1

บทท 1 โปรแกรม SPSS ver.22 และ Microsoft Excel 2013

ในปฏบตการสถต ชววทยาน จะใชโปรแกรมวเคราะหทางสถต SPSS ver.22 ส าหรบระบบปฏบตการ Microsoft Windows ซงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดซอสทธในการใชงานในรปแบบแบงปนการใชงานในมหาวทยาลย และบางตอนของบทปฏบตการบางบทจะใชงาน Microsoft Excel ver.2013 บาง ดงนน นสตจงควรเขาใจการใชงานโปรแกรมทงสองเปนอยางด ในบทปฏบตการน จะกลาวถงการใชงานโปรแกรมทงสองเบองตนเพอใหนสตคนเคยกบเมนค าสงทจ าเปนตอการปอนขอมลและการวเคราะหขอมลพนฐาน

โปรแกรม SPSS ver.22

การเปดโปรแกรม SPSS ใหเลอนไปท Start แลวเลอก IBM SPSS Statistics จากนนจงเลอก IBM SPSS

Statistics 22.0 จากรายการ (ภาพท 1 ก) หรอพมพ SPSS ในชองคนหา (ภาพท 1 ข)

(ก)

(ข)

ภาพท 1 การเปดโปรแกรม SPSS ดวยการคนหาโปรแกรมผานเมน (ก) และผานการพมพทชองคนหา (ข)

เมอโปรแกรมเปดขนมา จะมไดอะลอค (dialog) ตงคาเรมตนเปนการเปดไฟลทมอยแลว (ภาพท 2 ก) แตหากตองการพมพขอมลใหม ใหเลอก New Dataset (ภาพท 2 ข) เมอเลอแลว จงกดท อนง หากไมตองการใหไดอะลอคนเปดขนมาทกครงทเปด SPSS ใหกดทกลองหนาขอความ

2

(ก)

(ข)

ภาพท 2 Dialog ใหเลอกการใชงานเมอเปด SPSS

หลงจากเปดโปรแกรม SPSS แลว จะมวนโดว (window) 2 อนเปดขน คอ Data Editor และ Output Viewer (ภาพท 3) โดย Data Editor จะเปนวนโดวท าหนาทส าหรบก าหนดตวแปรและปอนขอมล สวน Output Viewer จะเปนวนโดวท าหนาทแสดงผลการวเคราะหขอมล อนง ใหสงเกตวาชอของวนโดว Data Editor จะระบชอของชดขอมล (dataset) เปนขอความในเครองหมายวงเลบ […] ในภาพท 3 น ชดขอมลมชอวา DataSet1 เมอมการวเคราะหขอมล ผลตาง ๆ จะปรากฏหรอบนทกไวในวนโดว Document1 โดยจะระบวามาจากชดขอมลใด (สงเกตภาพท 3 ข ชองขวาแสดงชอของชดขอมลใหมเปน DataSet1)

(ก)

(ข)

ภาพท 3 วนโดวเมอเปดโปรแกรม SPSS แบบปอนขอมลเขาใหม

วนโดว Data Editor จะมแทบ 2 แทบ คอ Data View (ภาพท 4 ก) และ Variable View (ภาพท 4 ข)

3

(ก)

(ข)

ภาพท 4 Data View (ก) และ Variable View (ข) ในวนโดว Data Editor

ใน Data View แตละบรรทดคอระเบยนขอมล (record หรอ case) 1 ระเบยนขอมล และแตละคอลมน คอ ตวแปร 1 ตวแปร สวนใน Variable View นน แตละบรรทด คอ ตวแปร 1 ตวแปร ซงจะมรายละเอยดตาง ๆ ตามชอของหวคอลมนแตละคอลมน การปอนขอมลทควรปฏบต คอ ก าหนดตวแปร แลวจงปอนคา แตอาจท าตรงกนขามกได

ในภาพท 5 เปนตวอยางการวดลกษณะ 8 ลกษณะ (ภาพท 5 ก) จากมอสส 6 ชนด (ภาพท 5 ข) จากขอมลน มจ านวนตวแปรทงสน 10 ตวแปร คอ Espèce, Herbarium specimen, 1-8 (จ านวนคอลมนของตารางในภาพท 5 ข)

