ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

ျမနမာႏငင၏ သနးေခါငစာရငးဆငရာ အခကအလကမားက ဆနးစစရသည ႀကးမားေသာ လပ ငနးက သရလပါလင ေနျပညေတာရ ျပညသ႔အငအားဦးစးဌာနသ႔ လာေရာကေလလာရမည ျဖစပါ သည။ ဤသညမာ ပားအတစအအတြငးသ႔ ဝငရသကသ႔ ျဖစေပလမသည။ ေနရာတငးတြင လပငနးေဆာငရြကမႈမား ရေနၾကသည။ သနးေခါငစာရငး ေကာကယၿပးေသာ ေမးခြနးပစမား ထညထားသညပးမားက ေတြ႕ရမညျဖစသည။ ထပစပးမား ထားရနအတြက ႀကးမားေသာ အေဆာကအအတစခက သးသန႔ေဆာကလပထားပါသည။ ေမးခြနးပစမားက မးေဘးမ လျခစတခ မႈရေစရန မးသတဦးစးဌာနမ စစေဆးျခငးမား ေဆာငရြကခၿပးျဖစသည။

ေမးခြနးပစေပါငး ၁၁ သနးခန႔ပါဝငေသာ ပးေပါငး ႏစေသာငးအား ျမနမာႏငငတစဝနးလးသ႔ ပ႔ေဆာငေပးခၿပးေနာက ေနျပညေတာရ ျပညသ႔အငအားဦးစးဌာနသ႔ ၂၀၁၄ခႏစ ေမလ ၄ ရက မတငမ ျပနလညေရာကရလာၾကပါသည။ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယစအတြက ေမးခြနးပစမား ျပနပ႔ ရမည ေန႔စြအတအကကလညး အေၾကာငးၾကားထားခပါသည။

သနးေခါငစာရငးအခကအလကမား စာရငးဇယားျပစျခငးႏင ဆနးစစေလလာျခငး လပငနးစဥ မား က ဝနထမးေပါငး ႏစရာရစဆယခန႔ျဖင ေဆာငရြကလကရၿပး ယငးတ႔အား သတငးအခကအလက လျခမႈႏင ပတသက၍ လကနာမညျဖစေၾကာငး လကမတေရးထးေစခပါသည။

စာရငးဇယားျပစျခငးႏင အခကအလကမားဆနးစစျခငး လပငနးစဥတစခလးသည လစဟာမႈမရ တစဆကတညးျဖစၿပး ယငးလပငနးစဥ တစခခငးစတြင သးျခားအဆငမားပါရသည။ လပငနး စဥတြငပါဝငေသာ က႑ ၁၀ ခမာ ေအာကပါအတငးျဖစပါသည။

နဒါနး

1

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● ေမးခြနးပစ တစဆယတစသနးေကာက သေလာငသမးဆညးရာေနရာတြင ကတတေလာက စနစျဖင ထားရသည။

● ေမးခြနးပစပးမားက ခတပတထားၿပး တကေသခာေသာ အစအစဥျဖင စငမားျဖငထားရသည။

● အခကအလကမားက လ႕ဝကစြာထနးသမးရန စနစတက ေဆာငရြကထားသည။ ● သေလာငထားရရာေနရာက ေသာခတထားၿပး တာဝနရသမားသာ ဝငေရာကႏငသည။

