1. Di hekimlii Pratiinde Kullanlan lalar ve Reete Bilgisi Do.
Dr. Fatih ZAN AB Di Hekimlii Fakltesi Az Di ve ene Cerrahisi
Anabilim Dal 2. Di hekimlii pratiinde byk ounlukla analjezik ve
antimikrobiyal ilalar kullanlmaktadr 1. Enteral 2. Topikal 3.
Parenteral 3. Enteral yol: Oral yol ve Sublingual yol. Sublingual
yolla verilen ilalar midedeki enzim ve asitlerden korunmu olur.
Topikal yol: la mukozaya yzeyel olarak uygulandnda mukozadan ciddi
miktarda emilerek kan dolamna kartndan ar doz ve istenmeyen yan
etkilerin ortaya kma olasl vardr. Parenteral yol: la cildin
katmanlarna, cilt altna, kasa veya venlere verilir. 4. Nonstereoid
anti-inflamatuarlar, analjezik ve antipiretikler Bu ilalar
Periferik etkili analjezikler olarak da adlandrlrlar. Periferik
etkili analjezikler olduklar iin analjezik etkileri opoidlerden
(santral etkili analjezikler) daha zayftr. Ancak opoidler gibi
tolerans ve bamllk yapmazlar. Opoidlerden farkl olarak
anti-inflamatuar etkiye sahiptirler. Dozun ykseltilmesi etkiyi
arttrmaz. NSAlar prostaglandin sentezini basklayarak 5. Karacierde
metabolize olurlar ou bbreklerden atlr Aspirin bu ilalarn prototipi
olarak kabul edilir 6. Etki Mekanizmalar: Anti-inflamatuar etki: Di
hekimliinde cerrahi travmayla balayan inflamasyon ve buna bal dem,
ar, trismus gelimesi en nemli sorunlardan biridir. Kan damarlarnn
dilatasyonu ile hasarl dokuya kan akm olur Kapiller permeabilite
art deme neden olur Sinir ularnn duyarllna bal olarak ar alglanr
eitli kimyasal mediatrler (histamin, seratonin, prostaglandin,
bradikinin) salnr Lkositler inflamasyonda nemli role sahiptir,
kemotaksis, migrasyon, fagositoz ilevlerine ek olarak kimyasal 7.
Analjezik etki: ounlukla doku hasar ile oluan inflamasyon sonucu
indklenir Ar yapc kimyasal ve mekanik etkenler periferde
prostaglandin sentezini arttrrlar NSAlar periferde prostaglandin
oluumunu basklayarak ar mediatrlerine olan duyarll kaldrrlar ve
arnn alglanmasn azaltrlar NSAlar periferik etkili analjezikler
olmalarna karn SSSde prostaglandin sentezini inhibe ederek santral
yoldan da analjezi salarlar 8. Antipiretik etki: Ate oluumuna neden
olan maddelere pirojen madde denir nterlkin-1, interferonlar,
TNFler endojen pirojenlerdir Hipotalamusta termoreglatr merkezi
uyarrlar Bu blgedeki PGElerin sentezini arttrarak onlarn aracl ile
s retiminde artma, s kaybnda azalma meydana getirirler NSAlar PGE2
sentezini basklayarak s kaybn arttrr ve atei drrler Ciltte
vazodilatasyon ve terleme aracl ile s kayb artar 9. Dier etkileri:
Yeni doanda kapanmas geciken ductus arteriosusun kapanmasn salamada
etkilidirler NSAlar trombosit agregasyonunu etkileyerek kanama
zamann uzatrlar Aspirin dndaki NSAlarda bu inhibisyon geri dnml
olduundan KVS koruma amal kullanm uygun olan tek NSA aspirindir 10.
stenmeyen etkileri 1. Gastrointestinal etkiler: Dispepsi, lserler,
perforasyonlar, kanama, gastrik erozyon, ince ve kaln barsakta
inflamasyon, zafajit 2. Hematolojik etkiler: Kanama ve phtlama ile
ilgli istenmeyen etkisinin nedeni olan trombosit siklooksijenaznn
inhibisyonu aspirin dndakilerde geri dnmldr 3. Renal etkiler: Akut
veya kronik bbrek yetmezlii, sv ve elektrolit dengesinde bozulma,
hiperkalsemi, hematri, nefrit 4. KVS ektileri: Hipertansiyonun
iddetlenmesi, konjestif kalp yetmezliinin iddetlenmesi, aritmi 11.