4

ขอมลทมาจากตวอยางชนเดยวกน จะอยบรรทดเดยวกน ในภาพท 5 ข จงมระเบยนขอมล 23 ระเบยนขอมลจากตวอยาง 23 ชน

(ก)

(ข)

ภาพท 5 ตวอยางขอมล ค าอธบายตวแปรท 1-8 (ก) และระเบยนขอมล (หรอ case) ของมอสส (ข)

ในการก าหนดตวแปรนน จะตองทราบวาตวแปรใดเปนตวแปรระบกลม (Grouping variable หรอ Factor

variable) ซงปกตผวจยจะก าหนดขนกอนทจะด าเนนการทดลองวจย อยางไรกตาม ในหลายกรณ อาจจะไมมตวแปรนกได หรอตวแปรระบกลมสามารถทราบจากชดขอมล ในตวอยางดงภาพท 5 น ตวแปรระบกลมนาจะเปน Espèce สวนตวแปรทเหลออก 9 ตวนน ม 1 ตวแปร (คอ Herbarium specimen) เปนตวแปรทมไดน าไปวเคราะห แตเปนตวแปรระบตวตน ซงในขอมลชดนใชระบวาตวอยางชนใดทน ามาวดลกษณะตาง ๆ ตวแปรระบตวตนน บางทเรยก Hidden

variable และอก 8 ตวแปร เปนตวแปรทวดคาไดและสามารถน าไปวเคราะหขอมลทางสถตตอไปได ดงนน ในการก าหนดตวแปร จงตองใชตวแปร 10 ตว ซงจะอธบายการปอนรายละเอยดตวแปร 1 ตวแปร คอ Espèce ดงน

ใน Variable View ของ Data Editor ในคอลมน Name จะปอน species (ภาพท 6 ก) ซงชอตวแปรสามารถตงชอไดยาวเพยง 8 อกษรเทานน แลวเลอนไปคอลมน Type ซงในคอลมนนคาเรมตนจะเปน Numeric ใหแลว แตหากกดท จะมไดอะลอคใหเลอกประเภทของขอมล (ภาพท 6 ข) เนองจากโมดลการวเคราะหบางโมดลไมยอมรบคาตวแปรระบกลมทเปนตวอกษร (String) ดงนน จงควรก าหนดประเภทของตวแปรระบกลมเปน Numeric เสมอ

5

(ก)

(ข)

ภาพท 6 การปอนรายละเอยดตวแปร Espèce ในคอลมน Name และ Type

ในคอลมนถดมา Width และ Decimal เปนการก าหนดจ านวนหลกและทศนยมของตวเลข โดยมคาเรมตนเปน 8 และ 2 ตามล าดบ (ภาพท 6) ในทน ใหก าหนดเปน 4 และ 0 ตามล าดบ (ภาพท 7) แสดงวาขอมลมคา 0-9999 และไมมทศนยม คาในคอลมนทงสองน จะใชเพอแสดงผลใน Data Editor และ Output Viewer เทานน หากปอนขอมลทมจ านวนหลกและทศนยมมากกวาทก าหนด กจะแสดงคาตามจ านวนหลกและทศนยมทก าหนดไวเทานน แตคาขอมลจรงยงคงอยและใชในการวเคราะห อนง หากขอมลมจ านวนหลกและหรอทศนยมนอยกวาคาเรมตน อาจไมจ าเปนตองเปลยนคาทงสอง แตหากมจ านวนหลกและหรอทศนยมมากกวา ควรแกไขใหสอดคลองกบขอมลจรง เพอการแสดงผลทถกตอง

ภาพท 7 การปอนรายละเอยดตวแปร Espèce ในคอลมน Width และ Decimal

6

ในคอลมน Label เปนคอลมนทใชปอนขอความอธบายชอตวแปร (ภาพท 7) โดยทวไป มกมหนวยการวดระบไวดวย ความยาวของค าอธบาย (รวมวรรคตอน) สงสดไมเกน 256 ตวอกษร

ในคอลมน Values หากตวแปรนเปนตวแปรระบกลม สามารถก าหนดคาและค าอธบายของคาทก าหนดใหกบแตละกลมได ในตวอยางขอมลน ก าหนดให 1 แทน G. torrenticola, 2 แทน P. mutatum, 3 แทน R. riparioides US, 4 แทน R. riparioides EU, 5 แทน R. alopecuroides และ 6 แทน R. aquaticum ในการก าหนดคา ใหกดท ของคอลมน Values (ภาพท 8 ก) จะมไดอะลอคใหปอนคา (ภาพท 8 ข) จากล าดบขางตน ทหลง พมพ 1 และ ทหลง

