اقتصاد ايران در سال 1389

(1388ماهة اول سال 6)بر پايه اطالعات

مجمع تشخيص مصلحت نظاممركز تحقيقات استراتژيك

پژوهي سازي و آينده گروه پژوهشي شاخص

هاي اقتصادي معاونت پژوهش

1388ماه بهمن

نگر نگر و شاخص تركيبي آينده نماگرهاي آيندهمدت حركت كلي اقتصاد از تركيب بيني كوتاه نگر به منظور پيش شاخص تركيبي آينده

هاي ثابت، قيمت نفت، شاخص قيمت سهام، نگر: نقدينگي به قيمت نماگر آينده6 تعداد

هاي ساختماني صادره براي واحدهاي مسكوني، شاخص انتظارات پروانهكننده و مصرف

.گردد تعداد بيكاران )معكوس( به صورت ماهيانه حاصل مي توان به اطالعات ماهه آن مي نگر و نرخ تغيير شش با كمك شاخص تركيبي آينده

هاي رونق و ركود( دست زودهنگام از نقاط برگشت فعاليت كلي اقتصاد )دورهيافت.

متدولوژي كار بر اساس روش استاندارد و مورد استفاده كشورهايOECDباشد. مي

نگر بر نگر، هم زمان و گذشته نماگرهاي ادوار تجاري در سه دسته نماگرهاي آينده توسعه داده شدهOECD توسط كشورهاي 1980 مبناي تئوري ادوار تجاري در دهه

است. داري دارند. اين نماگرها با ادوار تجاری در اقتصاد ارتباط معني

نگر به عنوان نماگر گذشته7 نماگر هم زمان و 4نگر، نماگر آينده11 در حال حاضر ازشود مهمترين نماگرهاي ادوار تجاري در ادبيات موضوع تحقيق نام برده مي.

نگر به منظور ارتباط با هاي تركيبي آينده نماگرها و شاخصسريهاي مرجع

شوند. از مهمترين سريهاي مرجع حركت كلي ساخته مياقتصاد، توليد

باشند. و شاخص توليد صنعتي مي(GDP) ناخالص داخلي

هاي رونق و ركود نگر، نماگرهايي هستند كه دوره نماگرهاي آيندهو نقاط

. نمايند بيني مي برگشت حركت كلي اقتصاد را از پيش، پيش

نگر به تغييرات تغييرات نماگرهاي آيندهGDP با يك فاصله كوتاه )حدود

باشد. از آنجايي كه هر يك از اين نماگرها يك سال( وابسته ميبه تنهايي

و ممكن است باشند بيني وضعيت اقتصادي كافي نمي براي پيشهر يك از

تركيبي از اين آنها داراي نوسانات فصلي يا غيرعادي باشندنماگرها تحت

گيرد. نگر« مورد استفاده قرار مي عنوان »شاخص تركيبي آينده

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفه

( به قيمت ثابت2Mنقـدينگي )1.

قيمت نفت2.

شاخص قيمت سهام3.

هاي ساختماني صادره براي واحدهاي تعداد پروانه4.مسكوني

شاخص انتظارات مصرف كننده و 5.

تعداد بيكاران6.

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفهنقدينگي1.

تواند منتج رشد نقدينگي بيش از نرخ تورم، مي مدت( به بسط )رونق( اقتصادي در آينده )كوتاه

گردد. اگر چنانچه رشد نقدينگي كمتر از نرخ تورم تواند منجر به ركود در اقتصاد گردد. به باشد، مي

اين دليل از اين نماگر در ادبيات موضوع تحقيق، به شود. نگر استفاده مي عنوان نماگر آينده

قيمت نفت2.

از آنجايي كه در اقتصاد ايران تغييرات قيمت نفت هاي رونق و ركود يك عامل مهم در پديد آمدن دوره

باشد و اثرگذاري آن با وقفه )كوتاه اقتصاد ملي ميپذيرد، از اين مدت( در آينده اقتصاد صورت مي

نگر استفاده نماگر به عنوان يك نماگر آينده .گردد مي

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفه

شاخص قيمت سهام3.

