ไฟฟ้าสาร ปีที่ 18 ฉบับที่ 3 ก.ค.-ส.ค.54

สมภาษณพเศษศ.กตตคณ ดร.ดเรก ลาวณยศร

สกพ. กบภารกจกำกบดแลกจการไฟฟาในประเทศไทย

ปจจยทมผลกระทบตออายการใชงานของคาปาซเตอรแรงตำ

ZigBee ระบบสอสารทางเลอกในระบบ AMI

นตยสารเทคโนโลยทมวศวกรไฟฟาอานมากทสดในประเทศ

Wide Spectrum Technical Magazine for Electrical EngineersELECTRICAL ENGINEERING MAGAZINEELECTRICAL ENGINEERING MAGAZINE

ปท 18 ฉบบท 3 กรกฎาคม - สงหาคม 2554

กาวแรกกบ Cable Modem

การพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม

www.eit.or.th

ไฟฟาสาร



ส า ร บ ญ

ปท 18 ฉบบท 3 กรกฎาคม - สงหาคม 2554E-mail : [email protected], [email protected]

ความคดเหนและบทความตาง ๆ ในนตยสารไฟฟาสารเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน ไมมสวนผกพนกบวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

สมภาษณพเศษ10 ศ.กตตคณ ดร.ดเรก ลาวณยศร “สกพ. กบภารกจกากบดแลกจการไฟฟาในประเทศไทย”มาตรฐานและความปลอดภย13 ขยายความมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาสาหรบประเทศไทย บทท 2 : นายลอชย ทองนล17 สงทควรรจากการตดตงระบบไฟฟาทไมไดมาตรฐาน สาหรบการตอลงดน (ตอนท 2) : นายกตตศกด วรรณแกว22 มาทาความรจกบสเวย (Busway) กนดกวา (ตอนท 4) : นายสรพงษ สนตเวทยวงศ25 ปฏบตการเมอมไฟฟา : ผศ.ถาวร อมตกตตไฟฟากาลงและอเลกทรอนกสกาลง32 เครองตรวจสอบขวเตารบชนดมสายดนฝมอคนไทย : นายบญถน เอมยานยาว34 มาตรฐานการทดสอบอารกภายใน (ตอนท 1) : น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล36 ปจจยทมผลกระทบตออายการใชงานของคาปาซเตอรแรงตา (ตอนท 1) : นายกตตกร มณสวางไฟฟาสอสารและคอมพวเตอร41 อปกรณและการตดตงเครองรบสญญาณรายการโทรทศนผานดาวเทยม ตอนท 2 การออกแบบและเลอกอปกรณสาหรบดาวเทยมหลายดวงและ/หรอจดรบชมหลายจด : นายธนากร ฆองเดช45 ZigBee ระบบสอสารทางเลอกในระบบ AMI : นางอรด มสกานนท49 กาวแรกกบ Cable Modem : นายภวภท คลองประมงพลงงาน53 หลอด LED ทดแทนหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต : นายกตต สขตมตนต59 การลดการใชพลงงานไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย : นายศภกร แสงศรธร63 วเคราะหโครงสรางคาไฟฟาเพอการบรหารจดการ : นายธวชชย ชยาวนชเทคโนโลยและนวตกรรม66 Demand Response กบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (ตอนท 2) : ดร.ประดษฐ เฟองฟ70 โครงขายไฟฟาอจฉรยะ - โดเมนของแบบจาลองเชงแนวคด (ตอนท 2) : นายธงชย มนวล76 การพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม : ดร.สารวย สงขสะอาดปกณกะ85 The Social Network : น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล89 ศพทวศวกรรมนาร Total Quality Management : อาจารยเตชทต บรณะอศวกล90 ขาวประชาสมพนธ

92 Innovation News เตาเสยบ นวตกรรมใหมถกใจผใชงาน : น.ส.กญญารตน เอยมวนทอง94 ปฏทนกจกรรม กาหนดการอบรมสาขาวศวกรรมไฟฟา

10

36

45

49

76



เวลาผานไปเรวจรง ๆ ครบ ไมนาเชอวาเวลาผานไปเกนครงปแลว หลายสงหลายอยาง

กผานไปอยางรวดเรว เราไดพบกบหลายสงหลายอยางทเกดขนในโลกใบนอยางท

หลายทานไมเคยคาดคดมากอน ไมวาจะการเกดเหตแผนดนไหว การเกดสนาม การเกด

ฝนตกน�าทวมอยางรนแรง เปนตน สงเหลานเปนสงทเราคงตองมาศกษาและตรวจสอบ

ใหแนชดวาเกดมาจากสาเหตใดกนแน แตผเชยวชาญหลาย ๆ ทานใหความเหนในทศทางวา

สาเหตหนงคงเกดมาจากปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศหรอ Climate

Change นนเอง ในหลายประเทศจงหนมาพงพาพลงงานสะอาดกนมากขน โดยเฉพาะ

ประเทศเยอรมน จงจ�าเปนทจะตองมแหลงผลตไฟฟาขนาดเลกกระจายอยทวไปในระบบของการไฟฟา แตแหลงผลต

ไฟฟาขนาดเลกเหลานกอาจสงผลกระทบตอระบบไฟฟาของการไฟฟาได เราจงตองหาระบบทดและเหมาะสม

มาควบคมดแล นอกจากนกมการสนบสนนการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ การลดพลงงานไฟฟาสญเสย

และอน ๆ การไฟฟาในประเทศตาง ๆ จงพยายามหาระบบในการแกปญหาดงกลาว ซงดเหมอนวา Smart Grid

หรอโครงขายไฟฟาอจฉรยะจะเปนค�าตอบทมความเหมาะสมทสด ส�าหรบการไฟฟาและหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ

ในประเทศไทยกเรมศกษาและพฒนาระบบ Smart Grid กนแลว ผมจงเหนวาระบบ Smart Grid จะท�าใหเกด

การเปลยนครงใหญของอตสาหกรรมไฟฟาของประเทศ ซงจะกอใหเกดการลงทนในอตสาหกรรมใหม ๆ ทเกยวของ

เกดขน และเปนสวนหนงของการขบเคลอนระบบเศรษฐกจของประเทศตอไป เราคงตองอดทนรออกสกพกจงจะได

เหนการเปลยนแปลงระบบไฟฟาของประเทศเราไดปรบเปลยนไปในทศทางทดขนครบ

ส�าหรบนตยสารฉบบน กองบรรณาธการไดสมภาษณ ศ.กตตคณ ดร.ดเรก ลาวณยศร ประธานกรรมการ

ก�ากบกจการพลงงาน ในดานการสรางความมนคงระบบไฟฟาในประเทศไทย ซงมเนอหานาสนใจเปนอยางยง และนอกจากน

กยงมบทความวชาการหลายบทความทนาสนใจเหมอนฉบบทผาน ๆ มา ส�าหรบฉบบนบทความทนาสนใจ เชน ขยายความ

มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย บทท 2, ปฏบตการเมอมไฟฟา, มาตรฐานการทดสอบอารกภายใน,

ปจจยทมผลกระทบตออายการใชงานของคาปาซเตอรแรงต�า, ZigBee ระบบสอสารทางเลอกในระบบ AMI, กาวแรกกบ

Cable Modem, หลอด LED ทดแทนหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต, การลดการใชพลงงานไฟฟาดวยพลงงาน

แสงอาทตย, วเคราะหโครงสรางคาไฟฟาเพอการบรหารจดการ, การพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม

ฯลฯ ซงนอกจากบทความทกลาวขางตนนแลวยงมบทความอนทนาสนใจอกหลายบทความใหทกทานไดตดตามกน

เชนเคยครบ

อนงหากทานผอานทานใดมขอแนะน�า หรอตชมใด ๆ แกกองบรรณาธการ ทานสามารถมสวนรวมกบเราไดโดย

สงเขามาทางไปรษณย หรอท Email: [email protected] และหากทานสนใจจะอานบทความในรปแบบ E-Magazine

สามารถตดตามไดท http://www.eit.or.th/smf/index.php?board=13.0 หวงวาจะชวยเอออ�านวยใหทานผอานม

ความสะดวกและคลองตวมากยงขน สดทายนผมขอขอบคณผสนบสนนนตยสาร “ไฟฟาสาร” ทกทานทให

ความอปการะดวยดเสมอมา และขอใหกจการของทานมความเจรญรงเรองขนไปเรอย ๆ ครบ

สวสดครบ

ดร.ประดษฐเฟองฟ

บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร




เจาของ : สาขาวศวกรรมไฟฟา สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ487 รามค�าแหง 39 (ซอยวดเทพลลา) ถนนรามค�าแหง แขวงวงทองหลาง เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ 10310โทรศพท 0 2319 2410-13 โทรสาร 0 2319 2710-11 http://www.eit.or.th e-mail : [email protected]

คณะกรรมการทปรกษาฯพณฯ พลอากาศเอก ก�าธน สนธวานนท

ศ.ดร.บญรอด บณฑสนตศ.อรณ ชยเสร

รศ.ดร.ณรงค อยถนอมรศ.ดร.ไกรวฒ เกยรตโกมลรศ.ดร.ตอตระกล ยมนาค

ดร.การญ จนทรางศนายเรองศกด วชรพงศพล.ท.ราเมศร ดารามาศนายอ�านวย กาญจโนภาศ

คณะกรรมการอ�านวยการ วสท. นายสวฒน เชาวปรชา นายก นายไกร ตงสงา อปนายกคนท 1

จนทรเจนจบ, อาจารยสพฒน เพงมาก, นายประสทธ เหมวราพรชย, นายไชยวธ ชวะสทโธ, นายปราการ กาญจนวต, นายพงษศกด หาญบญญานนท, รศ.ศล บรรจงจตร, รศ.ธนบรณ ศศภานเดช, นายเกยรต อชรพงศ, นายพชญะ จนทรานวฒน, นายเชดศกด วทราภรณ, ดร.ธงชย มนวล, นายโสภณ สกขโกศล, นายทวป อศวแสงทอง, นายชาญณรงค สอนดษฐ, นายธนะศกด ไชยเวช

ประธานกรรมการนายลอชย ทองนล

รองประธานกรรมการนายสกจ เกยรตบญศรนายบญมาก สมทธลลา

กรรมการ ผศ.ถาวร อมตกตต กรรมการ ดร.เจน ศรวฒนะธรรมา กรรมการ นายสมศกด วฒนศรมงคล กรรมการ นายพงศศกด ธรรมบวร กรรมการ นายกตตพงษ วระโพธประสทธ กรรมการ นายสธ ปนไพสฐ กรรมการ ดร.ประดษฐ เฟองฟ กรรมการ นายกตตศกด วรรณแกว กรรมการ นายสจ คอประเสรฐศกด กรรมการ นายภาณวฒน วงศาโรจน กรรมการ นายเตชทต บรณะอศวกล กรรมการและเลขานการ น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล กรรมการและผชวยเลขานการ

คณะท�างานกองบรรณาธการนตยสารไฟฟาสาร

คณะทปรกษานายลอชย ทองนล, นายปราการ กาญจนวต, ผศ.ดร.วชระ จงบร, นายยงยทธ รตนโอภาส, นายสนธยา อศวชาญชยสกล, นายศภกจ บญศร

บรรณาธการดร.ประดษฐ เฟองฟ

กองบรรณาธการผศ.ถาวร อมตกตต, นายมงคล วสทธใจ, นายชาญณรงค สอนดษฐ, นายววฒน อมรนมตร, นายสเมธ อกษรกตต, ดร.ธงชย มนวล, ผศ.ดร.ปฐมทศน จระเดชะ, ดร.อศวน ราชกรม, นายบญถน เอมยานยาว, นายเตชทต บรณะอศวกล, นายกตตศกด วรรณแกว, อาจารยธวชชย ชยาวนช, นายมนส อรณวฒนาพร. นายประดษฐพงษ สขสรถาวรกล, นายจรญ อทยวนชวฒนา, น.ส.เทพกญญา ขตแสง, น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล

ฝายโฆษณานายประกต สทธชย

จดท�าโดย

บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด539/2 อาคารมหานครยบซม ชน 22 A

ถนนศรอยธยา แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400โทร. 0 2247 2330, 0 2247 2339, 0 2642 5243, 0 2642 5241

(ฝายโฆษณา ตอ 112-113) โทรสาร 0 2247 2363www.DIRECTIONPLAN.org E-mail : [email protected]

รศ.ดร.หรรษา วฒนานกจ อปนายกคนท 2 ศ.ดร.ตอกล กาญจนาลย อปนายกคนท 3 นายธเนศ วระศร เลขาธการ นายทศพร ศรเอยม เหรญญก นายพชญะ จนทรานวฒน นายทะเบยน นายธรธร ธาราไชย ประชาสมพนธ รศ.ดร.วนชย เทพรกษ โฆษก รศ.ดร.วชย กจวทวรเวทย สาราณยกร นายชชวาลย คณค�าช ประธานกรรมการสทธและจรรยาบรรณ รศ.ดร.อมร พมานมาศ ประธานกรรมการโครงการ ผศ.ดร.วรรณสร พนธอไร ประธานสมาชกสมพนธ ดร.ชวลต ทสยากร ปฏคม รศ.ดร.พชย ปมาณกบตร ประธานกรรมการตางประเทศ นายชลต วชรสนธ ประธานกรรมการสวสดการ รศ.ดร.ทวป ชยสมภพ กรรมการกลาง 1 นายนนนาท ไชยธรภญโญ กรรมการกลาง 2 นายประสทธ เหมวราพรชย ประธานวศวกรอาวโส นางอญชล ชวนชย ประธานวศวกรหญง ดร.ประวณ ชมปรดา ประธานยววศวกร รศ.ดร.สชชวร สวรรณสวสด ประธานสาขาวศวกรรมโยธา นายลอชย ทองนล ประธานสาขาวศวกรรมไฟฟา นายจกรพนธ ภวงคะรตน ประธานสาขาวศวกรรมเครองกล รศ.ด�ารงค ทวแสงสกลไทย ประธานสาขาวศวกรรมอตสาหการ รศ.ดร.ขวญชย ลเผาพนธ ประธานสาขาวศวกรรมเหมองแร โลหการ และปโตรเลยม นายเยยม จนทรประสทธ ประธานสาขาวศวกรรมเคม ผศ.ยทธนา มหจฉรยวงศ ประธานสาขาวศวกรรมสงแวดลอม ผศ.ดร.กอเกยรต บญชกศล ประธานสาขาวศวกรรมยานยนต นายกมโชค ใบแยม ประธานสาขาวศวกรรมคอมพวเตอร รศ.ดร.เสรมเกยรต จอมจนทรยอง ประธานสาขาภาคเหนอ 1 รศ.วชย ฤกษภรทต ประธานสาขาภาคเหนอ 2 รศ.ดร.สมนก ธระกลพศทธ ประธานสาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 ผศ.ดร.สงวน วงษชวลตกล ประธานสาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2 รศ.ดร.จรญ บญกาญจน ประธานสาขาภาคใต

รายนามคณะกรรมการสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท. 2554-2556

ทปรกษานายอาทร สนสวสด, ดร.ประศาสน จนทราทพย, นายเกษม กหลาบแกว, ผศ.ประสทธ พทยพฒน, นายโสภณ ศลาพนธ, นายภเธยร พงษพทยาภา, นายอทศ


10

กองบรรณาธการ

Interview สมภาษณพเศษ

ศ.กตตคณ ดร.ดเรก ลาวณยศร “สกพ. กบภารกจก�ากบดแล กจการไฟฟาในประเทศไทย”

“พลงงาน” ถอเปนปจจยส�าคญของการด�าเนนชวตและ

ธรกจอตสาหกรรมในปจจบน และนบวนความตองการพลงงาน

โดยเฉพาะอยางยงพลงงานไฟฟามความตองการเพมขนทกป

ตามอตราการเตบโตของเศรษฐกจ หากประเทศใดสามารถ

จดหาไฟฟาไดเพยงพอตอความตองการจะชวยใหการด�าเนน

ธรกจมแนวโนมอตราการเตบโตอยางตอเนอง และชวยสงเสรม

คณภาพชวตของประชาชนใหดขน

ด วยตระหนกถงความส�าคญของพลงงานไฟฟ า

น ต ย ส า ร ไ ฟ ฟ า ส า ร ฉ บ บ น จ ง ไ ด ร บ เ ก ย ร ต จ า ก

ศ.กตตคณ ดร.ดเรก ลาวณยศร ประธานคณะกรรมการก�ากบ

กจการพลงงาน (กกพ.) มาพดคยถงนโยบายและแนวทาง

การก�ากบดแลกจการไฟฟาของประเทศใหมความมนคง มความ

เชอถอได และสรางความเปนธรรมใหแกผใชไฟฟา ซงทานผอาน

จะเขาใจและเหนทศทางการพฒนากจการไฟฟาในประเทศไทย

ไดดยงขน

1. นโยบายของส�านกงานคณะกรรมการ ก�ากบกจการพลงงาน (สกพ.) ตอการ สรางความมนคงระบบไฟฟาใหเพยงพอ กบความตองการทเพมสงขน

ตามพระราชบญญตการประกอบกจการ

พลงงาน พ.ศ. 2550 ก�าหนดให กกพ. ท�าหนาทในการ

ก�ากบกจการไฟฟาและกจการกาซธรรมชาต ซงรวมถง

ความมนคงของระบบไฟฟา ดงนน กกพ. จงมสวนรวม

ในการพจารณาใหความเหนตอแผนพฒนาก�าลงการ

ผลตไฟฟาของประเทศไทย (PDP) ซงเปนแผนขยาย

ก�าลงการผลตไฟฟาและระบบสงไฟฟาในระยะยาวของ

ประเทศ เพอรองรบความตองการไฟฟาทเพมสงขน

รวมทงใหความเหนตอรางแผน PDP เพอประกอบการ

พจารณาใหความเหนชอบของคณะรฐมนตร ซงในการ

พจารณาใหความเหนตอแผน PDP กกพ. จะค�านงถง

การลงทนขยายกจการผลตไฟฟาและระบบสงไฟฟาให

อยในระดบทเหมาะสม สอดคลองกบความตองการใช

ไฟฟาทเพมสงขน รวมถงภาวะเศรษฐกจของประเทศ

ผลกระทบดานความมนคงของระบบการผลตไฟฟา

ในกรณทไมสามารถสรางโรงไฟฟานวเคลยรไดตาม

แผน PDP โดยพจารณาจากทางเลอกทมความเปนไป

ได และการพจารณาลดความเสยงการจดหาเชอเพลง

ในการผลตไฟฟา รวมทงสงเสรมมาตรการประหยด

การใชไฟฟาและเพมประสทธภาพการผลต พจารณา

ใชประโยชนจากโรงไฟฟาทสนสดสญญาซอขายไฟฟา

ตลอดจนการสงเสรมใหมการกระจายการผลตไฟฟา

ไปยงพนทหางไกล เปนตน


11กรกฏาคม - สงหาคม 2554

3. สกพ. กบการรบมอปญหาการ เปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก

แนวทางท กกพ. ด�าเนนการอยมทงทางตรง

และทางออม สรปไดดงน

1 . ผ ได รบใบอนญาตจาก กกพ. ต อง

ด�าเนนการตามเงอนไข รปแบบ และหลกเกณฑ

ในการใหใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน

ท กกพ. ก�าหนด ซงผ รบใบอนญาตจะตอง

ผ า น ก า ร ป ร ะ เ ม น ผ ลก ร ะทบส ง แ ว ด ล อ ม

EIA (Environmental Impact Assessment)

ซงเปนหนงในมาตรฐานประกอบการพจารณา

อนญาตของ กกพ. ทเกยวของกบนโยบายดาน

ส งแวดล อม และในอนาคตจะเพมเตมเรอง

รายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและชมชน

(Health, Safety and Environmental Impact

Assessment, HSEIA)

2. การก�ากบ ดแล ตรวจตดตามการประกอบ

กจการใหเปนไปตามมาตรฐานคณภาพบรการ

มาตรฐานทางวศวกรรมและความปลอดภย ซง กกพ.

จะมการตรวจวดระดบการปลอยมลพษของโรงไฟฟา

ตาง ๆ ซงขณะนอยระหวางด�าเนนการตดตงระบบ

ตรวจวดดงไดกลาวขางตน

3. การสงเสรมพลงงานทดแทน โดยใหความ

รวมมอกบคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต

(กพช.) และกระทรวงพลงงานในการออกประกาศ

การก�าหนดรบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน

โดยการก�าหนดสวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder)

ส�าหรบผ ผลตไฟฟาพลงงานหมนเวยน เพอเพม

แรงจงใจและสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงาน

หมนเวยนทเปนพลงงานสะอาด

4. การสงเสรมความร ความเขาใจในดาน

ส งแวดล อมให แก บคคลภายนอก นกเรยน

นกศกษา ใหตระหนกในเรองสงแวดลอมและปญหา

โลกรอน

5. การใหความรวมมอกบองคกรดานพลงงาน

ของตางประเทศ เพอวเคราะหหาแนวทางแกปญหา

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกและการพฒนา

รวมกน

2. แนวทางการเพมขดความสามารถการพฒนา กจการพลงงานของประเทศ เพอใหเทยบเคยง ไดในระดบสากล

การพฒนาและเพมขดความสามารถกจการพลงงานของ

ประเทศไทย กกพ. ไดตระหนก 3 ดาน คอ

1. ดานเศรษฐกจ การก�ากบดแลจะกอใหเกดการแขงขน

และการประกอบกจการพลงงานอยางมประสทธภาพ ซงเปน

กลไกส�าคญทท�าใหประเทศมขดความสามารถการแขงขนใน

ระดบสากล สงผลใหผใชพลงงานไดรบความเปนธรรมทงใน

ดานราคาพลงงานและมาตรฐานคณภาพบรการ

2. ดานสงคมและสงแวดลอม การก�ากบดแลจะ

ส ง เสรมให การประกอบกจการพล งงานมมาตรฐาน

ความปลอดภยทางวศวกรรมและสงแวดลอม รวมทงสงเสรม

ใหชมชนทองถนและประชาชนมสวนรวมในการจดการและ

ตรวจสอบการด�าเนนงานดานพลงงาน เพอใหมนใจวาการ

ก�ากบกจการพลงงานเปนไปดวยความโปรงใส และใหความ

คมครองผใชพลงงานและผทไดรบผลกระทบจากการประกอบ

กจการพลงงาน

3 . ด านการพฒนาศกยภาพขององค กรก� า กบ

มการสรางองคความรเพอการก�ากบดแลกจการพลงงานทม

ประสทธภาพของประเทศตอไป

นอกจากนน กกพ. ยงเพมขดความสามารถการพฒนา

กจการพลงงานของประเทศดานมาตรฐานทางวศวกรรม

ความปลอดภย โดยไดพฒนาคมอการตรวจตดตามสถาน

ประกอบกจการพลงงานทง 3 ดาน ไดแก มาตรฐานทาง

วศวกรรมและความปลอดภย สงแวดลอมและผลกระทบ

ตอชมชนโดยรอบ สมรรถนะและประสทธภาพกจการ รวมทง

ตดตงระบบการรายงานผลการตรวจวดระดบการปลอยมลพษ

แบบออนไลน (Continuous Emission Monitoring System :

CEMS) จากโรงไฟฟาเขากบระบบเครอขายคอมพวเตอรของ

สกพ. เพอประโยชนในการก�ากบดแลการประกอบกจการ

พลงงาน

สวนการเพมขดความสามารถดานมาตรฐานคณภาพ

บรการไฟฟา กกพ. ไดก�ากบดแลมาตรฐานคณภาพบรการ

ไฟฟาของการไฟฟาทง 3 แหงใหเปนไปตามนโยบายมาตรฐาน

คณภาพบรการ เพอใหผใชไฟฟาไดรบการบรการทมคณภาพ

ในระดบทเหมาะสม


12

4. สกพ. มนโยบายอยางไร เกยวกบระบบ Smart Grid

กกพ. ไดมการหารอระหวางผใหบรการระบบสงและ

ระบบจ�าหนายในการด�าเนนงานทางดาน Smart Grid และ

Smart Metering และไดมการศกษารปแบบการพฒนาเรอง

ดงกลาวจากประเทศตาง ๆ เชน องกฤษ ฝรงเศส อตาล เยอรมน

ฯลฯ ซงทผานมาไดด�าเนนโครงการ 2 โครงการ ทเปนสวนส�าคญ

ในการรองรบ Smart Grid โครงการแรก คอ โครงการศกษา

ทบทวนโครงสรางอตราคาไฟ โดยโครงสรางคาไฟในปจจบนจะ

ค�านวณจากการลงทนของการไฟฟา เชน การสรางโรงไฟฟา

ระบบสง ระบบจ�าหนาย และอกสวนหนงจะเปนคาพลงงานทขน

อยกบราคาคาเชอเพลง อตราเงนเฟอ และอตราแลกเปลยน ซง

ในโครงการทบทวนโครงสรางอตราคาไฟนจะดทงอตราคาบรการ

ในสวนการผลตและในสวนระบบโครงขาย และผลทคาดวาจะได

รบคอ วธการค�านวณอตราคาไฟใหม จะมการสรางแรงจงใจให

ผประกอบการเพมประสทธภาพในการพฒนาระบบโครงขาย

โดยใชเทคโนโลยใหมอยาง Smart Grid เนองจากโครงสราง

คาไฟใหมจะเปนตวก�าหนดตนทนทแทจรงส�าหรบผ ไดรบ

ใบอนญาตแตละราย โดยรายไดในสวนของระบบโครงขายจะ

ถกแยกออกจากการใชพลงงาน ซงท�าใหผประกอบการเปลยน

แนวคดในการด�าเนนงานทจะผลตไฟฟาเพอขายใหไดมาก ๆ

ในการเพมรายได รวมถงสามารถก�าหนดเปาหมายความม

ประสทธภาพ ส�าหรบผใหบรการระบบโครงขายในการพฒนา

เทคโนโลยทใชการก�ากบคาไฟแบบ Revenue cap ในสวนของ

Network tariff จะสงเสรมสรางแรงจงใจใหผประกอบการพฒนา

เพมประสทธภาพการใหบรการตามเปาหมาย โดยท Smart Grid

จะเปนโครงสรางส�าคญทชวยในสวนสนบสนน

อกโครงการหนงของ สกพ.คอ โครงการ Network and

System Operation Regulation หรอ NSOR จะเปนโครงการ

ทสรางใหเกดการก�ากบดแลทด โดยจะมการก�าหนด System

code ซงจะสนบสนนใหมการน�าเอาเทคโนโลยดาน Smart Grid

เขามาใช และทผานมาผประกอบการตางใหความรวมมอเปน

อยางด และมความประสงคจะพฒนาระบบโครงขายของตนเอง

กกพ. เชอวาแนวทางการด�าเนนงานดานการก�ากบดแล

ตาง ๆ เหลาน จะสนบสนนใหเกดการพฒนาระบบ Smart Grid

ขนในอนาคต

“หนาทส�าคญประการหนงของ กกพ. กคอการก�าหนดมาตรการเพอให

เกดความมนคงและเชอถอไดของระบบไฟฟา และการตรวจสอบการประกอบ

กจการพลงงานของผรบใบอนญาตใหเปนไปอยางมประสทธภาพและโปรงใส”

5. ความรวมมอของ สกพ. กบ วสท. ตอการเพมขดความสามารถการ พฒนากจการพลงงานของประเทศ

หนาทส�าคญประการหนงของ กกพ. กคอ

การก�าหนดมาตรการเพอใหเกดความมนคงและ

เชอถอไดของระบบไฟฟา และการตรวจสอบ

การประกอบกจการพลงงานของผรบใบอนญาตให

เปนไปอยางมประสทธภาพและโปรงใส ทงน กกพ.

ม แนวค ดท จ ะ ให หน วยงานภายนอกเป น

ผด�าเนนการตรวจสอบตามหลกเกณฑท กกพ. เปน

ผก�าหนด ซงแนวทางความรวมมอระหวาง กกพ.

และ วสท. ทอาจจะเกดขนได ผมคดวาอาจจะเปน

ในเรองของการพฒนาบคลากร รวมถงการรบรอง

มาตรฐาน ทจะด�าเนนการดงกลาวได

นอกจากนการส ง เสรมให ความร แก

บคลากรในสาขาวชาชพวศวกรในดานทเกยวของ

โดยตรงกบพลงงาน กจะมสวนส�าคญในการ

สนบสนนการก�ากบกจการพลงงานของประเทศ

ตลอดจนการพฒนาทางดานเทคโนโลยใหม ๆ โดย

กกพ. มแผนทจะจดตงศนยวจยเพอสนบสนน

การประกอบกจการพลงงาน โดยมวตถประสงค

คอ เพอสงเสรมการวจยเพอสนบสนนการก�ากบ

กจการพลงงานใหมประสทธภาพ สงเสรมการวจย

ดานพลงงานอยางมบรณาการ การพฒนาบคลากร

และนกเทคโนโลยในการประกอบกจการไฟฟาและ

กาซธรรมชาต ตรงน วสท. กเปนหนวยงานหนง

ทอาจจะชวยสงเสรมและสนบสนนการศกษา วจย

เผยแพรวชาการและวชาชพวศวกรรม รวมถง

ประสานกบสถาบนวศวกรรมอน ๆ ทงในประเทศ

และตางประเทศ

จากแนวนโยบายในการก�ากบดแลการ

ประกอบกจการพลงงานของ สกพ. เราคงเหน

แลววาในอนาคต สกพ. จะเปนอกหนงองคกรทม

สวนชวยเสรมสรางใหกจการดานพลงงานของไทย

มความเขมแขงมากขน


13กรกฎาคม - สงหาคม 2554

นายลอชย ทองนลอเมล : [email protected]

ขยายความมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย บทท 2

มาตรฐานและความปลอดภย

Standard& Safety

มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทยนนคอนขางอานแลวเขาใจยาก เนองจากเขยนเปนขอก�าหนด

อาจตความทไมตรงกนท�าใหเกดปญหาในการใชงาน ในฐานะทผเขยนเปนผหนงในคณะอนกรรมการรางมาตรฐาน

การตดตงทางไฟฟาฯ จงไดน�าขอความบางสวนทพจารณาแลววาตองการขยายความเพมเตมมาเขยนลงในไฟฟาสาร

น แตไมไดเปนการอธบายมาตรฐานทกขอ และเปดโอกาสใหผอานทมขอสงสยสามารถเขยนถามมาได แตตองเรยน

วาความเหนทงหมดนเปนความเหนสวนตวของผเขยนเทานน ไมใชความเหนของคณะอนกรรมการรางมาตรฐานฯ

เนอความของมาตรฐานในสวนทตองการอธบายเพมเตมจะใชเปนอกษรตวปกต ส�าหรบค�าอธบายจะใชเปนอกษรตวเอยง

ขอ 2.1 มาตรฐานสายไฟฟา ขอ 2.1.1.1 สายไฟฟาทองแดงห มฉนวน พวซ

เปนไปตาม มอก. 11-2531

ขอ 2.1.1.2 สายไฟฟาอะลมเนยมหมฉนวน พวซ

เปนไปตาม มอก. 293-2541

หมายเหต

1. การไฟฟานครหลวงหามใชในการเดนสายภายใน

ของระบบไฟฟาแรงต�า

2. การไฟฟาสวนภมภาคอนญาตใหใชสายชนดน

(สายอะลมเนยม) เปนตวน�าประธานได เฉพาะการเดน

สายลอยในอากาศบนวสดฉนวนภายนอกอาคาร

ใ นข อน ป ร ะกอบด ว ยชน ด ขอ งส าย ไฟฟ า

และมาตรฐานของสายไฟฟาในระบบแรงต�า การทสาย

ไฟฟาภายในอาคารตองเปนสายทองแดงนนมเหตผลส�าคญ

คอ การใชสายอะลมเนยมจะเกดปญหาเรองจดตอสาย

เนองจากมความยงยากและตองการการบ�ารงรกษามากกวา

สายทองแดง ไมวาจะเปนการตอระหวางสายไฟฟาดวยกน

หรอเปนการตอระหวางสายไฟฟากบอปกรณไฟฟากตาม

เพราะโดยธรรมชาตของอะลมเนยมนนเมอสมผสกบอากาศ

เปนเวลานานทผวจะเปนออกไซดซงมความตานทานสง

เคลอบอย แตออกไซดนมลกษณะใสจงมองไมเหนวาม

ออกไซด ในการตอสายถาไมขดออกไซดออกกอนจะท�าให

จดตอนมความตานทานสง เมอมกระแสไฟฟาไหลจะ

เกดความรอนสงจนเปนอนตรายและเปนสาเหตของการ

เกดเพลงไหม รวมถงวธการตอสายตองใชความร

ความช�านาญ และเครองมอทถกตองดวย ซงเปนความ

ยงยากของชางและผใชไฟทวไป

มอก. 11-2531 เปนมาตรฐานของสายไฟฟา

ครอบคลมสายทองแดงหมพวซ ประกอบดวยตาราง

ทงหมด 17 ตาราง แตละตารางหมายถงสายชนด

ตาง ๆ เชน สายตามตารางท 4 คอสายทในทองตลาด

เรยกวา THW ซงตองเขาใจวาในมาตรฐาน มอก. ไมม

ค�าวาสาย THW ดงนนชอนจงเปนชอเรยกทใชใน

ทองตลาดเทานน แมวาใน มอก. 11 มทงหมด 17 ตาราง

แตในการเดนสายทวไปไมไดใชทงหมด สายไฟฟาทนยม

ใชงานทวไปมดงน

• สาย VAF ตรงกบตาราง มอก. ตารางท 2

และตารางท 11 แรงดนใชงาน 300 โวลต

• สาย THW ตรงกบตาราง มอก. ตารางท 4

แรงดนใชงาน 750 โวลต

• สาย NYY ตรงกบตาราง มอก. ตารางท 6, 7,

8 และตารางท 14 แรงดนใชงาน 750 โวลต

• สาย VCT ตรงกบตาราง มอก. ตารางท 9

และตารางท 15 แรงดนใชงาน 750 โวลต


14

ปจจบน มอก. ไดเปลยนมาตรฐานจาก พ.ศ. 2531

เปน พ.ศ. 2553 ซงประกาศเปนมาตรฐานแลวแตอย

ระหวางประกาศเปนมาตรฐานบงคบ ซงเมอมผลบงคบ

ใช สายไฟฟาตามทกลาวขางตนจะเปลยนไป การแบงชนด

ของสายไฟฟาจะเลยนแบบมาตรฐาน IEC 60227 เรยกวา

รหสชนด โดยใชตวเลข 2 ตว ตามหลงมาตรฐานอางอง

ตวอยางสายไฟฟาทใชส�าหรบการเดนสายทวไปมดงน

(ชนดของสายตามตารางมมากกวาน)

• รหสชนด 60227 IEC 01 คอสายไฟฟาแกนเดยว

ไมมเปลอก แบบตวน�าสายแขง (Rigid) ส�าหรบงานทวไป

อณหภมของตวน�า 70 OC แรงดนใชงาน 450/750 โวลต

• รหสชนด 60227 IEC 02 คอสายไฟฟาแกนเดยว

ไมมเปลอก แบบตวน�าสายออน (Flexible Conductor)

ส�าหรบงานทวไป อณหภมของตวน�า 70 OC แรงดนใชงาน

450/750 โวลต

• รหสชนด 60227 IEC 10 คอสายไฟฟามเปลอก

พอลไวนลคลอไรดเบา อณหภมของตวน�า 70 OC เปนสาย

ชนดหลายแกน แรงดนใชงาน 300/500 โวลต

มาตรฐาน มอก. 11-2553 จะยงคงสายไฟฟาตาม

มาตรฐานป 2531 บางชนดไวเพอความสะดวกในการ

ใชงาน แตจะลดสายบางขนาดลง พรอมทงสของสายจะ

เปลยนไปตามมาตรฐานใหมดวย และจะใชชอเรยกตาม

ทองตลาดดงน

• รหสชนด VAF เปนสายไฟฟาหมดวยฉนวนและ

เปลอก อณหภมของตวน�า 70 OC ชนดสายแบน มทงชนด

2 แกน และ 2 แกนมสายดน แรงดนใชงาน 300/500

โวลต

• รหสชนด NYY เปนสายไฟฟาหมดวยฉนวนและ

เปลอก อณหภมของตวน�า 70 OC ชนดสายกลม มชนด

แกนเดยว 2 แกน 3 แกน และ 4 แกน และหลายแกนม

สายดนดวย แรงดนใชงาน 450/750 โวลต

• รหสชนด VCT เปนสายไฟฟาหมดวยฉนวนและ

เปลอก อณหภมของตวน�า 70 OC ชนดสายกลม มชนด

แกนเดยว 2 แกน 3 แกน และ 4 แกน และหลายแกนม

สายดนดวย แรงดนใชงาน 450/750 โวลต

ขอ 2.1.1.3 สายไฟฟาทองแดงหมฉนวนคลอสลง

โพลเอทลน เปนไปตามมาตรฐาน IEC 60502 หรอ

มาตรฐานทก�าหนดขางตน

สายไฟฟาชนดนในทองตลาดเรยกวาสาย CV

ของฉนวนเปน XLPE มคณสมบตทส�าคญคอ แขงและ

ทนอณหภมสงถง 90 OC ดงนนถาเมอเทยบกบสาย

หมฉนวนพวซทตวน�ามขนาดเทากน สาย CV จะสามารถ

น�ากระแสไดสงกวามาก จงเปนทนยมใชในหลายท แตใน

การน�าไปใชงานจะตองเพมความระมดระวงดวย เพราะ

เมอสายไฟฟามกระแสไหลเตมพกดจะมอณหภมสง

ถง 90 OC ดวย เมอตอสายเขากบอปกรณไฟฟาความ

รอนนกจะถายไปยงอปกรณไฟฟาโดยการน�าความรอน

อาจท�าใหอปกรณไฟฟารอนเกนพกด ซงมผลใหอาย

การใชงานลดลง

XLPE มคณสมบตลามไฟ ในการใชงานจะ

ตองมความระมดระวงเรองการลกตดไฟทเปนสาเหต

ของการเกดเพลงไหมอาคาร มาตรฐานการตดตงทาง

ไฟฟาฯ ก�าหนดใหการเดนสายในอาคารตองอยในชอง

เดนสายทปดมดชด หรอจะตองใชเปนชนดทฉนวนท�าให

มคณสมบตไมลามไฟแตกจะมราคาสงขน การใชงานจง

ตองใชอยางระมดระวง

ขอ 2.3.6 เซอรกตเบรกเกอร (Circuit Breaker)

ขอ 2.3.6.1 ตองเปนแบบปลดไดโดยอสระ (Trip

Free) และตองปลดสบไดดวยมอ ถงแมวาปกตการปลด

สบจะท�าโดยวธอนกตาม

เซอรกตเบรกเกอรแบบปลดไดโดยอสระ หมายถง

จะสามารถปลดวงจรไดในขณะทดามยงอยในต�าแหนงสบ

จดประสงคเพอปองกนอนตรายเนองจากการสบวงจรใน

ขณะทวงจรไฟฟาเกดลดวงจรอย ถาการปลดวงจรท�าให

ดามเซอรกตเบรกเกอรดนกลบมาอยในต�าแหนงเดม

จะท�าใหมอของผปฏบตงานไดรบบาดเจบได มาตรฐาน

ก�าหนดใหเซอรกตเบรกเกอรทการปลดสบสามารถ

ท�าไดดวยวธอน เชน ใชไฟฟา แตตองเปนแบบปลดได

โดยอสระเนองจากในการใชงานจรงมโอกาสทจะปลดสบ

ดวยมอ



ขอ 2.3.8 เครองตดไฟรว (Residual Current Device หรอ RCD)

เครองตดไฟรวทใชลดอนตรายจากการถกไฟฟา

ดด ส�าหรบแรงดนไมเกน 440 โวลต ส�าหรบบานอย

อาศยหรอสถานทคลายคลงกนตองมคณสมบตตาม

มาตรฐาน IEC 60755, IEC 61008, IEC 61009,

IEC 61543 มรายละเอยดดงน

ขอ 2.3.8.1 เครองตดไฟรวควรมคากระแสรว

ทก�าหนด (Rated Residual Operating Current, IΔn)

ไมเกน 30 มลลแอมแปร และมชวงระยะเวลาในการตด

(Break Time หรอ Operating Time) ไมเกน 0.04 วนาท

เมอกระแสรวมคา 5 IΔn (อาจใชคา 0.25 แอมแปร

แทนคา 5 IΔn กได) และไมท�างานเมอกระแสรวม

คา 0.5 IΔn

ขอ 2.3.8.2 เครองตดไฟรวตองเปนชนดทปลด

สายไฟเสนทมไฟทกเสนออกจากวงจรรวมทงสายนวทรล

(Neutral) ยกเวนวาสายนวทรลนนจะแนใจไดวาปลอดภย

และมแรงดนเทากบดน

ขอ 2.3.8.3 หามตอวงจรลดครอมผาน (By Pass)

อปกรณตดตอนและเครองปองกนกระแสเกน

เครองตดไฟรวทใชงานทวไปแบงออกเปน 2 ชนด

คอชนดทปลดวงจรเฉพาะเมอเกดไฟรวเทานน (RCCB)

กบชนดทปลดวงจรไดทงทเมอเกดไฟรวและเมอกระแส

เกน (RCBO) ในการใชงานตองตรวจสอบกอนเพอให

ตรงกบความตองการ กรณเปน RCCB จะตองใชงาน

รวมกบเครองปองกนกระแสเกนตวอนทสามารถปลด

วงจรเมอเกดกระแสเกนได

ป จ จ บ น ส� า น ก ง านม าตรฐ านผล ต ภณฑ

อตสาหกรรม (สมอ.) ก�าหนดใหเครองตดไฟรวเปน

มาตรฐาน ท มอก. 909-2548 “เครองตดวงจรกระแสเหลอ

แบบมอปกรณปองกนกระแสเกน ส�าหรบใชในทอยอาศย

และใชในลกษณะทคลายกน” และ มอก. 2425-2552 “เครอง

ตดวงจรใชกระแสเหลอแบบไมมอปกรณปองกนกระแสเกน

ส�าหรบใชในทอยอาศยและใชในลกษณะทคลายกน เลม 1

หลกเกณฑทวไป”

เครองตดไฟรวมขอดทสามารถปลดวงจรไดทงไฟดด

ทเกดจากการสมผสเครองใชไฟฟาทรว (สมผสโดยออม)

และการสมผสกบสวนทมไฟฟาโดยตรง (สมผสโดยตรง)

แตกมข อควรระวงคอ เครองตดไฟรวกเปนอปกรณ

ไฟฟาตวหนงจงอาจช�ารดได ซงถาช�ารดจะไมสามารถ

ปองกนได จงตองหมนตรวจสอบเปนประจ�า ในมาตรฐาน

การตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทยอนญาตใหใชเปน

อปกรณปองกนเสรมเทานน ทส�าคญอกประการหนงคอ

การตดตงในวงจรไฟฟาตองตดตงในต�าแหนงทถกตองดวย

ถาตดตงผดต�าแหนงเครองจะไมปลดวงจรเมอบคคลถกไฟ

ดดหรอไฟรว ทงทเครองไมช�ารด

หลกการท�างานของเครองตดไฟรวอาศยการวดผล

ตางของกระแสทไหลไปและกลบผานเครองตดไฟรว ซงถา

เปนปกตกระแสทไหลไปและกลบจะเทากน กรณทไฟรวลง

ดนหรอบคคลถกไฟดดกระแสสวนหนงจะไหลกลบโดยไม

ผานเครองตดไฟรว ซงเครองกจะสามารถตรวจวดไดและ

ท�าการปลดวงจร บคคลทถกไฟดดกจะปลอดภย


16

ประวตผเขยนนายลอชย ทองนล ผอ�านวยการไฟฟาเขตมนบร การไฟฟานครหลวงประธานสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท.

