بررسی محتواي درس " : رساند مقالۀ شما تحت عنوانمورد پذیرش هیئت "مصالح ساختمانی در حوزه دروس فنی در برنامه آموزشی دوره کارشناسی معماري

مجموعه مقاالت این مقالۀ شما در قالب. داوران پنجمین همایش ملّی آموزش معماري قرار گرفت

برگزار 1393آذر 10و 9امیدواریم شاهد حضور گرم شما در پنجمین همایش آموزش معماري که در تاریخ

با تشکر

ید محمودي امیرسع سید

يآموزش معمار ملّی دبیر پنجمین همایش

. یس هنرهاي زیبا، دانشکده معماري

بسمه تعالی

ان علیرضا مستغنی و حامد بیتیجناب آقای

باسالم،

رساند مقالۀ شما تحت عنواناستحضار میبه ضمن قدردانی از ارسال مقاله احتراماً مصالح ساختمانی در حوزه دروس فنی در برنامه آموزشی دوره کارشناسی معماري

داوران پنجمین همایش ملّی آموزش معماري قرار گرفتمحترم .همایش منتشر خواهد شد

امیدواریم شاهد حضور گرم شما در پنجمین همایش آموزش معماري که در تاریخ .گردد، باشیم

یس هنرهاي زیبا، دانشکده معماريتهران، خیابان انقالب، دانشگاه تهران، پرد :یرخانه همایشدب 021-66972076و 021-61113480: ن تلف archedu.ut.ac.ir :همایش سایت archedu@ut.ac.ir :ایمیل همایش

جناب آقای

باسالم،

احتراماً مصالح ساختمانی در حوزه دروس فنی در برنامه آموزشی دوره کارشناسی معماري

محترم همایش منتشر خواهد شد

امیدواریم شاهد حضور گرم شما در پنجمین همایش آموزش معماري که در تاریخ گردد، باشیممی

1 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

با اسی معماري دوره کارشنبرنامه آموزشی دروس فنی در درس مصالح ساختمانی در حوزه محتوايبررسی

با توانایی مشارکت در پروژه هاي اجراییمعماري تاکید بر تربیت فارغ التحصیالن

:بیان مساله

بر اساس برنامه آموزشی .آیندآموزش معماري به حساب می در اصلیمباحث از دروس فنی در دوره کارشناسی معماري

وزارت علوم، تحقیقات و فناوري يتوسط شوراي عالی برنامه ریز 1377دوره کارشناسی مهندسی معماري که در سال

تدوین گردیده است، این دروس شامل درسهاي، مصالح ساختمانی، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات الکتریکی، ایستایی،

و ساختمان 1ساختمان فلزي، سازه هاي بتنی، متره و برآورد، مدیریت و تشکیالت کارگاهی،مقاومت مصالح و سازه هاي

با هدف ساین درومحتواي . می باشد که در طول هشت نیمسال آموزشی به دانشجویان معماري ارائه می گردند 2

ارائه شده در برنامه دوره بر اساس سرفصلیم گردیده اند و ظتندانش فنی مورد نیاز به دانشجویان معماري آموزش

تربیت فارغ التحصیالنی با توانایی فعالیت و مشارکت در پروژهاي اجرایی هدف از ارائه آنها آموزشی کارشناسی معماري،

و تنوع مطالب ارائه شده در این دروس در برنامه آموزشی دوره کارشناسی، فراوانی تعداد رغم علی ،از طرفی. می باشد

این دروس به محتواي امکان انطباق ،و توسعه صنعت ساختمان حوزه فن ساختمانپیشرفتهاي روزافزون به علت ،آنها

.وجود ندارد جامعهمتناسب با واقعیات صورت

دروس فنی، مشخص می گردد که در مرتبط بامباحث گستردگی تنوع واحدهاي درسی و از طرف دیگر و با نگاهی به

و به عنوان ابزار تبدیل فضاي مجازي خلق شده میان این دروس، درس مصالح ساختمانی از مباحث پایه به شمار می آید

از اولین دروسی این درس . از اهمیت بسیار باالیی در میان دروس فنی برخوردار است ،توسط معماري به فضایی حقیقی

و جالب اینکه سریعترین و ورود دانشجویان به مدارس معماري به آنها ارائه می گردد ابتداییدر سالهاي است که

وعی سایر حوزه ها را هم تحت این درس رخ می دهد و به ن ارتباط بانیز در در حوزه فن ساختمان بیشترین تغییرات

.تاثیر خود قرار می دهد

تنوع و گستردگی در میان دروس فنی و همچنین مصالح ساختمانیاهمیت درس با توجه به حال سوال این است که

با چه درس مصالح ساختمانی ، در این حوزه و پیشرفتهاي روزافزون تکنولوژي ساختمان این درس،تبط با مباحث مر

؟ د نقش دارمعماري در دوره کارشناسی برنامه آموزشیدر ییمحتوا

آموزش معماري، دروس فنی، محتواي درسی، برنامه درسی، مصالح ساختمانی :کلمات کلیدي

2 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

: پیشینه تحقیق

اکنون ت همین دلیلو به می باشدمعماري ران ظآموزش معماري یکی از از حوزه هاي حساس و مورد توجه صاحب ن

برگزاري توجه خاص محافل دانشگاهی کشور به این موضوع و . پرداخته اند پژوهشبه صین زیادي در این حوزهمتخص

.چهار دوره همایش آموزش معماري و برنامه ریزي براي برگزاري دوره پنجم گواه دیگري بر این مدعاست

ارائه دروس فنی بوده و روش اري، تاکنون اکثر مطالعات درر بین مطالعات صورت گرفته در حوزه دروس فنی معمد

مستقل در زمینه تاکنون مطالعه ،به محتواي دروس فنی شده است اشاره مختصري ،مقاالتاندکی از اد تعددر هرچند

.نی صورت نگرفته استدرس مصالح ساختما

بر مولفه همگرایی و وحدت "همگرایی در آموزش محتواي دروس فنی رشته معماري"حسینی در مقاله در این زمینه

نیاز واقعی طراحی از جنبه هاي نیارش، بسندگی، پیمون واري، بوم آوردي و زیبایی ان تامین کننده وآفرینی به عن

شناسی تاکید می کند و بر لزوم جلوگیري از انفکاك و فاصله در روند آموزشی طراحی معماري و سازه اي و تاسیساتی و

حسینی، ( .موزش همگرا می داندین را در گرو روال آوي معماري نو ماندگاري و ارزشمند محوطه سازي تاکید می کند

1387 :281(

بررسی میزان انطباق برنامه درسی رشته کارشناسی مهندسی معماري با نیازهاي بازار کار "در مقاله جمیري و همکاران

با توان باالي حرفه اي ومعماري به ارائه پیشنهادهایی در زمینه ارائه دروس فنی جهت تربیت فارغ التحصیالن ،"در ایران

به نظر جمیري، طرح هاي معماري ارائه شده در دروس طرح معماري باید نمود . دنمنطبق با نیازهاي بازار کار می پرداز

ن جمیري بر تقویت همچنی. یان را پوشش دهندعملی دروس نظري باشند و به صورت هدفمند آموخته هاي دانشجو

چه که باید فارغ التحصیل معماري از ترم براي آموختن تمام آن 8ن کاربرد رایانه در طرح هاي معماري تاکید کرده و زما

تدوین واحد کارآموزي و ایجاد عملی، واحدهاي بر معماري بداند را ناکافی می داند و افزایش سنوات تحصیل و افزودن

