıp yapmadıklarını test etmek amacıyla bazı arama operatörlerin doğru kullanılıp kullanılmadığına yönelik bazı sorular sorulmuştur. Bu sorulara verilen cevaplar ve doğru cevaplama yüzdeleri Tablo 12.’de verilmiştir.


______________________________________________________________________________________________________

295

Tablo 12. Title ve - operatörlerini kullanan katılımcılar ve doğru kullanım durumları

Aramayı doğru yapıyor

musunuz?

Title: operatörünü

kullanan

Title operatörünü

doğru kullanan

–operatörü-

nü kullanan

–operatörü-nü doğru kullanan

title: ve –operatörünü

kullanan

title: ve –operatörü- nü doğru kullanan

Evet (548 kişi) 118 93 (%78.8) 91 79 (%86,8) 32 31 (%96,8) Kısmen (292 kişi) 45 19 (%42) 30 19 (%63,3) 4 2 (%50)

Hayır (28 kişi) 4 0 (%0) 3 0 (%0) 3 0 (%0) Toplam (868 kişi) 167 112 (%67) 124 98 (%58,7) 39 33 (%84,6) Tablo 12.’nin analizinden anlaşılmaktadır ki, aramayı doğru bildiğine inanan kişiler diğerlerine göre daha doğru arama yapmaktadırlar. Ancak yine bu tablonun ortaya koymuş olduğu bir gerçek aramayı doğru yaptığına inanan kişilerin (548 kişi) ancak %21,5’i (93 kişi) title: operatörünü kullandığını söylemekte, bunların içinden de %78’i bu operatörü doğru kullanmaktadır. Benzer şekilde doğru arama yaptığına inanan kişilerin %16,6’sı - operatörünü kullanmakta, bunların da % 79’u (79 kişi) bu operatörü doğru kullanmaktadır. Aramayı doğru yaptığını söyleyen kişilerden her iki operatörü birlikte kullananların oranı %5,8 olup bunların doğru kullanım yüzdesi %96 olmuştur. Tablo 12’nin ortaya koymuş olduğu bir gerçek, internette ve arama motorlarında aramayı doğru yaptığını düşünen kişilerin çok büyük bir kısmının aramayı doğru yapmadıkları anlaşılmıştır. Aramayı kısmen doğru bildiğine inananlardan, doğru arama yapanların oranı çok daha düşüktür. Şu halde internet kullanıcılarının büyük bir çoğunluğu arama işlemini doğru yapamamaktadır. Yapılan bu sorgulamalardan sonra katılımcılara internette arama yapmayı doğru bilip bilmedikleri son bir soru olarak tekrar sorulmuş ve Tablo 13’teki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo 13. Aramayı doğru yapma konusunda anketin başlangıç ve sonundaki görüşlerin dağılımı Aramayı doğru yapıyor musunuz? Aramayı doğru

yapıyor musunuz? Evet Kısmen Hayır Toplam

Evet 398 136 14 548 Yüzde 72,6% 24,8% 2,6% 100,0% Kısmen 27 232 33 292 Yüzde 9,2% 79,5% 11,3% 100,0% Hayır 3 6 19 28 Yüzde 10,7% 21,4% 67,9% 100,0%

Toplam 428 374 66 868 Yüzde 49,3% 43,1% 7,6% 100,0%

Tablo 13’ün incelenmesinden başlangıçta aramayı doğru yaptığını söyleyenler anket sonunda %73’lere gerilemiştir. Yani anketteki bazı arama kurallarının sorgulanmasından sonra katılımcıların %27’sinin doğru arama konusundaki görüşlerinin değiştiği, kendilerini yeterli görmedikleri anlaşılmıştır. Yani %27’lik grup aramayı bildiğini düşündüğü halde yeterince bilmediğini algılamıştır. Buradan çıkan diğer ilginç bir sonuç ise başlangıçta aramayı yeterince bilmediğini düşünen yaklaşık %10’luk grup daha sonra bildiğine kanaat getirmiştir. Bunun sebebi başlangıçta sorunun neyi kapsadığının anlaşılamamış olması olabilir. Son olarak katılımcılardan internette adım adım aramayı tamamen doğru yapanlar için Tablo 14’teki sonuçları verebiliriz.