รปท 1 การตดตงเครองตดไฟรว

ผดต�าแหนง เมอบคคลถกไฟดดกระแส

ไฟฟาทไหลผานบคคลจะกลบมาทางสาย

ตอหลกดนและไหลไปรวมกบกระแส

โหลดกลบผานเครองตดไฟรว กระแส

ทไหลไปและกลบจะเทากน เครองจะ

ไมสามารถตรวจวดไดวาบคคลถกไฟดด

หรอเกดไฟรว

รปท 2 การตดตงเครองตดไฟรว

ในต�าแหนงทถกตอง จะเหนวาเมอเกด

ไฟรวหรอบคคลถกไฟดด กระแสสวน

หนงจะไหลกลบโดยไมผานเครองตดไฟ

รว เครองจะตรวจวดได ถาผลตางของ

กระแสเทากบทก�าหนด เครองจะปลด

วงจร บคคลจะปลอดภย

ในการใชงานจรง เครองตดไฟ

รวสามารถเลอกตดตงทวงจรยอยกได

ซงจะใหผลดคอเมอเกดไฟรวในวงจรใด

วงจรหนง วงจรทเหลอยงจะสามารถใช

งานตอได แตถาตดตงเปนตวเมนไฟจะ

ดบทงบาน

สายเมน

เครองตดไฟรว

เมนเซอรกตเบรกเกอร

แผงเมนสวตซ

เซอรกตเบรกเกอรยอย

กระแสไหลกลบ

หลกดน

สายเมน

เครองตดไฟรว

เมนเซอรกตเบรกเกอร

เซอรกตเบรกเกอรยอย

แผงเมนสวตซ

กระแสไหลสลบ

หลกดน

รปท 1 การตดตงเครองตดไฟรวผดต�าแหนง

รปท 2 การตดตงเครองตดไฟรวในต�าแหนงทถกตอง



นายกตตศกด วรรณแกวอเมล : [email protected]

Standard& Safetyมาตรฐานและความปลอดภย

สงทควรรจากการตดตงระบบไฟฟา ทไมไดมาตรฐาน ส�าหรบการตอลงดน

(ตอนท 2)1. บทน�ำ

ฉบบทแลว ผเขยนไดเขยนบทความสงทควรรจาก

การตดตงระบบไฟฟาทไมไดมาตรฐานส�าหรบการตอ

ลงดน (ตอนท 1) ซงไดกลาวถงปญหาในการตอลงดนของ

วงจรทมบรภณฑประธานชดเดยวจายไฟใหอาคาร 2 หลง

หรอมากกวาทไมไดมาตรฐาน และการตอฝากของสายดน

ของบรภณฑไฟฟากบสายนวทรลทแผงเมนสวตชทไมได

มาตรฐาน ส�าหรบการตอลงดน (ตอนท 2) นจะกลาว

ถงขนาดของสายตอฝากประธานของบรภณฑประธาน

(แผงเมนสวตช) ทไมไดมาตรฐาน สายดนของบรภณฑ

ไฟฟาหรอสายเขยวทขนาดไมไดมาตรฐาน ทอรอยสายท

เปนโลหะ รางเดนสาย เครองหอหม โครงเครองประกอบ

ในการตดตงและสวนทเปนโลหะอน ๆ ไมมการตอฝาก

ซงบทความนมเนอหาทงหมด 2 ตอน ส�าหรบตอนท 1 ม

รายละเอยดตอไปน

2. ปญหำในกำรตดตงระบบไฟฟำทไมได มำตรฐำนส�ำหรบกำรตอลงดน พรอมทง แนวทำงแกไข

ในการตดตงระบบไฟฟาใหมความปลอดภยนน ผท

เกยวของควรมการออกแบบ การตดตง การเลอกใชงาน

อปกรณไฟฟาทไดมาตรฐาน รวมทงการตรวจสอบและ

การบ�ารงรกษาอยางสม�าเสมอ ผเขยนจะกลาวถงการตดตง

ระบบไฟฟาทไมไดมาตรฐานทพบบอย ส�าหรบการตอลงดน

โดยเรยงตามล�าดบตามขอก�าหนดยอยดงน

2.1 ขนาดของสายตอฝากประธานของบรภณฑ

ประธาน (แผงเมนสวตช) ไมไดมาตรฐาน

มาตรฐานการตดตงทางไฟฟา ขอ 4.15.6.3

ก�าหนดให “สายตอฝากของบรภณฑไฟฟาทางดาน

ไฟเขาของบรภณฑประธานและสายตอฝากประธาน

ตองมขนาดไมเลกกวาขนาดของสายตอหลกดนทได

ก�าหนดไวในตารางท 1 ถาสายเสนไฟของตวน�าประธาน

(สายเมน) มขนาดใหญกวาทก�าหนดไวในตารางท 1

ใหใช สายตอฝากขนาดไมเลกกว าร อยละ 12.5

ของสายเมนขนาดใหญทสด ถาใชสายเมนเดนใน

ทอสายหรอเปนสายเคเบลมากกวา 1 ชดขนานกน

แตละทอสายหรอสายเคเบลใหใชสายตอฝากทมขนาด

ไมเลกกวาทไดก�าหนดไวในตารางดงกลาว โดยค�านวณ

จากขนาดของสายในแตละทอสายหรอสายเคเบล”

จดมงหมายของขอก�าหนดนเพอใหการตอฝากม

ความตอเนองทางไฟฟา และสายตอฝากมขนาดเพยง

พอทจะรองรบกระแสลดวงจรทเกดขนได ซงจะเหนวา

ขนาดสายตอฝากประธานจะพจารณาจากขนาดสาย

ตอหลกดน ดงนนวศวกรหรอชางไฟฟาสวนใหญจะ

เลอกขนาดสายตอฝากเทากบขนาดสายตอหลกดนใน

ทกกรณ หากพจารณาขอก�าหนดดงกลาวใหละเอยด

พบวา ในกรณทสายเมนมขนาดใหญกวาทก�าหนดไว

ในตารางท 1 ใหใชสายตอฝากขนาดไมเลกกวารอยละ

12.5 ของสายเมนขนาดใหญทสด ยกตวอยางเชน ตวน�า

ประธานมขนาด 800 ตร.มม. ตองเลอกใชสายตอฝาก

ขนาดไมนอยกวา 100 ตร.มม. เปนตน ไมใชเลอกใช

สายขนาด 95 ตร.มม.


18

แนวทางปรบปรงแกไขในกรณทเลอกใชสายตอฝากขนาด

ไมไดมาตรฐาน ใหพจารณาเปลยนสายใหมใหมขนาดใหญขน

สอดคลองกบมาตรฐานทก�าหนดไว

ตารางท 1 ขนาดต�าสดของสายตอหลกดนของระบบไฟฟา

กระแสสลบ

ขนาดของสายเมน

(ตวน�าทองแดง)

(ตร.มม.)

ขนาดต�าสดของสายตอหลกดน


(ตร.มม.)

ไมเกน 35 10*

เกน 35 แตไมเกน 50 16





เกน 500 95

หมายเหต * แนะน�าใหตดตงในทอโลหะหนา ทอโลหะหนาปานกลาง ทอโลหะบาง หรอทออโลหะ

2.2 ทอรอยสายทเปนโลหะ รางเดนสาย เครองหอหม

โครงเครองประกอบในการตดตงและสวนทเปนโลหะอน ๆ ไมม

การตอฝาก (Bond)

มาตรฐานการตดตงทางไฟฟา ขอ 4.15.4 ก�าหนดให

“ทอสายทเปนโลหะ รางเคเบล เครองหอหม โครงเครองประกอบ

ในการตดตงและสวนทเปนโลหะอน ๆ ทไมไดเปนทางเดนของ

กระแสไฟฟา ตองมการตอถงกนทางไฟฟาเกลยวและหนาสมผส

ใหขดสหรอสงเคลอบอน ๆ ทไมเปนตวน�าไฟฟาออกกอนท�า

การตอ เวนแตใชอปกรณการตอทออกแบบไวโดยเฉพาะ”

จดมงหมายของขอก�าหนดนตองการใหทอสายทเปนโลหะ

รางเคเบล เครองหอหม โครงเครองประกอบในการตดตงและ

สวนทเปนโลหะอน ๆ ทไมไดเปนทางเดนของกระแสไฟฟามความ

ตอเนองทางไฟฟา ส�าหรบปองกนการเกดการอารกระหวาง

ทอสายทเปนโลหะ รางเคเบล เครองหอหม โครงเครองประกอบใน

การตดตงและสวนทเปนโลหะอน ๆ ทไมตอเนองหรออยแยกกน

เนองจากมความตางศกย ขณะทมกระแสลดวงจรเกดขน ส�าหรบ

ตวอยางการตดตงสายตอฝาก (Bond) ของทอสายทเปนโลหะ ราง

เคเบล เครองหอหม โครงเครองประกอบในการตดตงและสวนทเปน

โลหะอน ๆ ทสอดคลองกบมาตรฐานดงแสดงตวอยางในรปท 1



Discontionous joints

require bonding.

Switchgeartransformer

Bond

Groundwires incable

Ground bus,bonded to enclosure

System groundingelectrode conductor

Motorinstallation

Ground bus,bonded toenclosure

Powerdistributionpanel, motercontrol center,etc

Equipmentgroudingconductors

Conduit

Bond

Bond

Neutralbus

x

รปท 1 ตวอยางการตดตงสายตอฝาก (Bond) ของทอ

สายทเปนโลหะ รางเคเบล เครองหอหม โครงเครอง

ประกอบในการตดตงและสวนทเปนโลหะอน ๆ

แนวทางปรบปรงแก ไขความต อเนองทาง

ไฟฟาของทอสายทเปนโลหะ รางเคเบล เครองหอหม

โครงเครองประกอบในการตดตงและสวนทเปนโลหะ

อน ๆ ใหท�าการตอฝากจดตาง ๆ ทสงเกตเหนวาไมม

ความตอเนองทางไฟฟา และท�าการตอฝากและเลอก

ขนาดสายตอฝากใหเปนไปตามทก�าหนดไวในมาตรฐาน

ตอไป

2.3 สายดนของบรภณฑไฟฟาหรอสายเขยว

ทขนาดไมไดมาตรฐาน

มาตรฐานการตดตงทางไฟฟา ขอ 4.20.1 ก�าหนดให

“สายดนตองมขนาดไมเลกกวาทไดก�าหนดไวในตารางท 2”

จดมงหมายของขอก�าหนดนตองการใหสายดนม

ขนาดเหมาะสมเพยงพอใหเครองปองกนกระแสเกนท�างาน

ปลดวงจรออกไดอยางรวดเรว ในกรณทเกดกระแสลดวงจร

เกดขน ดงนนจากตารางดงกลาวจะเหนวาการเลอกขนาด

สายดนจะขนอยกบขนาดพกดหรอขนาดปรบตงของเครอง

ปองกนกระแสเกน ดงนนผออกแบบหรอผตดตงบางทาน

จงเลอกขนาดสายดนตามขนาดพกดดงกลาว โดยไมได

พจารณาถงระยะหางระหวางเครองปองกนกระแสเกนกบ

จดจายไฟทไกลทสด ซงมผลตอการท�างานของเครองปองกน

กระแสเกน อาจจะท�าใหเครองปองกนกระแสเกนปลดวงจร

ชาเนองจากคา Earth Fault Loop Impedance สงกวา

Maximum Earth Fault Loop Impedance ของเครอง

ปองกนกระแสเกน ดงแสดงตวอยางคา Maximum Earth

Fault Loop Impedance ของเซอรกตเบรกเกอรในตาราง

ท 3 และเสนทางไหลของกระแสลดวงจรผาน Earth Fault

Loop Impedance ในรปท 2

ตารางท 2 ขนาดต�าสดของสายดนของบรภณฑไฟฟา

พกดหรอขนาดปรบตงของ

เครองปองกนกระแสเกนไมเกน

(แอมแปร)

ขนาดต�าสดของสายดนของ

บรภณฑไฟฟา


(ตร.มม.)

16

20

40

70

100

200

400

500

800

1000

1250

2000

2500

4000

6000

1.5

2.5

4

6

10

16

25

35

50

70

95

120

185

240

400


20

ตารางท 3 คา Maximum Earth Fault Loop Impedance ส�าหรบเซอรกตเบรกเกอรทขนาดและมาตรฐานแตกตางกน

โดยเวลาปลดวงจรของเซอรกตเบรกเกอรภายในเวลา 0.4 วนาท และ 5 วนาท ทแรงดน 230 โวลต

รปท 2 Earth Fault Loop Impedance

ส�าหรบการตอลงดนแบบ TNCS

หมายเหต การตอลงดนแบบ TNCS เปนมาตรฐานการตอลงดนทก�าหนดไวในมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย

แนวทางการปรบปรงแกไขในกรณดงกลาว ใหพจารณาพกดของ

เครองปองกนกระแสเกนและตรวจสอบคา Earth Fault Loop Impedance

วาสอดคลองกบตารางท 3 หรอไม หากคา Earth Fault Loop Impedance

สงกวาทก�าหนดใหพจารณาเปลยนสายดนใหมขนาดใหญขน ซงในมาตรฐาน

ตางประเทศบางแหงก�าหนดใหสายดนมขนาดเทากบสายเฟสในบางเงอนไข

ดงแสดงขนาดสายดนตามมาตรฐาน BS7671 ในตารางท 4



ประวตผเขยนนายกตตศกด วรรณแกว

ส�า เรจการศกษาวศวกรรมศาสตร-บณฑต และวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต จากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ป 2539 และป 2542 ตามล�าดบ

หวหนาแผนกมาตรฐานการกอสรางระบบจ�าหนาย กองมาตรฐานระบบไฟฟา

ฝายมาตรฐานและความปลอดภย การไฟฟาสวนภมภาค คณะกรรมการสาขาวศวกรรมไฟฟา และคณะอนกรรมการ

วชาการตาง ๆ วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ วทยากรบรรยายมาตรฐานการตดตงทางไฟฟา และมาตรฐาน

การกอสรางระบบจ�าหนายใหแกหนวยงานตาง ๆ

ตารางท 4 แสดงขนาดสายดน โดยพจารณาจากสายเฟส

Cross-sectional area

of line conductor S

(mm2)

If the protective conductor is

of the same material as the

line conductor (mm2)

S ≤ 16 S

16 ≤ S < 35 16

S > 35 S/2

จากตารางท 4 จะเหนวาหากขนาดสายเฟสมขนาดเลก

กวา 16 ตร.มม. สายดนจะมขนาดเทากบสายเฟส แตถาสายเฟส

มขนาดใหญกวาหรอเทากบ 16 ตร.มม. และเลกกวา 35 ตร.มม.

สายดนจะมขนาดเทากบ 16 ตร.มม. แตถาสายเฟสมขนาดใหญกวา

35 ตร.มม. สายดนจะมขนาดเปนครงหนงของสายเฟส

นอกจากนการปรบปรงแกไขในกรณดงกลาวใหพจารณา

จดโหลดส�าหรบวงจรนนใหม โดยอาจจะแยกโหลดและใชเครอง

ปองกนกระแสเกนทมพกดต� า ลง เพอใหไดคา Earth Fault Loop

Impedance สอดคลองกบตารางท 2

3. บทสรปจากบทความสงทควรร จากการตดตงระบบไฟฟาทไมได

มาตรฐานส�าหรบการตอลงดน (ตอนท 1) และ (ตอนท 2) จะเหน

วา องคประกอบตาง ๆ ของการตอลงดนและเทคนคการตอลงดนนน

จะมผลตอการท�างานของเครองปองกนกระแสเกนใหสามารถท�างาน

ไดอยางเหมาะสม และผใชไฟกมความปลอดภยตอการใชงานอปกรณ

ไฟฟาและเครองใชไฟฟาตาง ๆ

ดงนนการตอลงดนทไมไดมาตรฐานใน

บางครงเกดจากความไมร หรอความเขาใจผด

หรอขอจ�ากดทางเทคนคบางประการ ดงนน

ผทเกยวของตองศกษาและตดตามมาตรฐาน

การตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย เพอ

ท�าความเขาใจในมาตรฐานและลดโอกาส

การเกดความผดพลาดในการตดตงทาง

ไฟฟา หรอสอบถามผทมประสบการณสงใน

การออกแบบและตดตงระบบไฟฟา เพอใหการ

ตดตงระบบไฟฟามความปลอดภยตอชวตและ

ทรพยสนของผใชไฟ

ผเขยนหวงวาบทความนคงมประโยชน

ไมมากกนอย ส�าหรบชางหรอผทเกยวของใน

การตดตงระบบไฟฟา ใหมความร ความเขาใจ

ในเรองการตอลงดนทก�าหนดไวในมาตรฐาน

การตดต งทางไฟฟ าส�าหรบประเทศไทย

และลดขอผดพลาดในการตดตงทเคยเกดขน

ในอดต

เอกสารอางอง1. Principles of electrical grounding, John C Pfeiffer, Pfeiffer Engineering Co., Inc. 2. Two Buildings – Common Service, Ground-ing Requirements, Keith Lofland, www.iaei.org/magazine/3. Grounding Points Single or Multi, Vincent Saturno and Rajan Battish, P.E., RTKL Assocs., Baltimore, www.csemag.com4. Guide to the wiring reguration, 17th Edition IEE Wiring Regulations (BS 7671 : 2008), Electrical Contractors’ Association.5. National Electrical Code, NFPA 70, NATIONAL FIRE PROTECTION ASSOCIATION.6. มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย, วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ไฟฟาสาร

22

นายสรพงษ สนตเวทยวงศ, วฟก. 895กรรมการวชาการสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท.


Standard& Safety

จากบทความทกลาวมาแลวทง 3 ตอน ท�าให

ทราบถงรายละเอยดของบสเวยและการประยกตใช

งานบสเวยรปแบบตาง ๆ กนไปแลว ในตอนตอไปจะ

กลาวถงการเลอกใชงานบสเวย ขอก�าหนดตามมาตรฐาน

การตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย และในฉบบ

สดทายนจะไดเหนถงการวางแผนออกแบบตดตงบสเวย

รวมถงหลากหลายตวอยางการตดตงของบสเวย

การวางแผนออกแบบตดตงบสเวยบสเวยเปนอปกรณส�าเรจรปทตองสงจากโรงงาน

ซงไมสามารถแกไขเปลยนแปลงไดทหนางาน ดงนน

ผ ออกแบบจะตองเข าใจถงความตองการและร ถง

ขอจ�ากดตาง ๆ ทสถานทตดตงกอนจะเขยนแบบและ

ถอดจ�านวนอปกรณทงหมดเพอสงซอ โดยผออกแบบ

ตองตรวจสอบแบบสถานททจะตดตงจรงเพอใหไดระยะ

ความยาวของบสเวยทถกตองแนนอน และรจ�านวนของ

อปกรณประกอบตาง ๆ ทจ�าเปนตองใชงาน โดยในการ

ปฏบตงานอาจตองท�างานรวมกบผจ�าหนายบสเวยเพอไม

ใหเกดขอผดพลาด

ตวอยางการวางแผนออกแบบตดตงบสเวยตวอยางตอไปนแสดงความตองการตอบสเวยเขา

กบตเมนไฟฟา โดยอาคารประกอบดวยหอง 3 หอง

ชนลาง 2 หอง สง 15 ฟต สวนชนบนสง 12 ฟต 6 นว

อาคารยาว 42 ฟต พนระหวางชนหนา 6 นว ตไฟฟา

สง 90 นว ตองการใหบสเวยทชน 2 เปนแบบปลกอน

มาท�าความรจกบสเวย (Busway) กนดกวา (ตอนท 4)

ก�าหนดใหมระยะพนทวาง (Clear Space) เหนอ

พนชนลาง 13 ฟต และพนทวางเหนอพนชนบน 10 ฟต

และก�าหนดแนวทางเดนบสเวยตามรปดานลางไฟฟาสาร


วธการกอนอนเราตองพจารณามาตรฐานตาง ๆ ท

เกยวของ เชน มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบ

ประเทศไทย (วสท.) มาตรฐาน NEC (National

Electrical Code) เปนตน หลงจากนนกมาพจารณาใน

สวนของการเลอกใชและขอก�าหนดของอปกรณ เชน

ขนาดอปกรณ ระยะหางต�าสดทแนะน�า (Minimum

Clearance) เปนตน

จากตวอยางเราควรจะ1. เรมจากอปกรณไฟฟาหลกคอตไฟฟากอน

โดยอปกรณทจะตอจากต ประกอบดวยขอตอกบ

ต ไ ฟฟ า ( F l a n g e d E n d ) ฟ ด เ ดอ ร บ ส เ ว ย

และของอ ดงรปดานลาง โดยจะตองพจารณาในสวนของ

อปกรณทมความยาวแนนอนกอนคอ ความสงตไฟฟา

ความยาวของข อต อกบต ไฟฟ า ความยาวข องอ

แลวน�าไปลบออกจากระยะพนทวาง กจะไดความยาวของ

ฟดเดอรบสเวยเหนอต

Switchboard Flanged End

2. ก�าหนดความยาวฟดเดอรบสเวยแนวนอน

โดยจะตองวดระยะของของอส�าหรบเปลยนแนวขนไป

ยงชน 2 กอน แลวจงก�าหนดความยาวฟดเดอรบสเวย

แนวนอนตามล�าดบ

3. พจารณาความสงของพนชนบน และแนวทางเดน

ของบสเวย (จากขอก�าหนดมระยะพนทวางเหนอพนชนบน

10 ฟต และแนวทางเดนบสตองเปลยนแนวกลบมาดาน

ตไฟฟา) ดงนนเรากจะตองใชของอ 1 ชด และบสเวยแบบ

ฟดเดอร 1 ชด ซงก�าหนดความยาวจากความสงของระยะ

วางเหนอพนและความยาวของอ ในทนจะไดเทากบ 10 ฟต

4. ก� าหนดความยาวของปลกอนบส เวย

ตามแนวและต�าแหนงโหลดไฟฟาทก�าหนด


24

5. พจารณาในสวนของอปกรณประกอบ เชน

อปกรณปดปลาย อปกรณจบยด ฝาปด เปนตน

6. สรปอปกรณทงหมด ทงในสวนของขนาด

และจ�านวน

สรปบสเวยเปนตวน�าทนยมใชงานมากในปจจบน

เนองจากมขอดและสะดวกกวาการใชสายในกรณทม

การใชงานทพกดกระแสสง ๆ และแมวาบสเวยจะเปน

อปกรณส�าเรจรปจากโรงงานและมอปกรณส�าเรจรปให

สามารถเลอกใชงานไดอยางหลากหลาย แตวาผใชงานก

ตองมความเขาใจและใชความระมดระวงในการเลอกใช

งานเพอทจะปองกนขอผดพลาดตาง ๆ ทอาจเกดขนได

เพราะบสเวยไมสามารถดดแปลงแกไขทบรเวณตดตง

หนางานไดเหมอนกบการตดตงสายไฟในทอรอยสาย

ดงนนในการออกแบบแนวการเดนและเลอกบสเวยใช

งานควรมการวางแผนเลอกใชบสเวยทมความยาวหรอ

ทอนทมลกษณะพเศษใหนอยทสด เพอทจะท�าใหระยะ

เวลาในการจดหาอปกรณมาใชงานทดแทนกรณทเกด

ปญหาและมความจ�าเปนจะสามารถท�าไดอยางสะดวก

และรวดเรวขน

เอกสารอางอง1. มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย พ.ศ. 2545 (ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ. 2551), วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ2. IEEE Std 141-1993, IEEE Recommended Practice for Electric Power System for Industrial Plants3. IEEE Std 241-1990, IEEE Recommended Practice for Electric Power System in Commercial Buildings4. Siemens, “STEP 2000 – Busway”5. Siemens, “Power Engineering Guide – 5th Edition”6. Schneider Electric, “Catalogue 2009, I-LINE II”



ผศ.ถาวร อมตกตตคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรปทม


Standard& Safety

ปฏบตการเมอมไฟฟาค�ำกลำวทวำ “ควำมรคอพลง” น�ำมำใชกบกำรท�ำงำนทำงไฟฟำไดด

ผปฏบตงำนไฟฟำมหลำยประเภท เชน ผมคณสมบต, ผมควำมสำมำรถ, ผไมม

คณสมบต และผไมมควำมจ�ำเปน กำรมประสบกำรณทำงไฟฟำเพยงอยำงเดยว

ยอมไมเพยงพอทจะถอวำเปนผมควำมสำมำรถหรอเปนผท�ำงำนมคณสมบต

ผท�ำงำนทมคณสมบตชำงไฟฟำทมคณสมบตในกำรท�ำงำนทำงไฟฟำอยำงสมบรณไดนนจะ

ตองมพนฐำนทำงไฟฟำทด นนคอมประสบกำรณและมควำมรทำงเทคนคใน

กำรปฏบตงำนทำงไฟฟำอยำงปลอดภย และผำนกำรฝกงำนและอบรมอยำง

ครบถวน เชน

- กฎทำงไฟฟำ เชน มำตรฐำนกำรตดตงไฟฟำแหงประเทศไทย

- กำรอำนพมพเขยวไฟฟำ

- พนฐำนทำงไฟฟำ

- ควำมปลอดภยทำงไฟฟำ

- กำรเดนสำยไฟฟำ

- คณตศำสตรทำงไฟฟำ

- ควำมเขำใจทำงกล

- วงจรไฟฟำ

- กำรเขยนทำงเทคนค

- กำรท�ำควำมรอนดวยไฟฟำ

- อปกรณโซลดสเตต

คนจ�ำนวนมำกเชอว ำไมมหนงสอใดใหกำรเรยนร ท เทยบไดกบ

ประสบกำรณจรง แตแทจรงแลวชำงไฟฟำจะตองมควำมรทำงวชำกำรดวย

ดงนนจงมหลกสตรกำรอบรมทมทงทฤษฎและปฏบตตำมรปท 1 เชน มำตรฐำน

ทำงไฟฟำ, กำรตดตงสำยชวครำว, ระบบทมไฟฟำ, ควำมปลอดภยจำก

กำรตอลงดนและกำรประสำน, ทฤษฎและกำรประยกตใชไฟฟำ, มอเตอร,

เครองก�ำเนดไฟฟำและหมอแปลง

รปท 1 หลกสตรการเรยนระดบชางไฟฟา

ทงทฤษฎและปฏบต

รปท 2 การอบรมทมการปฏบตดวยมอ

ป จ จ บนมหลกสตรให ช ำง

ไฟฟำทำงดำนควำมปลอดภยจ�ำนวน

มำก และยงมกำรอบรมทำงไฟฟำจำก

ผผลตโดยเฉพำะอกดวยตำมตวอยำง

ในรปท 2

ก ำ รพ จ ำ รณำ ว ำ เ ป นผ ม

คณสมบต น น จะต อ งม ค วำมร ,

ประสบกำรณ และกำรอบรมทสำมำรถ

แกปญหำจำกกำรกระท�ำในกำรท�ำงำน

ได โดยมทกษะและควำมร ในกำร

ปฏบตกบอปกรณและตดตงไฟฟำอยำง

ปลอดภยในรำยละเอยดตำง ๆ เชน


26

- ผปฏบตงำนตองมทกษะและ

เทคนคในกำรสงเกตชนสวนมไฟฟำ

ทเปดเผยออกจำกชนสวนอนของ

อปกรณไฟฟำ

- ผปฏบตงำนตองมทกษะและ

เทคนคในกำรหำแรงดนไฟฟำปกต

ของชนสวนมไฟฟำทเปดเผย

- ชำงไฟฟำตองมควำมรใน

กำรเขำสบรเวณอนตรำย

- ผขำยตองมควำมรในกำรจด

ประเภทอนตรำยและเสยง

- ผปฏบตงำนตองมควำมเขำใจ

ในอปกรณปองกนตว (PPE)

- ผ ทมขดควำมสำมำรถใน

กำรท�ำงำนกบวงจรทมไฟฟำอยำง

ปลอดภย และค นเคยกบกำรใช

อปกรณปองกนตว, วสดก�ำบงและ

ฉนวน และเครองมอหมฉนวน

- ผขำยตองมทกษะและควำมร

ในกำรปฏบตและตดตงอปกรณ โดย

ผำนกำรอบรมดำนควำมปลอดภย

กำรอบรมอำจจะอยในลกษณะ

เปนหองเรยนหรอทหนำงำนกได โดย

จะตองมกำรอบรมในระดบทก�ำหนด

ถงควำมเสยงทจะเกดขนตอผปฏบต

งำนตำมตวอยำงในรปท 3

รปท 3 ผปฏบตงานจะตองผาน

การอบรมดานความปลอดภยอยางม

คณภาพ

รปท 4 ผมความสามารถจะไดรบการ

อบรมใหเหนโอกาสทจะเกดอนตราย

จากชางและสภาพพนทได

ผท�ำงำนทมคณสมบต (Qualified) ทผำนกำรอบรมควำมปลอดภย

แลวจะไมเหมอนกบผท�ำงำนทมควำมสำมำรถ (Competent) มำกนก นนคอ

ผมควำมสำมำรถเปนคนทมขดควำมสำมำรถทจะชใหเหนอนตรำยทมอยหรอ

กำรท�ำงำนทเปนอนตรำยตอผปฏบตงำน และเปนผไดรบมอบหมำยใหแกไข

ดวยตำมรปท 4

กลำวไดวำผมควำมสำมำรถ

จะตองมอ�ำนำจในกำรลดอนตรำย

ในสถำนทท�ำงำนได ทนท เช น

ผ ม ค ว ำมสำมำ รถคว ร เป นผ

ควบคมงำนทไมเพยงเปนผ ตรวจ

ดแลเทำนน ยงจะตองตรวจสอบ

กำรท�ำงำนว ำสอดคลองกบกฎ,

วธตดตงทปลอดภย และมฝมอด

อกด วย นนคอจะต องแน ใจว ำ

กำรเดนสำยมขนำด-ชนดและ

รอยทอถกตอง รวมทงกำรพจำรณำ

ถงเตำรบไฟฟำชนดมตวตดไฟรวในพนททตองใช และระบบไฟฟำจะตอง

ถกลอกและตดปำยเตอนระหวำงตดตงเพอปองกนกำรสมผสกบระบบทมไฟฟำ

ผปฏบตงำนทอำจพบกบอนตรำยทำงไฟฟำนนจะตองไดรบกำรอบรม

อนตรำยทมอยและวธหลกเลยงอนตรำยดงกลำว ซงผทไมไดรบกำรอบรม

ดงกลำวถอวำเปนผทไมมคณสมบต เชน ยอมใหท�ำงำนใกลชนสวนทมไฟฟำ

ไดแตไมใหท�ำงำนกบชนสวนทมไฟฟำ

โดยปกตแลวผทไมมคณสมบตจะท�ำงำนกบตวน�ำหรอชนสวนวงจร

และอปกรณทถกท�ำใหไมมไฟฟำได อยำงไรกตำม กำรท�ำใหไมมไฟฟำถอวำ

ยงไมรบประกนควำมปลอดภย จงท�ำใหผท�ำงำนทไมมคณสมบตจะตองไดรบ

กำรอบรมและคนเคยกบกำรปฏบตทเกยวกบควำมปลอดภยทำงไฟฟำ

กำรชอกจำกระยะเขำใกลม 3 ประเภทตำมรปท 5 คอ ขอบเขตทถก

จ�ำกด (Limited), ขอบเขตทถกควบคม (Restriced) และขอบเขตทถกหำม

(Prohibited)

รปท 5 ขอบเขตการเขาใกลอนตราย



ชำงไฟฟำทท�ำงำนภำยในขอบเขตทถกจ�ำกดซงม

ชนสวนมไฟฟำทเปดเผย จะตองไดรบกำรอบรมดงน

- ทกษะและเทคนคในกำรสงเกตชนสวนมไฟฟำท

เปดเผยจำกชนสวนอนของอปกรณไฟฟำ

- ทกษะและเทคนคในกำรหำแรงดนไฟฟำปกตของ

ชนสวนมไฟฟำทเปดเผย

- กระบวนกำรหำระดบอนตรำยและอปกรณ

ปองกนตว และกำรวำงแผนท�ำงำนอยำงปลอดภย

- ควำมตองกำรใชอปกรณปองกนตวทเหมำะสม

- ระยะเขำใกลและแรงดนไฟฟำทเกยวของ

กำรมคณสมบตทจะท�ำงำนภำยในขอบเขตทถก

ควบคมนน ชำงไฟฟำจะตองมทกษะทงหมด, ผำนกำร

อบรมควำมปลอดภยตำมก�ำหนด และมแผนท�ำงำนทได

รบอนมตเปนทำงกำร อกทงจะตองวำงแผนในกำรท�ำงำน

ใหรำงกำยทกสวนอยนอกพนททถกหำมตำมตำรำงท 1

ตารางท 1 ขอบเขตทอยบนพนฐานแรงดนไฟฟาและระยะเขาถงชนสวนทมไฟฟา

แรงดนไฟฟำปกต

ของระบบ

(ไลน)

นอยกวำ 50 V

50 V - 300 V

301 V - 750 V

751 V - 15 kV

15.1 kV - 36 kV

36.1 kV - 46 kV

46.1 kV - 72.5 kV

72.6 kV - 121 kV

138 kV - 145 kV

161 kV - 169 kV

230 kV - 242 kV

345 kV - 362 kV

500 kV - 550 kV

765 kV - 800 kV

ตวน�ำเคลอนทไดทเปดเผยใน

ขอบเขตทถกจ�ำกด

(เมตร)

ไมระบ

3.048

3.048

3.048

3.048

3.048

3.048

3.251

3.352

3.556

3.962

4.673

5.791

7.239

ชนสวนวงจรตดตรงทเปดเผย

ในขอบเขตทถกจ�ำกด

(เมตร)

ไมระบ

1.066

1.066

1.524

1.828

2.438

2.438

2.438

3.048

3.556

3.962

4.673

5.791

7.239

ขอบเขตทถกควบคมรวมกำร

เคลอนทโดยบงเอญ

(เมตร)

ไมระบ

หลกเลยงสมผส

0.304

0.660

0.787

0.838

0.990

1.016

1.168

1.295

1.727

2.794

3.606

4.851

ขอบเขตทถกหำม

(เมตร)