พมพ G. torrenticola แลวกด ท าซ าจนครบ 6 คา เมอปอนครบแลว ใหกด เพอกลบมาท Variable

View (ภาพท 8 ค)

ในคอลมน Missing เปนการก าหนดคาทใชแทนคาขอมลสญหายของตวแปร เชน มตวอยางบางชนในจ านวน

ตวอยางทงหมดทลกษณะหนงเกดความเสยหายจนวดคาไมได ดงนน จงตองใสคาใหกบตวแปรของลกษณะนนใน

ระเบยนขอมลของตวอยางชนดงกลาว เพอท าใหทราบวาไมมขอมลเนองจากวดคาไมได ซงในการวเคราะหขอมล จะไมน า

คาดงกลาวไปค านวณแตอยางใด โดยทวไป มกก าหนดเปนคาตดลบ เชน -99 -999 ในการระบคาเมอตวแปรมขอมลสญ

หาย ใหกด ในคอลมน Missing ของตวแปรนน (ภาพท 9 ก) จะมไดอะลอค (ภาพท 9 ข) ใหปอนคาแทนคาขอมลทสญ

หาย ซงคาเรมตน คอ No missing values ทงน สามารถปอนคาได 3 คา หรอปอนคาเปนชวงกได เนองจากตวแปร

Espèce ไมมขอมลสญหาย จงเลอก No missing values

ในคอลมน Column เปนการก าหนดความกวางของคอลมนตวแปรนน (ภาพท 10 ก) ใน Data View ของ

วนโดว Data Editor หากตองการเพมความกวาง กดท แตหากตองการลดความกวาง กดท

ในคอลมน Align เปนการก าหนดการจดเรยงชดขอบของขอมลในคอลมนตวแปรนน (ภาพท 10 ข) ใน Data

View ของวนโดว Data Editor ซงม 3 ตวเลอก คอ Left Right และ Center ส าหรบคาตงตน จะขนกบประเภทของ

ขอมล หากเปน Numeric จะเปน Right แตหากเปน String จะเปน Left

ในคอลมน Measure เปนการก าหนดระดบการวดของคาขอมลของตวแปร (ภาพท 10 ค) ซงม 3 ระดบ (เรยง

จากระดบสงไปต า) คอ Scale Ordinal และ Nominal หากประเภทขอมลเปน Numeric จะตองก าหนดวาระดบขอมล

เปนระดบใดจาก 3 ระดบ แตหากขอมลเปน String ระดบขอมลจะถกก าหนดเปน Nominal แตอาจก าหนดเปน Ordinal

ได

7

(ก)

(ข)

(ค)

ภาพท 8 การปอนรายละเอยดตวแปร Espèce ในคอลมน Values (ก) โดยผานไดอะลอค (ข) เมอปดไดอะลอคจะมคาปรากฏในคอลมน Values (ค) (คาบางสวน)

ในคอลมน Role เปนการก าหนดบทบาทของตวแปรในการวเคราะห (ภาพท 10 ง) ซงมความจ าเปนตองก าหนด

กอนทจะเรมวเคราะหขอมล โดยมบทบาทใหเลอกก าหนดเปน

Input = Independent variable หรอ predictor คานเปนคาเรมตน บางครง อาจ

หมายถง Grouping variable หรอ Factor variable

Target = dependent variable หรอเปน outcome

Both = เปนทง Independent variable และ dependent variable

None = ไมก าหนดบทบาทใด ๆ

Partition = ตวแปรทใชแบง case ออกเปนกลมตวอยางตงแต 2 กลมขนไป

Split = ไมใชกบ IBM SPSS Statistics 22

8

(ก)

(ข)

ภาพท 9 การปอนรายละเอยดตวแปร Espèce ในคอลมน Missing (ก) และก าหนดคาแทนขอมลทสญหาย (ข)

(ก)

(ข)

(ค)

(ง)

ภาพท 10 การปอนรายละเอยดตวแปร Espèce ในคอลมน Coulmns (ก) Align (ข) Measure (ค) และ Role (ง)

