ÇOCUKLARDA VE GENÇLERDE ÖZGÜVEN GELİŞİMİ

ÇOCUKLARDA VE ÇOCUKLARDA VE

GENÇLERDE ÖZGÜVEN GENÇLERDE ÖZGÜVEN

GELİŞİMİGELİŞİMİ

Anne-baba olarak hepimiz, Anne-baba olarak hepimiz,

çocuklarımızın sınıfta tedirgin çocuklarımızın sınıfta tedirgin

olmadan parmak kaldırıp öğretmene olmadan parmak kaldırıp öğretmene

anlamadıklarını sorabilmelerini, anlamadıklarını sorabilmelerini,

düşüncelerini kendinden emin bir düşüncelerini kendinden emin bir

şekilde ifade edebilmelerini isteriz.şekilde ifade edebilmelerini isteriz.

Bütün bunların çocuğunuzun Bütün bunların çocuğunuzun

özgüven gelişimiyle direk ilgili özgüven gelişimiyle direk ilgili

olduğunu hiç düşündünüz mü? olduğunu hiç düşündünüz mü?

Özgüven sadece okul Özgüven sadece okul

yaşamında değil, kişisel yaşamında değil, kişisel

ve sosyal yasamda da ve sosyal yasamda da

önemlidir.önemlidir.

Araştırmacılar, birbirlerini Araştırmacılar, birbirlerini

tamamlayan iki çeşit tamamlayan iki çeşit

özgüvenden özgüvenden

bahsetmektedirler. bahsetmektedirler.

Bunlardan birincisi iç, diğeri dış Bunlardan birincisi iç, diğeri dış

özgüvendir. özgüvendir.

İç özgüven, kendimizden İç özgüven, kendimizden

memnun ve kendimizle memnun ve kendimizle

barışık olduğumuza dair barışık olduğumuza dair

inancımız ve bu konuda inancımız ve bu konuda

hissettiklerimizdir. hissettiklerimizdir.

Dış özgüven ise dışarıya Dış özgüven ise dışarıya

kendimizden emin olduğumuz kendimizden emin olduğumuz

seklinde verdiğimiz görüntü ve seklinde verdiğimiz görüntü ve

davranışlardır.davranışlardır.

I Ç Ö Z G Ü V E NI Ç Ö Z G Ü V E N

A) KENDINI SEVME:A) KENDINI SEVME:

Kendini seven çocuklar hem duygusal

hem fiziksel gereksinimlerine değer

verirler. 

Kendi ihtiyaçlarını başkalarınınkilerle eşit

olarak değerlendirirler.

İstedikleri şeyleri elde etme konusunda

suçluluk duymazlar. İhtiyaçlarının

karşılanmasını hakları olarak görürler.

Övgü almayı ve ödüllendirilmeyi açık açık talep ederler.

Başkalarının kendileri ile ilgilenmesinden ve kendileri için bir şeyler yapmasından çok hoşlanırlar.

İyi nitelikleriyle gururlanır ve bu niteliklerinden daima yararlanırlar.

Başkalarını, mutluluklarını ve yaşamlarını sabote edecek şeylerden kaçınırlar.

B)  KENDINI TANIMA       B)  KENDINI TANIMA      

Kendini tanıyan çocuklar güçlü ve Kendini tanıyan çocuklar güçlü ve

zayıf yönlerinin farkındadırlar. zayıf yönlerinin farkındadırlar.

Hiçbir zaman kalabalığın içinde Hiçbir zaman kalabalığın içinde

kaybolmazlar. kaybolmazlar.

Kendi değerlerini bilirler. Kendi değerlerini bilirler.

Kendilerine uygun arkadaşlar Kendilerine uygun arkadaşlar

bulurlar. bulurlar.

Başkalarının görüşlerine açıktırlar ve Başkalarının görüşlerine açıktırlar ve

eleştirildiklerinde hemen eleştirildiklerinde hemen

savunmaya geçmezler. savunmaya geçmezler.

Eksik yönlerini geliştirme ve Eksik yönlerini geliştirme ve

değiştirme özellikleri vardır. değiştirme özellikleri vardır.