ไมระบ

หลกเลยงสมผส

0.025

0.177

0.254

0.431

0.660

0.838

1.016

1.143

1.574

2.641

3.454

4.699

ผปฏบตงำนเปนผมคณสมบตเมอท�ำงำนใกลชนสวน

ทมไฟฟำไดแตตองไมอยภำยในขอบเขตทก�ำหนด เชน ตอง

ท�ำงำนภำยในขอบเขตทถกจ�ำกดซงยนยอมใหท�ำงำนใกล

ชนสวนทมไฟฟำไดและจะเขำไปยงขอบเขตอนจะตองอยใน

กำรดแลของผทมคณสมบต อยำงไรกตำม แมจะอยนอก

ขอบเขตทถกจ�ำกดแตหำกยงอยในขอบเขตปองกนแฟลชก

เกดไหมระดบทสองได ดงนนผปฏบตงำนจงตองพจำรณำ

อนตรำยทงหมดและวธปองกนทเหมำะสม

กำรวเครำะหและอนญำตใหท�ำงำนทมไฟฟำกำรท�ำงำนทมไฟฟำหรอมกำรจำยไฟฟำอยจะตองท�ำ

เฉพำะผทมคณสมบตเทำนน นนคอจะตองพจำรณำถงกำร

ท�ำงำนทำงไฟฟำทปลอดภยเมอชนสวนมไฟฟำเกน 50 V

สภำพกำรท�ำงำนทำงไฟฟำทปลอดภยหมำยถง กำร

ปองกนอนตรำยทำงไฟฟำโดยตองมกำรปลดหรอแยก

แหลงก�ำเนดพลงงำนทงหมดออกจำกระบบ ท�ำใหไมตอง

ใชขอก�ำหนดในกำรท�ำงำนทมไฟฟำ

ในกำรปฏบตกำรเพอใหไดสภำพกำรท�ำงำนทำง

ไฟฟำทปลอดภย โดยอปกรณปลดวงจร, กำรวดเพอ

พสจนวำไมมแรงดนไฟฟำ และกำรตดตงชดตอลงดน

นรภยนนยงคงมควำมเสยงจำกอนตรำยอย เนองจำก

ตองกระท�ำโดยผมคณสมบตทสวมอปกรณปองกนตว

ตำมระดบอนตรำย


28

ในกำรตรวจวนจฉย เชน กำรตรวจซอมหรอ

กำรทดสอบทอปกรณหรอระบบทตองมไฟฟำดวยนน

จะตองมรปแบบกำรทดสอบทถกตองและปลอดภยโดย

ไมตองจดท�ำเอกสำรเพอท�ำงำนทมไฟฟำ และตองใช

อปกรณปองกนตวและเครองมอทเหมำะสมตำมระดบ

อนตรำย

กำรท�ำงำนทไมใชกำรตรวจวนจฉยและไมยอม

ใหอปกรณหรอระบบอยในสภำพกำรท�ำงำนทำงไฟฟำ

ทปลอดภยนน จะตองพจำรณำและตดสนจำกรำยงำน

ทวเครำะหถงกำรท�ำงำนทมไฟฟำ ซงกำรตดสนใหผม

คณสมบตท�ำงำนกบชนสวนมไฟฟำทเปดเผยหรออย

ใกลจะตองพจำรณำสภำพตอไปน

1. กำรท�ำใหสำยไฟฟำหรออปกรณไมมไฟฟำ

อำจจะเพมอนตรำยได เชน หำกปลดไฟฟำทจำยให

อปกรณสนบสนนชวตในสถำนพกฟนหรอโรงพยำบำล

เพอใหไดสภำพกำรท�ำงำนทำงไฟฟำทปลอดภย กจะ

ท�ำใหสภำพแวดลอมทจ�ำเปนตอชวตลมเหลว, ระบบ

แจงเหตฉกเฉนหยดท�ำงำน หรอระบบระบำยอำกำศ

บรเวณอนตรำยหยดลง

2. กำรท�ำใหไมมไฟฟำในกำรตรวจวนจฉยและ

กำรทดสอบอำจจะไมถกตอง เนองจำกอปกรณบำงชนด

ตองกระท�ำเมอวงจรมไฟฟำเทำนน นอกจำกนนกำร

ปดระบบในงำนทมกระบวนกำรตอเนอง เชน โรงงำน

กระบวนกำรทำงเคม จะตองไดรบอนมตเปนกรณพเศษ

เทำนน

ระบบไฟฟำแสงสวำงกถอวำมควำมส�ำคญตอ

กำรท�ำงำนทมไฟฟำ ซงหำกตองท�ำใหระบบไมมไฟฟำ

กจะตองท�ำงำนในควำมมด จงควรตดตงไฟฟำแสงสวำง

ชวครำว กำรตดสนใจท�ำใหระบบทมแรงดนไฟฟำนอย

กวำ 50 V เปนไมมไฟฟำกควรพจำรณำถงแหลงก�ำเนด

พลงงำนและกำรปองกนกระแสเกน เนองจำกแมวำ

พลงงำนไฟฟำจะนอยกวำ 50 V กเปนอนตรำยได เชน

วงจรควบคมทต�ำกวำ 50 V แตมผลตอกระบวนกำร

ควบคมพลงงำนชนดอน

ดงนนเมอจ�ำเปนตองท�ำงำนกบอปกรณทมไฟฟำ

จงตองใชกำรปฏบตงำนดำนควำมปลอดภยโดยผม

คณสมบตและผำนกำรอบรม รวมทงใชอปกรณปองกน

ตวทเหมำะสม

กำรปฏบตงำนทปลอดภยจะตองจดท�ำเอกสำร

โดยมจดประสงคและกระบวนกำรท�ำงำนทมไฟฟำ

โดยมกำรวเครำะหทมรำยละเอยดงำนและผปฏบตงำนทม

คณสมบตรวมทงอนตรำย ซงจะตองมภำพหรอไดอะแกรม

ไฟฟำประกอบเพออธบำยกำรปฏบตงำนทปลอดภย รวมทง

ระยะเขำใกล, วสดฉนวนและเครองมอทจะใช

กำรประเมนอนตรำยจำกกำรชอกจะใช ในกำร

พจำรณำแรงดนไฟฟำทถกเปดเผย และวเครำะหอนตรำย

จำกแฟลชเพอหำพกดทเหมำะสมของเสอผำและอปกรณ

ปองกนตวในอำณำเขตอำรกแฟลช อยำงไรกตำม อปกรณ

ปองกนตวอำจจะปองกนอนตรำยไดไมทงหมด เชน หำก

กำรวเครำะหอนตรำยจำกแฟลชแสดงโอกำสเกดอำรกแฟลช

ตอผปฏบตงำน 40 คำลอรตอตำรำงเซนตเมตร แตไมมอปกรณ

ปองกนตวจำกควำมดนทเกดจำกอำรกฟอลตทสงกวำ 40

คำลอรตอตำรำงเซนตเมตร จงควรท�ำใหระบบไมมไฟฟำกอน

ปฏบตกำร

กำรอนญำตใหท�ำงำนทมไฟฟำได ควรประกอบดวย

รำยละเอยดดงน

- รำยละเอยดและต�ำแหนงของวงจรและอปกรณทจะท�ำ

- ชอและผทมคณสมบตทจะท�ำ

- วน-เวลำเรมตน และวน-เวลำทคำดวำงำนแลวเสรจ

- กำรพสจนใหเหนควำมจ�ำเปนในกำรปฏบตงำนใน

ภำวะทมไฟฟำ

- รำยละเอยดในกำรปฏบตงำนทปลอดภย

- ผลวเครำะหอนตรำยจำกชอก

- กำรก�ำหนดอำณำเขตปองกนชอก

- ผลวเครำะหอนตรำยจำกแฟลช

- กำรก�ำหนดอำณำเขตปองกนแฟลช

- อปกรณปองกนตวทจ�ำเปนตอกำรท�ำงำน

- วธควบคมกำรเขำพนทท�ำงำนของผไมมคณสมบต

- กำรจดท�ำรำยละเอยดของงำนทอธบำยถงอนตรำย

เฉพำะ

- กำรลงนำมในแบบฟอรมอนมตโดยผประกอบกำร,

พนกงำนควำมปลอดภย, ผจดกำร หรออน ๆ

ในกำรกลำวถงกำรท�ำงำนนนใหพจำรณำสภำพ

กำรท�ำงำนทมอย ดงตวอยำงสภำพแวดลอมและโอกำส

เกดอนตรำยคอ

- สภำพไฟฟำทมอยทอำจเกดอนตรำย เชน มกำร

ตอลงดนจ�ำนวนมำกทอยใกลกบกำรท�ำงำน หรอขวตอสำย

ดำนเขำ-ออกทมไฟฟำ วงจรอนทอยใกลทมไฟฟำอำจจะม

แรงดนไฟฟำตำงกน, เฟสตำงกน หรอตองกำรต�ำแหนงท

เปดคำงตำงกน



- สภำพทำงกล เชน อปกรณทมกำรหมน, อปกรณทมกำรตด

- สภำพแวดลอมทมไอตดไฟได, วสดเผำไหมได หรออนตรำยอนทำง

ฟสกสหรอชวภำพ

- พนทท�ำงำนทเขำถงอปกรณไดยำกหรอสภำพพนทผดปกต เชน

ไมเรยบ

ขอดของกำรอนญำตใหท�ำงำนทมไฟฟำไดคอ กำรอนญำตถอเปนกำร

ประเมนอนตรำยรวมถงกำรเลอกอปกรณปองกนตวทเหมำะสมเพอปองกน

กำรชอกและอนตรำยจำกอำรกแฟลช อกทงเปนกำรเตอนใหผปฏบตงำนทไมม

คณสมบตรอดพนจำกอนตรำย

กำรลอกและกำรตดปำยเตอน“กำรลอกและกำรตดป ำยเตอน” โดยใช อปกรณตำมรปท 6

เปนกระบวนกำรทเปนตวกนใหผปฏบตงำนทท�ำงำนแบบมไฟฟำ หรออำจจะ

ปลอยพลงงำนทท�ำใหเกดอนตรำยระหวำงบ�ำรงรกษำหรอตดตงอปกรณได

รปท 6 อปกรณลอกและปายเตอน

มผปฏบตงำนจ�ำนวนมำกทบำดเจบและเสยชวตจำกกำรลอกและตด

ปำยเตอนไมเหมำะสม กำรลอกและกำรตดปำยเตอนเปนกำรปฏบตดำนควำม

ปลอดภยทท�ำใหแนใจวำ เครองจกรอนตรำยหรอระบบถกปดอยำงเหมำะสม

และไมสำมำรถเดนเครองกอนปฏบตกำรหรอบ�ำรงรกษำแลวเสรจ กระบวนกำร

ลอกและตดปำยเตอนจะใชกำรลอกเพอแยกอปกรณหรอแหลงก�ำเนดไฟฟำ

ออกไป โดยใหอยในต�ำแหนง “OFF” สวนปำยเตอนจะตดไวกบตวลอกโดยระบ

ชอผทท�ำใหไมมไฟฟำ โดยลอกแหลงก�ำเนดไฟฟำไวเปนกำรระบวำอปกรณจะ

ตองไม “ON” อยำงแนนอนตำมรปท 7

รปท 7 ตวลอกหลายชดถกลงนามโดยผลอกแตละคน

รปท 8 อปกรณลอกทเปนแคลมป

รบกญแจสายยไดมาก

กำรมผ รบเหมำหลำยรำย

ท�ำงำนกบระบบขนำดใหญทมหลำย

ชนสวน อปกรณลอกจะเปนแคลมป

ทมรส�ำหรบกญแจสำยยจ�ำนวนมำก

ตำมรปท 8 ซงผรบเหมำแตละรำย

จะใชกญแจสำยยของตวเองเขำกบ

แคลมป ท�ำใหไมสำมำรถปลดอปกรณ

ลอกไดจนกวำผ ปฏบตงำนไดปลด

กญแจสำยยทงหมดออกจำกแคลมป

กำรลอกและปำยเตอนจะตอง

เอำออกไดโดยผตดตงลอกและปำย

เตอนแตละคน ดงนนกรณทมผใชงำน

หลำยรำยจงมผควบคมกลำงประสำน

งำนและควบคมควำมปลอดภย ซง

ผควบคมกลำงเปนผมคณสมบตทได

รบมอบหมำยใหรบผดชอบกำรลอก

ทงหมด ท�ำใหมนใจในควำมปลอดภย

ตอกำรท�ำงำนในระบบเดยวกนของ

ทกคน

อปกรณลอกมหลำยชนดตำม

กำรใชงำนเฉพำะ เชน สวตช, วำลว

เปนตน ซงกรณของวำลวจะมชน

พลำสตกครอบวำลวแลวลอกไวเพอ

ปองกนกำรหมนไดตำมรปท 9 โดย

ทวไปแลวอปกรณลอกมกจะมสแดง

ซงเหนไดชดเจน


30

รปท 9 ตวอยางอปกรณลอกส�าหรบวาลวทท�างานดวยมอเตอร

ชดปลดวงจรเพอควำมปลอดภยจะตองตดตงในทมองเหนไดและอยหำง

จำกอปกรณทจะเขำท�ำงำนไมเกน 15 เมตร

แนวทำงในกำรด�ำเนนกำรลอกและตดปำยเตอนมดงน

- ผประกอบกำรจะตองจดท�ำเอกสำร, ประเมน และควบคมกระบวนกำร

ดำนพลงงำน

- อปกรณลอกจะตองน�ำมำใชกบอปกรณทลอกได ซงอำจจะใชอปกรณ

ปำยเตอนแทนอปกรณลอกไดเมอปองกนผปฏบตงำนไดเทยบเทำระบบลอก

- ผประกอบกำรจะตองแนใจวำอปกรณสำมำรถลอกได

- ใชอปกรณลอกและปำยเตอนทออกแบบเฉพำะส�ำหรบอปกรณ,

เครองจกรหรอเครองใชไฟฟำเทำนน

- แนใจวำอปกรณลอกและปำยเตอนมกำรระบผท�ำกำรลอกและตดปำย

เตอนแตละรำย

- ยนยอมใหผตดตงอปกรณลอกและปำยเตอนเทำนนเปนผเอำออก

- ตรวจสอบระบบทเกยวกบกำรควบคมพลงงำนอยำงนอยปละ 1 ครง

และจดอบรมผปฏบตงำนทงหมด

1. พลงงานทเกบไว

พลงงำนทเกบไวเปนพลงงำนทเหลออยหรอเกดขนภำยในอปกรณ

ซงอำจจะปลอยพลงงำนออกมำไดโดยไมคำดคด เชน สปรงทถกอดไว,

คำปำซเตอรหรอแบตเตอร, น�ำหนกทแขวนไว, แกสทอดไว เปนตน กำรปลอย

พลงงำนทเกบไวทงหมดเปนสวนหนงของกระบวนกำรทท�ำใหไมมไฟฟำ

นอกจำกนนจะตองทดสอบใหแนใจวำพลงงำนทเกบไวทงหมดถกปลอย

ไปแลว เชน กดปมเดนเครองเพอพสจนวำไมมพลงงำนไฟฟำ

2. ชนดของการลอกและการตดปายเตอน

กระบวนกำรลอกและตดปำยเตอนมสองชนดคอ ชนดไมซบซอนและ

ชนดซบซอน ชนดไมซบซอนเปนระบบงำย ๆ ทใหผควบคมกลำงแจงผปฏบต

งำนทงหมดทไดรบผลกระทบกอน

ตดตงและหลงจำกเอำอปกรณลอก

และปำยเตอนออก ซงผควบคมกลำง

เปนผยนยนวำไดควบคมแหลงก�ำเนด

พลงงำนทอนตรำยทงหมดแลว และให

ผ ปฏบตงำนทไดรบมอบหมำยเปน

ผลอกของแตละรำย อกทงผควบคม

กลำงจะตองพสจนวำกำรลอกทงหมด

ถกเอำออกไปแลว และอปกรณถก

ท�ำใหมไฟฟำใหมอยำงเหมำะสมดวย

สวนชนดทซบซอน เปนกำร

ลอกและตดปำยเตอนเปนกล มท

ตองจดท�ำแผนหรอกระบวนกำรเปน

เอกสำร โดยมขอก�ำหนดส�ำหรบผ

ควบคมกลำงและระบถงผปฏบตงำน

ทไดรบผลกระทบและผปฏบตงำนทได

รบมอบหมำย ซงผควบคมกลำงตอง

ประเมนกระบวนกำรลอกและตดปำย

เตอนทซบซอนและถอเปนผ ปฏบต

งำนทไดรบมอบหมำยหลก ทงนผ

ควบคมกลำงควรประเมนกระบวนกำร

ลอกและตดปำยเตอนชนดซบซอน

เปน 10 ขนตอนดงน

1. ท�ำแผนกำรลอกและกำรตด

ปำยเตอนทซบซอนโดยม

- สำเหตเฉพำะทจะตองใช

- กระบวนกำรเพอแยกหรอกน

เครองจกรหรออปกรณจำกพลงงำนท

อนตรำย

- กระบวนกำรทดสอบเพอ

พสจนวำไมมพลงงำนทอนตรำย

- กระบวนกำรตดตงและเอำ

อปกรณลอกและปำยเตอนออก

- ขอก�ำหนดในกำรทดสอบ

เครองจกรและอปกรณเพอพสจนวำ

กำรลอกและตดปำยเตอนทงหมด

มประสทธภำพ รวมทงกำรท�ำให

อปกรณหยดท�ำงำน

2. ผปฏบตงำนเกยวกบกำร

ลอกจะตองผำนกำรอบรมและคนเคย



กบกระบวนกำรลอกและตดปำยเตอน

และจะตองระบชนด, ขนำด และแหลง

ก�ำเนดพลงงำนทอนตรำย รวมทงวธ

ควบคมและรำยชอผ ทรบทรำบเมอ

ผปฏบตงำนเอำลอกออก

3. ผควบคมกลำงจะตองแนใจ

วำผท�ำงำนทไดรบผลกระทบทงหมด

ไดทรำบกอนใชและหลงจำกเอำลอก

และปำยเตอนออก

4. ผปฏบตกำรหรอผทไดรบ

มอบหมำยจะตองปดระบบ โดยใช

วธกำรทก�ำหนดของแตละเครองจกร

หรออปกรณ

5. หลงจำกท�ำใหไมมไฟฟำ

ผควบคมกลำงตองพสจนวำไดควบคม

แหล งก�ำ เนดพลงงำนทอนตรำย

ทงหมดแลว

6. ผ ปฏบตงำนทไดรบมอบ

หมำยจะตองท�ำกำรลอกของตวเอง

7. จะตองเพมปำยเตอนของ

ผ ค วบคมกลำง เข ำกบกำรล อก

โดยระบหน วยงำนและผ ปฏบต

กำรลอก

8. ถำไมสำมำรถลอกอปกรณ

แยกพลงงำนได จะตองตดตงปำย

เตอนทระบชดเจนวำหำมอปกรณแยก

พลงงำนท�ำงำน

9. หำกงำนแลวเสรจ ผควบคม

กลำงจะตองเปนผยนยนกำรเอำลอก

และปำยเตอนทงหมดออก

10.หลงจำกเอำลอกและปำย

เตอนทงหมดออก ผควบคมกลำงจะ

ตองยนยนวำอปกรณทงหมดกลบส

ต�ำแหนง “ON” และตรวจดกำรท�ำให

อปกรณทงหมดมไฟฟำใหม

ขนตอนขำงตนแมจะดยงยำก

แตกช วยชวตผ ปฏบตงำนไดมำก

ดงตวอยำงของชำงไฟฟำรำยหนงท

เปนผรบเหมำไฟฟำในกำรปรบปรง

ศนย กำรค ำแหงหนง โดยไฟฟำ

ถก OFF ทแผงไฟฟำและไมไดลอก

ชำงผนใชบนไดเพอเปลยนโคมไฟใหม ผควบคมกลำงไดตรวจจนแนใจวำไฟฟำ

ทแผงไฟฟำยงคง OFF ขณะนนมชำงไฟฟำอกคนหนงมำถงและเขำดำนหลงคลง

สนคำ แตหองมดเพรำะไมมไฟฟำแสงสวำง เมอทดลองกดสวตชกยงคงมดอย

จงเดนไปยงแผงไฟฟำและ ON เบรกเกอรทระบปำยวำ “แสงสวำง” ทงหมด

ชำงคนแรกถอเครองปอกสำยในมอขวำและสำยโคมไฟในมอซำยเกด

ชอกทนทจำกไฟฟำทท�ำใหกลำมเนอหดตวและมอยงจบสำยมไฟฟำอย ขณะ

นนผควบคมงำนเหนแสงสวำงกลบมำ จงรบไปยงแผงไฟฟำและโยกเบรกเกอร

ให OFF เมอไฟฟำหยดไป ชำงไฟฟำกหลนลงจำกบนไดและสลบไป หลงจำก

รถพยำบำลมำถงและไดปฐมพยำบำลขนตน มอทงคเปนแผลพพองและไหม

ลกถงกระดกตำมรปท 10 นบวำยงโชคดทรอดชวต แตตองท�ำกำยภำพบ�ำบด

และสญเสยควำมรสกในกำรสมผสไป ซงเหตกำรณเชนนจะไมเกดขนหำกม

กระบวนกำรลอกและตดปำยเตอน

รปท 10 นวมอของชางไฟฟาไหมถงกระดกจากการชอกดวยไฟฟา

3. การท�าใหมไฟฟาใหม

หลงจำกท�ำงำนหรอบ�ำรงรกษำเสรจแลวและอปกรณพรอมทจะท�ำงำน

ปกต ผปฏบตงำนทไดรบมอบหมำยจะตองท�ำใหพนทรอบเครองจกรหรอ

อปกรณปลอดภยและไมมใครสมผสกบไฟฟำได อกทงวสดตำง ๆ เชน บนได,

กลองเครองมอ จะตองเอำออกจำกพนท และตดตงอปกรณก�ำบงตำง ๆ

จนครบถวน หลงจำกนนจงปลดลอกและเอำปำยเตอนออกแลวจงจำยไฟฟำให

แกเครองจกรหรออปกรณตอไปไฟฟาสาร

32

นายบญถน เอมยานยาว

ไฟฟากาลงและอเลกทรอนกสกาลง

Power Engineering& Power Electronics

เครองตรวจสอบขวเตารบชนดมสายดนฝมอคนไทย

“คณมนใจไดอยางไรวา เตารบทบานคณตอระบบสายดนถกตอง ?”

คาถามงาย ๆ แตการทดสอบเพอหาคาตอบกลบย งยาก เพราะการสงเกตจากภายนอกจะไมมทางรเลยวา ผรบเหมาทาการตอสายไฟถกตองหรอไม แมจะมข อกาหนดเรองสของสายไฟตามมาตรฐาน มอก.

(ตารางท 1) แตหลายครงทเราพบวาผรบเหมามการใชสายไฟสอน ตามแตจะหาไดมาใชอยเสมอ หรอแมจะมการใชสของสายไฟตามมาตรฐาน แตกไมไดรบประกนวาจะมการเดนสายตามสทถกตอง และถามสายหลดหรอหลวมกไมสามารถสงเกตได

ขณะทหลายคนอาจเลอกทดสอบโดยการใชไขควง

ลองไฟแตะทขวรบแตละขวกทดสอบไดเพยงวา ขวมไฟคอขว L แตไมสามารถระบไดวา ขวไหนคอขว N หรอขว G และถ ามสายหลดหรอหลวมกไม สามารถตรวจสอบได

ทางเลอกทไมคอยมคอ การใชเครองตรวจสอบขวสาเรจรป เชน Loop Impedance Tester หรอเครอง Outlet Polarity Tester ซงตองนาเขาจากตางประเทศและมราคาแพง ไมเหมาะสมถาจะซอมาใชทดสอบเอง

ดวยฝมอและมนสมองของคนไทย ทาใหมการประดษฐเครองตรวจสอบขวเตารบชนดมสายดน (EASY CHECK OUTLET) ทใชงานงาย เพยงแคเสยบสายเขากบเตารบชนดมสายดน เครองกจะบอกสถานะการตอสายของเตารบตวนนไดทนทดวยไฟ LED ทสาคญนอกจากการใชงานงายแลว ราคากถกแสนถก ตนทนการผลตตอชนสาหรบตนแบบนนไมรวมคาแรง ไมนาจะเกน 100 บาท เพราะใชวสดอปกรณทไมแพงและซบซอนมากนก แตในความเปนจรงหากตองผลตเพอจาหนาย คาดวาตนทนตอชนนาจะตากวาน เพราะผลตในปรมาณมาก (รปท 1)

รปท 1 เครองตรวจสอบขวเตารบชนดมสายดน

สสสสสสสสาาาาาาาายยยยยยยไไไไไไไไไไฟฟฟฟฟฟฟฟฟสสสสสสสสสสสาาาาาาาหหหหหหหหหรรรรรรรรรบบบบบบบบ ขวททมมมมมมไฟ (L)

ขวนววววววววทททททรล (N)))))))) ขข อออออออ ขขวววววสสสายดน G หรอออออ

สสสสสสสสขข ))ของสายไไฟ(มมมมมมมอออก.11-2533111ดดาาาาาาาา

เทาออน

เเเขขขยยยยวววแแแแถบเหลอง

)สสสของสาายยไฟ(มอก.11-2549)นาตาล

ฟา (((นนนาาาาเงน)เขยยยยวววแแแถบเหลออองงง



คณจรนทร หาลาภ วศวกรไฟฟา 7 กองวจยและพฒนา ฝายวจยและพฒนา การไฟฟานครหลวง เจาของสงประดษฐชนน เปดเผยวา เหตผลทคดสงประดษฐนขนมานนเกดจากคณสกจ เกยรตบญศร ผอานวยการฝายวจยและพฒนา ไดบอกเลาถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนเกยวกบความปลอดภยของผใชไฟฟา ซงมขาวอบตเหตเกยวกบไฟฟาดด ไฟฟาชอรตออกมามากมาย ซงเกดจากการตดตงทไมถกตองตามมาตรฐาน อกทงเครองตรวจสอบขวเตารบสาเรจรปยงไมมผลตในประเทศไทย จงไดลองศกษาและประดษฐเครองตนแบบทวาขนมา และนาไปทดลองใช เพอใหมนใจวาสามารถใชงานไดจรง

ลกษณะการเกดโอกาสการเขาสายผด ไมครบ หรอสลบสายกนทขวเตารบ ซงจะทาใหเกดอนตรายตอชวตและทรพยสนนนเกดขนไดหลายกรณ สาหรบสงประดษฐนสามารถตรวจสอบได 7 กรณ (ตารางท 2)

ดวยคณประโยชนมากมาย ผลงานชนนจงคว ารางวลชนะเลศ “รางวลสภาวจยแหงชาต : รางวลผลงานประดษฐคดคนประจาป 2554 : รางวลประกาศเกยรตคณสาขาวศวกรรมศาสตรและอตสาหกรรมวจย” จากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) เปนเครองยนยนในความสามารถของคนไทยทไมไดดอยกวาชาตใด (รปท 2)

ตารางท 2 แสดงผลการอานคาทวดไดจากเครอง

รปท 2 นายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร มอบรางวลประกาศเกยรตคณใหแก คณจรนทร หาลาภ


34

น.ส.นพดา ธรอจฉรยกลอเมล : [email protected]

ไฟฟาก�าลงและอเลกทรอนกสก�าลง


มาตรฐานการทดสอบอารกภายใน (ตอนท 1)

บทความนกลาวถงวธการทดสอบอารกภายใน

ส�าหรบสวตชเกยรและคอนโทรลเกยรทมเครองหอห ม

เปนโลหะในระบบไฟฟากระแสสลบ ซงมพกดแรงดน

สงกวา 1 กโลโวลตจนถง 52 กโลโวลต ตามมาตรฐาน

IEC 62271-200 เรอง “AC metal-enclosed switchgear

and controlgear for rated voltages above 1 kV and

up to and including 52 kV”, ภาคผนวก ก. (Annex

A : Internal fault – Method for testing the metal -

enclosed switchgear and controlgear under conditions

of arcing due to an internal fault) พรอมมภาพจากแหลง

ขอมลอน ๆ เพมเตมจากทระบในมาตรฐาน เพอใชประกอบ

การอธบายตามเนอหาของมาตรฐานใหเขาใจไดชดเจนยงขน

บทความนแบงเปน 3 ตอน โดยในตอนท 1 น

ประกอบดวย บทน�า และลกษณะการเขาถงอปกรณ ตอน

ท 2 ใหรายละเอยดในการเตรยมการทดสอบ สวนในตอนท

3 กลาวถง กระแสไฟฟาและแรงดนไฟฟาทดสอบ ขนตอน

การทดสอบ เกณฑการยอมรบ รายงานผลการทดสอบ และ

ตวอยางการระบระดบชนการทนอารกภายใน

1.บทน�ำการทดสอบอารกภายในส�าหรบสวตชเกยรและ

คอนโทรลเกยรทมเครองหอหมเปนโลหะ มวตถประสงค

เพอพจารณาระดบการปองกนอนตรายจากการเกดอารก

ภายใน ส�าหรบผทอยใกลเคยงกบบรเวณทตดตงสวตชเกยร

และคอนโทรลเกยรตามสภาพการใชงานปกต ซงสภาพ

การใชงานปกตในทนหมายถง สวตชเกยรและคอนโทรล

เกยรทมเครองหอหมเปนโลหะนนมอปกรณสบ-ปลดไฟฟา

แรงสง ซงสวนทใชตด-ตอสามารถชกออกมาได รวมถงม

มเตอรและเครองมอวดทตองอานคาบรรจอยภายใน เปนตน

ถามการใชงานในลกษณะดงกลาวกจ�าเปนตองเปดฝาครอบ

หรอประตออก ซงการทดสอบจะท�าในขณะทฝาครอบ

หรอประตนนเปดออกดวย แตการบ�ารงรกษา การถอด

หรอการเปลยนอปกรณ เชน ฟวสแรงสง หรออปกรณ

ทสามารถถอดออกไดอน ๆ ไมถอวาเปนการใชงานปกต

อารกภายในสวตชเกยรและคอนโทรลเกยรท

มเครองหอห มเปนโลหะสามารถเกดขนไดหลายจด

ซงแตละจดอาจใหผลทางกายภาพแตกตางกน เชน

พลงงานอารกทเกดจากการอารกทฉนวนของเหลวภายใน

เครองหอหม จะท�าใหเกดความดนสงและความรอนสง

จนสงผลใหเกดความเครยดทางกลและทางความรอนตอ

อปกรณและวสด ซงพลงงานอารกทไดรบนนอาจท�าให

เกดกาซหรอไอออกมาภายนอกเครองหอหมได

การก�าหนดระดบการป องกนอาร กภายใน

พจารณาจากผลการเกดความดนสงทกระท�าตอแผนปด

ประต ชองอานคา หรอชองระบายอากาศ รวมถงผลของ

ความรอนเนองจากอารกทมตอเครองหอหม หรอกาซ

รอนและสะเกดทออกมาจากเครองหอหม แตการเกด

อารกตองไมท�าความเสยหายตอชองกนภายใน (Internal

Partition) และตองไมสามารถเขาถงแผนกน (Shutter)

ไดในสภาพการใชงานปกต

หมายเหต ในมาตรฐานนยงไมพจารณาครอบคลม

ไ ป ถ ง ผ ล ข อ ง อ า ร ก ภ า ย ใ นท เ ก ด ใ น ช อ ง หน ง

(Compartment) ทมตออกชองหนง



การทดสอบอารกภายในทจะกลาวถงตอไปน

มวตถประสงคเพอพจารณาระดบการปองกนอนตราย

ส�าหรบบคคลในกรณเกดอารกภายในเทานน โดยไมรวม

ผลกระทบทท�าใหเกดอนตรายอน ๆ เชน อนตรายจาก

กาซพษทเกดขนภายหลงการเกดอารก เปนตน ในกรณ

นตองพจารณาถงการอพยพออกจากจดเกดเหตและการ

ระบายกาซออกจากชองสวตชเกยรดวย และมาตรฐานน

จะไมครอบคลมถงอนตรายจากการลามของเปลวอารก

ไปยงวสดอปกรณทตดไฟไดในบรเวณทตดตงสวตชเกยร

และคอนโทรลเกยรทมเครองหอหมเปนโลหะนน

2.ลกษณะกำรเขำถงอปกรณ (Types of accessibility)2.1 สวตชเกยรและคอนโทรลเกยรทมเครองหอหม

เปนโลหะ (ยกเวนทตดตงบนเสา)

การเขาถงสวตชเกยรและคอนโทรลเกยรทม

เครองหอหมเปนโลหะ อาจแบงการเขาถง ณ สถานท

ตดตงไดเปน 2 ลกษณะ คอ

ลกษณะการเขาถงแบบ ก การเขาถงในสถานท

ซงจ�ากดเฉพาะเจาหนาทผมอ�านาจเทานน

ลกษณะการเขาถงแบบ ข การเขาถงในสถานทซง

ไมจ�ากด รวมทงบรเวณสาธารณะ

จากการแบงลกษณะการเขาถงในแบบ ก และ

แบบ ข ขางตน ท�าใหมการทดสอบแตกตางกน 2 แบบ

ตามทอธบายในหวขอ 3.3

สวตชเกยรและคอนโทรลเกยรทมเครองหอหม

เปนโลหะอาจมลกษณะการเขาถงแตกตางกนในแตละ

ดานของเครองหอหมกได ซงผผลตตองก�าหนดดานหนา

ของเครองหอหมอยางชดเจน โดยทการก�าหนดอกษรยอ

เพอระบดานแตละดานของเครองหอหมเปนดงน

F ส�าหรบดานหนาของเครองหอหม (Front side)

L ส�าหรบดานขางของเครองหอหม (Lateral side)

R ส�าหรบดานหลงของเครองหอหม (Rear side)

2.2 สวตชเกยรและคอนโทรลเกยรทมเครองหอหมเปน

โลหะทตดตงบนเสา

ลกษณะการเขาถงแบบ ค การเขาถงซงจ�ากดโดย

ระยะการตดตงทไมสามารถเขาถงได

ความสงต�าสดในการตดตงทยอมรบไดต อง

ก�าหนดโดยผผลต

3.กำรเตรยมกำรทดสอบ (Test arrangement)3.1 ทวไป

การเตรยมการทดสอบตองปฏบตดงน

- ตวอยางทดสอบตองตดตงอปกรณภายในครบ

ถวน อนญาตใหใชสวนประกอบภายในทจ�าลองขนได ถาม

ปรมาตรและวสดภายนอกเหมอนกบสวนประกอบของจรง

และไมมผลกระทบตอสวนส�าคญและวงจรการตอลงดน

- ตองท�าการทดสอบในแตละชองทมสวนประกอบ

ของวงจรหลกอยภายใน กรณทสวตชเกยรและคอนโทรล

เกยรประกอบจากหนวยยอยทแยกตางหาก ตวอยางทดสอบ

ตองประกอบจากหนวยยอย 2 หนวยตอเขาดวยกนเหมอน

เมอใชงาน และอยางนอยตองท�าการทดสอบทกชองทอย

ปลายของสวตชเกยรและคอนโทรลเกยรซงจะอยตดกบ

อนดเคเตอร แตอยางไรกตาม ถาดานทตอกบหนวยยอย

ทอยตดกนมความแขงแรงตางกบอกดานทเปนสวนปลาย

สดของสวตชเกยรและคอนโทรลเกยร ตวอยางทดสอบ

ตองประกอบจากหนวยยอย 3 หนวย และทดสอบใน

ชองตาง ๆ ซ�าในหนวยยอยทอยตรงกลางดวย

หมายเหต หนวยยอยทแยกตางหาก (Stand alone unit)

อาจอย ในเครองหอห มเดยวทมการจดวางอปกรณใน

แนวราบหรอแนวดง (เปนชน ๆ)

- กรณอปกรณตดตงบนหวเสา ตองตดตงตวอยาง

ทดสอบเหมอนการใชงานจรงทความสงอยางต�าตามทผ

ผลตก�าหนด และตองตดตงตควบคม และ/หรออปกรณ

เชอมตอทางไฟฟาและ/หรอทางกลมายงโคนเสาดวย (ถาม)

- ตวอยางทดสอบตองตอลงดนทจดทเตรยมไว

- ตองท�าการทดสอบในชองทไมเคยเกดอารกมากอน

หรอถาชองนนเคยเกดอารกมาแลว ตองอยในสภาพทไม

สงผลกระทบตอผลการทดสอบ

- ในกรณทมชองทบรรจของเหลว (นอกเหนอจาก

SF6) ตองท�าการทดสอบโดยบรรจของเหลวนนตามพกด

บรรจทระบ (+10%) และยอมใหใชอากาศแทน SF6 ได

ตามพกดบรรจทระบ (+10%)

หมายเหต ถาท�าการทดสอบโดยใชอากาศแทน SF6 จะท�าให

เกดความดนแตกตางออกไป

(โปรดตดตามตอฉบบหนา)


36

นายกตตกร มณสวาง กองวจย การไฟฟาสวนภมภาค

ไฟฟาก�าลงและอเลกทรอนกสก�าลง


ปจจยทมผลกระทบตออายการใชงานของคาปาซเตอรแรงต�า (ตอนท 1) บทน�ำ

คาปาซเตอรแรงต�าจดเปนอปกรณไฟฟาหลกทมการใชงานกนอยาง

แพรหลาย โดยมใหเลอกตดตงใชงานทงแบบ Indoor และ Outdoor และ

นยมตดตงเปน 2 แบบ คอ แบบถาวร (Fixed Type) ซงเหมาะกบการใช

งานในระบบทมโหลดคงทและแบบสวตชชง (Switched Type) ซงเหมาะกบ

ระบบทโหลดมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การตดตงคาปาซเตอรแรงต�าม

จดมงหมายเพอใชในการปรบปรงคา Power Factor ของระบบไฟฟาใหดขน

ชวยลดคาความสญเสยในระบบไฟฟา ตลอดจนชวยควบคมระดบแรงดนไฟฟา

ใหอยในเกณฑมาตรฐาน บทบาททส�าคญของคาปาซเตอรแรงต�านเองทท�าใหม

การพฒนาศกยภาพของคาปาซเตอรแรงต�ามาอยางตอเนอง เพอผลในการยด

อายการใชงานและลดขอบกพรองตาง ๆ ทเคยเกดขนในอดต

รปท 1 ตวอยางคาปาซเตอรแรงต�า

ในอดตทผานมามการใชฉนวนทเปนของเหลวรวมกบสาร Poly-

Chlorinated Biphenyl (PCB) ในกระบวนการผลตคาปาซเตอรแรงต�า

แตเนองจากสาร PCB เปนสารประกอบทเปนพษและยอยสลายทอณหภม

สงเทานน จงไมสามารถยอยสลายไดตามธรรมชาต การสะสมของ

สาร PCB อนเปนผลสบเนองจากการผลตคาปาซเตอรแรงต�ากลายเปน

ตนเหตทส�าคญของปญหาทางดาน

ส งแวดล อม จ งมความพยายาม

จากหลายหนวยงานทจะลดการใช

สาร PCB ใหนอยลง โดยการพฒนา

กร รมว ธ ก า รผล ต แล ะห นม า ใ ช

เทค โนโลย แนว ใหม ท ไ ม จ� า เป น

ตองพงพาสาร PCB อนเป นทมา

ข อ ง ค า ป า ซ เ ต อ ร แ ร ง ต� า แ บ บ

Dry Type หรอ Solid Insulation

ความส�าเรจของการน�าเทคโนโลย

สมยใหมมาใชงานยงใหผลลพธทด

ในดานการลดคา Dielectric Loss

ในตวคาปาซเตอรแรงต�าใหนอยลงและ

ท�าใหอายการใชงานยาวนานขน

อย า ง ไ ร กตาม การพฒนา

สวนประกอบตาง ๆ ของคาปาซเตอร

แรงต� าแบบ Dry Type ยงคงม

ข อจ� ากดท เกดข นจากข อขดแย ง

ระหวางคณภาพของคาปาซเตอรแรง

ต�าทผลตขน และกลไกการลงทนทาง

ดานการตลาด กลาวคอ คาปาซเตอร

แร งต� า ท ม คณภาพส ง อ าจ ไม ไ ด

รบการยอมรบจากผ บร โภคด วย

เหตผลทางด านราคาท ส ง เ กนไป

และดวยเหตผลทางดานการตลาด

นเอง จงท�าใหคาปาซเตอรแรงต�าท

ผลต ขนจากบรษทผ ผลตมความ

หลากหลายของวสดท ใช เป นส วน

ประกอบหลก อาท Paper, Ceramic,



Metallized - Film, Electrolytic และ Cryogenic เปนตน

การเลอกใชวสดทแตกตางกนนเองมผลท�าใหอาย

การใชงาน การระบายความรอน และความทนทานตอ

สภาพการใชงานมความแตกตางกน ดงนน ในความเปน

จรงจงยงคงพบปญหาการช�ารดเสยหายของคาปาซเตอร

แรงต�าอย ซงสาเหตของการช�ารดนนมปจจยแวดลอม

หลายประการเปนตวก�าหนดรวมดวย อาท การตดตง

คาปาซเตอรแรงต�าทไมเหมาะสม การเปด -ปดวงจร

(Trip-Reclosed) ของอปกรณปองกนระบบไฟฟาอยาง

รวดเรวหรอบอยครง การใชงานในพนททมอณหภม

แวดลอมสงเกนเกณฑมาตรฐาน และปญหาแรงดนไม

สมดลหรอ Harmonic ในระบบไฟฟา เปนตน

รปท 2 ตวอยางการช�ารดของคาปาซเตอรแรงต�า

โครงสรำงของคำปำซเตอรแรงต�ำสวนประกอบอยางง ายของคาปาซเตอรแรงต�า

แบบ Dry Type จะประกอบไปดวยขวอเลคโตรดซงม

ลกษณะเปนแผนโลหะบาง ๆ จ�าพวก Aluminum Foil

วางซอนทบกบฉนวนไดอเลคตรกชนด Polypropylene

เปนชน ๆ แลวมวนเขาดวยกนเปน Element ยอย

ซงแตละ Element ยอยกจะถกหอหมไวดวยฉนวน Resin

หลงจากนนจงบรรจไว ในกระบอกโลหะหรอพลาสตก

อกชนหนง คาปาซเตอรแรงต�าหนงตวจะประกอบไป

ดวยหลาย ๆ Element ยอยมาตอเขาดวยกนเพอใหไดขนาด

ตามทตองการ และโดยทวไปคาปาซเตอรแรงต�ามกนยม

ตอใชงานเปนแบบ Delta

รปท 3 การเรยงตวซอนกนระหวางแผนไดอเลคตรก

กบแผนขวอเลคโตรดดวยเทคนค End Spray

แผนขวอเลคโตรดในแตละชนจะถกจดเรยงให

วางเหลอมกนเพอหลกเลยงปญหาการลดวงจรระหวาง

แผนขวอเลคโตรดทอยในชนตดกน และใชเทคนคการขยาย

แผนขวอเลคโตรดใหยดออกสลบกนในแตละชน เพอใชเปน

ตวกลางในการเชอมตอกบ Element ยอยอน ๆ ซงเทคนค

นเปนการจดเรยงตวแบบ “End Spray” ดงแสดงในรปท

3 โครงสรางของคาปาซเตอรแรงต�าสามารถท�าใหมพกด

แรงดนใชงานเพมขนดวยการเพมความหนาของแผนฉนวน

ไดอเลคตรก เทคนคนจะท�าให Dielectric Stress ของ

แผนฉนวนไดอเลคตรกมคาลดลง อยางไรกตาม การเพม

ความหนาของแผนฉนวนไดอเลคตรกนจะท�าใหประสทธภาพ

ในการระบายความรอนลดลง และมผลตอโครงสรางของ

คาปาซเตอรแรงต�าทอาจใหญเกนไป


38

ภายในแตละ Element ยอยจะม Fuse Link

ตดตงอย ด านในส�าหรบเปนระบบปองกนกระแสเกน

นอกจากนนยงมการออกแบบใหสามารถตดการจายไฟให

แก Element ยอย ในกรณทความดนภายในกระบอกเพม

สงขน โดยใชเทคนคการเพมแผน Metallic Disc ดงแสดงใน

รปท 5 ความดนภายในทเพมขนนเกดจากการลดวงจร

ระหวางแผนขวอเลคโตรดจนเกดการสะสมความรอน และ

เมอระบายความรอนไมทนกจะเกดความดนทสามารถ

ดนแผน Metallic Disc ใหสมผสกบขวโลหะทจายไฟ

ใ ห E l e m e n t ย อ ย จ น เ ก ด ก า ร ล ด ว ง จ ร แ ล ะ

ท�าให Fuse Link ขาด ในบางผ ผลตอาจใชเทคนค

การควบคม ให เ ก ดการขยายต ว เฉพาะต� าแหน ง

ท ส า ม า ร ถถ ก ด น อ อก จนก ร ะท ง ต ด ก า ร จ า ย ไ ฟ

ใหแก Element ยอยไดโดยไมจ�าเปนตองใชแผน Metallic

Disc ทงนเพอลดความรนแรงจากความผดปกตทเกดขน

ภายในกระบอกไมใหลกลามไปยงสวนประกอบอน ๆ

โครงสร างทส�าคญของคาปาซเตอร แรงต�าอก

สวนหนงคอ Discharge Resistor ซงจะท�าหนาทตอเมอ

คาปาซเตอรแรงต�าถกปลดออกจากระบบไฟฟา โดยจะชวย

ในการคายประจออกเพอท�าใหแรงดนไฟฟาทตกคางอยม

คาลดลงจนอยในเกณฑทปลอดภยตามระยะเวลาทก�าหนด

ซงปกต Discharge Resistor นจะตอครอมระหวาง

ขวไฟฟาทจายไฟใหแก Element ยอยหรออาจจะตอทขว

ไฟฟารวมหลงจากน�า Element ยอยมาตอเขาดวยกนเปน

Unit อยในตวถงเดยวกนแลวกได

(ก) โครงสรางแบบเพมแผน Metallic Disc

(ข) โครงสรางแบบขยายตวเฉพาะบางต�าแหนง

รปท 5 ตวอยางโครงสรางภายในของ Element ยอย

มำตรฐำน IEC 60831มาตรฐานเกยวกบคาปาซเตอรแรงต�ามอยหลาย

มาตรฐานทไดรบการยอมรบและกลาวถงทง IEC, ANSI

และ NEMA แตในทนจะกลาวถงมาตรฐาน IEC 60831

(Shunt power capacitors of the self-healing type

for A.C systems having a rated voltage up to and

Including 1,000 V) เปนหลก เนองจากประเทศไทย

ใชมาตรฐานนในการอางอง มาตรฐาน IEC 60831

อธบายถงแนวทางในการออกแบบคาปาซเตอรในระดบ

แรงดนไฟฟาไมเกน 1,000 V ทความถ 50 Hz หรอ

60 Hz โดยเนอหาภายในมาตรฐานมประเดนส�าคญ

ทตองพจารณาในการใชงานดงน

- คาปาซเตอรจะตองสามารถใชงานภายใต

อณหภมแวดลอมทสงตาม Category ทก�าหนดไวใน

ตารางท 1 ไดโดยไมช�ารดเสยหาย นอกจากนนยงตอง

สามารถใชงานทอณหภมต�า ๆ ไดดวย โดยมาตรฐาน

IEC 60831 ระบไว 5 คา คอ +5 0C, -5 0C, -25 0C,

-40 0C และ -50 0C

รปท 4 ตวอยางโครงสรางของคาปาซเตอรแรงต�า



ตารางท 1 คาอณหภมแวดลอมสงสดทยอมใหใชงาน ตารางท 2 คาแรงดนไฟฟาใชงานทยอมรบไดในขณะ

ทตอคาปาซเตอรเพอใชงานทความถตามพกดใชงาน

- เมออยภายใตพกดแรงดนไฟฟาและความถ

ใชงานปกต (ไมรวมผลในขณะเกดสภาวะ Transient

และ Harmonic) คาปาซเตอรตองสามารถท�างาน

ทกระแส 1.3 เทาของพกดกระแส (r.m.s.) ใชงานปกต

ไดอยางตอเนองโดยไมช�ารดเสยหาย

- ค าป า ซ เ ต อ ร จ ะ ต อ ง ส าม า รถ จ า ย ค า

Reactive Power สงสด หรอ Maximum Overload ได

1.35 เทาของพกด kVAR ทก�าหนดไว

- คาปาซเตอรตองสามารถใชงานไดตามปกตภาย

ใตสภาวะของแรงดนไฟฟาทเปลยนแปลงตามตารางท 2

ภายในระยะเวลาทก�าหนด

Ambient temperatureoC

SymbolMaximum Highest mean over any period of

24h 1 year

30 2035 2540 3045 35

ABCD

40455055

TypeVoltage

factor x UNr.m.s.

