2

နဒါနး

စကမႈလယယာသည လြနခေသာ ဆယစႏစေကာကတညးက အေရ႕ေတာငအာရတြင ထငရားလာသည။ တ႐တ ႏငင၏ ကမၻာႏငၿခ၍ စးပြားေရးျမငမားလာမႈအေပၚ တစစတတစေဒသအားျဖင ေမာငးႏငေပးလကရၿပး လယယာထြကကန မားအတြက ယငးႏင လကေလာညေထြစြာ ဝယလအားက ျမငမားလာေစသည။ ေဒသတြငးႏင ကမၻာစးပြားေရးလပငနးရင ႀကးမားသည စားနပရကၡာမားက ထႏငထညႏင ထတလပမႈတြင ရငးႏးျမပႏလက အေသးစားလပငနးရငမားႏင စးပြား ေရးသမားမားက အလပအေကြးျပၿပး မကေမာကရ အခြငအလမးသစမားျဖင အားေပးအားေျမာကျပေပးခသည။ အလား တ တစခနတညးမာပင ေျမယာသယဇာတမားႏင အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးမားက ၿခမးေျခာကမႈျပလာ သည။

ျမနမာႏငငသည စမခန႔ခြမႈႏင လပပငခြငအေပၚ အလအေလာက လမးၫႊနခကမားက လကမတထးထားေသာ ႏငငတစႏငင (VGGT) ျဖစ၍ လယယာလပကငေနၾကသမား အပါအဝင ရငးႏးျမပႏမႈမားသည တာဝနယမႈ ရရမညျဖစ ၿပး မညသ႔ကမ အႏရာယမျဖစေစဘ တရားဝင လပပငခြင အခြငအေရးရသမားအား အလပလကမျဖစမႈမားမ ကာကြယ ေစာငေရာကသငေၾကာငး VGGT က ေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင ပတဝနးကငပကစးမႈက ေရာငရားႏငၿပး လသားမား၏ အခြငအေရးမားက ေလးစားလကနာရပါမည။ ဤအခကမာ ျမနမာႏငငအတြက အထးအေရးပါသည။ အစးရ၏ စာရငး ဇယား အခကအလကမားအရ လယယာအမေထာငစ (၆)သနး၏ ထကဝကခန႔မာ (၅)ဧကေအာက ေလာနညးေသာ ေျမယာက ပငဆငလပကငလက ရၾကသည။ ယငးတ႔သည အနညးဆး ဘဝရငသနမႈတြင မရမျဖစ လအပေသာအရာ မားေအာကတြင ရေနၾကသည။ ထ႔ျပင လယယာ ေျမ (၃)ဧကေအာက ေလာနညး၍ ပငဆငၾကေသာ အမေထာငစမား၏ သးပတစပမာ ပ၍ စးရမရေသာ အေနအထား၌ပင ရေနၾကသည။

ဤထလြယခကလြယ ပတဝနးကငထသ႔ ကေရာကလာရမည အေရးအခငးမာ ႏငငတကာႏင ျပညတြငးကမၸဏ ႀကးမားက လယယာကနထ႐က ပစအမးမးျဖင အငယစားလယသမားမားက ကမၻာလးဆငရာ လယယာထြကကန ျဖန႔ေဝေရး ကြငးဆကမားသ႔ ေပါငးစညးရန ႀကးစားလပေဆာငေနၾကျခငးျဖစသည။ လငျမနစြာျဖစေပၚေနေသာ အကး အေျပာငးကာလသည ေဒသဆငရာ ေဈးကြကမားအတြက ဘဝရပတညေရးက အားျပေနေသာ ထတလပမႈမကငးကြာ ကာ လယသမားငယမားအား တးတကလာေသာ စးပြားေရး အခြငအလမးမားက ေပးလာသည။ သ႔ရာတြင ဤျဖစရပ မားက လယသမားငယမားက ေကြးၿမထလာေစမည ႀကးမားေသာအႏရာယ၊ စားနပ ရကၡာမဖလမႈႏင သတ႔၏ ေျမယာ မား လကလြတဆးရႈးမႈတ႔ကလညး ေဖာျပလကရသည။ ဤကသ႔ ဆးကးသကေရာကမႈမားသည VGGT က ထပေလာငး ေဖာျပထားသည အခကမားႏင လကေလာညေထြ ျဖစမေနပါ။ VGGT က ေဖာျပထားသညမာ-

ရငးႏးျမပႏမႈမားသည မဝါဒ ရညမနးခကမားက ထပေလာငးေထာကကမႈ ျဖစသငသည။ မဝါဒဆသညမာ ဆငးရ ႏြမးပါးမႈပေပာကေရး၊ စားနပရကၡာဖလမႈ၊ ေျမယာ၊ သားငါး၊ သစေတာမားက စဥဆကမျပတ အသးျပႏငေရး၊ ေကးလက ေဒသဖြ႔ၿဖးေရးက အေထာကအကျပႏငေရး၊ ေဒသဆငရာ စားနပရကၡာထတလပမႈက ျမငတင၍ လၿခမႈရေရး၊ ေကးလက ေဒသက အကးျပေရးႏင ေဒသ ရ လထ၊ ဆငးရသားမားက အကးျပေရးတ႔ ပါဝငသည။

ေျမယာမ႑ငအဖြ႔ (LCG) က ေဆာငရြကေသာ သေတသနလပငနးေပၚ တညေဆာကထားသည ဤမဝါဒ အကဥး ခပသည ရမးျပညနယ၊ ေတာငပငးႏငေျမာကပငးတြင Chareoun Phokphand က အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက ေနေသာ ေျပာငးဖးကနထ႐က လယယာစမကနးအေၾကာငး ေဖာျပထားသည။ (ေနာကပငးတြင ကမၸဏက CP အပစဟ ေခၚသည CP ေျပာငး ထတလပေရး)။ CP စနစ သည ျမနမာႏငငတြင စမလပကငေနေသာ အႀကးဆး လယယာကနထ႐က စမကနးမားအနက တစချဖစလာသည။ ဤလပငနးမာ ကာလၾကာရညစြာ ေလလာဆနးစစရမည အေနအထားအတြက ထးျခားေသာ အခြငအေရးက ေပးလကရသည။ အငယစားလယသမားအတြက အလားအလာရေသာ အကးေကးဇးမားႏင အႏတလကၡဏာေပးႏငေသာ အကးသကေရာကမႈ ႏစခလးက အကဥးခး ေဆြးေႏြးတငျပထားသည။ ထ႔ျပင ကမၸဏ သည ေဒသတြငးႏင အျခားႏငငမားတြင ေျပာငးစကပးမႈ ပစမားကလညး ႏႈငးယဥတငျပထားသည။ အေသးစား လယ သမားငယမား၏ ထတလပမႈစနစမားတြင ရငးႏး ျမပႏထား ေသာ ကမၸဏမား၏ လပေဆာငခကက စတခရမႈ ရေစရန ျမနမာအစးရ၏ အေရးယေဆာငရြကထားခကတြင ထညသြငးထားၿပး တရားမတမႈရၿပး အကးျဖစထြနးလာႏငပတ႔ ပါဝငလာသည။ တစခနတညးမာပင ထလြယခကလြယေသာ လယသမားမား၏ အခြငအေရးမားကလညး အကာ