)139: 1389جمیري، ( .جهت تربیت معماران بر می شمارد دروس عمومی مخصوص معماري را از راه حل هاي الزم

، بحث آموزش سازه را به دو بخش "موزش سازه در رشته معماري چه انتظاري داریم؟آاز "همچنین گالبچی در مقاله

یفه و وظمی کند طراحی معماري تقسیم ایجاد توانایی در تجزیه و تحلیل سازه اي و همچنین توان بکارگیري آن در

بر عهده دروس طرح معماري می ارائه مطالب بخش دوم را دروس ایستایی را ارائه کردن مطالب بخش اول می داند و

)190: 1382: گالبچی. (به صورت توام ارائه گردندمی بایست و سازه اي طراحی معماريبه اعتقاد وي . گزارد

در . دنمی پرداز "موزش دروس فن ساختمان در رشته معماريو ارزیابی آبررسی "در مقاله دیگر به و همکاران گالبچی

این مطالعه نگارندگان به بررسی توان حرفه اي فارغ التحصیالن معماري پرداخته اند و تقریبا نتایج مشابه با مطالعه

:شاملاین نتایج . در نتیجه گیري ارائه گردیده استبند 27نتایج مطالعه به صورت . جمیري و همکاران را اخد کرده اند

تربیت دروس فعلی، شی کارشناسی معماري، تغییر محتوا و زمان ارائهآموز پیشنهاد افزایش دروس فنی در برنامه

3 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

، استفاده از وسائل کمک آموزشی کارآمد، ارائه اطالعات به روز فنی و تکنولوژي در نیروهایی جهت آموزش دروس فنی

) 217: 1382گالبچی، . (می باشد واحد هاي درسی فنی،

یکی از دروس طراحی اد به صورت موردي به بررسی موضوعمطالعات شریعت رفقط از میان پژوهش هاي صورت گرفته،

ارزیابی نقش " طراحی در مقالهدروس به عنوان حلقه اتصال دروس فنی و 4طرح معماري درس می پردازد و با انتخاب

به بررسی نتایج ارائه این درس و محتواي "در توان حرفه اي دانش آموختگان معماري دانشگاه یزد 4درس طرح معماري

در کار حرفه اي تاثیر کمتري نسبت به سایر 4نتایج این تحقیق نشان می دهد که درس طرح معماري . آن می پردازد

نها در دانشگاه کمتر به آ اي می باشد اما حرفه باالتر در کاراولویت هرچند مباحث سازه اي و اجرایی دارايدروس دارد و

)56: 1387شریعت راد، . (ه می شوداشار

:کارآمد بودن موضوع

به صورت عام و باالخص یافتن راه حلی براي اصالح محتواي دروس فنی بررسی امکان هدف از انجام این مطالعه :هدف

در نتیجه اصالح محتواي برنامه این درس یالن معماري صباال بردن توان حرفه اي فارغ التحو درس مصالح ساختمانی

.است

است، و از یالن معماريصانتظارات سرفصل دروس فنی در مدارس معماري از فارغ التحبه دنبال یافتن این مطالعه :قصد

اسخ این همچنین به دنبال یافتن پو .می پرسدارس معماري دکنونی آموزش معماري در م مدروس در نظااین محتواي

آیا . در مدارس معماري چه می تواند باشد محتواي درس مصالح ساختمانی ،که در عصر فرا صنعتی حاضر است سوال

آیا می توان تمام مصالح وجود دارد؟ ، میشودروز دنیا امکان آموزش تمام آنچه که شامل تکنولوژیهاي در حال پیشرفت

در معماري را به دانشجویان معماري آموخت؟ داراي کاربرد

در مدارس درس مصالح ساختمانیو روش ارائه ، منجر به اصالح سرفصل مطالعه حاضر نتایجد انتطار می رو :تاورددس

فارغ از مدارس معماري برنامه آموزشیار جویانی با توان حرفه اي مورد انتظدانشتربیت به معماري گردیده و به تبع آن

.ن معماري کمک نمایدالتحصیال

تاثیر گذار بر آموزش دانشجویان معماري هستند، مهم فرض که برنامه هاي درسی یکی از عواملبا قبول این :فرضیه

به صورت عام و باالخص درس مصالح ساختمانی با محتواي دروس فنیفرضیه این مطالعات بر این نکته استوار است که

فارغ آموزشس توان مخوانی ندارد و این دره از فارغ التحصیالن معماري در جامعه معاصر رشته معماري همانتظارات برنا

.دندار برنامه راي با توان حرفه اي مورد انتظار یالن معمارصالتح

4 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

بوده و گردآوري اطالعات آن بر مبناي مطالعه منابع کتابخانه اي، مشاهده و تحلیل تحلیلی –این مطالعه از نوع توصیفی

سپس . سابقه آموزش معماري و دروس فنی در مدارس ایران انجام می پذیردبا بررسی امر پرداختن به این . محتواست

سرفصل دروس فنی بر اساس امه درسی در امر آموزش مورد کنکاش قرار خواهد گرفت و به دنبال آن جایگاه و نقش برن

ر بین دروس فنی و بعد از آن جایگاه درس مصالح ساختمانی د برنامه آموزشی رشته معماري مورد بررسی قرار می گیرد

قدم بعدي پرداختن به اهمیت و جایگاه علوم بین رشته . و اهداف و برنامه هاي این درس مورد بررسی قرار خواهند گرفت

آسیب شناسی برنامه دروس فنی در با ها،این بررسی اي معرفتی بشر خواهد بود و در اتماماي براي پر نمودن خال ه

به کار و پرداختن به صورت دانش میان رشته اي بر اساس تلفیق تخصصهاي گوناگونمدارس معماري ایران و ارائه راه

در تمام مراحل کار تجربه تدریس درس مصالح ساختمانی در نمونه موردي داشگاه هنر اسالمی . اتمام خواهند رسید

. تبریز مورد استفاده قرار خواهد گرفت

:مقدمه

. در جهان معاصر، آموزش عالی نهادي مولد می باشد که توانایی تربیت نیروهاي متناسب با نیازهاي جامعه را دارد

شکوفایی کشفیات، براي مناسبی بستر و محیط ایجاد وظیفه دانشگاه که میدارد بیان عالی آموزش پیرامون مباحثات

آموزش عالی به عنوان مرحله امروزه )323: 1388ی الحسابی، عل.(میباشددانشجویان میان در نقادانه تفکر و روشنگري

گوناگونی از برآورده کردن نیازهاي به دالیل نیروهاي متخصص مورد نیاز می باشداي از آموزش که در جهت تربیت

یبراي تربیت متخصصیننیز یکی از شاخه هاي آموزش عالی آموزش معماري . جامعه در این عرصه ناموفق بوده است

اما فارغ التحصیالن این . است که در طراحی و نظارت بر پروژه هاي مختلف معماري داراي توان و دانش کافی باشند

ریشه یابی این مشکل ما را به یکی از ) 194: 1382گالبچی، . (رشته در عرصه عمل از توقیق چندانی برخوردار نبوده اند

این عرصه دروس فن ساختمان در . کار دارند رهنمون می سازدحوزه هاي اصلی آموزش معماري که با عرصه عمل سر

در این حوزه از مواردي ...، روش ارائه و ساختار دوره، محتوا، سرفصل آموزشی. دوره آموزشی مهندسی معماري است

.هستند که می توان آنها را به چالش کشید و در مورد آنها بحث کرد

، این مطالعات به درس مصالح ساختمانی محدود گردیده است و سعی در با توجه به تنوع دروس حوزه فن ساختمان