Maximumduration

Power frequencyPower frequencyPower frequencyPower frequencyPower frequency

Continuous8 h in every 24 h

30 min in every 24 h5 min1 min

1 , 001 , 101 , 151 , 201 , 30

- คาปาซเตอรตองไมเกดการช�ารดเสยหาย

อนเนองมาจาก Partial Discharge ในขณะทอณหภม

แวดลอมขณะใชงานเปนไปตามทก�าหนดในตารางท 1

- คาปาซเตอรจะตองสามารถก�าจดหรอลดระดบ

แรงดนไฟฟาทตกคาง (Residual Voltage) ใหเหลอ 70

Volts หรอนอยกวาคายอด (Peak) เรมตนของแรงดน

ไฟฟา r.m.s (√2 เทาของ UN) ภายในระยะเวลา 3 นาท

- คาปาซเตอรจะตองสามารถทนตอสภาวะการ

จายไฟ (Energization) ในขณะทมแรงดนไฟฟาตกคาง

อยไมเกน 10 % ของพกดแรงดนใชงานปกตได โดยไม

ช�ารดเสยหาย

คาปาซ เตอร จะต อง ไม ช� า ร ด เส ยหายจาก

แรงดนไฟฟาเกนในสภาวะ Transient ทมขนาด

คายอด (Peak) ไมเกน 2√2 เทาของพกดแรงดนไฟฟา

r.m.s และมระยะเวลาทเกดแรงดนไฟฟาเกนสงสดไมเกน

1/2 cycle หรอไมเกน 10 ms ในระบบความถ 50 Hz

สำเหตกำรช�ำรดของคำปำซเตอรแรงต�ำเนองจากคาปาซเตอร แรงต�ามส วนประกอบ

ต าง ๆ ทผลตขนจากวสดหลายประเภท ดงนน

ในการออกแบบจงตองใหทก ๆ สวนสามารถท�างานได

อยางสอดคลองกน การช�ารดทสวนใดสวนหนงจะสงผล

กระทบตอการท�างานของสวนอน ๆ และกลายเปนสาเหต

หนงทท�าใหคาปาซเตอรแรงต�าเกดการช�ารดเสยหายจน

ใชงานไมไดในเวลาตอมา นอกจากนนยงพบวาผลจาก

การทคาปาซเตอรแรงต�าไมสามารถระบายความรอนท

สะสมอยภายใน Element ยอยออกสภายนอกตวถงได

ทน หรอทเราเรยกวา “Thermal Runaway” กนบเปน

อกสาเหตหนงของการช�ารดเชนกน ดงนน การจะยด

อายการใชงานของคาปาซเตอรแรงต�าใหไดตามทก�าหนด

ไวในมาตรฐาน จ�าเปนจะตองท�าการปรบปรงแผนฉนวน

ไดอเลคตรกใหสามารถระบายความรอนทสะสมอยภายใน


40

ออกสภายนอก โดยผานตวถงไดอยางทนทวงท ซงในความเปนจรงแผน

ฉนวนไดอเลคตรกทมความบางมาก ๆ มกระบายความรอนไดด แตจะ

ไมทนตอคา Dielectric Stress ในการออกแบบคาปาซเตอร

แรงต�าจงจ�าเปนตองประเมนคา Maximum Dielectric Stress

เนองจากคาดงกลาวจะใชอางองจดเบรกดาวนของวสดทใชเปนฉนวน

ไดอเลคตรก โดยสามารถค�านวณหา Dielectric Stress (MV/m)

ได จากความสมพนธ ระหว างค าแรงดนไฟฟาทตกคร อมฉนวน

ไดอเลคตรกและความหนาของแผนฉนวนไดอเลคตรก

จ า ก ส ม ก า ร ด ง ก ล า ว เ ร า จ ะ พ บ ว า ย ง แ ผ น ฉ น ว น

ไดอเลคตรกมความหนามากกจะยงทนตอคา Dielectric Stress

ไดมาก แตกตองไมลมวาความหนาของแผนฉนวนไดอเลคตรก

มผลท�าใหเกดการสะสมความรอนมากขนตามไปดวย ในกรณ

เ ช นน อ าจแก ไ ขป ญหา โดยการ เล อกว สด ท ใ ช ท� า เป นแผ น

ฉนวนไดอเลคตรกใหเหมาะสมตอการระบายความรอน ซงโดย

ทวไปแลวผ ผลตแตละรายจะตองท�าการทดสอบหวขอ Thermal

Stability Test เพอเปนการพสจนประสทธภาพการระบายความรอนของ

คาปาซเตอรแรงต�าเพอใหอยในเกณฑมาตรฐานทผผลตนน ๆ ใชอางอง

และจากผลงานวจยของสถาบน Electric Power Research Institute

(EPRI) แสดงใหเหนวา ความหนาของแผนฉนวนไดอเลคตรกท 8

Microns ใหผลลพธทดกวาความหนาขนาดอน ทงในดานการทนทาน

ตอความรอนในขณะใชงาน เปอรเซนตการเปลยนแปลงคา Power

Factor ของแผนฉนวนไดอเลคตรก และเปอรเซนตการเปลยนแปลง

คา Capacitance

รปท 6 คาความหนาของแผนฉนวนไดอเลคตรกตอ

เปอรเซนตการเปลยนคา Capacitance

รปท 7 คาความหนาของแผนฉนวนไดอเลคตรกตอ

เปอรเซนตการเปลยนคา Power Factor

(โปรดตดตามตอฉบบหนา)



นายธนากร ฆองเดช ภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

อเมล : [email protected]

อปกรณและการตดตงเครองรบสญญาณรายการโทรทศนผานดาวเทยม (ตอนท 2 : การออกแบบและเลอกอปกรณส�าหรบดาวเทยมหลายดวงและ / หรอจดรบชมหลายจด)

จากตอนแรกทไดน�าเสนอถงความส�าคญตาง ๆ ของอปกรณการ

รบสญญาณรายการโทรทศนผานดาวเทยมไปแลวนน ผอานจะไดความร

เบองตนและสามารถเขาใจการท�างานของอปกรณเพอรบชมรายการผาน

เครองรบสญญาณรายการดาวเทยมได บทความนน�าเสนอวธการตออปกรณ

เพมเตมแกผใชทมความตองการจะรบชมรายการอนหลากหลาย ทมาจาก

ดาวเทยมมากกวา 1 ดวง หรออยากจะรบชมมากกวา 1 จดในทพกอาศย

รวมถงตวอยางการตออปกรณใชงานเพอใหเหมาะสมตอความตองการของผใช

ยานความถและระบบการออกอากาศรายการตาง ๆ ทรบชมผานสญญาณดาวเทยมนนรบชมไดสองยาน

ความถคอ C-Band (3.4GHz ถง 4.2GHz) และ Ku-Band (10.7GHz

ถง 12.75GHz)

ตวอยางรายการทออกอากาศผานทางดาวเทยมไดรบความนยม

เปนดงน

Thaicom C-Band ชองฟรทวของไทยและประเทศอน ๆ

Thaicom Ku-Band ชองการศกษา ไมมการเขารหส สามารถรบชม

ไดจากทกเครองรบ, ชองรายการบนเทงและฟรทวไทย ตองใชเครองรบทม

การถอดรหสจงจะสามารถรบชมได

NSS6 Ku-Band รายการการเมองและรายการบนเทงบางชอง ไมม

การเขารหส สามารถรบชมไดจากทกเครองรบ

นอกจากนในเขตประเทศไทยยงสามารถรบชมรายการทออกอากาศจาก

ดาวเทยมอน ๆ ไดอกดวย เชน ดาวเทยม Telkom, Palapa, และ Chainasat

ฯลฯ ซงในดาวเทยมบางดวงนนไดออกอากาศรายการทมความคมชดสง (High

Definition) และเปนรายการฟรทว

อปกรณทใชโดยทว ๆ ไป(1) จานและ LNB

เพอรบชมรายการดาวเทยม

มากกวา 1 ดวงนนตองตดตง LNB

เพมตามความเหมาะสม แตอาจไม

จ�าเปนตองตดตงจานรบสญญาณเพม

เชน ในกรณทประสงคจะรบสญญาณ

จากดาวเทยมสองดวงทมต�าแหนง

ไมหางกนมากนก ดาวเทยมทมก

นยมรบชมกน ไดแก Thaicom (มทง

C-band และ Ku-Band) และดาวเทยม

NSS6Ku (รายละเอยดชองรายการ

คราว ๆ อยหวขอ ยานความถและ

ระบบการออกอากาศ)

รปท 1 การตดตง LNB 2 ตว และ

จานเพยงจานเดยว

เพอรบสญญาณจากหลายดาวเทยม

(Thaicom และ NSS6Ku)

ไฟฟาสอสารและคอมพวเตอร

Communication Engineering& Computer


42

รปท 2 ภาพดานหนาจานทรบสญญาณจากดาวเทยม

Thaicom โดยตรง และตดตง LNB เพมเตมรบ

สญญาณดาวเทยม NSS6Ku

รปท 1 แสดงการตดตง LNB กบจานขนาด

5.5 ฟต สามารถตดตง LNB 2 ชนด โดย LNB

แบบสองความถ C-band/KU-band ตดตงทจดโฟกส

ของจานเพอรบสญญาณจากดาวเทยม Thaicom และ

LNB. ในยาน Ku-Band ตดตงทจดหางจากจดโฟกส

ของจานเลกนอย (โดยใชอปกรณจบยดเพมเตม)

เพอรบสญญาณจากดาวเทยม NSS6 ภาพดาน

หนาจานแสดงในรปท 2

(2) Digital Satellite Equipment Control

(Diseq C Switch)

หนาจานดาวเทยมแบบ C Band

LNB C+KU for Thaicom

LNB KU for NSS6

รปท 3 Diseq C Switch

เป นอปกรณ สวตช ท เคร อ งรบ ใช เล อก

เชอมตอกบ LNB ตวใดตวหนงจากหลาย ๆ ตว (โดย

เชอมตอผานสายน�าสญญาณ) โดยทวไปสามารถเลอก

ตอรบชมไดมากถง 4 LNB โดยผใชตองตงคาใน

เครองรบใหสมพนธกบสวตชตดตอน ตวอยางเชน

หากให Thaicom C-Band อยทขว A Thaicom

Ku-Band อยทขว B และยาน NSS6 Ku Band

อยทขว C ตองเขาไปตงคาในโปรแกรมของเครอง

รบสญญาณ เพอใหเลอกสญญาณจากดาวเทยมได

ถกตอง (ดรปการตดตงในหวขอ การรบชมรายการท

จดเดยวดรายการจาก LNB หลาย ๆ ตว)

รปท 4 Multi Switch 4x8

เปนอปกรณสวตชตดตอสญญาณระหวาง LNB

กบเครองรบ คลายกบกรณ Diseq แตสามารถรองรบ

เครองรบไดมากกวา 1 เครอง โดยทวไปมหลายแบบ เชน

Multi Switch 4x8 สามารถเลอกรบสญญาณจาก LNB ได 4

หว เพอใหเครองรบ 8 เครองรบเลอกรบ (1 จาก 4) อปกรณ

ท�าใหสามารถสรางจดรบชมทอสระตอกน 8 จดไดโดยใช

สญญาณจากดาวเทยมเดยวกน

การควบคมการตดตอสญญาณในการควบคมการรบสญญาณ เครองรบสญญาณปลอย

ไฟกระแสตรงระดบตางกน เพอให LNB จายสญญาณทรบจาก

เวฟไกดทวางในแนวตาง ๆ ดงน ระดบ 13 V เพอให LNB

รบจากเวฟไกดในแนวตง (แนวรบ V) และ 18 V เพอให LNB

รบจากเวฟไกดในแนวนอน (แนวรบ H) สวนสญญาณควบคม

อกแบบคอสญญาณทความถ 22 KHz และ 0 KHz เพอสง

ค�าสงควบคมเลอกใหกบ Multi Switch

ตวอยางการตดตงเปนดงน ก�าหนดให Multi Switch

อนหนงทขวขาเขา A, B, C และ D ระบวา 18 V 22 KHz,

13 V 22 KHz, 18 V 0 KHz และ 13 V 0 KHz ตามล�าดบ

ตองการรบสญญาณจากดาวเทยม Thaicom และดาวเทยม

NSS6 โดยทดาวเทยม Thaicom สงสญญาณในยาน C-band

โดยมทง Vertical และ Horizontal Polarizations และในยาน

Ku-band ใน Horizontal Polarization อยางเดยว สวน

ดาวเทยม NSS6 ซงสงสญญาณ (แบบไมเขารหส—Free

TV) ในแนว Horizontal Polarization อยางเดยว ดงนน

หวรบ LNB จะมจ�านวน RF Output เทากบ 3 และ หว LNB

จะมอยเพยง 1

Multi-Switch LNB

ขว A (18 V 22 kHz) แนวรบ H/C-band Thaicomm

ขว B (13 V 22 kHz) แนวรบ V/C-band Thaicomm

ขว C (18 V 0 Hz) แนวรบ H/Ku-band Thaicomm

ขว D (13 V 0 Hz) แนวรบ H/Ku-band NSS6

โดยการหมนหวไป 90 องศา**

วธการตดตงท�าโดยตอขวตอไปน

(3) Multi Switch



จะเหนวาทขว D ของ Multi Switch เหลอเพยง

ค�าสงให LNB รบสญญาณจากเวฟไกดทวางในแนว

V (13 V) แตตองรบสญญาณท Horizontal Polarized

จากดาวเทยม NSS6 ในยาน Ku-band ของ NSS6

ดงนนจ�าเปนตองหมนหว LNB ไป 90 องศา เพอให

สามารถรบสญญาณทเปน Horizontal Polarized จาก

ดาวเทยม NSS6 ได ดวยค�าสง 13 V ตามรปท 3

แนว V (13 V)แนว V (13 V)

แนว H (18 V)

แนว H (18 V)

Wave font

ปกต 90 degree Rotation

รปท 3 การหมน 90 องศา ท�าใหสงค�าสง 13 V

เพอรบสญญาณแบบ Horizontal Polarized ได

แนวทางการออกแบบการตดตงเพอรบชมสญญาณในลกษณะตาง ๆ

ในตอนนน� า เสนอการเลอกใช อปกรณท

เหมาะสมกบจ�านวนจดรบชมและจ�านวน LNB

การรบชมรายการทจดเดยวรบสญญาณจาก

LNB ตวเดยว

เปนการตอแบบงายสด มเครองรบและจาน

ชดเดยว หากระยะหางระหวางเครองรบและจดตดตง

จานรบไกลกนมาก จ�าเปนตองตดตงตวขยายสญญาณ

Liner Amplifier ระหวางจดตดตงเครองรบและจด

ตดตงจาน ตามรปท 4

LNBF

Receiver

Liner Amplifier ใช

เมอระยะ LNB กบ

Receiver หางกนมาก

การรบชมรายการทจดเดยว รบสญญาณจาก

LNB หลาย ๆ ตว

ใหใช Diseq C Switch ชวยในการตดตง

ตามรปท 5

LNB-C2LNB-C1LNB-Ku2LNB-Ku1

Receiver

Diseq

LNB ตาง ๆ อาจตอมาจาก (1) จานรบสญญาณ

ดาวเทยมหลาย ๆ จาน (2) จานรบสญญาณดาวเทยม

อนเดยวกนแตตางยานความถหรอตางโพลาไรเซชน

กน หรอ (3) หรอจานเดยวกนแตจากดาวเทยมหลาย

ดวงตามขางตน อยางไรกตาม การใชงานในลกษณะน

ตองใชความช�านาญในการตดตงและอาจตองดดแปลง

จดทตดตง LNB กบจานรบสญญาณ

การควบคมการตดตอสญญาณใหหลกการ

เหมอนตามตวอยางขางตน

การรบชมรายการอสระ 2 จด ดรายการจาก

LNB ตวเดยว

กรณ Thaicom Ku-Band (มแนว H แนวเดยว)

สามารถใช Splitter ชนด 2 Ways Power Pass แยก

สญญาณจาก LNB มารบชมไดเลย ในตลาดม LNB

ซงมขว RF แยกอยแลว 2 ขว หรอ 4 ขว ในกรณน

สามารถตอเขาเครองรบไดโดยไมตองอาศย Splitter

กรณ Thaicom C-band ซงสงมาทงแนว H

และ แนว V เครองรบตองระบ Polarization จะไม

สามารถใช Splitter แยกสญญาณแบบงาย ๆ ได ตอง

ใช LNB ทออกมารองรบการตอแบบ 2 เครองรบเทานน

โดยสรปแลวถาตองการรบชมมากกวา 1 จด

ควรซอ LNB ทมหวแยกมาใหแลว รปท 4 ตวอยางการตอเพอชมรายการจาก LNB อนเดยว

(ในภาพไมไดแสดงหนาจานดาวเทยม)

รปท 5 ตวอยางการตอเพอชมรายการจาก LNB

หลายหวเพอรบชมรายการจดเดยว


44

ประวตผเขยน

นายธนากร ฆองเดช ส�าเรจการศกษาสาขาวศวกรรมศาสตรบณฑต และวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวศวกรรมไฟฟา จากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปจจบนรบราชการ ต�าแหนงผชวยศาสตราจารยประจ�าภาควชาวศวกรรมไฟฟา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยมหนาทรบผดชอบในการสอนและการวจยดานคลนและสนามแมเหลกไฟฟา และ วศวกรรมสายอากาศ

Receiver Receiver

LNBF

การรบชมรายการหลายจดอสระ จาก LNB

หลายตว

กรณนแนะน�าใหใช Multi Switch ชวยในการ

ตดตงเพอรบชมรายการ จากรปตวอยางเลอกใช LNB

ส�าหรบ Thaicom ชนดซงมขว C-Band มาให 2 ขว

และ Ku-band อก 1 ขว และ LNB ส�าหรบ NSS6

ในยาน Ku ซงมขวเดยว ใหตอตามรปท 7 หลกการ

ท�างานดจากการควบคมการตดตอสญญาณ

รปท 6 ตวอยางการตอเพอชมรายการ 2 จดจาก LNB

ชนดขวออก 2 ขว

รปท 7 ตวอยางการตอเพอชมรายการ 4 จดจาก LNB

หลายตวโดยใช Multi Switch

ราคาโดยประมาณของอปกรณการรบสญญาณดาวเทยม

หนาจาน Ku-band 75 cm 700 บาท

หนาจาน C-band 150 cm (5 ฟต) 1,100 บาท

LNB Ku-Band 200 บาท

LNB C-Band แบบ 2 ขว 500 บาท

สายน�าสญญาณตอเมตร 6 บาท

เครองรบแบบพนฐาน 600 บาท

Diseq C Switch 100 บาท

Multi Switch 4x4 700 บาท

ขอควรค�านง ในการรบชมรายการผานทางยาน

ความถ C-Band คอตองใชจานรบสญญาณขนาดใหญ

(ประมาณ 150 เซนตเมตร เปนอยางนอย) เมอเทยบ

กบขนาดของจานในระบบ Ku-Band (ขนาดทวไปเพยง

75 เซนตเมตร) ดงนนอาจมขอจ�ากดดานพนทการตดตง

โดยปกตแลวรายการทออกอากาศในยาน C-Band จะมการ

เปลยนแปลงบอย ผใชจะตองท�าการโปรแกรมชองรายการ

ใหม ในขณะทระบบ Ku-Band สวนใหญผใหบรการจะใช

ระบบ OTA (Over The Air) ซงเปนการจดเรยงชองรายการ

อตโนมตสงจากผใหบรการ ผใชไมจ�าเปนตองเขาไปตงคา

ตาง ๆ ใหยงยาก

ขอดของการรบชมรายการผานทาง C-Band คอ

สญญาณภาพและเสยงของการรบชมในขณะฝนตกจะดกวา

แบบ Ku-Band ทถกลดทอนสญญาณจากเมฆและฝนไดงาย

หวงวาเมออานบทความนแลว ผอานจะมความร

เพยงพอตอการตดสนใจเลอกอปกรณการรบชมรายการ

ผานดาวเทยม และสามารถออกแบบระบบการรบสญญาณ

เบองตนเพอความเหมาะสมกบการรบชมในทพกอาศยได

LNB Ku NSS 6 กลบ

แนวรบ H เปน V

LNB Ku 1 หว

C 2 หว

Thaicom

Receiver Receiver Receiver Receiver

Multi SWไฟฟาสาร


ZigBeeZigBee ระบบสอสารทางเลอกในระบบ ระบบสอสารทางเลอกในระบบ AMIAMI


CommunicationEngineering& Computer

ปจจบนมเทคโนโลยดานการสอสารเกดขนมากมายเพอรองรบการเขา

ถงขอมลทหลากหลาย สามารถเขาถงไดทกททกเวลา (Anywhere Anytime) ทงนกวจย ผผลต และผใหบรการเครอขายตางพฒนาระบบของตน เพอให ผใชงานสามารถเลอกใชไดอยางเหมาะสมและคมคาตอการใชงาน

ระบบการรบ-สงขอมลแบบไรสาย (Wireless Network) เปนเทคโนโลยทตดตงงาย ใชงานงาย เขาถงไดทกสภาพพนท และไดรบการพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง มมาตรฐานตาง ๆ เกดขนมากมาย โดยมเปาหมายหลกอยท

ZigBee เปนเทคโนโลยสอสารซงกาลงไดรบความสนใจเปนอยางมาก โดย ZigBee เนนการสอสารแบบประหยดพลงงาน ความเรวการรบ-สงขอมลตา และมราคาถก ZigBee ตาม IEEE 802.15.4 กาหนดใหใชความถใน 3 ยานความถ ไดแก 2.4 GHz, 915 MHz และ 868 MHz

ในการทางาน ZigBee Module จะอยใน Sleep Mode เสยเปน สวนใหญ ทาใหประหยดพลงงานและมอายการใชงาน Battery ยาวนาน เมอตองเปลยนจาก Sleep Mode ไปเปน Active Mode กสามารถสงสญญาณขอมลแลวเสรจภายในระยะเวลาอนสนไมเกน 15 ms

การทางานของ ZigBee จะเปนการรบ-สงคลนสญญาณขอมลระยะทางสน ๆ แบบสงผานจดตอจดไปเรอย ๆ จนถงปลายทาง ลกษณะการเขา

การมอตราการรบ-สงขอมลสง ราคาถก และสนเปลองพลงงานนอยทสด แตถงแมจะมการใชงาน Wireless กนหลากหลายกยงไมมระบบสอสาร

ไรสายใด ๆ ทสามารถใชงานไดครอบคลมครบทกการใชงานระบบ สอสารไรสายทใชกนอยางแพรหลาย

ในปจจบนได เปรยบเทยบในตารางท 1

ตารางท 1 เปรยบเทยบคณสมบตการใชงานของ ZigBee Wi-Fi และ Bluetooth

ใชชองสญญาณทาโดยอาศยหลกการ Carrier Sense Multiple Access with Collision Avoidance (CSMA-CA) ซงเปนการหลกเลยงการสงขอมล

พรอมกน ชนดของขอมลทไดอาจจะเปนการวดอณหภม การเคลอนไหวของสงมชวต จบปรมาณมลพษในอากาศ ปรมาณนา ทอแกส แหลงพลงงานอาจเปนแสงอาทตยหรอ

แบตเตอรขนาดเลก

นางอรด มสกานนท กองออกแบบและบรการ การไฟฟาสวนภมภาค



46

ประวตความเปนมาของ ZigBeeเดม ZigBee ถกออกแบบขนมา

ส�าหรบการสอสารในเครอขายเซนเซอร

แบบไรสาย (Wireless Sensor Network)

ระบบควบคมในบานและอตสาหกรรม

เครองตรวจวดหรอเซนเซอรทตองการ

สอสารแบบไรสายเพอลดความยงยาก

ซบซอนส�าหรบการตดตง เชน บรเวณ

โรงงานทตองใชจ�านวนเซนเซอรปรมาณ

มาก ๆ เครองรบ-สงทมราคาถกและ

ประหยดพลงงาน ตอมา ZigBee Alliance

(http://www.ZigBee.org) ซงเปนความ

รวมมอกนขององคกรพนธมตร มบรษท

ทเขารวมพฒนาเทคโนโลยนมากกวา

200 บรษท ในจ�านวนนม 9 บรษทท

เปนผรวมกอตงองคกรนขนมา ไดแก

ฟลลปส (Philips) บเอม กรป (BM Group)

ชบคอน (Chipcon) ฟรสเกล (Freescale)

ฮนน เวลล (Honeywel l) มตซ บช

(Mitsubishi) โมโตโรลา (Motorola)

และซมซง (Sumsung) องคกรพนธมตร

นไดรวมพฒนา Protocol และ Profile

ตาง ๆ โดยมมาตรฐาน IEEE 802.15.4 เปน

ตวก�าหนด และแบงมาตรฐานส�าหรบงาน

ดานตาง ๆ อาท Building Automation,

Health Care, Home Automation,

Input Device, Remote control, Retail

Services, Smart Energy, Telecom,

3D Sync.

พฒนาการของ ZigBee ตามเวลา

เปนดงน

• ZigBee เรมประมาณป 1998

เมอผประกอบการเลงเหนวา Wi-Fi และ

Bluetooth ไมเหมาะสมส�าหรบหลาย ๆ

แอปปลเคชน

• IEEE 802.15.4-2003 Standard

เสรจสมบรณในเดอนพฤษภาคม 2003

และมการเผยแพร IEEE 802.15.4-

2006

• 2003 บรษท ฟลลปปเซมคอนดคเตอร (Philips Semiconductors)

ผสนบสนนหลกหยดการลงทน บรษทในเครอฟลลปปอน ๆ ยงคงด�าเนน

การตอไป และฟลลปปกยงคงเปนสมาชกส�าคญของผบรหาร ZigBee

Alliance

• ป 2004 ZigBee Alliance ประกาศวามสมาชกมากกวา 100

บรษท ใน 22 ประเทศ และในเดอนเมษายน 2005 สมาชกไดเพมเปน

150 ราย และในเดอนธนวาคมปเดยวกน สมาชกมากกวา 200 ราย

• ป 2004 การก�าหนดคณสมบต (specifications) ของ ZigBee

เสรจเรยบรอย

• มถนายน 2005 ZigBee Alliance ประกาศ Specification 1.0

รจกทวไปคอ ZigBee 2004 Specification.

• ZigBee Alliance ประกาศใช ZigBee 2006 Specification

พรอมใชงาน

• ป 2007 เรมก�าหนด ZigBee PRO ซงเปนการขยาย ZigBee

specification ทรองรบ features มากกวา เชน Multicasting, Many-to-

One Routing และม Security มากกวา ZigBee

• ป 2008-ปจจบน มบรษทผผลตหลายรายผลตอปกรณ ZigBee

ออกจ�าหนายและตดตงใชงาน

ขอมลทางเทคนคบางสวนของ ZigBee ยานความถใชงานตามมาตรฐาน 802.15.4 แบงเปน 3 ยาน

ความถ ตามรปท 1 ไดแก

1. ยานความถ 2.4 GHz ม 16 ชองสญญาณ อตรารบ-สงขอมล

250 kbps

2. ยานความถ 915 GHz ม 10 ชองสญญาณ อตรารบ-สงขอมล

40 kbps

3. ยานความถ 868 GHz ม 1 ชองสญญาณ อตรารบ-สงขอมล

20 kbps

รปท 1 ยานความถตามมาตรฐาน 802.15.4

868MHz/915 MHzPHY

Channel 0 Channel 1-10

868.3 MHz 902 MHz 928 MHz

2 MHz

5 MHz

2.4 GHz 2.4835 GHz

Channels 11-262.4 GHzPHY



ในสวนของ Interconnection Model ระบบ

ZigBee ไดน�า Physical Layer และ MAC Layer ของ

IEEE 802.15.4 ซงเปนมาตรฐานการก�าหนดการสอสาร

ไรสายแบบ WPAN (Wireless Personal Area Network)

มาท�างานใน Layer ทต�ากวา เชน เรองของระดบก�าลง

สญญาณ, Link Quality, Access control, Security เปนตน

ดงแสดงในรปท 2

รปท 2 ZigBee Stack

ประเภทของอปกรณในระบบสอสารแบบ ZigBee

แบงเปน 2 ประเภท ตามขดความสามารถในการท�างาน

ไดแก

1. FFD (Full Function Device) ซงหมายถงอปกรณ

ทสามารถท�างานไดทกอยางในเครอขาย

2. RFD (Reduce Function Device) ซงหมายถง

อปกรณทถกลดความสามารถการท�างานในเครอขาย

การสอสารระบบ ZigBee สามารถออกแบบและ

ตดตงใหเปนโครงขายสอสารไดทง (1) แบบ STAR, (2)

แบบ Mesh หรอ (3) แบบ Cluster Tree ซงเปนการผสม

ของ STAR และ MESH (รปท 3)

อปกรณของ ZigBee แยกตามหนาทการท�างาน

ประกอบไปดวย

- ZigBee Coordinator มหนาท (1) สรางการสอสาร

เชอมโยงเครอขาย ระหวาง End Device กบ Router หรอ

Coordinator กบ Coordinator ดวยกน หรอ Coordinator

กบ Router (2) ก�าหนด address ใหแก device ทอยใน

วงเครอข ายโดยไมให ซ�ากน (3) ดแลจดการเรอง

การ Routing เสนทาง ซงเทยบไดกบ FFD

หมายเหต ในแตละ Mesh Network จะม

Coordinator เพยงแคหนงเทานน

- ZigBee Router มหนาทรบ-สงขอมลในเสนทาง

ตาง ๆ ของเครอขาย ซงเทยบไดกบ FFD และยงท�าหนาท

Relay สญญาณไดดวย

- ZigBee End Device เปนอปกรณทปลายทาง

สด ซงจะใชรบสญญาณจากเซนเซอร เปนอปกรณทใช

พลงงานในการท�างานต�า เทยบไดกบ RFD สวนใหญจะ

อยใน Sleep Mode ท�าใหมอายการใชงาน Battery ท

ยาวนาน อยางไรกตาม ในบางกรณ End Device อาจ

ท�าหนาทสงตอสญญาณ (Relay) ผาน Router หรอ

Coordinator ซงจะเสมอนเปน FFD ไดเชนกน

รปท 3 การเชอมตอแบบ Star และ Mesh เขาดวยกน

ดวยคณสมบตตาง ๆ ขางตนรวมไปถงความ

สามารถในการท�า Self-configuring และ Self-healing,

Mesh Networking และรองรบ Built-in Encryption ท�าให

มการน�า ZigBee มาใชใน Automatic Meter Reading

(AMR) และ Automatic Meter Infrastructure (AMI)

Application กนอยางกวางขวาง ผผลตบางรายกไดม

การพฒนาเพมเตมไปจาก ZigBee Pro เชน สามารถ

ท�า Deep Sleep Mode ซงจะชวยใหประหยดพลงงาน

และยดอายของ Battery ยงขนไปอก ZigBee สามารถ

รองรบขอมลไดทงแบบ Periodic (ขอมลสงออกตามเวลา

ทก�าหนดไว เชน เซนเซอรและมเตอร) แบบ Intermittent

(ขอมลสงออกตามค�าสง เชน การเปด-ปดไฟ) และแบบ

Repetitive low latency (ขอมลทตองการการตอบสนอง

เรว เชน เมาสไรสาย)


48

ประวตผเขยนอรด มสกานนท

หวหนาแผนกบรการและจดหาอปกรณ กองออกแบบและบรการ ฝายสอสารและโทรคมนาคม การไฟฟาสวนภมภาค รบผดชอบดานการวางแผน ออกแบบ จดหา จดซอ/จดจาง โครงขายระบบสอสาร ใหการไฟฟาสวนภมภาคมากกวา 14 ป

บทสงทายZigBee ไดกลายเปนระบบสอสารไรสายแบบเครอขายทไดรบ

ความสนใจอยางสง ขอด-ขอดอยของ ZigBee แสดงสรปไวในตารางท 2

โดยมคณสมบตทส�าคญดงน

1. ใชพลงงานนอย

2. อปกรณทใชมราคาถก คาตดตงไดอยางรวดเรว ตองการการดแล

นอย และใชงานงาย

ดวยลกษณะน ZigBee นบเปนอกทางเลอกหนงในการน�ามาใชในการ

เชอมตอ AMR หรอ AMI อยางไรกตาม ผออกแบบควรค�านงถงการรกษา

ความปลอดภยของระบบและระบบส�ารองขอมลเผอไวดวย เนองจากการสง

ผานโดยใชคลนวทยจะถกรบกวนไดงาย อาจท�าใหการอานขอมลของมเตอรไม

3. สามารถน�ามาสร างเป น

เครอขายไดงาย และมจ�านวนโหนด

(Node) ไดมาก เนองจาก Media

Access Control (MAC) Layer ถก

ออกแบบมาใหยอมใชงานไดกบโทโปโลย

หลาย ๆ แบบแตตองไมซบซอน

4. ใชยานความถทสาธารณะ

ตารางท 2 ขอด-ขอดอยของเทคโนโลย ZigBee

รปท 4 ตวอยางการออกแบบการตดตง AMI โดยใชเทคโนโลย ZigBee, Wi-Fi และ PLC เชอมตอกนในระบบ Smart Grid

ตอเนอง ตวอยางโครงขายการน�าไปใช

กบ ZigBee ไปใชรวมกบการสอสาร

ระบบอนแสดงในรปท 4



นายภวภท คลองประมง บรษท PPLUS VISIONSอเมล : [email protected]

กาวแรกกบ Cable Modem


CommunicationEngineering& Computer

การสอสารขอมลไดกลายเปนสวนหนงของชวต

ประจ�าวน โดยเฉพาะอยางยงการสอสารขอมลผาน

อนเทอรเนต รปแบบและสอกลางในการสอสารไดรบ

การพฒนามาอยางตอเนองดวยเชนกน หนงในนนคอ

Cable Modem โดยนยามแลว Cable Modem คอ

เทคโนโลยการสงขอมลความเรวสงบนระบบสายโคแอกเชยล

โดยมพนฐานมาจากระบบ Cable TV ทรจกกนอยาง

แพรหลาย บทความนเสนอความรพนฐานของการสอสาร

โดยใช Cable Modem

สถาปตยกรรมของ Cable Modemการท�างานของระบบ Cable TV พอสงเขปเปนดงน

รปท 1 Traditional Cable TV Network

ในชวงแรกระบบ Cable TV Network เปนแบบ

Traditional Cable TV Network ตามรปท 1 โดยการ

ท�างานของระบบเรมจากการน�าสญญาณภาพเชอมตอ

เขากบอปกรณทเรยกวา Head end ซงท�าหนาทแปลง

และสงสญญาณภาพออกไปทางสายโคแอกเชยล สญญาณ

Head end นจะแยกไปหาจดปลายทางโดยผานทางตว

แยกสญญาณ (Splitter) โดยระหวางจดเชอมตอหรอจด

แยกสญญาณตาง ๆ จะมอปกรณขยายสญญาณ (Amplifier)

ท�าหน าทขยายสญญาณเพอชดเชยการถกลดทอน

จากการสงผานสายโคแอกเชยล การลดทอนสญญาณ

ในสายโคแอกเชยลมคาเพมขนตามความยาวของสาย

ดงนนยงระยะทางไกลการสญเสยกยงเพมมากตาม

จงตองมอปกรณขยายสญญาณเพอท�าใหสามารถสง

สญญาณไปยงจดตาง ๆ ได การใชอปกรณขยายสญญาณ

มขอจ�ากดเชนกน กลาวคอ อปกรณขยายสญญาณจะ

ขยายสญญาณรบกวนเขาไปในเสนทางสอสารดวยเชนกน

คาสญญาณพงประสงคกบสญญาณรบกวน (Signal to noise

radio—S/N) จะนอยลง ดงนนจงไมสามารถเชอมตอไปยง

ปลายทางทไกลมากได

รปท 2 HFC (Hybrid Fiber-Coaxial) Cable TV Network

ตอมาไดมการพฒนาการสงเพอใหสามารถสง

ไปไดไกลขนโดยน�าสายไฟเบอรออฟตก (Fiber Optic)

มาใชแทนสายโคแอกเชยล เพอลดการจางหายของสญญาณ

และการเพมของสญญาณรบกวน การใชไฟเบอรออฟตกน

ท�าให S/N ของสญญาณดขน รวมไปถงเพมขอบเขตของ

พนทใหบรการ สอกลางการสอสารจะเปนสายไฟเบอร

ออฟตกจนกระทงถงจดเชอมตอทเรยกวา Fiber Node


50

แลวจงคอยแปลงกลบเปนสายโคแอกเชยล หลงจากนน

จะเขาถงผใชโดยผานตวแยกสายโคแอกเชยลเรยกระบบ

นวา HFC (Hybrid Fiber-Coaxial) Cable TV Network

รปท 2 แสดงรปแบบเครอขายโดยใชไฟเบอรออฟตก

แบนดวดธของ Cable Modemจากโครงสรางของระบบ Cable TV ขางตน ล�าดบ

ตอไปจะเปนการสงขอมลบนระบบสายโคแอกเชยล

ตามทฤษฎแลวแบนดวดธของสญญาณจะครอบคลมในชวง

5 MHz ถง 750 MHz ตามรปท 3 โดยในการสงขอมล

จะแบงชวงสญญาณออกเปน 3 ชวง ไดแก

รปท 3 Division of coaxial cable band by CATV

(Old document)

(1) Downstream Data Band ใชส�าหรบสง

ขอมลแบบดาวนสตรม (Downstream) คอสงจากระบบ

อนเทอรเนตมายงผ ใชบรการ โดยสญญาณทใชอย ใน

ชวงความถ 550 MHz ถง 750 MHz ถาใชรปแบบ

การมอดเลชน (Modulation) แบบ 64-QAM จะมอตรา

ของการสงขอมลอยทประมาณ 30 Mbps

(2) Upstream Data Band ใชส�าหรบสงขอมล

แบบอพสตรม (Upstream) คอสงจากผใชบรการไปยง

ระบบอนเทอรเนต โดยสญญาณทใชอยในชวงความถ 5

MHz ถง 42 MHz ถาใชรปแบบการมอดเลชน (Modulation)

แบบ QPSK จะมอตราของการสงขอมลอยทประมาณ 12

Mbps

(3) Video Band ใชสงสญญาณภาพหรอสญญาณ

ของ TV โดยอยในชวงความถ 54 MHz ถง 550 MHz

เปนการสงแบบดาวนสตรม (Downstream) เพยงอยาง

เดยว โดยแบงชองสญญาณประมาณชองละ 6 MHz

อปกรณในระบบ Cable Modemในสวนนอธบายอปกรณทเปนสวนประกอบส�าคญ

ของระบบ Cable Modem ทท�าใหสามารถสงขอมลบน

ระบบ Cable TV หรอระบบสายโคแอกเชยลได ซงไดแก

CMTS และ CM

(1) CMTS (Cable Modem Transmission

System) จะถกตดตงอยทจดกระจายสญญาณ ท�าหนาท

รบขอมลจากอนเทอรเนตและท�าการสงไปทอปกรณรวม

สญญาณ (Combiner) เพอรวมเขากบสญญาณภาพ

และท�าหนาทรบขอมลจากผใชบรการและท�าการสงไปยง

อนเทอรเนต ตามรปท 4

รปท 4 CMTS (Cable Modem Transmission System)

(2) CM (Cable Modem) จะถกตดตงอยทผใช

บรการ โดยท�าหนาทรบและสงขอมลจากอนเทอรเนตมายง

ผใชบรการโดยในจดนกอนทสญญาณจะมาถงตว Cable

Modem จะผานตวกรอง (Filter) ซงมหนาทแยกสญญาณ

ภาพและขอมลออกจากกน ตามรปท 5

รปท 5 CM (Cable Modem)



การเชอมตอของอปกรณระบบ Cable Modem

Network เปนไปตามรปท 6 สวน Head end จะประกอบ

ไปดวย 2 สวน คอ สวนทรบสญญาณภาพและสวนท

รบสญญาณขอมล (CMTS) ในสวนของ Distribution

Network เรยกวา HFC System ตามทไดกลาวไวในขาง

ตนและทจดปลายทางจะมอปกรณแยกสญญาณท�าหนาท

แยกสญญาณภาพและขอมลออกจากกน

ขอก�าหนดในการเชอมตอและสงขอมลบนระบบ

CATV หรอทเรยกวา DOCSIS (Data Over Cable

Service Interface Specification) เปนขอก�าหนดทถก

พฒนาโดย CableLabs และบรษทผผลตอปกรณส�าหรบ

เทคโนโลยน เชน ARRIS, Motorola, Cisco, Conexant,

Bigband Networks, Broadcom, Correlant, Harmonic,

Intel, Netgear, Terayon และ Texas Instruments

โดยเวอรชน 1.0 ถกก�าหนดขนในป 1997 และถกพฒนา

เพมเตมความสามารถ QoS (Quality of Service) เปนเวอรชน

1.1 ในป 1999 ดวยความตองการของตลาดในขณะนน

ทตองการบรการทสามารถรบและสงขอมลไดเทา ๆ กน

จงมการเพมความเรวของขา Upstream กลายเปนเวอรชน

2.0 ในป 2001 และยงคงมการพฒนาในการเพมความเรว

ขนพรอมทงท�าใหรองรบระบบ IPv6 (Internet Protocol

version 6) ได จนกลายเปน DOCSIS 3.0 ในป 2006

แตเนองจากการเลอกใชความถทแตกตางกนของ

US และ European ท�าใหมการดดแปลงขอก�าหนดเพอ

ใหเกดความเหมาะสม ส�าหรบชวงความถทใชใน Europe

ถกก�าหนดขนเปน “EuroDOCSIS” โดยทง 2 ขอก�าหนด

มจดแตกตางกนในเรองขนาดของชองสญญาณภาพทใช

รปท 6 Cable Modem Network Overview

ขอก�าหนดในการเชอมตอและสงขอมลบนระบบ CATV

Europe ใชระบบ PAL TV ซงแตละชองสญญาณจะม

ขนาดประมาณ 8 MHz ในขณะท US จะใชระบบ NTSC

ซงมขนาดของชองสญญาณประมาณ 6 MHz ขนาดของ

ชองสญญาณท�าให EuroDOCSIS สามารถรองรบขนาด

ของการสงขอมล (Downstream) ไดมากกวา USDOCSIS

ตามตารางท 1 และตารางท 2 ความเรวทไดนนเกดจาก

การรวมชองสญญาณ (Bonding Channel) ทงในขา

Upstream และ Downstream ในปจจบน Downstream

ใช 8 ชองสญญาณและ Upstream ใช 4 ชองสญญาณ

โดยมความเรวในการรบ-สงขอมลตามมาตรฐาน DOCSIS

และ EuroDOCSIS ตามตารางท 2 อตราของการสงขอมล

ทผใชบรการจะไดรบอาจไมไดตามคานเพราะเนองจาก

ตองขนกบปจจยอน ๆ เชน คาของการสญเสยทเกดขน

ภายในสาย ปรมาณของสญญาณรบกวนทเกดขน ซงสง

เหลานเปนตวแปรทแปรไปตามประสทธภาพของอปกรณ

ระยะทางในการสงขอมล จ�านวนผ ใชบรการในพนท

รวมไปถงสภาพแวดลอม อปกรณทชวยในการปรบแตง

ตวแปรเหลานจะอยภายในระบบ HFC ซงเปนสวนของ

ระบบแจกจายสญญาณทมรายละเอยดปลกยอยอก

ซงผเขยนจะอธบายในโอกาสตอไป


52

ตารางท 1 แสดงการเปรยบเทยบขนาดของการสงขอมลตามมาตรฐาน DOCSIS และ EuroDOCSIS

ตารางท 2 แสดงการเปรยบเทยบขนาดของการสงขอมลสงสดตามมาตรฐาน DOCSIS และ EuroDOCSIS

ปจจบนเทคโนโลยนไดเรมมผใหบรการบางแลว

เพอตอบสนองความตองการทางดานขอมลทเพมมากขน

ซงในความเปนจรง Cable Modem มใชเทคโนโลยใหม

ในตางประเทศมการใชงานมานานแลวท�าใหมการพฒนา

อยางตอเนอง และในประเทศไทยเองกเคยมการทดลอง

น�ามาใชเมอประมาณหลายสบปทแลว แตเนองจากความ

ซบซอนในการปรบแตงของสญญาณ ตนทนในการลงทน

วางระบบทคอนขางสง รวมไปถงความตองการทางดาน

ขอมลในยคนนยงมไมมากท�าใหตองยตการทดสอบไป

จนกระทงมการน�าโครงขายเดมและโครงขายของระบบ

Cable TV มาผนวกรวมกน และน�ามาเปดใหบรการ

อกคร งโดยอปกรณในป จจบนพฒนาไปมากท�าให

การปรบแตงของสญญาณในการใชงานท�าไดงายขน

เอกสารอางอง Behrous A. Forouzan, DATA COMUNICATIONS AND

NETWORKING, Third Edition, McGraw-Hill, 2003

ประวตผเขยนนายภวภท คลองประมง

• วศ.บ. (ไฟฟ า) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, วศ.ม. (ไฟฟา) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

• ป จจบนท�างานด าน Network ต�าแหนง Senior Engineer ท PPLUS VISIONS CO., LTD.