9

ภาพท 11 ตวแปรทงหมดจากภาพท 5 ข ทปอนรายละเอยดใน Variable View

เมอปอนรายละเอยดตวแปรทงหมดแลว จะได Variable View ดงภาพท 11 และหากปอนขอมลครบถวน จะได

ชดขอมลใน Data View ดงภาพท 12 ก สงเกตวาตวแปร species และ tinged มคา 1 2 3 4 5 6 และ 0 1 ตามล าดบ

หากตองการใหแสดงคาทแทนคาตวเลขเหลาน (ภาพท 12 ข) ท าไดโดยเลอก View > Value Labels หรอกดท

(ก)

ภาพท 12 ขอมลจากภาพท 5 ข เมอปอนคาใน Data View

10

(ข)

ภาพท 12 (ตอ) ขอมลจากภาพท 5 ข เมอปอนคาใน Data View เมอเลอก View > Value Labels

เมอปอนขอมลเสรจแลว ควรบนทกลงไฟล โดยเลอกค าสง File > Save จะมไดอะลอคดงภาพท 13 ก

Look in: ใหระบโฟลเดอรทจะบนทกขอมล

File name: ใหพมพชอไฟลของขอมล

เลอกตวแปรทตองการบนทกขอมล (ภาพท 13 ข) แลวกด

Save as type: ระบรปแบบไฟลทตองการบนทกขอมล (ภาพท 13 ค) โดยทวไปเปน *.SAV

(ก)

ภาพท 13 การก าหนดคาเพอบนทกขอมล

11

(ข)

(ค)

ภาพท 13 (ตอ) เลอกตวแปรทตองการบนทก โดยกดท ใหเปน ในชอง Keep และเลอกรปแบบไฟลทตองการบนทก (ค)

เมอก าหนดคาตาง ๆ แลว กดท เพอบนทกขอมล

ในการวเคราะหขอมล จะเลอกวธการวเคราะหทางสถตจากเมน และก าหนดตวแปร รวมถงคาสถตทตองการใน

ไดอะลอคตาง ๆ ในตวอยางน จะสรางกราฟแสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน จากเมน Graph > Legacy Dialogs

> Error Bar… (ภาพท 14 ก) เลอกกราฟแบบ Simple และเลอกตวแปรและคาสถตดงแสดงในภาพท 14 ข และ ค

12

(ก)

(ข)

ภาพท 14 การสรางกราฟ Error Bar โดยใชจากเมนค าสง (ก) เลอกแบบของกราฟ (ข)

13

(ค)

ภาพท 14 (ตอ) ก าหนดคาตาง ๆ (ค)

เมอก าหนดคาครบถวนแลว กด วนโดว Output Viewer จะแสดงผลกราฟ ดงภาพท 15 สงเกตวาใน

วนโดวน จะแบงเปน 2 ชอง คอ

ชองซายจะแสดงรายการการวเคราะหแยกตามค าสงการวเคราะห ในกรณน มเพยงค าสงเดยว Graph และ

ในหวขอ Graph น จะมรายการยอยอกสามรายการ คอ Tittle, Notes และ Error Bar of lcl by species

สงเกตวา จะมสญญลกษณ – ทหนา Graph และชองทางขวามผลการวเคราะหจากค าสง Graph คอ

กราฟนนเอง (ภาพท 15 ก) หากกดทสญลกษณน จะเปนการซอนรายการยอยและผลการวเคราะหของ

Graph และมสญลกษณ + ปรากฏแทนท (ภาพท 15 ข)

ชองขวาจะแสดงผลการวเคราะหของแตละค าสง ซงมรายละเอยดแตกตางกนขนกบค าสงทท างาน สงเกต

วาเมอเลอกรายการยอยในชองซาย จะมลกศรสแดงทรายการยอยทเลอกในชองซาย ในขณะทในชองขวา

จะมกรอบลอมรอบผลการวเคราะหทตรงกบรายการยอยนนและลกศรสแดงก ากบดวย (ภาพท 15 ก)

14

(ก)

(ข)

ภาพท 15 วนโดว Output Viewer แสดงผลการสรางกราฟตามค าสง Graph ในภาพท 14

หากตองการหาคาสถตพรรณนาแยกตาม species สามารถท าไดจากเมนในวนโดว Output Viewer โดยเลอก

ค าสง Analyze > Descriptive… > Explore… (ภาพท 16 ก) แลวก าหนดตวแปรและคาสถตตามภาพท 16 ข แลวกด

