1

مديريتدورة تكنولوژي

جلسه اول و دوم: مفاهيم تكنولوژي و مديريت تكنولوژي

مهندس شاهميرزاييمهندس شاهميرزايي 2/10/1383

بسمه تعالي

2

فهرست:مقدمات•منابع•

تعريف تكنولوژي1(تمايز تكنولوژي از . . . 2(مدل اجزاي تكنولوژي3(مفهوم فناوري برتر4(مدل چرخه عمر تكنولوژي 5(مفهوم شبكه اي تكنولوژي6(مفهوم سطح كالن تكنولوژي7(

3

مقدمات:

ذه$ني • ابزاره$اي و مف$اهيم نقش در ارتقاي قدرت تحليل

زبان مشترك بين همكاران•آرمان مشترك بين همكاران•نقد رويكردهاي رقيب در جامعه•بلك$ه • نيس$ت ك$ردن متقاع$د هدف

ساخت يافته شدن اذهان است.

4

منابع اين دو جلسه:

حوزه• من$$ابع از تكنول$$وژي 1ه$$اي ‌تركي$$بي فلس$$فه ) ، تكنول$$وژي($ جام$عه شناس$$ي 2)چيس$$ت$ي و ت$$اريخ )

، و 3تكنول$وژي تكنول$وي م$ديريت سياس$تگذاري 4( )تكنولوژي :

ژاك ايلول، كارل ميچام، نيل پستمن، دن آيدي1.

آرنولد پيسي، نيل پستمن، ابراهيم فيوضات2.

طارق خليل، عقيل ملكي فر، علي احمدي،3.

هنري ارگ$اس، لس$تر ت$ارو، س$نجياالل، م$وريس تيوب$ال، فليپ 4.گامت

5

:- تعريف تكنولوژي1

مروري بر برخي تعاريف رايج :

در اص$ل ريش$ه يون$اني Technologyواژه تکنول$وژي •ج$زء دو از و و Techneدار$د ه$نر( و )فن Logia

زب$$ا$ن در$ ک$$ه گردي$$ده تش$$کيل علم($ )ش$$اخت از$ مش$$تق آن$$ر$ا و Techniueان$گليس$$ي$ Logic

تحت$‌مي$ مع$ن$ي اين $اس$اس ب$ر$ و اللفظي$ ‌دانن$د " ناميده ش$ده است.$شنا$سي‌فنتکنولوژي "

آقايي، منوچهر و حسن، مروري بر منابع فارسي در زمينه تکنولوژي

6

مروري بCر بCرخي تعCاريف رايج : )ادامه(

الزم • مهارته$اي و دانش از اس$ت عب$ارت تکنول$وژي ب$راي ت$ولي$د ک$اال$ و$ خ$دمات $ک$ه حاص$ل ق$در$ت فک$ري و ت$رکيب ق$وانين $موج$ود در ط$بيعت ا$نس$ان و$ ش$ناخت

باشد.‌ميفرآين$د، • محص$ول، روش، ي$ا اب$زار ه$ر تکول$وژي

تجه$يزات ف$يزيکي و ي$ا روش$هاي انج$ام ي$ا س$اخت اس$ت يابد.‌هاي بشري ت$وسعه مي‌ک$ه به و$سيل$ه آ$ن قا$بليت

Unecsco

7

: )ادامCه( مروري بCر بCرخي تعCاريف رايج

اي اس$ت س$اخته دس$ت بش$ر و از ‌تکنول$وژي پدي$ده•رکن س$خت نرم‌دو و ش$ده ‌اف$زار ت$ش$کيل اف$زار

عب$ارت $از هرگون$ه وس$يله و ا$فزار‌س$ختا$س$ت. از اف$زار‌نرماب$زار م$ادي$ اس$ت $و عب$ار$ت اس$ت

ب$ه$ ف$ن و ف$وت$ ي$ا ک$ار$ انج$ام$ ش$ي$وه دا$ش$تن درج$$ات$ ب$$ه تکنو$ل$$وژي ه$$ر اب$$زار$. ک$$ارگيري

افزاره$ا ‌افزاره$ا و نرم‌گ$ون$اگو$ن، ترک$ي$بي از س$خت$است.