Hepatik etkiler: Transaminazlarn ykselmesi, sarlk, seyrek olarak
karacier yetmezlii SSS etkileri: Ba ars, ba dnmesi, kulak nlamas,
titreme, uyku bozukluu, depresyon Allerjik reaksiyonlar: Duyarl
hastalarda bronkokonstrksiyon, anafilaksi, solunum yetmezlii
Dermatolojik etkiler: rtiker, fotosensitivite, 12. Parasetamol
(Asetaminofen) Analjezik ve antipiretik etkilidirler
Antiinflamatuar etkileri zayftr NSAlarn kontrendike olduu
durumlarda kullanlrlar Trombosit fonksiyonunu bozmaz, kanama zamann
uzatmazlar Gastrointestinal problemi olan hastalarda, kanama
zamannn uzatlmasnn riskli olduu hastalarda ya da antiinflamatuar
etkinliin gerekli olmad 13. NSAlarn tedavide kullanmlar Di ve evre
dokulardan kaynaklanan ar ve inflamasyonun tedavisinde Dental
apselerde Oral cerrahi ilemlerden sonra oluabilen dem, ar ve
inflamasyonun kontrol altna alnmasnda Postoperatif arlar
Operasyondan hemen nce alnan NSAlar 14. NSA 1. Diklofenak sodyum:
DCLOMEC, VOLTAREN 2. Diklofenak potasyum: DOLOREX, CATAFLAM 3.
Diflunisal: DOLPHN 4. Etodolak: ETOL, LODNE 5. Flurbiprofen sodyum:
MAJEZK 6. Ibuprofen: IBU-600 7. ndometazin: ENDOL 8. Ketoprofen:
KET 50, KETOFEN 9. Ketoroloak: KETRODOL 10. Lornoksikam: XEFO 11.
Meloksikam: MELOX, MOBC 12. Naproksen: APRANAX, APROL, ALEVE 13.
Piroksikam: FELDEN FLASH 14. Rofecoxib: ECROX 15. Selokoksib:
CELEBREX 16. Tenoksikam: TLCOTL 15. Parasetamol grubu ilalar 1.
calpol suspansiyon 2. calpol tablet 3. gripin bebe urup 4. minoset
ped.urup 5. minoset tablet 6. panadol film tablet 7. parol supp. 8.
parol tablet 9. tylol susp. 10. tylol tablet 11. vermidon ped.urup
16. NSAlarn kontrendike olduu durumlar 75 ya zerindeki hastalar
Aspirin veya dier NSA duyarllk Gebelik/st verme Gastrointestinal
kanama hikayesi olan hastalar 17. ANTBYOTKLER 18. Bir antibiyotie
duyarl mikroorganizma trlerinin tmne o antibiyotiin SPEKTRUMU ad
verilir DAR SPEKTRUMLU antibiyotikler birka mikroorganizma zerine
etkilidir GEN SPEKTRUMLU antibiyotikler ok sayda mikroorganizma
trne etkilidirler Bir antibiyotik etki alann geniletmek ve
bakterilere diren oluumunu azaltmak amacyla dier bir antibiyotikle
kombine verildiinde elde edilen etki tek bana kullanmndan fazla ise
SNERJK etki, az ise ANTAGNOSTK etki denir 19. Antibiyotik kullanmnn
gerekmedii durumlar Kronik iyi snrl apseler Ufak submkz abseler
Alveolit olgular 20. ANTBYOTK KULLANIM ENDKASYONLARI Akut iltihabi
hadise Kronik bir hadisenin akut faza dnme ihtimali olan vakalar
Cerrahi profilaksi Endokardit profilaksisi 21. Antibiyotik Tipleri
Betalaktam antibiyotikler Makrolidler Linkozamidler Tetrasiklinler
Slfonamidler Aminoglikozidler Vankomisin Trimetoprim Kinolonlar
Nitroimidazoller Rifampin Kloramfenikol zoniazid Etambutol 22.