. کنکاش و بررسی وضعیت این درس دارد

و نسبت آن با اموزش در طول زمان ایران بررسی وضعیت آموزش دروس فنی در مدارس معماري - 1

معماري

5 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

گرفتن ماهیت این پیشه، صاحب پیشه، وزش را بدون در نظر یت آموزش معماري، نمی توان نفس آمبراي شناختن ماه

جهت بررسی آموزش بدین سبب، )95: 1390قیومی، . (ساز و کارهاي پیشه، بنیادهاي عملی در پیشه بررسی کرد

هه می شود و معماري در سه بازه دوردروس فنی در معماري نگاهی به وضعیت آموزش معماري از لحاظ تاریخی انداخت

.سامدرن مورد بررسی قرار می گیردسنتی، دوره مدرن و دوره پ

معماري یآموزش سنت

جامعه اي با باورهاي ریشه دار و پاینده که بدعت و دگراندیشی را در آن راهی . مختص جامعه سنتی است این شیوه

. نیست و هنر و صناعت، همچون سایر مولفه هاي پنداري و کرداري در هاله اي از قداست، ازلیت و ابدیت قرار دارد

سایر اصول و قواعد پنداري، کرداري و پنداري، همچون در چنین جامعه اي اصول و قواعد معماري ) 52: 1381حجت، (

ملهم از حقایقی ازلی و ماورایی، توسط استاد که داننده آن است و نه سازنده آن، به شاگرد که گیرنده است و پذیرنده،

ان در جامعه سنتی، آموزش تکلیفی است بر گردن استاد که آنچه از دانش و تجربه را که از پیشینی. آموزش داده می شود

آموزش معماري در این دوران چه در محتوا و چه در مسیر، صورتی )52همان، (. به آیندگان بسپارد است دریافت کرده

، که در آن زمان دن و نوشتن و اطالعات مهم فرهنگیبود و به خوانآموزش نظري در حاشیه . یکسره متفاوت داشت

در سطوح باال تکمیل آموزش هندسه هم به مجموعه . ی گردیدآشنایی با فروع دین و ادبیات را شامل می شد، محدود م

شاگرد معماري در طول مسیر آموزش معماري، هم اصول اولیه بنایی را می آموخت و هم متناسب .تعالیم اضافه می شد

: 1390قیومی، . (با پیشرفت و طی مدارج، ضوابط کار و روابط فرهنگی و اصول فرهنگی و مانند اینها را می آموخت

گرما، سرما، رطوبت و (عالوه بر کار طراحی معماري، طراحی سازه و وجوه مربوط به تنظیم محیط معمار سنتی). 111

گاه خود در طراحی برخی تزئینات بنا چون آجرکاري، گچبري، کاشی کاري، نقاشی، اقسام . را خود انجام میداد) روشنایی

در مرحله اجرا، معموال کار مدیریت اجرا نیز وظیفه همان معماري بود ) 98همان، ( .کاربندي، حجاري، نجاري استاد بود

کسی که به مرحله طراحی معماري و مهندسی می رسید که در اجرا مهارت پیدا کرده بود . که طراحی را بر عهده داشت

که ارکان آن از هم که بنابراین معماري صناعت واحدي بود . و از تخیل معمارانه و علم هندسه عملی نیز برخوردار بود

.جدا نبودند و دروس فنی در شکل امروزین خود محلی از اعراب نداشتند

آموزش آکادمیک در عصر مدرن

، شیوه هاي سنتی آموزش معماري به 1320با شکل گیري تدریجی اولین مدرسه معماري در ایران در سال هاي

در این تحول معمار سنتی که خود طراح، سازنده و .فراموشی سپرده و معماري دانشگاهی، جایگزین معمار سنتی شد

.روشنفکر قرار گرفت -در اختیار ایده هاي معمار) بنا(پردازنده اثر معماري بود، یا از میدان به در شد و یا به عنوان مجري

مدرسه معماري که خود اقتباسی از مدرسه هاي معماري مغرب زمین بود، مدتی نزدیک به چهار دهه، سازنده و پردازنده

حجت، (. اندیشه هایی که خود از مدارس بوزار و باهاوس گرفته شده بودند. اندیشه ها و نظریه هاي معماري در ایران بود

6 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

چراکه از . و می توان آموزش این دوران را همگرا و وابسته نامید. داشت ادامه1350این دوران تا اواخر دهه )13: 1389

در این دوران تقسیم . اصول فکري معماري غربی پیروي می کرد و مدرسه معماري داراي خط مشی و اصول خاص بود

اگر .د شدربوط به ساختمان صورتی دیگر یافت و تخصصهاي مختلف و حوزه هاي متفاوت در فرایند ساخت ایجاامور م

خالقیت بنامیم، "اجرا"و "طراحی"کل فعالیتهاي خالقانه اي که به ایجاد بنا می انجامد، دو مرحله قائل شویم و آنها را

م به کارشناسی ویژه سپرده و کارشناسی و مدیریت در هریک از این دو مرحله کلی به پاره هاي مختلفی تقطیع و هرکدا

ندي ترکیب کلی بنا و فضاهاي آن و مناسبت آن با کارکردهاي متوقع، تعیین جزئیات در مرحله طراحی، کار صورتب. شد

اجرایی ساختمان، و هماهنگی کارشناسان مختلف را مهندس معمار، طراحی سازه و عناصر مربوط به ایستایی ساختمان

کی و برقی بر عهده را مهندس سازه، و طراحی تاسیسات مصنوعی متکفل تنظیم محیط را مهندسان تاسیسات مکانی

بنابراین با تفکیک ) 98: 1390قیومی، . (نظارت بر اجرا را معموال یکی از مهندسان معماري یا سازه بر عهده دارند. دارند

طرح درس هاي مختلف با عناوین و موضوعات مختلف جهت آشنایی معماران با تخصصهاي مختلف مرتبط با معماري،

.نداین حوزه ها طراحی گردید

آموزش آکادمیک در عصر پسا مدرن

و اندکی پس از آن وقوع انقالب اسالمی در ) میالدي 1960از دهه (رواج اندیشه کثرت گراي پست مدرن در جهان غرب

از اوایل . اري را در شرایط جدید قرار دادمعم ارسمد) می شمارد زشکه هرگونه وابستگی به غرب را مردود و ضدار(ایران

7 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

و پس از انقالب فرهنگی و بازگشایی مجدد داتشگاهها، مدرسه هاي معماري ایران دوران متفاوتی را اغاز 1360دهه

مکتب ها و نهضت واگرا از آن جهت که دوران قطعیت و اصول گرایی و پیروي از : دوران آموزش واگرا و وارسته: کردند

از معماري در میان نبود و وارسته بدان علت که شرایط جدید ایران، آموزشی هاي فراگیر به سر آمده و دیگر قرائت واحد

ري در ی مدارس معماماین امر باعث سردرگ )14: 1389حجت، ( .مستقل، خودي و گاه بیگانه ستیز را طلب می کرد

)1نمودار شماره ( .گردیده است ،ماري داده شودجویان معآموزش آنچه که باید به دانش

لف در آموزش معماري بود، دوره جدید سرآغاز عصري بود که مقارن با تاگر دوره مدرن آغاز تفکیک تخصصهاي مخ

به حدي باال بوده در عصر جدید سرعت پیشرفت تکنولوژي .اتفاقات بسیار سریع در حوزه تکنولوژي و فن ساختمان بود

