ประเดนขอเสนอทางเทคนคเกยวกบแนวปฏบตทดในการขอการรบรองมาตรฐานการจดการขอมลในคลงสารสนเทศดจทล

บญเลศ อรณพบลย

ผอ ำนวยกำรฝำยบรกำรควำมรทำงวทยำศำสตรและเทคโนโลย

ส ำนกงำนพฒนำวทยำศำสตรและเทคโนโลยแหงชำต

boonlerta@gmail.com

http://www.thailibrary.in.th

http://facebook.com/boonlert.aroonpiboon

1

กอนเขาสกระบวนการขอรบรองมาตรฐานควรมความเขาใจตรงกนเกยวกบ

คลงสารสนเทศดจทลเฉพาะสาขาวชาคลงสารสนเทศสถาบน

ระบบคลงสารสนเทศดจทลระดบชาต รวมถงคลงสารสนเทศดจทลของราชการ

คลงสารสนเทศดจทลสงพมพหองสมด/พพธภณฑ/หอจดหมายเหตคลงสารสนเทศดจทลโครงการวจย

อนๆ

แนวปฏบตทด ในการด าเนนการเกยวกบ

ขอมล

แนวปฏบตทดในการพฒนาและบรหารคลงสารสนเทศดจทล

แนวปฏบตทดในการขอการรบรองมาตรฐานการจดการขอมลในคลงสารสนเทศดจทล

2

การเขาถงและสทธการด าเนนการ

• ระบบ User Login ไมใชระบบทดทสดในการก าหนดสทธการเขาถงและสทธการด าเนนการ

• โปรแกรมจ านวนมาก โดยเฉพาะในกลม OAI-PMH ถกออกแบบให Machine เขาถงไดงายกวามนษย

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

3

Raw Data : Storage & Backup System & Physical Space

Digital Archives / Museum

Management System

Document Management

System

Digital Library / IR – Institutional

Repository / Digital Repository

/ Research Repository / KMeLearning / ILS

ระบบปด ระบบเปดData Exchange & Interoperability ?

สอดจทลกบคลงเอกสารดจทล

Word

PDFPDF/Aฝงฟอนต

Wordฝงฟอนต

JPGHigh Quality

Z39.5OAI-PMH

XML Services

4

หนาลงทะเบยน – สวนเลอกชนความลบเอกสาร

5

การเขาถงและสทธการด าเนนการ

• เงอนไขการใชงาน (การเผยแพร, วตถประสงค, การปกปองขอมลทมความละเอยดออน, ฯลฯ)• สญญาอนญาต

• การเขาถงดวย Engine

• การตดตามยอนกลบทางดจทล

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

6

ขอยกเวนการละเมดลขสทธตาม พรบ. ลขสทธ 2537

• วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร• ตชม วจารณ หรอแนะน าผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน

• ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏโดยผสอนเพอประโยชนในการสอนของตน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร

• ท าซ า ดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอท าบทสรปโดยผสอนหรอสถาบนศกษา เพอแจกจายหรอจ าหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงน ตองไมเปนการกระท าเพอหาก าไร

• น างานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ

ไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของ

ลขสทธ

ไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธ

เกนสมควร

7

การรกษาความลบ/จรยธรรม

• คลงสารสนเทศดจทลมขนตอนการด าเนนงานพเศษใด ๆ เกยวกบการจดการขอมลทมการเปดเผยขอมลความเสยงหรอไม

• ขอมลทมการเปดเผยขอมลความเสยงถกจดเกบอยางเหมาะสมภายใตการจ ากดการเขาถงหรอไม

• ขอมลทมการเปดเผยขอมลความเสยงไดถกเผยแพรภายใตเงอนไขทเหมาะสมหรอไม

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

8

ความสมบรณถกตองของขอมล (Integrity) และความจรงแทของขอมล (Authenticity)