Yapıcı olacağına inanırlarsa yardim Yapıcı olacağına inanırlarsa yardim

almaya açıktırlar.almaya açıktırlar.

C) KENDINE AÇIK HEDEFLER KOYMA:C) KENDINE AÇIK HEDEFLER KOYMA:

Kendilerine başarabilecekleri hedefler Kendilerine başarabilecekleri hedefler

belirlerler. belirlerler.

BunlarıBunları başarmak içinde başkalarına başarmak içinde başkalarına

bağımlı olmazlar. bağımlı olmazlar.

Yeterince motive oldukları için başkalarına Yeterince motive oldukları için başkalarına

kıyasla hedefleri gerçekleştirmede daha kıyasla hedefleri gerçekleştirmede daha

istekli ve enerjiktirler.istekli ve enerjiktirler.

Tutarlı davranırlar çünkü hedef Tutarlı davranırlar çünkü hedef

belirlerken en ayrıntılı noktaları belirlerken en ayrıntılı noktaları

önceden tahmin edebilirler. önceden tahmin edebilirler.

Özeleştiriyi öğrenmişlerdir. Özeleştiriyi öğrenmişlerdir.

Kendi ilerlemelerini kontrol Kendi ilerlemelerini kontrol

edebilirler. edebilirler.

Kolay karar verebilirler.Kolay karar verebilirler.

D) POZITIF DÜSÜNMED) POZITIF DÜSÜNME

Pozitif düşünen çocuklar iyi deneyimler Pozitif düşünen çocuklar iyi deneyimler

yasama ve bunlardan iyi sonuçlar elde yasama ve bunlardan iyi sonuçlar elde

etme konusunda umutları vardır. etme konusunda umutları vardır.

İnsanlar hakkındaki düşünceleri genellikle İnsanlar hakkındaki düşünceleri genellikle

olumludur. olumludur.

Her sorunun bir çözümü olacağına Her sorunun bir çözümü olacağına

inanırlar. inanırlar.

Geleceğin geçmişten daima daha Geleceğin geçmişten daima daha

iyi olacağına inanırlar. iyi olacağına inanırlar.

Yaşamlarındaki değişikliklere Yaşamlarındaki değişikliklere

çabuk uyum sağlarlar. çabuk uyum sağlarlar.

Değişikliklerin insani ilerletip Değişikliklerin insani ilerletip

geliştireceğine inanırlar.geliştireceğine inanırlar.

D I Ş Ö Z G Ü V E ND I Ş Ö Z G Ü V E N

A) ILETISIM A) ILETISIM

İletişim konusunda beceriler kazanmış

olan bir çocuk başkalarını anlayışla,

sakin ve dikkatle dinleyebilir.

Her yastan ve her kesimden insanla

konuşacak bir şeyler bulabilirler.

Yüzeysel konulardan, daha derin

sohbetlere ne zaman, nasıl

geçeceklerini bilirler.

Başkalarının sözsüz ifadelerinden

ve beden dilinden anlarlar.

Utanıp sıkılmadan toplum önünde

konuşurlar.

B) KENDINI IYI IFADE EDEBILME:B) KENDINI IYI IFADE EDEBILME:

Kendini iyi ifade eden çocuklar, dolaysız Kendini iyi ifade eden çocuklar, dolaysız

yoldan ve açıkça gereksinimlerini yoldan ve açıkça gereksinimlerini

söylerler.  söylerler. 

Kendilerinin ve başkalarının haklarını Kendilerinin ve başkalarının haklarını

korurlar. korurlar.

Teşvik etmeyi bilirler ve karşısındakinin de Teşvik etmeyi bilirler ve karşısındakinin de

kendisini teşvik etmesini isterler. kendisini teşvik etmesini isterler.

Övgüyü kabul ederler, Övgüyü kabul ederler,

başkasını övebilirler. başkasını övebilirler.

Gerektiğinde etkin bir şekilde Gerektiğinde etkin bir şekilde

şikayet ve mücadele ederler.şikayet ve mücadele ederler.

