Upload
ali-keles
View
2.446
Download
5
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Yurttaş Gazeteciliği Eğitim Programı 2012 temel internet ve bilgisayar okuryazarlığı sunumu birinci hafta. cc by-nc-nd ile lisanslıdır. Kaynak belirtilerek, ticari amaçlar dışında kullanılabilir.
Citation preview
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
Temel Bilgisayar ve İnternet Okuryazarlığı
İstanbul Bilgi Eğitim
Ali Rıza Keleş, [email protected]
Orkut Murat Yılmaz, [email protected]
Lisans Bilgisi: Creative Commons by-nc-nd,ticari olmayan amaçlarla, kaynak gösterilerek kullanılabilir
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
Bilgisayar / İnternet / Okuryazarlık
Değişik türdeki yazılı kaynakları, kayıtları kullanarak tanımlama, anlama, yorumlama, bir araya getirme, iletişim kurma ve hesap yapma yeteneğidir (UNESCO)
Bireyin, bilgisayar ve ilgili teknolojileri tanıma, anlama, yorumlama, ihtiyaçları doğrultusunda biraraya getirme, onlarla iletişim kurabilme ve faydalanabilme yeteneğidir.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
ybnclsm
“ben bu teknik işlerden anlamam”
“makinelerle aramda nedenini bilmediğim bir mesafe var”
“ben bu teknik işlerden anlamam”
“bozacağım diye korkuyorum”
“teknik bilgi ve beceriye yatkın insanlarla aramızda genellikle mesafe olur. biraz ukala olurlar, pek hoşlanmam.”
“herif aşmış yaa!..”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
yabancılaşma
● insanın alete yabancılaşması● sosyal aklın teknik akla yabancılaşması
Sebep?● sosyal● ekonomik● siyasi● kültürel/bireysel
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
sosyal problemler
● eğitim/öğretim sistemi● cinsiyetçi yaklaşımlar● teknolojinin dili● ...
Jeri Ellsworth, Amerikalı, kendini yetiştirmiş bir çip tasarımcısı. Bir joystick içinde Commodore 64 emülatörü yerleştirdiği 2004 yılında tanınmıştı.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
ekonomik
● sayısal uçurum● maddi olanaksızlıklar● tüketim çılgınlığı● teknoloji tekelleri
– bağımlılık
– kar hırsı
● ...
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
siyasi
● makro tekno-sosyal politakaların eksikliği– stratejiler yok
– günlük planlar
● seferberlikler göstermelik olması ve oy kazancı, bknz: fatih projesi)
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
kültürel/bireysel
● yabancılaşmanın farkına varılmaması● ya da durumun kabullenilmesi● eleştirel olmaktan uzak olmak
– satın alırken
– öğrenirken
– kullanırken
– tavsiye ederken
– her türlü tercih anında..
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
nasıl öğreniyoruz?● taklit ediyoruz● reçeteler alıyoruz● deneme yanılma● ezber yapıyoruz.● tesadüfen öğreniyoruz● kursa gidiyoruz
peki bunları yapan var mı?● programların yardım bölümlerini okumak● kitaplardan takip etmek● referans okumak●
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
nasıl öğreniyoruz?● veri/bilgi ve beceri yığınlarına döndük● çok şey öğrenmek durumunda kalıyoruz
ne yapsak?● anlamlı-faydalı bağlar kurabilmek● tasnif etmek● bir kısmını alışkanlık haline getirmek● bir kısmını bilgi ve bilinç düzeyine çıkarmak● bir kısmını değiştirmek/düzeltmek● bir kısmından da tamamen kurtulmak
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
● “problem çıkınca kendim çözmeye çalışırım”● “problem çıkınca araştırır hatta bir uzmanına
sorar ve kendim çözmeye çalışırım”● “problem çıkınca araştırır bir uzmanını bulur
tamir ettiririm, para da vermem!”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“yeni aldığım bir cihazı fişe takmadan önce kullanma klavuzunu dikkatle okurum”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“okumaya üşendiğim 200 sayfalık kullanma klavuzunun aslında 10 farklı dilde yazıldığını ve
sadece 20 sayfanın anladığım dilde olduğunu çok geç farkettim, cihaz çoktan bozulmuştu”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“internette yeni bir servisi kullanmaya başlamadan önce bana kabul ettirdikleri kullanıcı sözleşmesini
mutlaka gözden geçiririm”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“bilgisayarıma bir yazılım yüklemeden önce internette hakkında yapılan yorumları tararım”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“google'dan başka bir arama motorunu günlük işlerimde kullanırım”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“gitmek istediğim web sitesini google arama çubuğuna yazmadan doğrudan adres satırına
yazarım.”
