อบรมความรู้เรื่อง สารเคมี [ปรับปรุง...

จดหลอมเหลว (Melting point) คอ อณหภมทสารเรมเปลยนสถานะจากของแขง (solid) ไปเปนของเหลว (liquid)

จดเดอด (Boiling point) คอ อณหภมทสารเปลยนสถานะจากของเหลว (liquid) ไปเปนแกส (gas)

17

bull คอการเปรยบเทยบปรมาณเนอมวลหรอน าหนกของสารกบน า (water) ทปรมาตรเทากน bull โดยก าหนดใหน ามคาความถวงจ าเพาะเทากบ 1bull วตถทมความถวงจ าเพาะมากกวา 1 จะจมน าbull วตถทมความถวงจ าเพาะนอยกวา 1 จะลอยขนบนผวน าbull วตถทมความถวงจ าเพาะใกลเคยงกบ 1 จะแขวนลอยอยในน า

ความถวงจ าเพาะ (Specific gravity)

ความหนาแนน (Density)bull คอ อตราสวนระหวางปรมาณเนอมวล (น าหนก) ตอ ปรมาตรของสาร bull สารทมความหนาแนนมาก กจะมคาความถวงจ าเพาะมากดวย

18

ความหนาแนนไอ (Vapor density)

19

ความดนไอ (Vapor pressure)

20

สภาพกรด-เบส (Acid-Base)bull เราสามารถจ าแนกสารเคมตามสภาพความ

เปนกรด-เบสได 3 จ าพวก โดยอาศยคา pH เปนเกณฑ

bull pH นอยกวา 7 เปน กรด (Acid) โดยคา pHยงนอย ความเปนกรดยงมฤทธมาก

bull pH เทากบ 7 เปนกลาง (Neutral)bull pH มากกวา 7 เปน เบส (Base) โดยคา pH

ยงมาก ความเปนเบสยงมฤทธมาก

21

จดวาบไฟ (Flash point)

22

สารเคม ประเภทACETONE สารไวไฟ

MEK สารไวไฟ

TOLUENE สารไวไฟ

DOP สารตดไฟได

EPOXY สารตดไฟได

Cd-Ba-Zn Liquid Stabilizer

สารตดไฟได

23

สมบตดานอคคภยอนๆ

24

Lethal Dose Fifty LD50

Lethal Concentration Fifty LC50

26

สารเคมทมพษตอระบบตางๆ ของรางกาย

ทมา คมอการจดการความปลอดภยสารเคมส าหรบวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

27

28

แหลงขอมลความเปนอนตรายของสารเคม

ปายประกาศ (Placard)

ฉลาก (Label)

เอกสาร (Sheet)

ตดทรถบรรทก และถงบรรจขนาดใหญ

ตดทบรรจภณฑ

แฟมรวบรวมเอกสาร

29

ระบบการจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคม

ระบบ GHS

ระบบ UN

ระบบ NFPA

เปนระบบการจ าแนกประเภทความเปนอนตรายของสารเคมทเปนระบบเดยวกนทวโลก โดยเนนการสอสารกบผ ใชงานผานฉลาก (Label) และเอกสารขอมลความปลอดภย (Safety data

sheet SDS)

เปนระบบการจ าแนกประเภทความเปนอนตรายของสารเคมโดยเนนการสอสารในการขนสง โดยผาน ปาย DOT placard ซงมกตดอยกบรถบรรทกวตถอนตราย

เปนระบบการจ าแนกประเภทความเปนอนตรายของสารเคมโดยเนนการสอสารกบผใชงาน โดยผานสญลกษณรปสเหลยม 4 รป โดยจ าแนกความอนตรายดวยส และตวเลขบอกระดบความอนตราย (NFPA 704)

30

1 ความเปนอนตรายทางกายภาพแบงเปน 16 กลมความเปนอนตราย

2 ความเปนอนตรายตอสขภาพและ สงแวดลอมแบงเปน 10 กลมความเปนอนตราย

การจ าแนกประเภทความอนตรายของสารเคมตามระบบ GHS

การจ าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมทเปนระบบเดยวกนทวโลก (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals - GHS)