Bakterisit Aminoglikozidler Betalaktamlar -Penisilinler
-Sefalosporinler Metronidazol Kinolonlar Rifampin Vankomisin 23.
BAKTEROSTATK Makrolidler Linkozamidler Tetrasiklinler Slfonamidler
Trimetoprim Kloramfenikol 24. REETE YAZMA 25. Hastann Ad Soyad:
Tarih, Protokol no: Rp- (Recipe:Alnz) I- Hastaln tedavisi iin
gerekli ilalar; Antibiyotik, gargara... (lacn ekli ve miktar;
Tablet, draje, ampul... 1g, 100mg, 1000000 I v.s) D: (Kutu says ve
ila says (10luk, 20lik) veya tedavinin sresi; 5gnlk tedavi v.s) S:
(lacn nasl kullanlaca belirtilir; 2 kez 1er tablet,a karnna,I.M
,I.V, test ile v.s) II- Yardmc ilalar; ar kesici, vitamin... III- 1
ve 2 deki ilalarn yan etkisini azaltan veya tadn kokusunu dzelten
ilalar Hekimin Ad,Soyad,Diploma numaras (Kae) mzas 26. R, Rx, Rp:
recipe; alnz D: donnez; veriniz kutu says veya tedavi sresi B:
boite=box; kutu S: signature; kullanm ekli S: a X b a= gnde a defa
kullan b= her seferde b miktar kadar al b.i.d: bis in die; gnde 2
kez t.i.d: ter in die; gnde 3 kez q.id: quater in die; gnde 4 kez
27. a.c: ante cibos; yemekten nce p.c: post cibos; yemekten sonra
q.s: quantum satis; kafi miktarda p.o: per os; azdan I.M: kas iine
(gerekli ise hangi kas olduu belirtilmelidir) I.V: ven iine S.R:
yava salnml kapsl fort: iki kat plus: ilaveli 28. Hastann Ad Soyad:
Tarih, Protokol no: Rp- I- Amoksisilin+Klavulanik Asit b.i.d 1 g
tablet D: I(Bir)B (7 gnlk tedavi) S: 2X1 a.c II- Benzidamin HCL
120ml gargara D: I(Bir)B S: 4X1 p.c III- Naproksen Sodyum fort
(550mg) tablet D: I(Bir)B (20lik) S: 2X1 IV- Hydrotalcite ineme
tableti D: I(Bir)B S: 3X2 Dt. XXXXXXX A.D..H. ve Cerrahisi A.B.D
29. Reete Yazarken Sk Yaplan Hatalar la isimleri ve dozlarn yanl
yazlmas Ksaltmalarn uygun yaplmamas Aralarnda geimsizlik bulunan 2
ilacn yazlmas Tarifin yanl veya eksik yaplmas lacn alnma yolunun
belirtilmemesi Hasta isminin, tarihin veya protokoln unutulmas 30.
ANTBYOTK VERMEDEN NCE Endikasyon net bir ekilde konulmal Salkl
bireylerde antibiyotik kullanmndan mmkn olduunca kanlmal Mmknse
antibiyogram yaplmal Etken biliniyorsa etkene kar en dar spektrumlu
antibiyotik kullanlmal Kombine tedavilerden endikasyon dnda kanlmal
Sistemik antibiyotikler topikal olarak kullanlmamal 31.
Antibiyogram Gerektiren Durumlar Hzl ilerleyen enfeksiyonlar
Postoperatif iltihap Antibiyotik tedavisine negatif cevap Nks eden
enfeksiyonlar Vcut savunmasnn kt olmas Osteomyelit vakalar 32.
