TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE BİLİŞİM SUÇLARIBİLİŞİM SUÇLARI

Yrd.Doç.Dr. Yavuz ERDOĞANYrd.Doç.Dr. Yavuz ERDOĞANyavuzerdogan@hotmail.comyavuzerdogan@hotmail.com

1

BİLİŞİM SİSTEMİ NEDİR?BİLİŞİM SİSTEMİ NEDİR?

TCK m. 243 gerekçesine göre,TCK m. 243 gerekçesine göre,“Verileri toplayıp yerleş­tirdikten sonra bunları otomatik olarak işleme tabi tutma olanağı veren manyetik sistemler”

KanaatimizceKanaatimizce; ; -Veri işleme-Veri işleme-Veri depolama-Veri depolama-Veri iletimi unsurlarının -Veri iletimi unsurlarının

tamamına sahip sistemlerdir.tamamına sahip sistemlerdir.

2

VERİ NEDİR?VERİ NEDİR?

TCK m.243 gerekçesine göre, TCK m.243 gerekçesine göre, “sistem içindeki bütün soyut unsurlar”

5651 s.k. m.2’ye göre,5651 s.k. m.2’ye göre,“Bil­gisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü değer”

AKSSS’ye göre, “Bil­gisayar sisteminin herhangi bir işlevi gerçekleştirmesine neden olan prog­ramı da içermek üzere, olgu, enformasyon ya da kavramların bilgisayar sistemleri içerisinde işlenmeye uygun bir biçimde temsili” olarak tanımlan­maktadır

3

BİLİŞİM SUÇU NEDİRBİLİŞİM SUÇU NEDİR

AKSSS’ye göre,

“İşlenmesi için bir bilgisayar sisteminin bulunmasının zorunlu olduğu suçlar”

Kanaatimizce,Dar anlamda bilişim suçunu; “bilişim sisteminin kendisinin ya da bilişim sistemi içerisinde bulunan verilerin hedef alındığı ve bilişim teknolojilerinin kullanılması suretiyle ya da bilişim araçlarına doğrudan fiziki müdahaleyle işlenen suçlardır” şeklinde tanımlayabiliriz. Geniş anlamda ise; “herhangi bir şekilde suçun icrasında bilişim sistem ya da araçlarının kullanıldığı ya da bilişim sistemlerinin veya içindeki verilerin hedef alındığı suçlardır” şeklinde tanımlayabiliriz

4

BİLİŞİM SUÇLARININ ÖZELLİKLERİBİLİŞİM SUÇLARININ ÖZELLİKLERİ- Bilişim suçunun işlenebilmesi için bilişim sistemleri ve

teknolojileri kullanılır- Bilişim suçu faillerinin yakalanma riski klasik suçlara

nazaran daha azdır.- Bilişim suçları klasik suçlara nazaran daha az emek,

masraf ve riskle işlenebilmesine rağmen klasik suçlara nazaran daha fazla zarar verebilir.

- Yasa yapmanın zaman almasına karşın, bilişim teknolojileri çok hızlı yenilendiğinden yasalar yetersiz kalabilmektedir.

- Bilişim suçları, bilişim sistemi kullanılan her alanda işlenebilir. Ancak uygulamada çoğu zaman bilinçsiz kullanıcılara veya ekonomi ya da finans sektörlerine karşı işlenir. 5

- Mağdurların eylemi gizlemeye yönelik davranışları nedeniyle suça ilişkin istatiksel veriler sağlıklı bir şekilde elde edilememektedir.

- Failler klasik suçları işleyenlere göre daha eğitimli ve bilinçli kişilerden oluşmaktadır.

- Bilişim suçlarının hukuki boyutu kadar teknik boyutu da önemli olduğundan yasal düzenlemeler ve soruşturmalar yapılırken hukukçular teknik yardım almak zorundadır.

- Bilişim suçundan korunmak için ulusal düzenlemeler yetmemektedir.

- Bilişim suçunun soruşturması klasik suçlardan farklıdır.- Bilişim suçları zaman ve mekandan bağımsız olarak

işlenebilmektedir.6

BİLİŞİM SUÇLARININ ÇEŞİTLERİBİLİŞİM SUÇLARININ ÇEŞİTLERİ

Bilişim sistemleri aracılığıyla işlenebilen suçlar

Bilişim sistemlerine özgü suçlar

7

TÜRK CEZA KANUNU’NDA TÜRK CEZA KANUNU’NDA DÜZENLENEN BİLİŞİM SUÇLARIDÜZENLENEN BİLİŞİM SUÇLARI

- Bilişim Sistemine Girme ve Kalma (Bilişim Sistemine Girme ve Kalma (m.243m.243))

- Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme ((m.244m.244))