Rosenber, Technology Perspective

8

: )ادامه( مروري بCر بCرخي تعCاريف رايج

تکنول$وژي ب$ه عن$وان راهکاره$ا و اه$دافي تلقي •و ‌مي ماه$ران$ه تول$ي$د ب$ه انس$انها $را ک$ه گ$ردد

مي رهنم$$و$ن ب$$ه ‌اث$$ربخش$ تکنول$$وژ$ي کن$$د.$ مي‌مولفه$ گفت$ه ک$ه $هنرمند$ان$ه $‌ه$ايي$ ش$ود

اطالع$ات$ $و ب$ا با$تج$رب$ه$، انس$انه$اي$ ت$وس$ط خ$ل$ق ش$وند$ $و آ$ن$ان$ را $ب$ه ‌د$ا$نش $بک$ا$ر$ گرفت$ه$ م$ي

کن$د.‌ $ن$ايل$ مي$سر$ويس $و$ يا $محص$ول، اي$ده$Braun, 1998

9

: چهار دسته تعاريف :نتيجه گيري •

كاربرد علم در عمل-عامل تبديل منابع به كاال و خدمات-مجموع$ة س$خت افزار، دانش ف$ني، مه$ارت -

و . . .و - ”محص$ول“ از تم$ايز اس$اس ب$ر تعري$ف

”طبيعت“

10

:( تمايز تكنولوژي از1-2

علم•

آيا فناوري كاربرد علم است؟-انقالب - بخ$ار، ماش$ين رايت، ب$رادران مثاله$ا:

صنعتي )بحث تاريخي( o چيست؟- مفهوم علم دقيقارابطة تكنولوژي و علم در دهه هاي جديد-ام$$روز - )علم سياس$$تگذاري ها روي تاثير

تكنولوژي فردا(

11

اي ميزان رشد اقتصادي، صنعتي، ‌مقايسه منطقهها و ايجاد دانش‌نوآوري

آسيا شرقپاسيفيك و

آسيا جنوب خاورميانه شمال وآفريقا

11/5 73/0 03/0 شده ثبت اختراعات در سهم(1997)

2/1 8/1 26/0 فني و علمي مجالت در سهم(1995)

28/7 38/5 74/3 اقتصادي ) رشد متوسط -98نرخ1990)

11 68/6 25/3 افزوده ارزش رشد نرخكارخانه اي

31 4/16 5/13 صنعت )GDP )98-1990سهم

Word Development Indicators, 2000مأخذ:

نقل از : كتاب استراتژي صنعتي، دكتر نيلي و همكاران

12

:( تمايز تكنولوژي از2-2

اختراع•

تفاوت هاي اختراع و نوآوري-تعريف اختراع و پتنت-پ$$ول - جدي$$د راه يع$$ني ن$$وآوري آي$$ا

درآوردن؟

13

:( تمايز تكنولوژي از3-2

صنعت•

تعري$ف ص$نعت؛ آي$ا م$ا ص$نعت خ$ودروي اي$راني -پيشرفته داريم؟

گس$ترده تر ب$ودن قلم$روي تكنول$وژي از ص$نعت -و توليد

آي$ا تكنول$وژي در دل ص$نعت اس$ت؟ ب$يرون از -آن است؟ يا ...؟

تف$اوت م$ديريت ص$نعتي و م$ديريت تكنولوژي-تف$اوت سياس$ت تكنول$وژي و سياس$ت صنعتي-

14

موضوعات زير را با موضوعات رشتة مهندسي صنايع مقايسه كنيد

مقوالت استراتژيك و بلندمدت •مرتبط با تكنولوژي

سياست علم و تكنولوژي•هاي تكنولوژيك‌ فرايند نوآوري• مديريت تحقيق و توسعه•هاي تحقيق و توسعه‌ زيرساخت• كارآفريني تكنولوژيك و ايجاد •

هاي جديد‌شركتي عمر فرايند‌ چرخه•ريزي تكنولوژي‌بيني و طرح‌ پيش• انتقال تكنولوژي• تحليل اقتصادي تكنولوژي• مديريت پروژه• مقوالت انساني، اجتماعي و •

فرهنگي مرتبط با تكنولوژي

مديريت توليد•طرح ريزي •

واحدهاي صنعتي

تحقيق در •عمليات

كنترل پروژه•كنترل كيفيت•سيستمهاي •

اطالعات مديريت

كنترل موجودي ••....

