บาลี 29 80

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (สตตโม ภาโค) - หนาท 1

๑๘. มลวคควณณนา ๑. โคฆาตกปตตวตถ. (๑๘๑) " ปณฑปลาโสว ทานสต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก โคฆาตกปตต อารพภ กเถส. สาวตถย กเรโก โคฆาตโก คาโว วธตวา วรมสาน คเหตวา ปจาเปตวา ปตตทาเรน สทธ นสทตวา มส จ๑ ขาทต มเลน จ วกกณาต. โส เอว ป จปณณาสวสสาน โคฆาตกกมม กโรนโต ธรวหาเร วหรนตสส สตถโน เอกทวส กฏจฉมตตมป ยาค วา ภตต วา น อทาส. โส วนา มเสน ภตต น ภ ชต. โส เอกทวส ทวสภาเค มส วกกณตวา, อตตโน อตถาย ปจต เอก มสขณฑ ภรยาย๒ ทตวา นหายต อคมาส. อถสส สหายโก เคห อาคนตวา ภรย อาห "โถก เม วกกณยมส เทห, เคเห เม ปาหนโก อาคโตต. "นตถ วกกณยมส, สหายโก เต มส วกกณตวา อทาน นหายต คโตต. "มา เอว กร, สเจ มสขณฑ อตถ; เทหต. "สหายกสส เต นกขตต มสขณฑ เปตวา อ มส นตถต. โส "สหายกสส เม อตถาย ปตมสโต อ นตถ; โส จ วนา มเสน น ภ ชต, นาย ทสสตต สาม ต มส คเหตวา ปกกาม. โคฆาตโกป นหาตวา อาคโต, ตาย ๑. ย. สาม จ. ๒. ส. ย. "ภรยายาต นตถ.


อตตโน ปกกปณเณน สทธ วฑเฒตวา ภตเต อปนเต, อาห "กห มสนต. "นตถ สามต. "นน อห ปจนตถาย มส ทตวา คโตต. "ตว สหายโก อาคนตวา `ปาหนโก เม อาคโต, วกกณยมส เม เทหต วตวา, มยา `สหายกสส เต ปตมสโต อ นตถ, โส จ วนา มเสน น ภ ชตต วตเตป,๑ พลกาเรน ต มส สามเยว คเหตวา คโตต. โส "อห วนา มเสน ภตต น ภ ชาม, หราห นนต. "ก สกกา กาตต, ภช สามต. โส "นาห ภตต ภ ชามต ต ภตต หราเปตวา สตถ อาทาย, ปจฉาเคเห โต โคโณ อตถ, ตสส สนตก คนตวา มเข หตถ ปกขปตวา ชวห นหรตวา สตเถน มเล ฉนทตวา อาทาย คนตวา องคาเรส ปจาเปตวา ภตตมตถเก เปตวา นสนโน เอก ภตตปณฑ ภ ชตวา เอก มสขณฑ มเข เปส. ตขณ เวสส ชวหา ฉนทตวา๒ ภตตปาตย ปต. ตขณเยว กมมสรกขก วปาก ลภ. โสป โข โคโณ วย โลหตธาราย มขโต ปคฆรนตยา อนโตเคห ปวสตวา ชนนเกห วจรนโต วรว. ตสม สมเย โคฆาตกสส ปตโต ปตร โอโลเกตวา สมเป โต โหต. อถ น มาตา อาห "ปสส ปตต อม โคณ วย เคหมชเฌ ชนนเกห วจรตวา วรวนต, อท ทกข ตว มตถเก ปตสสต, มมป อโนโลเกตวา อตตโน โสตถ กโรนโต ปลายสสต. โส มรณภยตชชโต มาตร วนทตวา ปลาย, ปลายตวา จ ปน ตกกสล อคมาส. โคฆาตโกป โคโณ วย ๑. ส. ย. วตโตป. ๒. ม. ฉชชตวา.


เคหมชเฌ วรวนโต วจรตวา กาล กตวา อวจมห นพพตต. โคโณป กาลมกาส. โคฆาตกปตโตป ตกกสล คนตวา สวณณการกมม อคคณห. อถสสาจรโย คาม คจฉนโต "เอวรป นาม อลงการ กเรยยาสต วตวา ปกกาม. โสป ตถารป อลงการ อกาส. อถสสาจรโย อาคนตวา อลงการ ทสวา "อย ยตถ กตถจ คนตวา ชวต สมตโถต วยปปตต อตตโน ธตร อทาส. โส ปตตธตาห วฑฒ. อถสส ปตตา วยปปตตา สปป อคคณหตวา, อปรภาเค สาวตถ คนตวา ตตถ ฆราวาส สณเปตวา วสนตา สทธา ปสนนา อเหสส. ปตาป เนส ตกกสลาย ก จ กสล อกตวาว ชร ปาปณ. อถสส ปตตา "ปตา โน มหลลโกต อตตโน สนตก ปกโกสาเปตวา "ปต อตถาย ทาน ทสสามาต พทธปปมข ภกขสงฆ นมนตยส. เต ปนทวเส อนโตเคเห พทธปปมข ภกขสงฆ นสทาเปตวา สกกจจ ปรวสตวา, ภตตกจจาวสาเน สตถาร อาหส "ภนเต อมเหห อท ปต ชวภตต ทนน, ปต โน อนโมทน กโรถาต. สตถา ต อามนเตตวา "อปาสก ตว มหลลโก ปรปกกสรโร ปณฑปลาสสทโส, ตว ปรโลกคมนาย กสลปาเถยย นตถ, อตตโน ปตฏ กโรห, ปณฑโต ภว มา พาโลต วตวา อนโมทน กโรนโต อมา คาถา อภาส ปณฑปลาโสว ทานส, ยมปรสาป จ เต๑ อปฏ ตา. ๑. ส. ย. ต.


อยโยคมเข ปตฏส,๑ ปาเถยยป จ เต น วชชต. โส กโรห ทปมตตโน, ขปป วายม ปณฑโต ภว นทธนตมโล อนงคโณ ตตถ "ปณฑปลาโสว ทานสต: อปาสก ตว อทาน ฉชชตวา ภมย ปตนปณฑปลาโส วย อโหส. ยมปรสาต ยมทตา วจจนต. อท ปน มรณเมว สนธาย วตต. มรณนเต ปจจปฏ ตนต อตโถ. อยโยคมเขต: ปรหานมเข อวฑฒมเข จ โตสต อตโถ. ปาเถยยนต: คมกสส ตณฑลาทปาเถยย วย ปรโลก คจฉนตสส ตว กสลปาเถยยมป นตถต อตโถ. โส กโรหต: โส ตว สมทเท นาวาย ภนนาย ทปสงขาต ปตฏ วย อตตโน กสลปตฏ กโรห, กโรนโต จ ขปป วายม สฆ สฆ วรย อารภ อตตโน กสลกมมปตฏากรเณน ปณฑโต ภว. โย ห มรณมข อปตวา กาต สมตถกาเลเยว กสล กโรต, เอส ปณฑโต นาม. ตาทโส ภว มา อนธพาโลต อตโถ. ทพพ อรยภมนต: เอว วรย กโรนโต ราคาทน มลาน นหฏตาย นทธนตมโล, องคณาภาเวน อนงคโณ นกกเลโส หตวา ป จวธ สทธาวาสภม ปาปณสสสต อตโถ. เทสนาวสาเน อปาสโก โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานมป ๑. ส. ย. จ ตฏส.


สาตถกา เทสนา อโหสต. เต ปนทวสตถายป สตถาร นมนเตตวา ทาน ทตวา กตภตตกจจ สตถาร อนโมทนกาเล อาหส "ภนเต อทมป อมหาก ปต ชวภตตเมว, อมสเสว อนโมทน กโรถาต. สตถา ตสส อนโมทน กโรนโต อมา เทว คาถา อภาส "อปนตวโยว ทานส, สมปยาโตส ยมสส สนตก,๑ วาโสป จ เต นตถ อนตรา, ปาเถยยป จ เต น วชชต. โส กโรห ทปมตตโน, ขปป วายม ปณฑโต ภว นทธนตมโล อนงคโณ น ปน ชาตชร อเปหสต. ตตถ "อปนตวโยต: อปาต นปาตมตต. นตวโย คตวโย อตกกนตวโย. ตวมส อทาน ตโย วเย อตกกมตวา มรณมเข โตต อตโถ. สมปยาโตส ยมสส สนตกนต: มรณมข คนต สชโช หตวา โตสต อตโถ. วาโสป จ เต นตถ อนตราต: ยถา มคค คจฉนตา ตาน ตาน กจจาน กโรนตา อนตรามคเค วสนต; น เอว ปรโลก คจฉนตา. น ห สกกา ปรโลก คจฉนเตน "อธวาเสถ กตปาห, ทาน ตาว เทม, ธมม ตาว ๑. ย. สนตเก.


สณามตอาทน วตตต. อโต ปน จวตวา ปรโลเก นพพตโตว โหต. อมมตถ สนธาเยต วตต. ปาเถยยนต อท ก จาป เหฏา วตตเมว, อปาสกสส ปน ปนปปน ทฬหกรณตถ อธาป สตถารา คหต. ชาตชรนต เอตถ พยาธมรณานป คหตาเนว โหนต. เหฏ มคาถาห จ อนาคามมคโค กถโต, อธ อรหตตมคโค. เอว สนเตป, ยถา นาม ร า อตตโน มขปปมาณ กพฬ วฑเฒตวา ปตตสส อปนเต[๑] กมาโร อตตโน มขปปมาเณเนว คณหาต; เอวเมว สตถารา อปรมคควเสน ธมเม เทสเตป อปาสโก อตตโน อปนสสยพเลน เหฏา โสตาปตตผล ปตวา อมสสา อนโมทนาย อวสาเน อนาคามผล๒ ปตโต. เสสปรสายป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. โคฆาตกปตตวตถ. ๒. อ ตรพราหมณวตถ. (๑๘๒) "อนปพเพน เมธาวต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร พราหมณ อารพภ กเถส. โส กร เอกทวส ปาโตว นกขมตวา, ภกขน จวร- ปารปนฏาเน ภกข จวร ปารปนเต โอโลเกนโต อฏาส. ต ปน าน วรฬหตณ โหต. อเถกสส ภกขโน จวร ปารปนตสส, ๑. ส. ย. เอตถนตเร "โสต อตถ. ๒. ส. ย. "ปตวา....อนาคามผลนต นตถ.


