6 ประเด็น gender - dcy · 2016-04-29 · ๓ ๑.๒...

การสงเสรมความเสมอภาคหญงชายในหนวยงานภาครฐ ของสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว

สถานการณปญหาและสาเหต ของปญหาความไมเสมอภาคระหวางหญงชายของประเทศไทย : ทาไมจงตองมการสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชาย

ผลของการพฒนา กอใหเกด ประโยชนสข อยางไร ?

ผลการพฒนาตอประชาชนเปนอยางไร ?

ตอ หญง ชาย แตกตางกนหรอไม

ตอ เดก ผใหญ แตกตางกนหรอไม

ตอ คนปกต คนพการ แตกตางกนหรอไม

ตอ คนรวย คนจน แตกตางกนหรอไม

ตอ กลมวฒนธรรม ชาตพนธตางๆ แตกตางกนหรอไม

1

ตองเชอและยอมรบวา

ความไมเสมอภาคยงมอยในสงคม

อคตทางเพศยงมอยในสงคม

ทงผหญง ผชาย เดก ผใหญ ถกกระทาไดเหมอนกน

ยงมคนบางกลมถกกระทามากกวา

ยงมคนบางกลมถกเลอกปฏบต

ยงมคนบางกลมขาดโอกาสในการเขาถงทรพยากร

ทาไมตองสงเสรมความเสมอภาค

4

๑.๑ ประเทศไทยไดมการพฒนาหรอแกไขปญหาความไมเสมอภาค เปนมาอยางไร? การจะเขาใจถงปญหาความไมเสมอภาคระหวางหญงชายในสงคม เราตองเขาใจถงรากเหงาของ

ปญหาดวยกญแจสาคญ คอ ภาพเหมารวมในเรองเพศ (Gender Stereotypes) ซงหมายถง ความคดตายตว ตดยด ตอกยาความเชอดงเดมของผคนในสงคม ทเหนวาอะไรเหมาะสมกบหญง อะไรเหมาะสมกบชาย หรอความคดทวาเดกหญงหรอผหญง เดกชายหรอผชายสามารถทาอะไรไดดกวาหรออะไรทาไมได เชน ผหญงเปนแมบานแมเรอน ดแลผปวย คนชราไดดกวา ผชายทางานเกยวกบเครองจกรกลไดดกวา เปนตน ซงเหลานเปนทมาของปญหาอคตทางเพศ (Gender bias)

ภาพเหมารวมในเรองเพศนาไปสความเชอทวาบทบาทเหลานเปลยนแปลงไมได ทาใหมการจากดโอกาสการพฒนาศกยภาพของทงหญงและชาย มการกดกน มอคต และอาจนาไปสการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมทางเพศ (Gender Discrimination) เหนไดจากอาชพหรอการเรยนบางสาขายงรบเฉพาะเพศใดเพศหนง การออกนอกกรอบภาพเหมารวมหรอบรรทดฐานของสงคมอาจถกประณาม ตาหน เปนตราบาป (Stigma) จากสงคมหรอคนรอบขาง เชน มผหญงจานวนมากทยอมทนทกขจากความรนแรงในครอบครวเพอลกและความสงบสขของครอบครว ไมกลาเลกกบสาม เพราะพนธนาการในเรอง “แมและเมยทด” ตองเสยสละเพอครอบครว นนเอง

ครอบครวทแตกแยก ลมสลาย กมาจากปญหาโครงสรางทางสงคมทไมมความเสมอภาค โดยเฉพาะปญหาความรนแรงตอผหญงและเดก ซงนบวนจะเกดมากขนในสงคมไทย ทไมจากดขอบเขตเฉพาะกลมรายได หรอชนชน โดยสวนใหญมกเปนความรนแรงในครอบครว เปนความรนแรงทางสงคมทมสาเหตมาจากรากเหงา

๒

2 8

无忧PPT整理发布

สขภาพ/ความเจบปวย/

อนามยเจรญพนธ

และการ เข าไม ถงบรการ

อคตทางเพศ การเลอกปฏบตคว าม รนแรงในครอบครว

และการถกลวงเกน/ ลอลว งทางเพศ

กฎหมายท ไมคมครองสทธ/

ไมเ ปนธรรม

งานทไม เปนธรรม/ไมปลอดภย

งา นนอกระบบ/งาน ไม เหมาะสม

งาน เลอกปฏบต/ งานคาแ รงตา

ไ ม ม งานทา/ก ารลว งละ เมดทางเพศ

ในท ทาง าน

โอกาสและส ทธต างๆ ก ารศกษาการ เข าถงทรพย ากร/การ มสวนรวม

ทางเศรษฐก จ สงคม การเม อง แล ะการบรหาร

ปญหาความไม เสมอภาคปญหาความไม เสมอภาค

ระหวางหญ งชายในสงคมไทยระห วางหญ งชายในสงคมไทย

ของปญหา ซงเปนความสมพนธเชงอานาจระหวางผ มอานาจมากกวากบผ มอานาจนอยกวา เชน ผบงคบบญชา - ผใตบงคบบญหา ผใหญ – เดก ผหญง – ผชาย คนรวย – คนจน เหนปญหาไดจากภาพขาวตามหนงสอพมพและสถตตางๆ

พบวาปญหาความไมเสมอภาคหญงชายในสงคมไทยทยงคงมอย เปนเพราะแนวคดวธแกไขทผานมาเนนแกปญหาทตวผหญง เรมจากมแนวคดแบบ Blaming the victim คอ ตาหนผหญงหรอเหยอ วามความผดเอง เชน ผหญงททาอาชพขายบรการเพราะอยากไดเงน ดงนน หนทางพฒนาจงเนนใหผหญงหางานทาเพอมเงน การพฒนาเหลานมงเนนใหผหญงมสวนรวมทางเศรษฐกจ มงานทา ซงเปนการแกปญหาดวยมตทางเศรษฐกจเพยงมตเดยว ซงไมชวยแกปญหาไดอยางแทจรง ยงมผหญงทดอยโอกาสอยเปนจานวนมาก ดวยปจจยระบบโครงสรางทางสงคมทดารงอยในปจจบน ทงผหญงทขาดการศกษาอนเนองจากความยากจน อกทงผหญงตางดาวในไทยทถกเลอกปฏบตอนเนองมาจากการกดกนทางชนชน/ชาตพนธ เปนตน

นอกจากความไมเสมอภาคทแฝงตงอยในระบบโครงสรางทางสงคมแลว ความไมเสมอภาคยงแฝงอยในระบบเศรษฐกจโลกดวย ผหญงถกผลกระทบจากระบบเศรษฐกจแบบทนนยมทตองการแรงงานหญงทวางาย ขยน ไมมปากเสยง จงทาใหผหญงเสยงตอการเปนโรคภยอนเนองมาจากการทางานททาลายสขภาพ

นอกจากนยงพบวา ผหญงและผชายยงมความแตกตางกนในหลายมต เชน สดสวนผหญงในกระบวนการตดสนใจยงตามากกวาทควรจะเปน โดยเฉพาะอยางยงในทางการเมอง การปกครอง สระดบการกาหนดนโยบายของประเทศ

WID เนนการพฒนาสวสดการ/

การสงเคราะหผหญง

โครงการสรางรายได

การเขาถงทรพยากร เชน

เงนทน บรการตางๆ

นโยบายบนสลาง กาหนด

โดยองคกรผหญงเปนผรอ

รบการชวยเหลอ

การพฒนา

GAD เนนการเปลยนแปลงสงคมมระบบเงอนไขตางๆ เพอสราง

ความเสมอภาคและความเปน

ธรรมระหวางเพศ (ขจด

ความสมพนธเชงอานาจ)

กระตนใหผหญงมการพฒนา

ศกยภาพตนเอง

นโยบายจากสวนลาง ผหญงมสวนรวมในการตดสนใจ

กาหนดนโยบาย กจกรรมในการ

พฒนา

Women and development (WID)

Gender and development(GAD)

๓

๑.๒ สภาพการณของหญงและชายเปรยบเทยบในระดบสากล และในสงคมไทย องคการสหประชาชาตไดจดทาดชนเพอวดความกาวหนาของการพฒนาคน และความเหลอมลา

ระหวางประเทศ โดยรวมมอของประเทศสมาชก เพอประเมนสถานการณการพฒนาตามตวชวดและจดลาดบผลการพฒนา เพอใหประเทศตางๆ ไดทราบสถานการณการพฒนา และชองวางของการพฒนาตามแตละตว ช วด ไ ดแ ก ดช น วดการ พฒนาคณภาพช วต (Human Development Index: HDI) และดชนการวดความไม เสมอภาคระหวางหญงชาย (Gender Inequality Index: GII)

ผหญงกบการพฒนา (Women in development หรอ WID)* ผหญงกบการพฒนานนไดพฒนาขนโดยนกเศรษฐศาสตรทชอ Boserup เมอประมาณ ค.ศ. ๑๙๗๐

แนวคดนเรมจากการวพากษวา ในการพฒนานนผหญงมกไมไดรบการเหลยวแล จาเปนตองใหผหญงมสวนรวม ในกระบวนการพฒนาและเปนเปาหมายในการพฒนา เพอเพมศกยภาพใหกบผหญงมากขน โดยยงคงไวซงบทบาทเดมในสงคม อาท การสรางโครงการทมผหญงเปนเปาหมาย การเพมรายไดและใหผหญงมสวนรวมในการผลตมากขน พฒนาศกยภาพของผหญงในการทาหนาทในครอบครว เชน การอนามยแมและเดก การวางแผนคมกาเนด แตแนวคดนไมไดพดถงสาเหตของการเลอกปฏบตและการกดกนแบงแยกทเปนสาเหตหลกททาใหผหญงไมสามารถเขาไปมบทบาทในการพฒนา และแนวคดดงกลาวยงคาดหวงตอผหญงมากขน ผหญงตองทางานหนกขน แตผหญงกยงขาดอานาจในการควบคมทรพยากรและการตดสนใจ ผหญงยงเปนกลมคนชายขอบในสงคมหรอเปนกลมชนชนทไมไดรบความเปนธรรมในสงคม

พบวาแนวคดการพฒนา (Women in Development – WID) ทผานมายงไมสามารถเปลยนแปลงสถานภาพ บทบาทของผหญง และความเสมอภาคระหวางหญงชายได

