ULUSLARARASI ÜSKÜDAR SEMPOZYUMU

VI

6-9 Kas›m 2008

B‹LD‹R‹LERI

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU VI

KOORD‹NATÖRDR. COfiKUN YILMAZ

B‹L‹M KURULUPROF. DR. MEHMET ‹Pfi‹RL‹

PROF. DR. SAADETT‹N ÖKTENPROF. DR. ‹SMA‹L ERÜNSAL

PROF. DR. Ç‹ÇEK DERMANPROF. DR. ‹LBER ORTAYLIPROF. DR. KORKUT TUNAPROF. DR. ‹DR‹S BOSTANPROF. DR. SEDAT MURAT

PROF. DR. N‹L SARIPROF. DR. MEHMET AK‹F AYDIN

PROF. DR. ‹SKENDER PALAPROF. DR. ABDÜLKAD‹R ÖZCANPROF. DR. M. FER‹DUN EMECEN

PROF. DR. CEVDET KÜÇÜKPROF. DR. MUSTAFA UZUN

PROF. DR. ZEKER‹YA KURfiUNPROF. DR. FAHR‹ OVALI

PROF. DR. TUFAN BUZPINARPROF. DR. AL‹ AKYILDIZ

PROF. DR. HÜSREV SUBAfiIPROF. DR. AHMET EMRE B‹LG‹L‹

YÜRÜTME KURULUH‹LM‹ TÜRKMEN

ARZU GÜRPROF. DR. ZEKER‹YA KURfiUN

DOÇ. DR. MUSTAFA S. KÜÇÜKAfiCIDOÇ. DR. HAL‹S YUNUS ERSÖZ

BELG‹N D‹fiC‹

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU VI

Yay›n KuruluProf. Dr. Mehmet ‹pflirli / Prof. Dr. ‹smail Erünsal

Prof. Dr. Mustafa Uzun / Prof. Dr. Zekeriya KurflunDoç. Dr. Halis Yunus Ersöz / Doç. Dr. Mustafa Sabri Küçükaflc›

Doç. Dr. Fikret Sar›cao¤lu / Doç. Dr. Erhan Afyoncu

Yay›n KoordinatörüDoç. Dr. Mustafa Sabri Küçükaflc›

Yay›na Haz›rl›kAhmet Önal, U¤ur Demir

‹mla ve TashihProf. Dr. Mustafa Uzun, Ahmet Karatafl

Görsel Araflt›rmaDr. Coflkun Y›lmaz, Doç. Dr. Erhan Afyoncu, U¤ur Demir, Ahmet Önal

Foto¤raf‹smail Küçük, Edibe Eren, Suphi Dar›cal›, Kenan Koca,

‹sa Telli, A. Bilal Arslan, Hamit Eteevrans

Kapak Foto¤raf›Ahmet Remzi Tülüce (Mihrimah Sultan Camii Avlusu)

Tasar›m/UygulamaHamit Çelebi, Sabit Ertafl, Bülent Avnamak

Bask› ve CiltSeçil Ofset

‹stanbul 2009ISBN 978-9944-5807-7-9

Telif haklar› Üsküdar Belediyesine aittir, tamam› veya bir k›sm› izinsizbas›lamaz, ço¤alt›lamaz, kaynak gösterilmeden iktibas edilemez.

