54
TEMA VIII TEMA VIII A ARTE A ARTE BIZANTINA BIZANTINA

Tema VIII. A arte bizantina

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Tema VIII.  A arte bizantina

TEMA VIIITEMA VIII

A ARTEA ARTE BIZANTINABIZANTINA

Page 2: Tema VIII.  A arte bizantina

A arte bizantina1. Contexto histórico2. A arquitectura bizantina

1. Características2. Primeira Idade de Ouro3. Segunda Idade de Ouro4. Terceira Idade de Ouro

3. As artes figurativas bizantinas1. Primeira Idade de Ouro2. Segunda Idade de Ouro3. Terceira Idade de Ouro

4. Vocabulario5. Actividades6. Comentario de texto7. A arte e o cine8. Modelo de examen9. Para consultar e ampliar

ÍNDICE

Page 3: Tema VIII.  A arte bizantina

1. Contexto históricoCARACTERÍSTICAS

CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

1. A cultura bizantina espallouse polo Mediterráneo oriental

2. O emperador romano Constantino no ano 330 traslada a capital do seu imperio a CONSTANTINOPLA ( Bizancio, Estambul)

3. A arte bizantina desenvolveuse nas antigas terras orientais do Imperio Romano cando este desaparece no século III d.C.4.É unha arte que conxuga características da arte clásica con influencias orientais.

•A nivel político organizase seguindo as estructuras romanas, a modo de imperio rexido por unha figura máxima (emperador) que ten tódolos poderes incluído o relixioso.

• Económicamente adicábanse á agricultura e á gandería nun primeiro momento aínda que a partir da época do emperador Xustiniano ( século VI) deenvolverá un próspero e rico comercio polo Mediterráneo que se convertirá na base da súa economía

• A súa sociedade era estamental e partía desde o Emperador , pasando por funcionarios, comerciantes, gandeiros e agricultores ata chegar aos escravos

• Na arte cabe destacar a forte influencia oriental (China, India) que se vai asentar sobe unhas estructuras básicas tomadas do mundo clásico. 

Page 4: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

CARACTERÍSTICAS• Adecuación dos edificios ao culto relixioso e á litúrxia

• Materiais pobres que amosan austeridade nos exteriores dos mesmos

• Interiores luminosos rompendo co modelo tardorromano (pesados e carentes de luz no interior)

• Estructuras lixeiras e máis esveltas nas que se abren ocos e ventás para iluminar os interiores

• Gran peso da luz interior –carácter simbólico (celestial ou espiritual)-.

• Cubertas con grandes cúpulas (influencia oriental)

• Uso de arcos de medio punto

• Uso de bóvedas de canón nos teitos interiores

• Decoración interior rica en mosaicos, mármores de vivas cores,etc que enriquecen os interiores dando maxestuosidade e elegancia aos edificios austeros nos exteriores

• Pasa por tres etapas ben diferenciadas:

• Primeira Idade de Ouro: 525- 567 . Época de Xustiniano. Dura ata as primeiras revoltas iconoclastas

•Segunda Idade de Ouro: 867- 1204. Vai dende o triunfo sobre os iconoclastas ata a toma de Constantinopla polos cruzados. Dinastía Macedonia e Conmena

•Terceira Idade de Ouro: 1261- 1453. Remata coa toma de Contantinpla polos turcos. Dinastía Paleólogos

Page 5: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

Característicasarquitecturabizantina elementos

fuste cilíndrico con lixeiro éntasis central e prefieren sen arestas

Columnas

capitelCorintios

Simples: follas de acantoCompostos (acanto e volutas)

Teodosio Follas máis planasAcabado a Trépano (horadado)

Muros

Dinámicos Relación equilibrada masa-vanos ( arcos de medio punto)Tipos: mampostería sillares zona oriental e mampostería ladrillos e piedra irregularMuros austeros, con poucos adornos - Reflexan estructura interna

Cubertas

Sustitución de espacios lonxitudinais: bóvedas de cañón cubertas de madeira por cubertas de espacios cuadrangulares mampostería