جهان به تصویر به توان گفت که آید و می جهان امروز در مقایسه با آن دوران چندان هم واقعی به نظر نمیاست که

که هدر این مدت هر سال فناوري جدیدي به بازار عرضه شد .هاي علمی و تخیلی شباهت دارد کشیده شده در افسانه

هاي قبلی هستند که با حو شدند، بعضی نیز همان فناوريها ماندگار شده و برخی دیگر نیز از صحنه روزگار م برخی از آن

تکنولوژي هاي مربوط به صنعت ساختمان نیز و مصالح ساختمانی نیز از این قاعده . شوند اي تغییرات وارد بازار می پاره

. مستثنی نبوده و نیستند

ین آشفته بازار چیست؟ مدارس این سوال در اذهان می شود که وظیفه مدارس معماري در ا ایجادباعث مسائلاین

الزم تواناییمعماري چه بخشی از دانش مربوط به صنعت ساختمان را می توانند به دانشجویان خود بیاموزند؟ چه افرادي

جویان خود را ري توان آموزش فنون جدید به دانشآیا مدارس معما جهت آموزش فنون جدید به دانشجویان را دارند؟

نی در عصر جدید چه می تواند باشد؟محتواي دروس ف دارند؟

مه هاي درسی در موسسات آموزش عالیبرنا بررسی ویژگی ها و اهداف -2

این دانش حرفه . بر اساس پژوهش هاي روانشناسی تربیتی، معلمان موفق از مجموعه اي از دانش حرفه اي برخوردارند

. دانش محتواي درس، دانش آموزشگري، دانش مربوط به یادگیرندگان و دانش مربوط به یادگیري می باشد: اي شامل

هاي مقدماتی براي عنوان یکی از گامه بل می گیرد و دانش محتواي درس بر اساس برنامه درس شک) 41: 1392سیف، (

. هاي آموزش، از اولویت و اهمیت بسزایی برخوردار است ساماندهی بقیه مؤلفه

در ) 2: 1388مهرمحمدي، . (حساب می آید در آموزش عالی به ش برنامه درسی یکی از مقدمات ضروريآشنایی با دان

انکار ناپذیري در تحقق اهداف و رسالتهاي آموزش عالی از نظر کمی و کیفی نقش تعیین کننده و واقع برنامه درسی،

آموزشی موفق نظامهاي تمامی) 2: 1388کوثري، (.شناخته می شوندراکز دانشگاهی به عنوان قلب م این برنامه ها. دارد

. است آموزشی نظامهاي مقاصد نماي تمام آئینه درسی، برنامه هاي .میباشند هدفمند و پیشرو درسی برنامه هاي داراي

. بود خواهد نافرجام تالشی درسی، برنامه هاي کیفیت به بدون توجه عالی آموزش گسترش

8 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

انتظارات برنامه

معماري از فارغ

التحصیالن این

رشته

تهیه طرح

هاي اجرایی

مدیریت

اجرایی و اجرا

ابنیه

تدریس

عضویت در

کادر فنی

سازمانها

طراحی

معماري

سرفصلهاي دروس دوره هاي آموزشی : نشان می دهند که الف صورت گرفته در زمینه برنامه هاي آموزش عالی مطالعات

: ج. ارتباط دانشگاه با بخش هاي اجرایی تقویت گردد: ب. شوندبر اساس زمینه هاي شغلی مرتبط بازبینی و تنظیم باید

براي ارزیابی فارغ التحصیالن، معیارهایی که نمایانگر حداقل دانش نظري و توان علمی آنها هستند به صورت استاندارد

فارغ در الزم توانمندیهاي ایجاد عالی آموزش درسی یکی از اهداف عمده برنامه هاي. براي هر رشته تحصیلی تعریف شوند

برنامه کار، بازار متنوع و روزافزون نیازهاي به توجه بادر این میان . می باشد کار بازار نیازهاي به پاسخ التحصیالن جهت

)113: 1389جمیري، ( .دنمیباش سریع رسانی روز به نیازمند نیز هاي درسی

آموزش کیفی نارساییهاي دالیل عمده از یکی عالی آموزش درسی هايبرنامه به نسبت مداوم بازبینیهاي به ناکافی توجه

با مرتبط و مناسبتر برنامه هاي به آنها تبدیل و برنامه ها بررسی و ارزیابی براي الزم زمینه هاي ایجاد رو این از. است عالی

اصیل عنوان پایگاههاي به حاضر دنیاي در را دانشگاهها جایگاه آن کمک به میتوان که است اي عمده وظایف نیازها، از

اي برنامه به زمان مرور اثر در نگیرند قرار ارزشیابی مورد برنامه هاي درسی اگر. نمود حفظ توسعه و پژوهش، دانش،

اهمیت این موضوع در حوزه دروس فن ساختمان زمانی بیشتر نمایان می شود که بدانیم که .شد خواهند تبدیل بیحاصل

انطباق میشود، امکان آشنایی و گذشته برابر دو سال پنج هر در علم تولید که ارتباطات و اطالعات فناوري عصر در

کر این نکته که آخرین برنامه درسی رشته معماري در سال ذبا . بسیار دشوار است جامعه نیازهاي فعلی با دروس سرفصل

تدوین و جهت اجرا به موسسات آموزش ش عالی توسط گروه هنر شوراي عالی برنامه ریزي وزارت فرهنگ و اموز 1377

.بررسی قرار می گیرد مورد ذیال برنامه درسی رشته معماري به صورت کلی عالی ابالغ گردیده است،

و جایگاه دروس فنی در برنامه معماريدوره کارشناسی رشته 1بررسی برنامه - 3

اساس توانایی هایی که در روند آموزش کسب می نمایند، می بر معماري مهندسی دوره التحصیالن فارغ ،برنامه بر اساس

:زمینه هاي زیر ایفاي نقش نمایند در توانند

از کوچک زیستی مجموعه یا بنا تک طراحی .1

و کار اجرائی مراحل تا اولیه طرحهاي

. بنا دهنده تشکیل عناصر و اجزاء طراحی

وظیفهاین زمینه از کار معمار در حقیقت

.تشکیل می دهداورا محوري

، مشخصات کلی ، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی معماري مصوب شوراي عالی برنامه ریزي وزارت فرهنگ و اموزش عالی می رشته معماريمنظور از برنامه ١

.باشد

9 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

و یک فاز معماري هاي نقشه تهیه و طرحها توسعه جهت در معماري مشاور مهندسان گروه با همکاري .2

دو

ساختمان اجرائی عملیات در کار انجام صحت بر نظارت .3

معماري هاي ه پروژ اجرائی مدیریت در مشارکت .4

مشابه سازمانهاي و شهرداریها فنی کادر در عضویت .5

و کار و دانش آموزش اي حرفه و فنی دبیرستانهاي در همینطور و کاردانی هاي دوره در دروس تدریس .6

و پرورش

از قبل است، شده توانائیهاي فارغ التحصیالن در برنامه ذکر بخش در که پنجم نکته جالب توجه این است که ردیف

می دیگر نظر یک از را فوق توانایی نوعبنابراین . نماید می یادآوري را فعالیت نماید، محل مشخص را توانائی نوع اینکه

:کرد تقسیم گروه اصلی چهار به توان

یک فاز و یا یک مرحله یا و مقدماتی طراحی به که بیرونی و معماري داخلی فضاهاي طراحی یا و معماري طراحی : الف