บทบาทความสมพนธหญงชายกบการพฒนา (Gender and development หรอ GAD)* ในป ค.ศ. ๑๙๘๐ มการเปลยนแปลงแนวคดเกยวกบพฒนา โดยเปลยนมาเนนถงเรองของความ

เปนธรรมและความยงยนในการพฒนา การพฒนาผหญงกเชนกน ไดมการเปลยนจาก WID เปน GAD คอแทนทจะเนนการพฒนาประสทธภาพและการขจดความยากจนทตวผหญงกหนมาเนนการเปลยนแปลงสถานภาพ การทาใหผหญงมศกยภาพในการตดสนใจ และไดรบความเปนธรรมจากการถกเลอกปฏบตในสงคมมากขน ซงจาเปนตองมการวเคราะหถงบทบาทและความตองการของทงหญงและชาย ดงนนแนวคดนสนใจในเรองความสมพนธเชงอานาจทไมเทาเทยมระหวางหญงกบชาย และจงพยายามใหหญงและชายมสวนรวมในการพฒนา การตดสนใจ และการแบงปนประโยชนทไดรบรวมกน

* ขอมลจาก ผศ.นาถฤด เดนดวง คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ศาลายา

๔

วดความสาเรจในการพฒนาศกยภาพพนฐาน

ของประชากรในประเทศ

พจารณาวาประชากรมชวตทยนยาวและสขภาพ

ดเพยงใด ไดรบการศกษา มความร มรายได

เปนอยางไร

8

อนามยเจรญพนธ

การเสรมสรางพลงอานาจ

ตลาดแรงงาน

ดชนวดความไมเสมอภาคระหวางหญงชาย

9

การเปรยบเทยบลาดบประเทศตามดชนการพฒนาตางๆ ของประเทศในกลมอาเซยน และทวโลก

ประเทศ HDI GII

นอรเวย 1 5

ออสเตรเลย 2 17

สหรฐอเมรกา 3 42

เนเธอรแลนด 4 1

เยอรมน 5 6

นวซแลนด 6 31

ไอรแลนด 7 19

สวเดน 7 2

สวตเซอรแลนด 9 3

ญปน 10 2110

๕

ทมา ดชนการพฒนามตหญงชายของประเทศไทย โดย UNDP

๖

ประเทศไทยมจานวนประชากรทงหมด ๖๔ ,๗๘๕ ,๙๐๙ คน เปนหญง ๓๒ ,๙๓๙ ,๙๓๘ คน ชาย ๓๑,๘๔๕,๙๗๑ คน (สานกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง ณ วนท ๓๑ ธ.ค. ๕๖) แมผหญงมสดสวนเปนครงหนงของประชากรทงประเทศ แตเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจทางการเมองและการบรหารนอยมาก เมอเทยบกบชาย ทงในระดบทองถนและระดบชาต จากสถตดงตอไปน

54.5945.41

ชาย หญง

ผ มงานทา

ทมา : การสารวจภาวะการทางานของประชากร สานกงานสถตแหงชาต

62.33

37.67

ผ วางงาน

ชาย หญง

๗

ผบรหารหญงในภาคเอกชนมสดสวนคอนขางสง ส ม าล โชค ดอ นน ต * ห นส วนสายงาน

ตรวจสอบบญชของแกรนท ธอนตน ประเทศไทย ใหความเหนวา “ไมใชเรองทนาแปลกใจเลยสาหรบประเทศไทยและอกหลายประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทผหญงจะอยในบทบาทของผบรหารระดบสง ชาวเอเชยลวนใหความสาคญกบครอบครวอยางมาก และผหญงมกจะมบทบาทสาคญในบานมาเสมอ โดยเฉพาะเรองทเกยวของกบการเงน ดงนนเมอเวลาผานไป โลกธรกจมการเตบโตขน บทบาทเหลานกได

กลายเปนความคนเคยสาหรบผหญงเรา แนวโนมการเพมขนของผหญงในบทบาทของผบรหารในไทยจงกลายเปนขอพสจน และสงเหลานยงคงแผขยายไปทวอาเซยน เชนเดยวกบทเราเหนโอกาสทเพมขนจากการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ซงสงผลใหเกดความตองการในการจางงานมากขน รวมถงความจาเปนในการเพมความหลากหลายในททางานอยางตอเนอง”

*ขอมลจากเวบประชาไท ๘ มนาคม ๒๕๕๗

๘

สดสวนหญงชายในการบรหารและการเมองระดบชาต ในการบรหารและการเมองระดบชาต ผหญงทดารงตาแหนงทมอานาจในการตดสน มจานวนนอย

กวารอยละ ๒๐

๙

ตารางท ๑ สดสวนหญงชายของผสมครและผไดรบเลอกตงเปน ส.ส. และ ส.ว.

วน/เดอน/ป ทเลอกตง ผสมครรบเลอกตง ผไดรบเลอกตง หญง ชาย หญง ชาย

การเลอกตง ส.ส. ๑๘ เม.ย. ๒๕๒๖ ๕๔ ๑,๘๒๖ ๑๓ ๓๑๑ ๒๗ ก.ค. ๒๕๒๙ ๓๖๒ ๓,๔๕๑ ๑๒ ๓๓๕ ๒๔ ก.ค. ๒๕๓๑ ๓๖๖ ๓,๖๑๒ ๑๐ ๓๔๗ ๒๒ ม.ค. ๒๕๓๕ ๒๑๒ ๒,๗๔๒ ๑๒ ๓๔๘ ๑๓ ก.ย. ๒๕๓๕ ๒๔๒ ๒,๑๗๕ ๑๕ ๓๔๕ ๒ ก.ค. ๒๕๓๘ ๒๔๒ ๒,๓๗๒ ๒๔ ๓๖๗ ๑๗ พ.ย. ๒๕๓๙ ๓๖๐ ๑,๙๕๐ ๒๒ ๓๗๐ ๖ ม.ค. ๒๕๔๔ ส.ส. แบงเขต ๓๕๒ ๒,๔๓๐ ๓๒ ๓๖๘ ส.ส. บญชรายชอ ๑๔๘ ๗๙๒ ๗ ๙๓ ๖ ก.พ. ๒๕๔๘ ส.ส. แบงเขต ๑๘๒ ๑,๕๗๓ ๔๗ ๓๕๓ ส.ส. บญชรายชอ ๙๙ ๔๘๓ ๖ ๙๔ ๒๓ ธ.ค. ๒๕๕๐ ส.ส. แบงเขต ๕๗๔ ๓,๓๒๐ ๕๔ ๓๔๖ ส.ส. บญชรายชอ ๒๖๘ ๙๘๗ ๗ ๗๓ ๓ ก.ค. ๒๕๕๔ (แบงเขตและบญชรายชอ) NA NA ๗๙ ๔๒๑ การเลอกตง ส.ว. ๔ ม.ค. ๒๕๔๓ ๑๑๕ ๑,๔๑๗ ๒๐ ๑๘๐ ๑๙ เม.ย. ๒๕๔๙ ๑๙๖ ๑,๒๘๑ ๔๖ ๑๕๔ ๑๙ ก.พ. ๒๕๕๑ (คณะกรรมการสรรหา) ๑๖๑ ๙๒๖ ๑๒ ๖๒ ๒ ม.ค. ๒๕๕๑ (การเลอกตง) ๖๔ ๔๔๑ ๑๒ ๖๔ ๑๒ เม.ย. ๒๕๕๔ (คณะกรรมการสรรหา) NA NA ๑๓ ๖๐

ทมา: สถาบนวจยบทบาทหญงชายและการพฒนา รวบรวมจาก สานกงานคณะกรรมการการเลอกตง ตงแตป ๒๕๒๖-๒๕๕๔ มการเลอกตง ส.ส. ๑๑ ครง ผหญงไดรบการเลอกตงเฉลยตากวารอยละ ๑๐ ของผหญง ทลงสมคร และป ๒๕๔๓ เรมมการเลอกตง ส.ว. โดยทง ๔ ครง มผหญงไดรบการเลอกตงเฉลยตากวารอยละ ๒๐

๑๐

อปท. จานวน นายกชาย หญง

องคการบรหารสวนจงหวด 76 68 8เทศบาลนคร 30 27 3เทศบาลเมอง 172 159 13เทศบาลตาบล 2,081 1,992 89

องคการบรหารสวนตาบล 5,492 5,170 322องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ (เมองพทยา)

1 1 0

รวม 7,852 7,417 435

รอยละ 93.43 5.54

จานวนผบรหาร อปท. จาแนกเพศ ป 2556

93.43

5.54

นายก อปท.

นายก ชาย

นายก หญง

ทมา : กรมการปกครองสวนทองถน ขอมล ณ 30 สงหาคม 2556

ตารางท ๒ สดสวนหญงชายในการบรหารและการเมองระดบทองถน ป ๒๕๕๓

ตาแหนง จานวนรวม หญง รอยละ ชาย รอยละ ระดบจงหวด

ผวาราชการจงหวด ๗๔ ๐ ๐.๐๐ ๗๔ ๑๐๐ รองผวาราชการจงหวด ๑๖๘ ๗ ๔.๑๗ ๑๖๑ ๙๕.๘๓ นายอาเภอ ๘๗๖ ๔ ๐.๔๖ ๘๗๒ ๙๙.๕๔ ปลดอาเภอ ๖,๐๙๗ ๑,๕๒๒ ๒๔.๙๖ ๔,๕๗๕ ๗๕.๐๔

ระดบทองถน นายกองคการบรหารสวนจงหวด ๗๕ ๗ ๙.๓๓ ๖๘ ๙๐.๖๗

สมาชกสภาจงหวด ๑,๕๑๙ ๑๙๓ ๑๒.๗๑ ๑,๓๒๖ ๘๗.๒๙ นายกเทศบาลนคร ๒๕ ๔ ๑๖.๐๐ ๒๑ ๘๔.๐๐

สมาชกเทศบาลนคร ๔๓๓ ๕๒ ๑๒.๐๑ ๓๘๑ ๘๗.๙๙ นายกเทศบาลเมอง ๑๔๒ ๑๒ ๘.๔๕ ๑๓๐ ๙๑.๕๕

สมาชกเทศบาลเมอง ๑,๗๔๖ ๒๑๕ ๑๒.๓๑ ๑,๕๓๑ ๘๗.๖๙ นายกเทศบาลตาบล ๑,๘๔๐ ๑๒๐ ๖.๕๒ ๑,๗๒๐ ๙๓.๔๘