- Bilişim Sisteminin İşleyişini Engelleme veya Bozma Bilişim Sisteminin İşleyişini Engelleme veya Bozma ((m.244/1m.244/1))

- Bilişim Sistemindeki Verileri Bozmak, Yok Etmek, Değiştirmek veya Erişilmez Kılmak, Sisteme Veri Yerleştirmek, Sistemde Var Olan Verileri Başka Bir Yere Göndermek (m.244/2)

- Bilişim Sistemi Aracılığıyla Kendisinin ya da Başkasının Yararına Haksız Bir Çıkar Sağlama (m.244/4)

- Banka ve Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu (m.245)- Gerçek Bir Banka veya Kredi Kartını Kötüye

Kullanmak (m.245/1)- Sahte Banka veya Kredi Kartı Üretmek, Satmak,

Devretmek, Satın Almak veya Kabul Etmek (m.245/2)

- Sahte Bir Banka veya Kredi Kartını Kullanmak Suretiyle Kendisine veya Başkasına Yarar Sağlamak (m.245/3)

- Bilişim Sistemleri Kullanılmak Suretiyle Dolandırıcılık (m.158/1-f)

- Bilişim Sistemleri Kullanılmak Suretiyle Hırsızlık (m.142/2-e)

9

BİLİŞİM SİSTEMİNE GİRME (VE KALMA)Madde 243-

(1) Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka aykırı olarak giren ve orada kalmaya devam eden kimseye bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.

(2) Yukarıdaki fıkrada tanımlanan fiillerin bedeli karşılığı yararlanılabilen sistemler hakkında işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir.

(3) Bu fiil nedeniyle sistemin içerdiği veriler yok olur veya değişirse, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

10

BİLİŞİM SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİNİ ENGELLEME VEYA BOZMA SUÇU

TCK m.244 (1)

Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

11

BİLİŞİM SİSTEMİNDEKİ VERİLERİ BOZMAK, YOK ETMEK, DEĞİŞTİRMEK VEYA ERİŞİLMEZ KILMAK, SİSTEME VERİ

YERLEŞTİRMEK, SİSTEMDE VAR OLAN VERİLERİ BAŞKA BİR YERE GÖNDERMEK SUÇU

TCK m.244 (2)

Bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan, sisteme veri yerleştiren, var olan verileri başka bir yere gönderen kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

12

BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA KENDİSİNİN YA DA BAŞKASININ YARARINA HAKSIZ

BİR ÇIKAR SAĞLAMA SUÇUTCK m.244 (4)

Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan fiillerin işlenmesi suretiyle kişinin kendisinin veya başkasının yararına haksız bir çıkar sağlamasının başka bir suç oluşturmaması halinde, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

13

BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN KULLANILMASI SURETİYLE DOLANDIRICILIK SUÇU

TCK m. 158 (1) f)

Dolandırıcılık suçunun;...Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,...İşlenmesi halinde, iki yıldan yedi yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j) ve (k) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı üç yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.

14

BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN KULLANILMASI SURETİYLE HIRSIZLIK SUÇU TCK m.142 (2) e)

(2) Suçun;....Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle....İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

15

GERÇEK BİR BANKA VEYA KREDİ KARTINI KÖTÜYE KULLANMAK SUÇU

TCK m. 245 (1)

16

Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın bunu kullanarak veya kullandırtarak kendisine veya başkasına yarar sağlarsa, üç yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

17

(4) Birinci fıkrada yer alan suçun;

a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin, b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın

hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın, c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin, Zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında

cezaya hükmolunmaz.

(5) (Ek: 6/12/2006 – 5560/11 md.) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerle ilgili olarak bu Kanunun malvarlığına karşı suçlara ilişkin etkin pişmanlık hükümleri uygulanır.

SAHTE BANKA VEYA KREDİ KARTI ÜRETMEK, SATMAK, DEVRETMEK, SATIN ALMAK

VEYA KABUL ETMEK SUÇUTCK m.245 (2)

18

Başkalarına ait banka hesaplarıyla ilişkilendirilerek sahte banka veya kredi kartı üreten, satan, devreden, satın alan veya kabul eden kişi üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

SAHTE BİR BANKA VEYA KREDİ KARTINI KULLANMAK SURETİYLE KENDİSİNE VEYA

BAŞKASINA YARAR SAĞLAMAK SUÇUTCK m.245 (3)

19

Sahte oluşturulan veya üzerinde sahtecilik yapılan bir banka veya kredi kartını kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlayan kişi, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır

İN­TER­NET OR­TAMIN­DA YA­PI­LAN YAYIN­LA­RIN DÜ­ZEN­LEN­ME­Sİ VE BU YA­YIN­LAR YO­LUY­LA İŞ­LE­NEN SUÇLAR­LA MÜ­CA­DE­LE EDİL­ME­Sİ