Antes: octógono e trompasAgora: cúpula sobrePechinas*

Arcos

Arquería (medio punto) apoiada en columnas ailladas

Capitel presenta maiorsuperficie de contacto

Intercalando pedazos de arquitrabeColocando un cimacio

CARACTERÍSTICAS

Page 6: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

Característicasarquitecturabizantina

materiais

Sillares ben labrados sobre todo en Siria e Palestina

módulo de anchura de muros (entre 75 e 80 cm.)Ladrillos especialmente empregados en cubertas

exteriores: nús ou con algún adorno

columnas, xambas, dinteis, frisosMármore

zonas interiores: decoración polícroma- luxo

CARACTERÍSTICAS

Page 7: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

CARACTERÍSTICAS

Columnas bizantinas

Lixeiro éntasiscentral Fuste

liso

Page 8: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

CARACTERÍSTICAS

Capiteis bizantinos

Corintio TeodosioCimacio

Page 9: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

CARACTERÍSTICAS

Capitel Teodosio

Page 10: Tema VIII.  A arte bizantina

2. A arquitectura bizantinaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

CARACTERÍSTICAS

Teitume. Principal aportación.Cúpula sobre pechinas

Page 11: Tema VIII.  A arte bizantina

Antemio de Tralles e Isidoro de MiletoSanta Sofía.Exterior y planta

Fusión de planta longitudinal con planta centralizada

atrio

nartex

1. División en tres naves, central más ancha y elevada. 2. Se sacrifican naves laterales para ensalzar nave central: Los cuatro gruesos pilares que sostienen la inmensa cúpula se meten en naves laterales, apareciendo salientes al igual que los contrapilares interrumpiendo el desarrollo longitudinal de las mismas. A cambio la nave central aparece totalmente diáfana

Cubierta dinámica: A) Gran cúpula central (31 m. diámetro) B) Empujes recogidos por dos cúpulas de cuarto de esfera en el eje longitudinal C) Descarga en nichos situados en la diagonal de las semicúpulas D) Descarga en muros exteriores

A BB

c c

c c

D

El juego dinámico de la cúpula central trasladando empujes y contrarrestos a bóvedas secundarias y terciarias crea un diálogo tectónico de tendencia centrífuga (Bruno Zevi)

En época musulmana se le añaden los minaretes y otras dependencias anejas

Page 12: Tema VIII.  A arte bizantina

Muros cortinas

Cúpula sobrepechinas

Antemio de Tralles e Isidoro de MiletoSanta Sofía.Interior

Lua elemento integrador:Vanos de muros, tribunas, nichos, anillo de vanos de cúpula central, y de muro de arcos torales: dan sensación de ingravidez, como si la enorme masa no pesase

Naves laterales divididas en dos pisos. Segundo cuerpo tribuna para la corte

Ritmos dinámicos y curvilíneos de arcos, bóvedas, cúpula, columnatas

Arcos torales desvían la carga hacia los cuatro gruesoscontrafuertes

Columnas bizantinas con cimacio

Espacio diáfano

Contraste pobreza decorativa exterior con lujo interior (aunque muy transformado por musulmanes)

Page 13: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Exterior

Page 14: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Maqueta

Page 15: Tema VIII.  A arte bizantina

Perspectiva axonométricade Sta. Sofía.532 – 537. Istambul.

Page 16: Tema VIII.  A arte bizantina

Planta do conxunto de Sta. Sofía.532 – 537. Istambul.

Page 17: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Plano

Page 18: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Alzado

Page 19: Tema VIII.  A arte bizantina

O sistema estructural de Santa Sofía é audaz, pero sinxelo. Levantouse un enorme rectángulo, de 71 por 77 m, aproximadamente 225 por 240 pés bizantinos. Dentro del, catro enormes piares, dispostos de norte a sur, alzáronse nos ángulos dun cadrado de 100 pés bizantinos de lado. A 70 pés do chan tendéronse catro arcos, os dos lados norte e sur embebidos nos muros laterais da nave e apenas perceptibles desde o interior, pero fortemente marcados ó exterior por enriba do teito. Catro pechinas de forma irregular ligan os arcos. Sobre os vértices dos arcos e as catro pechinas que os unen álzase a cúpula principal, unha cuncha gallonada por 40 nervos e 40 plementos curvos. Está reforzada no exterior mediante 40 nervaduras curtas colocadas a estreitos intervalos, e que enmarcan pequenas fiestras. Os piares norte e sur sobresaen por enriba das naves laterais para servir de estribo ós empuxes laterais dos arcos oriental e occidental e, indirectamente, da cúpula maior. (...)

Este núcleo, de precaria estabilidade, composto por piares, arcos, cúpulas, semicúpulas e cunchas, constitúe o corazón interno da composición de doble casco. Éun baldaquino, que se alza libre no espacio, independente das unidades espaciais secundarias que o envolven. As naves laterais, o nártex e as tribunas interveñen pouco en conxunto no xogo de forzas do núcleo interno. (...)