จวรกณโณ ตเณส ปวตเตนโต๑ อสสาวพนทห เตม. พราหมโณ ต ทสวา "อม าน อปปหรต๒ กาต วฏฏตต ปนทวเส กททาล อาทาย คนตวา ต าน ตจเฉตวา ขลมณฑลสทส อกาส. ปนทวเสป ต าน อาคนตวา, ภกขส จวร ปารปนเตส, เอกสส จวรกณณ ภมย ปตตวา ปสมห ปวตตมาน ทสวา "อธ วาลก โอกรต วฏฏตต จนเตตวา วาลก อาหรตวา โอกร. อเถกทวส ปเรภตต จณโฑ อาตโป อโหส. ตทาป ภกขน จวร ปารปนตาน คตตโต เสเท ม จนเต ทสวา "อธ มยา มณฑป กาเรต วฏฏตต จนเตตวา มณฑป กาเรส. ปเนกทวส ปาโต ว วททลกา อโหส. ตทาป พราหมโณ ภกข โอโลเกนโต, ตนตจวรเก ภกข ทสวา "เอตถ มยา สาล กาเรต วฏฏตต สาล กาเรตวา "อทาน สาลมห กรสสามต จนเตตวา, พทธปปมข ภกขสงฆ นมนเตตวา อนโต จ พห จ ภกข นสทาเปตวา ทาน ทตวา, ภตตกจจาวสาเน อนโมทนตถาย สตถ ปตต คเหตวา "ภนเต อห ภกขน จวรปารปนกาเล อมสม าเน โอโลเกนโต โต, อท จท จ ทสวา อท จท จ กาเรสนต อาทโต ปฏาย สพพนต ปวตต อาโรเจส. สตถา ตสส วจน สตวา "พราหมณ ปณฑตา นาม ขเณ ขเณ โถก โถก กสล กโรนตา, อนปพเพน อตตโน อกสลมล นหรนตเยวาต วตวา อม คาถมาห ๑. "ปวตตนโตต ยตตตร ฯ ๒. "อปหรตนต ยตตตร ฯ


"อนปพเพน เมธาว โถก โถก ขเณ ขเณ กมมาโร รชตสเสว นทธเม มลมตตโนต. ตตถ "อนปพเพนาต: อนปฏปาฏยา. เมธาวต: ธมโมชป าย สมนนาคโต. ขเณ ขเณต: โอกาเส โอกาเส กสล กโรนโต. กมมาโร รชตสเสวาต: ยถา สวณณกาโร เอกวารเมว สวณณ ตาเปตวา โกฏเฏตวา มล นหรตวา ปลนธนวกต กาต น สกโกต, ปนปปน ตาเปนโต โกฏเฏนโต ปน มล นหรต, ตโต อเนกวธ ปลนธนวกต กโรต; เอวเมว ปนปปน กสล กโรนโต ปณฑโต อตตโน ราคาทมล นทธเมยย, เอว นทธนตมโล ห นกกเลโส โหตต อตโถ. เทสนาวสาเน พราหมโณ โสตาปตตผเล ปตฏห. มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา อโหสต. อ ตรพราหมณวตถ. ๓. ตสสตเถรวตถ. (๑๘๓) "อยสาว มล สมฏายาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ตสสตเถร นาเมก ภกข อารพภ กเถส. เอโก กร สาวตถวาส กลปตโต ปพพชตวา ลทธปสมปโท "ตสสตเถโรต ป าย. โส อปรภาเค ชนปทวหาเร วสสปคโต, อฏหตถ ถลสาฏก ลภตวา วตถวสโส ปวาเรตวา, ต อาทาย


คนตวา ภคนยา หตเถ เปส. สา "น เม เอส สาฏโก ภาต อนจฉวโกต ต ตขณาย วาสยา ฉนทตวา หราหร กตวา, อทกขเล โกฏเฏตวา วชเฏตวา โปเถตวา วฏเฏตวา สขมสตต กนตตวา สาฏก วายาเปส. เถโรป สตต เจว สจโย จ สวทหตวา จวรการเก ทหรสามเณเร สนนปาเตตวา ภคนยา สนตก คนตวา "ต เม สาฏก เทถ, จวร การาเปสสามต อาห. สา นวหตถ สาฏก นหรตวา กนฏภาตกสส หตเถ เปส. โส ต คเหตวา วจาเรตวา "มม สาฏโก ถโล อฏหตโถ, อย สขโม นวหตโถ, นาย มม สาฏโก, ตมหาก เอส, น เม อมนา อตโถ, ตเมว เม เทถาต อาห. "ภนเต ตมหากเมว เอโส, คณหถ นนต. โส เนว อจฉ. อถสส อตตนา กตกจจ สพพ อาโรเจตวา "ภนเต ตมหากเมว เอส, คณหถ นนต อทาส. โส ต อาทาย วหาร คนตวา จวรกมม ปฏเปส. อถสส ภคน จวรการกาน อตถาย ยาคภตตาทน สมปาเทส. จวรสส นฏ ตทวเส ปน อตเรกสกการ กาเรส. โส จวร โอโลเกตวา ตสม อปปนนสเนโห "เสวทาน น ปารปสสามต สหรตวา จวรวเส เปตวา, ต รตต ภตตาหาร ชราเปต อสกโกนโต กาล กตวา ตสมเยว จวเร อกา หตวา นพพตต. ภคนปสส กาลกรย สตวา ภกขน ปาเทส ปวตตมานา โรท. ภกข ตสส สรรกจจ กตวา "คลานปฏากสส อภาเวน ต สงฆสเสว ปาปณาต, ภาเชสสาม นนต ต จวร นหราเปสส. อกา "อเม มม สนตก วลมปนตต วรวนต อโต จโต จ สนธาว.



"อยสา ว มล สมฏาย ตทฏาย ตเมว ขาทต; เอว อตโธนจารน สาน กมมาน นยนต ทคคตนต. ตตถ "อยสาต: อยโต. สมฏายาต: สมฏหตวา. ตทฏายาต: ตโต อฏหตวา. อตโธนจารนนต: โธนา วจจต จตตาโร ปจจเย "อทมตถ เอเตหต๑ ปจจเวกขตวา ปรภ ชนป า, ต อตกกมตวา จรนโต อตโธนจาร นาม. อท วตต โหต "ยถา อยโต มล สมฏาย อยโต สมฏ ต ตเมว ขาทต; เอวเมว จตปปจจเย อปปจจเวกขตวา ปรภ ชนต อตโธนจารน สาน กมมาน อตตน อฏ ตตตา อตตโน สนตกาเนว ตาน กมมาน ทคคต นยนตต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ตสสตเถรวตถ. ๔. โลฬทายตเถรวตถ. (๑๘๔) "อสชฌายมลา มนตาต: อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต โลฬทายตเถร๒ อารพภ กเถส. สาวตถย กร ป จโกฏมตตา อรยสาวกา ปเรภตต ทาน ๑. ย. อทมตถตาย อลเมเตนาต. ๒. "ลาฬทายตเถรนตป ปาโ.


ทตวา ปจฉาภตต สปปเตลมธผาณตวตถาทน คเหตวา วหาร คนตวา ธมมกถ สณนต, ธมม สตวา คมนกาเล จ สารปตต- โมคคลลานาน คเณ กเถนต. อทายตเถโร เตส กถ สตวา "เอเตส ตาว ธมมกถ สตวา ตมเห เอว กเถถ, มม ธมมกถ สตวา กนน โข กเถสสถาต วทต. มนสสา ตสส กถ สตวา "อยมป เอโก ธมมกถโก ภวสสต, อมสสาป อมเหห ธมมกถ โสต วฏฏตต จนเตสส. เต เอกทวส เถร ยาจตวา "ภนเต อชช อมหาก ธมมสสวนทวโสต, สงฆสส ทาน ทตวา "ตมเห ภนเต ทวา ธมมกถ กเถยยาถาต อาหส. โสป เตส อธวาเสส. เตห ธมมสสวนเวลาย อาคนตวา "ภนเต ธมม โน กเถถาต วตเต, โลฬทายตเถโร อาสเน นสทตวา จตตวชน คเหตวา จาเลนโต, เอกมป ธมมปท อทสวา "อห ปทภาณ๑ ภณสสาม, อ โ ธมมกถ กเถตต วตวา โอตร. เต อ เน ธมมกถ กถาเปตวา ปทภาณตถาย ปน ต อาสน อาโรปยส. โส ปนป ก จ อทสวา "อห รตต กเถสสาม, อ โ ปทภาณ ภณตต วตวา โอตร. เต อ เน ปทภาณ ภณาเปตวา ปน รตต เถร อานยส. โส รตตมป ก จ อทสวา "อห ปจจเส ว กเถสสาม, รตต อ โ กเถตต วตวา โอตร. เต อ เน[๒] กถาเปตวา ปน ปจจเส ต อานยส. โส ปจจเสป๓ ก จ นาททส. มหาชโน เลฑฑทณฑาทน คเหตวา "อนธพาล ตว สารปตตโมคคลลานาน วณเณ กถยมาเน ๑. "สรภ นต ปาโ. ๒. ส. ย. เอตถนตเร "รตตนต อตถ. ๓. ส. ย. ปนป.


เอว เจว จ วเทส, อทาน กสมา น กเถสต สนตชเชตวา ปลายนต อนพนธ. โส ปลายนโต เอกสสา วจจกฏยา ปต. มหาชโน กถ สมฏาเปส "โลฬทาย สารปตตโมคคลลานาน คณกถาย วตตมานาย อสยนโต อตตโน ธมมกถกภาว ปกาเสตวา, มนสเสห สกการ กตวา `ธมม สโณมาต วตเต, จตกขตต อาสเน นสทตวา กเถตพพยตตก ก จ อปสสนโต `ตว อมหาก อยเยห สารปตตโมคคลลานตเถเรห สทธ ยคคคาห คณหสต เลฑฑทณฑาทน คเหตวา สนตชเชตวา ปลาปยมาโน วจจกฏย ปตโตต. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพเปส คถกเป นมคโคเยวาต วตวา อตต อาหรตวา "จตปปโท อห สมม, ตวมป สมม จตปปโท. เอห สห นวตตสส, กนน ภโต ปลายส. อสจ ปตโลโมส ทคคนโธ วายส สกร, สเจ ยชฌตกาโมส, ชย สมม ททาม เตต อม ชาตก๑ วตถาเรตวา กเถส "ตทา สโห สารปตโต อโหส, สกโร โลฬทายต. สตถา อม ธมมเทสน อาหรตวา "ภกขเว โลฬทายนา อปปมตตโก ธมโม อคคหโต, สชฌาย ปน เนว อกาส; ยงก จ ปรยตต คเหตวา ตสสา อสชฌายกรณ มลเมวาต วตวา อม คาถมาห ๑. สกรชาตก ข. ชา. ทก. ๒๗/๕๑. ตทฏกถา. ๓/๑๑.


"อสชฌายมลา มนตา, อนฏานมลา ฆรา, มล วณณสส โกสชช, ปมาโท รกขโต มลนต. ตตถ "อสชฌายมลาต:๑ ยา กาจ ปรยตต วา สปป วา ยสมา อสชฌายนตสส อนนย ชนตสส วนสสต วา นรนตร วา น อปฏาต; ตสมา "อสชฌายมลา มนตาต วตต. ยสมา ปน ฆราวาส วสนตสส อฏายฏาย ชณณปปฏสงขรณาทน อกโรนตสส ฆร นาม วนสสต; ตสมา "อนฏานมลา ฆราต วตต. ยสมา คหสส วา ปพพชตสส วา โกสชชวเสน สรรปฏชคคน วา ปรกขารปฏชคคน วา อกโรนตสส กาโย ทพพณโณต;๒ ตสมา "มล วณณสส โกสชชนต วตต. ยสมา ปน คาโว รกขนตสส ปมาทวเสน นททายนตสส วา กฬนตสส วา ตา คาโว อตตถ- ปกขนทนาทนา วา พาลมคโจราทอปททเวน วา ปเรส สาลก- เขตตาทน โอตรตวา ขาทนวเสน วา วนาส อาปชชนต, สยป ทณฑ วา ปรภาส วา ปาปณาต. ปพพชต วา ปน๓ ฉ ทวาราน อรกขนต ปมาทวเสน กเลสา โอตรตวา สาสนา จาเวนต; ตสมา "ปมาโท รกขโต มลนต วตต. โส หสส วนาสาหรเณน มลฏานยตตา มลนต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. โลฬทายตเถรวตถ. ๑. ส. ย. อสชฌายมลาตต นตถ. ๒. ส. ย. ทพพณโณ โหต. ๓. ส. ย. ปพพชตวา จ ปน.


