SOSYAL ALANDAKİ İNKILAPLAR

1

SOSYAL ALANDAKİ İNKILAPLAR

1. ŞAPKA KANUNU(1925)

Nedeni;Görünümde

çağdaşlıksağlama

LaiklikİnkılapçılıkHalkçılık

2

KPSS 2006

Şapka İnkılabı;

I.toplumda kadın-erkek eşitliğini sağlamak

II. topluma çağdaş görünüm kazandırmak

III. resmi işlemlerin takibini kolaylaştırmak

amaçlarından hangilerine yöneliktir?

A)Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

3

.2. TEKKE VE

ZAVİYELERİN KAPATILMASI

(1925)

Laik devlet rejimini koruma

LaiklikHalkçılık

İnkılapçılık

4

TEKKE VE ZAVİYELERİN KAPATILMASIYLA ;

Şeyh, hacı , molla, derviş ve seyit gibi dini unvanların kullanılması da yasaklandı.

Bu düzenleme de laiklik ve halkçılık ilkeleriyle ilişkilidir.

Atatürk yaptığı bu düzenleme sonrası; “ Türkiye şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi olamaz demiştir.”

5

Çok önemli;

Takvim ve ölçüler aynı zamanda ulusal uygulamalarda da birlik sağlamıştır.

1. Miladi takvim ve uluslar arası saat sistemi kabul edildi.(1926)

2. Uluslar arası rakamlar (1928)ve ölçüler (1931 )kabul edildi.

3. Hafta tatili Cuma’dan Pazara alındı.(1935)

3. Batı ile çalışmalarda uyum sağlamak için;

6

KPSS 2007

I. Hicri ve Rumi takvim yerine miladi takvimin kabul edilmesi

II. Arşın, endaze ve kulaç gibi uzunluk ölçülerinin yerine metre sisteminin kabul edilmesi III. İki dereceli seçim sisteminden tek dereceli se-çim sistemine geçilmesi

Yukarıdakilerin hangilerinde, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki uygulamalarda birlik sağlama amacı olduğu savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

7

KPSS 2006

Atatürk Döneminde,

I. hafta tatilinin cumadan pazar gününe alınması,II. toplumda ayrıcalık ifade eden sanların kaldırılması,III. tarım kredi kooperatiflerinin kurulması

inkılaplarından hangilerinin uluslararası siyasi veticari ilişkilerde çıkan zorlukları gidermek amacıylayapıldığı savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

8

. 4.KILIK-KIYAFET KANUNU

(1934)

*Görünümde laiklik sağlama

*Dini kıyafetlerin toplumda ayrıcalık

yaratmasını engelleme

LaiklikHalkçılık

İnkılapçılık

9

. 5. SOYADIKANUNU

(1934)

NEDENİ,*Resmi işlemlerin takibini

kolaylaştırma*Sınıfsız ve imtiyazsız

Bir toplum yaratma

Halkçılık

10

KPSS 2012

Aşağıdakilerden hangisinin, ekonomik ilişkilerdekikarışıklıkları önlemek amacıyla yapıldığı

savunulamaz?

A) Miladi takvimin kabul edilmesiB) Soyadı Kanunu’nun çıkarılmasıC) Kılık ve kıyafet alanındaki düzenlemelerin yapılmasıD) Hafta tatilinin cuma gününden pazar gününe

alınmasıE) Ölçü sisteminin değiştirilmesi

11

Önemli Not! Atatürk’ün Büyük eseri NUTUK 1919- 1927 yılları arasındaki

gelişmeleri kapsar. Bu bilgi KPSS’de sıklıkla sorulmaktadır. Soru tarzı şu şekildedir;

KPSS 2012 Mustafa Kemal Paşa’nın Nutuk’unda,I. TBMM’nin açılması,II. Halifeliğin kaldırılması,III. Serbest Cumhuriyet Partisinin kurulmasıolaylarından hangileri yer almaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

12

EKONOMİ ALANINDAKİ İNKILAPLAR

TÜRKİYE (İZMİR)İKTİSAT

KONGRESİ1923

MİLLİEKONOMİ

OLUŞTURMA

İKİ LOZAN ARASI

MİSAKI İKTİSADİ

KARARLARIMİLLİYETÇİLİK

KARMA EKONOMİK

SİSTEM

13

Misakı İktisadi Kararları

Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır. Kabotaj Kanunu çıkarılmalıdır. Bir ticaret bankası kurulmalıdır. Millileştirmeler yapılmalıdır. Demiryolları hatları yaygınlaştırılmalıdır.