(၁) သနးေခါငစာရငးအခကအလကမား သေလာငသမးဆညးျခငး

သနးေခါငစာရငး အခကအလကမားပါဝငေသာ ေမးခြနးပစပးမားက ကြငးဆငး စာရငးေကာကယ ေသာ ေဒသမားမ ျပညသ႔အငအားဦးစးဌာနသ႔ ျပနပ႔သညအခနတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြက၊ ေကးရြာအပစႏင စာရငးေကာကကြကအလက စစဥထားရပါသည။ သနးေခါငစာရငးမေကာကမတြင ျမနမာႏငငက စာရငးေကာကကြကေပါငး (၈၁၇၄၄) ကြက ပငးျခားသတမတခပါသည။ စာရငးေကာကကြကဆသညမာ စာရငးေကာက တစေယာက တာဝနယ ေကာကရသည နယေျမအပငးအျခားတစချဖစပါသည။ ေမးခြနးပစပးမားက ကတတေလာကစနစ ျဖင စငမားေပၚတြင သမးဆညးထားရသည။ ဆလသညမာ လအပပါက မညသညအမေထာငစ အတြကမဆ ေမးခြနးပစမားက တာဝနရသမားမသာ ထတယႏငသည။ ထ႔ျပင သေလာငရာဌာန၏ အေသးစတေျမပကလညး ေတြ႕ရနငပါသည။ သေလာငခနးအတြငးရ ေမးခြနးပစမားက အျမတမး ေစာငၾကပထနးသမးထားၿပး စာရငးဇယားျပစရနအတြက ထတယသည အခါတြင လကမတထး ထတရပါသည။ အခကအလကမားရယသည လပငနးစဥ ၿပးဆးသညအခါ ပးအားလးက ခတပတ၍ သေလာငခနးသ႔ျပနပ႔ၿပး သတမတေပးထားေသာ စငမားေပၚတြင ျပနလည ထားရ ပါသည။ ေမးခြနးပစမားအား ပရပဖတရန ျပငဆငၿပးပါက “အျပာေရာင”၊ ပရပဖတစနစတြင မတပ တငၿပးပါက “အစမးေရာင”၊ ပရပဖတၿပး ပါက “လေမၼာေရာင” စသညျဖင ပးမားေပၚတြင ေရာငစ စတစကာမား ကပထားၿပး ခြျခားသတမတ ေဖၚျပထားပါသည။

2

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● ၿမ႕နယသနးေခါငစာရငးအရာရမားသည ၎တ႔၏ စာရငးေကာကကြကမားအတြက လကခရရခေသာ ေမးခြနးပစမား၏ အေရအတြကႏင ျပနပ႔ေသာ ေမးခြနးပစအေရအတြက တ႔က တာဝနခရသည။

● ၎တ႔သည စာရငးမေကာကယခရေသာ ေကာကကြက (သ႔မဟတ) အမေထာငစမား အတြက ရငးလငးတငျပမႈမားက ျပလပရပါသည။

ၿမ႕နယသနးေခါငစာရငးအရာရအားလးသည ၎တ႔၏ စာရငးေကာကကြကမားအတြက လကခရရ ခေသာ ေမးခြနးပစအေရအတြကႏင ျပနပ႔ေသာေမးခြနးပစအေရအတြကတ႔အတြက ရငးျပအပႏရန ျပညသ႔အငအားဦးစးဌာနသ႔ လာေရာကခၾကၿပးျဖစပါသည။ အကယ၍ ၿမ႕နယအရာရသည စာရငးေကာကကြက ၅၀ အတြက ေမးခြနးပစမားရရခၿပး ၄၈ ကြကအတြကသာ ျပနလညေပးပ႔ ခလင ယငးကသ႔ျဖစရသည အေၾကာငးအရငးက ရငးျပရနျဖစပါသည။ ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမား အားျဖင စာရငးေကာကကြကေျမပတြင လတတေလာေျပာငးလမႈမားရေသာေၾကာင သ႔မဟတ အခ႕ အကြကမား ႏစခခြထတျခငး သ႔မဟတ ႏစခေပါငးသြားျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ ထ႔ျပင စာရငး ေကာကကြကတစခအတြငး မေကာကယခဘ လစဟာေနေသာ အမေထာငစမား ရခပါကလညး

အေၾကငးရငးက ရငးျပရနလပါသည။ ထလပငနးစဥမားမာ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလ ၃ ရကေန႔တြင ၿပးစးခသည။ စာရငး ေကာကကြကတစခစအတြက ေမးခြနးပစမားက စစေဆးၿပး ပါက ၿမ႕နယသနးေခါငစာရငး အရာရႏင ေမးခြနးပစမားက ေရတြကသတ႔သည မတတမးတငျခငး၊ ေဖာငပစတြင လက မတထးျခငးတ႔က ေဆာငရြကၿပးေနာက ေမးခြနးပစပး မားက ျပနလည ခတပတသည။