15

(ก)

(ข)

ภาพท 16 การวเคราะหสถตพรรณนาดวยค าสง Explore (ก) และก าหนดตวแปรและคาสถต (ข)

ผลการวเคราะหแสดงในภาพท 17 ในผลการวเคราะหมค าเตอน (warnings) เกดขน เนองจากชดขอมลน ไม

ตรงกบเงอนไขการวเคราะหดวยค าสง Explore อยางไรกตาม แมค าเตอนนไมใชขอผดพลาด (error) และยงสามารถ

วเคราะหขอมลตอไปได แตควรตรวจสอบค าเตอนวาสามารถแกไขไดหรอไม หรอผลการวเคราะหนจะนาเชอถอหรอไม

16

(ก)

(ข)

ภาพท 17 ผลการวเคราะหสถตพรรณนาดวยค าสง Explore แสดงค าเตอน (Warnings) (ก) การแจกแจงขอมลแยกตามตวแปรและ species (ข)

17

(ค)

ภาพท 17 (ตอ) สถตพรรณนาแยกตามตวแปรและ species (ค) ซงในภาพแสดงเพยงตวแปรเดยว ใน 2 species

จากภาพท 17 จะเหนไดวาค าสง Explore มรายการผลการวเคราะหเกดขนมากกวาค าสง Graph อกทงม

รายการแยกยอยในล าดบทมากกวาดวย (กลาวคอ 2 ล าดบใน Explore เทยบกบ 1 ล าดบใน Graph) โดยเปนรายการ

Case processing Summary (ภาพท 17 ข) ซงบรรยายจ านวนระเบยนขอมลแยกตาม species และ Descriptive

(ภาพท 17 ค) ซงเปนผลการวเคราะหสถตพรรณนาแยกตาม species ในแตละตวแปร

ขอดของ Output Viewer คอ สามารถบนทกผลการวเคราะหไวได และสามารถเรยกผลการวเคราะหกลบมาด

ไดโดยไมตองวเคราะหขอมลใหมแตอยางใด เพยงแตผวจยตองจดท ารายการใหสามารถเขาใจไดงาย ไมสบสนหรอ

ซบซอนจนเกนไป

เมอตองการเลกใชงาน SPSS ใหเลอก File > Exit หากยงไมไดบนทกขอมล จะมไดอะลอคเตอนเพอใหบนทก

ขอมลกอนปดโปรแกรม

18

โปรแกรม Microsoft Excel 2013

Microsoft Excel 2013 เปนโปรแกรมหนงใน Microsoft Office 2013 และเปนโปรแกรมทใชในการเกบขอมล การค านวณและการวเคราะหทางสถต รวมถงการสรางกราฟเพอน าเสนอผลการวเคราะหตาง ๆ ในบทปฏบตการน จะเปนการใชโปรแกรมเบองตนเพอปอนขอมลและรจกวธการปอนสตรส าหรบค านวณคาสถตบางคา

ในระบบปฏบตการ Windows การเปดโปรแกรม Excel ท าไดโดยเลอก > Microsoft Office 2013 >

Excel 2013 (ภาพท 18 ก) หรอโดยกดแปน winkey หรอ แลวพมพ Excel ในชองคนหา แลวเลอก Excel 2013

(ภาพท 18 ข)

(ก)

(ข)

ภาพท 18 การเปดโปรแกรม Excel 2013 โดยเลอกจากเมน (ก) หรอคนหาไฟล (ข)

เมอ Excel เปดขนมา จะมไดอะลอคใหเลอกแบบของแฟมขอมล (ภาพท 19 ก) ใหเลอก Blank workbook จะได workbook ดงภาพท 19 ข ใน workbook จะประกอบดวยตารางโดยแถวจะก ากบดวยตวเลข และคอลมนก ากบดวยตวอกษรภาษาองกฤษ ต าแหนงของขอมลในตาราง เรยกวา “เซลล” และ จะอางถงโดยใชรปแบบ อกษรก ากบคอลมนตามดวยตวเลขก ากบแถว ในภาพท 22 ทคอลมน A และทแถว 1 จะมแถบสเขมกวาคอลมนหรอแถวอน นนเพราะวาเซลล A1 คอ active cell หรอเซลลทเลอกไว โดยจะมกรอบสด าเขมกวาเซลลอน ๆ ซงเปนเสนบางกวามาก การเปลยน active cell ท าไดโดยใชคย เพอเลอนไปยงเซลลดายขวา ซาย บน และ ลาง ตางล าดบ สงเกตวาเซลลทเปน active cell ใน Name Box (อยเหนอหวคอลมน A) จะเปลยนไปดวย อกวธหนง คอ เลอน (โดยเลอนเมาส) ไปยงเซลลทตองการ แลวกดแปนซายของเมาส