14

KPSS 2007

I. Koruyucu gümrük politikası uygulanmasıII. Türk parasının değerini korumak için önlemler alınmasıIII. Âşar vergisinin kaldırılarak köylünün rahatlatılması Yukarıdakilerden hangileri, ülke ticaretinin

Türkiye’nin kontrolü altında bulundurulması amacına yöneliktir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

15

KPSS 2006

I. Türk Parasını Koruma Kanunu’nun çıkarılması II. Âşar Vergisi’nin kaldırılması III. Ziraat Bankası’ndan kredi verilmesi Yukarıdakilerden hangileri, tarım kesimini

rahatlatma ve üretimi artırma amacıyla doğrudan ilgilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III

16

TARIM ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER

Aşar vergisinin kaldırılması (1925) Kooperatifleşmenin yaygınlaşması Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün kurulması Ziraat Bankası’ndan uygun kredi olanaklarının

tanınması Topraksız Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun

çıkarılması

17

KPSS 2006

Köylüler için çok ağır mali yük olan ve ürün üzerinden peşin olarak alınan âşar vergisinin kaldırılması,

I. halkçılık,II. laiklik,III. devletçilik

ilkelerinden hangilerini doğrudan destekler?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) II ve III E) I, II ve III

18

TİCARET ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER

Kapitülasyonların kaldırılması Kabotaj Kanunu’nun kabulü (1926) Türkiye İş Bankası’nın kurulması( 1924) Gümrük Tarife Kanunu’nun kabulü Türk Parası’nın Değerini Koruma Kanunu’nun

kabulü Merkez Bankası’nın kurulması Denizbank’ın kurulması

19

SANAYİ ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER

Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılması(1927)

( Bu kanunun başarısız olması Türkiye’de devletçiliğe geçilme nedenidir.)

Birinci ve İkinci Beş Yıllık Sanayi Planları’nın hazırlanması

Sümerbank’ın kurulması Etibank’ın kurulması

20

ATATÜRK İLKELERİ

CUMHURİYETÇİLİK ( ULUSAL EGEMENLİK)

Anahtar kelime + Anlamda siyasi katılım

Seçim, seçmen

Oy, halkoyu

Meclis, parlamento

21

CUMHURİYETÇİLİK İLKESİNE ÖRNEKÖNCÜLLER

Seçmen yaşının 22’den 18’e indirilmesi Seçmen olmada vergi, servet ve öğrenim

koşullarının aranmaması Tek dereceli seçim sisteminin kabulü Kadınların belediye/ muhtarlık /milletvekili

seçimlerine katılması

22

MİLLİYETÇİLİK ( BAĞIMSIZLIK)

Sadece anahtar kelimeler

Türk Manda ve himayenin reddi

Milli Dil

Sınır Tarih

2k ( Kapitülasyonların kaldırılması – Kabotaj Kanunun kabulü)

23

MİLLİYETÇİLİKLE İLGİLİ ÖRNEK ÖNCÜLLER

Türk Tarih Kurumunun kurulması( 1931) Türk Dil Kurumunun kurulması (1932) Yeni Türk Harflerinin kabulü (1928) Misakımillinin kabulü Milli Marşın kabulü Türk Medeni Kanunu’nun kabulü

24

KPSS 2012

1924 Anayasası’nın 88. maddesi “Türkiye’de din ve ırkayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese Türkdenir.” şeklindedir.