สมาชกเทศบาลตาบล ๑๖,๓๐๖ ๒,๔๒๙ ๑๔.๙๐ ๑๓,๘๗๗ ๘๕.๑๐ นายกองคการบรหารสวนตาบล ๔,๘๖๙ ๓๑๖ ๖.๔๙ ๔,๕๕๓ ๙๓.๕๑

สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ๑๐๕,๔๐๔ ๑๔,๐๗๔ ๑๓.๓๕ ๙๑,๓๓๐ ๘๖.๖๕ กานน ๖,๙๖๙ ๒๙๒ ๔.๑๙ ๖,๖๗๗ ๙๕.๘๑ ผใหญบาน ๖๘,๕๙๙ ๔,๕๐๗ ๖.๕๗ ๖๔,๐๙๒ ๙๓.๔๓

ทมา: สถาบนวจยบทบาทหญงชายและการพฒนา เรยบเรยงจาก กองการเจาหนาท และสานกบรหารการปกครองทองท กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

๑๑

ตารางท ๓ จานวนผบรหารและสมาชกสภาทองถน ป ๒๕๕๓

อปท. นายก รองนายก ทปรกษา เลขา สมาชก รวม

ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง รวม

องคการบรหารสวนจงหวด ๖๘ ๗ ๙๐ ๑๓ ๑๐๒ ๑๐ ๗๕ ๑๗ ๑,๓๒๖ ๑๙๓ ๑,๖๖๑ ๒๔๐ ๑,๙๐๑

เทศบาลนคร ๒๑ ๔* ๕๗ ๕ ๓๖ ๒ ๒๓ ๖ ๓๘๑ ๕๒ ๕๑๘ ๖๙ ๕๘๗

เทศบาลเมอง ๑๓๐ ๑๒* ๒๒๙ ๒๗ ๑๒๕ ๑๖ ๗๘ ๒๙ ๑,๕๓๑ ๒๑๕ ๒,๐๙๓ ๒๙๙ ๒,๓๙๒

เทศบาลตาบล ๑,๗๒๐ ๑๐๓* ๒,๐๓๘ ๒๖๗ ๙๒๒ ๑๐๐ ๘๔๖ ๒๙๐ ๑๓,๘๗๗ ๒,๔๒๙ ๑๙,๔๐๓ ๓,๒๐๖ ๒๒,๖๐๙

องคการบรหารสวนตาบล ๔,๕๕๓ ๒๙๙* ๗,๑๒๑ ๖๙๗ ๖๖๗ ๕๗ ๒,๙๓๘ ๙๐๓ ๙๑,๓๓๐ ๑๔,๐๗๔ ๑๐๖,๖๐๙ ๑๖,๐๔๗ ๑๒๒,๖๕๖

การปกครองพเศษ ๒ ๐ ๔ ๐ ๕ ๐ ๔ ๑ ๒๒ ๒ ๓๗ ๓ ๔๐ รวม ๖,๔๙๔ ๔๕๙ ๙,๕๓๙ ๑,๐๐๙ ๑,๘๕๗ ๑๘๕ ๓,๙๖๔ ๑,๒๔๖ ๑๐๘,๔๖๗ ๑๖,๙๖๕ ๑๓๐,๓๒๑ ๑๙,๘๖๔ ๑๕๐,๑๘๕

รอยละ ๙๓.๔๐ ๖.๖๐ ๙๐.๔๓ ๙.๕๗ ๙๐.๙๔ ๙.๐๖ ๗๖.๐๘ ๒๓.๙๒ ๘๖.๔๗ ๑๓.๕๓ ๘๖.๗๗ ๑๓.๒๓

ทมา: กรมสงเสรมการปกครองทองถน * ขอมล ณ วนท ๒๙ ม.ย. ๕๓

การบรหารและการเมองระดบทองถนมผหญงประมาณรอยละ ๑๐ ยกเวนตาแหนงเลขาฯ ทมผหญงรอยละ ๒๓.๙๒

รอยละของขาราชการพลเรอนหญงชาย

จาแนกตามประเภทตาแหนง ป 2555

ทมา : สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

ผหญงในภาคราชการในภาพรวมมสดสวนมากกวาผชาย แตพบวาเมอขนสตาแหนงผบรหารกลบมสดสวนนอยกวาอยางเหนไดชด

๑๒

๑.๓ การพฒนาดวยแนวคด Gender and Development – GAD ประเทศไทยจงเรมนาแนวคดบทบาทความสมพนธหญงชาย (Gender Perspective) หรอแนวคด

Gender and Development – GAD เปนยทธวธทจะแกไขปญหาและสงเสรมสถานภาพผหญง แนวคดนจะชวยอธบายความเปนมาของปญหาได เชน ปญหาโรคเอดส โรคตดเชอ โรคทางเพศสมพนธ ยาเสพตด เหลา บหร การทบต พฤตกรรม สาสอน และความรนแรงตางๆ วาสาเหตของการเกดปญหา (risk factors) เหลานลวนมาจากความไมเสมอภาคทางสงคมระหวางหญงและชาย รวมทงชนชน ชาตพนธ อาย ฯลฯ เชน ถาผทถกกระทาเปนผหญง บวกความเปนเดก และบวกความเปนคนชายขอบเขาไป จะยงถกกระทามากยงขน เนองจากดอยประสบการณทางสงคม

กรอบแนวคดบทบาทความสมพนธหญงชาย (Gender) จะอธบายสาเหตตางๆ และบอกภารกจของกลไกระดบชาตวา ตองสงเสรมสถานภาพสตรในสงคมใหดขน จงตองสรางกระบวนการทางาน กลวธ ทผทางานนโยบายเองกตองสรางใหเกดความเสมอภาคทงตวเอง (ผปฏบต) และตอประชาชนหญงชายทเปนผรบประโยชน และไมเฉพาะเราผปฏบตงานระดบกลางทเปนผกาหนดนโยบายเทานนทเปนผรบประโยชน แตผปฏบตงานในพนท เชน เจาหนาทอนามย แพทย พยาบาล เจาหนาทยตธรรม ราชทณฑ ตารวจ ผพพากษา อยการ กสามารถเปนทงผรบประโยชนและผลงมอปฏบต รวมทงจะชวยกนใหเกดนโยบาย โครงการ กจกรรม และงบประมาณได

การวางแผนการพฒนา เปนวธการทรฐบาลใชมากทสดในการนาไปสเปาหมายการพฒนา แตการวางแผนการพฒนายงขาดมมมองจากสตร ซงเปนประชากรครงหนงของประเทศ บอยครงทผหญงมกจะถกมองขามไปอยางไมตงใจ เพราะผกาหนดนโยบายและนกวางแผนไมตระหนกวานโยบายและโครงการพฒนาบางอยางมผลกระทบตอผหญงและผชายแตกตางกนและไมเทาเทยมกน ผหญงจะเปนเพศทอยกลมลางสดของทกกลมเปาหมาย และบอยครงทนโยบายและโครงการตางๆ ไดเคลอนไปสกระแสหลกของสงคม โดยไมมผลประโยชนตกถงกลมเปาหมายทเปนสตรเลย นกวางแผนมกจะถอวา ผหญงและเดกตองพงพาผชาย และ นกวางแผนกคดวาผชาย เปนผหารายไดหลกของครอบครว แตในความเปนจรงนนเปนไดทงผชายและผหญง และบางครงผหญงเทานนทเปนผรบผดชอบตอการอยรอดของครอบครว

การนา ความหลากหลาย / มตหญงชาย

(วถชวต บทบาท ประสบการณ ความตองการ

ความสนใจฯทแตกตางกนระหวางกลมตางๆ)

มาพจารณาในการกาหนดนโยบาย โครงการ การ

บรหาร การเงน ตลอดจนวธปฏบตงานขององคกร

เปาหมาย คอ ความเสมอภาค เปนธรรม

36

ในฐานะผใหบรการ

- ขาราชการ

ในฐานะผรบประโยชน / บรการ

- ประชาชน

37 จงเกดการพยายามทาใหโครงการการบรการสประชาชน แมจะเปนโครงการยอยตางๆ เพอใหโอกาส

และผลประโยชนทเทาเทยมแกผหญงและผชาย เพอทจะเปลยนคาวา “ผหญง” (Women) ซงเปนเพศหญง มาเปนคาทเปนกลางมากขน ดงนนจงใชคาวา “Gender” (หญงชาย) เพอบงบอกถงนยความแตกตางในบทบาท และ

๑๓

ความรบผดชอบของหญงและชาย แนวคดบทบาทความสมพนธหญงชาย เปนการพฒนาเนนบทบาทความสมพนธหญงชาย ผหญงตองเปนผลงมอกระทาเอง เปนการพฒนาแบบองครวม เนนความตองการเชงโครงสราง เกดความ เสมอภาค สรางผหญงใหมศกยภาพ และอานาจในการตดสนใจดวยตนเอง (Empowerment) เปลยนสถานภาพของผหญงใหเสมอภาค เปนการพฒนาทผสมผสานการนาบทบาทความสมพนธหญงชายเปนกระแสหลกในการดาเนนงาน (Gender Mainstreaming)

ทศนคตของขาราชการ ตอความเสมอภาค รวมไปถง

ความหมายและเปาหมาย เปนประเดนทโตแยงและ

เหนตางกนในหลายมต

◦ ความเสมอภาคระหวางหญงชายไมเปนปญหา

◦ ไมเหนความเชอมโยงระหวางความเสมอภาคระหวางหญงชายและภารกจหลกของสวนราชการ

38

๑.๔ ประโยชนของการเขาใจ Gender : ความเปนหญงความเปนชาย สงคมกาหนดสรางความเปนหญงเปนชายแตกตางกนไปแตละสงคมและกาลเวลา ผหญงและผชาย

ในสงคมตางกเรยนรการสราง และแสดง “บทบาทความเปนหญงความเปนชาย” (gender roles) จากคนรนหนงสคนอกรนหนง ทงจากทบาน ชมชน และสงคม