(၂) ေမးခြနးပစမားက လကခသည လပငနးစဥ

3

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

(၃) စာရငးေကာကကြကစာရငးခပပစ

● စာရငးေကာကကြကစာရငးခပပစတြင ပါရသည အခကအလကမားက ကြနပတာစာရငး (database) ထသ႔ ကြနပတာေအာေပရတာမားမ ႐ကသြငး ခသည။ ထလပငနးစဥမာ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလ ၈ ရကတြင ၿပးစးခသည။

● စာရငးေကာကကြကစာရငးခပပစတြင သနးေခါငစာရငး ရညၫႊနးခန၌ အမေထာငစ တစစစ၌ရေသာ ကားႏငမ အေရအတြကမား စစေပါငးက ေရးသြငးထားပါသည။ ထပစတြင အမေထာငစပစျဖင ေနထငျခငး သ႔မဟတ အဖြ႕အစညးပစျဖင ေနထငျခငးစသညျဖင အမေထာငစအမးအစားကလညး ေကာကယၿပး စာရငးေကာကကြကတစခစ၏ လဦးေရ စစေပါငးကလညး မတတမးတငထားပါသည။ ထအခကအလကမားက စာရငးေကာကေနစဥအတြငး ေန႔စဥျဖညသြငးရပါသည။

● ထအခကအလကမားက ျမနမာႏငင၏ လဦးေရစစေပါငးက ေဖာျပေပးမညျဖစသည။

အကယ၍ စာရငးေကာကကြကတစခစမ အမေထာငစတငး၏ စစေပါငးလဦးေရမားက မနကနစြာ ေပါငးထားျခငး မရပါက မကခ႐ေဆာဖအပဇလ (Microsoft Excel) အသးျပ၍ ျပနေပါငးရပါသည။ ဤလပငနးအတြက တာဝနခ ဦးစးအရာရမားျဖစၾကေသာ ေဒၚခငစနးျမငႏင ေဒၚတငတငလတ႔က “ကၽြနမတ႔ စာရငးေကာကကြကစာရငးခပ ပစစာရြကမားက လကခရရၿပးတအခါ ကား/မ အေရ အတြက၊ အမေထာငစပစ၊ အဖြ႕အစညးပစႏင ေနထငတအမေထာငစအေရအတြက၊ စာရငး ေကာကကြက တစခစက လဦးေရစစေပါငး စတာေတြက ကြနပတာစနစထမာ ထညသြငးၾကပါတယ။ ကၽြနမတ႔အဖြ႕မာ ဝနထမး ၁၂ ဦးရၿပး ေန႔စဥ အကဥးခပစာရြက ၂၅၀၀ ထညသြငး ၾကပါတယ။ အခကအလကေတြက လကန႔ထညသြငးၾကပါတယ။ တကယလ႔ စာရငးေကာကကြက တစခ၏ စစေပါငးလဦးေရ ေပါငးတာမားေနမယဆရင Microsoft Excel သးၿပး ျပနေပါငးရတအခါ အလြန ေႏးပါတယ။” ဟ ေျပာျပပါသည။

4

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● ဝနထမးမားက စာရငးေကာကကြက ဧရယာ အေၾကာငးအရာမားက စစေဆးပါသည။

● စာရြကခပပငအပမားက ဖယရားၿပး ေမးခြနးပစမား ပကစးမႈရ/မရ စစေဆးသည။ ၿပးေနာက ေမးခြနးပစမားက အေပါကငယမား ေဖာကထားေသာ လငးအတငး ႏစျခမးခြၿပး ပရပဖတရနအတြက ျပငဆငပါသည။

● ထ႔ေနာက စာရငးေကာကကြကတစခစမ ေမးခြနးပစအေရအတြက မညမရသညက “ဖလယေဖာင” ပစထတြင အေသးစတျဖညသြငးပါသည။