အကြယေပးထားသည။

3

ကနထ႐က ဆသညမာ မညသညနညး။ကမၻာလးဆငရာ လယယာစးပြားေရးက တးခ႕ေဆာငရြကလာ

ေသာ ေဈးကြကေျဖေလာေပးမႈႏင လငျမနစြာ ျဖစေပၚလာေသာ ကမၻာရြာ(globalization) ေခတအခါတြင ကမၸဏမားသည ထတ လပသမားႏင ပမန သ႔မဟတ ပမနမဟတေသာ ကနထ႐ကစာခပ မားေပၚ အမ သဟျပလက တးခ႕လပကငလာၾကသည။

ကနထ႐က လယယာလပကငမႈသည ပစအမးမးျဖင သသ သာသာ ကြျပားျခားနားမႈ မားစြာရေသာလညး ယငး၏ အႏစသာရ ယဆခကမာ ႐းရငးသည။ FAO မ အဓပၸာယ ဖြငဆျပသထား သည ကနထ႐ကစနစသည ႀကတငစာခပအရ လယယာ ထတ ကနမားက ျဖန႔ခရာတြင လယသမားမားႏင ပစၥညးထနးသမးကာ ေဈးကြကသ႔ ပ႔ေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား သေဘာတညထား သည အခကတစခမာ ႀကတငသတမတထားေသာ ေဈးႏႈနးမား ျဖင ေရာငးခေရးျဖစသည။ အစအစဥတြင ထတလပမႈ အတငး အတာက အသငျပငဆငထား၍ ေျပာငးလမႈမရဘ ဝယယမႈလညး ပါဝငလကရသည။ ဥပမာအားျဖင သြငးအားစမား ျဖန႔ေဝေပးမႈ၊ နညးပညာ အႀကဉာဏေပးမႈမတစဆင အေထာကအကေပးမႈတ႔ ပါဝငသည။

ဤကသ႔ေသာ အစအစဥမားက ကမၸဏမ ဆးျဖတခကခထား ေသာ အေရအတြက၊ အရညအေသြး၊ စႏႈနးတ႔ျဖင သတမတထား ေသာ သးႏမားက ေပးအပရန တာဝနယထားေသာ လယသမား မားေပၚတြင အေျခခထားသည။ ကမၸဏအေနႏင လယသမားမား

ရမးျပညနယတြင ေျပာငးစကပးေရးက မညသ႔ ေဆာငရြကေနသနညး။

ရမးျပညနယတြင အထြကေကာငး ေျပာငးထတလပမႈ အ ေသးစားလပငနးရငမား၏ ထတလပမႈအတငးအတာသည ကယ ျပန႔လကရ၏။ ျမနမာအစးရ ကနးဂဏနးမားအရ ေျပာငး စကဧက ၅၀၀,၀၀၀ ေကာက ၂၀၁၃ ခႏစတြင စကပးခၿပး အမားအားျဖင ရမးျပညနယ ေျမာကပငးတြင ပမစကပးခသည။ ေျပာငးသည စပါးၿပးလင အမားဆးစကပးေသာ ဒတယ သးႏျဖစ၍ တနခန ေပါငး ၁.၅ သနး ရတသမးခသည။ လသအမားဆး စကပးေသာ ေျပာငးအမးအစားမာ ၈၈၈ ျဖစ၍ မးေစက ထငး ႏငငရ CP အပစမ ထတလပေရာငးခေပးသည။ ဤစကပးလပကငမႈသည ေဒသဆငရာ NGO အလပသမားမား၏ ေဝဖနခကတြင ထင ဟတ ဂယက႐ကလကရသည။ ေျပာငးစကပးမႈသည ထေနရာ တြင ရေနပါက လမးတစလမးအျဖစ ေပၚထြကလာမည။ ေျပာငးရ ေသာ ေန ရာ၌ ေရႊတြငးသစရသည။ ဤအထြကေကာငးမးျဖစေသာ ေျပာငးက ပ႔ကနအျဖစ သတမတထားၿပ ၇၅% က တ႐တျပညသ႔

၏ ထတလပမႈက အေထာကအကေပးရနႏင ၎တ႔ စကပးထား ေသာ သးႏမားက ဝယယရန တာဝနယရသည။ လယသမားမားႏင ကမၸဏတ႔ အျပန အလန တာဝနယရသည အတငးအတာသည ျဖစရပအေၾကာငး အခကအလကအရ ကြျပားျခားနားမႈရသည။ ယငးတ႔တြင ကမၸဏမ ေပးအပေသာ အေထာကအပ အတငးအတာ (လယယာ သြငးအားစ၊ နညးပညာ အႀကေပးမႈ စသည)၊ ကမၸဏမ အလရေသာ သတမတခက မား (အရြယအစား၊ သးႏ ပသ႑ာန) စသညတ႔အျပင သးႏဝယယမႈႏင ေရာငးခမႈ ကနထ႐ကစာခပမား ေဘာငခတထားမႈ အတငးအတာတ႔ ပါဝငသည။

အေကာငးဆးမာ ကနထ႐က လယယာစမကနးမားသည လယ သမားမားအား အကာအကြယမားက လကလမးမႏငမႈ သ႔ ခြငျပထားသငသည။ သ႔မဟတပါက Lazier fair market models မရရႏငေပ။ သ႔ရာတြင ထေရာကေသာ အပခပမႈႏင ထနးသမးရန အခြငအာဏာရၿပး အေထာကအကျပႏငေသာ ပတဝနးကငတ႔မရဘ ကနထ႐က လယယာစနစသည ႀကးမား ေသာအႏရာယ စြန႔စားမႈမားႏင အငယစား လပငနးရငမားအေပၚ အႏတလကၡဏာ ျပႏငေသာ အကးဆကမားက ခမတေပးသည။ ဤေတြ႔ရခကမားသည ရမးျပညနယတြင သေတသန ေဆာငရြက ခကမ ေတြ႔ရခက ျဖစသည။

တငပ႔သည။ တရားဝငအားျဖင ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစ ေျပာငးတငပ႔မႈမ အေမရကန ေဒၚလာ သနး ၂၀၀ ေကာ ရရခၿပး ထငး၊ တ႐တႏငငမားႏင နယစပက ျဖတေကာ၍ တရားမဝင ကနသြယပ႔ေဆာငေသာ စာရငးက ခန႔မနး ထားခက မပါဝငပါ။

CP အပစ လယယာ ကနထ႐ကစာခပ အစအစဥမားသည အစဥအလာအရ စာခပမား မဟတပါ။ မတမတသားသား တင ျပရမည ဆပါက အငယစား ထတလပသမားနင CP အပစအၾကား တက႐က ခပဆထားေသာ ကနထ႐ကတာမားမာ ပမနမဟတ ေပ။ ကနထ႐က လယယာလပငနးက စဥးစားရန ဤစမကနးမ

4

ခြငျပထားေသာအရာမားသည ယငးတ႔၏ ရငးႏးျမပႏမႈ ဆးျဖတ ခကမား (ဘ႑ာေရး၊ သြငးအားစမားမ ရရေသာအရာမား)၊ ၎ တ႔၏ ထတလပမႈ ဆးျဖတခကမား (ထြကကနမားက မညသ႔က ေရာငးခရမညဆေသာအခက) တ႔ႏင သကဆငသည ႏစခစလး တြင လယသမားမားသည စငစစ CP အပစ၏ အကးက အာ႐ စက၍ အတငးအၾကပ ျပခရျခငးသညသာ အမနတရားျဖစသည။ ဤကသ႔ အာ႐စက လပေဆာငခကသည ေဒသဆငရာပြစားမား ေၾကာင အကးဆကရလဒမားကျဖစေစၿပး ပြစားမားသည အငယ စားလပငနးရငမားက စကပးစရတေပးျခငး (ေငြေၾကး)၊ သြငးအား စမားေပးျခငး (မးေစ၊ လယယာဓာတပစၥညးမား) တ႔ျဖင ပပးေပး