แนนอนวาทงผหญงและผชายไมสามารถสรางบทบาทความเปนหญงความเปนชายตามทตนเองตองการอยางแทจรงได เพราะบทบาทความเปนหญงความเปนชายนเปนเรองของความสมพนธและความคาดหวงระหวางกน นอกจากน สงคมยงมกเชอมโยง “บทบาทความเปนหญงความเปนชาย” กบ “บทบาทเพศ” เชน เมอผหญงมบทบาททางเพศในการตงครรภ คลอดลก และมเตานม ผหญงจงมหนาทเลยงลก ทงทแทจรงแลวการเลยงดลกเปนบทบาทความเปนหญงความเปนชายทสงคมกาหนดขน ผหญงจงไมจาเปนตองมบทบาทเลยงลกเองเสมอไป โดยผชายอาจมบทบาทเปนผเลยงลกแทนผหญงกได

“บทบาทความสมพนธหญงชาย” (Gender Relations) จงเปนความสมพนธระหวางความเปนหญงความเปนชาย เปนบทบาททถกกาหนดขนตามความคาดหวง และตามสภาพทางเศรษฐกจ การเมอง สงคม ครอบครว อกทงยงเกยวเนองกบอาย ชนชน เชอชาต เผาพนธ ศาสนา ความเชอ คานยม สภาพภมศาสตร อกดวย

กลาวไดวา “บทบาทความสมพนธหญงชาย” นน เกดขนทงในระดบมหภาคคอในระบบโครงสรางสงคม ซงหลอหลอมและกาหนดสรางขนผานสถาบนตางๆ เชน ระบบเศรษฐกจ ครอบครว ศาสนา การเมอง กฎหมาย นโยบายองคกร หรอกลมคนตางๆ และในระดบบคคลทเปนการกระทาระหวางหญงชาย ดงนนหากความสมพนธทงสองระดบเปนไปในลกษณะทปรองดอง ไมละเมดตอกน ไมเอาเปรยบขมแหง กเปนความสมพนธทเสมอภาค แตถาเปนความสมพนธในลกษณะของการครอบงา ใชอานาจ รงแก กระทาเพอละเมดสทธตางๆ และแสวงหาประผลประโยชนกจะเปนความสมพนธทไมเสมอภาค

๑๔

ในบางสงคม บทบาทความสมพนธหญงชายกเปลยนแปลงไดงาย แตบางสงคมเปลยนแปลงยาก การเปลยนแปลงจงเปนเรองของการปรบความสมพนธระหวางหญงชาย และระบบโครงสรางทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง และแมแตครอบครวดวยนนเอง

ดงนนโดยสรป บทบาทความสมพนธหญงชาย (Gender Relations) คอ ความสมพนธเชงอานาจระหวางหญงกบชายทสงคมสรางขน จากนนกกาหนดและคาดหวงวาผหญงและผชายควรจะมบทบาทเปนอยางไร บทบาทความสมพนธหญงชายนมการเรยนร ถายทอด ผานทางศาสนา การศกษา เพลง สภาษต ประวตศาสตร นยาย สอตางๆ รวมถงการอบรมสงสอนในครอบครวตลอดเวลา แตกตางกนไปในแตสงคม และยงสมพนธกบ ชนชน อาย ชาตพนธ อกดวย

ประโยชนของการเขาใจ Gender

ในแงของการดาเนนชวต การเขาใจทมาของ gender ทาใหเหนวา แบบแผนการดาเนนชวตของหญงและชายถกสรางขนมาภายใตบรบททางสงคม เมอสงคมเกดการเปลยนแปลง gender กควรจะสามารถเปลยนแปลงไดเพอใหสอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนไป เชน ในสงคมสมยใหม ผหญงสวนใหญไมไดเปนแมบานอยางเดยว แตออกมาทางานนอกบานเหมอนกบผชาย ดงนน วธคดเรองการทางานบานและเลยงดลก กควรจะตองมการเปลยนแปลงดวยเชนกน ผชายและผหญงควรจะตองชวยกนทาหนาทดงกลาวเพอไมใหผหญงตองแบกภาระมากเกนไป ถาเราเขาใจวา gender เปนสงทมนษยสรางขน กจะชวยใหเราปรบตวกบเงอนไขทเปลยนแปลงไปไดงายขน เปดโอกาสใหความสมพนธระหวางหญงชายดขน และยงนาไปสการเปดพนทใหกบเพศทสามหรอเพศสภาวะทางเลอกอนๆ อกดวย

ในแงของงานพฒนา ถาโครงการพฒนาสนใจวา gender วาในแตละชมชนมลกษณะอยางไร หญงและชายมหนาทอะไร กจะสามารถคดกจกรรมหรอโครงการใหสอดคลองกบชมชนนนไดดขน เชน ในสงคมชนบทบางชมชน ผหญงมหนาทเลยงไก แตเมอรฐมโครงการสงเสรมการเลยงไก กลบเชญผชายมาเขารวมโครงการอบรม โครงการดงกลาวกจะไมประสบความสาเรจเพราะไมสนใจเรองเพศสภาวะ ทาใหคดโครงการทไมสอดคลองกบความเปนจรงในพนทนนๆ

๑๕

เมอเขาใจ gender จะทาใหเรามจตสานกในเรองเพศภาวะ (gender awareness) ทาใหเขาใจวามความแตกตางระหวางผชายและผหญงทถกกาหนดโดยสงคม และมพนฐานมาจากการททงผชายและผหญงไดเรยนรในภายหลง ทมผลกระทบตอความสามารถในการเขาถงและควบคมทรพยากรของผชายและผหญงทแตกตางกนไปดวย และเราควรทาความเขาใจนไปประยกตใชในการดาเนนนโยบายโครงการ โปรแกรมการพฒนาตางๆ เพอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทยตธรรมสาหรบทงเพศชายและเพศหญง

ในแงวชาการ gender เปนแนวความคดทสามารถนามาใชชวยในการวเคราะหและอธบายเพอใหเขาใจปรากฏการณทางสงคมไดดยงขน เชน การศกษาเรองการขายบรการทางเพศของสงคมไทย ผลการศกษามกสรปวาผหญงในภาคเหนอและภาคอสานเขาสอาชพนโดยมสาเหตมาจากความยากจน การไมมการศกษา และความตองการทางานทสะดวกสบาย ซงผลการศกษาเชนนเนนสาเหตทเปนเรองของฐานะและปจเจกบคคล ไมคอยคานงถงสาเหตทมาจากโครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม แตเมอนา gender มาใชในการวเคราะห จะพบวาวฒนธรรมสงคมภาคเหนอและภาคอสานไดสรางเพศสภาวะใหลกชายตอบแทนพอแมดวยการบวชเรยน สวนลกสาวตอบแทนโดยการเปนผเลยงดพอแม เมอบรบททางสงคมเกดการเปลยนแปลง ผหญงไมมทดนในการผลตเหมอนเชนในอดต ไมไดรบการศกษาเทากบผชาย/ลกชาย แตสงคมกยงคาดหวงและเรยกรองใหผหญง/ ลกสาวมบทบาทเหมอนเดม ความคดเรองเพศสภาวะแบบนจงผลกดนใหผหญงภาคเหนอและอสานเขาสอาชพขายบรการเพอทาหนาทของตนใหสมบรณ ดงนน การนา gender มาชวยในการวเคราะหปรากฏการณทางสงคมกอาจจะทาใหไดผลการศกษาทครอบคลมยงขน หรอแมแตแตกตางกนออกไปได

๑.๕ ความเสมอภาคระหวางหญงชาย ตวอยางทนยมนามาอธบาย ไดแก นทานเรองสนขจงจอกกบนกกระสา หากเราเอาอาหารใสโถทรงสง

ใหนกกระสากบสนขจงจอก ใครจะกนอาหารในภาชนะนนได แนนอนคาตอบกคอ นกกระสาเพราะมนมปากยาว สามารถจกลงไปในโถทรงสงนนได ขณะเดยวกนหากเราเอาอาหารใสจานแบน สนขจงจอกกจะสามารถกนอาหารไดสะดวก แตนกกระสาจะกนไดไมเตมทเพราะจก ลงไปกกระเดนไปหมด จะเหนวานกกระสากบสนขจงจอกมโอกาสไดกนอาหารเหมอนกน แตความแตกตางทางสรระของสตวทงสองชนด และภาชนะใสอาหารกทาใหสตวทงสองไดกนอาหารแตกตางกน

นนคอ ความเสมอภาค ไมไดหมายความวา แตละบคคลควรไดรบทรพยากร หรอการปฏบตทเหมอนกนทกประการ แตหมายถง การคานงถงความแตกตางในปญหา ความตองการ โอกาส และศกยภาพของแตละบคคลนนเอง

11

ทรพยากรและสทธทเทากนหรอเหมอนกนทรพยากรและสทธทเทากนหรอเหมอนกน ไมใชหลกประกนวาทกคนจะไดรบความเปนธรรมไมใชหลกประกนวาทกคนจะไดรบความเปนธรรม

๑๖

เราสบสนวา ทงผหญงและผชายจะตองมบทบาทเหมอนกนทกประการ เชน o หากผชายไปรบในสงครามได ผหญงกตองไปได o หากผชายตองไปทางานในพนทเสยงเวลากลางคน ผหญงกตองไปได o หากผชายเทยวเตร ขเมา มกกได ผหญงกเทยวเตร ขเมา มกกได

แทจรงไมใช ผหญงและผชายไมจาเปนตองมพฤตกรรม บทบาทเหมอนๆ กน เพราะผหญงและผชายตางกมความตองการสวนบคคล และบทบาททสงคมมอบใหแตกตางกน ...ดงนน

o ทงผหญงและผชายอาจไมตองการไปรบในสงคราม o ทงผหญงและผชายอาจไมตองการไปทางานในพนทเสยงเวลากลางคนเหมอนๆ กน o พฤตกรรมเทยวเตร ขเมา มกก เปนพฤตกรรมทไมเหมาะสม ดงนนทงผหญงและผชาย

ไมจาเปนตองมพฤตกรรมดงกลาว

เราสบสนวา o การสงเสรมความเสมอภาคเปนปญหาเฉพาะของผหญง o การสงเสรมความเสมอภาคจะทาใหเกดความขดแยง o การสงเสรมความเสมอภาค คอ การทผหญงออกมาตอส