ခတပတထားေသာ ေမးခြနးပစပးမားကဖြငၿပး စာရငးေကာကကြကစာရငးခပပစမားက ထတယ ကာ သးျခားဖငတြငထညသြငးသည။ ပးအတြငးရ ေမးခြနးပစမားက စာရငးေကာကကြကတစခစ အတြက ေရတြကသည။ ဝနထမးမားသည ေမးခြနးပစအလြတအားလးႏင စာရြကညႇပ ကလစ အားလးက ဖယရား၍ အမေထာငစမား (ဥပမာ ၁ မ ၂၅ ထ) အစဥအတငး ရ/မရ စစေဆးသည။ ဝနထမးမားသည ေျမပဆြသညလပငနး ေဆာငရြကခစဥက ႀကတငသတမတ ေပးခေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြက၊ ေကးရြာအပစႏင စာရငးေကာကကြက အမတ

(၄) ပရပမဖတခငႀကတငျပငဆငမႈလပငနးစဥ

5

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

မားက စစေဆးသည။ အကယ၍ ေမးခြနးပစသည သကဆငရာ စာရငးေကာကကြကမ မဟတပါက မနကနေသာ ပးအတြငးသ႔ ျပနထညေပးရပါသည။

အထးေလကင သငၾကားေပးထားေသာ ဝနထမးမားက ေမးခြနးပစတစခခငးစက စစေဆးသည။ ေမးခြနးပစတငးေပၚတြင အမတမားအား မညကသ႔ေရးသြငးရမညက နမနာေဖာျပထားပါသည။ အမတအသား သ႔မဟတ မငျဖင ျဖညသြငးထားေသာ ေမးခြနးပစအခ႕တြင ထေမးခြနးပစေပၚမ အခကအလကမားက ေမးခြနးပစအသစတစခေပၚတြင ျပနလည ကးယၿပးေနာက ႀကးၾကပသမ စစေဆး၍ လကမတေရးထး အတညျပပါသည။ ဤအဆငတြင အခကအလကမားက ျပငဆငျခငး မျပလပပါ။

ဤလပငနးစဥၿပးဆးပါက “ဖလယေဖာင” ပစထတြင ျဖညသြငးသည။ ထေဖာငပစတြင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြက၊ ေကးရြာအပစအလက (ေကးလက သ႔မဟတ ၿမ႕ျပ ျဖစေၾကာငးကလညး ေဖာျပ၍) စာရငးေကာကကြက တစခစမ ေမးခြနးပစ အေရအတြကမား၏ အခကအလကမား ပါဝငပါသည။ “အျပာေရာင” စတစကာကပခြာက ေသတာေပၚတြင ကပထား ျခငးျဖင ျပငဆငမႈလပငနးစဥ ၿပးဆးေၾကာငးႏင မတပတငစာရငးသြငးသည လပငနးက စတငႏင ေၾကာငး ေဖာျပသည။

ျပငဆငမႈ လပငနးစဥတြင တာဝနရသ တစဦးျဖစသည လကေထာက ၫႊနၾကား ေရးမႉး ေဒၚသတာက သ၏တာဝနက “အခကအလကမားက လကခရရၿပး တအခါ ကၽြနမက ေမးခြနးပစပး တစခစ မာ အမေထာငစဘယႏစစန႔ အဖြ႕ အစညးဘယႏစခက ေမးခြနး ပစေတြ ပါရတယဆတာက စစေဆးပါတယ။ ၿပးေတာ ေမးခြနးပစေတြ လေနတာ ရ/မရ သရေအာင ေကာကကြကစာရငးက စစေဆးပါတယ။ တကယလ႔ ေမးခြနး ပစ လေနတယဆရင “ဖလယေဖာင” က ျပငဆငေရးသြငးပါတယ။ ကၽြနမက ဝနထမး ၉၃ ဦးပါဝငတ အဖြ႕က ႀကးၾကပရပါတယ။ ဝနထမးတစဦးက တစေန႔မာ စာရငးေကာကကြက ၂၅ ကြကမ ၃၅ ကြကအထ ၿပးေအာင ေဆာင ရြကရပါတယ။” ဟ ရငးျပပါသည။