15

:( تمايز تكنولوژي از4-2

محصول•

هواپيم$ا محص$ول اس$ت ي$ا تكنولوژي؟-مرب$وط - تكنول$وژي، ف$رهنگي خط$رات

به $محصو$ل مي $شود يا $تكنو$لوژي؟

16

:( تمايز تكنولوژي از5-2

طبيعت•

آيا فيل يك تكنولوژي است؟-o مخ$رب ط$بيعت است؟- آي$ا تكنول$وژي ذات$اعن$وان “دست س$از - ب$ه تكنول$وژي تعري$ف

انسان”

17

:( تمايز تكنولوژي از6-2

ماشين•

آي$ا تكنول$وژي ماش$ين اس$ت ي$ا ماشين ساز؟-از ماشين تا ماشيني شدن انسان-تكنول$وژي و ابع$اد انس$اني )تن$وع، زيب$ايي، اختي$ار، -

)...رابطة انسان و تكنولوژي-

18

:( تمايز تكنولوژي از7-2

سخت افزار + نرم افزار•

ج$زء - چه$ار ب$ه مح$دود تكنول$وژي آي$ا مدل اسكاپ است؟ اجزاي ديگر؟

واح$د - مفه$وم داراي تكنول$وژي آي$ا نيست؟

19

( مدل اجزاي تكنولوژي:3

مدل اسكاپ:

Hard Wareآالت و تجهيزات( ‌ساخت افزار )ماشين•

Humanهاي ذهني و يدي( ‌افزار )مهارت‌انسان•Ware

infoاطالعات افزار )مستندات و دانش فني( •Ware

Orga Wareسازمان افزار )سازماندهي و مديريت( •

20

استفاده از مدل اجزاي تكنولوژي بندي؟‌جهت سطح

o

T

I

H

21

مدل اجزاي تكنولوژي: )بحث مفهومي(

آيا تكنولوژي داراي مفهوم واحد نيست؟•آيا اجزاي ديگري وجود ندارد؟•مدل لوزي با هدف تعيين سطح تكنولوژي؟•كاربرد مدل اجزاي تكنولوژي در آشنايي با •

مظاهر تكنولوژي؟

22

- مفهوم فناوري برتر و 4ارتباط آن با سطوح تكنولوژي

High Techمروري بر تعاريف •

New Techتفاوت با •مفهوم صنعتي )مورد استفاده جهت آمارهاي •

كالن(ها‌مفهوم دقيق با توجه به تفكيك فعاليت•ارتباط با مدل سطوح تكنولوژي• درصد نيروي انساني يا 10هاي كمي؟ )‌شاخص•

درصد ارزش افزوده(10o متفاوت است.• با مدل سطوح تكنولوژي اساسا

23

نمايي ساده از مدل سطوح تكنولوژي

بهره برداريتعمير و نگهداري

مهندسي ساخت

مهندسي طراحي

تحقيقات توسعه اي

تحقيقات كاربردي

24

هاي - مدل چرخه عمر و گويش5مختلف آن

تولد )معرفي(

بلوغ )تعميق(

زمان

رشد افول

اند.‌جالب است كه برخي پارامتر عمودي را مشخص نكرده•

25

گويش اول نمودار چرخه عمر: بر اساس عملكرد

مأخذ: مديريت تكنولوژي، طارق خليلمأخذ: مديريت تكنولوژي، طارق خليل

بلوغ

رشد

طفوليت

دوره اختراعات جديد

دوره بهبود تكنولو

ژي

دوره تكنولوژي بالغ

- شكل پيشرفت s(: نمودار 1-5شكل )تكنولوژي

عملكرد

زمان

26

ExistingTecno.

NewTecno.