Santa Sofía de Constantinopla(532-537)

Antemio deTralles

Isidoro de Mileto

Page 20: Tema VIII.  A arte bizantina

Exterior de Sta. Sofía. 532 – 537. Istambul.

Page 21: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Interior

Page 22: Tema VIII.  A arte bizantina

Interior de Sta. Sofía.532 – 537. Istambul.

Page 23: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Incidencia de la luz

Page 24: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Cúpula

Page 25: Tema VIII.  A arte bizantina

Interior de Sta. Sofía. 532 – 537. Istambul.

Page 26: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Muros pantalla

Page 27: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Absidiolos laterales

Page 28: Tema VIII.  A arte bizantina

Interior de Sta. Sofía. 532 – 537. Istambul.

Page 29: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofía.Nave lateral

Gruesos pilares

Page 30: Tema VIII.  A arte bizantina

Capitel de S. Vital de Rávena. S. VI

Capitel de Sta. Sofía de Constantinopla. S. VI

Page 31: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Vista aérea

Page 32: Tema VIII.  A arte bizantina

Planta e perspectiva axonométricade San Vital. 522 – 532. Rávena.

Page 33: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Exterior

Page 34: Tema VIII.  A arte bizantina

Exterior de San Vital.522 – 532. Rávena.

Page 35: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Interior

Page 36: Tema VIII.  A arte bizantina

Interior de San Vital. 522 – 532.Rávena.

Page 37: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Riqueza decorativa interior

Page 38: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Plano

Page 39: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Detalle de arcuaciones

Page 40: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofíade Kiev

Page 41: Tema VIII.  A arte bizantina

Santa Sofíade Novgorod

Page 42: Tema VIII.  A arte bizantina

San Marcosde Venecia

Page 43: Tema VIII.  A arte bizantina

San Marcos de Venecia (consagrada en 1073)

Page 44: Tema VIII.  A arte bizantina

San Marcos de Venecia.Interior

Page 45: Tema VIII.  A arte bizantina

San Apolinar el NuevoDesfile de mártires

ColoresIrreales(brillantes)

CanonEstilizado.(9 cabezas.3 torsos)

PerspectivaInvertida.(Hacia fuera)

Contornosmarcados

Fondosdorados(infinito)

Isocefalia

Concepto de paisajes(elemento repetido)

Lujo ysuntuosidad

Escasez deSombras y claroscuros

Ritmo, armonía

Page 46: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Ábside. Disposición en altura

Zona bajaZócalo mármoles(mundo terrenal)

Zona intermedia(zona de tránsito)

Zona superior(zona celestial

Page 47: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Interior.División en paneles

Page 48: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Justiniano y su séquito

Características generales(en diapositivas anteriores)

Escudo con el crismón(símbolo del Señor,empleado por Constantino para vencer en Puente Mulvio y adoptado como símbolo cristiano imperial)

Monarquía bizantina apoyada en ejército (generalBelisario) y la iglesia (obispo Maximiano)

Pies abiertos con sensación de ingravidez

Situado en una paredlateral del presbiterio, enfrente del mosaico que representa a su esposa(a continuación)

Justiniano ofrece un recipiente de oro por la recuperación de Rávena

Halo o nimbo destinado a santos porque se consideraba el décimo tercer apóstol

Ropajes ampliosque disimulan anatomías(lo importante es la esencia, el espíritu)

Se realza a Justiniano con la capa oscura

Page 49: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.JustinianoOpus tesellatum

Teselas inclinadasen dirección afuente de luz

Colores brillantesArmónicos ocontrapuestos

Antinaturalismo(hieratismo, simetría,etc)

Canon Cabeza3 módulo nariz(Santísima Trinidad)

1

2

3

Page 50: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Justiniano y su séquito

Page 51: Tema VIII.  A arte bizantina

Mosaico san Vital: Xustiniano e séquito. 532. Rávena.

Page 52: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Teodora y su séquito

Característicasgenerales

Elementos alegóricos(fuente de la vida = bautismo)

Emperatriz Teodorasobresale de los demás y está enmarcada por ábside trasero

Enmarcada por columnas corintias y frisos de marcado carácter decorativo

Page 53: Tema VIII.  A arte bizantina

San Vital de Rávena.Teodora y su séquito

Page 54: Tema VIII.  A arte bizantina

Mosaico san Vital: Teodosia e séquito. 532. Rávena.