CP ေျပာငးစနစတြင အဓကလပေဆာငသမားသည မညသနညး။

ပ(၁) ျမနမာႏငငအတြငး ျဖန႔ျဖးေရးကြငးဆကတြင ျမပဝငေန ေသာ လပေဆာငသအမးမးတ႔၏ သးသန႔က႑အလက ဇယား ကားခပ

ေဒသဆငရာပြစားမား၊ေအဂငမား၊ ကနသညမား

- ေစးကြကေပါကေဈးႏႈနးထားေအာကေလာ ၍ ေခ းေငြျဖင CP သည လယသမားမားထမ ေျပာငးက ဝယယသည။

- တရတႏငငရ ကမၸဏမား(CP အပါအဝင)သ႔ ေဈး ႏႈနးျမငမားစြာျဖင CP က ေျပာငးက ေရာငးခသည။

- ေခးေငြျပနဆပမႈ ရရသည။

လယသမားမား

- နမကၿပး အလယအလတ အရငးအႏးရ ေသာ အမေထာငစမားသည ပြစားမားထမ ေခးေငြရၾကသည။

- မးေစမားႏင လယယာဓာတပစၥညးမား ဝယယၾကသည။

- CP အတြက ေျပာငးစကပးၾကသည။

လယသမားမား

- CP အတြက ေျပာငးရတသမးေပးရသည။

- ေစးကြက ေစးႏႈနးေအာက ေလာနညး၍ ဝငေငြအရငးအႏး နမကေသာ အမေထာငစ မားသည ပြစားမားသ႔ CP အတြက ေျပာငး ေရာငးခေပးရသည။

- ေခးေငြျပနဆပရၿပး အေကြးေၾကာင

ျပနာ ျဖစရသည။

ေဒသခပြစားမား

- CP ေျပာငးမးေစႏင လယယာဓာတ ပစၥညး မား ဝယယသည။

- ေခးငြရယထားေသာ လယသမားမားသ႔ ေစးႏႈနး အဆမတနတင၍ ယငးတ႔က (မးေစ + ဓာတပစၥညးမား) ေရာငးခ သည။

- လယသမားမားသည ေခးေငြမားက အတး ျမငမားစြာ ေပးရသည။

CP အပစ

- ေျပာငးမးေစႏင လယယာဓာတပစၥညးမား ေရာငးခေပးျခငး

- တရစၧာန အစားအစာအတြက ျမနမာပြစား မား၊ ေအးဂငမား၊ ကနသညမားမတစဆင တရတႏင ထငးႏငငတ႔သည CP ေျပာငးက ဝယယသည။

- အျမတအစြနး မးမးျမတျမတရသည။

ကာ ရတသမးရရေသာ ေျပာငးက ေဈးကြကသ႔ ပ႔ေပးျခငး၊ ထတ လပမႈျဖစစဥတြင CP အပစႏင ထတလပသမားက ဆကသြယ ေပး၍ ႏစဥးစလး အကးက ပပးေပးသည။ ပြစားမားသည သြငး အားစမားက လကကားေဈးႏႈနးျဖင CP အပစ သ႔မဟတ တက႐က ဝယယၿပး (အမားအတြက ဖြငလစထားေသာေဈးကြကမ)၊ အငယ စားလပငနးရငမားသ႔ ယငးပစၥညးမားက ႀကတငေပးသြငးသည။ ေနာကပငးတြင အငယစားလပငနးရငမားသည ၎တ႔၏ ရတ သမးရရေသာ ေျပာငးက ပမနမဟတေသာ သေဘာတညမႈ အစ အစဥအရ ပြစားမားသ႔ ေရာငးခေပးရသည။ ထ႔ေနာက ပြစားမား သည ကယစားလယမားသ႔ ေျပာငးက ေရာငးခေပးသည။ ဆက လက၍ ေျပာငးက တငပ႔ေပး ရမညျဖစေသာ ကနစညကြငးဆက အေနႏင အဓကအားျဖင တ႐တနယစပကျဖတ၍ ယနနသ႔ သယပ႔ေပးသည။ ေျပာငးက တ႐တႏငငတြင ၾကကစာေဈးကြက တြင အသးျပသည။ ဤအစအစဥအရ CP အပစသည ေျပာငးစကပးထတလပမႈအတြက ယငး၏ တက႐ကတာဝနရမႈ၊ တာဝနယမႈ က အငယစား လပငနးရငမားႏင ပြစားမားသ႔ လႊေျပာငးလက အႏရာယအားလးက အတငးအတာတစခထ နညးပါးေစရန ရငး ပစသည။

5

CP အပစဆသညမာ မညသမားနညး။

The Chareoun Phokphand Group သည တ႐တ၊ ထငး ကမၸဏတစချဖစ၍ ထငးႏငင၏ အႀကးမားဆး လပငနးစအဖြ႔ႀကး တစချဖစသည။ ယငးအဖြ႔သည အဓက ထတလပရာေဒသအခ႕ တြင လယယာစးပြားေရးႏင အစားအစာ ထတလပမႈလပငနး မးက ေဆာငရြကကာ ႏငငေပါငး (၂၀)ေကာတြင ရငးႏးျမပႏ ေဆာငရြကေနသည။ လယယာစးပြားေရးက႑တြင CP အပစ သည ေဒသတြငး ၾသဇာအာဏာရေသာ အသကအဝနးတစချဖစ ၿပး ကမၻာေပၚတြင တရစၧာနအစားအစာ ထတလပေပးေသာ အႀကးမားဆး တစသးတစသန႔ ရပတညေနႏငေသာ ထတလပသ လပငနးစ ႀကးျဖစသည။ ၁၉၉၀ ႏစမားအတြငး CP အပစသည တ႐တႏင ထငးႏငငမားသ႔ ပ႔ကနအတြက အေသးစားလယသမား မားျဖင အထြကေကာငး CP ေျပာငး (high-yielding CP maize) ထတလပေရးအတြက ျမနမာစစအစးရႏင ဆကသြယခသည။ CP သည အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ရမးျပညနယက အာ႐ စးစကခ သည။ ရမးျပညနယသည တ႐တနယစပႏင ထေတြ႔ေနျခငး၊ ေျပာငးစကရန အေျခအေန ေကာငးမြနျခငး၊ လပငနးအေသးစား လပကငသ ေပါမားျခငး၊ လယယာအလပသမား အလပယရႏင ျခငး၊ လယယာေျမမားစြာ ရျခငးတ႔ေၾကာင ရမးျပညနယက ေရြး ခယခသည။ CP အပစအတြက အဓကအေၾကာငးရငးမားမာ ေျပာငးက တစကမတမတ ျဖန႔ျဖးေပးႏငျခငး၊ ထတလပမႈ ကနက စရတ အသကသာဆးျဖစျခငး၊ အျမတအစြနး အမားဆးရရႏင ျခငးတ႔ျဖစသည။