ÜSKÜDAR BELED‹YES‹ KÜLTÜR VE SOSYAL ‹fiLER MÜDÜRLÜ⁄Ü

Hakimiyeti Milliye Caddesi,Atlas Ç›kmaz› No: 69

ÜSKÜDAR / ‹STANBULTel: 0 216 531 30 00 • Faks: 0 216 531 31 03

www.uskudar.bel.tr

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU

VI

6-9 Kas›m 2008

B ‹ L D ‹ R ‹ L E R

C‹LT I

ED‹TÖR

DR. COfiKUN YILMAZ

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU VI

OTURUM BAfiKANLARI

PROF. DR. SAADETT‹N ÖKTENPROF. DR. ‹DR‹S BOSTAN

PROF. DR. A. AZM‹ B‹LG‹NPROF. DR. HASAN AKSOYPROF. DR. AL‹ AKYILDIZ

PROF. DR. MÜBAHAT KÜTÜKO⁄LUPROF. DR. ZEKER‹YA KURfiUNPROF. DR.VAHDETT‹N ENG‹NPROF. DR. N‹HAT ÖZTOPRAK

PROF. DR. AZM‹ ÖZCANPROF. DR. MUSTAFA UZUN

PROF. DR. SELÇUK MÜLAY‹MPROF. DR. AHMET ZEK‹ fiENG‹LPROF. DR. GÖKHAN ÇET‹NSAYA

PROF. DR. MUSTAFA FAYDAPROF. DR. SABR‹ ORMAN

PROF. DR. MAHMUT KAYAPROF. DR. MEHMET AK‹F AYDIN

PROF. DR. ABDULLAH UÇMANPROF. DR. TUFAN BUZPINAR

PROF. DR. AL‹ RIZA ABAY PROF. DR. KORKUT TUNA

PROF. DR. M. FER‹DUN EMECENPROF. DR. NAZAN ERKMEN

PROF. DR. RAfi‹D KÜÇÜKPROF. DR. AHMET EMRE B‹LG‹L‹

PROF. DR. MEHMET ‹Pfi‹RL‹PROF. DR. ABDÜLKAD‹R ÖZCAN

PROF. DR. EMEL KEFEL‹ PROF. DR. MUSTAFA AYKAÇ PROF. DR. ‹SMA‹L KARAÇAM

Not: ‹simler oturumlara göre s›ralanm›flt›r.

ULUSLARARASIÜS KÜ DAR SEM POZ YU MU

V

1-5 Ka s›m 2007

B‹L D‹ R‹ LER I

XIX. yüzy›l›n ortalar›nda Üsküdar (Flandin, L’Orient)

Önsöz

B ‹ L ‹ M K U R U L U

Bugüne kadar Belediyemizce gerçeklefltirilen alt› sempozyumda sunulantebli¤lerin pek çok yönüyle ortaya koydu¤u üzere Üsküdar, fethin çok öncesin-den bafllayan köklü geçmifliyle, maddî ve manevî medenî zenginlikleri, sahipoldu¤u tarihî miras ve tabii güzellikleriyle, as›rlard›r medeniyetlerin befli¤i olan‹stanbul'u temaflâ etmekle kalmam›fl, zaman zaman onunla yar›flm›fl özel bir yer-leflim birimidir. fiehirler, zaman içinde onlar› di¤erinden farkl› k›lan birer kimli¤e sahip olmuflve y›llar boyu bunun izlerini tafl›m›fllard›r. Bu kimli¤in yeterli bir suretteanlafl›lmas› ancak bu konularda bir literatür oluflmas›yla mümkündür.Sempozyumlarda sunulan tebli¤lerin neflredilmesi, Üsküdar literatürünün olufl-mas›na ve derlenmesine çok ciddi katk› sa¤layan ilmî faaliyet ve yay›n olarakgelenekselleflmifltir. VI. Üsküdar Sempozyumu için ilk ad›mlar, 1-5 Kas›m 2007 tarihlerinde düzenlenenV. Üsküdar Sempozyumu'nun oturumlar›nda ve kapan›fl toplant›s›nda at›ld›.Buradaki tebli¤lerde ve kapan›fl oturumunda yap›lan de¤erlendirme konuflmalar›ndaÜsküdar hakk›nda söylenecek daha çok söz oldu¤u vurgulanm›fl, bu kadim yerleflimbiriminin araflt›r›lacak birçok yönü bulundu¤u üzerinde durulmufltu. Belediye Baflkan›m›z Mehmet Çak›r'›n deste¤iyle Bilim ve YürütmeKurulumuzca sürdürülen devaml› çal›flmalar, Üsküdar Belediyesi'nin h›zl› kararalma mekanizmalar›, iyi planlan›p yürütülmüfl ve ça¤dafl imkânlar› kullanmayadayal› bir iletiflim anlay›fl› sayesinde sempozyuma yo¤un bir kat›l›m talebi oldu.Bilim Kurulu büyük bir ciddiyetle her bir özeti ayr› ayr› okuyup inceleyende¤erlendirme toplant›lar› yapt›. Bilim Kurulu'nca gösterilen titiz inceleme vede¤erlendirme çal›flmalar›, bu faaliyetin be¤enilen niteliklere sahip olarak flekil-lenmesinde etkili oldu.