دهنده براي تغييرات قيمت سهام به عنوان عالمت باشد. افزايش يا وضعيت آينده اقتصاد مورد نظر مي

كاهش شاخص قيمت سهام هم منعكس كننده گذاران و هم منعكس كننده حركت انگيزه سرمايه

تواند در آينده )كوتاه مدت( باشد كه مي مي نرخ بهره بر اقتصاد كشور تأثيرگذار باشد.

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفه

هاي ساختماني صادر شده براي تعداد پروانه4.واحدهاي مسكوني

هاي ساختماني صادر شده براي تعداد پروانهتواند به عنوان يك نماگر واحدهاي مسكوني مي

نگر در مورد فعاليتهاي ساختماني در آينده آينده)كوتاه مدت( مورد استفاده قرار گيرد و فعاليتهاي

ساختماني خود يك فعاليت اقتصادي پيشگام در حركت دادن انواع ديگر فعاليتهاي اقتصادي

.باشد مي

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفه

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفه كننده شاخص انتظارات مصرف5.

اين شاخص بر مبناي نظرسنجي از خانوارها در مورد وضع اقتصادي خانوار و وضع اقتصادي كشور

شود. تغييرات اين )در يك سال آينده( محاسبه ميتواند نشان دهندة تغيير در شاخص مي

گذاري، پس گيريهاي افراد در سرمايه تصميمانداز، . . . و به طور كلي كاهش يا افزايش فعاليت

اقتصادي آنها در آينده نزديك باشد.

نگر هاي شاخص تركيبي آينده مؤلفه تعداد بيكاران6.تواند تأثيرگذار در روند اقتصادي تغييرات اين مؤلفه مي7.

مدت باشد. افزايش تعداد بيكاران كه برآورد در كوتاهمناسبي از افراد جوياي كار و مراجعه كنندگان به

تواند به معني كاهش بنگاههاي كاريابي باشد ,مي. مدت تلقي گردد حركت اقتصادي در آينده كوتاه

« در از تغييرات )معكوس( ماهانه »تعداد بيكاران8. نگر استفاده شده است. تركيبي آيندهمحاسبه شاخص

ي موارد با استفاده از تغييرات شاخص در كليهفرمول درصد تغيير متقارن محاسبه شده

است.

هاي ساختماني صادر شده براي تعداد پروانهواحدهاي مسكوني در شهرهاي مورد بررسي

باشد. بانك مركزي ج.ا.ايران مي

تعداد بيكاران بر مبناي طرح اشتغال و بيكاريبانك مركزي ج.ا.ايران كه به صورت ماهانه در

باشد. شود، مي مناطق شهري كشور اجرا مي

نگر از سال سال پايه شاخص تركيبي آينده به سال1370

(.1376 = 100 تغيير يافته است )1376

بيني نگر براي پيشنرخ تغيير شش ماهه شاخص تركيبي آيندهنگر برتري دارد. نقاط برگشت بر شاخص تركيبي آينده

R(t)نگر كه آن را بـا نرخ تغيير شش ماهه شـاخص تركيبي آيندهشود. در فرمول زير، دهيم از فرمـول زيـر محاسبه مينمايش مي

C(t)باشد.نگر مي شاخص تركيبي آينده

1001)(

12)()(

5.6

12

12

1

i

itC

tCtR

نگرشاخص تركيبي آينده

نگرشاخص تركيبي آينده

نگرشاخص تركيبي آينده

نگرشاخص تركيبي آينده

نگرشاخص تركيبي آينده

تصوير كلي 1389انداز سال چشم

بيني نقاط برگشت )نقاط اوج و حضيض( براي پيشنگر نسبت شاخص تركيبي آيندهماهه نرخ تغيير شش

نگر برتري دارد. به شاخص تركيبي آينده

نگر، ماهه شاخص تركيبي آينده نمودار نرخ تغيير ششامكان اطالع زودهنگام از نقاط برگشت اقتصادي را

فراهم مي آورد.