ANTBYOTK VERRKEN Antibiyotiin eidi Dozu Sresi Verilme yolu doru bir
ekilde saptanmaldr 33. Antibiyotiklerin Etkinliini Belirleyen
Faktrler Bakterisit, bakteriostatik aktivite Spektrum Konsantrasyon
-Doz -Sre -Dokuya gei -Hasta uyumu Hastaya bal faktrler -Ya
-Savunma -Hamilelik -Sistemik durum 34. la yazlrken u hususlar gz
nnde bulundurulmaldr: Etkinlii maksimize etmek Riski en az indirmek
Hastann seimine sayg duymak Fiyat drmek 35. laca bal ar duyarllk
riskini en aza indirmek Periapikal apseye bal olarak yznde ilikle
gelen bayan hasta Piperasilin enjeksiyonu yapldktan sonra akut
solunum problemleri ile beraber tansiyon dmesi hikayesi anlatt. Bu
durumda hangi ila verilmelidir? Hastada piperasiline kar gelien ani
hipersensitivite reaksiyonu hikayesi vardr. Penisilin allerjisi
olan hastann dier tm penisilin ierikli ilalara kar da hassasiyeti
olur; nk penisilin temel yaps tm rnlerde ayndr. Bu hastaya
amoksisilin kesinlikle verilemez. Onun yerine Metronidazol
kullanlabilir. 36. Hcre duvar sentezi inhibitr penisilin grubu
antibiyotik. Semisenteti k penisilin. Tazobaktam beta laktamaz 37.
Metronidazol eren lalar FLAGYL %4 (Oral Sspansiyon) FLAGYL (Tablet)
METRAJL (Tablet) METRAZOL (Sspansiyon) METRONIDAZOL (IV nfzyon) 38.
Kullanlan dier ilalarla olan ilikisine dikkat etmek Di hekiminin
kullandraca ila hastann var ise kulland dier ilalar ile mmknse hi
veya ok az etkileime girmeli ve etkileim sonucu hasta bu durumu
tolere edebilmelidir. Bunun iin kullandrlacak ilacn etkileim iinde
olduu dier ilalar bilinmelidir 39. Tetrasiklin kullanmnn
kontrendike olduu durumlar: 1. Karacier rahatszl veya karacieri
zorlayan ila kullanan hastalarda tetrasiklin kullanlmamaldr. 2.
Myasthenia gravis gibi kas hastal olanlarda kas zayflamasna ve SLE
aa kmasna neden olabilir Antiasitler ve aluminyum, kalsiyum ve inko
tetrasiklinlerin emilimini azaltmaktadr 3. Gelimekte olan kemik ve
di dokusunda birikir. Dilerde renklenmeye ve hipoplaziye neden
olur. Hamilelerde ve 12 ya alt ocuklarda kullanlmamaldr 40.
Destekleyici antibiyotik tedavisi grmek zorunda olan iddetli
periodontitise sahip bayan hastanz var. Hastann ayn zamanda SLE
hikayesi de var. Hangi ilac kullanrsnz? En olas ilalar metronidazol
veya doksisiklindir. Bilindii gibi tetrasiklinin SLE alevlendirme
zellii vardr. Metronidazol gvenle kullanlabilir. 41. Alkol bamll
olan, iddetli periodontitisi olan ve bundan dolay antibiyotik
kullanmas gereken hastanza hangi ilac verirsiniz? Serum doksisiklin
konsantrasyonunun terapotik konsantrasyonunun altna dmesinden dolay
alkol bamll olan hastalarmza doksisiklin reete edemiyoruz. Bu etki
dier tetrasiklin grubu ilalarda grlmemektedir. Metronidazol
disulfiram benzeri reaksiyona neden olacanda kullanlamaz.