Sunulan tebli¤lerin çeflitlili¤i ve yo¤unlu¤u Üsküdar'›n tarihî ve kültürel zengin-li¤ini de ortaya koymaktad›r. Bunun en büyük flerefi tebli¤cilerimize ve gerekliimkân› haz›rlayan Üsküdar Belediyesi'ne aittir.Oturumlar›n yap›ld›¤› salonlardan taflan aziz Üsküdarl›lar’›n bu bereketli bilgiya¤murundan da¤arc›klar›n› büyük bir zevkle doldurduklar›n› yak›ndan gör-menin, her fleyin fevkinde oldu¤unu özellikle belirtmeliyiz. Üsküdarl›lar’›nflehirlerine sahip ç›kt›¤›n› gösteren bu yo¤un ilgi ayn› zamanda tan›t›m ve orga-nizasyon çal›flmalar›n›n da büyük bir özveri ve hassasiyetle sürdürüldü¤ününgöstergesi olmufltur. Kalabal›k bir dinleyici kitlesinin azalmayan bir ilgiyle izledi¤i VI. ÜsküdarSempozyumu dikkat çekici ve önemli de¤erlendirmelerin yap›ld›¤› kapan›fl otu-rumuyla sona erdi.Sempozyumun baflar›l› bir flekilde gerçekleflmesinin ard›ndan yeni ve belki dedaha zor bir ifl olan tebli¤lerin kitaplaflt›r›lma süreci bafllad›. Tebli¤ler BilimKurulu'nca yeniden ele al›nd›. Konu birli¤i içerisinde sempozyumun bilimselseviyesine uygun bir titizlikle yay›nlanabilmesi için büyük bir hassasiyetleçal›fl›ld›. Tebli¤lerin sempozyumun oturumlar›na ba¤l› kal›nmadan alt› anabafll›k alt›nda toplanarak iki cilt halinde kitaplaflt›r›lmas› kararlaflt›r›ld›. Bilindi¤i gibi ülkemizdeki akademik çal›flmalarda görsel materyalin etkili veestetik bir flekilde kullan›m› yayg›n ve yeterli de¤ildir. Tebli¤lerkitaplaflt›r›l›rken al›fl›lagelenin ötesinde bir anlay›flla hareket edildi. Akademik,estetik, dünün ve bugünün Üsküdar'› için gelecekte kaynak özelli¤i görecek yak-lafl›k bin adet görsel materyali ihtiva eden bir eser haz›rlanmas›na çal›fl›ld›. Busebeple tebli¤lerle ilgili tarihî de¤eri olan minyatür, gravür, eski foto¤rafaraflt›rmas› yap›lm›fl, konular› destekleyecek yeni foto¤raflar çekilmifltir. Tebli¤sahiplerinden gelen görsel materyalin bir k›sm› çekim, tarama veya teminetmede kullan›lan teknolojik ürün ve bilgi gibi nedenlerden dolay› çözünür-lülük, renk ve ›fl›k ayarlar› vb. teknik donan›m yetersizdi. Tebli¤lerin geneliaç›s›ndan de¤erlendirildi¤inde de bir hayli eksiklik vard›. Ancak, burada birhususu da özellikle belirtmemiz gerekmektedir. ‹çeri¤i, sunumu, organizasyonuve tebli¤cilere verilen önem itibariyle örnek bir etkinlik olarak gösterilen sem-pozyum, tebli¤lerin kitaplaflt›r›lmas› itibariyle de alan›nda öncü ve e¤itici birkonuma sahip olmufltur. Her fleyden önce sempozyum kitaplar›n›n yay›n›nayüksek bir standart kazand›rm›flt›r. Ayr›ca, yay›n ekibine ulaflan görselmateryalin yo¤unluk ve niteli¤i de¤erlendirildi¤inde tebli¤cilerin görselmateryali kullanma e¤ilimi ile bu materyalin teknik ve estetik standard›n› yük-seltme konusunda da ciddi bir ilerleme gözlenmifltir ki, bu da son derece önem-li bir geliflmedir. Metinlerde genellikle tebli¤ sahiplerinin tercih ettikleri yaz›m kurallar›na ba¤l›kal›nmakla birlikte eserin bütününde bir imlâ birli¤i sa¤lanmas›na gayretedilmifltir. Ayn› flekilde tebli¤ sahiplerinin bibliyografya kullan›mlar›na damüdahalede bulunulmam›flt›r. Ama, metinler defalarca okunmufl, kitab›n

14

mümkün oldu¤unca en az hata ile yay›m›na gayret edilmifltir. Ancak,çal›flman›n boyutu, Bilim, Yürütme ve Yay›n Kurulunun gayretleri ile zaman›ndarl›¤› dikkate al›nd›¤›nda, baz› hatalar›n anlay›flla karfl›lanaca¤›n› ümit ediy-oruz. Sonuç itibariyle, mümkün ol¤unca ilmî seviyesi yüksek bir etkinlik, baflar›l› birorganizasyon ve güzel bir kitap ç›karmak için genifl bir ekip büyük bir gayretlehareket etmifl, ortaya da oldukça takdir edilen bir çal›flma koymufltur.Böyle bir eserin ortaya ç›kmas›nda, görevi süresince adeta Üsküdar'› ve Üskü-dar'›n kültür tarihini yeniden infla etme gayretiyle çal›flan, Belediye Baflkan›Mehmet Çak›r'›n üslubu, tavr›, yönetim tarz›, bilim adamlar›na, tecrübeye veliyakate verdi¤i önem her türlü takdirin üstündedir. Sempozyumun baflar›l› birorganizasyon ve bilimsel bir anlay›flla gerçeklefltirilmesi için Bilim ve YürütmeKurullar›na tan›d›¤› özerklik ile verdi¤i deste¤in yan›nda tebli¤lerin en güzel flek-ilde yay›nlanmas› konusunda da büyük bir hassasiyet göstermifltir. ‹htisasahürmet edip, liyakate önem vererek bilim kurulunun ald›¤› kararlara samimiyetleba¤l› kalmas›, oturumlar› yak›ndan takip etmesi, sempozyuma kat›lan herkesleyak›ndan ilgilenmesi, dikkat çekici ve örnek bir davran›flt›r. Bilim Kurulu olarak,