မညသမား အျမတရ၍ မညသမား အရႈးေပၚ သနညး။

ျမနမာႏငငတြင ေဒသဆငရာ ပြစားမားႏင အစးရအရာရမား သည CP ေျပာငးႏငပတသက၍ အေသးစား လယသမားမားက မတနမရာ ကတမား ေပးခၾကသည။ လယသမားမားသည အ ျမတအစြနးမားအား ကနးေသ ရရၾကမည။ ေျပာငးသည ေရႊစင သစ (new gold) ပင ျဖစသည။ ထ႔ျပင လတငး စကပးႏငၿပး ႀကးပြားတးတကလာႏငသည။ သ႔ရာတြင CP ေျပာငးက အမန တကယ စကပးရန ေရာကရလာၾကေသာ လယသမားမားစြာတ႔ မာ ျခားနားေသာျဖစရပက ေတြ႔ႀကခစားၾကရသည။ အမနအားျဖင ဆငးရသား လယသမားမားသည CP ေျပာငးစကပးမႈမ ျပငးထန ေသာ ျပနာမားႏင ႀကႀကကၾကရသည။ ေျပာငးစကရာတြင နညးပညာ အခကအခမားေၾကာငသာမဟတ လမႈစးပြားေရး၊ အျခား ႏငငေရးျပသနာမားႏငလညး ရငဆငၾကရသည။

သေတသနျပခကမ ျပသလာသညမာ ရငးႏးျမပႏေငြ နမ ကေသာ လယသမားမားသည ေျပာငးစကပးရန တစဧက ပမး မ ၂၂၅ ေဒၚလာသာ ရငးႏးျမပႏႏငစြမးရသည။ သ႔ရာတြင ဝငေငြ ျမငမားေသာ လယသမားမားသည တစဧက ေဒၚလာ ၃၅၀ ခန႔ အရငးအႏးေပးႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ဝငေငြနမကေသာ ပမန လ အပေသာ သြငးအားစမားက ဝယယႏငစြမး မရပါ (ဓာတေျမၾသ ဇာ၊ ပးသတေဆး စသည)။ ထ႔ေၾကာင အလားအလာရေသာ အ ထြကပမာဏထက ေလာနညးေသာ အထြကပမာဏကသာ ရရ သည။ ဝငေငြျမငမားေသာ လယသမားမားအတြက CP ေျပာငး ပမးမအထြကသည တစဧကလင ၁၇၇၅ ပာ ရရသျဖင ဆငး ရေသာ လယသမားမားထက ၁၂၀% ပမရရသည။ ဝငေငြနမက ေသာ လယသမားမားသည တစဧက ၈၁၃ ပာသာ ရရသည။

6

ပ (၂) ရမးျပညေျမာကပငးရ ရြာ (၄)ရြာတြင CP ေျပာငးစကပးရာ၌ ဝငေငြနမကေသာ အမေထာငစႏင ဝငေငြျမငမားေသာ အမေထာငစ တ႔ ပမးမအကးခစားခြငက ဆနးစစေလလာခက (၂၀၁၃ ခႏစ)

* ထတလပမႈကနကစရတက မႏတမ စစေပါငးဝငေငြသည ေျပာငးရတသမးၿပး ေရာငးချခငးမ ရရလာေသာ ဝငေငြစစေပါငး ျဖစသည။

* အသားတငဝငေငြသည ေခးေငြမဆပခင ထတလပမႈကနကစရတက ႏတၿပးေနာက ရရေသာ ဝငေငြျဖစသည။

* ေခးေငြျပနဆပမႈသည ဝငေငြနမကေသာ အမေထာငစမားႏငသာ သကဆငသည။

ကြႏပတ႔ သေတသနျပခကမ ေပၚထြကလာေသာအခကမာ ရမးျပညေျမာကပငးရ ဝငေငြနမကေသာ လယသမားမားသည တစဧကလင ပမးမ ၁၄၅ ေဒၚလာသာ ရရသည။ အေၾကာငးမာ သတ႔၏ စစေပါငးဝငေငြမ ေခးေငြက ျပနလညဆပလကေသာ ေၾကာငပင ျဖစသည။ ပမဆငးရေသာ လယသမားမားမာ စကပး ရာသအဆးတြင အေကြးတငလက နဂးခပရသည။ ကြကြျပားျပား ႏႈငးယဥျပရပါက ဝငေငြျမငမားေသာ လယသမားမားသည ေခးေငြ ျပနေပးရန မလေသာေၾကာင တစဧက ပမးမအျမတ ၄၅၀ ေဒၚလာ

ရရၾကသည။ အလြန အထအခကမခႏငေသာ လယသမားမားသည ၎တ႔၏ CP ေျပာငး စကပးမႈေၾကာင ပမနကရႈငးေသာ ဆငးရ တြငးသ႔ ေမာငးချခငးခရသည။ CP ေျပာငးထတလပၾကေသာ အေသးစား လယသမားမား (smallholder)အေနျဖင လကရ ဆငးရႏြမးပါးမႈ အေျခအေနက ပမ ဆးဝါးေစသည။ ယငးမာ ျမနမာ ႏငင အမးသားတးတကေရး မဟာဗဟာ၏ အဓကပနးတငမား အနကမ တစခႏင သဟဇာတျဖစကာ ညၫႊတမႈ မရေတာပါ။

7

ေျပာငးစက၊ ေငြေခး၊ ေျမဆးရႈး (Grow Maize, Borrow Money, Lose Your Land)

ဆငးရေသာ လယသမားမားအေနျဖင အရငးအႏးေငြ ထပ ကာ တလလ လအပခကသည ေကြးၿမတငရေနမႈေၾကာင ေကြး ရငမားႏင ပြစားမား၏ အဓက ကန႔သတခကမားအနက တစခ ျဖစသည။ ယငး အသြငလကၡဏာရပမးပင ျမနမာႏငင၏ အျခား ေဒသမားရ လယသမားမားသညလညး အလားတ ကၾကမၼာႏင ရငဆငေနၾကရသည။ လာအ၊ ကေမၻာဒးယားႏငငတ႔ရ ေဒသ အခ႕တြငလညး အလားတပင ျဖစသည [၅-၇]။ ျမနမာႏငငတြင အရငးအႏးနမကေသာ လယသမားသည CP ေျပာငးစကရန လအပေသာ သြငးအားစမားအတြက ေပးေခရန ပြစားမားထမ ေငြေခးယၾကရသည။ အတးမာ တစလ ၅% ျဖစ၍ ေျပာငးအထြက ႏႈနး ေမာလငထားသညထက နမကသြားပါက ေကြးၿမတြငးသ႔ ကေရာကသြားၾကရသည။

ဤေဒသတြငး ပြစားမားအၾကား၌ ထလမးေၾကာငးသည ပမ ႀကးထြားလာသည။ အထးသျဖင ရမးျပညနယေျမာကပငးတြင ေခးေငြအတြက အာမခပစၥညး(အေပါငပစၥညး)အေနႏင ေျမက ေပးထားရသည။ ယခ ျမနမာႏငငတြင လယသမားမားသည ၎ တ႔စကပးေသာ ေျမယာအား အသးျပခြင အသအမတျပလကမတ (LUCs)က ရရ၍ ေရာငးဝယႏငၾကရာ တရားဝင ေျမယာေစးကြက ဖနတးမႈ အေလအထသည ျမငမားလကရသည။ အခ႕ပြစားမား သည ေခးေငြ ျပနမဆပႏငေတာပါက အဖးတနေျမယာက ရယ လေသာစတ ျပငးျပၾကသည။ အကယစငစစတြင တစႀကမ ေၾကြးၿမ ျပနမဆပႏငပါက အေၾကြးသည ပ၍ပ၍ မားျပားလာၿပး လယသမားမားသည ပြစားမားထသ႔ ေျမယာမားက ေရာငးခရန တြနးအားေပးျခငးခၾကရသည။ ေျမယာဆးရႈးသြားေသာ လယ သမား အေရအတြကသည အစဥတးလာလကရၿပး ယငးတ႔၏ အဓက အသကေမြးဝမးေၾကာငးပငရငး (source) ဖကဆးခလက ရေသာေၾကာင ဤလကလြတဆးရႈးမႈသည အလြန႔အလြန စးရမ စရာေကာငးလာသည။