C) DUYGULARINI KONTROL C) DUYGULARINI KONTROL EDEBILME:EDEBILME:

Duyguları ile başa çıkabilen çocuklar Duyguları ile başa çıkabilen çocuklar

duygularının esiri olmazlar. duygularının esiri olmazlar.

Beklenmedik davranışlar göstermezler. Beklenmedik davranışlar göstermezler.

Korkuları ve endişeleri ile başa çıkabildikleri Korkuları ve endişeleri ile başa çıkabildikleri

için riskleri göze alabilirler.için riskleri göze alabilirler.

Mutsuzluklarının kendilerini sürekli Mutsuzluklarının kendilerini sürekli

engellemesine izin vermedikleri engellemesine izin vermedikleri

için sıkıntılı dönemlerini kısa için sıkıntılı dönemlerini kısa

sürede atlatabilirler. sürede atlatabilirler.

Anlaşmazlık olduğunda kendilerini Anlaşmazlık olduğunda kendilerini

iyi savunurlar. iyi savunurlar.

Kıskançlık, öfke gibi doğal olan Kıskançlık, öfke gibi doğal olan

duyguları yaşadıklarında suçluluğa duyguları yaşadıklarında suçluluğa

kapılmazlar. kapılmazlar.

İlişkilerinde neşe, sevgi ve mutluluk İlişkilerinde neşe, sevgi ve mutluluk

ararlar. ararlar.

Kimseye körü körüne kapılmazlar.Kimseye körü körüne kapılmazlar.

ÖZGÜVENLİ ÇOCUK ÖZGÜVENLİ ÇOCUK

NASIL YETİSTİRİRİZ?NASIL YETİSTİRİRİZ?

1.1. Şartsız Sevgi GöstermekŞartsız Sevgi Göstermek

2.2. Sinirli Olmanızdan Sorumlu Olduğunu BelirtmekSinirli Olmanızdan Sorumlu Olduğunu Belirtmek

3.3. Açık isteklerde bulunmakAçık isteklerde bulunmak

4.4. Dinlemeyi öğrenmekDinlemeyi öğrenmek

5.5. Çocuğun duygularını ciddiye almakÇocuğun duygularını ciddiye almak

6.6. Çocuğun varlığını kabul etmekÇocuğun varlığını kabul etmek

7.7. Değerlendirecek günlük bir şeyler bulmakDeğerlendirecek günlük bir şeyler bulmak

8.8. Çocukla yalnız vakit geçirmekÇocukla yalnız vakit geçirmek

9.9. Çocuğun bazı şeyleri kendisinin yapmasına izin vermekÇocuğun bazı şeyleri kendisinin yapmasına izin vermek

KAPLAN ve AİLESİKAPLAN ve AİLESİ

Bir ormanda kaplan ailesi yaşamaktadır. Bir gün bu ailenin bir Bir ormanda kaplan ailesi yaşamaktadır. Bir gün bu ailenin bir yavruları olur ve baba bu duruma çok sevinir ve dişi yavruları olur ve baba bu duruma çok sevinir ve dişi kaplana;kaplana;

““Bizim oğlan bir kahraman olacak” der.Bizim oğlan bir kahraman olacak” der.Yavru kaplan biraz büyüdüğü zaman anne kaplan babayı Yavru kaplan biraz büyüdüğü zaman anne kaplan babayı

memnun etmek için avladığı avı yavrusuna verip, onu memnun etmek için avladığı avı yavrusuna verip, onu babasına göstermesini ister. Baba bunu görünce sevinir ve babasına göstermesini ister. Baba bunu görünce sevinir ve “benim oğlum bir kahraman oldu” der.“benim oğlum bir kahraman oldu” der.