15

hizmetleri, nezaketi ve gayretinden dolay› kendisine müteflekkiriz.Çal›flmalar›m›z boyunca, büyük bir gayret, sab›r ve nezaket içerisinde sem-pozyum ve kitab›n her safhas›yla yak›ndan ilgilenen ve çal›flmalar›n baflar›ylagerçekleflmesinde önemli rol oynayan Belediye Baflkan Yard›mc›lar› HilmiTürkmen ve Arzu Gür'e de çok teflekkür ediyoruz.Kültür ve Sosyal ‹fller Müdürü Belgin Diflci bu çal›flmalar boyunca fedakârcaçal›fl›p, destek ve s›cak ilgisini eksik etmedi. Hüsnü Saraç, Selda Özgen,Nebahat Süngü, Ali Çiçek sempozyumun tan›t›m› ve organizasyonun baflar›l›geçmesi için büyük bir sab›r ve gayretle çal›flt›lar. Gayretlerinin daim olmas›n›diliyor, kendilerini muhabbet ve teflekkürle yâd ediyoruz.Ahmet Bingöl ve Dilek Tomar, sekreteryas›n› üstlendikleri sempozyumun enönemli kahramanlar› olan tebli¤cilerle ilk ve en çok muhatap olan isimlerdi.Salonda görev yapan belediye personeli, profesyonel hizmet elemanlar›n› arat-mayacak kadar baflar›l›, profesyonelli¤in çok ötesine geçecek flekilde nezaketli,gayretli ve güler yüzlü idiler. Onlar› da teflekkür ve muhabbetle yâd ediyoruz.Kitab›n yay›n kuruluna, tebli¤lerin imlâ ve tashihine rehberlik eden Prof. Dr.Mustafa Uzun'a, bu vazifeyi bilfiil yerine getiren Araflt›rma Görevlisi AhmetKaratafl'a, eserin nitelikli tarihî ve güncel görsel materyal zenginli¤i kazan-mas›nda ve bask›ya haz›rlanmas›nda en büyük beceri ve gayretin sahibi, istik-balin parlak ilim yolcusu U¤ur Demir'e, yay›na haz›rl›¤a katk›da bulunan AhmetÖnal'a, özveri ile grafik ve tasar›m çal›flmalar›n› yürüten Sabit Ertafl ve BülentAvnamak'a, kitab›n koordinasyonunu üstlenen Doç. Dr. Mustafa SabriKüçükaflc›'ya da teflekkür ediyoruz. Bilim Kurulu olarak elinize en güzel flekilde ulaflt›¤›n› düflündü¤ümüz butebli¤lerin ilk ad›m›ndan son halini almas›na kadar sempozyum ve kitab›n hersafhas›n› yak›n ve ›srarl› takibi yan›nda, göz nuru ve al›n terini bezledenDr. Coflkun Y›lmaz'a da müteflekkir oldu¤umuzu burada belirtmeliyiz.Bu çal›flma, yerel yönetimlerle akademik çevrelerin uyumlu bir iflbirli¤i yapa-bileceklerini, bunun ilim hayat›na ve yerel yönetimlerin baflar›s› yan›nda,flehirlerimizin tarihinin tesbitine ve hemflerilerin yaflama bilincinin geliflme-sine, yeni projelerin haz›rlanmas›na önemli katk›lar sa¤layabilece¤ini de ortayakoymufltur. Bir kere daha belirtmekte fayda vard›r ki, Üsküdar'›n sahip oldu¤u kültür vezenginlik sadece bu tarihî ilçenin de¤il, ‹stanbul'un ve ülke tarihimizin zengin-li¤ini de aksettirmektedir. Gelece¤in Üsküdar'›n› infla etme yolculu¤unda iseilim ve kültür dünyam›za yap›lan her katk›n›n mutlaka bir yeri olacakt›r.

16

23-35 AÇILIfi KONUfiMASI

Mehmet Çak›r, Belediye Baflkan›

36-325 I. BÖLÜM

SANAT VE M‹MAR‹

39-60Üsküdar'daki Kufl Evleri ve Bunlar›n Aras›ndaki DünyaPROF. DR. NUSRET ÇAM

61-76Oryantalist Ressam Leonardo

de Mango'nun Eserlerinde ÜsküdarFAT‹H BAfiBU⁄

77-92Saray Ressam› Zonaro'nun F›rças›ndan Üsküdar

DOÇ. DR. MEHMET BAfiBU⁄

93-122Ressam Halil Pafla ve Üsküdar

YRD. DOÇ. DR. GÜL SARID‹KMEN

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R

18

123-144Üsküdarl› Yâver Ressamlardan

Hüseyin Zekai PaflaNAC‹YE TURGUT, ARAfiTIRMACI

145-166Osmanl› Mimari Eserleri Bezemelerinde

Üsküdar Sanca¤›'ndan GörüntülerDOÇ. DR. CANDAN NEMLIOGLU

167-176Nemlizâde Tütün Deposu

YRD. DOÇ. DR. NALAN TÜRKMEN

177-190Üsküdar'da Kütüphane Mimarisi (Osmanl› ‹mparatorlu¤u Dönemi)