นายกตต สขตมตนตบรษท ไดเรคชน แพลน จากด

ก. หลอดแอลอดแบบเรยงเมดแถวเดยว

รปท 1 หลอดแอลอดแบบตรงทนาเมดหลอดแอลอดแบบ Radial LED หรอ SMD LED (Surface Mounted Device) หรอ COB LED (Chip on Board) หลายหลอดมาเรยงแถวกนในรปทรงหลอดทจะใชทดแทนหลอดฟลออเรสเซนตแบบตรง ขนาด 36 วตต เนองจากยงไมมมาตรฐานหลอดแอลอดจงพบวามหลอดแอลอดใหเลอกไดหลายแบบ ไดแก ก. แบบมหลอดแอลอดเรยงแถวเดยว ข. แบบมหลอดแอลอดเรยง 2 แถว และ ค. แบบมหลอดแอลอดเรยง 3 แถว ซงกมระยะหาง ความชดของเมดแอลอด จานวนเมดแอลอด คณภาพของเมดแอลอด ทแตกตางกนไปในแตละผผลต จงทาใหปรมาณแสงทไดจากหลอดแตละยหอแตกตางกน รวมถงราคาทตางกน

ข. หลอดแอลอดแบบเรยงเมด 2 แถว มทงแบบชดและหาง

ค. หลอดแอลอดแบบเรยงเมด 3 แถว มทงแบบชดและหาง

พลงงาน

Energy

รปท 2 ปรมาณแสงเรมตน (ลเมน) ทเปลงออกจากหลอดแอลอด เทยบกบหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต จากสนคาหลายยหอ จากหลายผผลต พบวาหลอดแอลอดโดยทวไปเปลงแสงสองสวางขณะเรมตนเพยงประมาณ 1 ใน 3 ของหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต ไปจนถงหลอดแอลอดทดทสดในการทดสอบ ซงสามารถเปลงแสงสองสวางขณะเรมตนไดสงสดเพยงประมาณครงหนงของความสวางของหลอดฟลออเรสเซนต

ปจจบนหลอดฟลออเรสเซนตไดรบความนยมใชงานในการใหแสงสวางทวไป เพราะมการใชงานหลอดฟลออเรสเซนตมาตงแต พ.ศ. 2481 หรอนานกวา 70 ปมาแลว และปจจบนกเรมมผจาหนายหลอดแอลอด (LED) มาโฆษณาวา สามารถใชหลอดแอลอดทดแทนหลอดฟลออเรสเซนตแบบตรง 36 วตต จะชวยประหยดพลงงานได และมอายการใชงานยาวนานกวา แตขอมลจรงพบวายงมขอควรระวงในการพจารณาเลอกใชหลอดแอลอดหลายประการ ทงเรองคณภาพแสง คณภาพส ประสทธภาพการใชพลงงาน ประสทธผลการสองสวาง และความคมทน คอ

ประการท 1 ปรมาณแสง

หลอด ทดแทนหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต


54

รปท 3 ภาพตดแสดงการกระจายแสงของหลอดในโคมไฟ โดยหลอดฟลออเรสเซนต (FL 36W) กระจายแสงรอบหลอด 360 องศา รวมถงดานขางและดานหลง จงไดใชประโยชนจากแผนสะทอนแสงในการสะทอนแสงและควบคมทศทางการกระจายแสง และหลอดแอลอด (LED 20W) ซงสวนใหญจะเปลงแสงออกเฉพาะทดานหนา มมมกระจายแสงเพยง 80-120 องศา (อาจมรนแพงททาไดถง 140 องศา) ไมมแสงออกดานหลง และไมไดใชประโยชนจากแผนสะทอนแสงในการควบคมการกระจายแสงมากนก เนองจากหลอดแอลอดเนนเปลงแสงตรงลงมาทดานหนาในทศทางเดยวเปนหลก

รปท 4 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบมแผนสะทอนแสงพาราโบลก และกราฟแสดงการกระจายแสงออกจากโคมไฟ โดย 1 คอ เสนการกระจายแสงของหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต และ 2 คอ เสนการกระจายแสงของหลอดแอลอด 20 วตต

ซงจะพบวาหลอดฟลออเรสเซนตไดใชประโยชนจากแผนสะทอนแสง ชวยกระจายแสงทออกดานหลงหลอดใหสะทอนออกไปยงดานขางใตโคมไฟ จงทาใหการกระจายแสงของฟลออเรสเซนตมรปคลายปกผเสอ

สวนหลอดแอลอดกระจายแสงเนนเฉพาะสองลงมาตรง ๆ ดานลางหลอดเทานน โดยไมคอยมการกระจายแสงไปดานขาง และกระจายแสงไดไมไกลและไมกวางเทากบการใชหลอดฟลออเรสเซนต เพราะปรมาณแสงทเปลงออกจากหลอดแอลอดมนอยกวาหลอดฟลออเรสเซนต ลกษณะการกระจายแสงของหลอดแอลอดมรปคลายหยดนา ทมขนาดพนทการกระจายแสงไดเลกกวาหลอดฟลออเรสเซนตเพยงประมาณหนงในสาม

ดงนนการจะใชหลอดแอลอดมาทดแทนหลอดฟลออเรสเซนตในโคม

ฟลออเรสเซนตตาแหนงเดมนน จะพบปญหาไมสามารถสองสวางใหระดบ

เนองจากหลอดฟลออเรสเซนต

เปลงแสงโดยรอบหลอด แตหลอดแอลอดถกออกแบบผลตใหเปลงแสง

ออกมาเฉพาะเพยงดานหนา โดยไมมแสงเปลงออกไปทดานหลง ดงนนผผลตหลอดแอลอดจงออกแบบตดตง

จ านวนเมดของหลอดแอลอด ใน

จานวนทใหเปลงแสงสวางเพยงใน

ปรมาณดงกลาว จงสรปว าปรมาณแสงทได

จากหลอดแอลอดจะนอยกวาหลอด

ฟลออเรสเซนต 36 วตต ดงนนการออกแบบเพอใชในโคมไฟตดตง

ใหมหรอใชเปลยนแทนหลอดเดม จาเป นตองพจารณาและคานงถง

ความสวางทจะลดลงหากเปลยนมาใช

หลอดแอลอด

ประการท 2 สของแสงหลอดฟลออเรสเซนต โดย

ทวไปมอณหภมสของแสง (Color Temperature) 3,000 เคลวน (K, Kelvin) ถง 4,100 เคลวน ใหสของแสงแบบวอรมไวตจนถงเดยไลต

ส วนหลอดแอล อดท พบม

อณหภมสของแสงตงแตแบบวอรม

ไวต 3,000 เคลวน ไปจนถงเดยไลต 6,500 เคลวน

สวนคาดชนความถกตองของส

ของแสง (Color Rendering Index : CRI) พบวา หลอดแอลอดมคา CRI สงในชวง 63 ถง 95 จงไมดอยไปกวาหลอดฟลออเรสเซนต ซงมคา CRI ไมนอยกวา 60 ไปจนถงมากกวา 95 (หากยงมคา CRI สง ปรมาณแสงทไดอาจลดตาลงกวารนทมคา CRI ตา) ซงแตละยหอมเทคนคในการควบคม

ความคลาดเคลอนของส MacAdam Ellipse ทแตกตางกน ทาใหมราคาแอลอดตางกน โดยมขอควรระวงใน

การตดตงใชงาน คอ หากหลอดแอลอดไมมการระบายความรอนทดแลวกอาจทาใหสของแสงทไดจากหลอดแอลอดเพยนไปได

จงสรปไดวา หลอดแอลอดใหสของแสงทสามารถนาไปใชงานทดแทนหลอดฟลออเรสเซนตได

ประการท 3 การกระจายแสง



ความสองสวางเทยบเทาไดและไมสามารถใหความสมาเสมอของระดบความสองสวางได และจะเกดเงาในหลายทศทางสวนหากจะเปนการตดตงใหมกตองใชจานวนโคมหลอดแอลอดจานวนมากกวาและตดตงถกวาการใชโคมหลอด

ฟลออเรสเซนต หากตองการระดบความสองสวางทเทากน

หมายเหต แมวาการใชหลอดแอลอดจะมประสทธภาพของโคมไฟ

และประสทธภาพของหลอดสงกวา เนองจากไมมการสญเสยของแสงท

ดานหลงหลอดแอลอด แตผลเปรยบเทยบสมรรถนะโดยรวมจะเหนไดวา การใชหลอดฟลออเรสเซนตจะเปลง

แสงออกจากโคมไฟไดความสวางมากกวา เนองจากหลอดฟลออเรสเซนตเปลง

แสงสวางมากกวาหลอดแอลอด จงทาใหการเปลยนหลอดฟลออเรสเซนต

มาเปนหลอดแอลอดจะไมไดความสวาง

เรมตนเทาเดม แตลดลงโดยสวนใหญ หากจะตดตงโคมหลอดแอลอดใหมให

ไดระดบความสองสวางเทยบเทากบ

การใชโคมหลอดฟลออเรสเซนตแลว จงจาเปนตองตดตงจานวนโคมหลอด

แอลอดเพมมากขน จงทาใหการตดตงใหมดวยโคมหลอดแอลอดอาจยง

ไมประหยดพลงงาน

หลอดแอลอดในทองตลาดมให

เลอกหลายคณลกษณะ ตามแตละยหอ

ตารางท 1 แสดงการเปรยบเทยบโคมไฟทใชหลอดฟลออเรสเซนต 2 หลอด กบ หลอดแอลอด 2 หลอด

ชนดโคมไฟ โคมตะแกรงแบบมแผนสะทอนแสงพาราโบลา ชนดหลอดไฟ หลอดฟลออเรสเซนต หลอดแอลอด 36 วตต x 2 หลอด ยาว 120 ซม. แบบแทง x 2 หลอด 1,300 1,440 และ 1,600 ลเมน พกดความสวางจากหลอด 1 หลอด 2,800 ลเมน (ขนกบจานวนเมดแอลอดของผลตภณฑ ทมจาหนาย) 2 ชด x (36 หรอ 42 หรอ 46 วตต) = 72 หรอ 84 หรอ 92 วตต 2 ชด x (14 หรอ 20 หรอ 24 วตต) การใชกาลงไฟฟาตอโคมไฟ (กรณใชบลลาสตอเลกทรอนกส = 28 หรอ 40 หรอ 48 วตต หรอใชบลลาสตกาลงสญเสยตา (ขนกบจานวนเมดแอลอด) หรอใชบลลาสตธรรมดา เรยงตามลาดบ) ประสทธภาพของโคมไฟ 68 - 82 % 74 – 86 % (โคมไฟทวไปหรอโคมไฟประสทธภาพสง) ความสวางจากโคมไฟ 3,800 - 4,600 ลเมน 2,600 2,880 และ 3,200 ลเมน

ตามแตละจานวนเมดแอลอด ผลตภณฑในทองตลาดมทงรนทสวาง 1,300 ลเมน 1,440 ลเมน และ 1,600 ลเมน เปนตน ขอแนะนาในการเลอกซอควรเลอกหลอดทมจานวนเมดแอลอดมาก ซงควรสวางไมนอยกวา 1,500 ลเมน หรอยงสวาง ยงมาก ยงด (แตกตองระวง เพราะยงสวางมากอาจทาใหอายการใชงานลดลงได)

ประการท 4 อายการใชงานและการลดลงของแสงหลอดฟลออเรสเซนตผานการพสจนใชงานมาแลวนานกวา 70 ป

วา สามารถรกษาความสองสวางไดคอนขางคงทตลอดอายการใชงาน ยงเปนหลอด T8 รนใหม มคณภาพด กสามารถคงความสวางไดไมนอยกวา 90 % ณ เวลาท 70 % ของอายการใชงาน ซงอายการใชงานของหลอดจะขนกบชนดของบลลาสตทใช และความถในการเปด-ปดหลอดบอยแคไหน หากเปด-ปดนอยครง ไมถ ไมบอย หลอดจะมอายการใชงานเพมนานขน เชน

• หากเปด-ปดหลอดทก 3 ชวโมง หลอดอาจมอายการใชงานนานเปน 8,000 ชวโมง



หลอดแอลอดมผจาหนายโฆษณาวามอายการใชงานนานกวาหลอด

ฟลออเรสเซนต โดยโฆษณาวาอาจมอายการใชงานนานถง 35,000 ชวโมง (หรอไปจนถงนานกวา 50,000 ชวโมง) ซงเปนเพยงแคการโฆษณา (และไมใช


56

อายรบประกน ซงถาจะใหลดความเสยงกควรใหผจาหนายรบประกนถงอายทโฆษณา [ปจจบนสวนใหญจะรบประกน 1–5 ป] หรออยางนอยกใหถงระยะเวลาคมทนของการลงทน [กรณโครงการใหญคงจะเจรจาตอรองได]) เพราะหากเปดใชงานจรง 24 ชวโมงตอวน 365 วน กจะเปนเวลานานถง 4 ป แตปจจบนกยงไมมรายงานผลการทดสอบหรอการใชงานใดทเคยทดสอบใชงานถงระยะเวลาดงกลาว เนองจากหลอดแอลอดเปนสนคาใหมทเพงมการทดสอบ

สวนการคงคาความสวางของแสง

ทไดจากหลอดแอลอด ผลการทดสอบพบวาแสงทไดจากหลอดแอลอดหรแสง

ลดนอยลงเรวมาก

• ณ เวลาท 70 % ของอายการใชงานทโฆษณา พบวา แสงทไดอาจเหลอเพยง 30 % ของความสวางเรมตน ซงการลดลงของแสงทไดจากหลอดแอลอดอยางรวดเรวนเปนปจจย

สาคญทตองระวง • เพราะหากจะออกแบบใชงาน

หลอดแอลอดใหเปลงแสงไมนอยกวา 90 % ของความสองสวางเรมตนแลว หมายความวาจะมระยะเวลาใชงานหลอดไดนานเพยงประมาณ 4.2 % ของอายการใชงานของหลอดเทานน เชน ถาหลอดแอลอดโฆษณาวามอายการใชงาน 35,000 ชวโมง กจะมระยะเวลาใชงานทหลอดเปลง

แสงสวางไดไมนอยกวา 90 % ของความสวางเรมตน ไดนานประมาณ 4.2 % ของ 35,000 ชวโมง หรอ 1,470 ชวโมง ซงนอยกวาหลอดฟลออเรสเซนตท 8,000 ชวโมงอยมาก

รปท 5 ปรมาณแสงสวางจากหลอดแอลอดจะเหนวา หลอดแอลอดยงมคณภาพทหลากหลายโดยยงไมมมาตรฐานรบรอง หลอดจะใหแสงสวางลดลงเรวมาก-นอย กแลวแตคณภาพของแตละยหอ

รปท 6 การมองเหนเมดหลอดแอลอดโดยตรง จะเหนแสงจาทอาจทาใหเกดสภาพแสงบาดตา (Glare)

นอกจากนนหลอดแอลอดยงมขอควรระวงเรองความรอนทจาเปนตอง

มการระบายความรอนทด มฉะนนหลอดจะมอายการใชงานสนลงมาก ดงนนโคมไฟสาหรบหลอดแอลอดจงตองการ Heat Sink ทดเพอระบายความรอน และไมควรตดตงในโคมทไมมชองระบายความรอนหรอสถานทอบอากาศ เชน อาคารจอดรถชนใตดน

สวนหลงหมดอายการใชงานแลว ขยะของหลอดฟลออเรสเซนตจะมอนตรายจากสารปรอททบรรจอยภายในหลอด สวนขยะของหลอดแอลอดกมอนตรายจากสารโลหะหนกในแผงวงจรขบ (LED Driver) ซงมปรมาณโลหะหนกอนตรายทมปรมาณมากกวาปรมาณสารปรอทในหลอดฟลออเรสเซนต

หลายรอยเทา จงสรปไดวากเปนขยะอนตรายดวยกนทงค

ประการท 5 แสงบาดตาและเงาหลอดฟลออเรสเซนตมการเปลงแสงแบบนวลตา เนองจากมสารฟอสเฟอร

เคลอบทผวดานในของหลอด จงไมเกดสภาพแสงบาดตา (Glare) เมอมองเหนหลอดและเปลงแสงสวางตอเนอง จงทาใหมเงาของวตถในลกษณะเงาเดยว



หลอดแอลอดสวนใหญไมมสารฟอสเฟอรเคลอบใหเกดแสงนวลตา ดงนนหากเมอมองเหนหลอดแอลอดจะเกดสภาพแสงบาดตา (Glare) ทอาจทาใหรสกไมสบายตาในการมองเหนได และการมหลอดแอลอดหลาย ๆ เมด ทาใหมแหลงกาเนดแสงหลาย ๆ จด จงทาใหเกดเงาของวตถในลกษณะหลายเงา ทาใหไดแสงทอาจไมเหมาะแกการอานหนงสอหรอการใชงานทตองการคณภาพของแสง แตสามารถใชงานไดกบการใชงาน เชน แสงสวางทางเดนทวไป ซงตอมาไดมการพฒนาหลอดแอลอดบางรนทมการเคลอบสารฟอสเฟอรภายในหรอตดตงแผนกรองแสงแบบปรสเมตก

ทดานหนาหลอด เพอใหไดแสงนวลตาเชนเดยวกบหลอดฟลออเรสเซนต หรอการใชหลอดแอลอดตดตงในโคมกรองแสงจะเหมาะกวาการตดตงในโคมตะแกรง แตวธการตาง ๆ เหลานกจะทาใหความสวางทไดจากหลอดแอลอดลดลง

รปท 7 เพอแกไขปญหาแสงบาดตาจากหลอดแอลอดจงไดมการพฒนาผลตภณฑหลอดแอลอดรนทมครอบแกวเคลอบฟอสเฟอร/พลาสตกขาวขน หรอรนทมครอบพลาสตกปรสเมตกมาใหเลอกใชงาน ซงมขอดคอลดแสงบาดตา แตกมขอเสยคอไดแสงลดลง

ประการท 6 ความเขากนไดกบระบบไฟฟาของเดมหลอดแอลอดหลายยหอไดถกออกแบบใหสามารถใชสวมแทนเมอถอด

หลอดฟลออเรสเซนตออกจากวงจร โดยยงคงคาบลลาสตของเดมในวงจรทเปนบลลาสตธรรมดาหรอบลลาสตกาลงสญเสยตาได โดยสมรรถนะในการทางานจรงคงตองขนกบบลลาสตทหลงเหลอคางในวงจรดวย โดยมหลอดแอลอดบางยหอแนะนาใหปลดบลลาสตเดมในวงจรออก ซงกจะทาใหการตดตงไมสามารถทาไดงาย ๆ โดยผใชทวไป แตจาเปนตองใหชางไฟฟาทมความรเปนผทาการเปลยนหลอดตดตงให

แตหากของเดมเปนบลลาสตอเลกทรอนกสแลว หลอดแอลอดหลายยหอกแนะนาวาจาเปนตองปลดออก ทาใหการตดตงไมสามารถทาไดงาย ๆ โดยผใชทวไป แตจาเปนตองใหชางไฟฟาทมความรเปนผทาการเปลยนหลอดตดตงให

ปจจบนหลอดฟลออเรสเซนตมมาตรฐาน มอก. เชน มอก. 236, มอก. 956, มอก. 2309 ฯลฯ ซงสอดคลองตามมาตรฐานสากล IEC ในการควบคมคณภาพหลอดไฟ แตหลอดแอลอดยงไมมมาตรฐานกลางในการกาหนดคณภาพ จงทาใหผลตภณฑจากผผลตแตละรายแตกตางกนไป อนเปนความเสยงทผบรโภคจะตองคานงถง และเรยกรองการรบประกนคณภาพจากผ จาหนายตามความเหมาะสมเอง ซงกพบวามหลายยหอผลตภณฑและหลายผจาหนายทหายไปจากตลาดภายหลงการขายสนสดลง

แมจะยงไมหมดระยะเวลารบประกน

กตาม

นอกจากนนขอควรระวงอก

ประการ คอ หลอดแอลอดหลายยหอไมผานมาตรฐานการปองกน

คลนแมเหลกไฟฟารบกวน (IEC 61000) ดงนนการตดตงในสถานทซงไวตอสญญาณรบกวนทางวทย เชน โรงพยาบาลหรอสานกงานทใชระบบ Wi-Fi ฯลฯ จงอาจไมแนะนา หรอในสถานทซ งจะตดตงหลอด

แอลอดจานวนมากกตองมมาตรการ

จากดฮารมอนกและสญญาณรบกวน

คลนวทยดวย


58

ตารางท 2 เปรยบเทยบระยะเวลาคนทน กรณเปลยนหลอดฟลออเรสเซนตเดมเปนหลอดแอลอด

การเปลยนหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต เปนหลอดแอลอด ดวยการกนไฟทลดลงจาก 92 วตต เหลอ 40 วตต จงประหยดคาไฟได 52 วตตตอโคมไฟ (แบบ 2 หลอด) (คาไฟลดลงโดยเฉลย 56 %) หากใชงานในสานกงานวนละ 9 ชวโมง ปละ 266 วน โดยคดทคาไฟหนวยละ 3.7 บาท/กโลวตตชวโมง จะมระยะเวลาคนทนอยางงาย (Simple Payback Period) ไดภายใน 3.1–7.5 ป หากราคาหลอดแอลอดรวมตนทนคาใชจาย

ในการเปลยนหลอดไมเกน 1,500–3,500 บาท (ซงปจจบนหลอดแอลอดกมราคาถกลงเรอย ๆ) แตทงน

หมายเหต * จาลองการคานวณการตดตงในหองขนาด 10 ม. x 10 ม. ตามสภาพการจาลองการคานวณ

ประการท 7 ระยะเวลาคนทน

หลอดฟลออเรสเซนต หลอด LED หลอด LED หลอด LED 36 วตต ราคา 70 บาท ราคา 1,500 บาท ราคา 2,500 บาท ราคา 3,500 บาทราคาหลอด 70 บาท 1,500 บาท 2,500 บาท 3,500 บาท

กาลงไฟฟารวมของโคม 2 x (36 + 10) = 92 วตต 2 x 20 = 40 วตต 2 x 20 = 40 วตต 2 x 20 = 40 วตต

ความสวางจากโคมไฟตอโคม 3,800 ลเมน 2,880 ลเมน 2,880 ลเมน 2,880 ลเมน

ระดบความสองสวางเฉลย * 370 ลกซ 240 ลกซ 240 ลกซ 240 ลกซ

ชวโมงการใชงานตอวน 9 ชม./วน x 266 วน/ป

คาไฟฟาตอหนวย 3.7 บาท/กโลวตตชวโมง

ระยะเวลาคนทน (SPP) - 3.1 ป 5.3 ป 7.5 ป

(ปโดยประมาณ)

อยบนเงอนไขทผใชตองเขาใจและยอมรบไดวาระดบความสองสวางในชวง

เรมตนจากการเปลยนมาใชหลอดแอลอดจะลดลงโดยเฉลย 35 % จาก 370 ลกซ (เมอใชหลอดฟลออเรสเซนต) เหลอเพยง 240 ลกซ (เมอใชหลอดแอลอด)

สรปหลอดแอลอดในรปทรงหลอดตรงคลายหลอดฟลออเรสเซนต ทออกแบบ

ผลตมาเพอจะนามาใชเปลยนทดแทนหลอดฟลออเรสเซนต 36 วตต เพอการประหยดพลงงานนน หากพจารณาในแงของความสวาง การกระจายแสง คณภาพของแสง การดารงคาความสวาง และราคากบระยะเวลาคนทนแลวจะเหนไดวา ในปจจบนการนาหลอดแอลอดมาเปลยนทดแทนอาจยงไมคมคาพอทจะใชเปลยนทดแทนไดกบหลอดฟลออเรสเซนต จงทาใหหลอดฟลออเรสเซนตยงคงไดรบความนยมใชงานอย อยางไรกด หลอดแอลอดกไดรบการพฒนาคณภาพเพมขน สวางมากขน ในขณะทราคาถกลง ซงหากถงเวลาทมความคมคาทจะทดแทนไดแลว ผเขยนกจะไดมาเลาสกนฟงในโอกาสตอไป



นายศภกร แสงศรธรกองพฒนาระบบไฟฟา ฝายวจยและพฒนาระบบไฟฟา การไฟฟาสวนภมภาค


การลดการใชพลงงานไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย1.บทน�ำ

ปจจบนการใชพลงงานในประเทศ

มความตองการเพมมากขนทกป

หากพจารณาการใชพลงงานแยก

เปนสวน ๆ จะพบวา การใชพลงงาน

ในอตสาหกรรม ธรกจการคา และ

ทอยอาศย มการใชพลงงานมากทสด

คดเปน 59 % (รปท 1) ของการ

ใชพลงงานขนสดทาย ดงนนหากม

การประหยดพลงงานในภาคสวนน

กจะท�าใหประเทศไทยสามารถลด

การน�าเขาเชอเพลงฟอสซลทเป น

สาเหตของปญหาโลกรอนลงได

พลงงานไฟฟากเปนอกสวน

หนงทส�าคญทมการใชอยางกวางขวาง

ซงวธการลดการใชพลงงานไฟฟา

สามารถท�าไดดวยการประหยดการใช

พลงงานไฟฟา และการใชพลงงาน

สะอาดในการผลตไฟฟา เชน พลงงาน

ลม พลงงานแสงอาทตย เปนตน ส�าหรบ

ในบทความนจะเนนเฉพาะการใช

พลงงานแสงอาทตยในการผลตไฟฟา

2.กำรผลตไฟฟำดวยเซลล แสงอำทตย

ในปจจบนมการน�าพลงงาน

แสงอาทตยมาใชในการผลตไฟฟากน

อยางแพรหลาย ส�าหรบในประเทศไทย

สวนใหญการผลตไฟฟาจากเซลล

แสงอาทตยมวตถประสงคเพอขาย

พลงงาน

Energy

รปท 1 การใชพลงงานขนสดทาย แยกตามภาคสวน

พลงงานไฟฟาทผลตไดเขาสระบบจ�าหนายไฟฟาของการไฟฟา มไดมวตถประสงค

เพอการลดการใชพลงงานไฟฟาส�าหรบหนวยงานตนเอง เหตผลหนงทเปนเชนน

เนองมาจากราคาของระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย ยงมราคาสงมาก

เมอคดเทยบกบผลประโยชนทไดรบจากการผลตไฟฟาเพอจายใหกบโหลด

ภายในบานพกอาศย ส�านกงาน หรอโรงงาน แตถาในอนาคตตนทนของระบบ

ผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยลดลง การน�าพลงงานแสงอาทตยมาผลตไฟฟา

เพอจายใหกบโหลดภายในบานพกอาศย ส�านกงาน หรอโรงงาน กมความเปนไปได

ทจะด�าเนนการ

การผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยมขอไดเปรยบเหนอการผลตไฟฟา

จากเชอเพลงชนดอน ๆ ทมสวนของการเคลอนทประกอบในการผลตไฟฟา คอ

• เปนแหลงพลงงานธรรมชาตทไมมวนหมด

• มความงายตอการใชงาน การควบคม และการดแลบ�ารงรกษา

• คาใชจายในการบ�ารงรกษาต�า

ในการน�าพลงงานแสงอาทตยมาผลตไฟฟาเพอลดความตองการการใช

ไฟฟาของอปกรณไฟฟาตาง ๆ สามารถท�าไดทงในภาคอตสาหกรรม ภาคธรกจ

การคา และภาคครวเรอน โดยขนาดของระบบทน�ามาตดตงอาจจะค�านวณ

จากหนงในสามสวนของพลงงานไฟฟาทใชงานภายในบานพกอาศย ส�านกงาน

หรอโรงงาน เปนตน

eppo.go.th


60

3.กำรตดตงระบบผลตไฟฟำดวยเซลลแสงอำทตยบนหลงคำอำคำรในภำคอตสำหกรรม ส�ำนกงำนและบำนพกอำศย

ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยในปจจบนสามารถจายไฟใหกบอปกรณไฟฟาตาง ๆ เชน ระบบสบน�า ระบบ

แสงสวางภายในและนอกอาคาร ระบบสอสาร ระบบไฟฉกเฉน เปนตน การตดตงระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย

บนหลงคาอาคาร มลกษณะการด�าเนนการแบงได ดงน

• ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยส�าหรบบานพกอาศย

ระบบดงกลาวสามารถแบงไดเปนสองชนดคอ ระบบแยกอสระ และระบบแบบเชอมตอสายสงไฟฟา ระบบ

แยกอสระน เปนระบบไมมการเชอมตอสายสงไฟฟา พลงงานไฟฟาทผลตไดจะจายใหกบอปกรณไฟฟาภายในบาน

พลงงานไฟฟาทเหลอจะถกเกบสะสมไวในแบตเตอร หากขนาดของแบตเตอรมขนาดเลกกวาพลงงานไฟฟาทเหลอจาก

ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย จะท�าใหเกดการสญเสยพลงงานขน ส�าหรบระบบแบบเชอมตอสายสงไฟฟา มขอดกวา

ระบบแยกอสระ เนองจากพลงงานไฟฟาทผลตไดจากระบบ สามารถทจะจายใหกบอปกรณไฟฟาไดโดยตรง และ

หากมพลงงานไฟฟาจากการผลตเหลอ พลงงานไฟฟาทเหลอนจะถกปอนเขาไปในสายสงไฟฟา แสดงไดดงรปท 2 และ

รปท 3 ซงเปนตวอยางการผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยบนหลงคาบานพกอาศย และวงจรไฟฟาของระบบดงกลาว

รปท 2 ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยทตดตงบนหลงคาบาน

รปท 3 ตวอยางไดอะแกรมการผลตไฟฟาบนหลงคาบาน



รปท 4 ระบบผลตไฟฟาดวย

เซลลแสงอาทตยทตดตง

บนกนสาดของอาคารธรกจ

รปท 5 ตวอยางไดอะแกรมการผลตไฟฟาส�าหรบอาคารธรกจ

• ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยส�าหรบอาคารส�านกงาน และ

ธรกจการคา

การตดตงใชงานระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยส�าหรบอาคาร

ส�านกงานและธรกจการคา จะมลกษณะการตดตงคลายคลงกบบานพกอาศย

แตขนาดความตองการพลงงานไฟฟามมากกวา ดงนนขนาดของระบบทตดตง

จะตองมขนาดใหญกวา พนทของอาคารทใชงานกตองมากกวา จงจ�าเปนจะตอง

พจารณาเรองขนาดของน�าหนกทเพมขนวามผลตอระบบโครงสรางของอาคาร

หรอไม รวมทงระบบปองกนทางไฟฟาทอาจจะซบซอนมากขน ซงการตดตง

ระบบสามารถตดตงไดหลายรปแบบ เชน บนหลงคาอาคาร ยดตดกบผนง

ของอาคาร บรเวณกนสาด หรอบงแสงของอาคาร (รปท 4) โดยพจารณา

ใหเหมาะสมกบรปทรงของอาคาร ส�าหรบรปท 5 เปนตวอยางวงจรไฟฟาของ

การผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยส�าหรบอาคารธรกจ

solarch.ch

• ร ะ บ บผ ล ต ไ ฟฟ า ด ว ย

เซลล แสงอาทตย ส� าหรบอาคาร

อตสาหกรรม

การตดตงใชงานระบบผลต

ไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยส�าหรบ

อาคารอตสาหกรรม จะแบงระบบ

ทตดตงออกเปนสามเฟส เนองจาก

ระบบผลตไฟฟ าทออกแบบต อง

สอดคลองกบระบบไฟฟาเดมของ

อาคารอตสาหกรรมทมอยแลว ขนาด

ของระบบผลตไฟฟาอาจจะพจารณา

จากพนทของอาคารทสามารถตดตง

ระบบผลตไฟฟาได ราคาของระบบ

ทยอมรบได และขนาดของอปกรณ

ไฟฟาทตองการใหระบบผลตไฟฟา

จายไฟให นอกจากนเพอใหระบบ

ผลตไฟฟาสามารถจายไฟไดอยางม

รปท 6 ระบบผลตไฟฟา

ดวยเซลลแสงอาทตย

ทตดตงบนหลงคาโรงงานอตสาหกรรม

NEDO.go.jp

รปท 7 ตวอยางไดอะแกรมการผลตไฟฟาส�าหรบโรงงานอตสาหกรรม

NEDO.go.jp


62

รปท 8 ขนาดพนทของระบบผลตไฟฟาทตดตงบนหลงคาโรงงานอตสาหกรรม

7.สรปการน�าพลงงานทดแทนมาใชเพอลดปรมาณความตองการไฟฟาจากระบบจ�าหนายไฟฟาสามารถด�าเนนการได

แตจะตองพจารณาระบบใหเหมาะสมกบอาคารบานพกอาศย อาคารส�านกงานธรกจ หรอโรงงานอตสาหกรรม ปรมาณ

ความตองการพลงงานไฟฟาของอปกรณไฟฟา และทส�าคญตนทนของระบบผลตไฟฟาตองเปนทยอมรบของผลงทนดวย

ซงหากในอนาคตตนทนของระบบผลตไฟฟาลดลงจนท�าใหสามารถแขงขนกบคาพลงงานไฟฟาทจะตองจายได ระบบ

ผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยจะไดรบความนยมอยางแพรหลาย และจะชวยลดการใชพลงงานจากเชอเพลงฟอสซลดวย

เอกสารอางอง1. Elena V. M. Papadopoulou “Photovoltaic Industrial Systems”, 20112. BRE EA Technology Halcrow Group SunDog Energy “Guide to the installation of PV systems”, 20063. Fuji Electric Co., Ltd “Demonstrative Research on Development of Islanding Prevention Methods under Clustered

PV Conditions and Improvement of Electricity Quality”, 2006

NEDO.go.jp

ประสทธภาพ จะตองค�านงถงพนทบงเงาทอาจจะเกดขน มมของแผงเซลล

แสงอาทตยทท�ากบดวงอาทตย และทศทางการวางแผงเซลลแสงอาทตยให

สอดคลองกบการเคลอนทของดวงอาทตย นอกจากนเนองจากระบบผลตไฟฟา

อาจมขนาดใหญ อนเวอรเตอรกจะมขนาดใหญดวย ดงนนจ�าเปนตองพจารณา

พนทตดตงอนเวอรเตอรดวย รวมถงคณภาพของอนเวอรเตอรตองมคณภาพ

ทด เพราะถาคณภาพไมดมฮารมอนกสมากกจะสงผลตอระบบไฟฟาของ

อตสาหกรรมนนดวย นอกจากน ระบบตดตามประเมนผลกมความส�าคญ

เนองจากระบบผลตไฟฟาดงกลาวมมลคาสง การตดตามประเมนผลการจายไฟ

และการวเคราะหปญหาทเกดขนจงมความจ�าเปนอยางมาก เพอใหการจายไฟ

ของระบบเปนไปอยางยงยน ส�าหรบรปท 6–8 เปนตวอยางของการตดตงระบบ

ผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยบนโรงงานอตสาหกรรม

จากรปท 8 จะเหนไดวาเปน

การตดตงระบบผลตไฟฟาเตมพนท

ของหลงคาโรงงาน ดงนนน�าหนกของ

แผงเซลลแสงอาทตยทกดลงบนโครงสราง

ของอาคารจงเปนสงส�าคญทจะตอง

พจารณา การออกแบบ และการเลอกใช

อปกรณจะตองไดตามขอก�าหนด

มาตรฐานตาง ๆ เชน แผงเซลล

แสงอาทตยทใชตองไดมาตรฐาน IEC

หรอมาตรฐานอน ๆ การตดตงตอง

ถกตองตามหลกวศวกรรม เปนตน



นายธวชชย ชยาวนชภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

วเคราะหวเคราะหโครงสรางคาไฟฟาโครงสรางคาไฟฟาเพอการบรหารจดการเพอการบรหารจดการ

ในการบรหารตนทนการผลตของผประกอบการ (หรอตนทนในการใหบรการ) คาไฟฟาอาจถอเปนตนทนลาดบตน ๆ รองลงมาจากคาวตถดบและคาแรงทางตรง อกทงในทางปฏบตทงโรงงานควบคมและอาคารควบคมตางกตองมระบบการจดการพลงงานเพอทนาไปสการลดการใชพลงงานอกดวย ซงการลดคาไฟฟากบการลดการใชพลงงานเปนสงทสามารถดาเนนควบค