6

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● မတပတငစာရငးသြငးျခငးအတြက ျမနမာႏငငအတြငးရ စာရငးေကာကကြက အားလး၏ ကဒနပါတမားက ကြနပတာစနစ (database) တြင သနးေခါငစာရငးမေကာကယမကပင ထညသြငးထားရၿပး ျဖစသည။

● အကယ၍ စာရငးေကာကကြကနပါတမားယြငးေနပါက ကြနပတာမ မးလငး၍ ထစာရငး ေကာကကြကမရေၾကာငး သ႔မဟတ ထစာရငးေကာကကြကက ပရပဖတၿပး ျဖစေၾကာငးက ေဖာျပသည။

● “ဖလယေဖာင”မားက ျဖညသြငးၿပးပါက စာရငးေကာကကြကနပါတႏင ေမးခြနးပစ အေရ အတြကက ေဖာျပသည “အပစေခါငးစး” (Batch Header)က ႐ကႏပရပါသည။

လဝငမႈႀကးၾကပေရးမႉး ေဒၚႏငႏငလြငက “ကၽြနမန႔ အျခားငါးဦးပါေသာအဖြ႕က “ဖလယေဖာင” ပစေတြက လကခရရၿပး အခကအလကေတြက ကြနပတာထ ျဖညသြငးပါတယ။ တကယလ႔ အမားေတြ႕ခရင ႀကးၾကပသက သတငးပ႔ပါတယ။ ႀကးၾကပသကသာ အမားျပငဆငတာက လပပငခြင ရပါတယ။ ကၽြနမတ႔ တစေန႔က ေဖာငပစ ၉၀၀ ေလာက ျဖညသြငးပါတယ။ ဖလယ ေဖာငမားက ျဖညသြငးၿပးပါက ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြက၊ ေကးရြာ အပစ၊ စာရငးေကာကကြကနပါတႏင ေမးခြနးပစအေရအတြကက ေဖာျပသည အပစေခါငးစး

(Batch Header)က ႐ကႏပရပါတယ။ မတပတင စာရငးသြငးျခငးန႔ ပရပဖတတ အခကအလက ပါသည စာရငးေတြ ခတဆကထားတာျဖစလ႔ ပရပ ဖတစကက စာရငးေကာကကြက တစခစအတြက ေမးခြနးပစအေရအတြက မညမ လကခရရမညက သရၿပး ျဖစပါတယ။ မတပတငစာရငးသြငးၿပး ေၾကာငးက ေမးခြနးပစပးမားအား “အစမးေရာင” စတစကာကပ၍ မတသားထားပါတယ” လ႔ ေျပာ ၾကားပါသည။

(၅) မတပတငစာရငးသြငးျခငးလပငနးစဥ

7

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာနတြင အဆငျမငနညးပညာသး ပရပဖတစက (၈) လး ရသည။

● တစေန႔လင ေမးခြနးပစ ၁၅၀၀၀၀ ခန႔ပရပဖတႏငသည။ ● အပစေခါငးစးက ပရပဖတျခငးျဖင ပရပဖမးစကက ေမးခြနးပစမား

မတပတငၿပး ျဖစေၾကာငး အတညျပသည။ ● အဆငျမငနညးပညာသး ပရပဖတစကသည အပစေခါငးစးမ ေမးခြနးပစ အေရအတြကႏင

ပရပဖတၿပးေသာ အေရအတြကျခားနားပါက ေဖာျပအသေပးသည။ ● ပရပဖတစကသည ပကစးေနေသာ ေမးခြနးပစမားက ဖယထတသည။