طرز قرار گرفتن دو نسل تكنولوژي طبق برداشت اول

27

رشد كاهنده بلوغ معرفي )جنيني( رشد فزاينده

اساسي و مكرر سريع، تغييرات- تكنولوژي در

نوآوري فعاليت هاي تمركز- پژوهشي مراكز در

و باال سرمايه گذاري حجم- زياد ريسك

براي پايين بسيار تقاضاي- اطمينان عدم خاطر به تكنولوژي

تكنولوژي تثبيت استراتژي- بازار در

از كه محصوالتي توليد فرآيند در تنوع- معموال )مي كنند استفاده تكنولوژي

(قبلي فرآيندهاي از تر پيچيده و تر پيشرفته

نوآوري فعاليت هاي تمركز- مهندسي طراحي واحدهاي در

و باال نسبتا سرمايه گذاري حجم- كم ريسك

براي باال بسيار تقاضاي- منفي رشد با ولي تكنولوژي

جايگزيني از جلوگيري استراتژي- تكنولوژي

تكنولوژي از كه محصوالتي در تنوعو تر پيشرفته معموال )مي كنند استفاده

(قبلي محصوالت از تر پيچيده

نوآوري فعاليت هاي تمركز- صنعتي R&D واحدهاي در

و باال سرمايه گذاري حجم- كمتر ريسك

براي باال بسيار تقاضاي- مثبت رشد با تكنولوژي

تكنولوژي اشاعه استراتژي- بازار در

توليد فرآيند هم و محصولهم تثبيت- محصول

نوآوري فعاليت هاي تمركز- فروش، و بازاريابي واحدهاي در

مهندسي طراحي حدي تا و صنايع مهندسي

كم سرمايه گذاري حجم-

براي كم تقاضاي- منفي رشد با و تكنولوژي

از بهره برداري حداكثر استراتژي- تكنولوژي

نقل از ارائة دكتر محمدرضا آراستي

شخصات اصلي مراحل مختلف چرخه عمرمطبق برداشت اول

28

گويش دوم نمودار چرخه عمر: بر اساس سهم بازار

تولد )معرفي(

سهم بازار

بلوغ )تعميق(

زمانرشد افول

29

طرز قرار گرفتن دو نسل تكنولوژي

طبق برداشت دوم

سهم بازار

زمان

30

نكات موجود در گويش دوم:

تكنولوژي يك موجود اجتماعي است و شاخص رشد •آن، ميزان استقبال جامعه از آن است كه با ”سهم

بازار“ مشخص مي شود.استقبال جامعه شامل هر دو بخش خريد محصوالت •

بر روي تكنولوژي )خريد ‌تكنولوژي و سرمايه گذاريشود.‌تكنولوژي( مي

از همان مرحله ايدة اوليه و يا اختراع )به عنوان نطفة •تكنولوژي(، استقبال قشرهاي خاص جامعه در قالب

تمايل خريد و سرمايه گذاري نشان داده مي شود.

31

كاربردهاي گويش دوم:

انتق$ال ‌پيش• ام$ر در بس$يار اف$ول، نقط$ة بي$ني تكنولوژي حياتي است.

بي$ني ك$رد ‌ت$وان نقط$ة اف$ول را پيش‌چگون$ه مي•)بر اساس رقيب(

مهم ‌تفاوت• بس$يار رش$د و تول$د مراح$ل ه$اي هستند )اساليدهاي بعدي(

ن$يز سياس$تگذاري• بل$وغ هاي خاص$ي ‌در مرحل$ة الزم است.

32

محصول، فرايند يا مادة جديد در

Paper ايده قالبPatentيا

Pilot Plantطراحي صنعتي

Licenseتجاري

كاهش هزينة توليد o از طريق توليد )مثال

انبوه(

تغييرات فني جهت جواب گرفتن از

محصول

ريسك باال و تغييرات محصول

تغييرات فرآيند و استانداردسازي محصوالت

و قطعات و روالها

تولCد تفاوت هCاي مرحلCة برداشCت )طبCق رشCد و

دوم(

33

تكنولوژي ذهني و مكتوب

تكنولوژي ماشيني و مكانيزه

تركيب تكنولوژي هاتكنولوژي بسيط

اهميت نيروي محققاهميت نيروي ماهر و

بهره وري نيروي كار

تقسيم كار علميتقسيم كار صنعتي )زنجيره هاي

اي ه، زنجيره قطعه سازيماشين و نظامات

(پيمانكاري

مرحلCCة تفاوت هCCاي )طبCق رشCد و تولCد

برداشت دوم(

34

تحقيقات دانشگاهيتحقيقات صنعتي

)توسعه اي(

انواع يادگيري تكنولوژيتبادل دستاوردهاي علمي

هCاي مرحلCة تولCد و تفاوترشد )طبق برداشت دوم(

فرديامكان موفقيت نبوغ

ورود به بازار جهاني يا بوسيلة برند يا دارايشركت هاي بزرگ

صنعتييگروه ها ها و خوشه

دنياي گرگها )رقابت فضاي آكادميكبه هر وسيله اي(

35

(1نكات مهم: )

ج$الب اين اس$ت ك$ه خ$ود ط$ارق خلي$ل هم، ض$من آنك$ه گ$ويش اول م$دل چرخ$ة عم$ر را برگزي$ده اس$ت، ارتب$اط مراح$ل مختل$ف رش$د تكنول$وژي ب$ا رش$د ب$ازار را

نيز به صورت زير نشان داده است:

36

37

(2نكات مهم: )

همچنين طارق خليل در ادامه، با تفكيك محصول از فرايند و بيان رابطة پيشرفت

هاي محصول و فرآيند ‌تكنولوژي با نوآوريبه صورت زير، بحث چرخة عمر محصول را

نيز پيش كشيده است كه چنانكه گفته شد در گويش دوم، استقبال جامعه از محصول

نيز به حساب تكنولوژي گذاشته مي شود:

38

39

(3نكات مهم: ) هرچند تعاريف رسمي ”مديريت تكنولوژي“،

مواردي شبيه تعاريف زير است:

الف(

=مديريت تكنولوژي مديريت مهندسي

مهندسي علوم

مديريت

MOT

40

وظايف مديريت:•

، (Organizingسازماندهي )، (Planningريزي )‌طرح (Motivationانگيزش )، (Staffingكارمندگزيني )

هاي سازمان‌كنترل فعاليتو

MOT : Management of Technologyب(

مديريت مديريت تكنولوژي انتخاب، اكتساب، بكارگيري

)بهره برداري(، توسعه )بهبود( و اشاعه تكنولوژي ها است

41

اما خاستگاه تاريخي ظهور رشتة مديريت تكنولوژي، بيانگر

واقعيات ديگري است:

عقب ماندگي صنايع آمريكا از ژاپن در ”تجاري سازي •80 و 70هاي ‌تكنولوژي” در دهه

تالش شوراي ملي تحقيقات، آكادمي علمي •مهندسي و آكادمي ملي علوم

1987گزارش شوراي ملي تحقيقات در سال •و باالخره به قول خليل:•

اي براي ‌مديريت تكنولوژي، تكنولوژي را بذر و دانه-داند،‌سيستم خلق ثروت مي

فرض اساسي مديريت تكنولوژي اين است كه -تكنولوژي، مهمترين عامل تأثيرگذار در ايجاد سيستمي

مبتني بر ثروت است.

42

دو نتيجه: مفهوم تكنولوژي را بايستي عجين با تجاري سازي و -1

پذيرش اجتماعي آن دانست.

هاي مفهومي، بررسي تاريخي به فهم ‌در تمامي بحث- 2كند كه مثال آن را در فهم بهتر ‌بهتر مفاهيم كمك مي

اغراض رشتة مديريت تكنولوژي مشاهده كرديم. مثالهاي ديگر:

هاي انقالب صنعتي‌ريشه-اوج تكنولوژي در گذشته ايران زمين-تغيير شرايط رقابت )به روايت لستر تارو(-مراحل مختلف تحول رشتة سياستگذاري علم و -

تكنولوژي )از نظريه خطي تا نظام ملي نوآوري(

43

اي ‌( مفهوم شبكه6تكنولوژي

تعريف شبكه•اي است؟‌چرا تكنولوژي يك موجود جهاني و شبكه•توان نسبت به دستاوردهاي بشري ‌چرا نمي•

اعتنا بود و خيال خام خلق مجدد همه چيز را در ‌بيسر پروراند

برخي با طرح موضوع فيزيك اسالمي و فيزيك غير •اسالمي و همچنين تكنولوژي اسالمي و تكنولوژي

اند.‌غير اسالمي باعث انحراف اذهان شده

44

ارتباط بحث شبكة تكنولوژي با هاي ‌انتقال تكنولوژي و همكاري

تكنولوژيتكنولوژي در فضاي واقعي خود )صنعت( مركب است •

ولي در فضاي علمي، بسيطتقسيم كار صنعتي•اي‌نوآوريهاي شبكه•هاي همكاري يكي از ‌چنانكه گفته شد كاهش هزينه•

مهمترين اهداف تكنولوژي است؛ اين نشانگر اهميت ”همكاري“ است

گذاري ‌برخي همكاري تكنولوژيك جهاني را با سرمايه•اند.‌مشترك در سطح جهاني خلط كرده

45

( مفهوم سطح كالن 7تكنولوژي

تكنولوژي در سطح بنگاه شامل اجزايي چون •افزار و دانش فني و مهارت و غيره است ‌سخت

هاي مهم عبارتند از:‌ولي در سطح كالن، شاخصهزينة همكاري-پذير‌هاي ريسك‌دسترسي به سرمايه-استاندارد و تأييد كيفي-اي‌اي و خوشه‌ساختارهاي منطقه-هاي فكري‌شفافيت اطالعاتي و زيرساخت-انتشار تكنولوژي-نظام ملي نوآوري-

46

از مديريت تكنولوژي تا سياستگذاري تكنولوژي

سياستگذاري: نقش دولت•مباحث مفهومي مربوط به ”نقش دولت“•ارتباط ”دولت“ و ”بازار“•هاي سياستگذارانه از ‌تفكيك انديشه•

هاي مبتني بر بازار‌انديشهسياستهاي عمودي، افقي و كاركردگرايانه•

47

با تشكر از توجه شما،

پرسش و پاسخ ؟؟؟؟؟