HAKKIN­DA KA­NUN’UN DEĞERLENDİRİLMESİ(İNTERNET KANUNU – 5651 S.K)

20

Ta­nım­larMAD­DE 2- (1) Bu Ka­nu­nun uy­gu­la­ma­sın­da; ...d) Eri­şim: Bir in­ter­net or­ta­mı­na bağ­la­na­rak kul­la­nım ola­na­ğı ka­za­nıl­ma­sı­nı, e) Eri­şim sağ­la­yı­cı: Kul­la­nı­cı­la­rı­na in­ter­net or­ta­mı­na eri­şim ola­na­ğı sağ­la­yan her tür­lü ger­çek ve­ya tü­zel ki­şi­le­ri,f) İçe­rik sağ­la­yı­cı: İn­ter­net or­ta­mı üze­rin­den kul­la­nı­cı­la­ra su­nu­lan her tür­lü bil­gi ve­ya ve­ri­yi üre­ten, de­ğiş­ti­ren ve sağ­la­yan ger­çek ve­ya tü­zel ki­şi­le­ri,g) İn­ter­net or­ta­mı: Ha­ber­leş­me ile ki­şi­sel ve­ya ku­rum­sal bil­gi­sa­yar sis­tem­le­ri dı­şın­da ka­lan ve ka­mu­ya açık olan in­ter­net üze­rin­de oluş­tu­ru­lan or­ta­mı,ğ) İn­ter­net or­ta­mın­da ya­pı­lan ya­yın: İn­ter­net or­ta­mın­da yer alan ve içe­ri­ği­ne be­lir­siz sa­yı­da ki­şi­le­rin ula­şa­bi­le­ce­ği ve­ri­le­ri,...

21

i) Top­lu kul­la­nım sağ­la­yı­cı: Ki­şi­le­re bel­li bir yer­de ve bel­li bir sü­re in­ter­net or­tamı kul­la­nım ola­na­ğı sağ­la­ya­nı,j) Trafik bilgisi: Taraflara ilişkin IP adresi, verilen hizmetin başlama ve bitiş zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı ve varsa abone kimlik bilgilerini, k) Ve­ri: Bil­gi­sa­yar ta­ra­fın­dan üze­rin­de iş­lem ya­pı­la­bi­len her tür­lü de­ğe­ri,...o) Erişimin engellenmesi: Alan adından erişimin engellenmesi, IP adresinden erişimin engellenmesi, içeriğe (URL) erişimin engellenmesi ve benzeri yöntemler kullanılarak erişimin engellenmesini,ö) İçeriğin yayından çıkarılması: İçerik veya yer sağlayıcılar tarafından içeriğin sunuculardan veya barındırılan içerikten çıkarılmasını,p) URL adresi: İlgili içeriğin internette bulunduğu tam internet adresini,

- Katolog Suçlar Nedeniyle Erişimin Engellenmesi (m.8)

- Kişilik Haklarının İhlal Edilmesi Nedeniyle Erişimin Engellenmesi (m.9)

- Özel Hayatın Gizliliği Nedeniyle Erişimin Engellenmesi (m.9/a)

ERİŞİMİN ERİŞİMİN ENGELLENMESİENGELLENMESİ

KATOLOG SUÇLAR NEDENİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ (5651 S.K. m.8)

KATOLOGDA YER ALAN SUÇLAR:KATOLOGDA YER ALAN SUÇLAR:a) 26/9/2004 ta­rih­li ve 5237 sa­yı­lı Türk Ce­za Ka­nu­nun­da yer alan;

1) İn­ti­ha­ra yön­len­dir­me (mad­de 84), 2) Ço­cuk­la­rın cin­sel is­tis­ma­rı (mad­de 103, bi­rin­ci fık­ra),3) Uyuş­tu­ru­cu ve­ya uya­rı­cı mad­de kul­la­nıl­ma­sı­nı ko­lay­laş­

tır­ma (mad­de 190), 4) Sağ­lık için teh­li­ke­li mad­de te­mi­ni (mad­de 194), 5) Müs­teh­cen­lik (mad­de 226), 6) Fu­huş (mad­de 227),7) Ku­mar oy­nan­ma­sı için yer ve im­kân sağ­la­ma (mad­de 228),

suç­la­rı.b) 25/7/1951 ta­rih­li ve 5816 sa­yı­lı Ata­türk Aley­hi­ne İş­le­nen Suç­lar Hak­kın­da Ka­nun­da yer alan suç­lar.