เพอลดบทบาทและอานาจของผชาย

แทจรงไมใช แตการสงเสรมความเสมอภาค o เปนการเสรมพลงศกยภาพทแตกตางของทงผหญงและผชาย o ใหผหญงและผชายไดใชศกยภาพทตนมอยางเตมท o ไมใชเพมภาระงาน แตเปนการสอดแทรกประเดนการสงเสรมความเสมอภาคในทกขนตอน

ของเนองาน

เชนเดยวกบเรองความเสมอภาคหญงชาย หญงและชายมความตางกน

ทงทางรางกายและทางสงคม ซงหญงมกดอยโอกาสกวาชาย เดกมกดอย

โอกาสกวาผใหญ จงควรมมาตรการพเศษชวคราว เพอใหผหญงหรอเดก

สามารถใชสทธของตนไดอยางเทาเทยม

คนทงสามมความสงไม

เทากน การใหกลองตอขา

คนทงสาม อยางเทาๆ กน

คนทเต ยทสด กยงมองไม

เหนเทากบคนอน

วธการทใหเกดความเสมอภาค กคอ การแบงกลอง

ใหสอดคลองกบขอจากดและความตองการของแตละคน

68

๑๗

การนาแนวคดมตหญงชาย ไปบรณาการในองคกร

๒.๑ การวเคราะหบทบาทความสมพนธหญงชาย (Gender Analysis) แนวคด GAD อาศยการวเคราะหบทบาทความสมพนธหญงชาย (Gender Analysis) เปน

กระบวนการสาคญทใชในการวางแผน ดาเนนการ และประเมนผลโครงการพฒนาตางๆ (ซงในการวางแผนการพฒนาทผานมามกจะละเลยบทบาทความสมพนธระหวางหญงชายทเกดขนในบรบทและโครงสรางทางสงคมนนๆ)

การวเคราะหบทบาทความสมพนธหญงชายนน เปนเครองมอสาคญทองคกรตางๆ อาท WHO ILO UNESCO UNDP เปนตน รวมถงนกวชาการสรางขนเพอใชตรวจสอบและทาความเขาใจมตของความสมพนธทหญงชายกระทาตอกนในสงคม UNDP ไดใหความหมายการวเคราะหบทบาทความสมพนธหญงชาย วาเปน สวนหนงของการวเคราะหเศรษฐกจสงคม เปนการวเคราะหนโยบายและแสดงใหเหนวานโยบายสาธารณะตางๆ ทกาหนดขนนน มผลตอผหญงและผชายตางกนอยางไร

ซงในทน จะใชแนวการวเคราะหบทบาทความสมพนธหญงชายขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) เปนแนวทางหลกในการจาแนกและทาความเขาใจวา หนง ผหญงและผชายมหนาทอะไร และเหตใดจงมหนาทเชนนน ซงกคอการแบงการทางานของผหญงและผชายตางกนอยางไร และเหตใดจงเปนเชนนน สอง ผหญงผชายมทรพยากรและสามารถใชทรพยากรไดอยางเสมอภาคหรอไม และหากไมเสมอภาคใครเปนผมโอกาสหรอ ไดควบคมการใชทรพยากรตางๆ สาม ผหญงและผชายมความตองการและปญหาตางกนหรอไม อยางไร และ ส โครงสรางทางสงคมไดแก เศรษฐกจ สงคม การเมอง ไดเปดโอกาสหรอกาหนดอปสรรคระหวางผหญงและผชายหรอไม อยางไร และเหตใด

หนง การแบงงานระหวางหญงและชาย (Gender Division of Labor) การกาหนดสรางของสงคม ทงใน “บทบาทเพศ” และ “บทบาทความสมพนธหญงชาย” กอใหเกด

การจดแบงหนาทความรบผดชอบระหวางหญงชาย ในอดต บานไดรบการกาหนดใหเปนพนทภาระความรบผดชอบของผหญง ในขณะทสงคมภายนอกเปนพนทของชาย อยางไรกตาม การแบงงานระหวางหญงชาย ไมตายตวและหยดนง หากแตเปลยนแปลงตลอดเวลา

ประเภทของงาน

งานการผลต (Productive Tasks) เปนการทางานททงผหญงและผชายชวยกนสราง หรอเปลยนจากวตถดบใหกลายเปนสนคาและบรการทมมลคาและบรการตางๆ งานเหลานอาจจะทากนภายในครอบครว เชน การทอผา จกสาน หรอเปนงานทเกดในโรงงานอตสาหกรรม รานคา บรษท ไรนา เปนตน งานผลตเปนงานทสรางมลคาเปนตวเงนได เพราะเปนการใชแรงงานในตลาดแรงงานเพอแลกเปลยนเปนเงนหรอคาตอบแทน แตการทางานผลตสาหรบบางคนอาจไมกอใหเกดรายไดแกผทางาน เชน การชวยงานคาขายของครอบครว การทางานในไรนาของครอบครว อยางไรกตาม งานการผลตของผหญง มกไดรบคาตอบแทนทแตกตางจากงานผลตของผชาย แมจะเปนงานชนดเดยวกน หรอแมแตไมไดรบคาตอบแทนเลยกม

๑๘

ก ารแ บ งง านท ไม เสม อ ภาคทา ให เก ด ป ญ หาอะ ไรก บ ผ ห ญ ง แ ละ ผ ช าย ?

งานก ารผ ล ต / ใน บ าน

ช ว โม งก ารทา ง าน

•เวล าพ กผ อ น•กา ร เข าร ว ม ใน ส งค ม•ก า รพ ฒ น าต น เอ ง•ค วามก า วห น า•ค วามเจ บ ป วย

ใคร ทา ? ทา อ ะ ไร? ใคร ทา ม าก /น อย ? ค า ตอบ แทน?ได รบ ความ ก าวห น า?

งานในบาน (Reproductive Tasks) งานนกเปนงานของทงผหญงและผชายเชนกน แตสงคมสวนใหญมกจะมอบหมายงานเหลานใหแกผหญง เชน การเลยงดเดก การทาอาหาร งานทาความสะอาดบาน งานดแลคนปวย ซงงานเหลานสวนใหญไมมการจายคาตอบแทนเปนตวเงน และไมคอยใหคณคาเทากบงานทกอใหเกดผลผลต ทงๆ ทหากเราให “คนอนนอกบาน” มาทางานเหลาน “คนอนนอกบาน” เหลานนกจะไดรบคาตอบแทน ซงผหญงทมบทบาทรบผดชอบในบานไมเคยไดรบคาตอบแทน

ผหญงตองทาทง ”งานบาน”และ”งานการผลต” แตเมอสภาพเศรษฐกจ สงคม ประวตศาสตร วฒนธรรมเปลยนแปลงไป ผหญงทวโลกตองออกจาก

พนทเดมของตนเขาสระบบการผลตของสงคม พนทภาระความรบผดชอบในเรองงานของผหญงจงขยายจากบานสการผลตตางๆ ในสงคม ไมวาจะเปนการผลตทางดานเกษตรในไรนา การเปนแรงงานเพอผลตในโรงงานอตสาหกรรม หรอแมแตภาคบรการและวชาชพตางๆ ผหญงตองเขามาทางานเคยงบาเคยงไหลกบผชายเพอชวยใหครอบครวอยรอด แตภาระความรบผดชอบในบานกยงผกตดกบผหญง “งานในบาน” นบแตการเลยงดเดก การจดหาและเตรยมอาหารสาหรบทกคน การดแลคนปวย คนชรา การทาความสะอาด กยงเปนหนาทของผหญง งานของผหญง จงเกดขนทงทบานและททางาน

ชวโมงการทางานของผหญงยาวนานกวาผชาย จากภาระความรบผดชอบทผหญงตองทาทงงานบานและงานการผลต ชวโมงการทางานของผหญง

จงยาวนานกวาของผชาย ทาใหผหญงมเวลาพกผอน เขารวมกบกจกรรมสงคมหรอการพฒนาตนเองนอย ในขณะทสงคมคาดหวงใหชายเนนความรบผดชอบแตเฉพาะงานผลต ผชายอาจเขามารบผดชอบ

ชวยงานในบานบาง แตกไมใชหนาทซงตองรบผดชอบ เปนการชวยแบงเบาภาระหรอชวยเหลอ เมอผหญงตองเขาไปมสวนรวมรบผดชอบหลกในการผลต

นอกจากน แมแตในงานผลตตางๆ ผหญงกยงถกเลอกปฏบต และไมไดรบความเสมอภาค เชน การไดรบคาแรงไมเทาเทยมกบผชาย โอกาสไดเลอนขน หรอความกาวหนานอยกวาผชาย ถกใชคณสมบตทางบทบาทความเปนหญง เชน วางาย อดทน หวออน เพอเพมผลผลตและสะดวกตอการควบคม การปฏบตงานมกไดรบมอบหมายงานทไมมโอกาสพฒนาทกษะ หรองานทผชายไมยอมทา หรองานทสอดคลองกบบทบาทเพศ และบทบาททางสงคมของผหญงเทานน

๑๙

สอง การเขาถงและการควบคมทรพยากรและผลประโยชนตางๆ ประเดนสาคญของเรองการเขาถงและการควบคมทรพยากรและผลประโยชนตางๆ ในมตทาง

บทบาทและความสมพนธระหวางเพศหญงและชายทตองมการพจารณา กคอ

ใครเปนผเขาถงหรอไดรบทรพยากร ซงพบวาทงผหญงและผชายสามารถเขาถงทรพยากร แตผหญงมกจะขาดโอกาสในการเขาถงทรพยากรทสาคญ เชน การเปนเจาของทดน การศกษา โดยเฉพาะอยางยงหากทรพยากรมความจากด ความเปนผชายมกจะทาใหผชายไดรบโอกาสกอนผหญง (ไมใชความสามารถหรอศกยภาพ)

และเมอเขาถงทรพยากรนนแลว ผนนสามารถมอานาจในการควบคมหรอตดสนใจ ในการใชอยางแทจรงหรอไม พบไดมากทผหญงเปนผทเขาถงทรพยากรและคดวาตนมอานาจในการควบคมหรอตดสนใจใชทรพยากรนน แตในความเปนจรงผหญงไมไดมอานาจในการตดสนใจใชทรพยากรนนๆ อยางแทจรง