လယသမားမားအတြက အေကြးစနစေပၚ မခအားထား ေနရမႈသည ထတလပသမားႏင တက႐က စာခပခပဆမႈထက ပြစားမားမတစဆင CP အပစ၏ စာခပခပဆမႈေၾကာင ထာဝရ တညတန႔မႈ ျဖစေပၚလာေစသည။ အေၾကာငးမာ CP အပစႏင ေဒသခပြစားရာ ေပါငးမားစြာအား စညးကမးလကနာရန ထထ ေရာကေရာက အခြငအာဏာေပးထားမႈ မရပါ။ ပဂၢလအသးသး သည ၎တ႔၏ ကယပငနညးလမးမားျဖင တရားဝငျပဌာနးထား ေသာ မဝါဒမ ကငးကြာလက မကလးမားေပးကာ လယသမားမား ႏင လးေထြးလကရသည။ CP အပစသည အားလးက ေဈးကြက အငအား ထနးသမးေနစဥ ဤက႑ က လစလရႈထားသည။

စားနပရကၡာလၿခမႈတးလာသလား။CP ေျပာငးစကပးမႈလပငနး ေပၚလာၿပးသညေနာက မတည

ေငြ နမကေသာ ရမးျပညနယရ လယသမားမားသည ၎တ႔၏ မသားစမားက ေကြးေမြးရန ပ၍ ခကခလာသည။ အေတြ႔အႀကမ ရကၡာမဖလမႈက သရနားလညမႈ တးပြားလာလက လယသမားမား သည ဤမမားျပားေသာ ေျပာငးစကပးမႈက မညသ႔ ျဖစေျမာက ေအာင လပႏငမညနညး။ လယသမားမား သည ဓေလထးစအရ ဘဝရငသနေရး အစားအစာ(ဝငေငြရသးႏမား) စကပးျခငးမ ေငြ အတြက ေျပာငးစကပးေရးသ႔ ကးေျပာငး လကရၾကရာ ေဈးတြင စားနပရကၡာက ဝယယေလရေသာ အေလအကင ျဖစေပၚလာ သည။ CP ေျပာငးမ ရရေသာ အျမတအစြနးမားမာ ေပးထားေသာ အလားအလာ ကတထက နမကၿပး အထြကမာလညး ႏစစဥ ကဆငးေနေသာေၾကာင မတညေငြ နမကေနေသာ အဆငရ သည လယသမားမားသည အစားအေသာက ဝယယရန ေငြေၾကး နညးပါးလကရသည။ ထ႔ေၾကာင ကြႏပတ႔၏ သေတသနေတြ႔ရ ခကမားက ထငရားစြာ ျပသလာသညမာ လယသမားမားသည ပမညဖငးၿပး အရညအေသြးနမကသည အစားအေသာက ဝယယ ရန ေငြေၾကးေခးယမႈ ပမတးတကလာေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ မတညေငြရငး နမက ေသာ လယသမားမားက တငျပလာသညမာ CP ေျပာငးစကပးမႈသည ၎တ႔အတြက ဆးဝါးေသာ ဆးျဖတခက ျဖစ၍ ပြစားမားႏင CP အပစကသာ ေကာငးကးေပးသည။ CP ေျပာငးစကပးေနၾက ေသာ မားစြာေသာ လယသမားငယမားသည ေဒသစားနပရကၡာ ထတလပမႈစနစမားက VGGTs က လလား ခကအတငး ျမငတငေပးေရးႏင လၿခေရး မေပးႏငပါ။

8

ပတဝနးကငထခကမႈမားက မညသညမားနညး။ေယဘယအားျဖင CP ေျပာငးက ဓေလထးစအရ ပတလည

စနစအရ စကပးေသာ လယယာ သ႔မဟတ ေတာငယာစနစ မားႏင တမထးျခားလက ႏစစဥႏစတငး အလားတ ေျမကြကမား ေပၚတြင စကပးသည။ CP ေျပာငးႏငအတ အလညကသးႏ စကပးမႈမရ။ သဘာဝေျမၾသဇာ ျပနလညျဖစထြနးရန ေျမဆ ၾသဇာအတြက ပလပေျမေပၚတြင အခနေပးႏငျခငးမရ။ လယ သမားမားက စးရမေသာက ျဖစမႈက တငျပလာသညမာ CP ေျပာငးက ႏစေပါငးမားစြာ စကပးျခငးသည ျပငးထနေသာ ေျမဆၾသဇာ ဆတယတမႈသ႔ ဥးတညသြား ေစသညဟ၍ပင ျဖစ သည။ ကေမၻာဒးယား ေျမာကပငးတြင CP ေျပာငးစကပးသမား သည CP ေျပာငးအထြက ၅၀% ကဆငးသြားေၾကာငး မကျမင ကယေတြ႔ျဖစေၾကာငး ေလလာေစာငၾကညမႈအရ သရရသည။ ေျမဆၾသဇာဆးရႈးမႈက တကဖကရန CP အပစ ပြစားမားက ဓာတေျမၾသဇာ အျမတမး အဆငျမငျမင သးစြရန လယသမား အား အႀကဉာဏေပးၾကသည။ သတ႔၏ ေျမယာမား ေျမဆၾသဇာ မားျပားစြာ ကနခမးသြားစဥ လယသမားမားသည သတ႔၏ ယခင က အသးျပခေသာ စကပးေရး နညးစနစသ႔ ျပနလညသြားရန ခကခ ေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ လယသမားမားအေနႏင သတ႔၏ ေျမယာမားမ ေကာငးကးမရရေသာလညး သြငးအားစမားက အလြနအကြ သးစြရသည နညးစနစမားေပၚ အမသဟ ျပလာ ရသည။

ရကၡာဖလမႈႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရးက ေဆာငကဥးေပးႏငမႈ မရခေပ။ ယငးစနစမာ အမနအားျဖင ေကြးထၿပး ေျမယာလကမျဖစ ျခငးသ႔ တြနးပ႔ခသည။ သ႔ရာတြင ေျပာငးစကပးမႈ စာခပသည အရငးအႏး နမကေသာအဆငရသည လယသမားအတြက အႏတလကၡဏာ အကးသကေရာကမႈက အကးဆက ျဖစေပၚ မလာခေပ။ ဤက႑တြင အထြကေကာငး ေျပာငးစကပးမႈက ေဆာငရြကေနၾကေသာ အမနးခငးႏငငမ လကေတြ႔ ေလလာမႈ (case study) က စးစမးေလလာ တငျပထားၿပး ပမ အေပါငး လကၡဏာေဆာငေသာ အကးသကေရာကမႈရေၾကာငး တငျပထား သည။

ကေမၻာဒးယားႏငင၏ အေျခအေန သာဓကက ေလလာခက - အေနာကေျမာကေဒသတြင CP အပစ၏ ေျပာငးစကပးမႈ( ၅)