การปอนขอมลท าไดโดยเลอกเซลลทตองการปอนขอมล แลวพมพขอมล เมอพมพเสรจ กดคย Enter จะท าให

active cell เลอนไปเปนเซลลทอยถดลงไป (แตสามารถเปลยนทศทางการเลอนได) ใหปอนขอมลในแถวท 1 ตงแตคอลมน A เปนตนไป โดยใชขอมลจากหวตารางในภาพท 5 เมอปอนขอมลแลว จะได workbook ดงภาพท 20 ก สงเกตวาขอความในเซลล B1 ถง J1 มความยาวเกนกวาความกวางของแตละคอลมน ขอความบางสวนจงถกบงไว แตหากคอลมนถดไป (เชน K1) ไมมขอมลใด ๆ ขอความในคอลมนกอนหนา (เชน J1) จะแสดงใหเหนได

19

(ก)

(ข)

ภาพท 19 ตวเลอกแฟมขอมลแบบตาง ๆ เมอ Excel 2013 เปดใชงาน (ก) และ blank workbook (ข)

20

(ก)

(ข)

(ค)

(ง)

(จ)

ภาพท 20 ขอมลในแตละเซลล (ก) เพมขนาดคอลมน (ข-ค) และก าหนดใหขอความขนบรรทดใหม (ง-จ)

หากตองแสดงขอความทงหมด สามารถท าได 2 วธ โดยวธแรกเปนการเพมความกวางของคอลมน ซงท าไดดวยการเลอน ไปวางไวระหวางคอลมน B กบ C (ใหวางเหนอแถว 1) จนเปลยนไปเปน (ภาพท 20 ข) แลวกดแปนซาย

21

ของเมาส 2 ครงตดกน จะท าใหคอลมน B เพมความกวางในเทากบความยาวขอความในเซลล B1 โดยอตโนมต (ภาพท 20 ค) อนง หากตองการเพมความกวางของคอลมนเอง ใหท าคลายกบวธการทกลาวมา คอ เมอ เปลยนเปน แลว ใหกดแปนซายของเมาสคางไว แลวเลอนเมาสจนกระทงไดความกวางของคอลมนตามทตองการ จงเลกกดแปนเมาส

สวนวธทสอง คอ ใหขอความขนบรรทดใหมโดยไมปรบความกวางของคอลมน วธท าคอเลอกเซลล C1 ถง J1

โดยเลอน ไปวางทเซลล C1 กดแปนซายของเมาสคางไว แลวลากเมาสไปทางขวาจนถงเซลล J1 สงเกตวามกรอบเขมลอมรอบจาก C1 ถง J1 และมแถบสระบายดวย (เซลล C1 จะโปรง) (ภาพท 20 ง) จากนน กดท ในรบบอน

Home | Alignment ขอความจะขนบรรทดใหม (ภาพท 20 จ) ซงอาจไมถกตองสวยงามนก แตสามารถปรบแกไขโดยเพมความกวางของคอลมน ดงทกลาวมาในยอหนาทผานมา

การปอนขอมล (ใชขอมลทก าหนดใหในภาพท 5) จะมทงทเปนขอความและตวเลข สงเกตวาเซลลทมขอความ

ขอความจะจดเรยงชดซาย แตหากเซลลมตวเลข ตวเลขจะจดเรยงชดขวา การแกไขขอมลหากพมพผด ใหเลอน ไปยงต าแหนงทตองการแกไข แลวกดแปนซายของเมาส 2 ครงตดกน จะมสามารถแกไขขอมลได (ใชคยลกศรหรอ Backspace

หรอ Del เพอเลอน cursor หรอลบขอความ) หรออาจเลอกเซลลทตองการแกไขกอน แลวเลอน ไปท Formula bar