การไดรบประโยชนจากทรพยากรถอเปนประเดนทสาคญมาก เพราะสวนใหญผหญงมกเปนผลงแรงแสวงหาทรพยากร แตเมอไมมอานาจในการตดสนใจหรอควบคมการใชอยางแทจรง ประโยชนทควรจะไดจากการมทรพยากร จงมกตกอยทผมอานาจในการตดสนใจใชทรพยากร

“ทรพยากร” ในทน หมายความถงอะไรกตามทผคนในสงคมสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนตอการใชชวตประจาวนของเขาได ทรพยากรอาจะเปนไดทงสงทเปนรปธรรมและนามธรรม เชน ทรพยสน เงนทอง ทดน เมลดพนธพช ปย เวลา แรงงาน ความร ขอมลขาวสาร เทคโนโลย ประสบการณ ทกษะ ความชานาญ เปนตน

สวน ”ผลประโยชน” กคอทรพยากรตางๆ ซงผครอบครองทรพยากรนนๆ สามารถนาไปใชใหเปนประโยชนแกตวได นนคอหมายความวาเขามอานาจในการควบคมการใชทรพยากรของเขา

ในการวเคราะหการเขาถงและการควบคมทรพยากรและผลประโยชนตางๆ จาเปนตองพจารณา ทงระดบมหภาค และจลภาค

การวเคราะหระดบมหภาค

การจดการและการกระจายของทรพยากรตางๆ ทรฐจดใหโดยผานองคกรรฐหรอองคกรเอกชนไปสสงคมนนเปนอยางไร มจดมงหมายในการกระจายเปนระดบชาตเหมอนกนทงประเทศ หรอเฉพาะภมภาค เชน ภาคเหนอ ภาคใต เฉพาะบางชมชน หรอตามลกษณะทางภมศาสตร เชน พนทชายแดน ทรกนดาร

การเขาถงอานาจในการตดสนใจการใชทรพยากรระหวางหญงชายนนเปนอยางไร โดยเฉพาะอยางยงในกลมคนทมลกษณะทางชนชนทแตกตางกน เชน คนททมฐานะดกบคนทมฐานะยากจน คนทมชอเสยง มเกยรตยศทางสงคมกบคนทไมม เปนตน

ปจจยหรอเงอนไขตางๆ เชน การตดสนใจทางการเมองระดบชาต นโยบายพรรคการเมอง กฎหมาย ระบบเศรษฐกจ ศาสนา วฒนธรรม ความเชอ คานยมประเพณ กมสวนในกาหนดใหแบบแผนการกระจายทรพยากรของแตละสงคมหรอชมชนตางกน

ผลทตามมาของการแบงงานระหวางหญงชาย จะตองไมถกพจารณาเฉพาะในประเดนของบทบาทและความสมพนธระหวางหญงชาย แตจะตองพจารณาประเดนของชนชน ชาตพนธ และอาย ดวย

การวเคราะหระดบจลภาค

๒๐

ลกษณะของครอบครวและแบบแผนการผลตของแตละครอบครว ทงงานการผลตและงานครอบครว

การจดการเกยวกบงานการผลตและงานครอบครวของครอบครวและชมชน

สมาชกในครอบครวทมเพศและอายตางกน มสทธและความรบผดชอบเปนอยางไร แตกตางกนหรอไม

• การกระจาย การจดการทรพยากร และใชประโยชนในครอบครวระหวางหญงกบชาย

สาม ความตองการผหญงและผชาย (Gender Needs) เนองดวยในแตละสงคม ตางกมรปแบบความสมพนธเชงอานาจระหวางผหญงและผชายแตกตางกน

ดงนนความตองการของหญงและชายในแตละสงคม จงถกครอบงาแตกตางกนไปตามขนาดของอานาจ ผหญงสวนมากนนไมมโอกาสไดในสงทตวเองตองการ เพราะการครอบงาของชายทงในระดบครอบครว การทางาน สงคม และยงผหญงตกอยในสถานภาพทไมมอานาจตอรองมากเทาไร ผหญงกยงไมมโอกาสแสดงความตองการมากขนเทานน

ในการวเคราะหและจาแนกความตองการของผหญงน พงระลกเสมอวาตองเปนการวเคราะหและจาแนกจากความตองการของผหญงอยางแทจรง ความตองการและปญหาของหญงชายในสงคม จาแนกได ๒ ประการ คอ

ความตองการขนพนฐานของผหญง (Basic Needs) ความตองการขนพนฐานของผหญงและชายน กอกาเนดจากประสบการณจากชวตของผหญงและ

ผชายแตละคนทตองสวมบทบาทตามทสงคมกาหนด ความตองการขนพนฐานน จงมกโยงใยกบบทบาททางเพศ เชน บทบาทการเปนแม การเปนเมย ภาระความรบผดชอบดแลภายในบาน ความตองการขนพนฐานเหลาน ไดแก รายได อาหารและนาสะอาด ทพกอาศย งานทสามารถสรางรายได การไดรบบรการตางๆ ทางสขภาพ การมสทธในการตงครรภ การมเพศสมพนธทปลอดภย เปนตน เงอนไขความตองการเหลานอาจจาเปนอยางมาก และจะตองจดหาตอบสนองอยางทนทวงทสาหรบผหญงบางกลม เชน ผหญงทยากจนมากๆ ผหญงทเปนผอพยพลภย ผหญงทเปนชนกลมนอยในสงคม อยางไรกตาม การสนองตอบตอความตองการขนพนฐานดงกลาวอาจไมไดกอใหเกดการเปลยนแปลงตอสถานภาพทเปนรองในสงคม และลดภาระความรบผดชอบอนหนกหนาของเธอเหลานนได ตวอยางกจกรรมทเกดจากความตองการขนพนฐานนไดแก การไดรบนาสะอาดใช การไดรบการบรการวางแผนครอบครว การศกษาขนพนฐาน ทกษะทวไป เปนตน

ความตองการเชงโครงสรางของผหญง (Structural Needs) โครงสรางทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม มสวนอยางมากในการกาหนดใหผหญงซงม

สถานภาพเปนรองในสงคม สามารถเขาถงโอกาสทเสมอภาคทางเศรษฐกจและสงคม สงคมจะตองใหโอกาส อนเสมอภาคระหวางผหญงกบผชาย ในการทางานทไมถกแบงแยกหรอจากดดวยเพศ ตวอยางกจกรรมซงคานงถงความตองการเชงโครงสราง ไดแก การไดรบการฝกอบรมเพมเตมทกษะเฉพาะ การปรบโครงสรางคาจาง สทธในการถอครองทดน และทรพยสน การไดรบการเลอกตงในทางการเมอง การจดตงกลมหรอสนบสนนผหญงใหม สวนรวมทางสงคม การเมอง เศรษฐกจ การแกไขกฎหมายทเลอกปฏบตเฉพาะเพศ เปนตน โครงการทจะนาไปสการตอบสนองความตองการประเภทนจาเปนตองใชแนวคด GAD

๒๑

ส โอกาสและการกดกนตางๆ (Opportunities and constraints) มตสดทายของความจาเปนในการวเคราะหบทบาทและความสมพนธหญงชายในแตละสงคม กคอ

ความแตกตางในดานเงอนไขทางเศรษฐกจ การเมอง เงอนไขเหลานนาพามาซงการกดกนและการจากดโอกาสสาหรบผหญงในชวตและการทางานทแตกตางกน

การกดกนตางๆ ทเนองมาจากบทบาทความเปนหญงนน ไดหยงรากลกในสงคมไทย และถกมองเปนเรองปกตททงผหญงและผชายจะไดรบความไมเปนธรรมเหลานน หรอกลายเปนมายาคตทควบคไปกบความเปนผหญง ทาใหโอกาสทผหญงจะไดรบเปนเรองทเกดขนไดยาก ยกเวนผหญงเหลานนมทรพยากรดานอนๆ เชน เปนผหญงทมฐานะด เปนผหญงไดรบการศกษาสง ในขณะทผหญงทฐานะยากจน ดอยการศกษา ผหญงตางเผาพนธ วฒนธรรม กจะไมมวนไดรบโอกาสดงกลาว โอกาสและการกดกนจงไมใชอยทตวผหญงเอง แตอยทโครงสรางทางสงคมและผทมบทบาทหรออานาจในสงคมไดบดเบอนความจรงทเกดขน และมกบดเบอนใหเหนวาเปนเพราะตวผหญงเองทไมมศกยภาพ ไมตองการเขาถงโอกาสดงกลาว

เงอนไขทจะตองไดรบการพจารณา ไดแก

เศรษฐกจ เชน ความยากจน การกระจายรายได อตราเงนเฟอ ความสมพนธทางการคาโลก ระดบของโครงสรางการพฒนาพนฐานตางๆ

ธรรมชาต อดมการณ ศกยภาพ และการดาเนนการของหนวยงานตางๆ ทงหนวยงานราชการ องคกรพฒนาเอกชน องคชมชน องคกรททางานเกยวกบผหญง

ความเชอ อดมการณ ทางศาสนา ประเพณ วฒนธรรม และชาตพนธ สงผลตอโอกาสและอปสรรคของการพฒนาดวย เชน ผหญงควรรบผดชอบในบาน

การเมอง ระบอบการปกครองประเทศ และนโยบายของรฐกมสวนสาคญ ประเทศทใชระบบ การปกครองแบบประชาธปไตยกใหโอกาสแกผคนในการมสวนรวมในกจกรรมมาก แตหากมการปกครองแบบเผดจการ ผคนในสงคมกถกจากดสทธตางๆ นโยบายของรฐทไมไดเนนความเสมอภาคระหวางกลมคนตางๆ โดยเฉพาะกลมคนทดอยโอกาสทางสงคม เปนตน

กระบวนการในการออกกฎหมาย การบงคบใชกฎหมาย และกฎหมายทลาสมยและเลอกปฏบต เชน กฎหมายอาญามาตรา ๒๗๖ กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๔๔๕ กรณหมน มาตรา ๑๕๑๖ กรณหยา

ปญหาทางสงคมอนๆ เชน อตราการเพมของประชากร ปญหาการวางงาน การอพยพของแรงงานยายถน แรงงานขามชาต เปนตน