แบงประเภทของความเปนอนตราย ดงน

31

1 วตถระเบด2 กาซไวไฟ3 สารละลองลอยไวไฟ4 กาซออกซไดส5 กาซภายใตความดน6 ของเหลวไวไฟ7 ของแขงไวไฟ8 สารเคมทท าปฏกรยาไดเอง

9 ของเหลวทลกตดไฟไดเองในอากาศ10 ของแขงทลกตดไฟไดเองในอากาศ11 สารเคมทเกดความรอนไดเอง12 สารเคมทสมผสน าแลวใหแกสไวไฟ13 ของเหลวออกซไดส14 ของแขงออกซไดส15 สารเปอรออกไซดอนทรย16 สารทกดกรอนโลหะ

32

1 ความเปนพษเฉยบพลน2 การกดกรอนระคายเคองตอผวหนง3 การท าลายดวงตาอยางรนแรงการระคายเคองตอดวงตา4 การท าใหไวตอการกระตนอาการแพตอระบบทางเดนหายใจหรอผวหนง5 การกลายพนธของเซลลสบพนธ6 ความสามารถในการกอมะเรง7 ความเปนพษตอระบบสบพนธ8 ความเปนพษตอระบบอวยวะเปาหมายอยางเฉพาะเจาะจง-การไดรบสมผสครงเดยว9 ความเปนพษตอระบบอวยวะเปาหมายอยางเฉพาะเจาะจง-การไดรบสมผสซ า10 ความเปนอนตรายตอสงแวดลอมทางน า

33

ฉลากสารเคมตามระบบ GHS

องคประกอบของฉลาก1 ขอมลผลตภณฑ สวนประกอบ2 รปสญลกษณแสดงความเปนอนตราย (GHS

pictograms) ม 9 รป3 ค าสญญาณแสดงระดบความอนตราย ม 2

ค า ไดแก ldquoอนตรายrdquo และ ldquoระวงrdquo4 ขอความอธบายลกษณะความเปนอนตราย

เปนขอความสนๆ และกระชบ 5 ขอควรปฏบตเพอปองกนอนตรายและการ

จดการอนๆ6 ขอมลผผลตผจดจ าหนาย

34

ฉลากสารเคมตามระบบ GHS

ระวงเปนอนตรายเมอสดหายใจเขาไป

เกบใหพนมอเดก

ขอควรระวง -ใหสวมหนากากและถงมอขณะฉดพน-หากสมผสตาใหรบลางดวยน าสะอาดและรบไปพบแพทย

ชอผลตภณฑ AAAชอสารเคม 24-ด ไอโซบวทล เอสเทอร

(24-D isobutyl ester)

ชอผผลต บรษท xxxx จ ากด99 ถนนเศรษฐกจ 1อเมอง จสมทรสาครโทร xxxxxxxxโทรสาร xxxxxxxx

35

ฉลากสารเคมตามระบบ GHS

36

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

SDS (อาจเรยกวา MSDS) คอ เอกสารทแสดงขอมลเฉพาะของสารเคมแตละตวเกยวกบลกษณะอนตราย พษ วธใช การเกบรกษา การขนสง การก าจดและการจดการอนๆ เพอใหการด าเนนการเกยวกบสารเคมนนเปนไปอยางถกตองและปลอดภย

37

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

1 ขอมลเกยวกบสารเคม หรอสารผสม และบรษทผผลตและหรอ จ าหนาย(Identification of the substance or mixture and of the supplier)

bull ตวบงชผลตภณฑตามระบบ GHS (GHS product identifier)bull การบงชดวยวธอน ๆbull ขอแนะน าในการใชสารเคมและขอหามตาง ๆ ในการใชbull รายละเอยดผจ าหนาย (ประกอบดวยชอ ทอย เบอรโทรศพท ฯลฯ)bull หมายเลขโทรศพทฉกเฉน

