Frank van Oort NWA 6mei2010

04/10/23 1

Stedelijke economische ontwikkeling:

Verdichting, schaalniveau, causaliteit en beleid

Frank van Oort

Onderzoekslab 2, Den Haag

6 mei 2010

04/10/23 2

Stedelijke economie

1. Een verdubbeling van de stad (omvang, dichtheid) leidt tot 10% meer productiviteitsgroei (Rosenthal & Strange 2004)

2. Innovatie, clusters en ondernemerschap zijn sleutels tot groei

3. Ruimtelijke planning van wonen, werken, infrastructuur en recreatie doet er toe!

4. Er zijn grote verschil in regionale context (krimp, netwerken) en lokale context (wijkeconomie) – en de crisis versterkt dat (!)

5. Maatwerk geboden – unieke uitdagingen overal.

6. Economie zelfsturend? Financierbaarheid na de crisis?

04/10/23 3

Het economische landschap

Toegevoegde waarde Groei werkgelegenheid

04/10/23 4

Clusters en groeisectoren

Innovatiepotentieel Kenniswerkers potentieel

04/10/23 5

Clusters

Distributie ICT-industrie en diensten

04/10/23 6

Clusters

Zakelijke dienstverlening Creatieve industrie

04/10/23 7

Clusters

Energy Valley

04/10/23 8

Clusters (internat.)

Biotechnologie

04/10/23 9

Economische groei: broedplaatsen

Creatie nieuwe werkgelegenheid en bedrijfsverplaatsingen

04/10/23 10

Broedplaatsen: honkvaste bedrijven

Bedrijfsverplaatsingen tussen 1999 en 2007

04/10/23 11

Locatiefactoren

Amenities en woningvoorraad

belangrijk

voor creatieve

kenniswerkers

04/10/23 12

De creatieve (kennis) economie doet er toe, maar…

• Let op definitie

• Let op causaliteit

• Let op schaalniveau (mobiliteit)

• Investeer ook in opleiding

• Zorg voor kritische massa (of kies er niet overal voor)

04/10/23 13

Bevolkingsaanwas

Woonwerk dynamiek

Centrale Open Ruimte

Bereikbaarheid en infrastructuur

Stuwende economische sectoren

Economische complementariteit

Militaire en civiele verdediging

Het bestuursgebied

Het Eurogebied

Water en luchtkwaliteit

Spoedige beslissingen geboden!!

1958:

04/10/23 14

Netwerk economie <-> stedelijk netwerk?

04/10/23 1515

“Over de manier waarop de ruimtelijke

ontwikkeling en de sociaal-economische

ontwikkeling elkaar beïnvloeden is weinig

bekend. Met name over de invloed over en

weer van de woonplaatskeuze van de mensen

en de werkplaatskeuze van bedrijven bestaat

nog grote onzekerheid”

Verstedelijkingsnota (1976, p.132)

04/10/23 1616

dPi,t =Xβ + dWEi,t + WEi,t-1 – λP Pi,t-1 + andere P-factoren

dEi,t =Yδ + dWPi,t + WPi,t-1 – λE Ei,t-1 + andere E-factoren

Woon-werkdynamiek en krimp

04/10/23 1717

Totaal: “werken volgt wonen”

04/10/23 1818

Per landsdeel (Randstad, Interm.Zone, Nat.Periferie)

04/10/23 1919

Krimpende regio’s?

•Groeisectoren (waarde)

•Metropool Almere heeft het nodig

•Achtertuin noordvleuegel

•Minder afhankelijk van balans woon-werkdynamiek

•Beleveniseconomie maar ook rust (‘wellness’)

•Cultuur minder lokaal ontwikkeld

•Eigen identiteit

04/10/23 2020

Functiemenging

04/10/23 21

Enkele conlcusies

1. Innovatie in universiteitssteden en hightech clusters, maar alleen bij voldoende omvang en internationale inbedding. Daarnaast veel vernieuwing in MKB en in woonwijken.

2. Bedrijvendynamiek (ZZP’ers) belangrijke bron van groei die niet te sturen is met bedrijventerreinen planning (alleen).

3. Wijkdynamiek: leefbaarheid en economie

4. De gespannen woningmarkt in Amsterdam en Utrecht (institutioneel bepaald) bepaalt goeddeels het “werken volgt wonen” paradigma – bedrijven hebben keus genoeg, veel bevolkingsgroepen niet. Een grotere visie op woon- en bedrijfslocaties is vereist.

5. Functiemenging en verdichting kunnen technisch wel overal, maar zijn financieel onaantrekkelijk. Wat is betaalbaar, wie doet mee, een kans?

6. Het onderliggende wegennet tussen woon- en werklocaties in de stad en regio zijn belangrijker dan snelwegverbindingen. Keuzes en betaalbaarheid!

7. Het policentrische karakter van de regio zou wonen en werken dichter bij elkaar kunnen brengen bij een uitgekiende planning met complementaire functies

04/10/23 22

7 onderwerpen en de attractieve stad

1. Krachtgroen: relatie met woonmilieu en daarmee met wijkdynamiek?

2. Topdorpen: toegevoegde waarde, LILA, niches, relatie met stad?

3. Home Made: dichtheid economisch waardevol?

4. Tussentijd: transformatie strategieën, duurzaamheid, economische waarde, typologie nodig! Permanente tussentijd?

5. NL 2040 ontwerpend: woon, werk, internationaal, groen, bereikbaarheid, duurzaamheid: breed. Innovatieve ideeën?

6. Gezond verstand: microschaal, leefbaarheid. Voorbeeld voor andere functies (leisure, verzorging, etc.)?

7. Vrijstaat: wat kan bottum-up bijdragen aan de attractieve stad?