จนเปลยนเปน I-beam จงกดแปนซายของเมาส แลวแกไขขอความท Formula

bar

ในขอมลทก าหนดให จะมคาทซ า ๆ กน เชน ชอชนด ห รอคาในตวแปร Gametophyte tinged with a

golden/brown colour จงควรใชวธการคดลอกจากเซลลหนงไปยงอกเซลลหนงแทนการพมพ โดยสามารถท าไดดงน จากภาพท 21 ก ไดปอนขอมล 3 ระเบยนขอมล ระเบยนขอมลถดไปอก 15 ระเบยนขอมล เปนขอมลจากชนด R.

riparioides US การคดลอกชอชนดโดยใช Fill handle ท าไดดวยการเลอกเซลล A4 แลวเลอน ไปวางท ซงอยมมซายของเซลล A4 จนเปลยนเปน จากนนกดแปนซายของเมาสคางไว แลวลากเมาสลงจนถงเซลล A19 จงเลกกดแปนเมาส ไดเซลล A5 ถง A19 มชอชนด R. riparioides US (ภาพท 21 ข)

วธการคดลอกอกวธ คอ เลอกเซลลทตองการคดลอก (ใหเลอกเซลล C4) จากนน กดท ในรบบอน Home |

Clipboard สงเกตวาเซลล C4 มกรอบเสนประลอมรอบแทน (ภาพท 22 ก) จากนนเลอกเชลล C5 ถง C19 แลวกด

ในรบบอน Home | Clipboard เพอคดลอก (ภาพท 22 ข) วธการคดคอก Copy-Paste น มขอดคอ สามารถใชไดกบการคดลอกเซลลทอยหางจากเซลลทจะคดลอก หรอชวงเซลลทยาวมาก ไมสะดวกตอการใช Fill Handle หรอตองการคดลอกไปหลายเซลลทไมตดกน โดยคดลอกทละเซลลหรอชวงของเซลล

22

(ก)

(ข)

ภาพท 21 การคดลอกคาโดยใช Fill handle (ก) และเมอคดลอกแลว (ข)

23

(ก)

(ข)

ภาพท 22 การคดลอกโดยใช Copy (ก) และ เมอใช Paste (ข)

เมอปอนขอมลเสรจ (ภาพท 23) จะมจ านวน 59 ระเบยนขอมล ครอบคลมเซลล A1 ถง J60 (หรอ A1:J60) เมอตองการเลอนลงดขอมลดานลาง เซลลดานบนจะหายไป จนอาจจะไมเหนแถวทเปน “หวตาราง” ซงมรายละเอยดอธบายคาในแตละคอลมน หากตองการตรงแถวทเปนหวตาราง ใหเลอกเซลลในคอลมนเดยวกบเซลลแรกของหวตาราง แตอยในแถวทถดลงมาจากแถวทเปนหวตาราง ในภาพท 23 หวตารางของขอมลอยในเซลล A1:J1 ดงนน ใหเลอกเซลล A2

จากนน กดท ในรบบอน View | Window > Freeze Panes

24

ภาพท 23 workbook ทปอนขอมลครบถวน (แสดงบางสวน)

การค านวณหาคาทางสถตบางคาสามารถท าไดใน Excel ในบทนจะยกตวอยางเพยง 4 คา เพอใหเขาใจถงวธการปอนสตรทางคณตศาสตรและสตรค านวณอน ๆ ขอแตกตางทส าคญในการปอนสตรเพอการค านวณ คอ จะตองพมพ = กอนเสมอ แตการปอนขอความหรอตวเลข สามารถพมพตวอกษรหรอตวเลขไดโดยไมตองพมพ = กอน

ในขนแรก ใหเลอนไปยงเซลล C62 แลวพมพขอความลงในเซลล C62:C65 ดงภาพท 23 ซงหมายถงคาต าสด คามากสด คาพสย และคาเฉลย การปอนสตร จะอธบายเปนขนตอนดงน

เลอกเซลล D62 แลวพมพ =min(

เลอน ไปทเซลล D60 กดแปนซายของเมาส สงเกตวาทเซลล D62 จะเปลยนเปน =min(C60 และ

ทเซลล D60 จะมกรอบเสนประเกดขน (ภาพท 24 ก)