2 ขอมลระบความเปนอนตราย(Hazardsidentification)

bull การจ าแนกประเภทสารของผสมตามระบบ GHS และขอมลในระดบชาตหรอระดบภมภาคbull องคประกอบฉลากตามระบบ GHS รวมถงขอความทเปนค าเตอน(precautionary statements) (สญลกษณความเปนอนตรายอาจจดใหมในลกษณะของสญลกษณทน ามาใชใหมได (graphical reproduction) เปนสด าและขาวหรอชอสญลกษณ เชน เปลวไฟ กะโหลกและกระดกไขว)bull ความเปนอนตรายอนทไมมผลในการจ าแนกประเภท (เชน ความเปนอนตรายจากการระเบดของผงฝ น (dust explosion hazard)) หรอทไมครอบคลมโดยระบบGHS

38

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

3 องคประกอบและขอมลเกยวกบสวนผสม(Composition information oningredients)

สารbull เอกลกษณของสารเคมbull ชอทวไป ชอพอง ฯลฯbull หมายเลข CAS หมายเลข EC ฯลฯbull สงเจอปนและการท าสารปรงแตงใหเสถยร (Impurities and stabilizing additives) ทตวเองตองผานการจ าแนกประเภทและทมสวนในการจ าแนกประเภทสารของผสมbull เอกลกษณของสารเคมและคาความเขมขนหรออตราความเขมขนของสวนประกอบทเปนอนตรายภายใตความหมายของ GHS และแสดงคาสงกวาระดบของจดตดหมายเหต ส าหรบขอมลสวนประกอบ พนกงานเจาหนาทออกกฎส าหรบ CBI ใหมความส าคญเหนอกวากฎส าหรบการบงชผลลภ

39

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

4 มาตรการปฐมพยาบาล (First-aid measures) bull บรรยายถงมาตรการทจ าเปน โดยแยกยอยออกเปนขอ ๆ ตามเสนทางการรบสมผสสาร เชน การสดดม การสมผสทางดวงตาหรอทางผวหนงและการกลนกนbull อาการผลกระทบทส าคญ ๆ การเกดผลเฉยบพลนหรอมการหนวงเวลาการเกดbull การระบเกยวกบขอควรพจารณาทางการแพทยในทนททนใดและการบ าบดพเศษทตองด าเนนการ ถาจ าเปน

5 มาตรการผจญเพลง (Fire-fightingmeasures)

bull สารดบเพลงทเหมาะสม (และไมเหมาะสม)bull ความเปนอนตรายเฉพาะทเกดขนจากสารเคม (เชน ลกษณะของผลตภณฑลกตดไฟไดทเปนอนตราย)bull อปกรณปองกนพเศษและการเตอนภยส าหรบนกผจญเพลง

40

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

6 มาตรการจดการเมอมการหกและรวไหลของสารโดยอบตเหต (Accidental release measures)

bull มาตรการความปลอดภยสวนบคคล อปกรณปองกนภยสวนบคคลและมาตรการฉกเฉนbull มาตรการปองกนสงแวดลอมbull วธการและวสดส าหรบกกเกบและกอบก

7 การขนถายเคลอนยายและการจดเกบ (Handling and storage)

bull มาตรการปองกนส าหรบการขนถายเคลอนยายอยางปลอดภยbull เงอนไขการจดเกบอยางปลอดภย รวมทงความเขากนไมไดของสาร

8 การควบคมการรบสมผสและการปองกนสวนบคคล (Exposure controlspersonal protection)

bull การควบคมตวแปรตาง ๆ เชน คาทยอมใหสมผสไดในขณะปฏบตงาน (occupational exposure limit values) หรอตวบงชทางชวภาพbull การควบคมทางวศวกรรมทเหมาะสมbull มาตรการปองกนสวนบคคล เชน อปกรณปองกนภยสวนบคคล