)تصوير كلي(1389انداز سالچشم آمار قطعي مربوط به رشد اقتصادي در سال

هنوز در دسترس نمي باشد ولي نرخ 1388و 1387 برابر با 1387رشد اقتصادی در سه ماهه دوم

درصد( می باشد. مقایسه نتايج شش ماهه اول 2.3) و شش ماه مشابه در سال گذشته نشان می 1388

کاهش 1388دهد که اين شاخص در شش ماه اول يافته است و بنابراين می توان نتيجه گرفت رشد

بر 1388 در مقایسه با سال 1389اقتصادی در سال مبنای اطالعات شش ماهه اول ، کمتر خواهد بود.

پيش بيني دقيقتر پس از در دسترس قرار گرفتن

و 1388آمارهاي قطعي رشد اقتصادي در سال آمارهاي شاخص هاي تركيبي آينده نگر در شش ماهه

، انجام خواهد گرفت.1388آخر سال

مدت در مورد نرخ رشد بيني هاي كوتاهبر اساس اين نمودار، امكان پيشتوليد ناخالص داخلي به صورت بهبود شرايط اقتصادي يا بدتر شدن

پذير است. ماه امكان12 الي 9نگري در حدود وضعيت اقتصادي و با آينده

( و نزول1با توجه به نمودار ) هاي قابل توجه اين شاخص که به طور به نسبت شش ماه اول سال گذشته 1388متوسط در شش ماه اول

کمتر 1389بيشتر است، می توان نتيجه گرفت که رشد اقتصادی در سال خواهد شد.هر چند تغييرات در نرخ شش ماهه اول شاخص 1388از سال

در سطح باالتری 1387 به نسبت شش ماهه دوم 1388مزبور در سال است. در نتيجه جهت پيش بينی دقيقتر در مورد وضعيت اقتصادی کشور

1388 بايد منتظر تغييرات شاخص در شش ماهه دوم سال 1389در سال باشيم.

( نرخ تغيير شش1نمودار )نگر را از ابتداي سال ماهه شاخص تركيبي آيندهتوان دهد. از اين نمودار مي نشان مي1388 تا شش ماهه اول سال 1371هاي ركود و رونق اقتصادي را رديابي نمود و فاصله زماني بين يك دوره

نقطه اوج رونق تا اوج رونق بعدي را مالحظه نمود )با توجه به اين نمودار باشد(. سال مي4اين دوره براي اقتصاد ايران در حدود

بيني هاي گذشته و درجه تحقق آنها: پيش ، در حال حاضر اين نهمين سالي است که با تکيه بر نماگرهاي آينده نگر

حرکت کلي اقتصاد براي آينده کوتاه مدت مورد پيش بيني قرار مي گيرد. پيش بيني ها در اکثر سال ها دقيق و صحيح بوده است ، هر چند

در برخي از سال ها اين پيش بيني تا حدي با واقعيت متفاوت بوده است.

بديهي است که هر پيش بيني از خصوصيت کلي پيش بيني ها برخورداراست و از قطعيت برخوردار نمي باشد ولي اين روش پيش بيني کوتاه

مدت ، ازمقبوليت بااليي در بين کشورها برخوردار بوده و بر همين اساس انجام مي پذيرد.

نگر ي شاخص تركيبي آيندهماههبا مالحظه ارقام نرخ تغيير ششR(t) در و 1387و دوره های مشابه در سالهاي 1388ماه اول سال شش

1389توان استنباط نمود كه نرخ رشد اقتصادي در سال ، مي1386 درصد خواهد بود.البته همانطور که 2.5 و کمتر از 1388كمتر از سال

قبال اشاره شد ، اين پيش بينی بر مبنای اطالعات شش ماهه اول سال است و پيش بينی دقيقتر پس از بدست آوردن ارقام شش ماهه 1388

دوم انجام خواهد شد.