Tetrasiklin veya oksitetrasiklin bu hastalarda gvenle
kullanlabilir. 42. Bir ila veya maddenin vcudun alkole kar duyarln
artrmas nedeniyle ok az miktarda alkol alnmas durumunda bile ortaya
kan son derece rahatsz edici reaksiyon. Dislfiram reaksiyonu olarak
anlmasnn nedeni alkolizm tedavisinde caydrc olarak kullanlan bu
ilacn sz konusu reaksiyona neden olmasdr. Dislfiram alndktan sonra
alkol metabolize olurken oksidasyonu asetaldehit aamasnda bloke
olur. Bunun sonucunda kandaki asetaldehit konsantrasyonu ayni
miktarda alkol alan ve dislfiram almam kimselere gre 5-10 kat
artar. Kandaki asetaldehit konsantrasyonunun artmas dislfiram-alkol
reaksiyonu olarak adlandrlan son derece rahatsz edici semptomlara
neden olur. Bu reaksiyonun iddeti alnan alkol ve dislfiram miktarna
paralel olarak artar. Reaksiyonun balca belirtileri yzde al basmas,
ba ve boyunda zonklama, zonklayc ba ars, solunum gl, bulant, ar
kusma, terleme, susama, gs ars, arpnt, dispne, hiperventilasyon,
taikardi, hipotansiyon, senkop, gszlk, vertigo, grme bulankl ve
konfzyondur. Reaksiyonun iddetli olmas halinde solunum depresyonu,
kardiyovaskler kolaps, aritmiler, miyokard infarkts, akut konjestif
kalp yetmezlii, bilin kayb, kovlziyonlar ve lm grlebilir.
Reaksiyonun iddeti kiiden kiiye gre deimekle birlikte, genelde
alnan dislfiram ve alkol miktar ile orantldr. 43. Hepatik veya
bbrek rahatszl olan hastalar Karacier veya bbrek hastalarnda
ilalarn metabolizmas veya atlmas deiebilir. Karacier ve bbrek
metabolizmas yala beraber azalmaktadr bundan dolay ileri yataki
hastalarda ilalarn olas yan etkilerinin azaltlmas iin dikkatli
olunmaldr. 44. Karacier ve bbrek rahatszl olan hastalar iin ila
birikimine, yan etkilere, metabolize edilme ve vcuttan atlma sorunu
en az olacak ila seilmelidir Bu hastalar iin en uygun ila dozu
seilmelidir ok riskli hastalar mahede altnda tutulmaldr. 45. Herpes
zostere bal oral lezyonlar olan yetikin bir erkee hangi dozlarda
asiklovir reete edilmelidir? Hastamzn kronik bbrek yetmezlii
mevcuttur. Hastann eGFR deeri 22 ml/dak. Normal doz her 8 saatte
bir alnmasdr. Bu hastada 7 gn boyunca 800 mg her 8 saatte bir olmak
zere ayarlanabilir. eGFR: Glomerular Filtrasyon Hz, genellikle
serum Creatin seviyesine gre belirlenir. 46. lem sonras di ars iin
NSA verilmesi planlanan bir hastanz var. Bayan hastann bbrek
yetmezlii olduu ve eGFR deeri de 55 ml/dak olarak llm. NSA bu hasta
iin neden kesinlikle kullanlmamaldr? NSA sodyum ve su tutulumuna
neden olabilir buna bal olarak da bbrek fonksiyonlarnda bozukluk
meydana gelebilir. Bu gibi hastalarda birinci tercih parasetamol
gurubudur. NSA kullanm zorunlu ise, doz ayarlamas yaplr, en az
olacak ekilde, ve hastann bbrek fonksiyonlar takip edilir 47. ANUG
hastal olan bayan metronidazol hangi dozlarda verilir? Bayan
hastann ciddi karacier hastal vardr. Ciddi karacier hastalarnda
metronidazol dozu te bire indirilir ve gnde bir kere verilir. Bu
tip hastalar 3 gn boyunca gnde 200 mg alrlar. 48. Hamileler ve
emzirenlerde dikkat edilecek hususlar Anne adaynn ila tedavisine
gerekten ihtiyac olup olmad belirlenir. Fets, st ile beslenen bebek
ve anne iin en az zararl olan ila seilir Olas yan etkilerden kanmak
iin anne ve bebek kontrol altnda tutulmaldr. 49. 32 haftalk gebe
olan anne aday di ars ikayeti ile size bavurdu. Yaklamnz nasl olur?
Eer son trimester boyunca dzenli bir ekilde NSA kullanlm ise fetal
duktus arteryozus tkanmas ve yeni doan pulmoner hipertansiyonu
sknts ile karlalabilir. Doum gecikebilir ve hamilelik sresi
uzayabilir. Bu gibi durumlarda Parasetamol bilinen en iyi ilatr.