.است معروف

.دوم فاز یا و دوم مرحله یا و اجرائی طراحی: ب

.آنها مدیریت و معماري هاي پروژه اجراء: ج

تدریس : د

با مرتبط تخصصی درسی واحد هیچ. است مستقلی مقوله آموزش عنوان تحت ششم ردیف در شده ذکر فعالیت گرچه

از انتظار مورد توانائیهاي از یکی عنوان به معماري آموزش که دارد تعجب جاي ولی .است نشده منظور برنامه در آموزش

.شود می خودداري آن به ورود از ،بحث تسلسل حفظ براي در این مطالعه .است گردیده منظور دوره این التحصیالن فارغ

توانائی دسته سه باید مشخص طور به معماري مهندسی کارشناسی دوره التحصیل فارغ هر شود می مشاهده ترتیب بدین

)2نمودار شماره ( :باشد داشته را

کشور اجرائی طرحهاي با ارتباط مشاوردر خدمات مهندسان شرح اول مرحله( معماري طراحی(

دوم مرحله( معماري اجرائی طرحهاي تهیه(

سوم مرحله( ابنیه اجراء و اجرائی مدیریت(

تفکیک غیرقابل همدیگر از و مؤثر بوده هم تقویت جهت در دو هر معماري اجرائی تهیه طرحهاي و معماري طراحی

اجرائی مدیریت اما. دارند را مشترکی و گاهاً خود خاص هاي محمل معماري هاي دانشکده در هاي آنها آموزه ولی هستند

حسینی، ( .گردد می ارزیابی ،معماري اجرائی یعنی طرحهاي دوم ردیف امتداد در که است مستقلی ابنیه مقوله اجراء و

1387 :289(

توانایی هاي مورد انتظار از فارغ التحصیالن معماري: 2نمودار شماره

10 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

کلیه همانند آن واحد یستب. واحد در برنامه در نظر گرفته شده است کصد چهلی دادجهت اخذ تواناییهاي ذکر شده، تع

باقی واحد بیست و یکصد. است عمومی دروس فرهنگی انقالب شورایعالی مصوبه اساس بر و کارشناسی دوره هاي رشته

واحد، 29 تعداد به پایه دروس چهاربخش به که است معماري مهندسی کارشناسی دوره خود به مربوط ،دروس مانده

.گردد می تقسیم واحد 4 تعداد به دروس اختیاري و واحد 27 تعداد به تخصصی دروس واحد، 60 تعداد به اصلی دروس

حوزه اصلی شکل گرفته اند که شامل حوزه هاي زیر می اصلی و تخصصی رشته معماري در سهدروس در یک نگاه دیگر،

.فن ساختمانحوزه : ج )واحد 61( طراحی معماري،حوزه : ب) واحد 23( تاریخ و تئوري معماري،حوزه هاي : الف :گردند

)3نمودار شماره () واحد 33(

ذکر هاي توانائی "دسته سه از هریک در وظایف انجام دانشجویان براي آموزش شود فرض اگر ،موضوع به کمی نگاه در

دارند، نیاز مساوي فرصت به "اجراء مدیریت و نظارت" و "اجرائی طرحهاي تهیه" و "معماري طراحی" شده، یعنی

کدام حدوداً هر براي و گردیده تقسیم فوق فعالیتهاي از سه دسته به مساوي طور به واحد بیست و یکصد تعداد بایستی

در معماري التحصیل فارغ درسی براي واحد 29 تعداد به پایه دروس شود فرض اگر حتی .گردد منظور درسی واحد چهل

توانائیهاي تمامی براي واحدها این و گذراندن است ضروري کرد، خواهد فعالیت آن در بعداً فوق که دسته سه از یک هر

. شود تقسیم گروه سه به بایستی مانده باقی نود واحد نیزحدود حالت این در است، نیاز مورد معماري التحصیل رشته فارغ

11 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

بسیار معماري طراحی فعالیت به یافته اختصاص درسی تعداد واحدهاي اما بررسی تعداد واحد ها نشان می دهد که

.باشدبیشتر از واحدهاي اختصاص یافته به سایر حوزه ها می

از فارغ انتظار مورد هاي فعالیت و نقش به آموزشی هاي اختصاص فرصت تناسب و تعادل موضوع نیز کیفی لحاظ از البتّه

در که به نظرسنجی توجه با . است توجه قابل تحقیقی کار یک خصوص نتیجه این در. باشد می بررسی قابل التحصیالن

ضعف داراي اجراء در مهندسی معماري رشته التحصیالن فارغ که گردد می است روشن آمده عمل به تحقیقی کار این

در این راستا به جایگاه دروس فنی در برنامه معماري مورد بررسی قرار می )141: 1386ضرغامی، . (مشهود هستند

.گیرد

ارات سرفصل از این دروسموجود مدارس معماري و بررسی انتظ جایگاه دروس فنی در سرفصل -4

بنا را دانش کافی براي طراحیبه گونه اي طراحی گردیده اند تا بتوانند موجود در برنامههرکدام از حوزه هاي تخصصی

در زمیه تولید و ترکیب مواد و هاي اشاره شده، حوزه فن ساختمان در میان حوزه .در دانشجویان معماري ایجاد نمایند

طرح معماري در محیط استقرار آن و زمینه صناعت و شیوه هاي بکارگیري مصالح و زمینه اثرهاي نیرو و ماهیت رفتاري

. نظام کاربردي و عملی در تهیه اجزا و ساختار کلی اثر معماري مورد توجه است

و سازه هاي فلزي، سازه هاي بتنی، مصالح ساختمانی، مت مصالحوایستایی، مقا :بر اساس برنامه دروس فنی شامل دروس

)1جدول شماره ( .و گزارش کارگاه، و طراحی فنی می گردند 2، ساختمان 1ساختمان

ایستایی نام درسمقاومت

مصالح

سازه هاي

بتنی

مصالح

ساختمانی طراحی فنی 2ساختمان 1ساختمان

3 3 2 2 2 2 2 تعداد واحد

تخصصیدرس درس اصلی درس اصلی درس اصلی درس اصلی درس اصلی اصلیدرس حوزه درسی

119 68 34 51 34 34 34 تعداد ساعات

ارتباط بسیار نزدیک با د، دسته اول مربوط به دروسی کهدروس اشاره شده در دو دسته عمده قابل تقسیم می باشن

این دسته . و شامل دروس ایستایی، مقاومت مصالح و سازه هاي فلزي، سازه هاي بتنی، میشوند داشتهمباحث سازه اي

هرچند طراحی شده اند و ،در ارتباط با تجزیه و تحلیل نیروها، شناخت انواع بارها و رفتار ساختمان تحت تاثیر این بارها

ارتباط نزدیک تري با دسته دوم، . این گفتار نمی گنجد رسی و تامل دارند، اما این بررسی دنیاز به برر نیز، محتواي آنها

، 1این دسته شامل دروس مصالح ساختمانی، ساختمان .ساختمان دارنداجراي تهیه طرح هاي اجرایی و همچنین

س مصالح ساختمانی اولین درسی است که بین این دروس، دراز . و گزارش کارگاه، و طراحی فنی می گردند 2ساختمان

لیست دروس فنی: 1شماره جدول

12 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

درس مصالح ساختمانی از دروس مهم ارائه ،بر اساس برنامه .مهاي دو یا سه به دانشجویان معماري ارائه می گردددر تر

توانایی تجزیه و کاربرد و جایگاه اهمیت، شده به دانشجویان می باشد و لزوم فراگیري درس مصالح ساختمانی به علت