296



Tablo 14. İnternette aramayı tamamen doğru yapan kullanıcı sayısı Katılıcının durumu Kullanıcı sayısı Yüzdesi Toplam katılımcı 868 100 Her gün internete giren 822 94,7 Gelişmiş arama seçeneklerini kullanan 295 34 Türkçe karakter farkını bilen 226 26 - operatörünün kullanımını bilen 122 12,9 Belge başlığını (title) doğru arayan 88 10,1 Bütün arama operatörlerini kullanan 12 1,4

Tablo 14 göstermektedir ki katılımcıların sadece %1,4’ü aramayı tam doğru bir şekilde yapmaktadırlar. Bu rakam oldukça düşündürücüdür. Zira internet kullanıcılarının neredeyse tamamına yakınını aramayı tam doğru bir şekilde yapamamaktadır. Bu sonuçlar internet kullanıcılarının interneti oldukça verimsiz kullandıklarının bir göstergesi olarak düşünülebilir. Bu durumun sonuçlarından biri de arama motorlarının kullanıcının düşünmesine gerek kalmadan performanslarının arttırması çalışmaları olmalıdır. 4. Sonuç İçinde yaşadığımız bilişim çağında, elektronik ortamdaki veri ve bilgi miktarı giderek artmaktadır. İnternet kullanıcısı bu bilgilere ulaşmak için çoğu zaman arama motorlarını kullanılır. Arama motorları milyarlarca belge arasından kullanıcının sorgulamasına uygun sonuçları dizinlemeye çalışır. İnternetteki sayfa ve bilgi miktarı arttıkça arama motorlarının istenilen ile ilişkili sonuçları vermesi zorlaşmaktadır. Kullanıcının arama yapmayı kolaylaştırabilmek için, arama ipuçlarını kullanması ve doğru anahtar kelimeleri seçmesi zorunluluk haline gelmiştir. Bu durum arama motorlarının algılanan performansını da arttıracaktır. Bu çalışmada uygulanan anket ile arama motorlarının ne kadar doğru kullanıldığı araştırılmıştır. 868 kişiyi kapsayan anket çalışmasında şu bulgulara rastlanmıştır. Katılımcıların %42’si kamu sektöründe çalışırken, öğrencilerin oranı %32, özel sektörde çalışanların oranı ise %20 civarındadır. Katılımcıların yaklaşık %95’inin her gün internete girdiği anlaşılmaktadır. Ankete katılanların, öncelikli olarak ödev ve literatür taraması yaptığı bunu da haber başlığı, satın almak istenilen ürün ve müzikle ilgili konuların takip ettiği belirlenmiştir. Bununla birlikte en çok kullanılan arama motoru, Google olarak tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan kişilere “internet’te arama motorlarıyla arama yapmayı doğru bildiğinizi düşünüyor musunuz?” şeklinde bir soru yöneltilmiş, %63’lük bir kısımdan Evet cevabı alınırken katılanların %34’nün kısmen bu görüşü taşıdığı belirlenmiştir. Katılımcıların sadece %3 gibi çok az bir kısmı aramayı doğru yapabildiğini düşünmemekte, bu konuda kendilerini yetersiz görmektedir. Aramayı doğru yaptığına inananların %20 gibi önemli bir kısmı gelişmiş arama seçeneklerini kullanmadıklarını bildirmişlerdir. Türkçe karakter kullanılıp kullanılmamasının arama sonuçları üzerideki etkisi konusundaki görüşün amaçlandığı soruya, aramayı doğru yaptığına inanan kişilerin %24’ü soruya yanlış cevap vermiştir. Yine aramayı kolaylaştırmak için ipuçlarının bilinip bilinmediğini tespit


