historia najnowsza - Polska w latach 80

80. LATA

szare dziesięciolecie

80. LATA

szare dziesięciolecie

Polak papieżem! 1978

W 1978 roku papieżem został wybrany Karol Wojtyła, co wywarło spory wpływ na dalszą sytuację w kraju. W 1979 roku nowy papież odbył pierwszą pielgrzymkę do ojczyzny (kolejne w latach 1983 i 1987). Wtedy też padły słynne słowa „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi, tej Ziemi”. Niewątpliwy jest wpływ nowego papieża na rozwój i umocnienie nastrojów opozycyjnych w Polsce.

W efekcie tego wyboru wzrosło zainteresowanie Polską na Świecie. Z drugiej jednak strony został on źle odebrany w Moskwie, o czym dobitnie świadczy próba zamachu na Jana Pawła II z maja 1981 r.

80. LATA

szare dziesięciolecie

sierpień ‘80

W sierpniu 1980 roku w stoczni gdańskiej wybuchły strajki na tle ekonomicznym. Po kilku dniach stoczniowcy osiągnęli swoje cele, ale zdecydowali się nie kończyć strajku. Do haseł ekonomicznych dołączyli hasła wolnościowe i demokratyczne. Rozpoczął się najważniejszy strajk w historii PRLu. Szybko zaczęło do niego dołączać inne zakłady z całego kraju. Powołano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, robotników poprała inteligencja, w Gdańsku pojawili się dziennikarze z całego świata. Władza ustąpiła i podpisała Porozumienia Sierpniowe. Powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” – - pierwsze prawdziwie niezależne od władzy związki zawodowe, które okazały się ogromną siłą opozycyjną. Rozpoczął się trwający ponad rok okres nieznanej dotąd swobody - tzw. „karnawał Solidarności”.

80. LATA

szare dziesięciolecie

„karnawał Solidarności” 1980-1981

31 sierpnia 13 grudnia

Okres między 31 sierpnia 1908 a 13 grudnia 1981 roku nazywany jest często „karnawałem Solidarności”. NSZZ Solidarność cieszyła się w tym czasie sporą swobodą i ogromną popular- nością a w kraju znacząco powiększył się zakres wolności (m.in. wolność słowa, prawo do zgro- madzeń), ograniczono też cenzurę. Karnawał Solidarności skończył się wraz z wprowadzeniem stanu wojennego 13 grudnia 1981 r.

80. LATA

szare dziesięciolecie

13 XII 1981

WPROWADZENIE STANU WOJENNEGO

Nocą z 12 na 13 grudnia Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny w kraju. Na ulice wy- prowadzono wojsko, zdelegalizowano NSZZ Solidarność a opozycjonistów internowano. Zna- cząco ograniczono wolności i swobody. Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Mimo, że zakazano strajków w reakcji na tę decyzję władz rozpoczęły się protesty w wielu zakładach. Najbardziej tragiczny przebieg przybrały w Kopalni „Wujek” w Katowicach, gdzie w wyniku użycia broni zginęło 13 górników. Nie były to bynajmniej jedyne ofiary stanu wojennego. Decyzję z 13 grudnia 1981 przez wiele lat tłumaczono obawą przed wkroczeniem do Polski wojsk radzieckich (podobnie jak na Węgrzech w 1956 roku). Dziś wiemy, że do podobnej interwencji w 1981 roku by nie doszło. Stan wojenny zakończono w 1983 roku.

80. LATA

szare dziesięciolecie

Lech Wałęsa

Laureatem Pokojowej Nagrody Nobla

1983 1981 Lech Wałęsa człowiekiem roku tygodnika „Time”

Moda na Polskę

W efekcie sierpnia 80 i grudnia 81 ogromnie wzrosło zainteresowanie Polską na Świecie. Z Solidarnością zaczęło się utożsamiać wielu ludzi. Z całego świata napływały do Polski paczki z różnymi artykułami. Szacuje się, że łącznie przysłano ich 30 milionów. Rozpoznawalny w Świecie stał się także przywódca Solidarności – Lech Wałęsa, który w 1981 roku został człowiekiem roku tygodnika „Time”, a dwa lata później otrzymał pokojową Nagrodę Nobla.

80. LATA

szare dziesięciolecie

kryzys gospodarczy

pogłębia się

Tymczasem w Polsce sytuacja gospodarcza stawała się coraz trudniejsza. Kraj, podobnie jak cały blok socjalistyczny wymagał reform. Przykład nadszedł z Moskwy, gdzie nowy sekretarz generalny KPZR, Michaił Gorbaczow, roz- począł politykę reform i stopniowej liberalizacji. W Polsce zmiany miały nadejść w Końcu lat 80. wraz z rozmowami przy Okrągłym Stole.

Michaił Gorbaczow

80. LATA

szare dziesięciolecie

obrady okrągłego stołu

1989

W 1988 rozpoczęła się kolejna fala strajków, po których władze w końcu zdecydowały się na negocjacje z protestującymi. We wrześniu 1988 roku rozpoczęto wstępne rozmowy. Toczono je w Magdalence pod Warszawą przy Okrągłym Stolce – symbolu równości wszystkich uczestników. Do porozumienia nie przystąpiła część opozycji, która uważała, że z władzą należy walczyć a nie rozmawiać. Najważniejszym ustaleniem rozmów było wyznaczenie daty Wyborów parlamentarnych, w których walczono jednak tylko o 35% miejsc (65% zagwaranto- wano stronie rządowej). Zade- cydowano także o przywróceniu Senatu. Termin wyborów ustalono na 6 czerwca 1989 roku.

zima/wiosna

80. LATA

szare dziesięciolecie częściowo wolne wybory 4 VI 1989

35% nowość! senat

mandatów w sejmie dla opozycji

Wybory 1989 roku uznawane są przez wielu za datę przełomową. Nowym premierem został Tadeusz Mazowiecki, prezydentem – Wojciech Jaruzelski. Za wyborami poszły dalsze zmiany w państwie – w kolejnym roku w wyborach prezydenckich zwyciężył Lech Wałęsa, a w 1991 odbyły się całkowicie wolne wybory parlamentarne. Kraj przechodził z ustroju socjalistycznego w demokra- tyczny. 29 grudnia 1989 roku Sejm zmienił nazwę państwa na „Rzeczpospolita Polska”. Skończył się okres PRLu.

80. LATA

szare dziesięciolecie

KONIEC