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

9

ภาษาไทย ... ปญหาใหญทตองรณรงคตอไป

• คณรจก ... Thai Encoding แลวหรอยง

• ANSI, TIS-620, Windows-874, UTF-8

10

11

ปญหา Thai Encodingกบการเกบเกยวขอมลจากฐานขอมลอน

DSpace

DSpace

DSpace

DSpace

OAIHarvester

12

JPG ประเดนทควรระมดระวง

• ปญหาส าคญคอ คา Default ของ JPG จะบบอด(Compress) “คณภาพ -Quality” ของภาพ

• ดงนนหากจะใช JPG เพองานจดหมายเหต จะตองตงคา Quality ของการบนทกใหเปนคา “สงสด” ทกครง

จ าไววาคา Quality จะตอง “สงสด”ก าหนด Format Options เปน Baseline (“Standard”)

13

การระบตวตนของขอมลและการท าใหขอมลสามารถคนพบได

• ตวบงชถาวร• ตวบงชถาวรทเหมาะสมในแตละ Type ของ Repository ตาม R0 คออะไร

• DOI ใชค าตอบของทกอยางจรงหรอ ?• https://en.wikipedia.org/wiki/Persistent_identifier

• http://www.digisam.se/images/checklistor/Checklist_persistent_identifiers.pdf

• เวบไซต http://www.doi.org/factsheets/DOIKeyFacts.html ไดให ขอมล DOI ไวดงน

• Digital Identifier of an Object (not "Identifier of a Digital Object")

• Object = any entity (thing: physical, digital, or abstract) Resources, parties, licences, etc.

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

14

การระบตวตนของขอมลและการท าใหขอมลสามารถคนพบได

• การอางอง• คลงสารสนเทศดจทลมกลไกใดเพอสนบสนนการอางองทรพยากร

• กลไกการก าหนดรปแบบการอางองของทรพยากรแตละประเภท

• http://www.thailibrary.in.th/2013/10/08/openurl/

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

15

การใชขอมลซ า

• MARC และ DC ไมใชเมทาดาทาทเหมาะสมกบทกงานตามType ของ Repository ใน R0

• เมทาดาทา ยงแบงไดหลากหลายหนาท เชน Content Standard, Controlled Vocab หรอแบงตามฟงกชน Structural Metadata, Descriptive Metadata … ซงยงไมมการพดคยมากนกในการออกแบบพฒนาคลงสารสนเทศดจทลทมงเนอหาเฉพาะดาน

• การออกแบบพฒนาระบบเฉพาะสวนมาก ยงออกแบบในฐานการออกแบบฐานขอมลวทยาการคอมพวเตอร

• ชอคน อาจจะเกบดวยเขตขอมล (Field) F1 หรอ First Name หรอ FN หรอ … ตามแตบคลกการเขยนโปรแกรมของโปรแกรมเมอรนนๆ

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

16

http://jennriley.com/metadatamap/17

http://jennriley.com/metadatamap/18

Metadata

Library Museum Archive eLearning

Data Structure MARC, DC CDWA EAD, ISAD(g) DC

Data Content AACR2, RDA CCO DACS LOM

Data Format XML XML XML XML

Data Exchange Z39.5, OAI OAI OAI OAI

19

โครงสรางพนฐานทางเทคนค

• มาตรฐาน W3C

• สนใจการตรวจสอบดวย Validator

• หลายเวบไมเคยใช Screen Reader อานเวบ หรอไมเคยสงเวบใหผทมความบกพรอง (เชนทางสายตา) อานจรงๆ

• ไมเขาใจการเขาถงโดยผทตองการพเศษอยางแทจรง

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

https://achecker.ca/checker/index.php

20

โครงสรางพนฐานทางเทคนค

• ซอฟตแวร• ปญหาภาษาไทย การเขารหสภาษาไทย ระบบสบคนภาษาไทย

3

15

7

1

4

6

8

2

9

11

13

15

12

14

16

10

21

22

23

ขอเสนอแนะ

• รวมกนใสใจ “แนวปฏบตทงทฤษฏและปฏบต” อยางแทจรง

• รวมกนก าหนดแนวปฏบต โดยเฉพาะเชงเทคนค

• รวมกนเผยแพร สงเสรม รณรงค

• รวมกนปฏบตตามแนวปฏบตทก าหนด

วธกำรคดใหม - กระบวนกำรเรยนรใหม – กระบวนกำรท ำงำนใหม -โมเดลธรกจใหม – วถชวตใหม

Digital Thailand

24

ขอขอบคณ

25