41

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

9 คณสมบตทางกายภาพและ ทางเคม (Physical and chemical properties)

bull สภาพปรากฏ (สถานะทางกายภาพ ส เปนตน) bull กลน bull ระดบคาขดจ ากดของกลน (Odour threshold)bull คาความเปนกรดดาง (pH)bull จดหลอมละลายจดเยอกแขง (melting pointfreezing point)bull จดเรมเดอดและชวงของการเดอด (initial boiling point and boiling range)bull จดวาบไฟ (flash point)bull อตราการระเหย (evaporation rate)bull ความสามารถในการลกตดไฟได (ของแขง กาซ) (flammability (solid gas))bull ขดจ ากดความไวไฟ ขดบนขดลาง หรอคาจ ากดการระเบด (upperlower flammability or explosive limits)bull ความดนไอ (vapour pressure)bull ความหนาแนนไอ (vapour density)bull ความหนาแนนสมพทธ (relative density)bull ความสามารถในการละลายได (solubility(ies))

42

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

10 ความเสถยรและการเกดปฏกรยา (Stability and reactivity)

bull ความเสถยรทางเคมbull ความเปนไปไดในการเกดปฏกรยาอนตรายbull สภาวะทควรหลกเลยง (เชน การคายประจไฟฟาสถต แรงกระแทก หรอการสนสะเทอน)bull วสดทเขากนไมไดbull เกดการแตกตวเปนผลตภณฑทเปนอนตราย

11 ขอมลดานพษวทยา (Toxicologicalinformation)

กระชบแตบรรยายถงผลของความเปนพษทหลากหลายและขอมลทมอยเพอระบผลกระทบอยางสมบรณและเขาใจได ประกอบดวยbull ขอมลเกยวกบเสนทางของการรบสมผสทอาจเกดขน (การหายใจ การกลนกน การสมผสทางผวหนงและดวงตา)bull อาการทเกยวของกบคณลกษณะทางกายภาพ ทางเคมและทางพษวทยาbull ผลกระทบฉบพลนและทมการหนวงเวลา (Delayed and immediate effects) และผลเรอรง (chronic effects) จากการรบสมผสระยะสนและระยะยาว (short- and long-term exposure)bull มาตรการเชงตวเลข (Numerical measures) ของคาความเปนพษ (เชน การค านวณคาความเปนพษเฉยบพลน)

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

12 ขอมลผลกระทบตอระบบนเวศน (Ecological information)

bull ความเปนพษตอระบบนเวศน (ทางน าและบนพนโลก ถาม)bull ความคงอยนาน (persistence) และความสามารถในการยอยสลาย (degradability)bull ความสามารถในการสะสมทางชวภาพ (Bio-accumulative potential)bull สภาพทเคลอนทไดในดน (Mobility in soil)bull ผลรายกระทบรายแรงทอาจเกดขนอน ๆ

13 ขอพจารณาในการก าจด(Disposal considerations)

bull อธบายถงสงตกคางและขอมลเกยวกบของเสยเพอการเคลอนยายอยางปลอดภยและใชวธการก าจดทถกตอง โดยรวมไปถงการก าจดบรรจภณฑทไดรบการปนเปอน

44

เอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet SDS)

ขอ ประเดน ประเดนยอย

14 ขอมลส าหรบการขนสง(Transport information)

bull หมายเลข UNbull ชอทถกตองในการขนสงตาม UNbull ประเภทความเปนอนตรายส าหรบการขนสงbull กลมการบรรจ (ถาม)bull การเกดมลภาวะทางทะเล (มไมม)bull ขอควรระวงพเศษทผใชจ าเปนตองตระหนกหรอจ าเปนตองปฏบตตามในสวนทเกยวของกบการขนสงหรอการบรรทกทงภายในหรอภายนอกสถานประกอบการ

15 ขอมลเกยวกบกฎขอบงคบ (Transport information)

ใหระบกฎระเบยบ ขอมลทางดานสขภาพ ความปลอดภย และสงแวดลอม เฉพาะส าหรบผลตภณฑทจดท า

16 ขอมลอน (Other information) ประกอบดวยขอมลการจดท าและการปรบปรงแกไข SDS

45

การจ าแนกประเภทความอนตรายของสารเคมตามระบบ UN

DOT PLACARDDepartment of Transportation

- ตดกบรถบรรทกวตถอนตราย- แบงวตถอนตรายเปน 9 ประเภท

46