๒.๒ การนาแนวคดบทบาทความสมพนธหญงชายไปบรณาการในองคกร ในการบรณาการแนวคดบทบาทความสมพนธหญงชายในระบบราชการนน ประการแรก ผบรหาร

ทงหลายตองตระหนกถงความสาคญของแนวคดการวเคราะหบทบาทความสมพนธหญงชาย การจดทาขอมลจาแนกเพศ และนาไปใชในองคกร เพอสรางความตระหนกและความเสมอภาคหญงชายในองคกรของตนเสยกอน ประการทสอง บรณาการแนวคดเขาไปในนโยบาย และการวางแผนงานโครงการ กจกรรม ทกระดบ โดยไมแยกขาดจากการทางาน วตถประสงค นโยบายและกลมเปาหมายทองคกรดาเนนการอย ดงนนจงเปนการบรณาการไมใชเตมหรอเพมเขาไปเปนงานใหม แตเปนการใชแนวคดบทบาทความสมพนธหญงชายวเคราะหนโยบาย

๒๒

วางแผน สรางโครงการ กจกรรม ในกลมเปาหมายทองคกรทาอยแลวใหดขน โดยคานงถงสทธและความเสมอภาคทางสงคมมากขน

แนวทางการบรณาการบทบาทความสมพนธหญงชายในองคกร ฝกอบรมเจาหนาท/ผปฏบตงานในองคกร ประชาชนซงเปนกลมเปาหมายขององคกร ทงหญง

ชายใหเขาใจแนวคด สรางความตระหนกและเขาใจรวมกนทงหญงชาย

กจกรรม/โครงการตองมลกษณะครบวงจร วางอยบนพนฐานหลกการการพงพาตนเองทรพยากร วฒนธรรม ความตองการ ทองถน ชมชน และประชาชนทงหญงชาย

กจกรรม/โครงการทเนนการพฒนาดานตางๆ ตองมการสงเสรมเปลยนแปลงสถานภาพ บทบาทความสมพนธหญงชายและความเสมอภาคดวย

กจกรรม เนนการรวมพลงเครอขาย การแลกเปลยนขอมลขาวสาร องคความร ภมปญญา กฎหมาย การจดการ การนาเสนอปญหาตอสาธารณะ (ทาใหเปนปญหาสงคมไมใชปญหาสวนบคคล)

กจกรรม/โครงการทลดการกดกน การเลอกปฏบตในระบบโครงสรางทางสงคม เชน กฎหมาย ขอบงคบ กฎเกณฑตางๆ ทไมเปนธรรม และสงเสรมโอกาสสทธทเทาเทยม

เปดโอกาสใหผหญงไดเขารวมแสดงความคดเหน และเขารวมพฒนาตนเองใหมากทสดทกระดบ อาจใชมาตรการพเศษใหผหญง/เดกหญงมสวนเขารวมทกขนตอนในการดาเนนการ หากจาเปนใหเพมจานวนผหญงในกจกรรม/การดาเนนงาน โดยเฉพาะระดบการตดสนใจ และระวงการถกครอบงาใหเปนบทบาทรอง

สงเสรมผหญงทกกลม ทกระดบ ทงทมและไมมประสบการณเขารวมกจกรรม

ขจดการเลอกปฏบตระหวางเพศเดยวกน

การมองขามประเดนหญงชาย อาจสงผลกระทบทแตกตาง

ประสทธภาพและประสทธผลการทางาน

การวเคราะหปญหา

การกาหนดนโยบาย

ผลจากนโยบาย

การใหบรการ

๒๓

สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กบการสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชาย

๓.๑ กลไกหลกระดบชาตในการสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชาย ๓.๑.๑ จากกระแสโลกในเรองศกดศรความเปนมนษย และพนธะกรณระหวางประเทศ ทประเทศ

ไทยไดรวมลงนามรบรอง ไดแก

อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women - CEDAW)

ปฏญญาปกกงและแผนปฏบตการเพอความกาวหนาของสตร (Beijing Declaration and Platform for Action) จากการประชมระดบโลกวาดวยเรองสตร ครงท ๔ ณ กรงปกกง เมอกนยายน ๒๕๓๘ มวตถประสงคเพอใหประเทศสมาชกสหประชาชาตรวมกนดาเนนการแกไขปญหาของสตร

เปาหมายแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goal - MDGs) จากการประชมสดยอดแหงสหสวรรษ ณ สานกงานใหญกรงนวยอรก สหรฐอเมรกา เมอเดอนกนยายน ๒๕๔๓ โดยผนา จากประเทศตางๆ รวมรบรองคาประกาศแหงสหสวรรษ (Millennium Declaration) โดยรวมกนกาหนดแนวทางและเปาหมายในอนาคต ทจะลดชองวางจากผลพวงของการพฒนา และมงมนสงเสรมการพฒนาคนภาย ในป ๒๕๓๓ - ๒๔๕๘

หลายประเทศประกาศใชกฎหมายทยอมรบสทธมนษยชนของสตร และชวยใหสตรไดมโอกาสตางๆ อยางเสมอภาค ซงรวมถงประเทศไทยทไดประกาศเจตนารมณอยางชดเจน และยนยนถงพนธกรณทจะดาเนนการตามแผนปฏบตการดงกลาว เพอนาไปสการปฏบตอยางจรงจงและเปนพนฐานในการลดความไม เสมอภาคระหวางบรษและสตร

จงเปนทมาของ มตคณะรฐมนตร เมอวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๔ สบเนองจากพธสาร เลอกรบของอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ (CEDAW) กาหนดใหมการดาเนนการเพอสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชาย โดยใหทกกระทรวง ทบวง กรม มอบหมายผบรหารระดบรองปลดกระทรวงหรอรองอธบดขนไป จานวน ๑ คน ปฏบตหนาทเปนผบรหารดานการเสรมสรางบทบาทหญงชาย (Chief Gender Equality Officer - CGEO) ในหนวยงาน และใหกระทรวง ทบวง กรม มอบหมายหนวยงานระดบสานก/กอง ทาหนาทเปนศนยประสานงานดานความเสมอภาคระหวางหญงชายในหนวยงาน (Gender Focal Point) และจดทาแผนแมบทดานการสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชายในแผนงาน/โครงการของหนวยงาน

ปจจบน มทงหมด ๑๓๑ หนวยงาน โดย ๑๒๗ หนวยงาน/กรม จาก ๑๙ กระทรวง และอก ๔ หนวยงานจากหนวยงานองคกรอสระ

๒๔

๓.๑.๒ กลไกสนบสนนอนๆ ของประเทศไทย ไดแก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กาหนดไวในหลายมาตรา โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทไดใหความสาคญตอความเสมอภาคระหวางหญงชายอยางชดเจน โดยระบใน

มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ และเสรภาพของบคคล ยอมไดรบการคมครอง มาตรา ๕ ประชาชนไมวาเหลากาเนด หรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครองแหง

รฐธรรมนญนเสมอกน มาตรา ๓๐ บคคลยอมเสมอภาคกนในกฎหมายและไดรบการคมครองตามกฎหมาย

เทาเทยมกน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน มาตรา ๘๐ รฐคมครองและพฒนาเดกและเยาวชน สงเสรมความเสมอภาคของหญงและ

ชาย เสรมสรางพฒนาความเปนปกแผนของครอบครว

แผนพฒนาสตรในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงขาต ฉบบท ๑๑ (๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) ทไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรเมอวนท ๓ กรกฎาคม ๒๕๕๕ มวสยทศนเพอ “สรางสงคมเสมอภาค เปนธรรม และยตธรรม ทสตรไทยอยอยางมศกดศร มนคงปลอดภย และมคณภาพชวตทด”

กลไกสาคญระดบชาตในการกาหนดนโยบายเกยวกบการสงเสรมศกยภาพสตร ความเสมอภาค และความเปนธรรมของหญงชายในสงคม ไดแก คณะกรรมการนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถานภาพสตรแหงชาต (กยส.) คณะกรรมการสงเสรมการพฒนาสถานภาพสตร (กสส.)

๓.๒ บทบาทและหนาทของสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว (สค.) ๓.๒.๑ เปาหมายและนโยบายเพอสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชาย โดย สค. ดาเนนงาน

บนพนฐานททาให

สงคมตระหนกวา ทกคนในสงคม ทงหญงและชาย จะตองไดรบความเสมอภาคทางโอกาส สทธ ในฐานะการเปนมนษยเหมอนกน

ความแตกตางทางเพศ ตองไมเปนเงอนไขในการกาหนดสทธและโอกาสทงหญงและชาย

สงเสรมใหทกคนไดเรยนร และปรบบทบาทความสมพนธหญงชายใหเสมอภาคและไมเกดการครอบงาฝายใดฝายหนง ทงการใชอานาจและครอบงาทชายแสดงตอหญง และหญงแสดงตอชาย

สงคมเขาใจวา การสรางความเสมอภาคและเปนธรรมในสงคม จะกอประโยชนสขใหกบทกคนในสงคม

๒๕

จากมตคณะรฐมนตร ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๔ สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว (สค.) ในฐานะกลไกระดบชาตทาหนาทขบเคลอนกระบวนการสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงชาย โดยอาศยกลไกทตงขนในทกกระทรวง / กรม คอ ผบรหารดานการเสรมสรางบทบาทหญงชาย (CGEO) และศนยประสานงาน ดานความเสมอภาคระหวางหญงชายในหนวยงาน (Gender Focal Point - GFP) โดย สค. มหนาท

๑. สรางความเขมแขงใหกบ CGEO และ Gender Focal Point โดยการสรางองคความร ในเรองการสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย ดวยการจดสมมนา การฝกอบรม การเสวนา การเชญรวมกจกรรม ในโอกาสตางๆ และสนบสนนสอสงพมพ ดาเนนการในลกษณะเครอขายการดาเนนงานรวมกนอยางตอเนอง

๒. ผลกดนใหสวนราชการบรณาการมตหญงชายในภารกจของหนวยงาน มการดาเนนโครงการ/กจกรรมอยางมมมมองมตหญงชาย มการวเคราะหบทบาทหญงชายกอนการจดทางบประมาณ/โครงการ/กจกรรม