. است تحلیل مصالح در روند طراحی معماري

برنامه آموزشی رشته معماريجایگاه درس مصالح ساختمانی در مجموعه دروس فنی در -5

حقیقت ابزار مصالح ساختمانی، در : بر اساس برنامه هدف ارائه درس مصالح ساختمتانی بدین شرح اعالم شده است

بر نمایش حدود و در نقشه هاي ساختمانی هر خطی عالوه. حقیقی می باشدتبدیل فضاي مجازي خلق شده به فضایی

و مجموعه خطوطی که عناصر ساختمانی را شکل . ، بیانگر مصالح مشخص و از پیش تعیین شده اي نیز هستهندسه بنا

براي مهندس معمار همانگونه .می دهند نشان دهنده همنشینی گروهی از مصالح ساختمانی در کنار یکدیگر می باشند

از اهمیت خاصی برخوردار است، مناسبت آنها با هاي ظاهري ساختمان براي تبلور جلوه که انتخاب مصالح مناسب

به . کاربري بنا، شرایط برپایی، دوام، توان و تخصص عوامل اجرا و خصوصات مسائل اقتصادي نیز حایز کمال توجه است

.نیز اضافه می شود و شیمیایی آنها بر یکدیگر نکات همنشینی مصالح در کنار یکدیگر، تاثیرات متنوع فیزیکی، مکانیکی

همچنین با توجه به ویژگی هاي هر مصالح، ممکن است تغییرات اندك، و در عین حال تعیین کننده اي در جزئیات

.اجرایی ساختمان الزامی باشد

با توجه به مراتب فوق لزوم پیوند عمیق تر مابین علم مصالح شناسی و ساختمان و تکیه بیشتر بر کاربرد مصالح به عنوان

یاز براي ساختمان عالوه بر لزوم مهندس معماري ضمن تجویز مصالح مورد ن .این درس مورد عنایت می باشد ساسا

از ارائه درس لذا هدف. اهی کامل دشته باشدگاهی از فرایند و تولید آن، باید اثرات جنبی مصالح روي یکدیگر و بر بنا آگآ

ن نحوه نگهداري مصالح، روش تبدیل مصالح صالح می باشد که در کنار آبهینه مایجاد توانایی تجزیه و تحلیل و انتخاب

.کنترل هریک از مصالح آموزش داده می شودو بکارگیري و خام به قابل مصرف،

بنابراین تجهیز دانشجویان به توانایی تجزیه و تحلیل و شناخت خصوصیات عمومی مصالح به تفکیک خواص فیزیکی،

ري معمارانه و زیبایی شناسانه مصالح و همچنین مسائل اقتصادي از اهداف ارائه این درس می مکانیکی، شیمیایی و کارب

این امر از ماهیت بین رشته . ایجاد چنین مهارتی بدون اخذ قابلیتهاي علمی در رشته هاي ذکر شده میسر نیست. باشد

2.اي بودن این درس حکایت دارد

یعنی پر کردن شکاف هاي . علمی در آینده، دیگر نه یک انتخاب، که یک اجبار و الزام خواهد بودجهت گیري میان رشته اي در مطالعات ٢

ی معرفتی بشر یا پاسخگویی به نیازهاي نوظهور جوامع انسانی، به شکل کارآمد تر و رضایت بخش تر راه چاره دیگري براي پژوهشگران باقی نم

طراحی صورتی به باید دانشگاهها در آموزشی نظام بنابراین. ریزي از ورود به این مباحث ندارندسیاست گذاران آموزش عالی نیز الجرم گ. گذارد

مشاغل احراز بتوانند براي آنان تا کند ارائه دانشجویان به را الزم هاي بینش و مهارت کار، فنی دانش به اطالعات مربوط جدیدترین که شود

13 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

انتظارات سرفصل عنوان ردیف

تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه نحوه سنگ 1

آجر و فراورده هاي 2

رسی

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه شناخت کاشی و سرامیک

نحوه تولید، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه بلوك بتنی 3

شناخت انواع ترکهانحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه، مالتها 4

نحوه تولید، تاثیر موارد مختلف بر تاب و تحمل خاك ریز دانه 5

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه گچ 6

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه آهک 7

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه سیمان 8

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه قیرها 9

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه فلزات 10

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه شیشه 11

نحوه تولید، گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونه بتن 12

گروهبندي، مسائل اجرا، معرفی چند نمونهتعریف، چوب 13

گروهبندي، معرفی چند نمونه مصالح نازك کاري 14

تعریف، گروهبندي، مسائل اجرا اجرا پنلها 15

مصالح عایق 16

حرارت

گروهبندي، معرفی چند نمونه

معرفی چند نمونه مصالح آکوستیکی 17

گروهبندي، کاربرد پالستیکها 18

و ها قابلیت امکانات، ترکیب و تلفیق از که است هایی طراحی دوره نقیصه، این رفع راه تنها .باشند داشته را کافی آمادگی همواره مختلف

جدید ایجاد نام با اي رشته بین تحصیلی رشته یک عنوان تحت شاغل انسانی نیروي کارآیی بردن جهت باال رشته چند اي پایه مفاهیم

منظور . دهد که علوم میان رشته اي می بایست با منطق تلفیق سازماندهی شوندمرور پژوهش هاي صورت گرفته در این حوزه نشان می .شود

از منطق تلفیق، تکوین حوزه هاي تخصصی، معرفتی، یا دانش و تکنولوژي جدید، جهت رسیدن به دانش وحدت یافته با عنایت به تعامل میان

)2: 1388مهرمحمدي، ( .دو و یا تعداد بیشتري از رشته هاي تثبیت شده می باشد

ساختمانیسرفصل درس مصالح : 2شماره جدول

14 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

کر شده در برنامه نشان میدهد که، دانشجوي معماري بعد از گذراندن این درس، می اهداف ذبررسی ، 3بر اساس سرفصل

بایست توانایی شناخت و تجزیه و تحلیل انواع خصوصیات مختلف مصالح معماري را داشته باشد، اما سوال اینجاست که

، ر حالی که بررسی خصوصیات شیمیاییدر قالب درس مصالح ساختمانی، امکان پذیر است؟ د آیا حصول به این شناخت

، خود علمی مجزا بوده و تخصصی جداگانه )2جدول شماره (مکانیکی و فیزیکی هر یک از مصالح قید شده در سرفصل

:مصالح مورد نیاز جهت آشنایی دانشجویان در این درس بر اساس سرفصل شامل موارد زیر است ٣

شامل نحوه پیدایش انواع سنگها، تجمع کانیها، شکل خام و کار شده آنها، اصول اولیه انتخاب سنگها و دیوار چینی با سنگ در کارگاه: سنگ

تولید، انواع آجرها از نظر ابعاد، شکل، نحوه تولید و نوع مواد اولیه، و نحوه شناسایی آجر خوب و اصول اولیه آجرچینی و شامل نحوه : آجر و فراورده هاي رسی

انواع کاشی و سرامیک و کاربرد آن در ساختمان –انبار آجر در کارگاه و تاثیر انتخاب این مصالح

در کارگاه ، اصول اولیه بلوك چینی و تاثیر انتخاب این مصالح در طراحی اولیه و شناسایی بلوك شامل نحوه تولیید، نگخداري و به کارگیري آن : بلوك بتنی

.بتنی خوب

مالتها و شامل معرفی خصوصیات اولیه و ثانویه آنها، انواع آنها از نظر نحوه خودگیري مواد اولیه، نحوه کارگیري و نگهداري مالتها، نحوه انتخاب: مالتها