๕. อ ตรกลปตตวตถ. (๑๘๕) "มลตถยา ทจจรตนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต อ ตร กลปตต อารพภ กเถส. ตสส กร สมานชาตก กลกมารก อาเนสส. สา อานตทวสโต ปฏาย อตจารน อโหส. โส กลปตโต ตสสา อตจาเรน ลชชโต กสสจ สมมขภาว อปคนต อสกโกนโต พทธปฏานาทน ปจฉนทตวา กตปาหจจเยน สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา เอกมนต นสนโน, "ก อปาสก น ทสสสต วตเต, ตมตถ อาโรเจส. อถ น สตถา "อปาสก ปพเพป มยา `อตถโย นาม นทอาทสทสา, ตาส ปณฑเตน โกโธ น กาตพโพต วตต, ตว ปน ภวปฏจฉนนตตา น สลลกเขสต วตวา เตน ยาจโต "ยถา นท จ ปนโถ จ ปานาคาร สภา ปปา, เอว โลกตถโย นาม, เวลา ตาส น วชชตต๑ ชาตก๒ วตถาเรตวา "อปาสก อตถยา ห อตจารนภาโว, ทาน เทนตสส มจเฉร, อธโลกปรโลเกส สตตาน อกสลกมม วนาสนตเถน มล, อวชชา ปน สพพมลาน อตตม มลนต วตวา อมา คาถา อภาส "มลตถยา ทจจรต มจเฉร ททโต มล, มลา เว ปาปกา ธมมา อสม โลเก ปรมห จ, ๑. อนภรตชาตเก "นาส กชฌนต ปณฑตาต ทสสต ตมปน อสาตมนตชาตเก ทสสต. ปมาทลขเตน ภวตพพ. ๒. อนภรตชาตก ข. ชา. เอก. ๒๗/๒๑. ตทฏกถา. ๒/๙๘.


ตโต มลา มลตร อวชชา ปรม มล, เอต มล ปหนตวาน นมมลา โหถ ภกขโวต. ตตถ "ทจจรตนต:[๑] อตจาโร. อตจารน ห อตถ สามโกป เคหา นหรต, มาตาปตน สนตก คจฉนต "ตว กลสส อคารวภตา อกขหป น ทฏพพาต ต นหรนต; สา อนาถา วจรนต มหาทกข ปาปณาต; เตนสสา ทจจรต "มลนต วตต. ททโตต: ทายกสส. ยสส ห เขตตกสนกาเล "อมสม เขตเต สมปนเน สลากภตตาทน ทสสามต จนเตนตสส, นปผนเน สสเส, มจเฉร อปปชชตวา จาคจตต นวาเรต; โส, มจเฉรวเสน จาคจตเต อวรหนเต, "มนสสสมปตต ทพพสมปตต นพพานสมปตตนต ตสโส สมปตตโย น ลภต; เตน วตต "มจเฉร ททโต มลนต. อ เสป เอวรเปส เอเสว นโย. ปาปกา ธมมาต: อกสลา ธมมา ปน อธโลเก จ ปรโลเก จ มลเมว. ตโตต: เหฏา วตตมลโต. มลตรนต: อตเรกมล โว กเถมต อตโถ. อวชชาต: อฏวตถก อ าณเมว ปรม มล. ปหนตวานาต: เอต มล ชหตวา ภกขเว ตมเห นมมลา โหถาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อ ตรกลปตตวตถ. ๑. ส. ย. เอตถนตเร "เอตถาต อตถ.


๖. จฬสารภกขวตถ. (๑๘๖) "สชว อหรเกนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต จฬสารนนาม สารปตตตเถรสส สทธวหารก อารพภ กเถส. โส กร เอกทวส เวชชกมม กตวา ปณตโภชน ลภตวา อาทาย นกขมนโต อนตรามคเค เถร ทสวา "ภนเต อท มยา เวชชกมม กตวา ลทธ, ตมเห อ ตถ เอวรป โภชน น ลภสสถ, อม ภ ชถ, อห เต เวชชกมม กตวา นจจกาล เอวรป อาหาร อาหรสสามต อาห. เถโร ตสส วจน สตวา ตณหภโตว ปกกาม. ภกข วหาร อาคนตวา สตถ ตมตถ อาโรเจสส. สตถา "ภกขเว อหรโก นาม ปคพโภ กากสทโส หตวา เอกวสตวธาย อเนสนาย ตวา สข ชวต, หโรตตปปสมปนโน ปน ทกข ชวตต วตวา อมา คาถา อภาส "สชว อหรเกน กากสเรน ธสนา ปกขนทนา ปคพเภน สงกลฏเน ชวต; หรมตา จ ทชชว นจจ สจคเวสนา อลเนนาปคพเภน๑ สทธาชเวน ปสสตาต. ตตถ "อหรเกนาต: ฉนนหโรตตปปเกน. เอวรเปน ห อมาตรเมว "มาตา เมต อปตาทโย เอว "ปตา เมตอาทนา นเยน วตวา เอกวสตวธาย อเนสนาย ปตฏาย สเขน ชวต สกกา. กากสเรนาต: สรกากสทเสน. ยถา ห สรกาโก กลฆเรส ๑. ส. ย. อลเนนปปคพเภน.


ยาคอาทน คณหตกาโม ภตตอาทส นสทตวา อตตโน โอโลกนภาว ตวา อโนโลเกนโต๑ วย อ าวหตโก วย นททายนโต วย จ หตวา มนสสาน ปมาท สลลกเขตวา อนปตตวา, "สสต วทนเตส เยว, ภาชนโต มขปร คเหตวา ปลายต; เอวเมว อหรกปคคโลป ภกขห สทธ คาม ปวสตวา ยาคภตตฏานาทน ววฏเปต, ตตถ ภกข ปณฑาย จรตวา ยาปนมตต อาทาย อาสนสาล คนตวา ปจจเวกขนตา ยาค ปวตวา กมมฏาน มนสกโรนตา สชฌายนต อาสนสาล สมมชชนต; อย ปน ก จ อกตวา คามาภมโขว โหต, โส ภกขห "ปสสถมนต โอโลกยมาโนป อโนโลเกนโต วย อ าวหโต วย นททายนโต วย คณ ก ปฏม จนโต วย จวร สวทหนโต วย หตวา "อสก นาม เม กมม อตถต วทนโต อฏายาสนา คาม ปวสตวา ปาโต ววฏาปเตส เคเหส อ ตร เคห อปสงกมตวา, ฆรมานสเกส โถก กวาฏ ปธาย ทวาเร นสทตวา กนตนเตสป, เอเกน หตเถน กวาฏ ปณาเมตวา อนโต ปวสต; อถ น ทสวา อกามกาป อาสเน นสทาเปตวา ยาคอาทส ย อตถ ต เทนต; โส ยาวทตถ ภ ชตวา อวเสส ปตเตน อาทาย ปกกมต; อย กากสโร นาม; เอวรเปน อหรเกน สชวนต อตโถ. ธสนาต: "อสกตเถโร นาม อปปจโฉตอาทน วทนเตส, "ก ปน มยป น อปปจฉาตอาทนา วจเนน ปเรส คณธสนตาย ธสนา. ตถารปสส ห วจน สตวา "อยป อปปจฉตาทคณยตโตต ๑. ส. โอโลเกนโต.


ม มานา มนสสา ทาตพพ ม นต. โส ปน ตโต ปฏาย ว ปรสาน จตต อาราเธต อสกโกนโต ตมหาป ลาภา ปรหายต. เอว ธส ปคคโล อตตโนป ปรสสาป ลาภ นาเสตเยว. ปกขนทนาต: ปกขนทจารนา ปเรส กจจาน อตตโน กจจาน วย ทสเสนเตน. ปาโตว ภกขส เจตยงคณาทส วตต กตวา กมมฏานมนสกาเรน โถก นสทตวา อฏาย คาม ปณฑาย ปวสนเตส, มข โธวตวา ปณฑกาสาวปารปนอกขอ ชนสสมกขนาทห อตตภาว มณเฑตวา สมมชชนโต วย เทว ตโย สมมชชนปหาเร ทตวา ทวารโกฏกาภมโข โหต; มนสสา ปาโตว "เจตย วนทสสาม มาลาปช กรสสามาต อาคตา ต ทสวา "อย วหาโร อม ทหร นสสาย ปฏชคคน ลภต, อม มา ปมชชตถาต วตวา ตสส ทาตพพ ม นต. เอวรเปน ปกขนทนา สชว. ปคพเภนาต: กายปาคพภยาทห สมนนาคเตน. สงกลฏเน ชวตนต: เอว ชวต กปเปตวา ชวนเตน ห ปคคเลน สงกลฏเน หตวา ชวต นาม โหต. ต ทชชวต ปาปชวตเมวาต อตโถ. หรมตา จาต: หโรตตปปสมปนเนน ปคคเลน ทชชว. โส ห อมาตาทโย "มาตา เมตอาทน อวตวา อธมมเก ปจจเย คถ วย ชคจฉนโต ธมเมน สเมน ปรเยสนโต สปทาน ปณฑาย จรตวา ชวต กปเปนโต ลขชวต ชวตต อตโถ. สจคเวสนาต: สจน กายกมมาทน คเวสนเตน. อลเนนาต: ชวตวตตยา อลเนน. สทธาชเวน ปสสตาต: เอวรโป ห ปคคโล สทธาชโว นาม


หต, เตน เอว สทธาชเวน ตเมว สทธาชว สารโต ปสสตา ลขชวตวเสน ทชชว โหตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. จฬสารภกขวตถ. ๗. ป จอปาสกวตถ. (๑๘๗) "โย ปาณมตมาเปตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ป จ อปาสเก อารพภ กเถส. เตส ห เอโก ปาณาตปาตาเวรมณสกขาปทเมว รกขต. อตเร อตราน. เต เอกทวส "อห ทกกร กโรม, ทรกข รกขามต ววาทาปนนา สตถ สนตก คนตวา วนทตวา ตมตถ อาโรเจสส. สตถา เตส กถ สตวา เอกสลป กนฏก อกตวา "สพพาเนว ทรกขานต วตวา อมา คาถา อภาส "โย ปาณมตมาเปต, มสาวาท จ ภาสต, โลเก อทนน อาทยต, ปรทาร จ คจฉต, สราเมรยปาน จ โย นโร อนย ชต: อเธวเมโส โลกสม มล ขนต อตตโน. เอว โภ ปรส ชานาห `ปาปธมมา อส ตา' มา ต โลโภ อธมโม จ จร ทกขาย รนธยนต. ตตถ "โย ปาณมตมาเปตต: สาหตถกาทส ฉส ปโยเคส


เอกปปโยเคนาป ปรสส ชวตนทรย อปจฉนทต. มสาวาทนต: ปเรส อตถภ ชนก มสาวาท จ ภาสต. โลเก อทนน อาทยตต: อมสม สตตโลเก เถยยาวหาราทส เอเกนาป อวหาเรน ปรปรคคหต อาทยต. ปรทาร จ คจฉตต: ปรสส รกขตโคปเตส ภณเฑส อปรชฌนโต อปปถจาร จรต. สราเมรยปานนต: ยสส กสสจ๑ สราย เจว เมรยสส จ ปาน. อนย ชตต: เสวต พหลกโรต. มล ขนตต: ตฏต ปรโลโก, เอโส ปน อธ โลกสมเยว, เยน เขตตวตถอาทนา มเลน ปตฏเหยย; ตป อฏเปตวา วา วสสชเชตวา วา สร ปวนโต อตตโน มล ขนต อนาโถ กปโณ หตวา วจรต. เอว โภต: ป จทสสลกมมการก ปคคล อาลปต. ปาปธมมาต: ลามกธมมา. อส ตาต: กายส มาทวรหตา. อเจตสาตป ปาโ. อจตตกาต อตโถ. โลโภ อธมโม จาต; โลโภ เจว โทโส จ. อภยป เหต อกสลเมว.๒ จร ทกขาย รนธยนต: จร กาล นรยทกขาทน อตถาย เอเต ธมมา มา ฆาเตนต มา มททนตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ป จ อปาสกา โสตาปตตผเล ปตฏหส. สมปตตานป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. ป จอปาสกวตถ. ๑. "ยาย กายจต ยตตตร. อตถลงคกสส ปทสส อนนตร ปตตตา ยมภวสสต ภย วา ฉมภตตต วา โลมหโส วา โส น ภวสสตต นทสสน. ๒. ส. ย. อกสลมลฏเน.