ပရပဖတလပငနးစဥမ လကေထာကၫႊနၾကားေရးမႉးတစဦးျဖစေသာ ဦးေအာငၿဖးဟနက “ကၽြနေတာ က ဝနထမး ၁၁ ဦး ပါတအဖြ႕ရ တာဝနချဖစပါတယ။ စာရငးေကာကကြကတစခစအတြက ေမးခြနး ပစအေရအတြကေတြပါဝငတ အပစေခါငးစးက မတပတငစာရငးသြငးတေနရာက လကခ ရရတ အခါ ပရပဖတျခငးက ျပလပပါတယ။ အမားတစခခေတြ႕ခရင ဥပမာ အပစေခါငးစးမာ ေဖာျပထားတ စစေပါငးအေရအတြကန႔ ေမးခြနးပစအေရအတြက မကကညခရင ဒါမမဟတ ေဖာငပစေပၚမာ ညစေပေနရင ပရပဖတစကက ေမးခြနးပစက ဖယထတပါတယ။ အေရအတြက မကကညခရင မတပတင စာရငးသြငးတ အဖြ႕ဆက ကၽြနေတာတ႔ ျပနသြားရပါတယ။ တကယလ႔ ေမးခြနးပစ ၁၀ ခထက ပၿပး အမားေတြ႕ခရင ျပငဆငမႈျပလပတ အဖြ႕ဆက ျပနသြားရပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ တစဆငးလင ေမးခြနးပစ ၇၅၀၀၀ ခန႔ပရပဖတပါတယ။ ပရပဖမးစကေတြက သပကလငျမနၿပး တကမနကနပါတယ။” ေမးခြနးပစမားအား ပရပဖတေနစဥ အခကအလကမားသည ကြနပတာ အေျခခ စာရငးစနစ (database) ထသ႔ အလအေလာက ေရာကရပါတယ။ ေမးခြနးပစမားက ပရပဖတၿပးပါက ပးေပၚမာ “လေမၼာေရာင” စတစကာ ကပထားၿပး ပရပဖတျခငး လပငနးစဥ ေဆာငရြကၿပးေၾကာငး ေဖာျပပါတယ” လ႔ ဆပါသည။

(၆) ပရပဖတျခငးလပငနးစဥ

8

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

ျပညသ႔အငအားဦးစးဌာနမ ဦးစးအရာရတစဦးျဖစသ ေဒၚမာမာဦးက “ကၽြနမတ႔ ပရပဖတၿပးတ ေမးခြနးပစေတြဆက အခကအလကေတြရရင အမားျပငဆငတာက လပရပါတယ။ ဥပမာ 3 က 8 န႔ တႏငပါတယ။ ဒအမားက ထငရားေအာင ေဖာျပေပးၿပး အဓက အမားျပငဆငတ အဖြ႕ဆက ပ႔ရပါတယ။ သငတနးတကေရာကၿပးေသာ ကြနပတာကငတြယေဆာငရြကသမားသည အမား ျပငဆငရမည စားလးက ရာေဖြၿပး ထငရားေအာငျပလပေပးႏငပါတယ” ဟ ေျပာျပပါသည။

● ဤအဖြ႕သည ေမးခြနးပစမားတြင ေရးသြငးထားေသာ နပါတမားမ ျဖစႏငေျခ ရေသာ အမားမားက ရာေဖြစစေဆးသည။ ဥပမာ-နပါတ 3 သည 8 ႏင တႏငသည။

● ကြနပတာသည မေသခာေသာစာလးမာက မးလငး၍အခကျပၿပး စစေဆး သညအဖြ႕မ ျဖစနငေျခရသညဟ ယဆေသာစာလးမားက ထငရားေအာင အမတအသား ျပလပေပးသည။

● ဝနထမးမားအမနတကယ စစေဆးျခငးရမရ ဆနးစစႏငရနအတြက ကြနပတာစနစသည တမငျပလပထားသည အမားမားကလညး ရညရြယခကျဖင ထညသြငးေပးထားပါသည။

(၇) စာလးမားစစေဆးျခငး

9

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● အမားျပငဆငသည ေအာပေရတာမ ေမးခြနးပစတစခစတြင ထငရားေအာင ေဖာျပေပးထားေသာ နပါတက အကယခ႕ၾကညၿပး စစေဆးပါသည။