Bu madde Atatürk’ün,I. milliyetçilik,II. laiklik,III. halkçılıkilkelerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E)I, II ve III

25

KPSS 2008

.Atatürkçü milliyetçilik anlayışı ırk, din ve mezhep ayrımcılığına karşıdır.Yalnız bu bilgiyle Atatürk milliyetçiliğinin,

I. laik devlet anlayışını benimseme,II. etnik kimliklere saygılı olma,III. milletin birliğine ve bütünlüğüne önem verme

özelliklerinden hangilerine ulaşılır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) II ve III E) I, II ve III

26

HALKÇILIK (Anlamda eşitlik)

Aşar Vergisinin kaldırılması( çiftçinin üretmesini kolaylaştırma )

Kılık-Kıyafet Kanunu’nun kabulü Soyadı Kanunu’nun kabulü (1934) Türk Medeni Kanunu’nun kabulü Sosyal devlet anlayışındaki her düzenleme

( Okulların açılması , hastanelerin açılması )

27

KPSS 2008

Halkçılık ilkesinin demokratik olma özelliğini,

I. ayrıcalıklara karşı olması,

II. egemenliğin halkın bir kesimine ait olması,

III. herkesin kanun önünde eşit kabul edilmesi

durumlarından hangileri destekler?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

28

KPSS 2008İsmet İnönü, Lozan Antlaşması’nı imzaladıktansonra İstanbul Üniversitesinde başarının sırrını:

“Yaşamaya yetecek güçte olduğumuzu belirtmeyegitmiştik … kuvvetli durumdaydık. Reddediyoruzdediğimiz zaman ulusun da reddedeceğini biliyorduk.”şeklinde açıklamıştır.

İsmet İnönü’nün bu açıklamasıyla,I. laiklik,II. bağımsızlık,III. ulus egemenliğiilkelerinden hangilerini vurguladığı savunulabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

29

LAİKLİK

Saltanatın kaldırılması (1922) Halifeliğin kaldırılması(1924) Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924) Medreselerin kapatılması Şer’iyye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması Maarif-i Umumiye Kanunu’nun kabulü (1926) Türk Medeni Kanunu’nun kabulü (1926) Yeni Türk Harfleri’nin kabulü (1928) 1928 tarihli Anayasa değişiklikleri 1937 tarihli Anayasa değişikliği

30

KPSS 2008

Atatürkçü milliyetçilik anlayışı laiktir.Bu yargıyı aşağıdakilerden hangisi destekler?

A) Milleti oluşturan unsurlar arasında ırk ve kökenbirliğinin temel alınmasıB) Vatandaşların istedikleri dini ve mezhebiseçmesiC) Toplumun ırk, din ve mezhep çizgileriylebölünmesiD) Devletin resmî bir dininin olmasıE) Ümmetçi düşünce yapısı

31

KPSS 2008

Atatürk Onuncu Yıl Nutku’nda “Türk milletinin yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale, müspet ilimdir.” demiştir.

Atatürk’ün bu sözünün aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini doğrudan vurguladığı savunulabilir?

A) Milliyetçilik B) Halkçılık C) LaiklikD) Devletçilik E) Cumhuriyetçilik

32

DEVLETÇİLİK

Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun başarısız olması 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın etkilerini silme

isteği Bankaların kurulması (İş Bankası hariç) Fabrikaların kurulması ( Alpullu Şeker Fabrikası

hariç) Kalkınma planlarının hazırlanması ve uygulanması Millileştirmelerin yapılması Milli Korunma Kanunu’nun çıkarılması

33

KPSS 2010

1929-1930 yılları arasında dünyada ekonomik bunalımbaş göstermiş, bu durum Türk Devleti’nin ekonomisineyeni bir yön vermesini gerektirmiştir.

Bu gereksinim,I. devletçilik ilkesinin uygulanması,II. ilk beş yıllık sanayi planının hazırlanması,III. Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılması

gelişmelerinden hangilerini sağlamıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

34

KPSS 2006

I. Devletçilik ilkesinin uygulanması II. İzmir’de İktisat Kongresi’nin toplanması III. Milletler Cemiyeti’ne üye olunması

Türkiye Cumhuriyeti’nde özel girişimde sermaye birikiminin ve gerekli kadronun yeterli olmaması-nın yukarıdakilerden hangilerini gerekli hale getirdiğisavunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