YRD. DOÇ. DR. H. S‹BEL ÜNALAN

191-202Üsküdar Ahmediye Külliyesi ve Lâle Devri

Mimarisi ‹çinde Bir De¤erlendirme DR. GÜLÇ‹N EROL CANCA

203-250Üsküdar'daki Selâtin Camilerinin Kuflak Yaz›lar›

DR. FAT‹H ÖZKAFA

251-270Üsküdar Sultan Camilerinde Vaaz Kürsüleri

DR. GÜLAY APA

271-278Üsküdar Ayazma ve Beylerbeyi

Camilerinde Kullan›lan Çin ÇinileriYRD. DOÇ. DR. GÜLGÜN YILMAZ

279-290Osmanl› Dönemi Üsküdar Çeflmelerinden

Baz› Ayna Tafllar› ve Sorunlar›PROF. DR. H. ÖRCÜN BARIfiTA

291-296Üsküdar'da ‹hsaniye Çeflmesi

NESR‹N Ç‹ÇEK AKÇIL

297-308Üsküdar ve Florence Nightingale’in

‹ngiliz Sokak Baladlar›na(Broadside Ballads) Yans›mas›

PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANO⁄LU

309-325Florance Nightingale ve Müzeleri

DOÇ. DR. FETH‹YE ERBAY

326-455II. BÖLÜM

KÜLTÜR VE EDEB‹YAT

329-338 Üsküdar'daki Kültürel Faaliyetlerin Anlam›

PROF. DR. MUSTAFA Ç‹ÇEKLER

339-376Senâyî Hasan Halvetî'nin Divân› ve

Manzûm Bir Celvetiyye SilsilenâmesiYRD. DOÇ. DR. MUSTAFA TATÇI

377-392 Karaca Ahmed Türbesi ve Çevresiyle ‹lgili

Menk›beler ve Halk ‹nançlar› YRD.DOÇ. DR. BAHR‹YE KÖKSAL

393-406Meflk Gelene¤inin Temsilcisi Olan

Üsküdar Mûs›kî Cemiyeti’nin Türk Kültürüne Katk›lar›DOÇ. HAT‹CE SELEN ERGÖZ

407-418 Üsküdar'› Türkülerle Yaflamak

DOÇ. DR. AL‹ YAKICI

19

419-430“Üsküdar'a Gider ‹ken Ald› Da Bir Ya¤mur”:

Musikide Üsküdar Örne¤iDOÇ. DR. F. GÜLAY M‹RZAO⁄LU

431-438 Bir de Tofik Abdi’nin Dilinden Duyal›m Üsküdar'›

KEMALE ELEKBEROVA

439-455Sevim Burak'›n Suskun Mekân›: Kuzguncuk

BED‹A KOÇAKO⁄LU, ARfi. GÖR.

456-702III. BÖLÜM

fiEH‹RLEfiME VE KENTSEL DÖNÜfiÜM

459-486Üsküdar'da Baz› Yer Adlar› Üzerine ‹ncelemeler (I)

DOÇ. DR. MEHMET AK‹F CEYLAN

487-496 Üsküdar'da Kentsel Dönüflümün Sosyal Boyutu

PROF. DR. MUSA TAfiDELEN

497-506 Üsküdar'da Arazi Kullan›m›n›n De¤iflimi ve Hâl-i Haz›rdaki Özellikleri

DOÇ. DR. DEN‹Z EK‹NC‹ -BURHAN EK‹NC‹

507-516 Üsküdar Envanterinden Seçmeler

NECDET ‹fiL‹, TAR‹HÇ‹

517-540Bir Modernleflme ve Tarihî Y›k›m›n Hikâyesi:

Üsküdar Meydan›SÜLEYMAN FARUK GÖNCÜO⁄LU

541-554Üsküdar Meydan› ve Engelliler ‹çin Eriflebilirlik

YRD. DOÇ. DR. A. N‹LAY EVC‹LYRD. DOÇ. DR. S. SELHAN YALÇIN USAL

20

555-570Marmaray'›n Tüm Yönleriyle Üsküdar'a Olas› Etkileri

PROF. DR. OSMAN ÖZSOY

571-582XIX.Yüzy›lda Osmanl› Bat›l›laflmas›n›n

Konut Mekânlar›n›n De¤iflimine Etkisi ve Kuzguncuk EvleriYRD. DOÇ. DR. DEN‹Z DEM‹RARSLAN

583-598 Cumhuriyet Sonras› Üsküdar'da ‹nfla Edilmifl Sivil Mimarl›k Örne¤i ‘Konut’

YRD. DOÇ. DR. T‹MUR KAPROL - BERK M‹NEZ, ARfi. GÖR.