๘. ตสสทหรวตถ. (๑๘๘) "ททาต เว ยถาสทธนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ตสสทหร นาม อารพภ กเถส. โส กร "อนาถปณฑกสส คหปตโน วสาขาย อปาสกายาต ป จนนป อรยสาวกโกฏน ทาน นนทนโต วจร, อสทสทานป นนทเยว, เตส ทานคเค สตล ลภตวา "สตลนต นนทต, อณห ลภตวา "อณหนต นนทต, อปป เทนเตป "ก อเม อปปมตตก เทนตต นนทต, พห เทนเตป "อเมส เคเห ปนฏาน ม เ นตถ, นน นาม ภกขน ยาปนมตต ทาตพพ, เอตตก ยาคภตต นรตถกเมว วปชชตต นนทต; อตตโน ปน าตเก อารพภ "อโห อมหาก าตกาน เคห จตห ทสาห อาคตาน ภกขน โอปานภตนตอาทน วตวา ปสส ปวตเตต. โส ปเนกสส โทวารกสส ปตโต ชนปท วจรนเตห วฑฒกห สทธ วจรนโต สาวตถ ปตวา ปพพชโต. อถ น ภกข เอว มนสสาน ทานาน นนทนต ทสวา "ปรคคหสสาม๑ นนต จนเตตวา "อาวโส ตว าตกา กห วสนตต ปจฉตวา "อสกคาเม นามาต สตวา กตปเย ทหเร เปเสสส. เต ตตถ คนตวา คามวาสเกห อาสนสาลาย นสทาเปตวา กตสกการา ปจฉส "อมมหา คามา นกขมตวา ปพพชโต ตสโส นาม ทหโร อตถ? ตสส กตเม าตกาต. มนสสา "อธ กลเคหโต นกขมตวา ๑. ปรคคณหสสามาตป ปาโ.


ปพพชตทารโก นตถ: กนน โข อเม วทนตต จนเตตวา "ภนเต เอโก โทวารกปตโต วฑฒกห สทธ วจรตวา ปพพชโตต สโณม, ต สนธาย วเทถ ม เต อาหส. ทหรภกข ตสส ตตถ อสสร าตกาน อภาว ตวา สาวตถ คนตวา "อการณเมว ภนเต ตสโส วลปนโต วจรตต ต ปวตต ภกขน อาโรเจสส. ภกขป ตถาคตสส อาโรเจสส. สตถา "น ภกขเว อทาเนว เอส วกตถนโต วจรต; ปพเพป วกตถโก อโหสต วตวา, ภกขห ยาจโต อตต อาหรตวา "พหหป โส วกตเถยย อ ชนปท คโต. อนวาคนตวาน ทเสยย, ภ ช โภเค กฏาหกาต อม กฏาหกชาตก๑ วตถาเรตวา "ภกขเว โย ห ปคคโล ปเรห อปเป วา พหเก วา ลเข วา ปณเต วา ทนเน อ เส วา ทตวา อตตโน อทนเน มงก โหต; ตสส ฌาน วา วปสสนา วา มคคผลาน วา น อปปชชนตต วตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "ททาต เว ยถาสทธ ยถาปสาทน ชโน; ตตถ โย มงกโต โหต ปเรส ปานโภชเน, น โส ทวา วา รตต วา สมาธ อธคจฉต. ยสส เจต สมจฉนน มลฆจฉ๒ สมหต, ส เว ทวา วา รตต วา สมาธ อธคจฉตต. ๑. ข. ชา. เอก. ๒๗/๔๐. ตทฏกถา. ๒/๓๒๖. ๒. มลฆจจนตป ปาโ.


ตตถ "ททาต เว ยถาสทธนต: ลขปปณตาทส ยงก จ เทนโต ชโน ยถาสทธ อตตโน สทธานรปเมว เทต. ยถาปสาทนนต: เถรนวาทส จสส ยสม ยสม ปสาโท อปปชชต, ตสส เทนโต ยถาปสาทน อตตโน ปสาทานรปเมว เทต. ตตถาต: ตสม ปรสส ทาเน "มยา อปป ลทธ, ลข ลทธนต มงกภาว อาปชชต. สมาธนต: โส ปคคโล ทวา วา รตต วา อปจารปปนาวเสน วา มคคผลวเสน วา สมาธ นาธคจฉต. ยสส เจตนต: ยสส ปคคลสส เอต เอเตส าเนส มงกภาว- สงขาต อกสล สมจฉนน มลฆจฉ กตวา อรหตตมคคาเณน สมหต. โส วตตปปการ สมาธ อธคจฉตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ตสสทหรวตถ. ๙. ป จอปาสกวตถ. (๑๘๙) "นตถ ราคสโม อคคต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ป จ อปาสเก อารพภ กเถส. เต กร ธมม โสตกามา วหาร คนตวา สตถาร วนทตวา เอกมนต นสทส. พทธาน จ "อย ขตตโย อย พราหมโณ อย อฑโฒ อย ทคคโต, อมสส อฬาร กตวา ธมม เทสสสาม, อมสส โนต จตต น อปปชชต. ยงก จ อารพภ ธมม เทเสนโต


ธมมคารว ปรกขตวา อากาสคงค โอตาเรนโต วย เทเสต. เอว เทเสนตสส ปน ตถาคตสส สนตเก นสนนาน เตส เอโก นสนนโกว นททาย, เอโก องคลยา ภม วลขนโต๑ นสท, เอโก รกข จาเลนโต นสท, เอโก อากาส อลโลเกนโต นสท, เอโก ปน สกกจจ ธมม อสโสส. อานนทตเถโร สตถาร วชมาโน เตส อาการ โอโลเกนโต สตถาร อาห "ภนเต ตมเห อเมส มหาเมฆคชชต คชชนตา ธมม เทเสถ, เอเต ปน ตมเหส ธมม กเถนเตส, อท จท จ กโรนตา นสนนาต. "อานนท ตว เอเต น ชานาสต. "อาม น ชานาม ภนเตต. "เอเตส ห โย เอส นททายนโต นสนโน, เอส ป จ ชาตสตาน สปปโยนย นพพตตตวา โภเคส สส เปตวา นททาย, อทานปสส นททาย ตตต นตถ, นาสส กณณ มม สทโท ปวสตต. "ก ปน ภนเต ปฏปาฏยา กเถถ อทาห อนตรนตราต. "อานนท เอตสส ห กาเลน มนสสตต กาเลน เทวตต กาเลน นาคตตนต เอว อนตรนตรา อปปชชนตสส๒ อปปตตโย สพพ ตาเณนาป น สกกา ปรจฉนทตต, ปฏปาฏยา ปเนส ป จ ชาตสตาน นาคโยนย นพพตตตวา นททายนโตป นททาย อตตโตเยว, องคลยา ภม วลขนโต นสนนปรโสป ปฏปาฏยา ป จ ชาตสตาน คณฑปาทโยนย นพพตตตวา ภม ขน, อทานป ปพพาจณณวเสน ภม วลขนโตว มม สทท น สณาต, เอส รกข จาเลนโต นสนนปรโสป ปฏปาฏยา ป จ ๑. ส. ย. ขณนโต. ๒. ม. ส. ย. อปปชชนตสส.


ชาตสตาน มกกฏโยนย นพพตต, อทานป ปพพาจณณวเสน รกข จาเลตเยว. นาสส กณณ มม สทโท ปวสต, เอส อากาส อลโลเกนโต นสนนพราหมโณป ปฏปาฏยา ป จ ชาตสตาน นกขตตปาโก หตวา นพพตต, อทานป ปพพาจณณวเสน อชชาป อากาสเมว อลโลเกต, นาสส กณณ มม สทโท ปวสต, เอส สกกจจ ธมม สณนโต นสนนพราหมโณ ปน ปฏปาฏยา ป จ ชาตสตาน ตณณ เวทาน ปารค มนตชฌายกพราหมโณ หตวา นพพตต, อทานป มนต สสนทนโต วย สกกจจ สณาตต. "ภนเต ตมหาก ธมมเทสนา ฉวอาทน เฉตวา อฏ ม ช อาหจจ ตฏต; กสมา อเม, ตมเหสป ธมม เทเสนเตส, สกกจจ น สณนตต. "อานนท มม ธมโม สสสวนโยต ส กโรส ม เต. "ก ปน ภนเต ทสสวนโยต. "อาม อานนทาต. "กสมา ภนเตต. "อานนท พทโธต วา ธมโมต วา สงโฆต วา ปท อเมห สตเตห อเนเกสป กปปสตสหสเสส อสสตปพพ; ตสมา อม๑ ธมม โสต น สกโกนต; อนมตคเค ปน สสาเร อเม สตตา อเนกวหต ตรจฉานกถเยว สณนตา อาคตา; ตสมา สราปานเกฬมณฑลาทส คายนตา นจจนตา จรนต, ธมม โสต น สกโกนตต. "ก นสสาย ปเนเต น สกโกนต ภนเตต. อถสส สตถา "อานนท ราค นสสาย โทส นสสาย โมห นสสาย ตณห นสสาย น สกโกนต; ราคคคสทโส อคค นาม นตถ, โย ฉารกป๒ อทสเสตวา สตเต ทหต; ก จาป ห ๑. "อเมต ปเทน ภวตพพ. ๒. ส. ย.โส ฉารกป อเสเสตวา.