CP အပစသည ရမးျပညနယ ပစအတငး အလားတ နညး စနစက အသးျပလက ထငးနယစပတစေလာက ကေမၻာဒးယား ႏငင၏ အေနာကေျမာကပငးတြင လယသမား အငယစားမားမ တစဆင ေျပာငး ထတလပခသည။ ဤေဒသရ မားစြာေသာ လယ သမားမားမာ မတညရငးႏးေငြ နမကလကရသည။ အေဆာက အအမား ညဖငးၿပး ၎တ႔က ထတလပသမား၏ အပစအတြငး သ႔ စစညးသမးသြငး၍ မရပါ။ ရမးျပညနယမာကသ႔႔ပင ေဒသခ ၾကား လမားသည ကမၸဏႏင လယသမားမားက ခတဆကေပး ၿပး ေခးေငြႏင သြငးအားစမား (မးေစ၊ လယယာသး ဓာတပစၥညး မား) ေထာကပေပးခသည။ ပမနခပဆေသာ ကနထ႐ကစာခပ မား မရ။ သေဘာတညခကမနသမသည အားလး ႏႈတျဖငသာ ၿပးသည။ လယသမားမားသည ရတသမး၍ ရေသာ ေျပာငးက ပြစားမားမတစဆင ထငးမာရေသာ CP အပစသ႔ ျပနလညေရာငး ခေပးသည။ ထငးတြင ေျပာငးက အမားအားျဖင တရစၧာန အစား အစာအတြက အသးျပသည။ လာအလမးမားသည ေျမယာႏင ပတသက၍ လၿခမႈက ပမ ရယထားသည။ (လယသမားမားအတြက လကလြတဆးရႈးမႈ ျဖစရပသည အမားႏငသကဆငေသာ ျဖစရပ မဟတ။)

၂၀၁၁ ခႏစ သာဓက ေလလာမႈရလဒမားက ရငးႏးေငြ နမ ကေသာ လယသမားမားအတြက ပမးမဝငေငြသည CP ေျပာငး စကပးမႈမ တစဧက ေဒၚလာ ၂၀၀ ျဖစသည။ ယငးမာ ေခးယ ထားေသာ အေကြး ျပနမဆပမ အေနအထား၌ ျဖစသည။ အမနမာ ဤပမးမဂဏနးသည ျပညတြငးေျပာငးလေနမႈမားက ဖးကြယရန ျဖစသည။ သ႔ရာတြင အခ႕လယသမားမားသည ရာသဥတ ေဖာကျပနမႈႏင ပးသတေဆး ဆးကးမားေၾကာင သသသာသာ

ေျပာငးကနထ႐က လပငနးက အျခားႏငငမားတြင မညသ႔ လပေဆာငသနညး။

CP အပစမ အသးျပေနေသာ လကရ လယသမားငယမား၏ ေျပာငးစကပးေရး စနစသည ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာချခငး၊ စားနပ

9

ဆးရႈးမႈမားႏင ေတြ႔ရသည။ ထသ႔ ျဖစလငကစား ဤကနး ဂဏနးမားက အနည;ဆး CP ေျပာငးစကပးမႈမ အျမတအစြနး ရရရန အရငးအႏး နညးပါးေသာ လယသမားမားအတြက အလား အလာေကာငးမားက သ႐ပေဖာေပးသည။

CP ေျပာငးစကပးေသာအခါ မညသညအခကအလကမားက သသသာသာ ထကတနေသာ ေအာငျမငမႈက ပပးေပးသနညး။

၂၀၁၁ ခႏစတြင ကေမၻာဒးယား၌ (၁) ကမၻာေျပာငးေဈးႏႈနး သသသာသာ ျမငမားလာမႈ - ကမၻာေျပာငးေဈးႏႈနး ျမငမားလာမႈေၾကာင လယသမားမားသည သတ႔၏ ေျပာငးရတသမးမႈမ ေကာငးမြနေသာ စးပြားေရးတ႔ျပနမႈမားက ရရခသည။ (၂) ကမၸဏမ တးခ႕၍ ဝနေဆာငမႈေပးမႈ - သးႏဆးရႈးမႈမား ေလာနညးသြားေစရန ေဒသဆငရာ လယသမားမားသ႔ နညးပညာ သတငးအခကအလကေပးရန ၾကားလမား၊ ကနသညမားက CP အပစက ေလကငသငၾကားေပးသည။ (၃) ေခးေငြပမ ထတေပးႏငမႈ - လယသမားမားသည ေဒသ တြငးပြစားမား၊ NGO ေကးရြာရ လယယာ သမဝါယမအသငးမား၊ အေသးစားဘ႑ာေရး အဖြ႔အစညးမားႏင အစးရ ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရးဘဏတ႔ အပါအဝင ေခးေငြေပးသမား မားျပားလာသျဖင လယသမားမားမာ ေရြးခယစရာ မားျပားလာျခငး၊ ေခးေငြထတ ေပးသမားအၾကား ၿပငဆငမႈသည ေခးေငြ ပမ ရရလာေရးအတြက အခြငအလမးသာေစၿပး အတးႏႈနးကလညး ေလာကေစသည။

ဤအျပသေဘာေဆာငေသာ ေတြ႔ရခက မားစြာ ရေသာလညး ယခငႏစမားက မားစြာ ေသာ လယသမားမားသည CP ေျပာငးစကပး မႈမ အေကြးမား တငလကရသည။ အဓက အေၾကာငးရငးမားမာ (၁) ကမၻာလးဆငရာ ကနစညေဈးႏႈနးမား

စာခပမား - CP အပစႏင သတ႔၏ ပြစားမားသည လယသမားမားအား မညသညအာမခခကမ ေပးမထားပါ။ ထ႔ေၾကာင လယသမားမား၏ ဝငေငြမားမာ မတညမၿငမ ျဖစေနသည။ ဤအခကမ ထငေပၚလာသညမာ ေနာကထပ ျပျပငေရးအတြက လအပခက ရေနစဥ တးတကမႈ အခြငအလမးလညး ရေနသည။

သာဓကေလလာမႈ၊ အငဒနးရား ေရ႕ေျပးအထြကေအာင ေျပာငးမးေစမားေရ႕ေဆာငလမးျပေပးႏငမႈသည ႏငငမားစြာတ႔႔၌ လယယာထတကန ျဖစစဥတစခတြင ႀကးထြားလာေသာ ႏငငတကာ ေကာပေရး

ရငးတစချဖစသည။ အေရ႕ဂာဗားတြင သတ႔သည အငယစား လယသမား ၁၀,၀၀၀ ႏင စာခပ၍ ယငးတ႔မာ စကပးသအပစ ၅၀ မျဖစ ၍ အျခားလယသမားမားသ႔ အထြကေကာငး ေျပာငးမးေစမားက စကပးေရးအတြက ေရာငးခေပးရန ျဖစသည။ ပမးမစကပးႏင ေသာဧကမာ အလြနေသးငယၿပး ၀.၅ ဧကသာ ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ေရ႕ေျပးအဖြ႔မားက ေျပာငး စကပးမႈမာ လယသမားငယမား အတြက အကးျဖစထြနးေစၿပး ဤစနစသည ေတြ႔ ႀကရမည အခကအခမားကလညး ေလာပါးေစသည။

ဤစနစတြင အငယစား လပငနးရငမားက အေထာကအကျပေသာ အေရးႀကးသည အခကအလကမား ပါဝငသည။

မတညမၿငမျဖစျခငး - လယသမားမားသည ေျပာငး ေဈးႏႈနးမားက မထနးခပႏငေသာေၾကာင အဆင ေျပစြာ စားသးမႈ ခ႕တလာလက လယသမားမားမာ အႏရာယရေသာ ေကြးဝန ထတဝနပးျဖင ဖစး နဂးခပသြားရသည။