599-608Kent ‹mgesi Ekran ‹liflkisi -Üsküdar Örne¤i

SEDA B‹LAN SEHERO⁄LU- GÖKHAN GÖKTÜRK

609-620Üsküdar Ayazma Camii ve Bölgede ‹marlaflma

DOÇ. DR. MUSTAFA B‹LGE

621-634 Ahmed Fethi Pafla (1801-1858) Yal›s› ve Korusu

DR. DAVUT HUT

635-664 Üsküdar'da Bir Elit Mezarl›¤›: Nasûhî Haziresi

YRD. DOÇ. DR. BEDR‹ MERMUTLU

665-688 Üsküdar Afganîler Tekkesi ve Haziresindeki Mezartafllar›

ÖMER KOÇY‹⁄‹T

689-702 Üsküdar Belediyesi Uygulamalar›n›n Güncel Teknolojiler Ifl›¤›nda Analizi

PROF. DR. HAMZA KANDUR

21

ULUSLARARASI ÜSKÜDAR SEMPOZYUMU

VI

6-9 Kas›m 2008

B‹LD‹R‹LERII

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU VI

KOORD‹NATÖRDR. COfiKUN YILMAZ

B‹L‹M KURULUPROF. DR. MEHMET ‹Pfi‹RL‹

PROF. DR. SAADETT‹N ÖKTENPROF. DR. ‹SMA‹L ERÜNSAL

PROF. DR. Ç‹ÇEK DERMANPROF. DR. ‹LBER ORTAYLIPROF. DR. KORKUT TUNAPROF. DR. ‹DR‹S BOSTANPROF. DR. SEDAT MURAT

PROF. DR. N‹L SARIPROF. DR. MEHMET AK‹F AYDIN

PROF. DR. ‹SKENDER PALAPROF. DR. ABDÜLKAD‹R ÖZCANPROF. DR. M. FER‹DUN EMECEN

PROF. DR. CEVDET KÜÇÜKPROF. DR. MUSTAFA UZUN

PROF. DR. ZEKER‹YA KURfiUNPROF. DR. FAHR‹ OVALI

PROF. DR. TUFAN BUZPINARPROF. DR. AL‹ AKYILDIZ

PROF. DR. HÜSREV SUBAfiIPROF. DR. AHMET EMRE B‹LG‹L‹

YÜRÜTME KURULUH‹LM‹ TÜRKMEN

ARZU GÜRPROF. DR. ZEKER‹YA KURfiUN

DOÇ. DR. MUSTAFA S. KÜÇÜKAfiCIDOÇ. DR. HAL‹S YUNUS ERSÖZ

BELG‹N D‹fiC‹

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU VI

Yay›n KuruluProf. Dr. Mehmet ‹pflirli / Prof. Dr. ‹smail Erünsal

Prof. Dr. Mustafa Uzun / Prof. Dr. Zekeriya KurflunDoç. Dr. Halis Yunus Ersöz / Doç. Dr. Mustafa Sabri Küçükaflc›

Doç. Dr. Fikret Sar›cao¤lu / Doç. Dr. Erhan Afyoncu

Yay›n KoordinatörüDoç. Dr. Mustafa Sabri Küçükaflc›

Yay›na Haz›rl›kAhmet Önal, U¤ur Demir

‹mla ve TashihProf. Dr. Mustafa Uzun, Ahmet Karatafl

Görsel Araflt›rmaDr. Coflkun Y›lmaz, Doç. Dr. Erhan Afyoncu, U¤ur Demir, Ahmet Önal

Foto¤raf‹smail Küçük, Edibe Eren, Suphi Dar›cal›, Kenan Koca,

‹sa Telli, Hamit Eteevrans, A. Bilal Aslan,

Kapak Foto¤rafAhmet Remzi Tülüce (Mihrimah Sultan Camii Avlusu)

Tasar›m/UygulamaHamit Çelebi, Sabit Ertafl, Bülent Avnamak

Bask› ve CiltSeçil Ofset

‹stanbul 2009ISBN 978-9944-5807-8-6

Telif haklar› Üsküdar Belediyesine aittir, tamam› veya bir k›sm› izinsizbas›lamaz, ço¤alt›lamaz, kaynak gösterilmeden iktibas edilemez.