สตตสรยปาตภาว นสสาย อปปนโน กปปวนาสโก อคคป ก จ อนวเสเสตวา โลก ทหต, โส ปน กทาจเยว ทหต; ราคคคโน อทหนกาโล นาม นตถ; ตสมา ราคสโม วา อคค โทสสโม วา คโห โมหสม วา ชาล ตณหาสมา วา นท นาม นตถต วตวา อม คาถมาห "นตถ ราคสโม อคค, นตถ โทสสโม คโห, นตถ โมหสม ชาล, นตถ ตณหาสมา นทต. ตตถ "ราคสโมต: ธมาทส ก จ อทสเสตวา อนโตเยว อฏาย ฌายนวเสน ราเคน สโม อคค นาม นตถ. โทสสโมต: ยกขคคหอชครคคหกมภลคคหาทโย เอกสมเยว อตตภาเว คณหต สกโกนต, โทสคคโห ปน เอกนตเมว คณหาตต โทเสน สโม คโห นาม นตถ. โมหสม ชาลนต: โอนทธน ปรโยนทธนตเถน ปน โมเหน สม ชาล นาม นตถ. ตณหาสมาต: คงคาทน นทน ปณณกาโลป อนกาโลป สกขกาโลป ป ายต, ตณหาย ปน ปณณกาโล วา สกขกาโล วา นตถ, นจจ อนาว ป ายตต ทปปรณตเถน ตณหาย สมา นท นาม นตถต อตโถ. เทสนาวสาเน โส สกกจจ ธมม สณนโต อปาสโก โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. ป จอปาสกวตถ.


๑๐. เมณฑกเสฏ วตถ. (๑๙๐) "สทสส วชชม เสนต อม ธมมเทสน สตถา ภททย นสสาย ชาตยาวเน วหรนโต เมณฑกเสฏ อารพภ กเถส. สตถา กร องคตตราปเถส๑ จารก จรนโต "เมณฑกเสฏ โน จ ภรยาย จสส จนทปทมาย ปตตสส จ ธน ชยเสฏ โน สณสาย จ สมนเทวยา นตตาย จ วสาขาย ทาสสส จ ปณณสสาต อเมส โสตาปตตผลปนสสย ทสวา ภททยนคร คนตวา ชาตยาวเน วหาส. เมณฑกเสฏ สตถ อาคมน อสโสส. "กสมา ปเนส เมณฑกเสฏ นาม ชาโตต. ตสส กร ปจฉมเคเห อฏกรสมตเต าเน หตถอสสอสภปปมาณา สวณณเมณฑกา ปว ภนทตวา ปฏ ยา ปฏ ปหรมานา อฏหส. เตส มเขส ป จวณณาน สตตาน เคณฑกา ปกขตตา โหนต. สปปเตลมธผาณตาทห วา วตถจฉาทนหร สวณณาทห วา อตเถ สต เตส มขโต เคณฑก อปเนนต. เอกสสาป เมณฑกสส มขโต ชมพทปวาสน ปโหนก สปปเตลมธผาณตวตถจฉาทนหร สวณณ นกขม. ตโต ปฏาย "เมณฑกเสฏ ต ป ายต. "ก ปนสส ปพพกมมนต. วปสสพทธกาเล กร เอส อวโรชสส นาม กฏมพกสส ภาคเนยโย มาตเลน สมานนาโม อวโรโช นาม อโหส. อถสส มาตโล สตถ คนธกฏ กาต อารภ. ๑. ส. ย. องคตตราเปส.


โส ตสส สนตก คนตวา "มาตล อโภป สเหว กโรมาต วตวา "อห อ เห สทธ อสาธารณ เอกโกว กรสสามต เตน ปฏกขตตกาเล "อมสม าเน คนธกฏยา กตาย อมสม นาม๑ าเน ก ชรสาล นาม ลทธ วฏฏตต จนเตตวา อร โต ทพพสมภาเร อาหราเปตวา "เอก ถมภ สวณณขจต เอก รชตขจต เอก มณขจตนต เอว ถมเภ๒ ตลาสงฆาฏทวารกวาฏวาตปาน- โคปานสจฉทนฏกา สพพาป สวณณาทขจตาว กาเรตวา คนธกฏยา สมมขฏาเน ตถาคตสส สตตรตนมย ก ชรสาล กาเรส. ตสสา อปร ฆนรตตสวณณผลกปวาฬมยา ตสโส สขรถปโย อเหสส. ก ชรสาลาย มชฌฏาเน รตนมณฑป กาเรส, ธมมาสน ปตฏาเปส. ตสส ฆนรตตสณณมยา ปาทา อเหสส, ตถา จตสโส อฏนโย, จตตาโร ปน สวณณเมณฑเก กาเรตวา อาสนสส จตนน ปาทาน เหฏา เปส, เทว เมณฑเก กาเรตวา ปาทปกาย เหฏา เปส, ฉ สวณณเมณฑเก กาเรตวา มณฑป ปรกขปนโต เปส; ธมมาสน ปม สตตมเยห รชชเกห วายาเปตวา มชเฌ สวณณสตตมเยห อปร มตตามเยห๓ วายาเปส; ตสส จนทนมโย อปสสโย อโหส. เอว ก ชรสาล นฏาเปตวา สาลมห กโรนโต อฏสฏ ภกขสตสหสเสห สทธ สตถาร นมนเตตวา จตตาโร มาเส ทาน อทาส. โอสานทวเส ตจวร อทาส. ตตถ สงฆนวกสส สหสสคฆนก ปาปณ. ๑. ส. ย. "นามาต นตถ. ๒. ส. ย. ถมภ ตลา.... ๓. ส. ย. รชตมเยห สตเตห.


เอว วปสสพทธกาเล ป กมม กตวา ตโต จโต เทเวส จ มนสเสส จ สสรนโต อมสม ภททกปเป พาราณสย มหาโภเค เสฏ กเล นพพตตตวา พาราณสเสฏ นาม อโหส. เอกทวส ราชปฏาน คจฉนโต ปโรหต ทสวา "ก อาจรย นกขตตมหตต อปธาเรถาต อาห. "อาม อปธาเรม, ก อ อมหาก กมมนต. "เตนห กทส ชนปทจารตตนต. "เอก ภย ภวสสตต. "ก ภย นามาต. "ฉาตกภย เสฏ ต. "กทา ภวสสตต. "อโต ตณณ สวจฉราน อจจเยนาต. ต สตวา เสฏ พห กสกมม กาเรตวา เคเห วชชมานธเนนาป ธ เมว คเหตวา อฑฒเตรสาน โกฏสตาน กาเรตวา สพพโกฏเ วหน ปเรส. โกฏเส อปปโหนเตส, จาฏอาทน ปเรตวา อวเสส ภมย อาวาฏ๑ กตวา นขน. นธานาวเสส มตตกาย สทธ มททตวา ภตตโย ลมปาเปส. โส อปเรน สมเยน, ฉาตกภเย สมปตเต, ยถานกขตต ธ ปรภ ชนโต, โกฏเส จ จาฏอาทส จ นกขตตธ เ ปรกขเณ, ปรชเน ปกโกสาเปตวา อาห "คจฉถ ตาตา, ปพพต ปวสตวา ชวนตา สภกขกาเล มม สนตก อาคนตกามา อาคจฉถ, โน เจ,๒ ตตเถว ชวถาต. เต ตถา อกส. ตสส ปน สนตเก เวยยาวจจกโร เอโก ปณโณ นาม ทาโส โอหย. "เตน สทธ เสฏ เสฏ ชายา เสฏ ปตโต เสฏ สณสาต ป เจว ชนา อเหสส. เต, ภมย อาวาเฏส นหตธ เป ปรกขเณ, ภตตมตตก ปาเตตวา เตเมตวา ตโต ลทธธ เน ๑. ส. ย. อาวาเฏ. ๒. ส. ย. อนาคนตกามา.


ยาปยส. อถสส ชายา, ฉาตเก อวตถรนเต, มตตกาย ขยมานาย, ภตตปเทเสส๑ อวสฏมตตก ปาเตตวา เตเมตวา อฑฒาฬหกมตเต วห ลภตวา โกฏเฏตวา เอก ตณฑลนาฬ คเหตวา "ฉาตกกาเล พห โจรา โหนตต โจรภเยน เอกสม กเฏ ปกขปตวา ปทหตวา ภมย นกขนตวา เปส. อถ น เสฏ ราชปฏานโต อาคนตวา อาห "ภทเท ฉาโตมห, อตถ ก จต. สา วชชมาน "นตถต อวตวา "สาม เอกา ตณฑลนาฬ อตถต อาห. "กห สาต. "โจรภเยน เม นขนตวา ปตาต. "เตนห น อทธรตวา ก จ ปจาหต. "สเจ ยาค ปจสสาม, เทว วาเร ภวสสต: สเจ ภตต ปจสสาม, เอกวารเมว ภวสสต; ก ปจาม สามต. "อมหาก อ โ ปจจโย นตถ, ภตต ภ ชตวาว มรสสาม, ภตตเมว ปจาหต. สา ภตต ปจตวา ป จ โกฏาเส กตวา เสฏ โน ภตตโกฏาส วฑเฒตวา ปรโต เปส. ตสม ขเณ คนธมาทน- ปพพเต เอโก ปจเจกพทโธ สมาปตตโต วฏห. อนโตสมาปตตย กร สมาปตตผเลน ชฆจฉา น พาธต, สมาปตตวฏ ตาน ปน พลวต หตวา อทรปฏล ฑหนต วย อปปชชต; ตสมา เต ลภนฏาน โอโลเกตวา คจฉนต. ต ทวส จ เตส ทาน ทตวา เสนาปตฏานาทส อ ตร สมปตต ลภนต; ตสมา โสป ทพเพน จกขนา โอโลเกนโต "สกลชมพทเป ฉาตกภย อปปนน, เสฏ เคเห จ ป จนน ชนาน นาฬโกทโนว ปกโก; สทธา น โข ๑. ส. ภตตปาทาเยว. ย. ภตตปาเทส.


เอเต สกขสสนต วา มม สงคห กาตนต เตส สทธภาว จ สงคห กาต สมตถภาว จ ทสวา ปตตจวรมาทาย คนตวา เสฏ สส ปรโต ทวาเร ตเมว อตตาน ทสเสส. โส ต ทสวาว ปสนนจตโต "ปพเพป มยา ทานสส อทนนตตา เอวรป ฉาตก ทฏ, อท โข ปน ภตต ม เอกทวส เว รกเขยย, อยยสส ปน ทนน อเนกาส กปปโกฏส มม๑ หตาวห ภวสสตต ต ภตตปาต อปเนตวา ปจเจกพทธ อปสงกมตวา ป จปตฏ เตน วนทตวา เคห ปเวเสตวา อาสเน นสนนสส ปาเท โธวตวา สวณณปเ เปตวา ต ภตตปาต อาทาย ปจเจกพทธสส ปตเต โอกร. อปฑฒาวเสเส ภตเต[๒] ปจเจกพทโธ หตเถน ปตต ปทห. อถ น "ภนเต เอกาย ตณฑลนาฬยา ป จนน ชนาน ปกกโอทนสส อย เอโก โกฏาโส, อม ทวธา กาต น สกกา, มา มยห อธ โลเก สงคห กโรถ, นรวเสส ทาตกาโมมหต วตวา สพพ ภตตมทาส, ทตวา จ ปน ปตถน เปส "มา ภนเต ปน นพพตตฏาเน เอวรป ฉาตกภย อททส, อโต ปฏาย สกลชมพทปวาสน วชภตต ทาต สมตโถ ภเวยย, สหตเถน กมม กตวา ชวต น กปเปยย, อฑฒเตรสโกฏสตาน โสธาเปตวา สส นหายตวา เตส ทวาเร นสทตวา อทธ โอโลกตกขเณเยว เม รตตสาลธารา ปตตวา สพพโกฏเ ปเรยยย, นพพตตนพพตตฏาเน จ เม อยเมว ภรยา, อยเมว ปตโต, อยเมว สณสา, อยเมว ทาโส ๑. ย. "มมาต นตถ, ๒. ส. ย. เอตถนตเร "ทนเนต ทสสต.