يافته )با توجه به انداز اقتصاد كشورهاي توسعهچشم نگر(نماگرهاي آينده

المللي نگر توسط سازمان بينشاخص تركيبي آيندهOECD براي گروههاي اي طراحي شده است كه عالمت زودهنگام به گونهOECDمختلف كشورهاي

هاي انبساطي و جهت نشان دادن نقاط اوج رونق و اوج كسادي بين دوره كشور عضو 29انقباضي فعاليتهاي اقتصادي را به دست دهد. اين اطالعات براي

اند(. محاسبه شده است )هفت كشور اخيراz به اعضاء اضافه شده1980از سال

دهد اين شاخص بيشتر اطالعات كيفي در مورد حركتهاي اقتصادي را نشان ميدهي در مورد رشد گيريهاي كمي، در نتيجه هدف اين شاخص عالمتتا اندازه

باشد و نه لزوماz بيان دقيق مقادير اقتصادي به صورت »افزايش و يا كاهش« ميكمي.

دهنده اين شاخص در كشورهاي عضو هاي تشكيلتعداد و نوع مؤلفهOECD تا باشد. مؤلفه مي10 تا 5باشد و معموالz بين حدي متفاوت مي

نگر براي هر كشور از متوسط تغييرات )با وزن يكسان( شاخص تركيبي آيندهنگر در هر كشور به دست آمده است. در تركيب كشورها در هر نماگرهاي آينده

وزن 4باشد )در جدول شماره گروه، هر كشور داراي وزني )ضريب اهميت( ميهر كشور در هر گروه در داخل پرانتز آورده شده است( و برابري قدرت (GDP) كه اين وزن با توجه به دو عامل، توليد ناخالص داخلي

خريد (PurchasingPowerParity–PPP) برآورد شده است.1995 بر پايه سال

2009نتايج به دست آمده تا ماه دسامبر نگر شاخص تركيبي آينده(CLI)دهنده بهبود در ماه دسامبر نشان

باشد. اين شاخص برای کشورهايي مانند چين ، دورنمای اقتصادی مي از روند بلند مدت باالتر است.. G7هند و برزيل مانند کشورهای

CLI در منطقه OECD واحد در ماه دسامبر افزايش 0.9به ميزان واحد از 10.1دهد اين شاخص به ميزان داشته است كه نشان مي

دسامبر سال گذشته بيشتر بوده است. CLI 2009 واحد در ماه دسامبر 0.9 براي كشور آمريكا به ميزان

2008 واحد از دسامبر سال 9افزايش داشته است. اين شاخص بيشتر است.

2009 در منطقه اروپا در ماه دسامبر ،CLI واحد 0.9 به ميزان بيشتر بوده است.2008 واحد از دسامبر 12.2افزايش داشت و

CLI براي كشورهاي آلمان ،فرانسه و ايتاليا به 2009 در ماه دسامبر که به ترتيب واحد افزايش مواجه است0.8و 0.9و 1.2ترتيب با

بيشتر بوده است.2008واحد از دسامبر 14.7و12.4و 14.92009 واحد در ماه دسامبر 0.1در آسيا ، چين علی رغم کاهش ،

واحد افزايش داشته است.اين 9.4 ، 2008نسبت به ماه دسامبر بالتغيير بوده ولی نسبت به سال 2009شاخص برای هند در دسامبر

واحد افزايش داشته است.4.9قبل

محاسبات انجام شده است. 100تغييرات نسبت به روند محاسبه شده است و بر مبناي متوسط بلندمدت برابر

چشم براي رشد CLIانداز ( : باالي افزايشی صعودي است شده تعريف ذيل شرح 100به ( باالي( كاهشی نزولي ،100 ( زير( كاهشی كاهشي 100و و(

زير) افزايشی (100بهبودي

و وزن هر كشور )به درصد( در هر OECDگروههاي مختلف كشورهاي گروه

و وزن هر كشور )به درصد( در هر OECDگروههاي مختلف كشورهاي گروه