______________________________________________________________________________________________________

297

etmek amacıyla sorulan soruda ise aramayı doğru yaptığına inanan kişilerin böyle bir aramayı %53 oranında yanlış yaptıkları ortaya çıkmaktadır. Katılımcıların sadece %35’i gelişmiş arama seçeneklerini kullanırken, bu seçenekleri hiç kullanmayanların oranı %40 gibi oldukça yüksek çıkmıştır. Gelişmiş arama seçeneklerini kullandığını iddia eden 303 katılımcının 39’u, yani yaklaşık % 13’ü arama yapmada kullanılan operatörleri hiç kullanmadığını belirtmiştir. Öte yandan kullanıcıların en çok kullandığı operatörlerin "" ve site: operatörleri olduğu görülmüştür. Arama operatörlerinin kullanımı ile ilgili sorularda ise aramayı doğru yaptığına inananların %47’si belge başlığı arama işlemini doğru yaptığı gözlemlenmiştir. Operatörlerle ilgili diğer sorularda aramayı doğru yaptığına inanan kişilerin (548 kişi) ancak %21,5’i (93 kişi) title: operatörünü kullanmakta, bunların da %78 i bu operatörü doğru kullandığı görülmüştür. Benzer şekilde doğru arama yaptığına inanan kişilerin %16,6’sı “-” operatörünü kullanmakta, bunların da % 79’u (79 kişi) bu operatörü doğru kullanmaktadır. Aramayı doğru yaptığını söyleyen kişilerden her iki operatörü birlikte kullananların oranı %5,8 olup bunların doğru kullanım yüzdesi %96 olmuştur. Bu incelemelerden sonra internette ve arama motorlarında aramayı doğru yaptığını zanneden kişilerin çok büyük bir kısmının aramayı doğru yapmadıkları anlaşılmıştır. Aramayı kısmen doğru bildiğine inananlardan doğru arama yapanların oranı çok daha düşüktür. Yapılan ankette en dikkat çekici sonuç ise bu sorgulamalardan sonra katılımcılara internette arama yapmayı doğru bilip bilmedikleri son bir soru olarak tekrar sorulduğunda ortaya çıkmıştır. Başlangıçta aramayı doğru yaptığını söyleyenlerin oranı anket sonunda %73’lere gerilemiştir. Yani anketteki bazı arama kurallarının sorgulanmasından sonra katılımcıların %27’sinin doğru arama konusundaki görüşlerinin değiştiği, kendilerini yeterli görmedikleri anlaşılmıştır. Yani %27’lik grup aramayı bildiğini zannettiği halde yeterince bilmediğini algılamıştır. Bunun aksine aramayı yeterince bilmediğini zanneden yaklaşık %10’luk grup ise bildiğine kanaat getirmiştir. Son olarak katılımcılardan internette adım adım aramayı tamamen doğru yapanların oranının sadece %1,4 olduğu tespit edilmiştir. Yönetilen soruların sonunda arama motorlarında Türkçe ifadelerde yapılan aramalarda iyileştirme yapılması gerektiği ortaya çıkmıştır. Çalışmadan çıkan diğer bir önemli sonuç ise kullanıcının çabasını en aza indirecek ve sorgu kelime veya cümlelerini ön-işlemeden geçirerek arama motorlarının anlayabileceği şekilde düzenlenmesinin gerekliliğidir. Bu anket çalışmasından elde edilen bulgular, arama motorlarında iyileştirme ile ilgili yapılacak gelecek çalışmalar için temel niteliğindedir. Kaynakça [1] Web Search Engine, http://en.wikipedia.org/wiki/Search_engine [2] Tonta Y., Bitirim Y., Sever H., “Türkçe Arama Motorlarında Performans Değerlendirme”, Total Bilişim Ltd., Şti., 2002. [3] Antoniou G., Van Harmelen F., “A Semantic Web Primer”, Massachusetts Institute of Technology, 2004.

298



[4] Beg M.M.S., Ahmad N., “Web search enhancement by mining user actions”, Information Sciences, 177 (2007) 5203–5218, 2006. [5] Chau M., Chen H., “A machine learning approach to web page filtering using content and structure analysis” Decision Support Systems, 44 (2008) 482–494, 2007. [6] Mecca G., Raunich S., Pappalardo A., “A new algorithm for clustering search results search results”, Data & Knowledge Engineering, 62 (2007) 504–522, 2006 [7] Doğan M., “Teknoloji Kimin Umurunda”, Alfa Basım Yayım Dağıtım/Bilgisayar Dizisi, 2006.


______________________________________________________________________________________________________

299