โหตต. ภรยาปสส "มม สามเก ชฆจฉาย ปฬยมาเน, น สกกา มยา ภ ชตนต จนเตตวา อตตโน โกฏาส ปจเจกพทธสส ทตวา ปตถน เปส "ภนเต อโต ปฏาย นพพตตฏาเน เอวรป ฉาตกภย น ปสเสยย, ภตตถาลก๑ ปรโต กตวา สกลชมพทปวาสน ภตต เทนตยาป จ เม, ยาว น อฏหาม; ตาว คหตคคหตฏาน ปรตเมว โหต, อยเมว สามโก, อยเมว ปตโต, อยเมว สณสา, อยเมว ทาโส โหตต. ปตโตปสส อตตโน โกฏาส ปจเจกพทธสส ทตวา ปตถน เปส "อโต ปฏาย เอวรป ฉาตกภย น ปสเสยย, เอก จ เม สหสสตถวก คเหตวา สกลชมพทปวาสน กหาปณ เทนตสสาป, อย ถวกา ปรปณณา ว โหต, อเมเยว เม มาตาปตโร โหนต, อย ภรยา, อย ทาโสต. สณสาปสส อตตโน โกฏาส ปจเจกพทธสส ทตวา ปตถน เปส "อโต ปฏาย เอวรป ฉาตกภย น ปสเสยย, เอก จ เม ธ ปฏก ปรโต เปตวา สกลชมพทปวาสน วชภตต เทนตยาป, ขณภาโว มา ป ายตถ, อเมเยว สสสสสสรา โหนต, อยเมว สามโก, อยเมว ทาโสต. ทาโสปสส อตตโน โกฏาส ปจเจกพทธสส ทตวา ปตถน เปส "อโต ปฏาย เอวรป ฉาตกภย น ปสเสยย, สพเพ อเม สามกา โหนต, กสนตสส จ เม, `อโต ตสโส เอโต ตสโส มชเฌ เอกาต ทารอมพณมตตา สตต สตาโย คจฉนตต. โส ต ทวส เสนาปตฏาน ปฏเตวา ลทธ สมตโถว, สามเกส ปน สเนเหน "อเมเยว เม ๑. ส. ย. อาฬหกถาลก.


สามกา โหนตต ปตถน เปส. ปจเจกพทโธ สพเพสป วจนาวสาเน "เอว โหตต วตวา ปจเจกพทธคาถาห อนโมทน กตวา "มยา อเมส จตต ปสาเทต วฏฏตต จนเตตวา "ยาว คนธมาทนปพพตา อเม ชนา ม ปสสนตต อธฏหตวา ปกกาม. เตป โอโลเกนตาว อฏส. โส คนตวา ต ภตต ป จห ปจเจกพทธสเตห สทธ สวภช. ต ตสสานภาเวน สพเพส ปโหส. เตป โอโลเกนตาว อฏส. อตกกนเต ปน มชฌนตเก, เสฏ ภรยา อกขล โธวตวา ปทหตวา เปส. เสฏ ป ชฆจฉาย ปฬโต นปชชตวา นทท โอกกม. โส สายณหสมเย ปพชฌตวา ภรย อาห "ภทเท อตวย ฉาโตมห, อตถ น โข อกขลยา ตเล ฌามกสตถานต. สา โธวตวา อกขลยา ปตภาว ชานนตป "นตถต อวตวา "อกขล ววรตวา อาจกขสสามต อฏาย อกขลยา มล คนตวา อกขล ววร. ตาวเทว สมนมกลสทสวณณสส ภตตสส ปรา อกขล ปธาน อกขปตวา อฏาส. สา ต ทสวา ปตยา ผฏสรรา เสฏ อาห "อฏเห สาม, อห อกขล โธวตวา ปทห, สา ปเนสา สมนมกลสทสวณณสส ภตตสส ปรา, ป าน นาม กตตพพรปาน, ทาน นาม ทาตพพยตตก; อฏเห สาม, ภ ชสสต. สา ทวนน ปตาปตตาน ภตต อทาส. เตส ภ ชตวา อฏ เตส สณสาย สทธ นสทตวา ภ ชตวา ปณณสส ภตต อทาส. คหตคคหตฏาน น ขยต. กฏจฉนา สก คหตฏานเมว ป ายต. ต ทวสเมว โกฏาทโย ปพเพ ปรตนยาเมเนว ปน ปรส. "เสฏ สส เคเห


ภตต อปปนน, วชภตเตห อตถกา อาคนตวา คณหนตต นคเร โฆสน กาเรส. มนสสา ตสส เคหโต วชภตต คณหส. สกลชมพทปวาสโนป ต นสสาย ชวต ลภสเยว. โส ตโต จโต เทวโลเก นพพตตตวา เทวมนสเสส สสรนโต อมสม พทธปปาเท ภททยนคเร เสฏ กเล นพพตต. ภรยาปสส มหาโภคกเล นพพตตตวา วยปปตตา ตสเสว เคห อคมาส. ตสส ปพพกมม นสสาย ปจฉาเคเห วตตปปการา เมณฑกา อฏหส. ปตโตป เนส ปตโตว, สณสา สณสาว, ทาโส ทาโสว อโหส. อเถกทวส เสฏ อตตโน ป วมสตกาโม อฑฒเตรสาน โกฏสตาน๑ โสธาเปตวา สส นหาโต ทวาเร นสทตวา อทธ อลโลเกส. สพพานป วตตปปการาน รตตสาลน ปรส. โส เสสานป ป าน วมสตกาโม ภรย จ ปตตาทโย จ "ตมหากป ป าน วมสถาต อาห. อถสส ภรยา สพพาลงกาเรห๒ อลงกรตวา, มหาชนสส ปสสนตสเสว, ตณฑเล มนาเปตวา เตห ภตต ปจาเปตวา ทวารโกฏเก ป ตตาสเน นสทตวา สวณณกฏจฉฉ อาทาย "ภตเตน อตถกา อาคจฉนตต โฆสาเปตวา อาคตาคตาน คหตภาชนาน๓ ปเรตวา อทาส. สกลทวสมป เทนตยา กฏจฉนา คหตฏานเมว ป าย. ตสสา ปน ปรมพทธานป ภกขสงฆสส วามหตเถน อกขล ทกขณหตเถน กฏจฉฉ คเหตวา เอวเมว ปตเต ปเรตวา ภตตสส ทนนตตา วามหตถตล ปเรตวา ๑. ส. ย. โกฏาคาราน. ๒. ส. ย. สพพาลงการ. ๓. ม. ส. ย. อปนตภาชนาน.


ปทมลกขณ นพพตต, ทกขณหตถตล ปเรตวา จนทลกขณ นพพตต. ยสมา ปน ธมกรก อาทาย ภกขสงฆสส อทก ปรสสาเวตวา ททมานา อปราปร วจร; เตนสสา ทกขณปาทตล ปเรตวา จนทลกขณ นพพตต, วามปาทตล ปเรตวา ปทมลกขณ นพพตต. ตสสา๑ อมนา การเณน "จนทปทมาต นาม กรส. ปตโตปสส สส นหาโต สหสสตถวก อาทาย "กหาปเณห อตถกา อาคจฉนตต วตวา อาคตาคตาน คหตภาชนาน ปเรตวา อทาส. ถวกาย กหาปณสหสส อโหสเยว. สณสาปสส สพพาลงกาเรห อลงกรตวา วหปฏก อาทาย อากาสงคเณ นสนนา "วชภตเตน อตถกา อาคจฉนตต วตวา อาคตาคตาน คหตภาชนาน ปเรตวา อทาส. ปฏก ยถาปรตเมว อโหส. ทาโสปสส สพพาลงกาเรห อลงกรตวา๒ สวณณยเค สวณณโยตเตห โคเณ โยเชตวา สวณณปโตทยฏ อาทาย โคณาน คนธป จงคลกาน ทตวา วสาเณส สวณณโกสเก ปฏม จตวา เขตต คนตวา ปาเชส. "อโต ตสโส เอโต ตสโส มชเฌ เอกาต สตต สตา ภชชตวา อคมส. ชมพทปวาสโน ภตตวชหร สวณณาทส ยถารจต เสฏ เคหโตเยว คณหส. เอว มหานภาโว เสฏ "สตถา กร อาคโตต สตวา "สตถ ปจจคคมน กรสสามต นกขมนโต อนตรามคเค ตตถเย ทสวา, เตห "กสมา ตว คหปต กรยวาโท สมาโน อกรยวาทสส สมณสส โคตมสส สนตก คจฉสต นวารยมาโนป เตส วจน ๑. ส. ย. ตสมา. ๒. ปมาทลขต ม เ. อธ `สส นหาโตต ลขตพพ.


อนาทยตวาว คนตวา สตถาร วนทตวา เอกมนต นสท. อถสส สตถา อนปพพกถ กเถส. โส เทสนาวสาเน โสตาปตตผล ปตวา สตถ ตตถเยห อวณณ วตวา อตตโน นวารตภาว อาโรเจส. อถ น สตถา "คหปต อเม สตตา นาม มหนตป อตตโน โทส น ปสสนต, อวชชมานป ปเรส โทส วชชมานก กตวา ตตถ ตตถ ภส วย โอปนนตต วตวา อม คาถมาห "สทสส วชชม เส, อตตโน ปน ทททส; ปเรส ห โส วชชาน โอปนาต ยถา ภส, อตตโน ปน ฉาเทต กลว กตวา สโต. ตตถ "สทสสนต; ปรสส อณมตตป วชช ขลต สทสส สเขเนว ปสสต สกกา, อตตโน ปน อตมหนตป ทททส. ปเรส หต: เตเนว การเณน โส ปคคโล สงฆมชฌาทส ปเรส วชชาน อจจฏาเน ตวา ภส โอปนนโต วย โอปนาต. กลว กตวา สโต เอตถ สกเณส อปรชฌนวเสน อตตภาโว กล นาม, สาขาภงคาทก ปฏจฉาทน กตวา นาม, สากณโก สโ นาม. ยถา สกณลททโก สกเณ คเหตวา มาเรตกาโม กตวาย อตตภาว ปฏจฉาเทต; เอว อตตโน วชช ฉาเทตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. เมณฑกเสฏ วตถ


๑๑. อชฌานส ตเถรวตถ. (๑๙๑) "ปรวชชานปสสสสาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อชฌานส นาเมก เถร อารพภ กเถส. โส กร "อย เอว นวาเสต, เอว ปารปตต ภกขน อนตรเมว๑ คเวสนโต วจรต. ภกข "อสโก นาม ภนเต เถโร เอว กโรตต สตถ อาโรเจสส. สตถา "ภกขเว วตตสเส ตวา เอว โอวทนโต อนนวาโท,๒ โย ปน อชฌานส ตาย ปเรส อนตร ปรเยสมาโน เอว วตวา วจรต; ตสส ฌานาทส เอโกป วเสโส นปปชชต, เกวล อาสวาเยว วฑฒนตต วตวา อม คาถมาห "ปรวชชานปสสสส นจจ อชฌานส โน อาสวา ตสส วฑฒนต อารา โส อาสวกขยาต. ตตถ "อชฌานส โนต: "เอว นวาเสตพพ, เอว ปารปตพพนต ปเรส อนตร คเวสตาย๓ อชฌานพหลสส ปคคลสส ฌานาทส เอกธมโมป น วฑฒต, อถโช อาสวา วฑฒนต; เตน การเณน โส อรหตตสงขาตา อาสวกขยา อารา ทรโตว โหต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อชฌานส ตเถรวตถ. ๑. ส. ย. รนธเมว. ๒. "อนนวชโชต ยตตตร. ๓. ส. ย. รนธคเวสตาย.