ไปดวยกนได โดยผรบผดชอบควรศกษาโครงสรางคาไฟฟาใหแจมชดเพอวางแผนบรหารจดการทนาไปสผลทตองการ

พจารณารปท 1 เปนแผนภาพทนาเสนอโครงสรางคาไฟฟาและปจจยตาง ๆ ทเกยวของ ซงจะพบวาตนทนคาไฟฟามองคประกอบทสาคญ ไดแก

• ประเภทของผใชไฟฟา (Electrical Tariff Rate) การไฟฟากาหนดประเภทของผใชไฟฟาเปน 7 ประเภท ในแตละประเภทยงมการจดแบงเปนประเภทยอยทมการคานวณคาไฟฟาทแตกตางกน เวนแตกรณเปนสถานประกอบการทตงขนตงแตวนท 1 มกราคม 2540 เปนตนมา รฐบาลไดประกาศโครงสรางอตราคาไฟฟาใหม และไดกาหนดอตราคาไฟฟาแบบ TOU เปนอตราทางเลอกสาหรบผใชไฟฟารายเดม แตเปนอตราบงคบสาหรบผใชไฟฟาประเภทกจการเฉพาะอยาง (กจการโรงแรม) และผใชไฟฟารายใหมทใชพลงงานไฟฟา ตงแต 250,000 หนวยตอเดอนขนไป หรอใชพลงไฟฟาเกนกวา 1,000 กโลวตตขนไป ซงอตราคาไฟฟาแบบ TOU ของผใชไฟฟาขนาดใหญจะมอตราคาไฟฟาเหมอน ๆ กน (มการประกาศอตราคาไฟฟาใหม ตงแต ก.ค. 54 เปนตนไป)

• หนวยไฟฟาทใช (kWh) คอ หนวยของพลงงานไฟฟาทใชไป หากชวงเดอนใดหนวยไฟฟาลดลงกหมายถงการใชพลงงานลดลงนนเอง

• คาความตองการพลงไฟฟาสงสด (Demand Charge) คดจากคากาลงไฟฟาเฉลยทก ๆ 15 นาท หากกาลงไฟฟาเฉลยในชวงเวลาทมการเรยกเกบเงนคาใดมคามากทสดในรอบเดอน ใหนาคาสงสดนนมาใชเปน

ความตองการพลงไฟฟาสงสด เชน อตรา TOU ชวงเวลาทมการเรยกเกบเงนคอ ชวง On Peak ทตรงกบเวลา 9.00–22.00 น. (13 ชวโมง) ของวนจนทรถงวนศกรซงจะเหนไดวา คากาลงไฟฟาเฉลยทก ๆ 15 นาทนน 1 ชวโมงม 4 คา วนหนง 13 ชวโมงม 52 คา ในเดอนหนง ๆ กจะมคาเฉลยทก ๆ 15 นาทอยหลายคา หากคาเฉลยใดในชวงเวลาดงกลาวมคามาก

ทสด กจะนบเอาคาเฉลยคานนเปนความตองการพลงไฟฟาสงสดของ

เดอนนน ๆ แลวนามาคานวณเรยกเกบเงน อนง การบรหารการใชไฟฟาใหคาความตองการพลงไฟฟาสงสด (นยมเรยกกนวา คา Demand) ลดลงนน ถอวาเปนการลดคาใชจาย แตอาจจะไมถอวาเปนการอนรกษ

พลงงาน เพราะตวบงชการใชพลงงานคอ จานวน kWh ในแตละเดอน

• คาตวประกอบกาลง (Power factor Charge) เปนคาปรบทอยในวสยจะหลกเลยงได โดยการไฟฟาจะทาการตรวจวดคาความตองการ

พลงไฟฟาสงสด ทงกาลงไฟฟาทเปน kW และ kVAR ซงคาสงสดของทง 2 หนวยนอาจจะเกดขนคนละเวลากนกได (ไมสนวาเปนชวง On Peak หรอ Off Peak) แลวนาคาสงสดทวดไดมาคานวณวา kVAR>61.97 % ของ kW หรอไม หากพบว า kVAR>61.97 % ของ kW แลว เฉพาะสวนทเกน 61.97 % ของ kW ตองเสยคาปรบ kVAR ละ 56.07 บาท ซง

รปท 1 แผนภาพโครงสรางคาไฟฟาและการอนรกษพลงงาน

พลงงาน

Energy


64

หมายเหต1. ยงไมรวมคาไฟฟาผนแปร (Ft) ซงคานวณจากหนวยใชไฟ (kWh) รวม และภาษมลคาเพม (VAT) ซงคานวณจากคาไฟฟารวม2. การไฟฟานครหลวงใหผใชอตราปกตเปนประเภท 5.1 และอตรา TOU เปนประเภท 5.2 แตการไฟฟาสวนภมภาคจะกาหนดประเภทสลบกนกบการไฟฟานครหลวง

โดยผใชประเภทท 5 นมอตราคาไฟแบบ TOU เปนอตราบงคบ ในชวงทยงไมไดตดตงเครองวดแบบ TOU อนโลมใหใชอตราปกตไปกอน3. คาพลงงานและคา Demand ของผใชแตละประเภทอาจมอตราคาใชจายไมเทากน4. อตราคาไฟฟาของการไฟฟานครหลวงสามารถศกษาไดจาก http://www.mea.or.th5. อตราคาไฟฟาของการไฟฟาสวนภมภาคสามารถ Download ไดจาก http://www.pea.co.th/rates/Rate2011.pdf

ตารางท 1 แสดงโครงสรางการคานวณคาไฟฟาของการไฟฟานครหลวง

โดยปกตแลวสถานประกอบการใดท

มคาตวประกอบกาลงมากกวา 0.85 มกจะไมเสยคาปรบในสวนน

• คาไฟฟาผนแปร (Ft) เปนคาใช จ ายทการไฟฟาอาจคดเปน

สวนเพมหรอเปนสวนลด จากการ

คานวณคาไฟฟาตามอตราคาไฟฟา

ทประกาศไว โดยสถตแลวมกเปนสวนทคดเพม คา Ft นดแลโดยคณะกรรมการกากบดแลกจการไฟฟา หรอ เรกเลเตอร (การไฟฟานครหลวงไดรวบรวมสถตคา Ft ไวท http://www.mea .o r . th / i n te rne t /F t /FtStatistics.htm) คา Ft นเปนคาใชจายทมากในยคปจจบน เพราะทก ๆ หนวยไฟฟาทใชไปนอกจากเสยคาไฟฟาในอตราทกาหนดแลว ยงถกเรยกเกบเพมหรอลดตามท

ประกาศ (ปจจบน -6 สต./หนวย) การลด

การใชไฟฟาลงเทานนทจะชวยลดคาใชจายสวนนได

จากรปท 1 จะพบวา kWh คอ หนวยใชไฟทเปนปจจยสาคญในการวเคราะหคาใชจาย หากเราสามารถลดการใชไฟฟาได (ลด kWh ลง) นอกจากจะเปนการอนรกษพลงงานแลวยงเปนการลดตนทนของกจการได

อกดวย ซงแผนภาพฯ ดงกลาวไดนาเสนอใหเหนวาในระบบไฟฟานน หากตองการอนรกษพลงงานแลวอาจพจารณาระบบหรออปกรณทใชไฟฟาไดเปน 2 กลมใหญ คอ ระบบทางไฟฟาทใชไฟฟา กบ ระบบทางความรอนหรอทางกลทใชไฟฟา ซงในแตละกลมสามารถกระจายเปนระบบตาง ๆ ไดดงแผนภาพฯ เวนแตหมอไอนา (Boiler) กบเตาเผา (Kiln) ทเปนระบบทางความรอนทใชเชอเพลงเปนสาคญ แตไดนามาเขยนรวมไวเพอชวยใหพจารณาภาพรวมระบบการจดการพลงงานไดงายขน

การไฟฟานครหลวง จดประเภทของผใชไฟฟาเปน 7 ประเภทใหญ ๆ คอประเภทท 1 บานอยอาศยประเภทท 2 กจการขนาดเลกประเภทท 3 กจการขนาดกลางประเภทท 4 กจการขนาดใหญประเภทท 5 กจการเฉพาะอยางประเภทท 6 สวนราชการและองคกรทไมแสวงหากาไรประเภทท 7 สบนาเพอการเกษตร



จากตวอยางนจะเหนวาโรงงาน 2 แหงนใชพลงงานไฟฟาเทากน (หนวยใชไฟเทากน) แตมคาใชจายรวมไมเทากน ดงนน หาก Factory B สามารถปรบปรงพฤตกรรมการใชไฟฟาไดเหมอน Factory A แลว คาไฟฟากจะลดลงเพราะคาดมานดลดลง แตถอวาไมมการอนรกษพลงงานเกดขน เพราะหนวยไฟฟาทใชยงคงเทาเดม

หากทานผอานไดศกษาโครงสรางคาไฟฟาอยางแจมชดแลว ผเขยนเชอวาจะสามารถวเคราะหและวางแผนบรหารจดการการใชไฟฟาไดอยางมประสทธภาพและมความชดเจนมากขนอยางแนนอน สวสด

ตารางท 2 ตารางวเคราะหพฤตกรรมการใชพลงงาน

รปท 2 กราฟแสดงพฤตกรรมการใชไฟฟารายเดอนของโรงงาน 2 กรณ(ภาพจาก Electrical Machines, Drives and Power Systems ของ Theodore Wildi)

Factory A Factory Bหนวยไฟฟาทใช 720,000 เทากน

คา Ft จายเทากน เพราะหนวยเทากน

ดมานดสงสด 1000 kW 3000 kW

ขนาดหมอแปลง Factory B > Factory A (เพราะกาลงงานสงสดทใชไมเทากน)

การสญเสยในหมอแปลง Factory B > Factory A (No Load Loss ไมเทากน และหมอแปลงของ Factory B ประสทธภาพนาจะตากวา)

คาไฟฟารวม Factory B > Factory A

โดยสามารถจาแนกโครงสรางการคานวณคาไฟฟา 6 ประเภทแรกไดดงตารางท 1 ทงน โครงสรางคาไฟฟาของการไฟฟาสวนภมภาคโดยรวม ๆ แลวกจะเหมอนกบการไฟฟานครหลวง ตางกนเพยงการจาแนกประเภทยอย และการจายแรงดนไฟฟาทการไฟฟานครหลวงใชตวเลข 12-24 kV แตการไฟฟาสวนภมภาคใชตวเลข 22-33 kV (คาไฟฟาเทากน)

เนองจากคาความตองการพลงงานไฟฟาสงสด หรอคาดมานดทไดกลาวถงมาแลวกอนหนาน เปนคาใชจายทผใชไฟสวนใหญตองการจะลดเปนอยางมาก ดงนน ในการบรหารจดการการใชไฟฟาจงควรสงเกตพฤตกรรมการใชไฟฟาไวเปนสาคญ โดยเครองมอทดในการประกอบการพจารณาคอ กราฟแสดงพฤตกรรมการใชไฟฟาเปนรายสปดาห (Weekly Load Curve) เพอจะไดทราบวาชวงเวลาใดเปนชวงเวลาทมการใชไฟฟาคอนขางสงและควรหลกเลยงการใชงานอปกรณพรอม ๆ กน นอกจากน ยงทาใหทราบอกวาวนหยดอยางในวนเสาร-วนอาทตยมพฤตกรรมการใชไฟฟาเปนเชนไร เมอพจารณาประกอบกบโครงสรางคาไฟฟาแลวจะไดทราบวาในชวงเวลาใดดมานดแพง จะไดทาการหลกเลยงเสย (สาหรบอตรา TOD) หรอในชวงเวลาใดคาไฟฟาตอหนวยแพง จะไดทาการหลกเลยง (สาหรบอตรา TOU) ดงนน หากทราบโครงสรางคาไฟฟาของโรงงานหรออาคารทรบผดชอบ และมกราฟแสดงพฤตกรรมการใชไฟฟาแลว กจะชวยใหการวางแผนลดคาไฟฟาเปนไปอยางมประสทธภาพ รปท 2 แสดงพฤตกรรมการใชไฟฟารายเดอนของโรงงาน 2 กรณ ซงสามารถวเคราะหไดตามตารางท 2


66

จากบทความตอนทแลวผมไดอธบายวา Demand Response คออะไร และกลไกของ Demand Response

ในการชวยลดความตองการไฟฟาและเพมประสทธภาพการใชพลงงานไฟฟาไดอยางไร ส�าหรบตอนท 2 นผมไดอธบาย

วารปแบบของ Demand Response นนมอะไรบาง และเกยวของกบระบบ Smart Grid อยางไร

Demand Response กบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (ตอนท 2)

ดร.เจนจบ วระพานชเจรญอเมล : [email protected]

เทคโนโลยและนวตกรรม

Technology& Innovation

ดร.ประดษฐ เฟองฟกองวจย ฝายวจยและพฒนาระบบไฟฟา การไฟฟาสวนภมภาค

เมอปลายปทผานมาผมไดมโอกาสไปรวมฟงการบรรยายเรอง Demand Response for Thailand : Concepts and Applications จาก ผ เชยวชาญของ Internat ional Energy Agency (IEA) [1] ซง ผ บรรยายไดอธบายวารปแบบของ Demand Reponse มหลากหลายรปแบบ แตสามารถแบงได เป น 4 รปแบบหลก คอ

1. Load Shedding2. Energy or Power Rationing3. Contractual Arrangements4. Price Rationing

1. Load SheddingLoad Shedding เปนรปแบบทงายทสด กลาวคอหากก�าลงไฟฟามไม

เพยงพอทจะจายใหแกลกคาทงหมดจะท�าใหระบบมความถตก และจะท�าใหระบบไฟฟาขาดเสถยรภาพ หากเกดเหตการณแบบนขน การไฟฟามกจะเลอกการแกปญหาดวยการปลดโหลดทมความส�าคญต�า ๆ ออกไปกอน เพอปองกนไมใหทงระบบขาดเสถยรภาพและน�าไปสการเกดไฟดบในวงกวาง (Black out) นนเอง แตวธนถอวาเปนการแกปญหาทปลายเหต และถอวาเปนรปแบบของการจดสรรก�าลงไฟฟาทยงไมมประสทธภาพมากนก เปนเพยงการแกปญหาเฉพาะหนาซงอาจไมเปนผลดตอระบบเศรษฐกจ การจางงาน และสงคมโดยรวมมากนก

2. Energy or Power RationingEnergy or Power Rationing เปนรปแบบของการแบงสนพลงงานหรอ

ก�าลงไฟฟาตามทลกคาแตละรายเลอก เราลองนกภาพในชวงทเกดภาวะการขาดแคลนอาหารจากภาวะสงครามหรอภาวะวกฤตตาง ๆ จะมการแบงปนอาหาร การแจกคปองอาหารเกดขน เปนตน ก�าลงไฟฟาหรอพลงงานไฟฟากเชนเดยวกนหากผลตไดไมเพยงพอตอความตองการ ไมวาเกดจากสาเหตใดกตองมการแบงปนตามโควตาทเหมาะสมส�าหรบลกคาแตละราย เหตการณ



เชนนเคยเกดขนทประเทศบราซล เมอป 2544 ไดเกดเหตการณภยแลงฝนขาดทงชวงอยางยาวนาน และไมสามารถเพมก�าลงการผลตจากแหลงเชอเพลงอนไดทน จงตองมการแบงโควตาก�าลงไฟฟาทจ�าหนายใหแกลกคาแตละราย ส�าหรบตวอยางการใช Demand Response แบบนลาสดกคอประเทศญปน ซงหลงจากผานเหตการณแผนดนไหวและสนามครงรายแรงเปนสาเหตท�าใหโรงไฟฟานวเคลยรไดรบความเสยหาย จงไมมก�าลงไฟฟามากพอทจะจายใหแกลกคา ท�าใหตองมการแบงปนการจายไฟเปนชวง ๆ ในแตละพนท จะเหนไดวา Demand Response รปแบบนทท�าไดงาย รวดเรว และมความยดหยน อกทงการสงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพกสามารถท�าควบคกนไปได ซงหลายทานทไดตดตามขาวคงจะทราบนะครบวา ทประเทศญปนก�าลงรณรงคการใชไฟฟาอยางประหยดและมประสทธภาพกนเปนอยางมาก ถงขนาดทรฐบาลญปนสงเสรมใหพนกงานสวมใสชดท เหมาะสมกบสภาพอากาศรอนไมหนามากเกนไป อาจเปนชดล�าลองส�าหรบ การท�างานในสถานประกอบการได นอกจากนยงมการแขงขนการออกแบบเสอผาทชวยประหยดพลงงานส�าหรบ ฤดรอนทก�าลงมาถงนอกดวย

3. Contractual Arrangements

Contractual Arrangements เปนอกรปแบบหนงทนยมใชเพอลดปรมาณการใชไฟฟาได โดยเปนการท�าสญญาระหวางผซอและผจ�าหนายไฟฟา เชน การขายไฟแบบ Non-firm Service คอ การจ�าหนายไฟฟาโดยไมรบประกนปรมาณไฟฟาทจะจายให ซงการไฟฟาสามารถจะลดหรอตดโหลดออกจากระบบไดทกเมอหากมความจ�าเปน นอกจากนยงมรปแบบการจ�าหนายไฟฟาทการไฟฟาสามารถปลดโหลดทเปนโรงงานอตสาหกรรมเมอใดกได (Industrial Shutdowns) การด�าเนนการแบบนมขอดทสามารถลดปรมาณความตองการไฟฟาไดจ�านวนมากและรวดเรว เพราะโรงงานอตสาหกรรมแตละแหงมกจะมการใชไฟฟาสง แตการจะจงใจใหมผรวมโครงการจ�าเปนตองมขอเสนอทนาพงพอใจใหแกโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ ซงเปนคาใชจายในการด�าเนนการอยางหนงของการไฟฟาดวยเชนกน ในประเทศสหรฐอเมรกาทรฐเทกซสกมมาตรการรปแบบคลาย ๆ กน คอ หากระบบไฟฟามปญหา โรงงานอตสาหกรรมทท�าสญญาไวจะตองปลดโหลดออกจากระบบตามจ�านวนทตกลงกนไวในสญญา โดยโรงงานทรวมโครงการจะไดคาตอบแทนเปนรายเดอนตามจ�านวนปรมาณก�าลงไฟฟาทตกลงกนไว แมวาอาจจะไมมการรองขอใหปลดโหลดเลยกตาม และเมอมการรองขอใหปลดโหลดจ�านวนเทาใดกจะไดเงนเพมเตมตามจ�านวนโหลดทถกปลดออก

4. Price RationingPrice Rationing วธนเปนวธทมประสทธภาพทสดในการจดสรร

การใชก�าลงงานหรอพลงงานไฟฟา ซงสามารถน�ามาใชไดทงในภาวะฉกเฉนและภาวะปกต โดยใชกลไกของราคาเปนการควบคมปรมาณการใชไฟฟา มหลากหลายรปแบบ เชน

- Inclining Block Rate คอ การก�าหนดอตราคาไฟสงขนเมอใชไฟฟาเกนกวาปรมาณทก�าหนด ซงกเหมอนกบโครงสรางคาไฟส�าหรบบานพกอาศยทเราเรยกวาอตรากาวหนานนแหละครบ กลาวคอ ยงมการใชไฟมาก คาไฟหนวยสง ๆ จะมราคาแพงกวาคาไฟทมจ�านวนหนวยนอย ๆ กเปนการไมสงเสรมใหเราใชไฟอยางฟมเฟอยเกนความจ�าเปนนนเอง

- Sea sona l Ra t e ค อ การก�าหนดอตราคาไฟตามฤดกาล เพราะปร ม าณการ ใช ไฟฟ า จะสอดคลองกบฤดกาล เชน ประเทศไทยมปรมาณการใชไฟฟาสงมากในฤดรอน เปนตน ในชวงใดทมปรมาณการใชไฟฟาสงกจะคดอตราคาไฟสงตามไปดวย เพอจะควบคมไมใหมการใชไฟฟาสงเกนกวาก�าลงการผลต

- Time of Use (TOU) คอ การก�าหนดอตราคาไฟตามชวงเวลาการใช งาน ส�าหรบประเทศไทยเรากมใช งานมานานหลายปแล ว โดยก�าหนดอตราคาไฟเปน 2 ชวง คอชวง Peak และ Off-Peak โดยชวง Peak เรมตงแต 09.00–22.00 น. ตงแตวนจนทร-วนศกร ยกเวนวนเสาร-วนอาทตย และวนนกขตฤกษ ซงชวง Peak จะมราคาคาไฟแพงกวาชวง Off-Peak หลายเทา จงเปนการโนมนาวใหผใชไฟไปใชไฟในชวงทมปรมาณการใชนอย ๆ แทนชวงทมการใชไฟปรมาณมากนนเอง

- Super Peak TOU คอ TOU รปแบบหนง แตมหลายชวงเวลา คอชวง Super-Peak, Shoulder-Peak และ Off-Peak โดยแตละชวงจะมระยะเวลาไมเหมอนกน ซงชวง Super-Peak จะมระยะเวลาสนทสด โดยมระยะเวลาประมาณ 1 ชวโมง ทงนอตราคาไฟจะมราคาลดหลนกนไปจากทแพงสด Super-Peak จนถก


68

สดในชวง Off-Peak การทก�าหนดราคาหลายชวงเวลานจะเหมาะกบบางประเทศทมการใชไฟฟาบางชวงสงมากเปนพเศษ ท�าใหลดการใชไฟในชวงทสงมาก ๆ นไดเพราะมคาไฟทแพงกวาชวงอนมาก จงจงใจใหไปใชไฟในชวงเวลาอนแทน

- Critical Peak Pricing (CPP) คอ เปนรปแบบทมพนฐานการคดอตราคาไฟจะใชแบบ TOU แตในชวงทมการใชไฟฟาสงจะมการก�าหนดอตราคาไฟพเศษทสงมาก เชน การไฟฟา Southern California Edison (SCE) ไดมการน�า CPP มาใช เมอจะใช CPP ในวนใด SCE จะตองแจงใหลกคาทราบลวงหนากอน 15.00 น. ของวนกอนทจะน�า CPP มาใช ชวงการใชอตรา CPP จะอยทประมาณ 4-5 ชวโมง/วน โดยในปหนง ๆ อาจมการใช CPP ประมาณ 9-15 ครง การใช CPP จงเปนอกรปแบบหนงของ Demand Response ทจะท�าใหลดปรมาณความตองการไฟฟาไดดมากโดยทไมมผลกระทบตอผบรโภคมากนก

- Variable Peak Pricing (VPP) คอ มลกษณะการก�าหนดอตราคาไฟคลายกบอตรา TOU แตราคาคาไฟในชวง Peak มคาไมคงทขนอยกบทก�าหนดในแตละชวงเวลา โดยในฤดกาลใดทมการใชไฟสงมาก ชวงนนอตราคาไฟในชวง Peak กจะสงกวาฤดอน ๆ

- Real Time Pricing (RTP) คอ การก�าหนดอตราคาไฟตามชวงเวลาของการใชงานจรง โดยการไฟฟา ComEd ก�าหนดอตราคาไฟส�าหรบ Residential Real Time Pricing (RRTP) ตามราคาขายสงรายชวโมง (Wholesale Hourly Market Prices) การใชอตราแบบ RTP นท�าใหการบรหารจดการของการไฟฟามความยดหยนมากยงขน

หากการสงสญญาณราคาไปแลวลกคามการตอบสนอง ดงนนลกคาชนด Elastic Demand จงตองรจกการบรหารจดการทดถงจะไดประโยชนจาก RTP สงสด อกทงยงเปนประโยชนกบภาพรวมของประเทศในการบรหารการใชไฟฟาอยางมประสทธภาพ แตส�าหรบลกคาทเปนชนด Ineleastic Demand คอการใชไฟไมสามารถเปลยนแปลงไดไมวาราคาจะเปลยนไปอยางไร กอาจมความเสยงทจะตองรบภาระคาไฟแพงกวาเดมได

จากทกลาวขางตนทง 6 รปแบบ การไฟฟาบางแหงอาจน�าวธตาง ๆ มาผสมรวมกนเปนอตราคาไฟแบบใหมตามทตองการกได เชน อาจจะน�าอตรา TOU ผสมกบ Inclining Block Rate เปนตน

จากรปท 1 จะเหนวาหากพจารณาในแงของความเสยงของผใชไฟนน การคดอตราคาไฟแบบ RTP มความเสยงสงทสด รองลงมาคอ VPP, CPP จนถงทเสยงนอยทสดคออตราคงท (Flat Rate) สงทส�าคญอกประเดนหนงคอ ลกคารายใดทใชอตราคาไฟแบบทมความเสยงสงมโอกาสทจะไดใชไฟฟาในราคาถกมากกวารายอน หากรจกการบรหารจดการทด ซงกเหมอนกบการลงทนทว ๆ ไป หากการลงทนใดมความเสยงสงกตองมผลตอบแทนทดจงจะมผทกลามาลงทน หลกการนกยงคงใชไดกบรปแบบของอตราคาไฟเชนกน อยางไรกด ในปจจบนยงมการไฟฟาทใชอตราคาไฟแบบ RTP คอนขางนอย ซงคงตองท�าความเขาใจใหความรแกผใชไฟ และทส�าคญคอระบบไฟฟาและสาธารณปโภคพนฐานตองรองรบระบบ RTP ดวย นนกคอระบบ Smart Grid นนเอง

รปท 1 ความเสยงและผลการตอบแทนของการคดอตรา

คาไฟแบบ Price Rationing ชนดตาง ๆ

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.50

4.0

4.5

Control Group

Fixed Incentive with Enabled Thermostat

CPP with Enabled Thermostat

CPP Event

Noon 2:30 7:30 Midnight

kw



ประวตผเขยนดร.ประดษฐ เฟองฟ

• ผ ช วยผ อ� านวยการกองว จ ย ฝายวจยและพฒนาระบบไฟฟา การไฟฟาสวนภมภาค รบผดชอบงานดานวจยและพฒนาระบบไฟฟามามากกวา 10 ป

• กรรมการสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท.

• บรรณาธการ นตยสารไฟฟาสาร วสท.

จากรปแบบของ Demand Response ชนดตาง ๆ ทกลาวขางตนนนเปนการแบงเปนกลมหลก ๆ เทานน โดยในปจจบนการไฟฟาตาง ๆ มการน�าเสนอรปแบบของ Demand Response แบบใหม ๆ เพอเปนการโนมนาวและชกจงใหลกคาของแตละการไฟฟาสนใจมาเขารวมโครงการมากยงขน เชน การไฟฟา BPA (Bonneville Power Administration) ไดจดท�าโครงการน�ารอง Residential Direct Load Control โดยใหลกคาทสนใจรวมโครงการอนญาตให BPA สามารถเขาไปควบคมลดปรมาณการใชไฟฟาของเครองใชไฟฟาในชวงทมความตองการไฟฟาของระบบสง ทงนการควบคมตองเปนไปตามสญญา/ขอตกลงทท�ารวมกนไว เชน การปรบอณหภมของระบบปรบอากาศใหเพม/ลด เพอลดปรมาณ การใชไฟฟา เพราะโดยปกตการปรบเพม/ลดอณหภม 1 องศาเซลเซยส จะท�าใหความตองการก�าลงไฟฟาเปลยนแปลงเพม/ลดประมาณ 5 % เปนตน

อยางไรกด จากตวอยางรปแบบของ Demand Response หลาย ๆ รปแบบทกลาวขางตนจ�าเปนตองมการตดตอสอสารระหวางระบบของการไฟฟาและ Smart Appliances ในบานพกอาศยของลกคาทเรามกเรยกวา บานอจฉรยะหรอ Smart Home ซงผมไดเคยเขยนบทความเกยวกบ Smart Home ไวกอนหนานแลว หากทานใดสนใจกสามารถหาอานไดในนตยสารไฟฟาสารฉบบเดอนมนาคม-เมษายน 2554 แนนอนครบระบบไฟฟาปจจบนยงไมสามารถรองรบการท�างานแบบนได แตระบบทเราก�าลงพฒนากนอยคอระบบ Smart Grid มความสามารถรองรบการใชงานฟงกชน Demand Response ได จากรปท 2 จะเหนวาหากการไฟฟาตองการลดโหลดของบานพกอาศย จะสงค�าสงจากระบบ Smart Grid ผานระบบสอสารและระบบไฟฟาแรงต�าดวยระบบ Power Line Carrier (PLC) ซงหลายการไฟฟาอาจใชระบบการสอสารแบบไรสายแทนกได ไปจนถงมเตอรอจฉรยะหรอ Smart Meter โดยทมเตอรอจฉรยะจะเชอมตอกบ In Home Display (IHD) และระบบบรหารจดการการใชพลงงานไฟฟาในบานพกอาศย เพอออกค�าสงในการควบคมปรมาณการใชไฟฟาตามทระบบ Smart Grid สงการ โดยผานระบบสอสารในบานพกอาศยทเรยกวา Home Area Network (HAN)

รปท 2 ตวอยางการใชฟงกชน Demand Response

ผานระบบ Smart Grid

เราคงจะเรมมองเหนภาพแลวนะครบวา ระบบไฟฟาในอนาคตทเรยกวาระบบ Smart Grid จ�าเปนตองมระบบสอสารและสารสนเทศทเปนระบบโครงสราง พนฐานทส�าคญส�าหรบการรองรบการใชงาน Demand Response รปแบบตาง ๆ ทจะเกดขนในอนาคต เพอการลดการใชก�าลงไฟฟาในชวงโหลดสงสดให ลดลง เปนการเพมประสทธภาพการใชไฟฟาทงระบบให เพมขน อกทงยงลดการลงทนการกอสรางโรงไฟฟา ใหม ๆ และลดการปลอยมลพษสโลกของเราอกดวย

5. สรปบทความนไดอธบายอตราคาไฟรปแบบตาง ๆ

ของ Demand Response จะเหนวารปแบบทเหมาะสม ทสดคอ Price Rationing ซงเปนการใชกลไกของราคาเปนตวชวยในการควบคมปรมาณการใชไฟฟา ซงวธ Price Rationing นกมวธยอย ๆ อก 6 ชนด โดยประเทศไทยไดน�ามาใชแลว 2 รปแบบ คอ Inclining Block Rate และ TOU นอกจากนยงมรปแบบอนทจะชวยใหกลไกของ Demand Response ใชงานไดอยางมประสทธภาพยงขน เชน Super Peak Pricing, CPP, VPP และ RTP ซงคงตองใหหนวยงานทเกยวของพจารณาน�ามาปรบใชกนตอไปตามความเหมาะสม ทงนคงตองเรมจากการสรางระบบไฟฟาและสาธารณปโภคพนฐานเพอรองรบอยางเหมาะสมโดยเฉพาะระบบ Smart Grid กนกอนครบ

อยางไรกด อตราโครงสรางคาไฟใหมททาง คณะกรรมการก�ากบกจการพลงงานก�าหนดนน ทราบมาวาคงจะประกาศบงคบใชในเรว ๆ น หาก ผเขยนมขอมลกจะน�ามาเลาส กนฟงในโอกาสตอไป ครบวา มอะไรเปลยนไปจากเดมมากนอยอยางไร

เอกสารอางอง[1] เอกสารประกอบการสมมนา “Demand Response for

Thailand: Concepts and Applications”, International Energy Agency (IEA), 3 Dec 2010.


70

นายธงชย มนวลอเมล : [email protected]

โครงขายไฟฟาอจฉรยะ :โดเมนของแบบจ�าลองเชงแนวคด (ตอนท 2)

Smart Grids : Domains of Conceptual Model

ตอนแรกของบทความนไดน�าเสนอโดเมนของแบบจ�าลองเชงแนวคด 4 โดเมน ประกอบดวยโดเมนลกคา โดเมน

ตลาด และโดเมนผใหบรการ อก 4 โดเมนทเหลอคอ โดเมนระบบผลตขนาดใหญ โดเมนการปฏบตการ โดเมน

ระบบสง และโดเมนระบบจ�าหนาย จะกลาวถงในบทความตอนท 2 น นอกจากนนจะรายงานใหทานผอานทราบ

ความคบหนาในการพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะของประเทศไทยไดรบทราบเหมอนเชนเคย



6. โดเมนการปฏบตการปจจบนแอคเตอรในโดเมนการ

ปฏบตการประกอบดวยการไฟฟาทมหน าทในการควบคมสงการระบบไฟฟาใหเป นไปดวยความเรยบรอย เมอระบบไฟฟาพฒนาไปเปนโครงขายไฟฟาอจฉรยะจะรองรบการจางบรษท ด�าเนนการ (Outsource) ไดดยงขน ไมวาโดเมนตลาดและโดเมนผใหบรการจะแปรเปลยนไปเชนไรกตาม หนาทเหลานยงคงเปนหนาทหลกทจ�าเปน ส�าหรบการวางแผนและการปฏบตการในการให บรการขององค กรทดแล รบผดชอบโครงขาย

โดเมนการปฏบตการดงแสดงในรปท 6 ประกอบดวยงานปฏบตการ เครอข าย (Network Operation) งานวางแผนขยายโครงขาย (Expansion Planning) งานวางแผนการปฏบตงาน (Operation Planning) เปนตน โดเมนการปฏบตการเชอมโยงกบโดเมนลกคา, โดเมนตลาด, โดเมนผใหบรการ, โดเมนระบบสง และโดเมนระบบจ�าหนาย

รปท 6 โดเมนการปฏบตการ

ระบบจดการพลงงาน (Energy Management System : EMS) ท�าหนาทวเคราะหและควบคมสงการระบบสายสงใหมความเชอถอได และมประสทธภาพ ท�านองเดยวกนนนระบบจดการระบบจ�าหนาย (Distribution Management System : DMS) ท�าหนาทวเคราะหและควบคมสงการระบบจ�าหนาย ตวอยางระบบงานในโดเมนการปฏบตการพฒนาขนดวยมาตรฐาน IEC 61968-1 Interface Reference Model (IRM) ดงแสดงในตารางท 4



ตารางท 4 ตวอยางระบบงานในโดเมนการปฏบตการ

7. โดเมนระบบผลตขนาดใหญ (Bulk Generation Domain)

ระบบงานในโดเมนระบบผลตขนาดใหญเปน

งานเรมแรกในกระบวนการสงไฟฟาใหแกผ ใชไฟฟา

เชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาอาจเปนการสนดาปทาง

เคม ปฏกรยานวเคลยร พลงน�า พลงลม แสงอาทตย และ

ความรอนใตพภพ ขอบเขตของโดเมนระบบผลตขนาด

ใหญสนสดทโดเมนระบบสง โดเมนระบบผลตขนาดใหญ

เชอมตอกบโดเมนปฏบตการ, โดเมนตลาด และโดเมน

ระบบสง ดงแสดงในรปท 7


72

รปท 7 โดเมนระบบผลตขนาดใหญ

โดเมนระบบผลตขนาดใหญมขอมลเกยวกบระดบ

และคณภาพการบรการ เชน ชวงหยดผลตไฟฟาของพลง

ลมและพลงแสงอาทตย และการช�ารดของเครองก�าเนด

ไฟฟา เปนตน ขอมลดงกลาวสามารถน�าไปเลอกแหลงจาย

ไฟฟาทเหมาะสม

งานใหมของโดเมนระบบผลตขนาดใหญ ประกอบ

ดวย การควบคมระบบกาซเรอนกระจก แหลงผลตไฟฟา

จากพลงงานทดแทน และแหลงกกเกบพลงงานไฟฟา

ส�าหรบจดการแหลงผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนเหลานน

แอคเตอรในโดเมนน เชน รเลยปองกน, อปกรณ RTU

(Remote Terminal Unit), อปกรณบนทกเหตผดพรอง

เปนตน ตวอยางระบบงานตาง ๆ ในโดเมนระบบผลตขนาด

ใหญดงแสดงในตารางท 5

8. โดเมนระบบสง (Transmission Domain)ระบบสงเปนการสงไฟฟาปรมาณมากจากแหลงผลตไปยงระบบจ�าหนาย โดยมสถานไฟฟาของระบบสงเชอม

กบระบบจ�าหนายดงแสดงในรปท 8 ศนยควบคมระบบ (System Operator) เปนผควบคมระบบสงและรกษาสมดล

ระหวางการผลตและการใชไฟฟา แอคเตอรในโดเมนระบบสง เชน RTU, มเตอรทสถานไฟฟา, รเลยปองกน, ระบบ

เฝามองคณภาพไฟฟา, PMU (Phasor measurement unit), อปกรณบนทกเหตผดพรอง เปนตน

อาจมแหลงพลงงานกระจายตว เชน อปกรณกกเกบพลงงานไฟฟา และระบบผลตไฟฟาทจายชวงมปรมาณการ

ใชไฟสง การซอขายพลงงานไฟฟาและบรการจายไฟตามความตองการ (Ancillary Service) เกดขนในโดเมนตลาด

การวางแผนจายไฟและควบคมสงการเกดขนในโดเมนการปฏบตการ พลงงานไฟฟาจะถกสงผานโดเมนระบบสงไปยง

โดเมนระบบจ�าหนายและไปยงโดเมนผใชไฟ

ตารางท 5 ตวอยางระบบงานในโดเมนระบบผลตขนาดใหญ



รปท 8 โดเมนระบบสง

งานจ�านวนมากของโดเมนระบบสงอยในสถานไฟฟา สถานไฟฟา

ประกอบดวยอปกรณหลก เชน หมอแปลงท�าหนาทแปลงระดบแรงดน

อปกรณตดตอน อปกรณปองกน และอปกรณควบคม เปนตน อาจควบคม

ระบบสงดวยระบบ SCADA ซงมระบบ/อปกรณหลก เชน ระบบสอสาร

อปกรณเฝามอง และอปกรณควบคม เปนตน ตวอยางงานในโดเมนระบบ

สง ดงแสดงในตารางท 6

รปท 9 โดเมนระบบจ�าหนาย

9. โดเมนระบบจ�าหนาย (Distribution Domain)

โด เมนระบบจ� าหน าย เ ช อม

ระหวางโดเมนระบบสง, โดเมนลกคา

และมเตอร, แหลงกกเกบพลงงานไฟฟา,

และแหลงผลตไฟฟากระจายตว ดงแสดง

ในรปท 8 ระบบจ�าหนายไฟฟาอาจม

รปแบบตาง ๆ เชน เรเดยล, วงรอบ

(Looped) หรอเมส (Meshed) ความเชอถอ

ไดของระบบจ�าหนายไฟฟาขนกบรปแบบ

ชนดของอปกรณ หรอระบบ และปรมาณ

การตดตอเชอมโยงกบระบบจ�าหนาย

ดวยกนหรอการเชอมโยงกบแอคเตอร

ในโดเมนอน ๆ

แอคเตอรในโดเมนระบบจ�าหนาย

เชน คาปาซเตอร, แซกชนนลไลเซอร

(Sectionalizer), รโคลสเซอร, รเลย

ปองกน, อปกรณกกเกบพลงงานไฟฟา,

แหลงผลตไฟฟากระจายตว เปนตน

ตวอยางงานของแอคเตอรในโดเมนระบบ

จ�าหนายเหลาน ดงแสดงในตารางท 7

ตารางท 6 ตวอยางระบบงานในโดเมนระบบสงไฟฟาสาร

74

ในอดตระบบจ�าหนายไฟฟาเปนแบบเรเดยล และการวดระยะไกล

(Telemetry) มจ�านวนจ�ากด มการสอสารเพอควบคมสงการระบบไฟฟา

เปนการสอสารระหวางพนกงาน และเปนการสอสารทางเดยว แอคเตอรอาจ

สอสารกนเองในพนททองถนหนง วธการสอสารเปนแบบรวมศนย

เมอเปนโครงขายไฟฟาอจฉรยะโดเมนระบบจ�าหนายท�างานกบโดเมน

การปฏบตการอยางใกลชด ณ เวลาจรงมากยงขน เพอจดการการไหลของ

ไฟฟาทมการเปลยนแปลงตามความตองการทเกดขนในโดเมนตลาด รวมทง

การเปลยนแปลงของธรรมชาต โดเมนตลาดจะตดตอสอสารกบโดเมนระบบ

จ�าหนายเพอตอบสนองตอการใชและการผลตในทองถน และอาจมการสอสาร

ระหวางโดเมนผใหบรการกบโดเมนลกคาโดยผานโดเมนระบบจ�าหนาย ดงนน

ระบบสอสารของโดเมนระบบจ�าหนายจงรองรบการตดตอสอสารดงกลาวดวย

10. ความคบหนาการพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะของ ประเทศไทย

ขอบเขตงานจดท�าแผนทน�าทาง (Roadmap) และการศกษาความ

เหมาะสมโครงการ PEA Smart Grids และ AMI ของการไฟฟาสวนภมภาค

(กฟภ.) แบงออกเปน 9 งาน สรปไดดงน

1) จดท�าขนตอนและวธการในการพฒนาแผนทน�าทาง และศกษา

ความเหมาะสมโครงการ PEA Smart Grids และ AMI พรอมทงจดท�าแผน

ด�าเนนงานระหวางทปรกษาและ กฟภ.

