โครงการอนุรกษ์�พันุธุกรรมพั�ชอนุเนุ��องมาจากพัระราชดำ�าร�

สมเดำ�จพัระเทพัรตนุราชสดำาฯสยามบรมราชกมาร หน้�าแรก

ช��อวิ�ทยาศาสตร� : Clerodendrum serratum (Linn.)ช��อวิงศ� : VERBENCEAE

ช��ออ��นุๆ :ตั่งตั่อ สามส�ม หลัวสามเก�ยน้

ชาร�ชะวา ทรายสะเลั�ยง สะเม�าใหญ่�

ห�อค้�า หมกก�าน้ตั่�อ ห�หวา อค้ค้� แข้�งม�า แค้ว�งค้�า ชะรกป่ า หมอกน้างตั่!ะ ผ้�าห�าย ห�แวง ฮังตั่อ มกแค้�งข้�า

อคค ทวิาร

อค้ค้�ทวารไม�พุ่� �มย&น้ตั่�น้ ข้น้าดเลั(กส�ง - 2 3 เมตั่รเป่ลั&อกลั*าตั่�น้บาง ผ้,ว

เร�ยบ ส�น้*-าตั่าลัเข้�ม ใบเป่.น้ใบเด�ยว ดอกออกเป่.น้ช�อ ลักษณะเป่.น้หลัอดข้น้าดเลั(ก ป่ลัายกลั�บแยกเป่.น้ 5 แฉก ผ้ลั ผ้ลัสด ร�ป่ร�างกลัม ส�ม�วงด*า หร&อส�ด*า เป่.น้มน้ เมลั(ดภายใน้ผ้ลัม� 1 เมลั(ด ออกดอกระหว�างเด&อน้ตั่�ลัาค้ม - ธัน้วาค้ม

ลักษณะทวไป่

โดยการเพุ่าะเมลั(ดป่5กช*าหร&อการตั่อน้

ประโยชนุ� ( ด�าน้สม�น้ไพุ่ร)

ราก ผ้สมกบข้,งแลัะลั�กผ้กช�แก�ค้ลั&น้เห�ยน้อาเจี�ยน้

ลำ�าต&นุ ตั่�มน้*-าด&มแก�ป่วดท�อง แก�ไข้�ป่ า ข้บป่5สสาวะ

ใบแลำะลำ�าต&นุ ตั่�มน้*-าด&ม แก�เส�ยดท�อง ตั่*าพุ่อกรกษา กลัากเกลั&-อน้ โรค้เร&-อน้ พุ่อกแก�ป่วดศี�รษะเร&-อรง

ข้ดตั่ามข้�อแลัะด�ดหน้อง

ใบสดำ น้,ยมให�หญ่,งรบป่ระทาน้เม&อค้ลัอดบ�ตั่รแลั�วแลัะให� กรอกให�สตั่ว8เป่.น้โรค้เก�ยวกบกระเพุ่าะอาหาร

ใบแห้&ง บดเป่.น้ผ้งก,น้แก�ร,ดส�ดวงทวาร

การข้ยายพุ่น้ธั�8

วิสดำอปกรณ์�ท �ใช& 1 กลั�องจี�ลัทรรศีน้8 หร&อแว�น้ข้ยาย 2. แผ้�น้สไลัด8 แลัะกระจีกป่9ดสไลัด8 3. ใบม�ดโกน้หร&อใบม�ดค้ทเตั่อร8 4 . บ�กเกอร8 5 . เข้(มเข้�ย 6 . จีาน้เพุ่าะเช&อ 7 . หลัอดหยด 8 . ส�ซาฟราน้�น้ หร&อส�ผ้สมอาหารส�แดง

ค้วามเข้�มข้�น้ 01. %

ว,ธั�การด*าเน้,น้งาน้

รากค้วามยาวรากข้องตั่�น้อค้ค้�

ทวาร ยาว ป่ระมาณ 5-8 เซน้ตั่,เมตั่ร เป่.น้

รากฝอยท�แตั่กออกมาจีากรากแก�วส�ข้าวอมเหลั&องอ�อน้ๆ

ป่ะป่น้กบส�น้*-าตั่าลัม�ค้วามแข้(งแรงน้�อยกว�าราก

แก�ว ม�ผ้,ว รากหยาบ

(ส+วินุประกอบภายนุอก)