رکهاشناسایی انواع ت

شامل نحوه تولیدو ویژگی خاکها و عوامل موثر بر تاب و تحمل خاکها، تاثیر رطوبت، طبقه بندي آنها و معرفی خاك رس و مالت هاي رسی: خاك ریزدانه

شامل نحوه تولید، نگهداري و بکارگیري آن و انواع مالتها و مصنوعات گچی و معرفی خصوصیات مختلف آنها: گچ

ید، نگهداري و بکارگیري آن و انواع مالتهاي آهکی و شفته آهکی و معرفی خصوصیات هریکشامل نحوه تول: آهک

شامل نحوه تولید و چگونگی خودگیري، خصوصیات سیمان، انواع سیمانها، عوامل موثر بر خودگیري و سخت شدن و انبار کردن انها و مشخصات : سیمان

کارگاه انواع تولیدات سیمانی و چگونگی بکارگیري آنها در

به عنوان شامل شناسایی انواع قطران قیر، خصوصیات مختلف آنها، نحوه بکارگیري آن در کارگاه، و مواردي که باید هنگام استفاده از محصوالت قیري : قیرها

.عایق کاري در نظر گرفته شود، و مواردي که اثر نامطلوب بر روي آن می گذارند

، نحوه تولید و انواع انها از نظر آلیاژ، )مس، روي، آلومینیوم، سرب، قلع و آلیاژها(و فلزات غیر آهنی ) چدن، فوالد آهن،(شامل معرفی فلزات آهنی : فلزات

وه شکل کاربرد، نحوه انبار کردن، انواع روشهاي اتصال قطعات فلزي سبک و سنگین و ویژگی هاي مختلف هریک، پوسیدگی و خوردگی در فلزات و نح

.اتی که هنگام کار باید در نظر گرفته شودجلوگیري از آن و نک

شامل نحوه تولید و انواع ان و کاربرد هریک، بررسی خصوصیات مختلف آن، نحوه انبار، کنترل و بکارگیري شیشه در کارگاه: شیشه

ر مواد اولیه، کاربرد، شکل تولید و جایگزاري معرفی خصوصیات مختلف آن، نحوهخ تولید، استفاده و نگهداري از قطعات بتنی، انواع بتنها از نظر تنوع د: بتن

قطعات فلزي در آن

وه معرفی ساختمان چوب، انواع آن، خصوصیات مختلف چوب، و ورشهاي اتصال، نکاتی که در هنگام کار با آن باید در نظر داشت، اشکاالت چوب، نح: چوب

تقویت و محافظت از چوب از نظر نوع و مقطع، انواع چوبهاي مصنوعی

در این بخش به معرفی نکاتی که در هنگام انتخاب مصالح نازك کاري باید در نظر داشت پرداخته میشود و ضمنا انواع مصالح نازك کاري که : الح نازكمص

براي کف، دیوار، قرنیز، سقف کاذب معمول است و کاربرد و خصوصیات هریکمعرفی می شوند

نواع آن از نظر مواد اولیه، کاربرد، نحوه نصب و نیز معرفی چند نمونه، مانند پنلهاي گچی و آزبست سیمانیمفهوم پنل به عنوان قطعه پیش ساخته، ا: پنلها

لزوم پیش بینی عایق حرارتی در ساختمان و گروهبندي انواع ان، معرفی چند نمونه از آنها مانند پشم سنگ، پشم شیشه، پشم چوب و : مصالح عایق حرارت

بعضی پالستیکها

در این بخش به کاربرد و معرفی چند نمونه مصالح آکوستیکی پرداخته می شود: کوستیکیمصالح آ

این بخش شامل معرفی و گروه بندي انواع پالستیکها و کاربرد و ویژگی هاي آنها می باشد: پالستیکها

15 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

ندارند، چگونه دانشجوي می طلبد، و حتی متخصصین این حوزه ها نیز گاها تسلط کافی بر روي تمام این خصوصیات

معماري توانایی حصول تمام این موارد را به صورت یکجا دارد؟

. انتظار بعدي سرفصل از دانشجوي معماري توانایی او در بکاگیري و حل مسائل اجرایی در ارتباط با این مصالح می باشد

زمان کم و محدود ارائه این درس فرصت دانشجوي معماري در سیار دارد؟ اول اینکه، آیااین مساله نیز جاي تامل ب

آشنایی با مسائل اجرایی را می تواند بیابد، ثانیا به علت اینکه این درس در ترم هاي اولیه تحصیلی و همزمان با دروس

پایه به دانشجویان معماري ارائه می گردد، هنوز این دانشجویان هیچ تصور و ذهنیتی از مسائل اجرایی ندارند، و انتظار

.راگیري مسائل اجرایی توسط دانشجویان تصوري بیشتر از توان به نظر می رسدف

نکته جالب توجه بعدي در برنامه، انتظار برنامه از آشنایی دانشجویان معماري از تمام مصالح ساختمانی در ارتباط با حوزه

هرروز بر دامنه این مصالح اضافه اینجاست که با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژي، اما مساله. ن ساختمان می باشدف

می شود و در حال حاضر مصالح فراوانی را می توان یافت که در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرد و هیچ اشاره

تاجائیکه در صورت رغبت مدارس معماري بر آموزش آخرین مصالح موجود در بازار، . بدانها در سر فصل نشده استاي

موزش داده شود که وارد مانی می توانند در مدارس معماري آچراکه این مصالح ز. صورت خواهد پذیرفت این امر با تاخیر

بنابراین همیشه مدارس معماري از بازار عقب بوده و حتی در . امتحان خود را پس داده باشندبه اصطالح بازار شده و

که از زمان تدوین برنامه قبال اشاره گردید .ندزمان آموزش مصالح ممکن است که مصالح جدیدي وارد بازار شده باش

.سال میگذرد و عدم انطابق برنامه با دانش روز در برنامه کامال مشهود است 15حدود

بررسی منابع متعدد موجود . و اما نکته بعدي در منابع و افرادي است که باید این علم را در اختیار دانشجویان قرار دهند

تدوین گردیده ) به جز معماري(نابع و کتابهاي مصالح ساختمانی، توسط اساتید گروه هاي دیگر نشان می دهد که اکثر م

ضمن این امر . اند و حتی در اکثر موارد نیز این درس توسط اساتید گروهاي دیگر به دانشجویان معماري ارائه می گردد

د، چراکه گاها مسائل نه چندان مهم توسط بر مشکالت عنوان شده می افزاینشان دادن ماهیت بین رشته اي این درس

. این معلمین با اهمیت جلوه داده می شود و گاها هم حالت عکس اتفاق می افتد

بحث و نتیجه گیري - 6

راحی بی که که در آنجا نقش معمار فقط طبررسی فرایند ساخت و ساز در ایران نشان می دهد که بر خالف کشورهاي غر

در . بناست، و معماري جزئی از یک کل بهم پیوسته و سیستماتیک می باشد، در ایران جایگاه معمار چندان روشن نیست

را در نظر بنا می کند و تمامی مراحل ساخت ع در ایران، معمار به جاي همه متخصصین مورد نیاز این حوزه فعالیتواق

به جرات می توان ادعا نمود که . م آموزش فعلی جاي بسی تامل داردمساله که بت توجه به محدودیتهاي سیست. دارد

مشکل امروز . ر اثر ضعف خالقیت معماران نیست، بلکه در ضعف اجراستفیت معماري دامروزه در ایران پایین بودن کی

16 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

در .طرح هاي ضعیف امروزي به علت عدم شناخت امکانات ساخت می باشد. معماري مشکل ساخت می باشد، نه طرح