Anne kaplan babanın sevincini görünce bunu her gün Anne kaplan babanın sevincini görünce bunu her gün yapmaya karar verir. Derken günlerden bir gün baba kaplan yapmaya karar verir. Derken günlerden bir gün baba kaplan ölür ve anne yavrusundan avlanmasını ister. Yavru kaplan; ölür ve anne yavrusundan avlanmasını ister. Yavru kaplan; “anne sen bana avlanmayı öğretmedin ki ben nasıl “anne sen bana avlanmayı öğretmedin ki ben nasıl avlanayım” der. Anne yavruya hak verir ve avlanmaya avlanayım” der. Anne yavruya hak verir ve avlanmaya devam eder, derken bir gün anne ölür. Yavru kaplan çok devam eder, derken bir gün anne ölür. Yavru kaplan çok şaşırır. Ne yapacağını bilmez ve ormandaki kurtların, şaşırır. Ne yapacağını bilmez ve ormandaki kurtların, tilkilerin ve çakalların artıklarıyla karnını doyurmaya başlar. tilkilerin ve çakalların artıklarıyla karnını doyurmaya başlar. Böylece yavru kaplan hayatının sonuna kadar ormanda ki Böylece yavru kaplan hayatının sonuna kadar ormanda ki hayvanların alay ettiği bir kaplan olarak hayatını sürdürür.hayvanların alay ettiği bir kaplan olarak hayatını sürdürür.

10.10. Çocuğun özel eşyalarına saygı göstermekÇocuğun özel eşyalarına saygı göstermek

11.11. Çocuğun düşüncelerine saygı göstermekÇocuğun düşüncelerine saygı göstermek

12.12. Çocuğun yeteneklerini kabul etmekÇocuğun yeteneklerini kabul etmek

13.13. Çocuğun tercihlerine saygı göstermekÇocuğun tercihlerine saygı göstermek

14.14. Çocuğun önemli olanını vücutları olmadığını Çocuğun önemli olanını vücutları olmadığını

öğretmek. Asıl önemli olan iç güzelliktir.öğretmek. Asıl önemli olan iç güzelliktir.

15.15. Çocuk içine kapanıksa yardım etmekÇocuk içine kapanıksa yardım etmek

16.16. Sevgiyi fiziksel olarak ifade etmekSevgiyi fiziksel olarak ifade etmek

17.17. Çocukla göz seviyesinde konuşmakÇocukla göz seviyesinde konuşmak

18.18. Çelişkili mesajlar vermekten Çelişkili mesajlar vermekten sakınmaksakınmak

19.19. Duygularınızı çocukla paylaşmakDuygularınızı çocukla paylaşmak

20.20. Her çocuğun tek olduğu üzerine Her çocuğun tek olduğu üzerine odaklanmakodaklanmak

Güçlü oldukları konularda büyüklerine Güçlü oldukları konularda büyüklerine

yardımcı olmalarına izin verilmesi.yardımcı olmalarına izin verilmesi.

Yaptığı işe karışmayarak duyulan Yaptığı işe karışmayarak duyulan

güvenin belli edilmesi.güvenin belli edilmesi.

Onunla zaman geçirerek önemli Onunla zaman geçirerek önemli

olduğunun kanıtlanması.olduğunun kanıtlanması.

Onların düşünce ve inançlarının Onların düşünce ve inançlarının

eleştirilmeden dinlenmesi.eleştirilmeden dinlenmesi.

Potansiyellerini sınamaları için riske Potansiyellerini sınamaları için riske

atılmalarının teşvik edilmesi.atılmalarının teşvik edilmesi.

Yaptığı işlerle ilgili ona olumlu tepkiler Yaptığı işlerle ilgili ona olumlu tepkiler

verilmesi.verilmesi.

Çocuğa yönelik eleştirilerin Çocuğa yönelik eleştirilerin

dolaysız, açık ve dürüst olması.dolaysız, açık ve dürüst olması.

Kendisini tanıması için sosyal Kendisini tanıması için sosyal

etkinliklere (Resim, tiyatro, etkinliklere (Resim, tiyatro,

spor.... vb.) yönlendirilmesi.spor.... vb.) yönlendirilmesi.

Karşılaştırma yapmaktan Karşılaştırma yapmaktan

kaçınılması.kaçınılması.

Çocuğun sınırlarını göz önünde Çocuğun sınırlarını göz önünde

bulundurarak çok zor hedefler bulundurarak çok zor hedefler

belirlememesine yardımcı belirlememesine yardımcı

olunması.olunması.