2) ตรวจสอบระบบไฟฟา ระบบสารสนเทศ ระบบสอสาร และระบบ

งานตาง ๆ ของ กฟภ. ทมอยในปจจบน โครงการทมอยระหวางด�าเนนการ

และโครงการทไดรบอนมตแลว

ตารางท 7 ตวอยางระบบงานในโดเมนระบบจ�าหนาย

3) ว เคราะห ทศทางและ

แนวทางการพฒนา Smart Grids

แตละประเทศในภาคพนทวปตาง ๆ

เชน อเมรกา, ยโรป, เกาหลใต, ญปน,

ออสเตรเลย, จน และมาเลเซย เพอ

ตดตามตรวจสอบเทคโนโลย คดเลอก

เทคโนโลยทเหมาะสม และก�าหนด

แนวนโยบาย กลยทธ และวสยทศน

ด าน Smart Grids ของ กฟภ.

รวมทงก�าหนดเปาหมายการด�าเนน

การในระยะตาง ๆ

4) วเคราะหความแตกตาง

ระหวางสถานะของระบบในปจจบน

และระบบทตองการในอนาคตตาม

วสยทศนทก�าหนด ก�าหนดความ

ตองการหลกทง Functional Requirement

และ Non-Functional Requirement

ด�าเนนการคดเลอกมาตรฐาน (Standard)

ทเหมาะสม พรอมทงจดท�าค�าแนะน�า

การใชงานและพฒนามาตรฐาน

5) ก� าหนดปรมาณงานท

ต องด�าเนนการพรอมทงวงเงนลงทน

จดเรยงกจกรรมตามล�าดบความส�าคญ

ก�าหนดสมรรถนะและทรพยากรท

จ�าเปน และจดท�าแผนทน�าทางส�าหรบ

การพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะ

6) ประเมนและคดเลอกพนท

น�ารองในการพฒนา PEA Smart

Grids ก�าหนดปรมาณงานทต อง

ด�าเนนการพรอมวงเงนลงทนในพนท

ดงกลาว จดเรยงกจกรรมตามล�าดบ

ความส�าคญ จดท�าแผนด�าเนนการ

โครงการน�ารอง (Pilot Project) PEA

Smart Grids ระหวางป 2555-2556

และจดท�าแนวทางประเมนโครงการ



ประวตผเขยนนายธงชย มนวล

ท�างานใหการไฟฟาสวนภมภาค ประมาณ 21 ป ตงแต พ.ศ. 2533 จนถงปจจบน งานหลกทรบผดชอบในปจจบนเกยวกบการวเคราะห

และวางแผนระบบไฟฟา, การพฒนาระบบผลตไฟฟาจากขยะชมชน และการพฒนา โครงขายไฟฟาอจฉรยะ

7) วเคราะหความเหมาะสมทางดานเทคนค จดท�ารายการงานท

ตองด�าเนนการ จดเตรยมมาตรฐานขอก�าหนด การท�างานรวมกน สรป

ปรมาณงานทตองด�าเนนการพรอมวงเงนลงทน วเคราะหความเหมาะสม

ทางดานเศรษฐศาสตรและการเงน โดยประเมนคา NPV, FIRR, EIRR

และ B/C พรอมทงจดท�ารายงานศกษาความเหมาะสมโครงการ PEA

Smart Grids ระยะท 1 ระหวางป 2556-2559 ใหสอดคลองกบแผนท

น�าทางการพฒนา PEA Smart Grids

8) ประเมนและคดเลอกพนททเหมาะสมส�าหรบโครงการน�ารอง

AMI ก�าหนดปรมาณงานทตองด�าเนนการพรอมวงเงนลงทนในพนท

ดงกลาว จดเรยงกจกรรมตามล�าดบความส�าคญ จดท�าแผนด�าเนนการ

โครงการน�ารอง (Pilot Project) AMI ระหวางป 2555-2556 และจด

ท�าแนวทางประเมนโครงการ

9) วเคราะหความเหมาะสมทางดานเทคนคการตดตงมเตอร

อจฉรยะ (Smart Meter) พฒนาระบบการจดการขอมลมเตอร

(Meter Data Management System, MDMS) และพฒนาระบบ

สอสาร เชอมโยงระหวางมเตอรอจฉรยะและระบบการจดการขอมล

มเตอร จดเตรยมมาตรฐานขอก�าหนด การท�างานรวมกน สรปปรมาณ

งานทตองด�าเนนการพรอมวงเงนลงทน วเคราะหความเหมาะสมทางดาน

เศรษฐศาสตรและการเงน พรอมทงจดท�ารายงานศกษาความเหมาะสม

โครงการ AMI

วนท 6 มถนายน 2554 คณะกรรมาธการการพลงงาน วฒสภา

ไดเยยมชมกจการของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ในโอกาสดงกลาว

กฟภ. ไดน�าเสนอแนวคด แผนงาน และความคบหนาการพฒนาโครงขาย

ไฟฟาอจฉรยะของ กฟภ. ใหคณะกรรมาธการฯ รบทราบ

วนท 7 มถนายน 2554 กฟภ. ได ร วมประชมกบคณะ

อนกรรมาธการพจารณาศกษาโครงขายพลงงานอจฉรยะ (วฒสภา

เรยก Smart Grids วาโครงขายพลงงานอจฉรยะ ขณะท กฟภ. เรยกวา

โครงขายไฟฟาอจฉรยะ) ซงเปนคณะอนฯ ในคณะกรรมาธการการ

พลงงาน วฒสภา คณะอนฯ ดงกลาวมบทบาทในการศกษาเกยวกบ

ขอด ขอเสย และประโยชนทจะไดรบของโครงขายพลงงานอจฉรยะ

วตถประสงคประชมเพอแสดงความเหนและปรกษาหารอเกยวกบ

การผลกดนและสงเสรมนโยบาย Smart Grids ใหเปนวาระแหงชาต โดยม

หนวยงานตาง ๆ ไดแก กระทรวงพลงงาน กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร การไฟฟานครหลวง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

สภาวศวกร ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต และ

IEEE Thailand Section เขารวมประชมดงกลาวดวย

ตองขออภยทานผอานอกครง

เนองจากพนทหนากระดาษจ�ากด

จงขอรายงานเกยวกบแนวคดเกยวกบ

ประโยชน 3 ดาน คอ Smart Energy,

Smart Life และ Smart Community

ใหทานผอานทราบในบทความตอไป

กตตกรรมประกาศขอขอบคณ ดร.ประดษฐ เฟ องฟ

ทชวยปรบปรงใหบทความนสมบรณมากยงขน และขอขอบคณการไฟฟาสวนภมภาคทสนบสนนขอมลเกยวกบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ

เอกสารอางอง[1] NIST, “NIST Framework and

Roadmap for Smart Grid Interoperability Standards, Release 1.0”, January 2010

[2] SGIP, “Smart Grid Conceptual Model, Version 1.0”, April 2010

[3] คณะท�างานฯ การไฟฟาสวนภมภาค, “แนวคดการพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะของ กฟภ. 3 ดาน” (เอกสารใชภายในองคกร), มนาคม 2554


76

การพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม

บทคดยอหมอแปลงเทสลาเปนอปกรณสรางแรงดนสง

ความถสงปานกลาง ปกตใชส�าหรบแสดงดสชารจไฟฟาแรงสง และทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลน บทความนรายงานการศกษาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม ทใหขดลวดแรงสงตดตงในทอฉนวนบรรจกาซ N

2

อดความดน เปนฉนวนขดลวดแรงสง และเปนฉนวนระหวางขดลวดแรงสงกบขดลวดแรงต�า คดคนออกแบบ สปารกแกปตดอารก QG แบบใหมเปนอเลกโตรด ใบกงหนหมนเปนนวตกรรม แสดงผลของการศกษาพฒนาโดยออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม 400 kV 200 kHz ส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลนไดส�าเรจ เปนผลใหทางหนวยปฏบตการวจยฯ สามารถรบจางสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหมใหแกโรงงานอตสาหกรรมผลตลกถวยฉนวนพอรซเลนทงหมดในประเทศ ใหแกสถาบนการศกษาบางแหง และการไฟฟาผใชลกถวยฉนวนในระบบสงจายไฟฟาแรงสง

1. บทน�ำสบเนองจากการน�าเสนอบทความเรอง หองปฏบต

การไฟฟาแรงสงส�าหรบสถาบนการศกษา ในนตยสาร ไฟฟาสาร ฉบบท 1 มนาคม–เมษายน 2554 ซงมหมอแปลงเทสลาเปนอปกรณชดหนงทควรมส�าหรบหองปฏบตการฯ ฉะนนในฉบบนผเขยนจงน�าเสนอเรองการออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหม ทสรางงายแตมประสทธภาพสง เพอเปนตนแบบใหสถาบนการศกษาและหนวยงานอนทสนใจสามารถสรางขนเองได

หมอแปลงเทสลาเปนอปกรณสรางแรงดนสง ความถสงปานกลาง 100–200 kHz โดยทวไปในสถาบนการศกษาจะใชแสดงปรากฏการณดสชารจไฟฟา แรงสง ในโรงงานอตสาหกรรมผลตลกถวยฉนวนพอรซเลน

(Porcelain Insulators) จะใชหมอแปลงเทสลาทดสอบประจ�าลกถวยฉนวน ตามทมาตรฐานฯ ก�าหนด [1] เพอตรวจสอบคณภาพขนตนวา ลกถวยฉนวนไมมความบกพรองในเนอพอรซเลน โดยปอนแรงดนความถสงใหแกลกถวยฉนวน

การใชความถสงทดสอบจะชวยใหสามารถสงเกตเหนการเกดวาบไฟตามผวลกถ วยฉนวนได ชดเจน อกทงท�าใหเกดความรอน เกดการเจาะทะลไดง าย หากลกถวยฉนวนพอรซเลนมความบกพรองภายใน ถาเปน ลกถวยฉนวนดจะเกดวาบไฟตามผวรอบนอกลกถวยฉนวน สงเกตเหนไดดวยตาเปลา แตถาหากลกถวยฉนวนมความบกพรองภายใน แรงดนทปอนกจะเจาะทะลผานเนอฉนวน จะมองไมเหนประกายหรอวาบไฟตามผวรอบนอก ฉะนนโรงงานผลตลกถวยฉนวนพอรซเลนจงตองมหมอแปลง เทสลาไวส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนทผลตขน การไฟฟา ต าง ๆ กอาจใช หม อแปลงเทสลาส�าหรบทดสอบ เพอตรวจสอบคณภาพลกถวยเองได

แตหมอแปลงเทสลาดงกลาวทสงซอจากตางประเทศจะมราคาสงมาก ทางหนวยปฏบตการวจยไฟฟาแรงสง จฬาลงกรณมหาวทยาลย จงไดพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหมขน โดยอาศยเทคโนโลยดานวศวกรรมไฟฟาแรงสงในการศกษา เรองโครงสรางและหลกการท�างานในเชงทฤษฎใหชดเจน เพอใหสามารถออกแบบใหมได

2. กำรพฒนำหมอแปลงเทสลำในประเทศไทยอนทจรงหมอแปลงเทสลามใชเรองใหมหรอของ

ใหม ในวงการรจกหมอแปลงเทสลากนตงแต ค.ศ. 1891 โดย Nikola Tesla (ค.ศ. 1856–1943) วศวกรไฟฟาผม ชอเสยงโดงดงเปนผประดษฐคดคนขน [2]

ดร.เจนจบ วระพานชเจรญอเมล : [email protected]



ดร.ส�ารวย สงขสะอาดเมธวจยอาวโส สกว.



2.1 หมอแปลงเทสลาตวแรกของประเทศไทยในประเทศไทยไดมการศกษาออกแบบสราง

หมอแปลงเทสลาครงแรกทคณะวศวฯ จฬาฯ ป 2510 โดยนสตท�าวทยานพนธปรญญาโท [3] รฐบาลสวสใหทอ เซรามกสเซาะรองโดยรอบ มาท�าเปนแกนฉนวนพน ขดลวดแรงสง ดงรปท 1 สปารกแกปเปนแบบแผนระนาบโลหะวางขนานกน ซงมผเชยวชาญจากประเทศสวตเซอรแลนด เปนผใหค�าปรกษา

รปท 1 หมอแปลงเทสลา (ตวแรกในประเทศไทย) ใช

ทอ เซรามกสเปนแกนพนขดลวดแรงสง ขนาด 180 kV

100 kHz สปารกแกปเปนแบบแผนระนาบโลหะวางขนานกน

(H.V. Lab. จฬาลงกรณ 2510)

2.2 การศกษาโครงสราง และหลกการท�างานของ หมอแปลงเทสลา

จากโครงสรางหมอแปลงเทสลาในรปท 1 จะเหนไดวา ประกอบดวยขดลวด 2 ชด ทตดตงจดวางแบบทรงกระบอกซอนแกนรวม (Coaxial Cylinders) ขดลวดนอกมจ�านวนรอบไมเกน 10 รอบ เปนขดลวดทปอนแรงดนเขา สวนวงในเปนขดลวดแรงสงจายแรงดนออก มจ�านวนรอบหลายรอยรอบ แตปกตไมเกน 1,000 รอบ โดยทขดลวดทงสองคาบเกยวกน (Coupling) ผานอากาศ ไมมแกนเหลกดงเชนหมอแปลงทวไป นอกจากขดลวดทงสองแลว หมอแปลงเทสลายงตองมองคประกอบอน ๆ ประกอบเปนวงจร ซงอาจเขยนแทนดวยวงจรสมมลไดดงรปท 2

รปท 2 วงจรหมอแปลงเทสลาสรางแรงสง ความถสง

หลกการท�างานสรางแรงดนสง ความถสงของหมอแปลงเทสลา อาจอธบายดวยวงจรสมมลในรปท 2 ประกอบดวยตวจายแรงดนปอนเขาขดลวดวงนอก อาจเปนแรงดน AC หรอ DC ทคา 10-20 kV อดประจใหแกตวเกบประจ C

1 แรงดนอดประจเพมขนจนกระทง

เกดสปารกทสปารกแกปตดอารก QG คาแรงดนอดประจ ก�าหนดดวยระยะแกปของ

สปารกแกปตดอารก QG ทปรบได เมอเกดสปารกท QG ตวเกบประจ C

1 จะคายประจหรอพลงงานไฟฟาใหแก

ขดลวดดานปอนแรงดนเขา ซงมคาความเหนยวน�า L1

เกดการถายเทพลงงานระหวางตวเกบประจ C1 กบความ

เหนยวน�า L1 เปนออสซลเลชนรปคลนหนวง ดงรปท 3

[4] มความถเทากบ f1 ค�านวณได คอ [5]

f1 = 1/(2π√ L

1C

1)

รปท 3 รปคลนออสซลเลชนหนวง ความถ 114 kHz

การเกดออสซลเลชนในวงจร L

1C

1 ท�าใหเกด

แรงดนเหนยวน�า U2 ขนในขดลวดแรงสง ซงมคาความ

เหนยวน�า L2 แรงดนเหนยวน�า U

2 จะท�าใหเกดดสชารจ

ถายเทพลงงานใหแก C2 ซงเปนคาเกบประจของลกถวย

ทดสอบ และคาเกบประจสเตรย ในวงจรดานจายแรงดนออกเปนแรงดนสง

การถายเทพลงงานระหวาง L2 กบ C

2 เปน

ออสซลเลชนรปคลนไซนแบบหนวง มความถ f2 คอ

f2 = 1/(2π√ L

2C

2) และจะ = f

1 ถาจดวางขด

ลวดทงสองใหมการคาบเกยวทเหมาะสม และจนวงจรให พอเหมาะ คอ ให L

1C

1 = L

2C

2


78

จากพลงงานทอดประจดวยแรงดน U1 ใหแก C

1

ถายทอดใหแก C2 จะสามารถหาแรงดน U

2 ดานแรงสง

ไดจากความสมพนธ [6]U

2 = U

1 √η(C

1/C

2) (2.1)

เมอ η คอ ประสทธภาพการถายพลงงานของวงจรCragg และ Meek [7] ไดแสดงการวเคราะหวงจร

วา แรงดนสงสดดานแรงสงประมาณไดจาก U

2max = U

1 ρ √(L

1 / L

2) (2.2)

เมอ ρ คอ สมประสทธแรงดน ρ = 2√(1 – σ) / √ [(1 + a)2 – 4σ a] (2.3)

โดยท a คอ อตราสวนการจน = L2C

2 / L

1C

1

และ σ = 1 – M2 / (L!L

2) = 1 – K2

เมอ M คอ ความเหนยวน�ารวมระหวางขดลวดและ K คอ สมประสทธการคาบเกยว

2.3 การสรางหมอแปลงเทสลาใหแกโรงงานชวงตนจากการศกษาถงโครงสรางและการท�างานของ

หมอแปลงเทสลาตวแรกทสรางขนเปนตวอยาง (รปท 1) ท�าใหเขาใจหลกการท�างานของหมอแปลงเทสลาไดชดเจนขน พอดในชวงเวลานน (ป 2521) มโรงงานอตสาหกรรมผลตลกถวยฉนวนพอรซเลนแหงแรกของประเทศไทยเกดขน และจ�าเปนตองใชหมอแปลงเทสลาอยางเรงดวนเพอทดสอบประจ�าลกถวยทกลกทผลตขนตามทมาตรฐานก�าหนด ทความถ 100 kHz [1] บรษทผผลตฯ จงได วาจางใหทางหนวยปฏบตการฯ ชวยออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาให

การออกแบบสร างเ รมต นท�าโดยเลยนแบบหมอแปลงเทสลาตวแรก ทผเชยวชาญชาวสวสเปนผใหค�าปรกษาสรางไวทจฬาลงกรณมหาวทยาลย เบองตนมปญหาเรองทอฉนวนเปนแกนพนขดลวดแรงสง ตองสงซอทอฉนวนกระดาษอดจากตางประเทศมาท�าเปนแกนพนขดลวดแรงสงอยในอากาศ แทนทอเซรามกส ใชเสนเอนไนลอนส�าหรบตกปลา ขนาดเทา ๆ กบสายตวน�าทองแดงทใชพนขดลวดแรงสง เปนแนวคนระหวางรอบของขดลวดแรงสง ท�าใหพนไดงายโดยไมตองเซาะรองบนกระบอกฉนวน [8] และใชสปารกแกปตดอารก QG แบบ อเลกโตรดคหวครงทรงกลม ตดอารกทหวอเลกโตรดดวยลมอดความดนเปาแทนสปารกแกปตดอารกแบบแผนระนาบโลหะวางขนานกน มพกดดานแรงสง 300 kV ความถ 100 kHz ใชตวเกบประจ C

1 มความจไฟฟา 0.1 µF

ตอมา (ป 2525) กมโรงงานอตสาหกรรมผลตลกถวยฉนวนพอรซเลนแหงทสองเกดขน ทางหนวยปฏบตการวจยฯ ชวยออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาใหเชนกน พอดเวลานนมการผลตทอฉนวนพวซขนาด 30 cm ø จ�าหนาย จงใชทอฉนวนพวซท�าเปนแกนพนขดลวด แรงสงแทนทอฉนวนกระดาษอด และตงอยในอากาศ การพนขดลวดแรงสง ขดลวดแรงต�า และท�าสปารกแกปตดอารกเหมอนกบตวกอนททางหนวยปฏบตการวจยฯ สรางใหแกโรงงานทผลตลกถวยฉนวนพอรซเลนแหงแรกของประเทศไทย สรางแรงดนสงได 350 kV 100 kHz สปารกแกปตดอารก QG เปนแบบอเลกโตรดคหวครงทรงกลม มลมอดความดนเปาตดดบอารก ดงในรปท 4

ในป 2528 จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดจดงานจฬาฯ วชาการ ทางหนวยปฏบตการวจยฯ ไดสรางหมอแปลงเทสลา 500 kV ความถ 100 kHz [8] รวมแสดง ใชทอพวซขนาด 31.8 ซม. ยาว 275 ซม. เปนแกนพนขดลวดแรงสง แตสปารกแกปตดอารก QG เปนแบบอเลกโตรดจานหมน

รปท 4 โครงสรางหมอแปลงเทสลา 350 kV 100 kHz

สปารกแกป QG เปนแบบอเลกโตรดคหวครงทรงกลม

หลงจากไดศกษาภาคทฤษฎของหมอแปลงเทสลา

เกยวกบโครงสรางและหลกการท�างานขององคประกอบแตละตวเขาใจดแลว ผ เขยนในฐานะหวหนาหนวย ปฏบตการวจยฯ จงไดท�าการปรบปรงพฒนา ออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหมขน โดยอาศยทฤษฎน�าการออกแบบ [4]



3. กำรพฒนำปรบปรงหมอแปลงเทสลำ แบบใหม

ผลของการศกษาทฤษฎและมประสบการณการ

ออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาในขอ 2. ท�าใหมองเหน

วา โครงสรางและองคประกอบยงสามารถพฒนาปรบปรง

เพอใหมประสทธภาพดขนได

3.1 การพฒนาปรบปรงโครงสราง

ถาพจารณาโครงสรางหมอแปลงเทสลา ตนแบบ

ของสวส [3] ในรปท 1 หรอตวททางหนวยปฏบตการ

วจยฯ สรางเลยนแบบ ในรปท 4 จะเหนวาโครงสราง

มขนาดใหญ ทงนเพราะวาการออกแบบขดลวดดาน

ปอนแรงดนเขา L1 และขดลวดดานจายแรงดนออก L

2

เปนแบบทรงกระบอกซอนแกนรวม จะตองใหขดลวดทง

สองมระยะหางมากพอทจะไมเกดเบรกดาวนระหวางขด

ลวดทงสอง โดยปกตจะใหมมตทพอเหมาะ (Optimum

Dimension) นนคอใหมอตราสวนของเสนผานศนยกลาง

ของขดลวดวงนอก D2 ตอเสนผานศนยกลางของขดลวด

วงใน D1 คอ D

2/D

1 = 2.718 [5] การทขดลวดทงสอง

ตองอยหางกนเพอใหมความคงทนตอแรงดนไดสงเชนน

ท�าใหการคาบเกยวทางสนามแมเหลกของขดลวดทงสอง

มคานอยลง มผลโดยตรงตอประสทธภาพการสรางแรง

ดนของหมอแปลงเทสลา ซงอธบายไดจากสมการ (2.3)

[7] ฉะนนการพฒนาปรบปรงหมอแปลงเทสลาแบบใหมจง

เรมตนปรบปรงโครงสรางกอน

ดวยเหตผลดงกลาวขางตนทโครงสรางขดลวด

แรงสงและขดลวดแรงต�ามขนาดใหญโต แตประสทธภาพ

การสรางแรงดนกลบมคาต�า เพราะการคาบเกยวระหวาง

ขดลวดทงสองมคานอย ฉะนนเพอใหขดลวดทงสองมการ

คาบเกยวกนมากขนจะตองวางขดลวดทงสองใหอยใกลกน

มากขน แตไมเกดเบรกดาวน จงตองเพมการฉนวนระหวาง

ขดลวดทงสองใหทนแรงดนไดสงขน ท�าโดยตดตงขดลวด

แรงสงทพนบนทอพวซ 8”ø อยในทอพวซขนาดใหญกวา

คอ 12”ø และบรรจกาซ N2 อดความดน เปนการฉนวน

ภายใน ดงรปท 5 a) [4]

a) b)

รปท 5 ขดลวดแรงสงพนบนทอพวซขนาด 8”ø อยในทอ

พวซขนาด 12”ø บรรจกาซ N2 อดความดน

สวนขดลวดดานแรงต�าอยวงนอกอยนอกทออดกาซ

N2 ผลของการทดลองเปลยนขนาดเสนผานศนยกลางและ

ต�าแหนงความสงของขดลวดแรงต�า ซงวางใหมลกษณะ

เปนทรงกระบอกซอนแกนรวมกบขดลวดแรงสง เพอให

ไดแรงดนขาออกดานแรงสง 400 kV เมอปอนแรงดนเขา

≈ 10–12 kV ไดขนาดเสนผานศนยกลางขดลวดแรงต�า

41 ซม. โดยพนบนทอพวซขนาด 16 นว ø สง 38 ซม.

[4] ดงรปท 5 b)

จากมตการตดตงขดลวดทงสองสามารถค�านวณ

หาความคงทนตอแรงดนเบรกดาวนระหวางขดลวดทงสอง

ได โดยการค�านวณคาความเครยดสนามไฟฟาในฉนวน

ตาง ๆ จะตองมคาไมเกนคาวกฤตของฉนวนชนนน ๆ

ความเครยดสนามไฟฟาในฉนวนแตละชนสามารถค�านวณ

ไดตามหลกการของเคเบลทรงกระบอกซอนแกนรวมท

มฉนวนตางชนดซอนกน [5] การค�านวณนอาจดไดจาก

[10] ซงพบวาการฉนวนระหวางขดลวดทงสองสามารถทน

แรงดนไดสงถง 600 kV โดยทไมเกดเบรกดาวนในชน

ฉนวนใด ๆ และจะเกดเบรกดาวนในฉนวนชนทเปน

อากาศ (นอกทออดกาซ) เมอหมอแปลงเทสลาจายแรงดน

ออกดานแรงสงถง 610 kV [4, 10] ฉะนนการออกแบบ

หมอแปลงเทสลาทแรงดนก�าหนด 400 kV จงนบวา

การฉนวนใหความปลอดภยมากพอ


80

3.2 การพฒนาปรบปรงสปารกแกปตดอารก QG องคประกอบส�าคญอกประการหนงของหมอแปลง

เทสลากคอ สปารกแกปตดอารก QG ทเปนตวก�าหนดขนาดแรงดนอดประจดานปอนเขา ซงขนอยกบความตองการใชแรงดนสงดานจายออก U

2 และท�าหนาทตด

อารกเมอเกดสปารกท QG แลว เพอใหตวเกบประจ C1

มโอกาสอดประจใหม อนมผลตอประสทธภาพการสรางแรงดนดานแรงสงจายออกของหมอแปลงเทสลา

การออกแบบสปารกแกปทนยมใชกนทวไปจะใชวธการยดล�าอารกใหขาด คอ เมอล�าอารกยาวขน ความตานทานของล�าอารกจะเพมขน กระแสจะลดลง ล�าอารกเยนลง และดบเองในทสดเมอล�าอารก l

a ยดออกไดยาว

เทากบหรอมากกวา 20 เทาของระยะแกป g คอ [9] la ≥ 20g (3.1)

สปาร กแกปตดอาร ก QG ตนแบบของสวส เปนแบบแผนระนาบโลหะวางขนาน ยดดวยเสาฉนวนทปรบตงใหอยในแนวดงหรอใหเอนได ท�าใหสามารถปรบระยะหางของแกปไดสะดวก การท�างานของอเลกโตรดแบบระนาบขนานอาศยหลกการทวา สนามไฟฟาระหวางแผนระนาบขนานเปนแบบสม�าเสมอ นนคอทกจดบนแผนอเลกโตรดระนาบมโอกาสเกดเบรกดาวนไดเทากน เมอจดนนเกดเบรกดาวน แล วพลงงานจะหมดไป เบรกดาวนจะยายไปเกดทจดอน อารกทจดนนจงเกด การดบได แตในทางปฏบตในอากาศ โดยเฉพาะในโรงงานอตสาหกรรมผลตลกถวยฉนวนจะมฝนละออง เมอ ฝนละอองเขาไปอยระหวางแผนอเลกโตรดระนาบจะท�าใหเกดเบรกดาวนซ�าอยกบท อารกจงไมดบ การใชอเลกโตรดแบบระนาบจงมปญหามาก คอ เรองความสะอาดบน พนผวอเลกโตรดระนาบ ฉะนนทางหนวยปฏบตการวจยฯ จงไดท�าการพฒนาปรบปรงสปารกแกปตดอารก QG ขนใหมตามล�าดบดงน

1) สปารกแกปดบอารก QG แบบอเลกโตรดคหวครงทรงกลมยดนงอยบนฉนวน สามารถปรบระยะแกปไดงาย มทอลมอดความดนเปาตดอารกทแกป ดงรปท 6

รปท 6 สปารกแกปดบอารก QG แบบอเลกโตรดคหวครง

ทรงกลม มทอลมอดความดนเปาตดอารก

ข อเสยของสปาร กแกปดบอาร ก QG แบบ อเลกโตรดคหวครงทรงกลม มเสยงรบกวนจากชดอดลมความดนสงเปาดบอารก จงไดคดออกแบบสปารกแกปตดอารก QG แบบอเลกโตรดจานกลมหมนขน

2) สปารกแกปดบอารก QG แบบอเลกโตรดจานกลมหมน QG แบบนประกอบดวยจานกลมหมน 2 อน ซงหมนตามกนดวยสายพานรวมทขบเคลอนดวยมอเตอร ดงรปท 7 [8]

รปท 7 สปารกแกปตดอารก QG

แบบอเลกโตรดจานกลมหมน

อารกจะเกดทขอบของจานกลมตรงจดทอย ใกลกนทสด แลวจดอารกจะหมนแยกหางออกจากกนดวยความเรวสองเทาของความเรวตามเสนรอบวง

โดยอาศยเงอนไขการดบอารกในสมการ (3.1) และทราบความกวางของแกป ซงก�าหนดดวยแรงดนทตองการสรางขนสงสด ขนาดเสนผานศนยกลางของจานอเลกโตรดหมนหาไดจาก [4]

b ≥ 12 g f / π n (3.2)เมอ b คอ เสนผานศนยกลางของจานหมนเปน ม.

g คอ ระยะแกป เปน ซม.f คอ ความถของแรงดนทปอนใหแกป QGn คอ ความเรวรอบของแผนอเลกโตรด rpm

ขอดของสปารกแกปดบอารก QG แบบอเลกโตรดจานกลมหมน คอ การยดล�าอารกใหดบโดยไมตองใชลมอดความดนเปา จงไมมเสยงดงรบกวนจากลมเปา แตการปอนแรงดนผานจานอเลกโตรดหมนตองใชแปรงถาน [8]



การใชสปารกแกปตดอารก QG แบบอเลกโตรดจานกลมหมน ใชไดดทระยะแกปแคบ ๆ แตเมอตองการสรางแรงดนสงขน ระยะแกปตองหางมากขน การปรบ ระยะแกปจะยงยากกวาแบบทใชลมเปาตดอารกทแกป และพบวาสปารกแกปแบบจานหมนท�างานไมไดผล เพราะจดเกดสปารกบนขอบจานหมนเคลอนทหางออกไป แตล�าอารกไมยดไปตามความเรวของขอบจานหมน หากแตล�าอารกจะเลยไปตามขอบจาน อารกจงไมขาด โดยสมบรณ ประสทธภาพการสรางแรงดนจงต� าลง ทางหนวยปฏบตการวจยฯ จงไดคดออกแบบสปารกแกปตดอารก QG แบบใหม ซงเชอวายงไมเคยมใครท�ามากอน โดยอาศยแนวคดของสปารกแกปตดอารก QG แบบจานกลมหมน แตใชใบกงหนแทนจานกลมหมน

3) สปารกแกปตดอารก QG แบบกงหน สปารกแกปตดอารก QG แบบใบกงหน ประกอบ

ดวยอเลกโตรดหมนและอเลกโตรดนง อเลกโตรดหมนเปนกงหน 6 ใบ แตละใบมความยาวเทากนอยในแนวรศมและสมมาตรกน คอ มระยะหางระหวางปลายใบกงหน ขางเคยงกนเทากน ฉะนนปลายใบกงหนจะอยบนสวนโคงของวงกลมทมขนาดเสนผานศนยกลาง หรอความยาวของใบกงหนสามารถค�านวณไดจากสมการ (3.2) เชนกน

ใบกงหนหมนขบเคลอนดวยมอเตอร ทปลายใบกงหนดานตรงกนขามมอเลกโตรดรอด 2 อน ยดอยกบทบนฉนวนรองรบ ดานหนงตอเขากบตวเกบประจ C

1 สวน

อกดานหนงตอกบขดลวด L1 ดานปอนแรงดนเขา โดยแนว

แกนของรอดทงสองอยบนแนวเสนตรงเดยวกนกบแนวยาวของใบกงหน ดงรปท 8

ระหวางปลายใบกงหนทงสองกบปลายรอดทงสองดานตรงขามกน เกดเปนสปารกแกป 2 แกปพรอมกน เมออดประจแรงดนให C

1 ไดสงพอตามทก�าหนด และ

ใบกงหนหมนมาเรยงตวแนวเดยวกนกบรอดทงสองดาน กจะเกดสปารกขนทปลายใบกงหนกบรอด ซงมลกษณะเปนจดกจะถกยดออกทงสองขางโดยเรว เนองจากล�าอารกถกยดออกไปในอากาศ จะท�าใหล�าอารกเยนตวลงไดเรว การตดอารกเปนไปอยางเฉยบขาดและมประสทธผล สามารถขจดปญหาการท�างานของสปารกแกปตดอารก QG แบบกอน ๆ ไดอยางสมบรณ การสรางแรงดนของหมอแปลงเทสลากมประสทธภาพสง

รปท 8 สปารกแกปตดอารก QG แบบใบกงหนหมนจดเปน

นวตกรรมทภาคภมใจ

สปารกแกปตดอารก QG แบบใบกงหนนยงไมเคย

มใครท�ามากอน เปนสปารกแกปตดอารก QG ทท�าไดงาย การออกแบบกใชหลกการของทฤษฎการดบอารก ถอไดวาเปนสปารกแกปตดอารก QG แบบใหมทเปนนวตกรรมไดอยางภาคภม

3.3 ตวเกบประจและตวจายก�าลงไฟฟาปอนเขา 1) ตวเกบประจ C

1 เปนองคประกอบส�าคญของวงจร

หมอแปลงเทสลาดงกลาวแลว กอนนตองสงซอจากตางประเทศดวยราคาแพงและยากล�าบาก เพราะจ�านวนนอย ทางหนวยปฏบตการวจยฯ จงพยายามประกอบสรางขนเอง วธหนงใชตวเกบประจยอยแบบโปลเอสเตอรฟลมทสามารถจดซอไดภายในประเทศ น�ามาตออนกรมและขนานกนใหไดคาเกบประจและแรงดนตามทก�าหนด แลวบรรจตดตงในถงฉนวนพวซ มขวตอ ดงรปท 9

รปท 9 ตวเกบประจและตวจายก�าลงไฟฟาปอนเขา

2) ตวจายก�าลงไฟฟาปอนเขา ควรเลอกใหมขนาดก�าลงไฟฟาก�าหนดทพอเหมาะ หาไดโดยวดคาแรงดนและกระแสทปอนเขาใหแกหมอแปลงเทสลา ซงก�าหนดดวยคาแรงดนสงสดดานจายออก จะไดคาก�าลงไฟฟาทพอเหมาะของหมอแปลงตวจายได


82

4. หมอแปลงเทสลำทดสอบลกถวยฉนวน พอรซเลน

หลงจากทางหนวยปฏบตการวจยฯ ไดท�าการศกษาพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาใหดขนตามล�าดบ โดยท�าการศกษาภาคทฤษฎใหชดเจน มความเขาใจหลกการท�างานดขน จงปรบปรงออกแบบโครงสรางและสวนประกอบแบบใหม คอท�าการประดษฐคดคนออกแบบ สปารกแกปตดอารกแบบใหมเปนใบกงหนขบเคลอนดวยมอเตอร ไมเคยมใครท�ามากอน สามารถตดและดบอารกไดอยางมประสทธภาพ สวนขดลวดแรงสงกพนบนทอ พวซขนาด 20 cm ø ตดตงในทอพวซขนาด 30 cm ø ทบรรจกาซ N

2 อดความดนท 2.5 บาร ท�าใหสามารถ

ลดขนาดขดลวดทงสองใหเลกลง และวางใหใกลกนไดมากขน ท�าใหการคาบเกยวระหวางขดลวดแรงสงกบแรงต�าดขนมาก เปนผลใหประสทธภาพการสรางแรงดนสงมากขน สามารถใชหมอแปลงปอนก�าลงเขาขนาดเลกลง ตวเกบประจ C

1 กประกอบสรางขนเองได ทางหนวย

ปฏบตการวจยฯ จงออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาตามแบบใหมทพฒนาขนส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลน ดงรายละเอยดการค�านวณทเสนอในบทความ [10]

4.1 เงอนไขการออกแบบและคาทก�าหนดการออกแบบหมอแปลงเทสลาส�าหรบทดสอบลก

ถวยฉนวนพอรซเลน จะเรมตนทคาแรงดนวาบไฟตามผวของลกถวย คาความจไฟฟา จะทดสอบดวยความถสงเทาใด (ก�าหนดโดยมาตรฐาน) ขอมลเหลานจะเปนเงอนไขส�าหรบการออกแบบ

หม อ แปลง เทสลาท จ ะ ออกแบบสร า งน มวตถประสงคเพอใชทดสอบประจ�าของลกถวยฉนวน พอรซเลนทกขนาดทผลตไดในประเทศ ขนาดใหญสดมคาวาบไฟตามผวท 50 Hz เทากบ 200 kVrms (280 kVpeak) ไดคาทก�าหนดของหมอแปลงเทสลาส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลน คอ

– แรงดนพกดดานแรงสง 400 kVpeak– ความถทก�าหนด 100–200 kHz– แรงดนปอนเขา 10–20 kV– ความจไฟฟารวมของโหลด 90 pF

4.2 มตโครงสรางและสวนประกอบ 1) ขดลวดแรงสงและขดลวดแรงต�าขดลวดแรงสงบรรจในกระบอกพ ว ซ ขนาด

30.8 ซม. ø (ดงรปท 5) สง 150 ซม. บรรจกาซ N2

อดความดน 2.5 บาร การฉนวนของขดลวดเทสลา ทงภายนอกและภายในทนได 600 kV

ขดลวดแรงต�าท�าดวยสายไฟฟาขวนเกลยวเปลอยขนาด 70 มม2 พนบนทอพวซขนาด 44.5 ซม. ø

2) สปารกแกปตดอารก QGสปารกแกปตดอารกเปนแบบอเลกโตรดใบกงหน

6 ใบ ดงในรปท 8

3) ตวเกบประจ C1

ตวเกบประจ C1 ท�าจากตวเกบประจยอยชนด

โปลเอสเตอรฟลม ขนาดตวละ 0.1 µF 2 kV-DC น�ามาประกอบตอใหไดความจรวม 0.09 µF ทแรงดน 30 kV–DC หรอ 21 kV-AC

4) ตวจายปอนก�าลงตวจายปอนก�าลงใหแกหมอแปลงเทสลาเปน

หมอแปลงเฟสเดยว 5 kVA 220 V/ 20 kV 50 Hzส วนประกอบและโครงสร างของหม อแปลง

เทสลาแบบใหม ขนาด 400 kV ความถปรบไดในชวง 100-200 kHz ทออกแบบสรางส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลนลาสดป 2536 ตดตงอยบนฐานตดลอ เคลอนทไดสะดวก ดงรปท 10 [11]

รปท 10 หมอแปลงเทสลาทพฒนาออกแบบใหม 400 kV

ความถ 100-200 kHz (ป 2536)

4.3 การวเคราะหผลการออกแบบสรางการทดสอบคณสมบตของหมอแปลงเทสลาแบบ

ใหมทประกอบสรางขนมดงน



1) การสรางแรงดน เมอปอนแรงดนเขาดานแรงต�า 10–12 kV แลววดแรงดนดานแรงสงดวยแกปทรงกลมเปนคา 50 % โดยเปลยนจ�านวนรอบขดลวดแรงต�า (L

1) ตงแต 2 รอบ ถง 6 รอบ โดยมคาความจไฟฟา C

1

เปนพารามเตอร จะพบวาทคาโหลด (C2) ก�าหนดให

(ลกถวยฉนวนททดสอบ) คาแรงดนสงดานขาออกจะไดสงสดทจ�านวนรอบ L

1 คาหนง [10] กคอ ทวงจร

อยในสภาวะจน (L1C

1 = L

2C

2) ฉะนนเมอโหลด (C

2)

เปลยนไป จะสรางแรงดนใหไดสงสด ท�าไดโดยการเปลยนจดตอขดลวด L

1

2) ความถของแรงดนทสรางขน สามารถปรบไดตงแต 100 kHz ถง ≥ 200 kHz ทงนขนอยกบโหลดทางดานแรงสง C

2 และคาความจไฟฟาทางดานแรงต�า C

1

ซงปรบคาท 0.045 µF 0.084 µF และ 0.125 µF เปลยนคาความเหนยวน�าของขดลวดแรงต�า L

1 ตงแต 1 รอบ ถง

7 รอบ ไดผลดงตวอยางออสซลโลแกรมรปคลนแรงดนในรปท 11

a)

b)

รปท 11 ตวอยางออสซลโลแกรมรปคลนแรงดน ดานแรง

สงจายออก ของหมอแปลงเทสลาแบบใหมทออกแบบสราง

ขน ไดความถ a) 208 kHz b) 263 kHz (สเกลเวลา

2 µs/div.)