● အခ႕ဂဏနးမားမာ ျမနမာဘာသာျဖငေရးထားသျဖင ကြနပတာစနစက မဖတတတသညမား ရပါသည။

● အခ႕ဂဏနးမားမာ အဂၤလပလ ေရးထားေသာလညး 5 မာ 8 ႏင တႏငၿပး 3 မာ 9 ႏင တႏငသည။

● အကယ၍ ကြနပတာ ေအာပေရတာသည မညသ႔အမားျပငေပးရမညက မေသခာပါက ႀကးၾကပသအား ေမးျမနးရမည။

ျပညသ႔အငအားဦးစးဌာနမ ဦးစးအရာရ ေဒၚမာမာဦးက “ကၽြနမတ႔ ျဖစႏငေျခရတ ျပငဆငခကက စာလးစစေဆးတအဖြ႕ဆက ရတအခါ ေမးခြနးပစေပၚက ထငရားေအာငေဖာျပထားတ နပါတန႔ တကၾကညၿပး အမားျပငဆငေပးရပါတယ။ တစခါတစေလ ပရပဖတစကက လကေရးလကသား မေကာငးလ႔ နပါတအမနက မေဖာျပေပးႏငပါဘး။ အမားျပငတသက ဘယနပါတျဖစႏငတယ ဆတာ သၿပး အမားျပငႏငေအာင နပါတေပၚမာကလစႏပၿပး ခ႕ၾကညရပါတယ” ဟ ေျပာျပပါသည။

(၈) အမားျပငဆငျခငး

10

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● ႀကးၾကပသသည ကြနပတာအေျခခစာရငးစနစ (database) က အခနမေရြး ၾကည႐ႈႏငသည။ ဥပမာ ေဖာငပစမညမ ပရပဖတၿပးေၾကာငး သ႔မဟတ စာလးမညမ စစေဆးၿပးေၾကာငး အခနမေရြး ၾကည႐ႈႏငသည။

● စာရငးဇယားျပစျခငးလပငနးအား ေႏးေကြးေစႏငသည စပမႈမား ရေနပါက သကဆငရာ လပငနးစဥအလက ဝနထမးမားက ေျပာငးေရႊ႕ေနရာခထားျခငးမား ျပလပေပးႏငသည။

ႀကးၾကပသသည ဥပမာ ေဖာငပစမညမ ပရပဖတၿပးေၾကာငး သ႔မဟတ စာလးမညမ စစေဆးၿပး ေၾကာငးက မညသညအခနတြငမဆ ၾကည႐ႈစစေဆးႏငသည။ ဤသ႔ျဖင ဝနထမးမား သတ႔၏ လပငနးမားက ေဆာငရြကရာတြင ကၽြမးကငမႈရေၾကာငး ေသခာေစႏငသညအျပင စာရငးဇယား ျပစျခငးလပငနးအား ေႏးေကြးေစႏငသည အေနအထားရေနပါက ဝနထမးမားက ေျပာငးေရႊ႕ ေနရာခထား ေပးႏငသည။

(၉) ေစာငၾကညႀကးၾကပျခငးႏင အကျဖတသးသပျခငး

11

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

● ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာနတြင အဆငျမငကြနပတာနညးပညာမား အသးျပေနပါသည။

● သနးေခါငစာရငးအခကအလကအားလးက သနးေခါငစာရငး႐းႏင ေနျပညေတာဆကသြယေရး႐းတြင ေန႔စဥ သမးဆညးပါသည။

● ဗနေကာကၿမ႕ႏင နယးေယာကၿမ႕တ႔မ သတငးအခကအလကနညးပညာ (IT) ကၽြမးကင သမားသည IT စနစႏင ဆာဗာတ႔၏ လပငနးလပေဆာငေနမႈက ေစာငၾကညႀကးၾကပ ေပးေနၿပး ျပငဆငရနလအပပါက ပါဝငေဆာငရြကရန အဆငသငရေနၾကပါသည။

သနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးအခကအလကအားလးက ထေရာကလျခစြာ သမးဆညး ႏငရနအတြက အဆငျမငနညးပညာမားက အသးျပပါသည။ ဤစနစ၏ ခငမာေသာ လျခေရးဆငရာ စနစတစရပမာ သနးေခါငစာရငးအခကအလကအားလးက ဥးစးဌာနရ ဆာဗာႏင ေနျပညေတာ ဆကသြယေရး႐းရ ဆာဗာတ႔တြင ေန႔စဥသမးဆညးျခငးျဖစသည။

(၁၀) အခကအလကမားက သေလာငသမးဆညးျခငး

12

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

နဂး

အထကပါ သတငးအခကအလကမားသည သနးေခါငစာရငးကာလက ေကာကယခေသာ ကနး ဂဏနးအခကအလကမားက စာရငးဇယားျပစသည အဆငမားစြာပါရေၾကာငး ေဖၚျပၿပး အရည အေသြး ထနးသမးျခငးလပငနးစဥသည သနးေခါငစာရငး လပငနးစဥတစခလး၏ အဓက အစတ အပငး ျဖစေၾကာငး ေဖာျပထားျခငး ျဖစပါသည။

ထ႔ျပင သနးေခါငစာရငးေကာကယျခငးလပငနးသည ႀကးမားကယျပန႔ၿပး အခနမားစြာ သးစြရ ေၾကာငးကလညး ေဖာျပပါသည။ ယခေဆာငရြကေနသည ျပညလးကၽြတ သနးေခါငစာရငး၏ ရလဒမားကထတျပနသညအခါ ျမနမာႏငငရ ျပညသအားလး၏ လကရႏင အနာဂါတဘဝ တးတက ေကာငးမြနေစေရးအတြက ဖြ႕ၿဖးေရးမဝါဒမားႏင စမခကမားေရးဆြရာတြင အေထာကအက ျဖစေစ ႏငပါသည။

မညသည သနးေခါငစာရငးအခကအလကမားကမဆ မထတျပနမတြင အခကအလက တညးျဖတ ျခငးက ျပလပရပါသည။ ဖြ႕ၿဖးၿပးႏင ဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားရ သနးေခါငစာရငးမားအားလးတြင ကြငးဆငး

13

ျမနမာနငင ၂၀၁၄ ခႏစ လဦးေရႏငအမအေၾကာငးအရာသနးေခါငစာရငးသနးေခါငစာရငး႐းတြင သနးေခါငစာရငးလပငနးစဥမားက မညသ႔ေဆာငရြကေနပါသလ။

ေကာကယေသာ အခ႕အခကအလကမားသည ကးေၾကာငးမညၫြတမႈမား ရေကာငးရႏငပါ သည။ ဥပမာ-အသက ၅ ႏစ အရြယ ကေလးတစဦးက အလယတနးပညာ ေအာငျမငၿပး ျဖစသညဟ မတသားထားျခငး၊ သ႔မဟတ အသက ၆ ႏစအရြယ မနးကေလးတစဦးက သားသမး ႏစဦး ေမြးဖြားထားသညဟ ေရးမတထားျခငးမး ျဖစတတပါသည။ ထကသ႔ေသာ အခကအလက ကးေၾကာငးမညၫြတမႈမားက ေျဖဆသ၏ အျခားေနာကခအခကအလကမားေပၚတြင ေသခာစြာ အေသးစတ စစေဆးရပါမည။ ၎ေနာက ကြနပတာအစအစဥ (program) ႏင လဦးေရဆငရာ နညးပညာမားအသးျပ၍ ဆးျဖတေဆာငရြကႏငသည။ ထလပငနးစဥအတြက အသးျပရန လမးၫႊန ခကႏင လပငနးစဥမားက ကလသမဂၢက ျပစေပးထားပါသည။ အခကအလကအားလး ပရပဖမးၿပးသညေနာက ဆနးစစသည ကြနပတာေဆာဖဝလစနစထသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးျခငးလပငနးက ဂ႐ျပ၍ေဆာငရြကရပါသည။ ထလပငနးစဥမာ သနးေခါငစာရငးမ ထတျပနမည အခကအလက မား၏ ညၫြတမနကနမႈႏင အရညအေသြးေကာငးမြနမႈ ေသခာေစရန ျဖစပါသည။

14