Hedeflerine ulaşmada geçtikleri her Hedeflerine ulaşmada geçtikleri her

aşama için teşvik edilmesi. aşama için teşvik edilmesi.

(Daha uzun birlikte olmak, hafta sonu (Daha uzun birlikte olmak, hafta sonu

sinemaya birlikte gitmek, evde parti sinemaya birlikte gitmek, evde parti

yapmasına izin vermek.....vb.) yapmasına izin vermek.....vb.)

Onların hedeflerine saygı gösterilmesi.Onların hedeflerine saygı gösterilmesi.

* Olumsuz düşüncelerini bir kenara * Olumsuz düşüncelerini bir kenara

bırakarak kendileri adına olumlu bırakarak kendileri adına olumlu

şeyler söylemeleri için şeyler söylemeleri için

cesaretlendirilmesi.cesaretlendirilmesi.

Düşüncelerinde genelleme Düşüncelerinde genelleme

yapmalarının engellenmesi. yapmalarının engellenmesi.

("Sınav konularının hiçbirini ("Sınav konularının hiçbirini

öğrenmemiştik" yerine "Sınav öğrenmemiştik" yerine "Sınav

konularının bazılarını öğrenmemiştik" konularının bazılarını öğrenmemiştik"

.... vb.).... vb.)

Düşüncelerindeki abartılı ifadelerin Düşüncelerindeki abartılı ifadelerin

daha doğru ifadelere yöneltilmesine daha doğru ifadelere yöneltilmesine

yardımcı olunması ("Öğretmen beni yardımcı olunması ("Öğretmen beni

hiç dinlemiyor" yerine "Soru hiç dinlemiyor" yerine "Soru

sorduğumda bazen öğretmen beni sorduğumda bazen öğretmen beni

dinlemiyor".....vb.)dinlemiyor".....vb.)

Sık sık konuşma fırsatı verilmesi ve Sık sık konuşma fırsatı verilmesi ve

düzenli aralıklarla çeşitli konularda düzenli aralıklarla çeşitli konularda

sohbetler edilmesi.sohbetler edilmesi.

* Kültür farklılıkları,* Kültür farklılıkları, farklı insanlar ve farklı insanlar ve

durumlar hakkında tartışmalar durumlar hakkında tartışmalar

yapılması.yapılması.

Beden dilinin önemi üzerinde Beden dilinin önemi üzerinde

durulması.durulması.

Ev içinde ve dışında başarabileceği Ev içinde ve dışında başarabileceği

sorumluluklar verilmesi. sorumluluklar verilmesi.

(Sofrayı kurma, telefon faturasını (Sofrayı kurma, telefon faturasını

yatırma, ufak tefek alışveriş yatırma, ufak tefek alışveriş

yapma.... vb.)yapma.... vb.)

Değişik yaş gruplarındaki Değişik yaş gruplarındaki

insanların bulunduğu ortamlara insanların bulunduğu ortamlara

girmesine fırsat yaratılması.girmesine fırsat yaratılması.

Pozitif düşüncelerin paylaşılarak Pozitif düşüncelerin paylaşılarak

olumlu düşünme yeteneğinin olumlu düşünme yeteneğinin

geliştirilmesi.geliştirilmesi.

Sizlere sunduğumuz bu önerileri Sizlere sunduğumuz bu önerileri

adım adım gerçekleştirerek adım adım gerçekleştirerek

özgüven gelişimine yardımcı özgüven gelişimine yardımcı

olacağınıza inanıyoruz.olacağınıza inanıyoruz.

KAYNAKLAR:KAYNAKLAR:

1) "Kendine güvenen çocuk 1) "Kendine güvenen çocuk

yetiştirme, Gael Lindenfield, 1997"yetiştirme, Gael Lindenfield, 1997"

2) "Çocuk eğitiminin anahtarı 2) "Çocuk eğitiminin anahtarı

Özgüven, Tony Humphreys, 1996 "Özgüven, Tony Humphreys, 1996 "