“başlangıç sayfam google değil.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“facebook ve twitter dışında aktif olarak kullandığım en az 1 tane sosyal ağ var.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“arama sonuçlarında sıklıkla ikinci ya da üçüncü sayfalara da bakarım, hatta yetinmeyip aynı konuda
farklı anahtar kelimelerle yeni aramalar yaparım”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“internet explorer dışında bir tarayıcı kullanmaktayım”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“yer imlerini (favorites) kullanırım. ara sıra düzenlerim.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“anti-virüs programının güncel olup olmadığını sıklıkla kontrol ederim.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“windows xp den daha eski bir işletim sistemi kullandım.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“windows ne yaa!.”
“ben başka birşey kullanıyorum.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“bilgisayarımda ms ofis paketi yüklü değil.”
“ofis word programı da olmadan bilgisayarda yazı yazılabileceğini biliyorum.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“donanım/bilgisayar satıcılarının başka hiç bir seçenek yokmuş gibi sadece windows satarak
okur yazarlığımızı körelttiğini, ufkumuzu daralttığını, toplumsal ortalama bilişsel bilgi ve becerilerimizi domine ederek sınırlandırdığının
farkındayım.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
alışkanlıklarımız / bil(me)diklerimiz
“bilgisayarımı tamire bırakmadan önce mutlaka yedekleri alırım, bütün kişisel verilerimi silerim.”
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
sosyal mesajlar bitti, ara verebiliriz.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
merhaba bilgisayar● Donanım
– Üzerinde yazılımların çalıştığı ya da yazılımlar yardımı ile belli amaçlar doğrultusunda çalışan elektronik, mekanik, manyetik, optik vb fiziksel birimlerir.
● Yazılım– Donanımın ruhudur. Aklıdır. :)
– Donanımların anladığı dil ya da bu dile çevrilebilen başka programlama dilleri ile yazılırlar, belli amaçlar için donanımlara iş yaptırırlar
– Yemek tarifleri gibidir, makineye neyin, hangi sırayla yapılacağını bildirirler.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
donanım hızlı bakışDonanıma hızlı bakış● İşlemci - CPU● Ram● Depolama(Sabit disk, ssd, flash bellek, cd/dvd, harici depolama)● Ağ kartları● Grafik Kartı● Monitör, Klavye, Mouse, Joystick, vb.. ● Ağ aygıtları modem, switch, router vb.● Dokunmatik ekranlar● Hareket algılayıcılar● Güç kaynakları
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
cpuMerkezi işlem birimi● Hesap yapar● Hemen her iş onun kontrolündedir● Diğer aygıtlarla iletişim kurar, onlara iş yaptırır,
sonuçlar alır ve yeniden iş yaptırır● Çok ısınır
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
ramrastgele erişimli bellek(random access memory)● Adreslere ayrılmış veri kaydedilip, okunabilinen alanlara sahiptir.● Işlemci bu alanları hesap yapmak ve tüm sistemi yönetebilmek
için kullanır.● Bilgiler geçici olarak tutulur. Kalıcı olarak saklanmaz. Bu sebeple
depolama aygıtı olarak kullanılmaz.● Fazla bellek göz çıkarmaz. :)
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
anakart● Donanım birimlerinin birbirleri ile iletişim kurabilmesi için kullanılan platformdur. ● Donanımların yerleştirilmesi için arabirimler bulunur.● Bilgisayarınıza taktığınız her türlü cihaz aslında anakartınızın ilgili arabirimine
yaptığınız bağlantı demektir.● USB aracılığı ile fotoğraf makinenizi taktığınızda işlemci veya diğer aygıtlar -ilgili
yazılımlar/sürücüler- aracılığı ile doğrudan erişebilir. ● Kullanılacak aygıtların giriş çıkış türleri dikkate alınarak seçilmelidir.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
donanım nasıl secilir?● Arkadaşlarıma sorarım● En pahalı olanı alırım● En son çıkanı alırım● En fazla özelliğe sahip olanı alırım
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
donanım nasıl secilir?● ihtiyaç analizi
– Ne iş yapacağız?– Hangi işletim sistemini çalıştıracağız?– Hangi yazılımları koşturacağız?– Kim(ler) kullanacak?– Kaç yıl kullanmayı planlıyoruz?
● Fiyat / performans testi● Nasıl destek alacağız? Felaket yönetimi!.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
donanım nasıl secilir?
En yeni, en güçlü, en pahalı çoğu zaman yanlış seçimdir
Kaynakların sınırlı olduğunu unutmamalı
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
yazılım hızlı bakışYazılım● Tarif edilmiş problemleri çözmek amacıyla makineler için
hazırlanmış yönergeler bütünüdür● Algoritmalardan oluşurlar. Kodlar bu algoritmaları ifade
ederler.● Bilgisayarın kaynaklarına erişip, bu kaynakları çözmek
istedikleri sorun için kullanırlar.● Programlama dilleri ile yazılırlar.