๑๒. สภททวตถ. (๑๙๒) "อากาเสว ปท นตถต อม ธมมเทสน สตถา กสนาราย อปวตตเน มลลาน สาลวเน ปรนพพานม จเก นปนโน สภทท ปรพพาชก อารพภ กเถส. โส กร อตเต, กนฏภาตร เอกสม สสเส นวกขตต อคคทาน เทนเต, ทาต อนจฉนโต โอสกกตวา อวสาเน อทาส. ตสมา ปมโพธยป มชฌมโพธยป สตถาร ทฏ นาลตถ, ปจฉมโพธย ปน สตถ ปรนพพานกาเล "อห ตส ป เหส อตตโน กงข มหลลเก ปรพพาชเก ปจฉตวา สมณ โคตม `ทหโรต ส าย น ปจฉ, ตสส จทาน ปรนพพานกาโล, ปจฉา เม สมณสส โคตมสส อปฏการณา วปปฏสาโร อปปชเชยยาต สตถาร อปสงกมตวา อานนทตเถเรน นวารยมาโนป สตถารา โอกาส กตวา "อานนท มา สภทท นวารย, ปจฉต ม ป หนต วตตตตา อนโตสาณ ปวสตวา เหฏา ม จเก๑ นสนโน "โภ สมณ๒ กนน โข อากาเส ปท อตถ, อโต พหทธา สมโณ นาม อตถ, สงขารา สสสตา นาม อตถต อเม ป เห ปจฉ. อถสส สตถา เตส อภาว อาจกขนโต อมาห คาถาห ธมม เทเสส "อากาเสว ปท นตถ, สมโณ นตถ พาหโร; ปป จาภรตา ปชา, นปปป จา ตถาคตา. ๑. "ม จสส ปาทปสเสต ยตตตร. ๒. "โคตมาต ปเทน ภวตพพ.


อากาเสว ปท นตถ, สมโณ นตถ พาหโร๑, สงขารา สสสตา นตถ, นตถ พทธานม ชตนต. ตตถ "ปทนต: อมสม อากาเส วณณสณานวเสน๒ "เอวรปนต ป าเปตพพ กสสจ ปท นาม นตถ. พาหโรต: มม สาสนโต พหทธา มคคผลฏโ สมโณ นาม นตถ. ปชาต: อย สตตโลกสงขาตา ปชา ตณหาทส ปป เจสเยว อภรตา. นปปป จาต: โพธมเลเยว ปน สพพปป จาน สมจฉนนตตา นปปป จา ตถาคตา. สงขาราต: ป จกขนธา, เตส เอโก สสสโต นาม นตถ. อ ชตนต: พทธาน ปน, ตณหามานทฏ อ ชเตส เยน "สงขารา สสสตาต คณเหยยย; ต เอก อ ชตป นตถต อตโถ. เทสนาวสาเน สภทโท อนาคามผเล ปตฏห. สมปตตปรสายป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. สภททวตถ. มลวคควณณนานฏ ตา. อฏารสโม วคโค. ๑. ส. ย. พาหเร. ๒. ปมาทลขเตน ภวตพพ.


๑๙. ธมมฏวคควณณนา ๑. วนจฉยมหามตตวตถ. (๑๙๓) "น เตน โหต ธมมฏโต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต วนจฉยมหามตเต อารพภ กเถส. เอกทวส ห ภกข สาวตถยา อตตรทวารคาเม ปณฑาย จรตวา ปณฑปาตปฏกกนตา นครมชเฌน วหาร อาคจฉนต. ตสม ขเณ มหาเมโฆ อฏาย ปาวสส. เต สมมขคต วนจฉยสาล ปวสตวา วนจฉยมหามตเต ล จ คเหตวา สามเก อสสามเก กโรนเต ทสวา "อโห อเม อธมมกา, มย ปน `อเม ธมเมน วนจฉย กโรนตต ส โน อหมหาต จนเตตวา, วสเส วคเต, วหาร คนตวา๑ สตถาร วนทตวา เอกมนต นสนนา ตมตถ อาโรเจสส. สตถา "น ภกขเว ฉนทาทวสกา หตวา สาหเสน อตถ วนจฉนนตา ธมมฏา นาม โหนต, อปราธ ปน อนวชฌตวา อปราธานรป อสาหเสน วนจฉย กโรนตา เอว ธมมฏา นาม โหนตต วตวา อมา คาถา อภาส "น เตน โหต ธมมฏโ, เยนตถ สหสา นเย; โย จ อตถ อนตถ จ อโภ นจเฉยย ปณฑโต อสาหเสน ธมเมน สเมน นยต ปเร, ธมมสส คตโต เมธาว `ธมมฏโต ปวจจตต. ๑. เหฏา "อาคจฉนตต ปเทน น สเมต.


ตตถ "เตนาต: เอตตเกเนว การเณน. ธมมฏโต: ราชห อตตนา กตตพเพ วนจฉยธมเม โต ธมมฏโ นาม น โหต. เยนาต: เยน การเณน. อตถนต: โอตณณ วนจฉตพพ อตถ. สหสา นเยต: ฉนทาทส ปตฏ โต สาหเสน มสาวาเทน วนจเฉยย. โย ห ฉนเท ปตฏาย อตตโน าต วา มตต วา มสาวาท วตวา อสสามกเมว สามก กโรต, โทเส ปตฏาย อตตโน เวรน มสา วตวา สามกเมว อสสามก กโรต, โมเห ปตฏาย ล จ คเหตวา วนจฉยกาเล อ าวหโต วย อโต จโต จ โอโลเกนโต มสา วตวา "อมนา ชต, อย ปราชโตต ปร นหรต, ภเย ปตฏาย กสสจเทว อสสรชาตกสส ปราชย ปาปณนตสสาป ชย อาโรเปส; อย สาหเสน อตถ เนต นาม. โส ธมมฏโ นาม น โหตต อตโถ. โย จ อตถ อนตถ จาต: ภต จ อภต จ การณ. อโภ นจเฉยยาต: โย ปน ปณฑโต อโภ อตถานตเถ วนจฉนตวา วทต. อสาหเสนาต: อมสาวาเทน. ธมเมนาต: วนจฉยธมเมน, น ฉนทาทวเสน. สเมนาต: อปราธานรเปเนว ปเร นยต ชย วา ปราชย วา ปาเปต. ธมมสส คตโตต: โส ธมมคตโต ธมมรกขโต ธมโมชป าย สมนนาคโต เมธาว วนจฉยธมเม ตตตา `ธมมฏโต ปวจจตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. วนจฉยมหามตตวตถ.


๒. ฉพพคคยวตถ. (๑๙๔) "น เตน ปณฑโต โหตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ฉพพคคเย ภกข อารพภ กเถส. เต กร วหาเรป คาเมป ภตตคค อากล กโรนตา วจรนต. อเถกทวส คาเม ภตตกจจ กตวา อาคเต ทหเร จ สามเณเร จ ภกข ปจฉส "กทส อาวโส ภตตคคนต. "ภนเต มา ปจฉตถ, ฉพพคคยา `มยเมว พยตตา มย ปณฑตา อเม ปหรตวา สเส กจวร อากรตวา นหรสสามาต วตวา อมเห ปฏ ย คเหตวา กจวร โอกรนตา ภตตคค อากล กรสต. ภกข สตถ สนตก คนตวา ตมตถ อาโรเจสส. สตถา "นาห ภกขเว พห ภาสตวา ปเร วเหยมาน `ปณฑโตต วทาม, เขมน ปน อเวร อภยเมว ปณฑต วทามต วตวา อม คาถมาห "น เตน ปณฑโต โหต, ยาวตา พห ภาสต; เขม อเวร อภโย `ปณฑโตต ปวจจตต. ตตถ "ยาวตาต: ยตตเกน การเณน สงฆมชฌาทส พห กเถต, น เตน ปณฑโต นาม โหต; โย ปน สย เขม ป จนน เวราน อภาเวน อเวร นพภโย, ต๑ อาคมม มหาชนสส ภย น โหต; โส ปณฑโต นามาต อตโถต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ฉพพคคยวตถ. ๑. ม. ส. ย. ย วา.


๓. เอกทานตเถรวตถ. (๑๙๕) "น ตาวตา ธมมธโรต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอกทานตเถรนนาม ขณาสว อารพภ กเถส. โส กร เอกโกว เอกสม วนสณเฑ วหรต. เอกเมวสส อทาน ปคณ "อธเจตโส อปปมชชโต มนโน โมนปเถส สกขโต โสกา น ภวนต ตาทโน อปสนตสส สทา สตมโตต. โส กร อโปสถทวเส สยเมว ธมมสสวน โฆเสตวา อม คาถ วทต. ปวอทรยนสทโท วย เทวตาน สาธการสทโท โหต. อเถกสม อโปสถทวเส ป จป จสตปรวารา เทว เตปฏกา ภกข ตสส วสนฏาน อคมส. โส เต ทสวาว ตฏมานโส "สาธ โว กต อธาคจฉนเตห, อชช มย ตมหาก สนตเก ธมม สณสสามาต อาห. "อตถ ปน อาวโส อธ ธมม โสตาโรต. "อตถ ภนเต, อย วนสณโฑ ธมมสสวนทวเส เทวตาน สาธการสทเทน เอกนนนาโท โหตต. เตส เอโก เตปฏกตเถโร ธมม โอสาเรส, เอโก กเถส. เอกเทวตาป สาธการ น อทาส. เต อาหส "ตว อาวโส `ธมมสสวนทวเส อมสม วนสณเฑ เทวตา มหนเตน สทเทน สาธการ เทนตต วเทส, กนนาเมตนต. "ภนเต อ เส


ทวเสส เอว โหต, อชช ปน น ชานาม `กเมตนต, "เตนห อาวโส ตว ตาว ธมม กเถหต. โส วชน คเหตวา อาสเน นสนโน ตเมว คาถ วเทส. เทวตา มหนเตน สทเทน สาธการมกส. อถ เนส ปรวารภกข อชฌายส "อมสม วนสณเฑ เทวตา มโขโลกเนน สาธการ ททนต, เตปฏกภกขส เอตตก ภณนเตสป, ก จ ปสสนมตตป อวตวา, เอเกน มหลลกตเถเรน เอกคาถาย กถตาย, มหาสทเทน สาธการ ททนตต. เต วหารป คนตวา สตถ ตมตถ อาโรเจสส. สตถา "นาห ภกขเว, โย พห อคคณหาต วา ภาสต วา, ต `ธมมธโรต วทาม; โย ปน เอกป คาถ อคคณหตวา สจจาน ปฏวชฌต, อย ธมมธโร นามาต วตวา อม คาถมาห "น ตาวตา ธมมธโร, ยาวตา พห ภาสต; โย จ อปปป สตวาน ธมม กาเยน ปสสต, ส เว ธมมธโร โหต, โย ธมม นปปมชชตต. ตตถ "ยาวตาต: ยตตเกน อคคหณ ธารณ วาจนาทนา การเณน พห ภาสต, ตาวตา ตตตเกน ธมมธโร น โหต, วสานรกขโก ปเวณปาลโก นาม โหต. อปปปต: โย ปน อปปมตตกป สตวา ธมมมนวาย อตถมนวาย ธมมานธมมปฏปนโน หตวา นามกาเยน ทกขาทน ปรชานนโต จตสจจธมม ปสสต, ส เว ธมมธโร โหต. โย ธมม นปปมชชตต: โยป อารทธวรโย หตวา "อชช อชเชวาต ปฏเวธ อากงขนโต ธมม