35

İNKILAPÇILIK

İNKILAPÇILIK

Tanım;Çağ dışı kalmış kurumların

çağın gereklerine uygun olarak yeniden

düzenlenmesi

Eski- yeni vurgusuMedreseler yerine okullar

Arşın, okka yerine metre- kgMecelle yerine Medeni Kanun

36

TÜRK DIŞ POLİTİKASI

TEMEL İLKELER

Barışçılık Gerçekçilik Ulusal güce dayanma

1923-1930 yılları arasındaki TEMEL POLİTİKA

Lozan Antlaşması’ndan kalma sorunları giderme

37

.YABANCI

OKULLAR SORUNU( 1925)

Öncesi; Lozan Antlaşması

1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu

1925 Yönetmeliği; Türkçe, tarih, coğrafya dersleri Türk

öğretmenler okutacakOkullar yılda iki kez denetlenecek

Okullarda dini simgeler bulunmayacak

38

ÖNEMLİ !

Yabancı okullar sorunu Türkiye tarafından iç sorun olarak kabul edildi ve Fransa’nın ya da Milletler Cemiyeti’nin sorunun çözümüne müdahale etmesine izin verilmedi.

39

Önemli!

Lozan sonrası

Türkiye-Fransa arasında;

-Bozkurt Lotus davası

-Adana-Mersin demiryollarının millileştirilmesi

-Devlet borçlarının ödenmesi

-Yabancı okullar

-Suriye sınırının belirlenmesi konularında sorun yaşandı.

40

KPSS 2012

Aşağıdaki sorunlardan hangisinin çözümünde, Milletler Cemiyeti devreye girmemiştir?

A) Musul B) Bozkurt-Lotus

C) Yabancı okullar D) Hatay

E) Etabli

41

Musul Sorunu (1926 Ankara Antlaşması)

Musul Sorunu(Türkiye ile İngiltere

arasındadır.)

Lozan’da çözülemedi.

Çözmek için ;- Haliç Konferansı

ve - Ankara Görüşmesi

yapıldı.

Milletler Cemiyetidevreye girdi.1926 Ankara

Antlaşması’ylaTürkiye-Irak sınırı çizildi

Şeyh Sait İsyanı Musul sorununun

aleyhimize çözülmesineneden oldu

42

KPSS 2008

I. Hatay

II. Batum

III. Musul

Yukarıdakilerden hangileri 1926 Ankara Antlaşması’yla Türkiye’nin sınırları dışında kalmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

43

NÜFUS MÜBADELESİ (ETABLİ SORUNU) 1930

Lozan Antlaşması

Anadolu’daki Rumlar

( Mondros’a kadar)

İstanbul’a yerleşenler

hariç) gidecek

Yunanistan’daki

Türkler gelecek

( Batı Trakya Türkleri hariç)

1930 düzenlemesiyle

Anadolu’daki Rumlar gidecek( İstanbul’daki Rumlar hariç)

Yunanistan’daki Türkler gelecek( Batı Trakya Türkleri hariç)

44

Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne Üye Olması(1932)

Milletler Cemiyeti’ne

Üyelik(1932)

Neden üye olduk?Almanya ve İtalya’nın

dünya barışını tehdit

etmesi

Neden kabul edildik?

Türkiye’nin dünya

barışını korumadaki

kararlılığı

Kim destekledi?*İspanya

*Yunanistan

45

BALKAN ANTANTI

(1934)

Neden Kuruldu?Almanya’nın ve İtalya’nın dünya

barışınıtehdit etmesi

Kimler üye?Türkiye

YunanistanYugoslavyaRomanya

Kim üye değil ?Bulgaristan Çünkü

Romanya ile Dobruca sorunu yaşadı.

İçerik;Barıştan yanayız

Egemenliğe saygılıyızSınırları koruma

güvencesi

46

Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936)

Montrö Boğazlar

Sözleşmesi (1936)

Nedeni;Almanya’nınve İtalya’nın

Yayılmacı politikaları

İngilteresüreci destekledi

Lozan’daki Boğazlar Komisyonu kaldırıldı

Boğazlardaki Türk egemenliği

sağlandı.

47

KPSS 2012

İkinci Dünya Savaşı öncesinde,

I. İtalya,II. Fransa,III. Avusturya

devletlerinden hangilerinin yayılmacı politikası, Türkiye’nin boğazlar sorununu gündeme getirmesine

neden olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

48

KPSS 2006

Türkiye’nin Boğazların güvenliğini sağlamak gereksinimiyle Milletler Cemiyeti’ne başvurmasına,aşağıdaki devletlerden hangisinin Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünya barışını tehdit eden eylemleri neden olmuştur?