ผ้ลัการศี>กษา

เลัน้ท,เซลั

ลำ�าต&นุลั*าตั่�น้ข้องอค้ค้�ทวารม�ส�

น้*-าตั่าลั แตั่กก,งก�าน้อย�างไม�เป่.น้ ระเบ�ยบลั*าตั่�น้บร,เวณยอดอ�อน้จีะม�

ส�เข้�ยว ผ้,วข้องลั*าตั่�น้ค้�อน้ ข้�างอ�อน้ สามารถหกได�ง�ายเม&อสมผ้ส บร,เวณ

ลั*าตั่�น้ ผ้,วข้องลั*าตั่�น้จีะเร�ยบลั*าตั่�น้ม�เป่ลั&อกบาง

ส+วินุประกอบภายนุอก

แผ้�น้ใบ

ห�ใบ

ใบ ม�ลักษณะเป่.น้ใบเด�ยว ม�ท-งส�เข้�ยวอ�อน้แลัะส�เข้�ยวสด ข้อบใบ

ม�ลักษณะเป่.น้หยกๆ ค้ลั�ายฟ5น้เลั&อย เส�น้ใบแตั่กแข้น้งชดเจีน้ ใบจีะงอกออกจีากลั*าตั่�น้ใน้ลักษณะ

ตั่รงข้�ามกน้เป่.น้ค้��แบบสลับ ผ้,วข้องใบม�ลักษณะค้�อน้ข้�าง หยาบ ใบกว�างป่ระมาณ

4-6 เซน้ตั่,เมตั่ร ยาวป่ระมาณ 15 เซน้ตั่,เมตั่ร

เส�น้กลัางใบ

เส�น้ใบ

ท�องใบหลังใบ

ส+วินุประกอบภายนุอก

เกสรตั่วผ้��

ก�าน้เกสรตั่วผ้��

ฐาน้รองดอก

ก�าน้ดอก

กลั�บดอก

ดอก

ออกดอกเป่.น้ช�อ ลักษณะเป่.น้หลัอดข้น้าดเลั(ก ป่ลัายกลั�บแยกเป่.น้ 5 แฉก กลั�บดอกม� 5 กลั�บ กลั�บกลัางม�ข้น้าดใหญ่�กว�า กลั�บข้�าง ม�ส�ข้าวอมเข้�ยว ม�เกสรตั่วผ้�� 4อน้

ส+วินุประกอบภายนุอก

เมลั(ด

เมลั(ดข้องตั่�น้อค้ค้�ทวารม�ส�เข้�ยว ลักษณะร�ป่ร�างเป่.น้ทรงร� ม�ค้วามยาวข้องเมลั(ดป่ระมาณ

- 0507. . เซน้ตั่,เมตั่ร ม�ค้วามกว�างป่ระมาณ

05. เซน้ตั่,เมตั่ร

ส+วินุประกอบภายนุอก

เอน้โดเดอร8ม,ส

เอพุ่,เดอร8ม,ส

มดท�อลั*าเลั�ยง

ราก(ใบเลำ -ยงค.+)

ส+วินุประกอบภายในุ

ค้อร8เทกซ8

มดท�อลั*าเลั�ยง

พุ่,ธั โฟลัเอ(ม

ไซเลัม

เอพุ่,เดอร8ม,ส

โครงสร&างภายในุของลำ�าต&นุตดำตามขวิางบร�เวิณ์ดำ&านุบนุของลำ�าต&นุ

ส+วินุประกอบภายในุ

เอพุ่,เดอร8ม,สด�าน้ลั�าง

สป่5น้จี�ม�โซฟ9ลัลั8แพุ่ลั,เซดม�โซฟ9ลัลั8

เอพุ่,เดอร8ม,สด�าน้บน้

มดท�อลั*าเลั�ยง

โครงสร&างภายในุของใบตดำตามขวิาง

ป่ากใบ เซลัลั8ค้�ม

โครงสร&างภายในุปากใบ

ส+วินุประกอบภายในุ

ส��งท �พับภายในุของเมลำ�ดำ

ส+วินุประกอบภายในุ

(โครงสร&างภายนุอกของต&นุอคค ทวิาร)

4. ดอกออกเป่.น้ช�อท�ป่ลัายก,ง ม�ข้น้ส-น้น้��ม แตั่�ลัะช�อม�ดอก ค้�อน้ข้�างมากเป่.น้ดอกสมบ�รณ8เพุ่ศี กลั�บเลั�-ยงตั่,ดกน้ ม�

กลั�บดอก 5 กลั�บ ม�ส�ข้าวอมเข้�ยว เมลั(ดม�ลักษณะเลั(กๆ กลัมๆม�ส�เข้�ยว

2. รากม�ลักษณะเป่.น้เส�น้ตั่รงผ้อมๆยาวๆม�ส�ข้าว

3. ใบเป่.น้ใบเด�ยวเร�ยงตั่รงข้�ามกน้เป่.น้ค้��ๆสลับท,ศีทางกน้ ข้อบใบ หยกฟ5น้เลั&อย ร�ป่ข้อบข้น้าน้กน้ ป่ลัายใบท�� ฐาน้ใบ

มน้ แลัะมกเบ�-ยวเลั(กน้�อย เน้&-อใบค้�อน้ข้�างหน้า ผ้,วใบเกลั�-ยงท-ง สองด�าน้ ท�องใบส�จีางม�ตั่�อมหลัายตั่�อม ม�เส�น้กลัางใบด�าน้

ท�องใบเห(น้เด�น้ชด ก�าน้ใบยาวป่ระมาณ 4 เซน้ตั่,เมตั่ร ม�ข้น้น้��ม

1. ม�ลักษณะเป่.น้ไม�พุ่� �มข้น้าดเลั(ก

สร�ป่ผ้ลัการทดลัอง

(โครงสร&างภายในุของต&นุอคค ทวิาร)

3. ใบม�เอพุ่,เดอร8ม,สท-งด�าน้บน้แลัะด�าน้ลั�างบางเซลัลั8เป่ลั�ยน้ไป่เป่.น้เซลัลั8ค้�มแลั�วซ>งจีะม�ร�ป่ากใบด�วย ถดมาค้&อม�โซฟ9ลัลั8 ม�แพุ่ลั,เซดม�โซฟ9ลัลั8อย��ด�าน้ใตั่�ช-น้เอพุ่,เดอร8ม,ส ด�าน้บน้ใน้เซลัลั8ม�ค้ลัอโรพุ่ลัาสตั่8จี*าน้วน้มากม�สป่5น้จี�ม�โซฟ9ลัลั8อย��ถดจีากแพุ่ลั,เซดม� โซฟ9ลัลั8ลังมาจีน้ถ>งช-น้เอพุ่,เดอร8ม,สด�าน้ลั�าง ถดมาค้&อ มดท�อลั*าเลั�ยงไซเลัมอย��ด�าน้บน้แลัะ โฟลัเอ(มอย��ด�าน้ลั�าง

1. รากม�ลักษณะแยกเป่.น้ช-น้ตั่�างๆดงน้�- ช -น้น้อกส�ด ค้&อ เอพุ่,เดอร8ม,ส ถดมาค้&อ ค้อร8เท(กซ8ม�ข้น้าดกว�างซ>งจีะม�เอน้โดเดอร8ม,สอย��ด�วย ถดมาค้&อ สตั่�ลัม�ข้น้าดแค้บซ>งป่ระกอบด�วยเพุ่ร,ไซเค้,ลัแลัะมดท�อลั*าเลั�ยงซ>งใน้มดท�อลั*าเลั�ยงม�โฟลัเอ(มแลัะไซเลัม2. ลั*าตั่�น้ม�ลักษณะค้ลั�ายรากแตั่�ค้อร8เท(กซ8ม�ข้น้าดแค้บแลัะสตั่�ลัม�ข้น้าดกว�าง ท�อลั*าเลั�ยงจีะเร�ยงตั่วกน้เป่.น้ระเบ�ยบ ด�าน้น้อกเป่.น้โฟลัเอ(ม ด�าน้ใน้เป่.น้ไซเลัมแลัะจีะม�วาสค้,วลัาร8แค้มเบ�ยมค้น้กลัางใน้ลั*าตั่�น้จีะม�ช-น้พุ่,ธัอย��ช -น้ใน้ส�ดด�วย

สร�ป่ผ้ลัการทดลัอง

โรงเร ยนุ สายป1ญญาในุพัระบรมราช�นุ.ปถัมภ� จงห้วิดำ กรงเทพัฯ 1. นุางสาวิอ�สร ศร รตนุวิ�เช ยร เลำขท � 1 2 . นุางสาวิเพั�ญพั�มลำ วิงศราวิ�ทย� เลำขท � 3 3. นุางสาวิกาญจนุา เพัชรกรจกร เลำขท � 6 4 . นุางสาวิมณ์ฑิ�รา ไชยเลำ�ศ เลำขท � 7 5 . นุางสาวิห้ทยรตนุ� ห้ทยาวิรตม� เลำขท � 17 6. นุางสาวิเบญญาภา เร�องศ�ลำป6 เลำข

ท � 37ช-นุมธุยมศ7กษ์าป8ท � 6 ห้&อง 2

ผ้��จีดท*า