ÜSKÜDAR BELED‹YES‹ KÜLTÜR VE SOSYAL ‹fiLER MÜDÜRLÜ⁄Ü

Hakimiyeti Milliye Caddesi,Atlas Ç›kmaz› No: 69

ÜSKÜDAR / ‹STANBULTel: 0 216 531 30 00 • Faks: 0 216 531 31 03

www.uskudar.bel.tr

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU

VI

6-9 Kas›m 2008

B ‹ L D ‹ R ‹ L E R

C‹LT II

ED‹TÖR

DR. COfiKUN YILMAZ

ULUSLARARASIÜSKÜDAR SEMPOZYUMU VI

OTURUM BAfiKANLARI

PROF. DR. SAADETT‹N ÖKTENPROF. DR. ‹DR‹S BOSTAN

PROF. DR. A. AZM‹ B‹LG‹NPROF. DR. HASAN AKSOYPROF. DR. AL‹ AKYILDIZ

PROF. DR. MÜBAHAT KÜTÜKO⁄LUPROF. DR. ZEKER‹YA KURfiUNPROF. DR.VAHDETT‹N ENG‹NPROF. DR. N‹HAT ÖZTOPRAK

PROF. DR. AZM‹ ÖZCANPROF. DR. MUSTAFA UZUN

PROF. DR. SELÇUK MÜLAY‹MPROF. DR. AHMET ZEK‹ fiENG‹LPROF. DR. GÖKHAN ÇET‹NSAYA

PROF. DR. MUSTAFA FAYDAPROF. DR. SABR‹ ORMAN

PROF. DR. MAHMUT KAYAPROF. DR. MEHMET AK‹F AYDIN

PROF. DR. ABDULLAH UÇMANPROF. DR. TUFAN BUZPINAR

PROF. DR. AL‹ RIZA ABAY PROF. DR. KORKUT TUNA

PROF. DR. M. FER‹DUN EMECENPROF. DR. NAZAN ERKMEN

PROF. DR. RAfi‹D KÜÇÜKPROF. DR. AHMET EMRE B‹LG‹L‹

PROF. DR. MEHMET ‹Pfi‹RL‹PROF. DR. ABDÜLKAD‹R ÖZCAN

PROF. DR. EMEL KEFEL‹ PROF. DR. MUSTAFA AYKAÇ PROF. DR. ‹SMA‹L KARAÇAM

12-275 IV. BÖLÜM

TAR‹HTE ÜSKÜDAR VE TAR‹H‹ fiAHS‹YETLER

14-36 Antik Yunan Kaynaklar› Ifl›¤›nda Kalkhedon Kenti (‹.Ö.500-300)

DOÇ. DR. MUZAFFER DEM‹R

37-42Farsça Kaynaklara Göre Üsküdar'›n

Tarihi ve Co¤rafyas›DR. NAM‹Q MUSALI

43-58III. Selim ve II. Mahmud Dönemlerinde

Bat›l› Seyyahlara Göre Üsküdar (1789-1839)PROF. DR. MEHMET ALAADD‹N YALÇINKAYA

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R

8

59-68Polonyal›lar›n Gözüyle XIX. Yüzy›l Üsküdar›

YRD. DOÇ. DR. ÖZTÜRK EM‹RO⁄LU

69-76A. YÜKSEL ÖZEMRE’nin Bir Üsküdarl› Olarak Portresi

BEfi‹R AYVAZO⁄LU, Yazar

77-94Mehmet Nuri Efendi’nin Üsküdardaki Hizmetlerinin

Dini ve Kültürel Hayata EtkileriDOÇ. DR. HÜR MAHMUT YÜCER

95-100 Buhârâ'n›n Vabkent'inden Üsküdar'›n SultantepesinePROF. M. U⁄UR DERMAN

101-116Beylerbeyi Sakinlerinden Mehmet Zihnî Efendi

PROF. DR. AHMET TURAN ARSLAN

117-144II. Abdülhamid’in Beylerbeyi Günleri

PROF. DR. CEVDET KÜÇÜK

145-156Hattat ‹smail Hakk› Altunbezer, Babas› ve

Dedesi Hatta Ali fiükri EfendiTAL‹P MERT

157-166 Üsküdar’›n Romantik Bir Sanatkâr›:Tanbûrî Bestekâr Selâhattin P›nar

YRD. DOÇ. DR. NUR‹ ÖZCAN

167-178Üsküdarl› Bir Cân: Neyzen Halil Can

T‹MUÇ‹N ÇEV‹KO⁄LU

179-188Kur'an Tilavetinde ‹stanbul Tavr› Üsküdar A¤z› ve Hâf›z Ali Üsküdarl› (1885-1976)

PROF. DR. N‹HAT TEMEL

9

189-200 Beylerbeyi'nin Han›mefendi Sanatkâr›:

Rikkat Kunt (1903-1986)PROF. DR. F. Ç‹ÇEK DERMAN

201-226 Giriflimci Bir Üsküdar Sevdal›s›:

Hüseyin Suat Erginer (1908-5 Kas›m 1988)DOÇ. DR. FETH‹ GED‹KL‹

227-230 Kadim Bir Üsküdarl›, ‹stanbul Çelebisi

ve Bilim Adam› Olan Prof. Dr. Nihad M. ÇetinPROF. DR. HÜSEY‹N YAZICI

231-248Üsküdar'daki Bursal›lar-Bursa'daki Üsküdarl›lar

DR. AL‹ ‹HSAN KARATAfi

249-275 Üsküdar'da Medfun Tarihçiler,

PROF. DR. FAHAMEDD‹N BAfiAR

276-523 V. BÖLÜM

SOSYAL VE ‹KT‹SAD‹ YAPI

279-290 Yoksullu¤un Önlenmesinde Belediyelerin Rolü:

-Üsküdar Belediyesi Örne¤i- PROF. DR. AHMET EMRE B‹LG‹L‹

291-310 Üsküdar Belediyesi’nin Engellilere ve Yafll›lara Yönelik Hizmetleri

PROF. DR. SEDAT MURAT

311-330Üsküdar’da Yönetime Kat›lma

DOÇ. DR. HAL‹S YUNUS ERSÖZ

331-348 The Political Geography of Üsküdar,

YRD. DOÇ. DR. M‹CHELANGELO GUID

349-364 Selams›z Çingene/Roman Toplulu¤unun

Sosyo-Kültürel Yap›s› Üzerine Bir Çal›flmaTANER CANPOLAT-MUAMMER AK

10

365-402 XV- XVII. Yüzy›llarda Üsküdar Nahiyesi

Köylerinde Sosyal ve ‹ktisadî HayatYRD. DOÇ. DR. HANEF‹ BOSTAN

403-414 XIX. Yüzy›lda Üsküdar Çay›rlar›n›n

As›l Fonksiyonlar› Üzerine Bir Araflt›rmaDOÇ. DR. ARZU TERZ‹

415-428XVIII. Yüzy›l›n ‹lk Yar›s›nda Üsküdar'da Yaflayan Kad›nlar›n

Maddi Durumlar› ve Gündelik Hayatlar›BETÜL ARGIT

429-442‹stanbul Mahkemesi fieriye Sicil Defterlerinin

Üsküdar Esnaf› ‹çin Önemi KENJ‹ FUJ‹K‹

443-456XVIII. Yüzy›lda Üsküdard fieriye Sicilleri Ifl›¤›nda

Gayr-i müslimlerin MeslekleriNEVZAT ERKAN

457-478XIX. Yüzy›l Sonlar›nda Üsküdar Esnaf› ve B›rakt›¤› Tarihi Miras

AHMET UÇAR

479-490 Hayata Geçirilemeyen Bir Proje:Haydarpafla Ekmek Fabrikas›,

U⁄UR DEM‹R

491-498 Bir Mühtedi Dinden Dönerse:

XVI. Yüzy›l Osmanl› Toplumunda Özel Bir Vak’aNURAY GÜLER

499-523Üsküdar'da Düzeni Tehdit Eden Olaylara Dair (XVIII-XIX. Yüzy›llar)

YRD. DOÇ. DR. MEHMET DEM‹RTAfi

524-651 VI. BÖLÜM

E⁄‹T‹M VE SA⁄LIK

527-540 Üsküdar'da Özel Bir E¤itim Kurumu

Füyûzât-› Osmâniye MektebiDR. RIFAT GÜNALAN

11

541-552 Üsküdar Amerikan K›z Kolejinde Türk Ö¤renciler

DOÇ. DR. ERDO⁄AN KESK‹NKILIÇ

553-568 Bir Müfettiflin Defterinden Üsküdar S›byan Mektepleri

fi. PINAR YAVUZTÜRK

569-582 Üsküdar'dan ‹ki Askeri Rüfldiye:

Toptafl› ve Paflakap›s› Askeri Rüfldiyeleri DR. ESMA ‹GÜS PARMAKSIZ

583-604 I. Dünya Savafl›’nda Hilâl-i Ahmer

Aflhanesi ve Dr. Celal Muhtar Özden,PROF. DR. N‹L SARI - EMRAH KURT

605-630Yeni Kaynaklar ve ‹lmühaber Defteri Ifl›¤›nda

Haydarpafla Askeri Hastanesi PROF. DR. NURAN YILDIRIM

631-651Kurtulufl Savafl› S›ras›nda Haydarpafla T›bbiyesi

PROF. DR. AYTEN ALTINTAfi

652-664DE⁄ERLEND‹RME

655-656PROF. DR. MEHMET ‹Pfi‹RL‹

657-658 MEHMET GENÇ

659-660 PROF. DR. AYTEN ALTINTAfi

661-662 DR. H‹DAYET NUHO⁄LU

663-664 PROF. DR. KORKUT TUNA

665-667 KAPANIfi KONUfiMASI

MEHMET ÇAKIRBelediye Baflkan›