A) Fransa B) Almanya C) Sovyet Rusya D) İngiltere E) İspanya

49

KPSS 2008

I. Boğazların Türk egemenliğine geçmesiII. İtalya’nın Rodos ve On İki Ada’yı Yunanistan’a

bırakmasıIII. Ege adalarının silahsızlandırılması

Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi gelişmeleri arasındadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve III E) I, II ve III

50

.

SADABAT PAKTI(1937)

Nedeni:Almanya’nın ve

İtalya’nın Dünya barışını tehdit etmesi

Üye devletlerTürkiye

Irakİran

Afganistan

Üye Olmayan DevletSuriye

(Türkiye ile Hatay Sorunu)

Amacı: Saldırmazlık

anlaşması

51

KPSS 2006

Afganistan, İran, Türkiye ve Irak devletleri Sadabat Paktı’nı kurmuştur.

Bu paktın kurulmasında, I. uyuşmazlıkların barışçı yoldan çözülmesi, II. katılımcı devletlerin bağımsız ve egemen olduklarını vurgulama, III. Irak’ta Arap milliyetçiliğinin güçlenmesini engelleme isteklerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

52

KPSS 2008

Sadâbat Paktına üye devletler,I. bölgesel barışı koruma,II. iç işlerine karışma,III. sınırları koruma

durumlarından hangilerinin yükümlülüğünü karşılıklı olarak kabul etmişlerdir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve III E) I, II ve III

53

KPSS 2008

Aşağıdakilerden hangisi Sadabad Paktının kurulmasına neden olan gelişmelerden biridir?

A) İtalya’nın Asya ve Afrika’ya doğru yayılma siyasetiizlemesiB) Boğazlardan geçmek isteyen yabancı savaşgemilerinin Türkiye’den izin almak durumundaolmasıC) 1929 yılında Amerika’nın ekonomik kriz yaşamasıD) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmasıE) İngiltere’nin Kıbrıs’ı işgal etmesi

54

ATATÜRK DÖNEMİNDE

BRİAND KELLOG PAKTI’NA (1929)

LİTVİNOV PROTOKOLÜ’NE (1929)

AKDENİZ PAKTI’NA (1936)

ATATÜRK’TEN SONRA

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’E (1945)NATO’YA (1952) ÜYE OLMUŞTUR.

TÜRKİYE

55

KPSS 2012

Aşağıdakilerden hangisinin, Atatürk Dönemi’ndeTürkiye ile İngiltere arasındaki ilişkilerin gelişmesinekatkısı olduğu savunulamaz?

A) Türkiye’nin Briand-Kellogg Paktı’na katılması

B) Musul’un Ankara Antlaşması ile Irak’a bırakılması

C) Almanya’nın yayılmacı politika izlemesi

D) Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması

E) Türkiye’nin Sadabat Paktı’na üye olması

56

KPSS 2009

Balkan Devletleri arasında yakınlaşma başlaması ve Balkan Paktı’nın kurulmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi olduğu savunulamaz?

A) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmuş olmasıB) İtalya’nın Doğu Akdeniz’e egemen olmak istemesiC) Almanya’da Nazi Partisinin iktidara gelmesiD) Silahlanma yarışının hızlanmasıE) İtalya’da faşizmin güçlenmesi

57

.HATAY’IN TÜRK

TOPRAKLARINA KATILMASI

(1939)

1936’da Fransa Suriye ve

Lübnan’dançekildi.

Türkiye’nin MC’ye başvurması

veSandler Raporu

Bağımsız HatayCumhuriyeti’nin

kurulması

Halkoylaması ile

Hatay’ın Türk topraklarına katılması

58

KPSS 2012

1923-1930 yılları arasında Türk dış politikasının

başlıca faaliyet alanını aşağıdakilerden hangisi

oluşturmuştur?

A) Bölgesel paktlar oluşturmak

B) Boğazları denetim altına almak

C) Milletler Cemiyetine üye olmak

D) Hatay sorununu çözmek

E) Lozan Antlaşması’ndan kalan sorunları gidermek