Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

HEPATİK

ENSEFALOPATİ

(SİROZ KOMASI)

“Karaciğer Yetmezliği tanısı alan hastaların bakımından sorumlu yakınları

için hazırlanan Hepatik Ensefalopati hakkında bilgi verici ve koruyucu

yöntemlerin anlatıldığı eğitim materyalidir.”

Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

“Hepatik ensefalopati

karaciğere bağlı beyin hasarı

anlamına gelmektedir. Başlangıç

veya ileri derecede karaciğer

yetmezliğinde görülebilir.”

Karaciğerin vücudumuzda ki görevlerinden biri de sindirim işlemi

sırasında oluşan zehirli maddeleri (amonyak) böbreğin ve barsakların

atabileceği düzeye filtre etmektir. Karaciğer yetmezliklerinde görevini tam

olarak yerine getiremeyen karaciğer bu zararlı maddeleri işleyemez. Vücutta

biriken zararlı maddeler; ne böbreklerden idrar olarak, ne de barsaklardan

dışkı olarak atılır. Vücutta artan bu zehirli maddeler beyinde birikmeye başlar

ve orada bozukluklara yol açar.

Hepatik ensefalopati koma derecesine kadar varabilir ancak uygun bir

tedaviyle tamamen gerilemesi de mümkündür. Öncelikli amacımız oluşmasını

önlemektir.

“Hastanızın hepatik ensefalopatiye girdiğini aşağıdaki belirtilerden

anlayabilirsiniz.”

El yazısının zamanla eğri-büğrü bir hal alması

Asabiyet, hırçınlık

Gece uykusuzluğu

Konuşmanın yavaşlaması, peltekleşme

Yer, zaman, kişi karıştırmaları (aralıklı)

Bir işe yoğunlaşamama

Duygu durum bozuklukları

Araç kullanma yeteneğini kaybetme

Depresyonlar

Günlük yaşamda kullanılan eşyaları karıştırma

Sürekli uyku hali

Kayıtsızlık, aldırmazlık

Uyanamama, ağrılı uyaranlara cevap vermeme

ERKEN

EVRE

BELİRTİLERİ

İLERİ

EVRE

BELİRTİLERİ

Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

“Kronik karaciğer hastalığı olduğu bilinen bir hastada görülen her türlü mental

ve ruhsal durum değişikliğinde hepatik ensefalopatiden şüphelenilmelidir.”

Hepatik ensefalopatide tanı koyduracak bir laboratuar yöntemi yoktur.

Amaç; ensefalopatiyi ortaya çıkaran veya arttıran sebeplerin bulunarak

düzeltilmesi ve hastanın normal hayatına geri dönmesidir.

“Hastanızın hepatik ensefalopatiye girmemesi için dikkat etmeniz

gerekenler:”

Kişisel yöntemlerle kabızlığı

önlemek: Kabızlık en önemli

H.E (hepatik ensefalopati)

oluşturan etkendir. Hastanız

düzenli yürüyüşler yapabilir,

her sabah birkaç kayısı

tüketebilir.

Karaciğer koruyucu diyetine

uymak, karaciğeri koruyan

gıdalar tüketmek: Sindirim

sırasında ortaya çıkan zehirli

maddeleri önlemek için bu

maddeleri oluşturan gıdalar

en az tüketilmelidir.(eğitim

karteksinin en son sayfasında

yer almaktadır)

Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

Kişisel yöntemlerle kabızlığın

önlenemediği durumlarda

laksatif kullanmak: Hastanız

günde 4 dışkılamayı

geçmeyecek şekilde laksatif

yani ishal yapıcı ilaçlar

kullanabilir.

İshal ve kusmayı önlemek: Sıvı

kaybı H.E oluşturan

etkenlerdendir. (günde 4 den

fazla dışkılamak ishal

anlamına gelir) Eğer hastanız

ishal ise, ishal yapan ilaçların

kullanımına bir süre ara

verebilirsiniz. Kusmayı

önlemek içinde antiemetik

ilaçlar kullanılabilinir.

Düzenli doktor kontrolüne

gitmek: Erken H.E teşhisi için

önemlidir.

Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

Enfeksiyon gelişmesini

önlemek: Hastanız hijyen

kurallarına uymalı (eğitim

karteksinin sonunda yer

almaktadır ), koruyucu deri

losyonları kullanmalı, yatak

yarasını önlemek için düzenli

hareket ettirilmeli.

Mide koruyucusu kullanmak:

Hastanızın mide kanaması

geçirmesini önler. Buna

rağmen yinede kahve telvesi

renginde, kanlı kusmalarda ya

da siyah, kanlı dışkılamada en

yakın acile başvurmalısınız.

Çoklu ilaç kullanmamak:

Hastanızın hem mide

kanaması geçirmesini önler

hem de karaciğeri korur.

(hastanız Doktor bilgisi

dışında 4 den fazla ilaç

kullanmamalı.)

Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

Sert gıdaları yemekten

kaçınmak: Karaciğer

yetmezliğinde hastanızın

yemek borusundaki damarlar

daha da hassaslaşabilir.

Kolaylıkla zedelenip

durmadan kanayarak mide

kanaması oluşturabilir.

Hastanız ekmek kabuğu, elma,

ayva gibi sert gıdalar

tüketmemelidir.

Alkol kullanmamak:

Karaciğer yetmezliği

tanısında zaten hasar almış

olan karaciğer daha fazla

yorulmamalı, hastanız alkol

kesinlikle tüketmemelidir.

İdrar söktürücü kullanmak:

Hastanız doktor kontrolünde

düzenli idrar söktürücü

kullanmalı. Fazla kullanım

sıvı kaybına, az kullanım ise

karında şişkinliğe neden

olacaktır. Dozu mutlaka

doktor kontrolünde

belirlenmelidir.

Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

Karaciğer Koruyucu Beslenme

Yenebilir:

Tüm yeşil ve sarı sebzeler,

enginar,kabak, broccoli,

lahana, karnabahar, kereviz,

sarımsak, maydanoz, fesleğen,

havuç, nane, soğan, böğürtlen,

anason, adaçayı, ıhlamur,

papatya, yaş ve kuru üzüm, yaş

ve kuru incir, elma, portakal,

turunç, limon, ekmek, pirinç,

makarna, baklagiller, kuru

fasulye, bezelye, probiyotik

yoğurt

Az Yenebilir:

Sirozlu hastalar proteini

süt ve ürünleri ile bitkisel

kaynaktan almaları et

kaynaklarından

almalarından daha iyi

tolere ederler.

(mercimek: 1 bardağında 17.9

gram protein, fasülye: 1

bardağında 12-15 gram

protein)

Protein tamamen

kısıtlanmamalı günlük

maksimum 1.2 gram/kg

tüketilmelidir. İleri derece

sirozda geçici olarak bu miktar

azaltılabilir.

Kan şekeri yüksek olmayan

hastalarda ılık su, bal ve

limon karışımı ya da

yağsız süt ve bal karışımı

karaciğere oldukça

yararlıdır.

Pekmez gibi demirden

zengin gıdaların aşırı

miktarlarda alınmaları

tavsiye edilmez.

Günde 6 çay kaşığından

fazla katı yağ yenilmemeli

,orta zincirli yağ

asitlerinin (Hindistan

cevizi yağı) alınması

tavsiye edilir. Çünkü bu

yağların emilimi için

safraya ihtiyaç

duyulmadığından

karaciğer safra yapımı için

yorulmaz.

Yüksek doz vitamin ve

mineral özellikle de demir

ve A vitamininden

sakınılmalıdır.

Hazır meyve suları, hazır

çorbalar, patlamış mısır,

patates cipsi, mısır cipsi, yağda

kızarmış hamur tatlıları,

çikolata, krema, helvalar,

kuruyemişler, tuzlu yağlı siyah

zeytin, çemen, baharatlar, yer

fıstığı, yağda kızartılmış

yumurta

Yasaklı:

Alkol

Tuz (pek çok gıdanın

içerisinde olduğundan

ek olarak alınmaz)

Sigara

Kafein: (çay, kahve,

kolalı içecekler)

Boya kokusu,

yapıştırıcı kokusu,

tiner ve ev temizlik

maddelerinin

kokularıyla uzun süre

temas

Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından

hazırlanmıştır.

Hijyen Kuralları

Evin her gün iyice havalandırılması gerekir.

Evin içindeki tozlar kuru bezle alınırsa sadece yer değiştirirler, toz

almak için nemli bir bez kullanılmalı

Çöp torbalarının ağızları sıkıca bağlı olup dikkatlice atılmalı

Çatal, bıçak ve bardaklar bir kez kullanılıp yıkanmalı

Kapı kolları, elektrik anahtarları ve çevresi, sandalyelerin üst

kesimleri, musluklar, masaların kıyıları, buzdolabının kulpu ve içi cok

sık temizlenmeli; bakterilerin üremesi engellenmelidir.

Nevresim, çarşaf, yastık kılıfları haftada en az 1 kez değiştirilmelidir.

Diş fırçaları 6 aydan daha uzun süre kullanılmamalı.

Ellerin yıkanması;

Elleri kirli gördüğünüz zaman

Yemek hazırlamadan ve yemek yemeden önce

İşe başlamadan önce

Temizlik yaptıktan sonra

Tuvaleti kullandıktan sonra

Yemek yedikten sonra

Sigara içtikten sonra

Bozulmuş gıda ve çöplere dokunduktan sonra

Kimyasal madde kullandıktan sonra

Saçlarınızı taradıktan veya elledikten sonra

Para alışverişinden sonra

Hastanıza dokunmadan önce ve sonra

Kedi, köpek ve diğer tüm hayvanları elledikten sonra

Eller yıkanmalıdır.