و حتی معمار سنتی تمام مراحل ساخت و ساز را شخصا در اختیار و کنترل داشت، اما معمار امروزي دیگر توانحالیکه

.در ایران امروز جایگاه معمار در سیستم ساخت، تعریف شده نیست. کنترل تمام موارد را ندارد دانش

و زمان و مقدار آشنایی با معماران با مباحث مربوط دروس فنی در مدارس معماري ایران محتوايبررسی مسائل مهم با

برنامه درسی دروس فنی در عدم پرداختن به تکنولوژي روز، قسمت مغفولنشان می دهد که به حوزه فن ساختمان

نتیجه این امر عدم انطباق مدارس معماري با شرایط جدید و ناتوانی از به روز . مدارس ایران در دوره کارشاسی می باشد

بنابراین محتواي دروس فنی روز به روز با واقعیات جامعه فاصله می گیرد و . کردن دانش خود با تکنولوژي روز می باشد

بنابراین چاره کار باز نگري در محتواي این .در عدم کارایی در تربیت نیروهایی به روز در جامعه می باشداین خود عاملی

.دروس است

دائما در حال به روز ساختمان صنایع . در شرایط فعلی آموختن تمام آنچه که در ارتباط با مصالح است ناممکن می نماید

خصصین این حوزه نیز موختن این خصوصیات حتی براي متهستند و آی، شیمیایی خود شدن و ارتقا خصوصیات فیزیک

سرفصل براي دانشجویان کاري دشوار بوده و عدم توفیق مطالب اشاره شده در بنابراین آموختن دشوار می نماید،

را دوا نخواهد بنابراین افزودن بر محتوا نه تنها دردي. دانشجویان در فراگیري و بکار بستن آموزه ها موید این مطلب است

. کرد، بلکه بر مشکالت خواهد افزود

بازنگري برنامه درس مصالح ساختمانی به صورت میان رشته اي عالوه بر تثبیت مهارتهاي کارآفرینی فارغ در این شرایط

. التحصیالن، می تواند بخشی از خال هاي آموزشی موجود را پر نماید

به . ساختمانی، می بایست شیوه خود آموزي به داشجویان آموخته شود در شرایط موجود به جاي آموزش درس مصالح

جهت . در آموختن شیوه خود آموزي به دانشجویان، به جاي افزودن بر محتواي درس می دانند نظر می رسد چاره کار

تجوي آموختن نحوه جس. آموزش چنین مهارتی، نگرش متفاوت اساتید به درس مصالح ساختمانی مورد نیاز می باشد

مصالح جدید، طبقه بندي اطالعات مرتبط با مصالح مختلف و مشابه و مهمتر از همه آموختن نحوه ایجاد اطمینان از

تمرکز اصلی مدرسان . صحت اطالعات مرتبط با مصالح جدید، راهکارهاي پیشنهادي نگارندگان در این ارتباط می باشد

مصالح جدید و نحوه اطمینان از صحت ادعاهاي عرضه کنندگان این مصالح آموزش شیوه یافتناین درس باید بر روي

شرکت مستمر دانشجویان در کارگاه هاي ساخت و ساز، حضور دانشجویان در نمایشگاه هاي مصالح، و آموزش .می باشد

.جستجوي اینترنتی مصالح از راه هاي پیشنهادي آموزش این درس می باشد

:منابع و ماخذ -7

17 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

بررسی میزان انطباق برنامه "). 1390. (حاتمی و اسکندر فتحی و محمدرضا پاکدل فرد حیده و جودتجمیري، و-

دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی . "درسی رشته کارشناسی مهندسی معماري با نیازهاي بازار کار در ایران

.139- 111صص . 1389، پاییز و زمستان 2، شماره 1سال . آموزش عالی

نشریه ."حرفی از جنس زمان، نگاهی نو به شیوه هاي آموزش معماري در ایران"). 1381(حجت، عیسی-

.59-50صص، . 1381، زمستان 12هنرهاي زیبا، شماره

تهران. انتشارات دانشگاه تهران. مشق معماري). 1389(حجت، عیسی-

آموزش محتواي دروس فنی رشته همگرایی در "). 1387. (حسینی، سید باقر و محمد صادق طلوع دل-

.1387تابستان . 4شماره 2سال دوم، جلد . مجله فناوري و آموزش. "معماري

. نشر دوران. ویرایش هفتم. روانشناسی پرورشی نوین، روانشناسی یادگیري و آموزش). 1392(سیف، علی اکبر -

تهران

درس طرح معماري چهار در توان حرفه اي ارزیابی نقش "). 1387. (شریعت راد، فرهاد و حسین مهدوي پور-

.57-49صص. 1387زمستان . 36شماره . نشریه هنرهاي زیبا ".دانش آموختگان معماري دانشگاه یزد

مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس دوره ). الف 1377. (شورایعالی برنامه ریزي، وزارت فرهنگ و اموزش عالی-

24/8/1377مصوب .کارشناسی مهندسی معماري

بررسی و تحلیل آموزش در "). 1386(ضرغامی، اسماعیل و سید باقر حسینی و پروین السادات سجادي قائم مقامی-

151- 135صص . 2شماره . سال دوم. نشریه علمی و پژوهشی فناوري آموزش ."مهندسی معماري

نشریه علمی و ."احی در مدارس معماريتجربه آموزش طر"). 1388(علی الحسابی، مهران و سعید نوروزیان ملکی-

337- 323.صص. 4شماره . 3جلد . سال سوم. فناوري آموزش پژوهشی

. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. گفتارهایی در مبانی و تاریخ معماري و هنر). 1390(قیومی بیدهندي، مهرداد-

تهران

چهارگانه عناصر برنامه درسی مقطع کارشناسی با تبیین ویژگی هاي ). 1388. (کوثري، مریم و رضا نوروززاده-

.18-4.صص. 54شماره . فصلنامه پژوهش و برنامه ریزي در آموزش عالی .تاکید بر مهارتهاي کار افرینی

مجموعه مقاالت دومین "از آموزش سازه در رشته معماري چه انتظاري داریم؟"). 1382(گالبچی، محمود-

انتشارات دانشگاه . به کوشش دکتر امیر سعید محمودي. بررسی چالش ها، جستجوي راهکارها. همایش آموزش معماري

192-187صص . تهران

بررسی و ارزیابی آموزش دروس فن ساختمان "). 1382(گالبچی، محمود و محسن وفامهر و عباسعلی شاهرودي-

به کوشش . بررسی چالش ها، جستجوي راهکارها. قاالت دومین همایش آموزش معماريمجموعه م "در رشته معماري

218-193صص . انتشارات دانشگاه تهران. دکتر امیر سعید محمودي

18 بررسی محتواي درس مصالح ساختمانی

مالحظات اساسی در باب سیاست گذاري توسعه علوم میان رشته اي در " ). 1388(مهرمحمدي، محمود-

تابستان 3شماره . سال اول. فصلنامه مطالعات بین رشته اي در علوم انسانی. "آموزش عالی از منظر فرایند تکوین

.18- 1صص . 1388

. رساله دکتري. ویژگیها و جهت گیریها: نظام برنامه ریزي درسی در آموزش عالی ایران). 1378(وزیري، مژده-

دانشگاه تربیت مدرس

Abbott, A. (1988). The system of professions: An essay for the division of expert labor. Chicago: University of Chicago Press. Martin, Caren, s and Denise A. Guerin. (2005). The Interior Design Profession’s Body of Knowledge. University of Minnesota.