3) ก�าลงไฟฟาตวจายทพอเหมาะ ซงหาโดยการวดแรงดนและกระแสทตวควบคมปรบแรงดนได (0–220 V) พบวาใชก�าลงไฟฟาปอนเขาใหแกหมอแปลงเทสลาเพยง 5 kVA ทแรงดน 10–12 kV

4) การทดสอบการใชงาน ทดลองใชหมอแปลง เทสลาแบบใหมทสรางขน ปอนแรงดนสง ความถสงให ลกถวยฉนวนพอรซเลนทดสอบ ทตดตงอยบนฐานขาตงโลหะและตอลงดน ดงรปท 12 ซงใชส�าหรบแสดงการเกดวาบไฟตามผวบนลกถวยฉนวนในหองปฏบตการ

รปท 12 วาบไฟตามผวลกถวยฉนวนพอรซเลนทดดวย

แรงดนจากหมอแปลงเทสลา ความถ 208 kHz

ผลการทดสอบพบวาสามารถทดสอบลกถวย

พอรซเลนประเภท B ไดทกชนดทผลตไดในประเทศ

4. ผลงำนสบเนองความส�าเรจของการพฒนาออกแบบสรางหมอแปลง

เทสลาแบบใหม 400 kV 200 kHz นมคณประโยชนตอ

วงการอตสาหกรรม การไฟฟา และสถาบนการศกษา

กลาวคอ ทางหนวยปฏบตการวจยฯ ไดมโอกาสรบสราง

หมอแปลงเทสลาแบบใหมใหแกโรงงานอตสาหกรรมผลต

ลกถวยฉนวนพอรซเลนในประเทศอกอยางนอย 7 แหง

ดงตวอยาง [11] และมผสงน�าไปตดตงใชงานทประเทศ

อนโดนเซยดวย 1 ชด รบสรางใหแกมหาวทยาลยบาง

แหง และบางการไฟฟากใหความสนใจสงท�าในเวลาตอมา


84

ประวตผเขยนรศ.ดร.ส�ารวย สงขสะอาด ขาราชการบ�านาญ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2534 นกวจยดเดนแหงชาต สภาวจยแหงชาต2536 วศวกรดเดน สมาคมนสตเกาวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย 2539 เมธวจยอาวโส สกว. ส�านกกองทนสนบสนนการวจย

5. บทสรปผลของการพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลา

แบบใหม เพอการศกษาไฟฟาแรงสงและการทดสอบ

ลกถวยฉนวนบรรลผลส�าเรจ อาจสรปไดคอ

1) การพฒนาเรมต นด วยการศกษาทฤษฎ

เพอท�าความเขาใจในโครงสรางและหลกการท�างาน

ใหชดเจน ซงชวยใหการพฒนาออกแบบสรางประสบ

ผลส�าเรจไดงายและสมบรณ

2) การตดตงขดลวดแรงสงในทอฉนวนทบรรจกาซ

อดความดน ใหกาซท�าหนาทเปนฉนวน ชวยใหขดลวดแรง

สงกบขดลวดแรงต�าวางใกลกนได การคาบเกยวระหวาง

ขดลวดทงสองกดขน มผลโดยตรงใหประสทธภาพการ

สรางแรงดนดขน และท�าใหขนาดของหมอแปลงเทสลา

เลกลงไดดวย

3) หมอแปลงเทสลาแบบใหมมการประดษฐออก

แบบสปารกแกปตดอารกแบบอเลกโตรดใบกงหนเปน

นวตกรรม ท�าใหสรางแรงสงขาออกไดมากกวา 400

kVpeak เมอปอนแรงดนเขาดานแรงต�าเพยง 10–12 kV

ปรบความถไดตงแต 100 kHz ถง ≥ 200 kHz สามารถ

ใชทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลนประเภท B ไดทกชนด

แบบทผลตในประเทศ

4) การออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาแบบใหมน

ไดจากการพฒนาเทคโนโลยขนมาตามล�าดบ ใชวสดการ

ประกอบสรางทผลตไดในประเทศเกอบทงหมด ตนทน

การประกอบสรางต�ากวาราคาน�าเขาจากตางประเทศมาก

5) หมอแปลงเทสลาแบบใหมทพฒนาออกแบบ

สรางไดส�าเรจมคณคาตอการพฒนาวชาการในสถาบน

การศกษา โดยเฉพาะการศกษาดานวศวกรรมไฟฟาแรง

สง เปนตนแบบใหแกสถาบนการศกษาระดบมหาวทยาลย

สามารถสรางขนเองได เปนประโยชนอยางยงตอโรงงาน

อตสาหกรรมผลตลกถวยฉนวนพอรซเลน เปนประโยชน

ตอการไฟฟาตาง ๆ มหมอแปลงเทสลากจะสามารถ

ทดสอบลกถวยฉนวนไดเองทกกรณตามทตองการ

บทความนผเขยนไดเรยบเรยงจากผลงานวจย ใน

ฐานะหวหนาโครงการวจย [4] เมอครงยงปฏบตงานอยท

คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงบาง

สวนของผลงานวจยไดน�าเสนอเปนบทความทางวชาการ

สองบทความ [8, 10]

เอกสารอางอง[1] ANSI C 29.1.1982, Test Methods for Electrical Power Insulators.[2] Encyclopedia Britannica Vol. 21 – 1970 p. 883[3] Charan, Khiaudoknoi, Layout and Construction of Tesla Transformer, M. Eng. Thesis, Chulalongkorn University, 1967[4] ส�ารวย สงขสะอาด, คมสน เพชรรกษ, จ�านง รฐวเศษ, รายงานผลการวจยการออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาฉนวนดวยกาซอดความดน 350 kV 100 kHz, ทนโครงการพฒนาวชาการดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, มกราคม 2532[5] ส�ารวย สงขสะอาด วศวกรรมไฟฟาแรงสง คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2549[6] Golding, E. W. and Widdis, F.C., Electrical Measurements and Measuring Instruments, Pitman Paperbacks, 1963, pp. 491-494[7] Craggs, J.D., and Meek, J. K., High Voltage Laboratory Technique, Butter Worths Scientific Publication 1954 pp. 104-109[8] ส�ารวย สงขสะอาด “การพฒนาออกแบบสรางหมอแปลงเทสลาส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลน” วารสารวศวกรรมศาสตร คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ฉบบท 1 ประจ�าเดอนตลาคม 2532 15 หนา[9] Lesch, G., Lehrbuch der Hochspannungs-technik Spring – Verlag, Berlin, 1959[10] ส�ารวย สงขสะอาด “หมอแปลงเทสลาส�าหรบทดสอบลกถวยฉนวนพอรซเลน” การประชมวชาการทางวศวกรรมไฟฟา 9 สถาบนอดมศกษา ครงท 12 ธนวาคม 2532 รวม 11 หนาไฟฟาส

าร


น.ส.นพดา ธรอจฉรยกลอเมล : [email protected]

ปกณกะ

Variety

“Social Network” หรอ “เครอขายสงคม” เปนววฒนาการลาสดของโลกยคอนเทอรเนต ซงในการสอสารผานทาง world wide web : www. นอาจแบงการพฒนาไดเปน 3 ชวงใหญ ๆ คอ

Web 1.0 – Static Webมการสอสารหรอนาเสนอขอมลแบบทางเดยว (One-way communication)

โดยการแปลงขอมลขาวสารจากสออน เชน หนงสอพมพ นตยสาร ใหอยใน รปดจทล ใหผใชงานสามารถอานขอมลจากอนเทอรเนตได แตไมสามารถเขาไปมสวนรวมในการสรางขอมลได

Web 2.0 – Dynamic Webเนนใหผใชงานสามารถมสวนรวมในการสรางขอมลไดมากขน มการโตตอบ

หรอแลกเปลยนและแสดงความคดเหนตอขอมลทปรากฏบนอนเทอรเนตได ซงเปนการสอสารแบบสองทาง (Two-way communication) ไมใชแคการรบสงอเมล การดาวนโหลดรปภาพ หรอเขยนขอความในเวบบอรดเทานน แตยงชวยสรางความสมพนธระหวางผใชในกลมตาง ๆ ทสามารถเชอมโยงถงกนอยางไมมทสนสด เกดเปนสงคมเสมอน (Virtual communities) ทมบทบาทมากขนตอ การดาเนนชวตในโลกของความเปนจรง

Web 3.0 – Semantic Webเปนรปแบบการสอสารในลกษณะสงคมเครอขาย (Community Network

หรอ Social Network) ไดรบความนยมอยางมากทงในฐานะผใชทวไปและองคกรธรกจ เพราะเปนสงคมออนไลนทเปดโอกาสใหเขาไปใชเผยแพรขอมลสวนตว บทความ รปภาพ ผลงาน พบปะ แสดงความคดเหน แลกเปลยนประสบการณ ความสนใจรวมกน และกจกรรมอน ๆ รวมไปถงเปนแหลงขอมลจานวนมหาศาลทผใชสามารถชวยกนสรางเนอหาขนไดตามความสนใจของแตละบคคล โดย Social Networking มจดเรมตนจากเวบไซต Classmates.com (1995) และ Six Degrees.com (1997) ซงจากดการใชงานเฉพาะนกเรยนทเรยนในโรงเรยนเดยวกน เพอสรางประวต ขอมล ตดตอสอสาร สงขอความ และแลกเปลยนขอมลทสนใจรวมกนระหวางบคคลใน list เทานน ตอมา Epinions.com (1999) ซงพฒนาโดย Jonathan Bishop ไดเพมความสามารถใหผใชงานทาการควบคมเนอหาและตดตอถงกนนอกเหนอจากบคคลใน list ไดดวย นบวาเปนจดเรมตนของ Social Networking ตาง ๆ ทกอกาเนดตอมา

สวสดคะผ อานทกทาน เรองราวทายเลมในนตยสารไฟฟ าสารฉบบน ผ เขยนขออนญาตบอกกลาวไวตงแตบรรทดแรกนเลยวา จะขอเถลไถลหางไกลเรองทาง “ไฟฟ า” ไปสกหนอย เพราะอยากนาขอมลทนาสนใจเหลานมาเสนอ เนองจากเหนวาเปนเรองใกลตวทพวพนอยในชวตประจาวนของเรามากขนคะ

เ ว บ ไ ซต ใ นล กษณะ ท เ ป น Social Networking มอย มากมาย ซงหากจาแนกตามลกษณะเนอหาหรอวตถประสงคหลกของการใชงาน อาจแบงไดเปน 6 ประเภท คอ

1. Data/knowledge แหลงขอมลและความร เชน wikipedia, google earth, answers, digg เปนตน

2. Online games เกมออนไลนตาง ๆ เชน SecondLife, Audition, Ragnarok, Pangya เปนตน

3. Community ใชในการหาเพอนใหม ใหขอมลสวนตว ตดตอสอสารระหวางกลมเพอน เชน hi5, MySpace, Facebook เปนตน

4. Photo management ใชฝากภาพ แบงปนภาพ ซอ-ขายภาพ เชน Flickr, Photobucket เปนตน

5. Med i a ใ ช ใ น ก า ร แบ งปนสอตาง ๆ ไมว าจะเปนภาพนง คลปวดโอ ภาพยนตร เพลง เชน YouTube, imeem, Bebo, Yahoo Video, Ustream.tv

6. Business/commerce ใชในการซอ-ขายและแสดงความคดเหนเกยวกบสนคา เชน Amazon, eBay, Tarad, Pramool เปนตน


86



เวบไซตเครอขายทางสงคม* เรยงตามจานวนผ ลงทะเบยนใช งานมากทสด 25 อนดบแรก (มากกวา 30 ลานคนขนไป)

* ไมนบรวมเวบบรการหาคตาง ๆ ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/List _ of _ social _ networking _ websites


88

จากตารางทงสองตารางข างตนจะเหนวา เวบไซตเครอขายสงคมทจดอนดบไว ใน wikipedia มความแตกตางจากท eBizMBA จดไว เลกน อย ทงนเนองจากการสารวจของ eBizMBA พจารณาทความถในการเข าเยยมชมเวบไซต ในขณะท wikipedia พจารณาตามจานวนผ ลงทะเบยนใช งาน และจากรายละเอยดของแตละเวบไซตทาให ทราบไดวาเครอขายสงคมนน ๆ เน นกจกรรมใด สาหรบ

Reference Sites:[1] “เครอขายสงคม (Social Network)” http://www.our-teacher.com/our-teacher/Military%20Mentorship/ 24-youtube.pdf,

พ.อ. รศ. ดร.เศรษฐพงค มะลสวรรณ,[2] “Top 15 Most Popular Social Networking Websites | June 2011”, http://www.ebizmba.com/articles/social-networking-

websites[3] “List of social networking websites” http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_social_networking_websites[4] “Facebook Marketing Statistics, Demographics, Reports, and News” http://www.checkfacebook.com/

ผ คนกลมอายเทาใด และเปนทนยมหรอไมเปนทนยมในประเทศใดบาง อยางไรกด ไมวาจะพจารณาดานความถหรอจานวนผลงทะเบยนใชงาน

กไมสามารถปฏเสธไดวา Facebook ไดรบความนยมไปทวโลก ดงแสดงในรปดานลาง ซงเปนขอมล ณ วนท 1 มถนายน 2554 โดยประเทศไทยม ผลงทะเบยนใชงาน Facebook จานวน 9,819,300 ราย

ผใชในประเทศสหรฐอเมรกาแบงเปน ผหญง 54.9 % ผชาย 45.1 % และแบงตามชวงอายไดดงตาราง

The Social Network เปนภาพยนตรทเข าฉายเมอป 2010 เนอเ รองเล าถงทมาและแนวคด

ของเวบไซต ตลอดจนบทสรปของความขดแยงระหวางกล มผ ก อตง Facebook

ภาพยนตรเรองนไดรบรางวลออสการในป 2011 จานวน 3 สาขา และรางวลอน ๆ อกมากมาย

เกยวกบผเขยนน.ส.นพดา ธรอจฉรยกล



Total Quality Management การบรหารจดการทางดานคณภาพโดยรวมทวทงองคกร

คณภาพเปนเรองทส�าคญอยางมากในการด�ารงชวตรอบดาน รอบตวเรา ส�าหรบทางดานวศวกรรมเราจะเนนเรองคณภาพมาเปนอนดบตน ๆ รอง ๆ จากความปลอดภย เทคโนโลย เปนตน จากอดต หรอโดยปจจยพนฐาน เรองของคณภาพนนจะมสวนทดแล เรยกวา แผนกควบคมคณภาพ (Quality Control Department) เปนผ คอยตรวจสอบสนคาในแตละขนตอน การผลต หรอในขนตอนส�าคญ ๆ ทมผลกบตวสนคาโดยตรง ถงการควบคณภาพนนจะไมมสวนท�าใหเกดการสรางรายไดเลย กลบท�าใหเสยคาใชจายตาง ๆ ดานเครองไมเครองมอ เวลา คน และอน ๆ อยางมากมาย แตสวนใหญกตองมเรองการควบคมคณภาพกน เพราะจะเปนตวท�าใหสนคานนเปนสนคาโดยตวมน เชน การผลตโทรศพทเคลอนท แตโทรศพททผลตนนไมสามารถโทรได ไมไดยนเสยง กดไมได ประกอบไมไดไมแนบสนทกน หรออะไรกตามแตทเปนผลจากการไมไดควบคมคณภาพแลวนน กจะมผลท�าใหการพจารณาในการซอ การรบประกนสนคา การบรการ อน ๆ ตางกเปนเหตจากเรองการควบคมคณภาพ

Total quality management เปนวธการพฒนาบรณาการของคณภาพอยางแทจรงทมประสทธภาพและความยงยนขององคกร

Total quality management จะท�าใหทกคนมสวนรวม

คณภาพถกเรมทตวเรา

Total quality management as a way to integrated development of a truly quality effective and the sustainability of the organization.

total quality management to keep everyone involved.

Quality is starting to ourselves.

Easy Easy Think Part. +++++ Don’t worry to practice and speak English.“Just Quick Repeat many times.”

เรยบเรยงโดย อาจารยเตชทต บรณะอศวกล คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏธนบร

ศพทวศวกรรมนาร

EngineeringVocabulary

การควบคมคณภาพดวยคนคนเดยวแผนกเดยวนนไมเพยงพอแลว จากการพฒนาทางดานการบรหารจดการ กไดเกดสวนทเรยกวา Total Quality Management ขนในสหรฐฯ เพอการพฒนาตอยอดการควบคมคณภาพ เปนการท�าการควบคมคณภาพแบบทวหนาทกสวนงาน จากทกกระบวนการ จากทก ๆ งานของทก ๆ คนตองมระบบหรอการจดการในการควบคมคณภาพในตวเอง ทวทงองคกร และไดรบความนยมสงสดในการน�าไปใชทประเทศญปน อยางตวของการผลตรถยนตกไดปรบมาใชและไดเกดประสทธภาพสงสดในปจจบน

นตยสารไฟฟาสารฉบบนขอน�าเสนอค�าศพทอกหนงค�าททกทานใชกนอยบอย ๆ คอ Total Quality Management กอนอนเรามาดหนาทและความหมายกนกอนครบ :>)

total (โท-แทล) [N] ผลรวม Related ยอดรวมtotal [ADJ] โดยสมบรณtotal [ADJ] ทงหมด Related เตมทtotal [VT] รวมยอด Related รวมทงหมด total [VT]

ท�าลาย (ค�าสแลง)quality (ควอล-อท) [N] คณภาพquality [N] คณลกษณะquality [ADJ] ซงมคณภาพ Related คณสมบตquality [ADJ] เกยวกบสงคมชนสงmanagement (แมน-อจเมนท) [N] การจดการ,

คณะผ บรหาร,ความสามารถในการจดการ Related การบรหาร, การควบคม, การปกครอง, คณะผจดการ, คณะทปรกษา

The several samples are below for your practicing.

เอกสารอางอง 1. Thai Software Dictionary 4. 2. Thai-English : NECTEC’s Lexitron Dictionary. 3. Google แปลภาษา 4. เอกสารการสอน Industrial Strategic Management : เตชทต บรณะอศวกล


90

ขาวประชาสมพนธพธเปดงานวศวกรรมแหงชาต 2554

พธเปดงานวศวกรรมแหงชาต 2554



วสท. ลงนามถวายพระพรในหลวง

นายสวฒน เชาวปรชา นายกวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) น�าคณะกรรมการอ�านวยการ และคณะกรรมการ

วสท. เขาลงนามถวายพระพรแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนศกรท 27 พฤษภาคม 2554 ณ ศาลาศรราช 100 ป

TEMCA เปดจองบทงานสมมนาประจ�าป ครงท 27

เมอเรว ๆ น สมาคมชางเหมาไฟฟาและเครองกลไทย ไดเปดใหสมาชกสมาคมฯ จองบทเพอรวม

แสดงในงานสมมนาประจ�าป และงานแสดงผลตภณฑไฟฟาและเครองกล ครงท 27 ซงจะมขนในวนท 19-

20 สงหาคม 2554 ณ ศนยประชมพช โรงแรมรอยลคลฟ บช รสอรท พทยา จงหวดชลบร โดยม คณ

เชดศกด วทราภรณ นายกสมาคมฯ ใหเกยรตเปนประธานเปดงาน และในการน คณทกษณ วชระวทยา

กล ประธานจดงานสมมนาประจ�าปครงนไดแถลงการจดงานและเปดใหสมาชกไดจองบทกนอยางคกคก ซง

เพยงไมถงชวโมงลกคาทมารวมงานกท�าการจองบทกนไปกวา 90 % ณ หองบหงา โรงแรมโกลเดน ทวลป

ซอฟเฟอรน กรงเทพฯ

กฟน. จดสมมนาใหความรและสรางความสมพนธทดกบหนวยงานปกครองสวนทองถน จ.สมทรปราการ

เมอวนท 28 เมษายน 2554 การไฟฟานครหลวง จดงานสมมนาใหความรและสรางความสมพนธ

ทดกบหนวยงานปกครองสวนทองถน จงหวดสมทรปราการ เพอเนนคณภาพดานการบรการ สรางความพง

พอใจใหแกผใชไฟฟา และเพมชองทางในการตดตอรบขอมลขาวสาร เพอสรางความสมพนธทดกบหนวยงาน

ภายนอก ณ โรงแรมเดอะคลเลอร ลฟวง จงหวดสมทรปราการ

กระทรวงพลงงาน กฟผ. จบมอพนธมตร เปดตวหนงโฆษณาชดใหมหลอดผอมเบอร 5

นายณอคณ สทธพงศ ปลดกระทรวงพลงงาน เปนประธานในงานเปดตวภาพยนตรโฆษณาหลอด

ผอมเบอร 5 ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ชด “กฎใหมของการลงทน” ซงมผน�าองคกร

ระดบประเทศรวมเปนพรเซนเตอร ไดแก นายสทศน ปทมสรวฒน ผวาการ กฟผ. ดร.อนสรณ แสงนมนวล

กรรมการผจดการใหญ บรษท บางจากปโตรเลยม จ�ากด (มหาชน) และนายบณฑร ล�าซ�า ประธานเจาหนาท

บรหารและกรรมการผจดการ บมจ.ธนาคารกสกรไทย เพอเผยแพรผลส�าเรจจากการใชหลอดผอมเบอร

5 ของทง 3 องคกร ซงสามารถลดการใชพลงงานไฟฟาไดกวา 13.92 ลานหนวยตอป หรอปละ 41.7

ลานบาท ลดคารบอนไดออกไซด 13,140 ตนตอป พรอมกบรณรงคใหภาคธรกจและอตสาหกรรมหนมาใชหลอดผอมเบอร 5 อยางแพรหลาย

ทวประเทศ

ปกณกะ

Variety






วฒสภา ประสานหนวยงานตาง ๆ ผลกดนการพฒนาโครงขายพลงงานอจฉรยะ (Smart Grid) ใหเปนวาระแหงชาต

คณะกรรมาธการการพลงงาน วฒสภา ไดแตงตงคณะอนกรรมาธการพจารณาศกษาโครงขาย

พลงงานอจฉรยะ มบทบาทในการศกษาเกยวกบขอด ขอเสย และประโยชนทจะไดรบของโครงขายพลงงาน

อจฉรยะ เพอเปนการสงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ กอใหเกดประโยชนตอประชาชนและ

ประเทศชาต รวมทงเปนการสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศ

เมอวนท 7 มถนายน 2554 คณะอนกรรมาธการไดรวมประชมกบหนวยงานตาง ๆ ไดแก กระทรวง

พลงงาน กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การไฟฟาสวนภมภาค การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย สภาวศวกร ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

และสมาคมสถาบนวศวกรไฟฟาและอเลกโทรนกสแหงประเทศไทย (IEEE Thailand Section) โดยมวตถประสงคประชมเพอแสดงความเหนและ

ปรกษาหารอเกยวกบการผลกดนและสงเสรมนโยบาย Smart Grid ใหเปนวาระแหงชาต

กฟภ. จบมอ 3 หนวยงาน ลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอประหยดพลงงานไฟฟา ไฟถนน และไฟสาธารณะ เพมคณภาพชวตและสงแวดลอม

นายณรงคศกด ก�ามเลศ ผวาการการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) รวมลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอการประหยดพลงงานไฟฟา ไฟถนน และไฟสาธารณะ ระหวาง การไฟฟาสวนภมภาค กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท และกรมสงเสรมการปกครองทองถน ณ หองอเนกประสงค ชน 6 อาคาร 4 ส�านกงานใหญ การไฟฟาสวนภมภาค ถ.งามวงศวาน กรงเทพฯ

นายณรงคศกด ก�ามเลศ ผวาการการไฟฟาสวนภมภาค เปดเผยวา กฟภ. เปนหนวยงานรฐวสาหกจสาขาสาธารณปโภคมหนาทในการจดหาและจ�าหนายพลงงานไฟฟาใหแกลกคาในเขตพนทรบผดชอบ 74 จงหวด และมสวนรบผดชอบตอสงคมในการใหบรการไฟฟรแบบไมคดมลคา ในสวนของ ไฟถนน (โคมไฟ ทตดตงอยบนถนนของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท) และไฟสาธารณะ (โคมไฟทตดตงในพนทสาธารณะในเขตขององคการบรหารสวนทองถน เชน เทศบาล อบต. ฯลฯ) ซงมแนวโนมการใชไฟสงมากขนทกป โดยเมอป 2553 มการใชไฟถนนและไฟสาธารณะกวา 1,600 ลานหนวย หรอคดเปนมลคากวา 4,000 ลานบาท

กฟภ. จงไดจดตงคณะท�างานเพอศกษาความเปนไปไดของโครงการประหยดพลงงานไฟฟาส�าหรบไฟถนน และไฟสาธารณะขน จนน�ามาซงความรวมมอกนระหวาง 4 หนวยงาน ดงกลาวขางตน โดยน�าโคมไฟแบบ LED จ�านวนประมาณ 1,000,000 หลอด เปลยนทดแทนหลอดโซเดยมความดนสงและหลอดฟลออเรสเซนตทใชอยในปจจบน ซงใชระยะเวลาด�าเนนการตงแตป 2554 เปนตนไป ทยอยด�าเนนการตดตง ชวงแรก จ�านวน 16,000 หลอด สวนทเหลอจะด�าเนนการตดตงตอไป

ส�าหรบหลอด LED ท กฟภ. น�ามาใชกบไฟถนนและไฟสาธารณะในครงน ถอเปน Green and Clean Technology และมคณสมบต เดน ๆ คอ จะชวยประหยดพลงงานได 50-70 % เมอเทยบกบหลอดเดม อายการใชงานยาวนานมากกวาหลอดเดม 5 เทา (50,000 ชวโมง หรอประมาณ 10 ป) ใหแสงสขาวเสมอนจรง ท�าใหเพมความชดเจนในการมองเหน ท�าใหขบขรถไดอยางปลอดภยและลดปญหาอาชญากรรมไดมากขน อกทงภายในหลอดไมมการบรรจไอของปรอท ซงเปนอนตรายตอสงแวดลอมในกรณทมการแตกสลาย

ในการด�าเนนการโครงการประหยดพลงงานส�าหรบไฟถนนและไฟสาธารณะของ กฟภ. ครงน จะเปนการสรางความรวมมอของ 4 หนวยงานอยางเปนรปธรรมและยงยนในดานการประหยดพลงงานไฟฟา ส�าหรบไฟถนนและไฟสาธารณะ ซงหากสามารถเปลยนหลอด LED ไดครบจ�านวนประมาณ 1,000,000 หลอด จะสามารถประหยดไฟฟาไดปละประมาณ 450 ลานหนวย หรอ คดเปน 1 ใน 3 ของพลงงานไฟฟาทผลตไดจากเขอนศรนครนทร จ.กาญจนบร และลดการปลอยกาซเรอนกระจกกวา 261,000 ตนคารบอนไดออกไซดตอป ตลอดจนเกดประโยชนตอประเทศ คอ ลดการใชพลงงาน ลดการน�าเขาเชอเพลง และมผลประโยชนตอโลกคอ ลดภาวะโลกรอนอกดวย

กฟน. เปดคายตามรอยพลงงาน

นางสดารตน จนทรนอย ผชวยผวาการ การไฟฟานครหลวง เปนประธานในพธเปดกจกรรม Young MEA : ตามรอยพลงงานกบการไฟฟานครหลวง รนท 4 โดยมกลมเยาวชนสมาชกเวบไซต www.youngmea.com จ�านวน 40 คน รวมศกษาดงานโรงไฟฟาบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา และศกษา ดงานระบบควบคมระบบไฟฟา ณ ศนยควบคมระบบไฟฟา อาคารส�านกงานใหญการไฟฟานครหลวง เพลนจต กรงเทพฯ


92

น.ส.กญญารตน เอยมวนทอง

ขาวนวตกรรม

Innovation News

นวตกรรมใหมถกใจผใชงานขาวนวตกรรมในฉบบนเปนภาคตอจากฉบบทแลวซงไดน�าเสนอรปแบบใหม ๆ ของเตารบ และทวาเปนภาค

ตอนนเพราะในฉบบนไดน�าเสนอนวตกรรมใหมลาสดของเตาเสยบททงปลอดภย สะดวกสบาย และชวยประหยด

ไฟไดอยางงายดาย

เตาเสยบ

หลายครงทอยในทมดแลวพยายามเสยบเตาเสยบ แตกตองลมเลกไปเพราะมองไมเหน สดทายตองไปเปดไฟกอนแลวกลบมาเสยบเตาเสยบใหมอกครง...ถาเจอเหตการณแบบนแนะน�าใหใช เตาเสยบแบบมหลอด LED จะชวยใหมองเหนเตารบไดอยางชดเจนและเสยบเตาเสยบไดงายขน

เตาเสยบแบบนมหลอด LED แบตเตอร และตวควบคมแสงและเสยงฝงอยดานใน หากตองใชงานในทมด เพยงใชนวบบทเตาเสยบ ไฟสฟากจะปรากฏขน ยงไปกวานน เตาเสยบนยงสามารถชวยเตอนไมใหคณลมดงมนออกจากเตารบไดอกดวย โดยการเตอนดวยแสงและเสยง หลงจากเลกใชงานเครองใชไฟฟาแลวแตยงไมไดดงเตาเสยบออก เตาเสยบจะมแสงสวางขนพรอมกบสงเสยงเตอนตลอดเวลา และจะหยดกตอเมอคณไดดงมนออก ใชเตาเสยบแบบนรบรองวาไดประหยดพลงงานไฟฟาแนนอน ไมมพลาด

คณจะสามารถดงเตาเสยบออกจากเตารบไดงายขน ถาใช เตาเสยบ Universal Plug เพราะเปนเตาเสยบทออกแบบมาใหมรตรงกลาง ส�าหรบสอดนวเขาไปเพอชวยใหมแรงดงมากขน

นอกจากน ร ตรงกลางของต ว

เตาเสยบจะเรองแสงขนมา ในเวลาทปดไฟในหองจนมดสนท ซงกชวยใหมองเหนไดโดยไมตองเปดไฟในหอง ถอเปนการประหยดไฟอกทางหนง

เตาเสยบ Universal Plug เตาเสยบแบบมหลอด LED



เวลาเสยบเตาเสยบ เคยกงวลไหมวาจะโดนไฟดดเพราะนวไปสมผสกบขวไฟฟาเขา... ลองใช เตาเสยบแบบปลอดภย รบรองวาตองชอบแน ๆ

เต าเสยบแบบปลอดภยออกแบบมาโดยใหมพลาสตกซงเปนเหมอนฉนวนบงสวนทเปนขวไฟฟาไว เพอปองกนไมใหนวไปสมผสโดน ความกงวลจะหายไปและรสกปลอดภยทกครงทใชงาน หากใชเตาเสยบแบบน

เคยประสบปญหานไหม ?...ถอดเตาเสยบแตละครงชางยากเหลอเกน เตาเสยบแบบมสวตชเปด-ปด ชวยคณได เพยงแคใชนวกดสวตชเทานนกสามารถเปดและปดไฟได

คณสมบตพเศษของเตาเสยบนคอ มไฟแสดง

สถานะการใชงานของเครองใชไฟฟาและไฟแสดงสถานะการเชอมตอของขวไฟฟากบกระแสไฟ เมอมการใชงานเครองใชไฟฟาจะมไฟวงกลมสฟาและไฟรปสายฟาสเหลองปรากฏอย หลงจากเลกใชงาน ไฟวงกลมสฟาจะดบ แตไฟรปสายฟาสเหลองยงคงตดอย นคอสญญาณเตอนวามกระแสไฟฟาวงเขามาในเตาเสยบอย ดงนน ตองกดปดสวตชเพอตดการเชอมตอ ไฟรปสายฟาสเหลองกจะดบไป เพยงเทานคณกไดประหยดไฟดวยวธงาย ๆ

ทงหมดนคอนวตกรรมใหมลาสดของเตาเสยบท

ออกแบบมาเพอใหสะดวกสบายและปลอดภย และยงชวย

ใหประหยดไฟไดดวยวธงาย ๆ แบบทไมยงยากอกดวย

เตาเสยบแบบมสวตชเปด-ปด เตาเสยบปองกนไฟดด

* หมายเหต : บทความนเปนเพยงแนวคดหรอเปนนวตกรรมใหม ซงหากจะน�ามาใชงานในประเทศไทยตองสอดคลองกบมาตรฐาน มอก.166-2549 เตาเสยบและเตารบส�าหรบใชในทอยอาศยและงานทวไปทมจดประสงคคลายกน : เตาเสยบและเตารบทมแรงดนไฟฟาทก�าหนดไมเกน 250 โวลต

แหลงขอมลเพมเตมwww.gearmag.info


1

2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

29-30 ก.ค.

31 ก.ค.

6-7 ส.ค.

4-5 ส.ค.

19-20 ส.ค.

27 ส.ค.

9-10 ก.ย.

7-9 ต.ค.

15 ต.ค.

15-16 ต.ค.

28-29 ต.ค.

30 ต.ค.

5-6 พ.ย.

15-16 พ.ย.

16-17 ธ.ค.

24 ธ.ค.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

วสท.

2,800

1,400

2,800

3,000/4,000/4,500

4,000/4,500/5,000

1,700/2,000

4,000/4,500/5,000

4,200

1,700/2,000

2,800

2,800

1,400

2,800

3,000/3,500/5,000

4,000/4,500/5,000

1,700/2,000

“การปองกนฟาผาสาหรบสงปลกสราง การปองกนแมเหลกไฟฟาจากฟาผา”

“มาตรฐานแจงเหตเพลงไหม ไฟแสงสวางฉกเฉนและปายทางออก”

“Substation Equipment and Protective Relaying”

“Lightning Discharge and Surge Voltage Protections”

“การวดวเคราะหคณภาพไฟฟาและวธแกไขปญหา (ทฤษฎและปฏบต)”

“การตรวจสอบและทดสอบระบบไฟฟาอาคาร (เพอการบารงรกษาและความปลอดภย) ทฤษฎและปฏบต” รนท 25

“การวดวเคราะหและควบคมเสยงในอาคาร (ทฤษฎและปฏบต)”

“มาตรฐานตดตงไฟฟาสาหรบประเทศไทย และออกแบบระบบไฟฟา”


“ Transmission and Distribution System”

“การปองกนฟาผาสาหรบสงปลกสราง การปองกนแมเหลกไฟฟาจากฟาผา”

“มาตรฐานแจงเหตเพลงไหม ไฟแสงสวางฉกเฉนและปายทางออก”

“Substation Equipment and Protective Relaying”

“ประสบการณการแกปญหาคณภาพไฟฟา”

“การวดวเคราะหคณภาพไฟฟาและวธแกไขปญหา (ทฤษฎและปฏบต)”


หมายเหต : วน/เวลาอบรม อาจมการเปลยนแปลงตามความเหมาะสม

ตดตอสอบถามรายละเอยดเพมเตม และสมครไดท คณมาล ดานสรสนตHomepage : www.eit.or.th E-mail : [email protected]

วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.)487 รามคาแหง 39 (วดเทพลลา 11) ถนนรามคาแหง แขวงวงทองหลาง เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ 10310

โทรศพท 0 2184 4600-9, 0 2319 2410-13 โทรสาร 0 2319 2710-11

ลาดบ วนท สถานท อตราคาลงทะเบยนสมาชก/ขาราชการ/บคคลทวไป

ชอหวขอ

ปฏทนกจกรรม กาหนดการอบรมสาขาวศวกรรมไฟฟาวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) พ.ศ. 2554


ขอมลผลงโฆษณา (Client Information) วนท..............................................

บรษท / หนวยงาน / องคกร ผลงโฆษณา (Name of Advertiser) :...........................................................................................

ทอย (Address) :........................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

โทรศพท/Tel :............................................................................โทรสาร/Fax :............................................................................

ชอผตดตอ/Contact Person :............................................................อเมล/E-mail :....................................................................

เจาของ : วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) 487 รามค�าแหง 39 (ซอยวดเทพลลา) วงทองหลาง กทม. 10310ผจดท�า : บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด 539/2 อาคารมหานครยบซม ชน 22A ถ.ศรอยธยา แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400

ฉบบทตองการลงโฆษณา (Order) ฉบบเดอนกนยายน–ตลาคม 54 ฉบบเดอนพฤศจกายน–ธนวาคม 54 ฉบบเดอนมกราคม–กมภาพนธ 55 ฉบบเดอนมนาคม-เมษายน 55 ฉบบเดอนพฤษภาคม–มถนายน 55 ฉบบเดอนกรกฎาคม–สงหาคม 55

อตราคาโฆษณา (Order) (กรณาท�าเครองหมาย ในชอง มความประสงคสงจองโฆษณา “นตยสารไฟฟาสาร”)

ต�าแหนง (Position) อตราคาโฆษณา (Rates)

ปกหนาดานใน (Inside Front Cover) 55,000 บาท (Baht)

ปกหลง (Back Cover) 60,000 บาท (Baht)

ปกหลงดานใน (Inside Back Cover) 50,000 บาท (Baht)

ตรงขามสารบญ (Before Editor - lift Page) 48,000 บาท (Baht)

ตรงขามบทบรรณาธการ (Opposite Editor Page) 47,000 บาท (Baht)

ในเลม 4 ส เตมหนา (4 Color Page) 45,000 บาท (Baht)

ในเลม 4 ส 1/2 หนา (4 Color 1/2 Page) 23,000 บาท (Baht)

ในเลม 4 ส 1/3 หนาแนวตง (4 Color 1/3 Page) 16,500 บาท (Baht)

ในเลม ขาว-ด�า เตมหนา (1 Color Page) 23,000 บาท (Baht)

ในเลม ขาว-ด�า ส 1/2 หนา (1 Color 1/2 Page ) 12,000 บาท (Baht)



รวมเงนทงสน (Total).......................................................บาท (......................................................................................)

หมายเหต - อตราคาโฆษณานยงไมรวมภาษมลคาเพม - เงอนไขการช�าระเงน 15 วน นบจากวนวางบล ทางบรษทฯ จะเรยกเกบเปนรายฉบบ - โปรดตดตอ คณประกต สทธชย ประชาสมพนธ นตยสารไฟฟาสาร ของวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) โทรศพท 0 2642 5241-3 ตอ 113-115 โทรศพทมอถอ 08 9683 4635, โทรสาร 0 2247 2363, E-mail : [email protected]

ใบสงจองโฆษณา (Advertising Contract)นตยสารไฟฟาสาร (Electrical Engineering Magazine)

ผสงจองโฆษณา (Client).........................................................

ต�าแหนง (Position)..........................................................

วนท (Date)............./......................../.............

ผขายโฆษณา (Advertising Sales)..........................................

วนท (Date)............./......................../.............

กรณาสงใบสงจองทางโทรสาร 0 2247 2363


ใบสมครสมาชก/ใบสงซอนตยสารนตยสารไฟฟาสาร (Electrical Engineering Magazine)

วนท...................................

ชอ-นามสกล....................................................................................................................................................................

บรษท/หนวยงาน ............................................................................................................................................................

เลขท......................................................อาคาร.......................................................ซอย.................................................

ถนน.......................................................ต�าบล/แขวง.......................................................................................................

อ�าเภอ/เขต..............................................จงหวด......................................................รหสไปรษณย...................................

โทรศพท..................................................โทรสาร....................................................E-mail:.............................................

ทอย (ส�าหรบจดสงนตยสาร กรณทแตกตางจากขางตน).................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

กรณาท�าเครองหมาย ในชอง มความประสงคสมครสมาชกนตยสาร “ไฟฟาสาร”

มความประสงคสมครเปนสมาชกนตยสารไฟฟาสาร ในประเภท :

1. บคคลทวไป ครงป 3 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 1 เลม ราคา 220 บาท

1 ป 6 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 1 เลม ราคา 440 บาท

2. นตบคคล ครงป 3 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 3 เลม ราคา 660 บาท

1 ป 6 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 3 เลม ราคา 1,320 บาท

แถมฟร หนงสอเทคโนโลยสะอาด จ�านวน 3 เลม มลคา 320 บาท

3. นตบคคลขนาดใหญ ครงป 3 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 5 เลม ราคา 1,100 บาท

1 ป 6 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 3 เลม ราคา 2,200 บาท

แถมฟร หนงสอเทคโนโลยสะอาด จ�านวน 3 เลม มลคา 320 บาท

และเสอ PREclub 1 ตว มลคา 550 บาท

ตองการนตยสารตงแตฉบบท/เดอน................................................ถงฉบบท/เดอน......................................................

ช�าระเงนโดย

เชคธนาคาร...............................................สาขา...........................................เลขทเชค................................................

โอนเงนเขาบญชประเภทออมทรพย ชอบญช “บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด”

ธนาคารกรงไทย สาขาถนนศรอยธยา เลขทบญช 013-1-82629-8

ธนาคารกรงเทพ สาขาราชเทว เลขทบญช 123-4-21388-0

ธนาคารกสกรไทย สาขาถนนรางน�า เลขทบญช 052-2-56109-6

ธนาคารทหารไทย สาขาพญาไท เลขทบญช 003-2-80548-3

หมายเหต

• กรณาสงหลกฐานการโอนเงนและใบสมครสมาชกมาท โทรสาร 0 2247 2363 โดยระบเปนคาสมาชก “นตยสารไฟฟาสาร”

เจาของ : วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) 487 รามค�าแหง 39 (ซอยวดเทพลลา) วงทองหลาง กทม. 10310ผจดท�า : บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด 539/2 อาคารมหานครยบซม ชน 22A ถ.ศรอยธยา แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400




Documents

ไฟฟ้าสาร ปีที่ 18 ฉบับที่ 3 ก.ค.-ส.ค.54