– C, Basic, Pascal, C++, Java, Python, Php
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
yazılım hızlı bakışMakine dili● İşlemci mimarisine göre değişen, her işlemcinin komut
setine göre değişen 0 ve 1 lerden oluşan en alt seviye dildir.
● Anlaşılması zordur. Her işlemcinin kendi komut seti ve dolayısı ile kendine has bir makine dili vardır.
● Doğrudan işlemci tarafından anlaşılıp çalıştırılabilirler.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
yazılım hızlı bakışKaynak Kod
#include <stdio.h>
int main()
{
printf("Merhaba Dünya\n");
}
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
işletim sistemi● İşletim sistemi nedir?
– Bilgisayarın kaynaklarını yöneten, bilgisayarda çalışan uygulamalara yaygın servisleri sağlayan yazılım ya da yazılımlar bütünüdür.
● Linux● Windows● MacOS
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
özgür yazılım / sahipli yazılım● Bazı yazılımlar size
– Yazılım istediğiniz amaçlar için çalıştırma
– Yazılımı ihtiyaçlarınız doğrultusunda değiştirebilme
– Dilediğiniz kadar kopya çoğaltıp arkadaşlarınızla paylaşabilme
– Değiştirilmiş kodu paylaşabilme özgürlükleri sunar.
● Kaynak koda erişim bu özgürlükler için zorunluluktur● Bazı yazılımlar ise sadece kullanım hakkı verir. EULA :(● Özgür yazılımlarda, yazılım üzerinde her türlü hakka sahipsinizdir.
Fakat sahipli yazılımlar sınırlı haklar tanırlar. Yazılımın sahibi olmazsınız.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
özgür yazılım● Özgürlükler
– Yazılım istediğiniz amaçlar için çalıştırma
– Yazılımı ihtiyaçlarınız doğrultusunda değiştirebilme
– Dilediğiniz kadar kopya çoğaltıp arkadaşlarınızla paylaşabilme
– Değiştirilmiş kodu paylaşabilme özgürlükleri sunar.
● Kaynak koda erişim bu özgürlükler için zorunluluktur● Ne değildir? Trial, shareware, freeware, bedava(!), cracked ● Free as in “free speech”, not in “free beer”● Çeşitli lisanslar vardır. En önemlisi GPL (Genel Kamu Lisansı)
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
neden özgür yazılımlar● Kaynak koda erişebilmek mutfağını ve hatta
kullandığı malzemelerin kalitesini istediğiniz zaman görebileceğiniz restorana benzer.
● Özgürlük● Platform bağımlılığından kurtulmak● Güvenlik● Maaliyet
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
linux● Özgür bir işletim sistemidir.● Kullanıcılara diledikleri gibi kullanma hakkı verir● Nasıl ortaya çıktı?● Linux nasıl okunur?
– Linuks, linaks, liiinuks
● Nerelerde kullanılır?– Masaüstü, sunucu, gömülü sistemler..
● Kimler kullanıyor? – Büyük oyuncuların hemen hepsi (google, hp, ibm.. vb)
– Avrupa, Çin, Rusya gibi ülkelerde kamuda ve güvenlik sebebiyle askeriyede
– Belediyecilikte vb..
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
linux dağıtımı● Dağıtım, linux çekirdiği üzerine çeşitli amaçlara uygun
yazılımların toplanarak kullanıma hazır bir şekilde kullanıcıya sunulmuş halidir.
● Bir çok amaç için linux dağıtımı bulabilirsiniz. Masaüstü, sunucu vb.
● Sadece eposta göndermek, firewall olarak çalışmak, ses ve/veya video işlemek için ya da örneğin çocuklara özel dağıtımlar bulunmaktadır.
● Ubuntu, Debian, Fedora, Pardus(!), Suse, Qimo
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
linux nasıl kurulur, nasıl edinilir● Linux'u edinmenin en kolay yolu
internettetn indirmektir.● Kurulum kılavuzlarına bakarak
kurabilirsiniz. ● İlk başta jargona alışmakta
zorlanabilirsiniz ama kısa süreli bir çaba sonrasında herşey çok daha kolaylaşır.
Alternatif Bilişim Derneği
www.alternatifbilisim.org
linux nasıl kurulur, nasıl edinilir● kullandığım ve tavsiye ettiğim dağıtım Ubuntu.
Ubuntu.com sitesinden indirilebilir. ● Haftaya linux kurulu bir makine ile gelmeniz
çalışmalarımızı kolaylaştıracak.
kuramazsam?● ubuntu-tr.net ● çarşamba 18.00 – 21.00 arasında kurulum için
yardım ediyoruz. Nerede? istanbulhs.org● http://www.ubuntu.com/download/help/install-
ubuntu-with-windows