เลอน ไปวางท ทมมซายบนหรอมมขวาบนของกรอบเสนประของเซลล D60 จนเปลยนเปน

กดแปนซายเมาสคางไว แลวลากเมาสขนไปถงเซลล D2 จงเลกกดแปนเมาส สงเกตท Formula bar

จะเปลยนเปน =min(D2:D60 และเซลล D2 ถง D60 มกรอบทบลอมรอบและมแถบสระบาย (จะเหน

เพยงเซลล D2 ถง D20 แตเซลลถดลงมาไมเหน) (ภาพท 24 ข)

พมพ ) แลวกด สงเกตวาคาในเซลล D62 จะแสดงคาทต าสดของขอมล D2:D60 (ภาพท 24

ค)

25

(ก)

(ข)

(ค)

ภาพท 24 การปอนสตรค านวณและก าหนดเซลลเรมตน (ก) ก าหนดเซลลสดทาย (ข) และผลการค านวณ (ค)

26

การค านวณคาทเหลอ ท าไดดงน

เซลล D63 พมพ =max(D2:D60) แลวกด

เซลล D64 พมพ = แลวเลอกเซลล D63 พมพ – แลวเลอกเซลล D62 แลวกด

เซลล D65 พมพ =average(D2:D60) แลวกด

ไดผลการค านวณดงภาพท 25 ก

การค านวณหาคาทงสส าหรบตวแปรทเหลออก 6 ตวแปรในเซลล E62:J66 ท าไดโดยคดลอกสตรการค านวณ

จากเซลล D62:D66 ดงน

เลอกเซลลทตองการคดลอกสตร ซงคอ D62:D66 แลวกด (ภาพท 25 ข)

เลอกเซลลทจะค านวณคาจากสตรทคดลอกมา คอ E62:J66 แลวกด (ภาพท 25 ค)

หากเลอกดสตรการค านวณในเซลลใดเซลลหนงใน E62:J66 จะเหนวาในแถวเดยวกน จะเปนสตร

เดยวกน แตตางคอลมน เชน F63 กบ G63 จะใชขอมลค านวณคาตางกน (ภาพท 25 ง)

(ก)

(ข)

(ค)

(ง)

ภาพท 25 ผลการค านวณคาในเซลล D63:D66 (ก) การเลอกเซลลทจะคดลอกสตร (ข) การคดลอกสตร (ค) และเซลลทมสตรเดยวกนแตใชคาตวแปรตางกน (ง)

27

ในการคดลอกสตรจากเซลลไปยงอกเซลลหนงนน Excel จะใชการอางองเซลลโดยต าแหนงสมพทธ (relative

reference) ระหวางเซลลทมสตรค านวณกบเซลลทเกบขอมล ในตวอยางขางตน เซลล D62 มสตรการค านวณหาคาต าสด โดยใชขอมลในเซลล D2:D60 ดงนน เซลลทมสตรค านวณและเกบผลการค านวณ อยหางขอมลเรมตน (คอ D2) 60 แถวเหนอขนไป 0 คอลมน และอยหางจากเซลลขอมลสดทาย (คอ D60) 2 แถวเหนอขนไป 0 คอลมน เมอคดลอกสตรจากเซลล D62 ไปยงเซลล G62 จงน าคาจาก G2 ถง G60 มาค านวณหาคาต าสด แตหากน าสตรจาก D62 ไปคดลอกใหเซลล G63 แทน การค านวณจะน าขอมลจากเซลล G3 ถง G61 มาค านวณแทน ซงจะใหผลค านวณผดเพราะเซลล G61 ไมมขอมล แตเซลลทมขอมล (คอ G2) ไมถกน ามารวมค านวณ

อกตวอยางหนง คอสตรในเซลล D64 ซงเปนผลตางระหวางคาสงสดกบคาต าสด คอ D63 – D62 ในกรณน เซลลทมสตรและเกบผลการค านวณอยจากเซลลแรกในสตร 1 แถวเหนอขนไป 0 คอลมน และอยหางจากเซลลทสองในสตร 2 แถวเหนอขนไป 0 คอลมน หากคดลอกสตรจาก D64 ไปยง G64 แลว ผลการค านวณจะเปนผลของ G63-62 แตหากคดลอกไปใสเซลล G65 แทน จะไดคาทผด

การบนทกขอมล ใหเลอก File > Save > Computer หากตองการบนทกไฟลใน C: หรอ USB drive หากตองการปดโปรแกรม ใหกดท ทมมซายบน