(ေနာကလာမညႏစမားတြင ေဈးႏႈနးမား ႐တတရက ၿပလကပါက ေဈးႏႈနးမားသည ေခး ငားရန ျမငမားေန၍ တစႏစတာကာလအတြက စေဆာငးမရန အခြငအလမး ရရသြားမည။)

(၂) ေဈးကြကသတငးအခကအလကရရမႈ နညးပါးျခငး - လယသမားသည ေျပာငးအတြက ေနာကဆးေစးႏႈနးက မသရၾကပါ။ ထ႔ေၾကာင အေလာအတငး ေဈးဆစမႈ လပႏငစြမးမရပါ။ (၃) နညးလမးမကေသာ (ပမနမဟတေသာ) ကနထ႐က

10

မဝါဒက ေထာကခတငျပခကမားလယသမားမားႏင ဝယယသမားအၾကား ႀကတင သေဘာတထားသည ေပးသြငးမႈစာခပ (pre-agreed supply contract) ကသ႔

ေသာ လယယာကနထ႐ကတြင ပါဝငေသာ အရာမားသည ဆငးရႏြမးပါးမႈက ရငးလငးပစရာတြင အလားအလာရသညအျပင ေကးလက ေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရး၏ ရငးျမစအသစမားကလညး စစဥေပးသည။ တစခနတညးမာပင ဓေလထးစအရ သ႔မဟတ ျပဌာနးထားေသာ ေျမယာ အခြငအေရးမားက ေလးစားလကနာရမည။ လယယာကနထ႐ကစာခပမား ခငမာမႈသည ေဈးကြကသ႔ ခဥးကပရာ၌ ပမလြယကေစၿပး ေဈးကြကသတငးမား၊ လကခႏငေသာၿမစား၊ သြငးအားစမား၊ နညးပညာမားက တးတကေစကာ ေဈးကြကအႏရာယမားက ေလာပါးေစ သည။ ထ႔ျပင အမေထာငစမား ၏ ေငြလးေငြရငး ရပငခြငမား အပါအဝင ပတဝနးကင တညရေနမႈကလညး အေထာကအကျပေပးေသာ ပတဝနးကငသည ထတလပသႏင ဝယယသအၾကား တစစတတစဝမးတညးျဖင သေဘာတညမႈ၊ ေကာငးမြနေသာ အပခပမႈ ပါဝငလာ ရန လအပသည။ ထ႔အျပင ေကာငးစြာ ဖြ႔စညးထားၿပး ႏငငေတာက အကာအကြယေပးထာေးသာ လယယာလပငနး အသကအဝနး အဖြ႔ အစညးလညး ရရနလအပသည။ ဤက႑က ရမးျပညနယ သေတသနလပငနးမ ေတြ႔ရရသည အေထာကအထားႏင အျခားႏငငမား၏ အေတြ႔အႀကမားမ ေကာကခကခထားသည။ အထးသျဖင ကမၻာအႏ႔ လယယာကနထ႐ကစနစ (၃၅) မးတြင ေအာငျမငေသာ အခက အလကမားက သးသပတငျပထားသည။(၁၀) ရညရြယခကမာ CP ေျပာငးစကပးေရး လယယာကနထ႐ကလပငနး၏ ဆးကးမားအား ေလာပါးသကသာေစရန ျဖစသည။ ယငးလပငနးတြင အေသးစား လပငနးရငမားသည လတတေလာ၌ ေကြးၿမ၊ ေျမယာ ဆးရႈးမႈမားက ေတြ႔ႀကခစားေနၾကရသည။

ေျမက အေပါငပစၥညးအျဖစ အသးျပမႈ ရပတန႔ေရး - CP ေျပာငးစကပးေရးသည ေျမယာလကလြတဆးရႈးမႈက ျဖစေပၚ

¾ လယသမားအဖြ႔အစညး - လယယာစကပးမႈ အပစမားသည လယသမားမားစေပါငး၍ ေဈးႏႈနးညႏႈငးမႈ အငအားက တးပြား လာေစလက ကနထ႐ကစာခပမားက ေစစပေဆြးေႏြးရန ျဖစ သည။

¾ ေရးသားထားေသာစာခပမား - စာခပမားက စကပးသ အပစမားႏင ကမၸဏတ႔အၾကား လကမတေရးထးထားၿပး တရားမတမႈက အာမခႏငရနအတြက အစးရမ တးခ႕ထားသည အလပသမားမားက ႀကးၾကပရနျဖစသည။

¾ ေရ႕ေျပးတာဝနယေဆာငရြကမႈ - ကမၸဏသည အရညအေသြး မညသ႔ပင ရေစကာမ ထတလပလကေသာ ေျပာငးအားလးက ဝယယရန ကတျပသည။ ေရ႕ေျပးေဆာငရြကမႈသည လယသမားမားထ ကေရာကမညအႏရာယက ေလာပါးေအာင ကနဥး ထမးေဆာငေနစဥ လယသမားမား အခနေပး၍ နညးပညာသစမားက ကြမးကငမႈ တးတကလာေရးအတြက ေဆာငရြကစဥ အကယ၍ လယသမားမားသည စကပးေရးႏငသကဆငေသာ ၫႊနၾကားခကမားက လကနာရန ပက ကြကပါက ယငးတ႔က ေနာင စာခပစာတမးျပလပျခငးမ ထတပယပစရ မည။

¾ အေကြး - ေရ႕ေျပးလပငနးသည ကးသနးေရာငးဝယေရး ဘဏမတစဆင ၿမစားကစၥက စညး႐းေဆာငရြကေပးရမည။ သြငးအားစ မားအတြက ကနကစရတက သးႏရတသမး၍ ေပးအပၿပးသညအခါမ ႏတယရမည။ အာမခ အေပါငးပစၥညးသည အနာဂတသးႏ ျဖစၿပး ေျမ မျဖစေစရ။ ထ႔ျပင ႏႈနးထားမားသည စးပြားေရးဘဏထက နမကရမည။

¾ သြငးအားစမား ေပးအပေရး - ေရ႕ေျပးလပငနးသည အေျခခမးေစ၊ ေျမယာျပျပငေရးအတြက ေငြ၊ ဓာတပစၥညးမားႏင ဝနေဆာငမႈ တးေရးတ႔က စစဥေပးရမည။

¾ ဝနေဆာငမႈတးခ႕ေပးမႈ - ေရ႕ေျပးလပငနးသည ရြာ(၂)ရြာစတြင တးခ႕ေဆာငရြကမည အမႈေဆာင (extension officer) (၁) ဥး ေပးထားရမည။ ဤအလပသမားမားသည စကပးသမားက အႀကဉာဏေပးရမညအျပင သးႏမားက စစေဆးေထာကလမးၿပး ကမၸဏက ျပနလည အစရငခရမည။

လပငနးအေသးစားမား ေဆာငရြကမႈ၏ ရႈ႕ေထာငမ ေရ႕ေျပးကနထ႐ကလပငနးမားသည ေျပာငးေစးကြကသ႔ လကလမးမေရး အတြက ကနကစရတ အသကသာဆးေသာ နညးလမးက စစဥေပးရမည။ ထ႔ျပင ၿမစားကစၥကလညး စစဥေပးရမည။ တနဖးျမငမားေသာ သြငးအားစ၏ အႏရာယက ေလာခပစရမည။ ေဈးႏႈနးက အာမခခကေပးထားရမည။ ဤစနစသည CP အပစက ရမးျပညနယတြင ေျပာငးစကပးပႏင ကြျပားျခားနားမႈ ရေနစဥ (ေရ႕ေျပးလပငနး low-volume အတြက အရညအေသြးျမင သးႏက စစဥေပးျခငး)၊ တာဝနရေသာ ကမၸဏမ တရားမတေသာ စာခပမားသည မညသညအတငးအတာအထ ျဖစႏငသည။ ထ႔ျပင အေသးစားလယသမားမားသ႔ အကးေကးဇးျပေသာ အရာမား စစဥေပးရမည။