23

8. MADDE KAPSAMINDA UYGULAMA NASIL 8. MADDE KAPSAMINDA UYGULAMA NASIL YAPILACAKTIRYAPILACAKTIR

Eri­şi­min en­gel­len­me­si ka­ra­rı,

SO­RUŞ­TUR­MA EV­RE­SİN­DE hâ­kim tarafından verilir; ancak, ge­cik­me­sin­de sa­kın­ca bu­lu­nan haller­de Cum­hu­ri­yet sav­cı­sı tarafından da verilebilir. Bu du­rum­da Cum­hu­ri­yet sav­cı­sı ka­ra­rı­nı yir­mi­dört sa­at için­de hâki­min ona­yı­na su­nar ve hâkim, ka­ra­rı­nı en geç yir­mi­dört sa­at için­de ve­rir. Bu sü­re için­de ka­ra­rın onay­lan­ma­ma­sı halin­de ted­bir, Cum­hu­ri­yet sav­cı­sı ta­ra­fın­dan der­hal kal­dı­rı­lır.

KO­VUŞ­TUR­MA EV­RE­SİN­DE ise, mah­ke­me ta­ra­fın­dan ve­ri­lir.

Erişimin engellenmesi kararı, AMACI GERÇEKLEŞTRECEK NİTELİKTE GÖRÜLÜRSE belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir.

Ko­ru­ma ted­bi­ri ola­rak ve­ri­len eri­şi­min en­gel­len­me­si­ne iliş­kin ka­ra­ra Ce­za Mu­ha­ke­me­si Ka­nu­nu hü­küm­le­ri­ne gö­re iti­raz edi­le­bi­lir. 24

İçe­ri­ği bi­rin­ci fık­ra­da be­lir­ti­len suç­la­rı oluş­tu­ran ya­yın­la­rın içe­rik ve­ya yer sağ­la­yı­cı­sı­nın YURT DI­ŞIN­DA bu­lun­ma­sı ha­lin­de ve­ya içe­rik ve­ya yer sağ­la­yı­cı­sı yurt için­de bu­lun­sa bi­le, içe­ri­ği bi­rin­ci fık­ra­nın (a) ben­di­nin (2) ve (5) ve (6) nu­ma­ra­lı alt bent­le­rin­de ya­zı­lı SUÇ­LA­RI OLUŞ­TU­RAN ya­yın­la­ra iliş­kin ola­rak eri­şi­min en­gel­len­me­si ka­ra­rı RE’SEN Baş­kan­lık ta­ra­fın­dan ve­ri­lir.

TE­LE­KO­MÜ­Nİ­KAS­YON İLE­Tİ­ŞİM BAŞ­KAN­LI­ĞI­NIN

(TİB) YETKİSİTİB) YETKİSİ

25

Eri­şi­min en­gel­len­me­si ka­ra­rı­nın ge­re­ği, der­hal ve en geç ka­ra­rın bil­di­ril­me­si anın­dan iti­ba­ren ­DÖRT SA­AT için­de ye­ri­ne ge­ti­ri­lir

KARARI İCRA ZAMANIKARARI İCRA ZAMANI

26

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına BAŞVURARAK UYARI YÖNTEMİ ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği GİBİ DOĞRUDAN sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebilir.

KİŞİLİK HAKLARININ İHLALİ KİŞİLİK HAKLARININ İHLALİ GEREKÇESİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ GEREKÇESİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ

(5651 S.K. m.8)

27

İÇERİK YA DA YER SAĞLAYICININ VEYA İÇERİK YA DA YER SAĞLAYICININ VEYA HAKİMİN İŞLEM SÜRESİHAKİMİN İŞLEM SÜRESİ

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişilerin talepleri, içerik ve/veya yer sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde cevaplandırılır.

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talepleri doğrultusunda hâkim bu maddede belirtilen kapsamda erişimin engellenmesine karar verebilir.

28

29

Hâkim, bu madde kapsamında vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, YALNIZCA kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir.

(7) Erişimin engellenmesine konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hâkim kararı KENDİLİĞİNDEN hükümsüz kalır.

30

Birlik tarafından erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğe erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, Başkanlığa doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir.Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz.Başkanlık, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Birliğe bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir.Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ NEDENİYLE ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ NEDENİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİERİŞİMİN ENGELLENMESİ

(m.9/A)(m.9/A)

31

32

Erişimin engellenmesini talep eden kişi ler , internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten it ibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar . Hâkim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan Başkanlığa gönderir; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar.

Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin engellenmesi Başkanlık tarafından yapılır

33

DİNLEME NEZAKETİNDE BULUNDUĞUNUZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.

Soru, görüş ve önerileriniz için yavuzerdogan@hotmail.com

Yrd.Doç.Dr.Yavuz ERDOĞANLefke Avrupa Üniversitesi Hukuk FakültesiCeza ve Ceza Muhakemesi HukukuÖğretim Üyesi