50. Calpol suspansiyon Calpol tablet Gripin bebe urup Minoset
ped.urup Minoset tablet Panadol film tablet Parol supp. Parol
tablet Tylol susp. Tylol tablet Vermidon ped.urup 51. 7 gn nystatin
sspansiyon kullanmasna rament orofaringeal kandidiazis ikayeti
devam eden bayan hasta kliniinize bavurdur. 7 aylk bebei var ve
bebek halen annesinden beslenmekte. Tedavi yolunuz nedir? Topikal
tedaviye yant alnamayan durumlarda flukonazol etkili bir ilatr.
Flukonazol her ne kadar ste gese de miktar ok dktr. Yine de emziren
anneye flukonazol yazlaca zaman bebein salk durumunun iyi olduunun
teyit edilmesi gerekmektedir. 52. Retinoidler ile kullanldnda ciddi
yan etki yapan ilalar: Antibakteriyaller: Tetrasiklinle beraber
kullanldnda benign intrakraniyal hipertansiyon riski artmaktadr
Antikoaglanlar: Asitretin kumadinin antikoaglan etkisini
azaltmaktadr Antiepileptikler: Karbamazepinin plazma
konsantrasyonunu drmektedir 53. Retinoidler: Retinoik asitten elde
edilen, dermatolojik bir ila grubu. Bu grup ilalar, zellikle akne
ve psoryaz tedavisinde topikal olarak kullanlr. Asitretin: A
vitaminin bir formu olan retinoiddir 54. 23 yanda erkek hasta
iddetli sinzit ve 9 gn nce balayan prlen aknt ikayeti ile size
bavurdu. Ayn zamanda sivilce tedavisi iin isotretinoin kullanmakta.
Sinziti iin hangi ila verilmeli? Bu durumda en olas ilalar
amoksisilin, doksisilin veya eritromisindir. Isotretinoin
retinoiddir. Tetrasiklinler ile beraber kullanldda retinoidlerin
benign intrakraniyal hipertansiyona neden olabilmektedir. Bundan
dolay amoksisilin veya eritromisin kullanlmasnn her hangi bir sknts
olmayacaktr. 55. Eritromisin ieren ilalar listesi: 1. Eritro 500 mg
16 Tablet 2. Eritrosif 250 mg 16 Kapsl 3. Erythrocin 100 mg 100 ml
Sspansiyon 4. Erythrocin 200 mg 100 ml Sspansiyon 5. Erythrocin 500
mg 16 Tablet 56. Amoklavin BID 1000 mg 20 Tablet Amoklavin BID 625
mg 14 Tablet Amoksilav 1000 mg Quicktab Azda Dalan 10 Tablet
Augmentin 1.2 IU IV Flakon Bioment BID 1000 mg 10 Tablet Bioment
BID 200/28 Sspansiyon 100 ml Bioment BID 400/57 100 ml Klamoks 625
mg 10 Tablet Klamoks 625 mg 15 Tablet Largopen 1 g 1 Flakon 57.
Lokal tedaviye ramen bir trl gemeyen perikoronitis vakas var.
Hastada mitral kapak protezi var ve warfarin kullanmakta. Kanama
testinde INR stabil ve 3.5 olarak llm. Bu durumda hangi antiyotik
kullanlmal? 58. Bu durumda normalde metronidazol veya amoksisilin
grubu ila kullanlr. Metronidazol warfarinin antikoaglan etkisini
tehlikeli ekilde arttrabilmektedir. Her ne kadar warfarin ve geni
spektrumlu penisilinler arasnda bir etkileim olmad gsterilememi
olsa da INR deerleri bu antibiyotikler tarafndan deiebilmektedir.
Bu vakada amoksisilin kullandrlabilir ama hastay kardiyoloji
kliniine ynlendirmede fayda vardr. Ayrca ilem sonras kanama riski
hastaya anlatlmaldr. 59. Tetrasiklinin yan etkilerinden bir tanesi
de disfaji ve zefagiel irritasyona neden olmasdr. Doksisiklin uygun
dozaj ilk gn 200 mg sonraki gnlerde 100 mg olacak ekildedir. Daha
dk dozlarda antibakteriyal etki gstermemektedir.