11

ေစႏငသည။ ယငးလပငနးသည အတ႔အျပနအေနႏင အေသးစား လပငနးရင လယသမားမားက ဆငးရမြေတၿပး စားရမ ေသာကရမ ဘဝသ႔ ခနထား ခသည။ ေကြးၿမမားအတြက အေပါငပစၥညးအေနႏင ေျမက အသးျပျခငးမ ကနထ႐က လယယာလပငနး ကမၸဏမားႏင ယငးတ႔၏ ပြစားမားက တားျမစရန စညးကမးစညးမဥးမားက အေကာငအထည ေဖာသငသည။

လကခႏငေသာၿမစားက စစဥေပးေရး - လကခႏငေသာ ၿမစားႏင အကးဆကျဖစေပၚလာေသာ ေကြးၿမတငျခငးတ႔ႏင သကဆငေသာ လက လမးမမႏငမႈ ခ႕တျခငးသည အေသးစား လယသမားလပငနးမားေပၚတြင အႀကးမားဆး အတားအဆးမား ျဖစသည။ ရရႏငေသာ ေကြးၿမ ပမာဏသည တးလာရန လအပေနၿပး ေတာငးဆေသာ အတးႏႈနးက ေလာခေပးရန ျဖစသည။ ဤသ႔ ျဖစပကလာျခငးအတြက လယသမား မားက အေကြးေပးသမားအေနႏင ေရြးခယစရာမားက တးေပးရမည။ ထ႔အျပင အေကြးစနစႏငပတသက၍ စညးကမး စညးမဥးက သငတင ေလာကပတစြာ လကနာရမည။

လယသမား အဖြ႔အစညးမားက ေထာကခေရး - လကရ CP အပစ၏ ထတလပမႈစနစသည လပငနးအေသးစား ေဆာငရြကေသာ လယ သမားမားက အဓမၼ ခငးေစၿပး အထးသျဖင ေငြပငေငြရငး နမကေသာ လယသမားမားက အႏရာယ ထေျပာေစသည။ လယသမားမား ဥးေဆာငေသာ သမဝါယမ အသငးမား၊ သမဂၢမားသည ယငးတ႔၏ ကနစညလပငနးတြင အေလာအတငး အငအားက တးပြားေစသည အျပင ကမၸဏမားအတြက လပငနးကနကစရတက ေလာပါးေစကာ မေကနပခကမားက ေျဖရငးေပးေရးအတြက စငျမငအေနႏငလညး ေဆာငရြကေပးသည။

တာဝနရေသာ ပမနကနထ႐ကစာခပမား - ပမန အကးသကေရာက ေသာ စာခပမား မရျခငးသည စကပးသမားအတြက လၿခမႈ ကငးမေနသည။ သ႔ရာတြင ပမန အကးသကေရာကေသာ စာခပမားသည အႏရာယက ေလာခႏငၿပး အျမတအစြနးကလညး ပမ ရရေစႏငသည။ ဤကသ႔ စာခပမားမာ လယသမားမားက ေဈးႏႈနးကဆငးသြားျခငးမ အကာအကြယေပးႏငၿပး ေဈးႏႈနးတညၿငမေရးက လညး အာမခခကေပးသည။ ယငးျဖစရပမားမာ အျပညျပညဆငရာ ကနစညေစးကြကက ျမနဆနစြာ ေျပာငးလေရးတြင မၾကာခဏ ျဖစေပၚလာေသာ အေျခအေနမား ျဖစသည။

ကမၸဏမားက စညးကမးလကနာေစျခငး - ကနထ႐က လယယာလပငနး အာမခခကရရေရးတြင အေသးစားလယသမားမားႏင ကမၸဏ ႏစဥး လးအတြက အကးေကးဇးက တရားမတစြာ ျဖန႔ေဝႏငေရး ျဖစသည။ ထတလပၿပး ကနသြယေရာငးခမည ကနပစၥညးမားသည ျဖန႔ေဝေရး ကြငးဆကတြင ပါဝငေနေသာ မညသညပဂၢလမ ေဘးမျဖစေစရန လပေဆာငေပးထားရမည။ ထ႔ျပင ႏငငတကာ ပတဝနးကင ႏင လမႈေရး စႏႈနးမားႏင ျပညမေနရမည။

ဝနေဆာငမႈ တးခ႕မႈက ျမငတငရန - အေသးစားလပငနးရငမားအတြက အထြကအမားဆးရရရန ေကာငးမြနေသာ နညးပညာ သတငး အခကအလကႏင သငတနးမား လအပသည။ အေသးစားလပငနးရငမားသည ပ႔ကနက အေျခခေသာ လယယာေဈးကြကသ႔ ဝင ေရာကရာတြင အကးရမႈႏင အကးယတမႈမားက နားလညရန လအပသည (ဥပမာ - ဝငေငြရ သးႏေဈးႏႈနးမား အေျပာငးအလ)။ ထေရာကေသာ တးခ႕ေဆာငရြကမႈက ႏငငေတာ ေအဂငစမားႏင လယယာလပငနး ကမၸဏအလပသမားမားက စစဥေဆာငရြက ေပးသငသည။

12

References:1. FAO, Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and

Forests in the Context of National Food Security. 2012, Rome: Food & Agriculture Organisation

2. Myanmar Census of Agriculture, MOAI-FAO Joint Project. Survey and Land Records Depart-ment (SLRD), MoAI, Editor. 2010, Government of the Union of Myanmar, NayPyiTaw.

3. Woods, K., CP Maize Smallholder Production in Rural Shan State, Myanmar: Debt, Disposses-sion and Differentiation. 2014, Land Core Group: Yangon.

4. Eaton C and Shepherd A. W, Contract Farming: Partnerships for Growth in FAO Agricultural Services Bulletin 2001.

5. Chung, P., Agri-business Expansion in the Greater Mekong Sub-region: Case Studies. Oxfam Hong Kong. 2011 (unpublished)

6. Fullbrook, D., Contract Farming in Laos: Cases and Questions. 2007, Laos Extension for Ag-riculture Project (LEAP) for the Government-Donor Sub Working Group on Farmers and Agri-business.

7. Kemp, M., “Up to Their Necks” - A Short and Very Anecdotal Study of Indebtedness in Selected Farming Villages. 2012, Laos Extension for Agriculture Project (LEAP) for the Government-Do-nor Sub Working Group on Farmers and Agribusiness.

8. Simmons, P., P. Winters, and I. Patrick, An Analysis of Contract Farming in East Java, Bali and Lombok, Indonesia Agricultural Economics 2005. 33.

9. Prowse, M., Contract Farming in Developing Countries: A Review., in A Savoir (12). 2012, Agence Francaise de Developpement

10. Fullbrook, D., Smallholder Production Agreements in the Lao PDR: Qualifying Success. 2011, Laos Extension for Agriculture Project (LEAP) for the Government-Donor Sub Working Group on Farmers and Agribusiness.

Land Core GroupTel: - +95 (0) 260816022, +95 (0)9 261442357

trSwf(18/D)? pdrf;vJhar&dyfomvrf;? &efuif;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/ 11081