๓. สงเสรมใหสวนราชการจดเกบขอมลจาแนกเพศหญงชาย การวเคราะหขอมลจาแนกเพศ เพอสะทอนผไดรบประโยชน ผไดรบผลกระทบจากการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ

๔. ประชาสมพนธทางสอในรปแบบตางๆ เพอสรางความร ความเขาใจ ปรบเปลยนเจตคต ทศนคตของสงคมไทย ใหเกดการรบรและตระหนกในประเดนมตหญงชาย

๕. เสนอแนะ/ผลกดนใหมการแกไขกฎหมายทเลอกปฏบต สงเสรมใหเกดนโยบาย/มาตรการทพทกษคมครองสทธสตรและความเสมอภาคระหวางหญงชาย รวมถงการเผยแพรความรความเขาใจในเรองกฎหมายไปสสาธารณชนในวงกวาง โดยกฎหมายทเกยวของท สค. ไดรวบรวมไว ไดแก

๑) ประมวลกฎหมายอาญา

การขมขนกระทาชาเรา (มาตรา ๒๗๖, ๒๗๗) ใชคาวา ขมขนกระทาชาเรา “ผอน” แทนการใชคาวา “หญง”

การทาแทง (มาตรา ๓๐๕) ๒) ประมวลกฎหมายวธพจาณาความอาญา

การทเลาการบงคบโทษหญงมครรภ (มาตรา ๒๔๖ ๒๔๗) ๓) ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

การเรยกคาทดแทนจากชายอนทรวมประเวณกบหญงคหมน (มาตรา ๑๔๔๕ ๑๔๔๖)

เหตฟองหยา (มาตรา ๑๕๑๖) ๔) พระราชบญญตชอบคคล (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๘ ทสตรสามารถเลอกใชนามสกลเดม

กอนสมรสหรอคสมรสได ๕) พระราชบญญตคานาหนานามหญง พ.ศ. ๒๕๕๑ ทผหญงสมรสแลวหรอสนสดการ

สมรส สามารถเลอกใชคานาหนานาม “นาง หรอนางสาว” ตามความสมครใจ ๖) พระราชบญญตคมครองผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. ๒๕๕๐

ทตองการใหสงคม "ลบ" ทศนคต "เรองผวเมยอยาไปยง" ถาพบเหนกสามารถแจงความได โดยเฉพาะตารวจ ทตองเรมปรบทศนคตใหมใหสอดรบกบกฎหมายน ซงแตเดมมกไมรบแจงความเพราะเหนวาเปนเรองในครอบครว

๒๖

๗) กฎ ก.พ. วาดวยการกระทาอนเปนการลวงละเมดทางเพศ หรอคมคามทางเพศ พ.ศ. ๒๕๕๓ ขาราชการพลเรอนสามญผใดกระทาการประการใดประการหนงดงตอไปน ตอขาราชการดวยกน หรอผรวมปฏบตราชการ ไมวาจะเกดขนในหรอนอกสถานทราชการ โดยผถกกระทามไดยนยอมตอการกระทานน หรอทาใหผถกกระทาเดอดรอนราคาญ ถอวาเปนการกระทาอนเปนการลวงละเมดหรอคกคามทางเพศ มความผดทางวนย

การจบ การโอบกอด การจบอวยวะสวนใดสวนหนง

วพากษวจารณรางกาย พดหยอกลอ พดหยาบคาย

การใชสายตาลวนลาม การทาสญญาณหรอสญลกษณใด ๆ

แสดงรปลามกอนาจาร สงจดหมาย ขอความ หรอการสอสารรปแบบอน

การแสดงพฤตกรรมอนใดทสอไปในทางเพศฯ ๘) ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการลาของขาราชการ พ.ศ. ๒๕๕๕ ใหสทธขาราชการชายลาไปชวยเหลอภรรยาทคลอดบตร โดยลาไดครงละ ๑๕ วน ทงนการลาดแลภรรยาคลอดตองมหนงสอยนยนจากภรรยาทชอบดวยกฎหมาย ๙) มตคณะรฐมนตร วนท ๔ ธนวาคม ๒๕๕๐ เรองการใหขาราชการ เจาหนาท และลกจางของหนวยงานภาครฐ ทเปนสตรสามารถลาราชการเพอไปถอศลและปฏบตธรรม ณ สถานทปฏบตธรรมทไดรบการรบรองจากสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ครงหนงตลอดอายราชการ ไมตากวา ๑ เดอน แตไมเกน ๓ เดอน ระเบยบฉบบนอนญาตใหขาราชการหญงสามารถลาไปถอศลและปฏบตธรรมไดเชนเดยวกบผชาย โดยไมจาเปนวาจะตองไปโกนหวบวชเหมอนผชาย แตสามารถจะบวชชพราหมณ หรอนงขาวหมขาวปฏบตธรรมถอศล ๘ กได

๖. สงเสรมสวนราชการทดาเนนการสงเสรมความเสมอภาคหญงชายทมการดาเนนการในทกขนตอนอยางมมมมองมตหญงชาย เพอเปนตวอยางทด (Best Practice) ใหแกสวนราชการอนๆ เพอเปนแนวทางในการขบเคลอนการสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย โดยการมอบรางวลหนวยงานภาครฐดเดนดานการสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย เนองในโอกาสวนสตรสากล เปนประจาทกป

๓.๒.๒ ทศทางกาวตอไปของการสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย การดาเนนงานดานการสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย ของ สค. มงดาเนนงานภายใต

หลกการสาคญ คอ ความแตกตางทางเพศตองไมเปนเงอนไขในการกาหนดสทธ และโอกาส ทงหญงและชาย การบรรลความเทาเทยมระหวางหญงชาย ไมใชความรบผดชอบของหญงฝายเดยว แตเปน

หนาทของทกคนในสงคม ทกคนในสงคมตองเรยนร ปรบบทบาทความสมพนธหญงชายใหเสมอภาค ไมครอบงา

ฝายใดฝายหนง เปนการสรางพลงอานาจใหกบผหญง ไมใชนาอานาจของฝายหนงไปใหอกฝายหนง แตเปน การสรางอานาจในการตดสนใจใหผหญงมอานาจในตนเอง (Empowerment) ความเสมอภาคเปนอานาจ เพอสรางสรรค กอใหเกดการเปลยนแปลงรงสรรคสงใหม เพอใหผหญงเขามามสวนรวม เปนหนสวนในการพฒนาเคยงบาเคยงไหลรวมกบผชาย เปนอานาจกลม มาจากการรวมพลง รวมมอของกลมยอมดกวาอานาจจากบคคลเดยว

๒๗

เปาหมายสงสดของการสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย จะทาใหเกดการพฒนาท เปนธรรม ยงยน และใหผหญงและชายเปนผมบทบาทและอานาจในฐานะผตดสนใจรวมกนอยางเสมอภาคและ เทาเทยม กอประโยชนใหกบทกคนในสงคม สมประโยชนทงค เพอใหอยรวมกนอยางมความสขและสนตสข

ประเดนฝากไว… ปญหาสงคมในปจจ บนท เ กดขนกบเดกและสตร ไม วาจะเปนปญญาการคามนษย

การลวงละเมดทางเพศ การใชความรนแรงในครอบครว และปญหาสงคมอนๆ ลวนแลวแตมทมาจากความไมเขาใจในเรองศกดศรความเปนมนษย และความเสมอภาคระหวางหญงชาย

ดง นน สค . จงม ง เหนสรางใหสงคมทวไปไดตระหนกในเรองน หรอท เรยกวา ใหม ความละเอยดออนในเรองเพศสภาพ (gender sensitivity) ใหมากขน นนเอง ความละเอยดออนเปนเรองทดงามเพราะเปนการเอาใจเขามาใสใจเรา ความละเอยดออน (sensitivity) ในเรองเพศสภาพ (gender) คอ การเขาใจในสภาวะของการประกอบสรางทางสงคมของความเปนเพศหญงเพศชาย และจะทาใหเราระมดระวง มใหมการปฏบตตอบคคลเพศใดกตาม ทจะไมเปนการอคตกดกนและนาไปสการละเมดสทธขนพนฐานของความเปนมนษย

-- ความละเอยดออนในเรองเพศสภาพ หมายถง การไมละเลยทงผหญง ผชาย รวมทงความแตกตางของวย ชนชน และกลมชาตพนธ เพราะคดวาเปนกลมทไมสาคญทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมอง

-- ความละเอยดออนในเรองเพศสภาพ คอ การเขาใจวาผลกระทบทเกดขนตอผหญงและผชาย ในเรองตางๆ เชน วกฤตเศรษฐกจ เรองสงแวดลอมเสอมโทรม ฯลฯ มความแตกตางกน เพราะสภาวะทสงคมสรางความเปนเพศขนมา หรอสภาวะทางรางกายทแตกตางกน ทาให “ความเปนผหญง” ในสภาวการณอยางเดยวกนกบผชาย แตผลทผหญงไดรบจะแตกตางไปจากผลทผชายไดรบ เพราะผหญงมไดรบผลประโยชนหรอมสถานภาพในสงคมอยางเดยวกบผชาย

-- ความละเอยดออนในเรองเพศสภาพ คอ การไมใชภาษาทสบทอด ตอกยาการกดข ละเลยผหญง และทาใหผชายเปนศนยกลางหรอเปนใหญ

-- ความละเอยดออนในเรองเพศสภาพ คอ การมองเหนแนวคด ระบบคณคา และสมมตฐานทฝงรากอยในระบบคดของทกสถาบนทางสงคมทมอคตทงตอผหญงและผชาย และรวมไปถงการพยายามทจะแกไขความไมสมดลและความไมเปนธรรมในทกระบบ/สถาบนทางสงคม อนเกดจากการใชมมมองทไมเอาใจใสสถานการณแวดลอมของชวตผหญงและผชายทกาหนดโดยเพศสภาพ

-- ความละเอยดออนในเรองเพศสภาพ คอ การมองเหนวาการมอคตทางเพศเพราะความเปนหญงความเปนชายทสงคมสรางใหเปนของผหญงและผชาย เปนเรองตองแกไขและเปนเรองของทกคนมใชแตเฉพาะผหญงเทานนทจะตองมสวนในการแกไขเปลยนแปลง

***************************