นปปมชชต, อยป ธมมธโรเยวาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. เอกทานตเถรวตถ. ๔. ลกณฏกภททยตเถรวตถ. (๑๙๖) "น เตน เถโร โหตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ลกณฏกภททยตเถร อารพภ กเถส. เอกทวส ห, ตสม เถเร สตถ อปฏาน คนตวา ปกกนตมตเต, ตสมตตา อาร กา ภกข ต ปสสนตาเยว อาคนตวา สตถาร วนทตวา นสทส. สตถา เตส อรหตตปนสสย ทสวา อม ป ห ปจฉ "อโต คต เอก เถร ปสสถาต. "น ปสสาม ภนเตต. "นน ทฏโ โสต.๑ "เอก ภนเต สามเณร ปสสมหาต. "น โส ภกขเว สามเณโร, เถโร เอโสต. "อตวย ขททโก ภนเตต. "นาห ภกขเว มหลลกภาเวน เถราสเน นสนนมตตเกน `เถโรต วทาม, โย ปน สจจาน ปฏวชฌตวา มหาชนสส อหสกภาเว โต, อย เถโร นามาต วตวา อมา คาถา อภาส "น เตน เถโร[๒] โหต, เยนสส ปลต สโร, ปรปกโก วโย ตสส, `โมฆชณโณต วจจต; ๑. ส. ย. ทฏโ โวต.[๒] ม. เอตถนตเร "โสต อตถ.


"ยมห สจจ จ ธมโม จ อหสา ส โม ทโม, ส เว วนตมโล ธโร, โส `เถโรต ปวจจตต. ตตถ "ปรปกโกต: ปรณโต๑ วฑฒภาว ปตโตต อตโถ. โมฆชณโณต: อนโต เถรกรณาน ธมมาน อภาเวน ตจฉชณโณ นาม. สจจ จาต: ยมห ปน ปคคเล โสฬสหากาเรห ปฏวทธตตา จตพพธสจจ าเณน สจฉกตตตา นววโธ โลกตตรธมโม จ อตถ. อหสาต อหสนภาเวน๒ เทสนามตตเมต. ยมห ปน จตพพธาป อปปม าภาวนา อตถต อตโถ. ส โม ทโมต: สล เจว อนทรยสวโร จ. วนตมโลต: มคคาเณน นหตมโล. ธโรต: ธตสมปนโน. เถโรต: โส อเมห ถรภาวกรเณห สมนนาคตตตา `เถโรต ปวจจตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตเต ปตฏหสต. ลกณฏกภททยตเถรวตถ. ๕. สมพหลภกขวตถ. (๑๙๗) "น วากกรณมตเตนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สมพหเล ภกข อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย ทหเร จ สามเณเร จ อตตโน ๑. ส. ย. ปรชณณวฑฒภาวปตโต. ๒. อตเรกปท วย ขายต. อถ วา "อหสนภาโวต ภวตพพ.


ธมมาจรยานเยว จวรรชนาทน เวยยาวจจาน กโรนเต ทสวา เอกจเจ เถรา จนตยส "มยป พย ชนสมเย กสลา, อมหากเมว ก จ นตถ; ยนนน มย สตถาร อปสงกมตวา เอว วเทยยาม `ภนเต มย พย ชนสมเย กสลา, `อ เส สนตเก ธมม อคคณหตวาป อเมส สนตเก อโสเธตวา มา สชฌายตถาต ทหรสามเณเร อาณาเปถาต, เอว ห อมหาก ลาภสกกาโร วฑฒสสตต. เต สตถาร อปสงกมตวา ตถา วทส. สตถา เตส วจน สตวา "อมสม สาสเน ปเวณวเสเนว เอว วตต ลภต, อเม ปน ลาภสกการนสสตาต๑ ตวา "อห ตมเห วากกรณมตเตน "สาธรปาต น วทาม, ยสส ปเนเต อสสาทโย ธมมา อรหตตมคเคน สมจฉนนา, เอโสเอว สาธรโปต วตวา อมา คาถา อภาส "น วากกรณมตเตน วณณโปกขรตาย วา สาธรโป นโร โหต อสสก มจฉร สโ, ยสส เจต สมจฉนน มลฆจฉ สมหต, ส วนตโทโส เมธาว สาธรโปต วจจตต. ตตถ "น วากกรณมตเตนาต: วจกรณมตเตน ลกขณ- สมปนนวจนมตเตน. วณณโปกขรตาย วาต: สรรวณณสมปนน- มนาปภาเวน. นโรต: เอตตเกเนว การเณน ปรลาภาทส อสสามนโก ป จวเธน มจเฉเรน สมนนาคโต เกราฏกปกขภชเนน สโ นโร สาธรโป นาม น โหต. ยสส เจตนต: ยสส จ ปคคลสส เอต ๑. ส. ย. ลาภสนนสตา.


อสสาทโทสชาต อรหตตมคคาเณน สมจฉนน มลฆาต กตวา สมหต, โส วนตโทโส ธมโมชป าย สมนนาคโต `สาธรโปต วจจตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. สมพหลภกขวตถ. ๖. หตถกวตถ. (๑๙๘) "น มณฑเกน สมโณต อม ธมมเทสน สตถา สาวตถย วหรนโต หตถก อารพภ กเถส. โส กร วาทกขตโต "ตมเห อสกเวลาย อสกฏาน นาม คจเฉยยาถ,๑ วาท กรสสามาต วตวา ปเรตรเมว ตตถ คนตวา "ปสสถ, ตตถยา มม ภเยน น อาคตา, เอเสว เนส ปราชโยตอาทน วตวา วาทกขตโต อ เน ปฏจรนโต วจรต. สตถา "หตถโก กร เอว กโรตต สตวา ต ปกโกสาเปตวา "สจจ กร ตว หตถก เอว กโรสต ปจฉตวา, "สจจนต วตเต, "กสมา เอว กโรส? เอวรป ห มสาวาท กโรนโต สสมณฑนาทมตเตเนว๒ สมโณ นาม น โหต; โย ปน อณน วา ถลาน วา ปาปาน สเมตวา โต, อยเมว สมโณต วตวา อมา คาถา อภาส ๑. ม. ส. ย. อาคจเฉยยาถ. ๒. ส. ย. สสมณฑนาทนา วจรณมตเตน.


"น มณฑเกน สมโณ อพพโต อลก ภณ, อจฉาโลภสมาปนโน สมโณ ก ภวสสต: โย จ สเมต ปาปาน อณณถลาน สพพโส, สมตตตา ห ปาปาน `สมโณต ปวจจตต. ตตถ "มณฑเกนาต: สสมณฑมตเตน. อพพโตต: สลวเตน จ ธตงควเตน จ วรหโต. อลก ภณนต: มสาวาท ภณนโต อปปตเตส อารมมเณส อจฉาย ปตเตส จ โลเภน สมนนาคโต สมโณ นาม ก ภวสสต. สเมตต: โย จ ปรตตาน วา มหนตาน วา ปาปาน วปสเมต, โส เตส สมตตตา `สมโณต ปวจจตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. หตถกวตถ. ๗. อ ตรพราหมณวตถ. (๑๙๙) "น เตน ภกข โส โหตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร พราหมณ อารพภ กเถส. โส กร พาหรสมเย ปพพชตวา ภกข จรนโต จนเตส "สมโณ โคตโม อตตโน สาวเก ภกขาย จรนเต `ภกขต วทต, มป `ภกขต วตต วฏฏตต. โส สตถาร อปสงกมตวา "โภ โคตม อหป ภกข จรตวา ชวาม, มป `ภกขต วเทหต อาห. อถ น สตถา "นาห


พราหมณ ภกขนมตเตน `ภกขต วทาม, น ห วส ธมม สมาทาย วตตนโต ภกข นาม โหต; โย ปน สพพสงขาเร สงขาย จรต, โส ภกข นามาต วตวา อมา คาถา อภาส "น เตน ภกข โส โหต ยาวตา ภกขเต ปเร, วส ธมม สมาทาย ภกข โหต น ตาวตา; โยธ ป จ ปาป จ วาเหตวา๑ พรหมจรยวา สงขาย โลเก จรต, ส เว ภกขต วจจตต. ตตถ "ยาวตาต: ยตตเกน ปเร ภกขต, เตน ภกขนมตเตน ภกข นาม น โหต. วสนต: วสม ธมม วสคนธ วา กายกมมาทก ธมม สมาทาย จรนโต ภกข นาม น โหต. โยธาต: โย อธ สาสเน อภยเปต ป จ ปาป จ มคคพรหมจรเยน วาเหตวา ปนทตวา พรหมจรยวา โหต. สงขายาต: าเณน. โลเกต: ขนธาทโลเก "อเม อชฌตตกา ขนธา, อเม พาหราต เอว สพเพป ธมเม ชานตวา จรต, โส เตน าเณน กเลสาน ภนนตตา `ภกขต วจจตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อ ตรพราหมณวตถ. ๑. ส. ย. พาหตวา.


๘. ตตถยวตถ. (๒๐๐) "น โมเนนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ตตถเย อารพภ กเถส. เต กร ภตตฏาเนส มนสสาน อนโมทน กตวา, "เขม โหต, สข โหต, อาย วฑฒต; อสกฏาเน นาม กลล อตถ, อสกฏาเน นาม กณฏโก อตถ, เอวรป าน คนต น วฏฏตตอาทนา นเยน มงคล วตวา ปกกมนต. ภกข ปน ปมโพธย อนโมทนาทน อนน าตกาเล ภตตคเค มนสสาน อนโมทน อกตวาว ปกกมนต. มนสสา "มย ตตถยาน สนตกา มงคล สณาม, ภทนตา ปน ตณหภตาว ปกกมนตต อชฌายส. ภกข ตมตถ สตถ อาโรเจสส. สตถา "ภกขเว อโต ปฏาย ภตตคคาทส ยถาสข อนโมทน กโรถ, อปนสนนกถ กเถถาต อนชาน. เต ตถา กรส. มนสสา อนโมทนาทน สณนตา อสสาหปปตตา ภกข นมนเตตวา สกการ กโรนตา วจรนต. ตตถยา "มย มนโน โมน กโรม, สมณสส โคตมสส สาวกา ภตตคคาทส มหากถ กเถนตา วจรนตต อชฌายส. สตถา ตมตถ สตวา "นาห ภกขเว ตณหภาวมตเตน `มนต วทาม; เอกจเจ ห อชานนตา น กเถนต, เอกจเจ อวสารทตาย, เอกจเจ `มา โน อม อตสยตถ อ เ ชานสต มจเฉเรน; ตสมา น โมนมตเตน มน โหต, ปาปวปสมเนน ปน มน นาม โหตต วตวา อมา คาถา อภาส


"น โมเนน มน โหต มฬหรโป อวททส, โย จ ตลว ปคคยห วรมาทาย ปณฑโต ปาปาน ปรวชเชต, ส มน, เตน โส มน; โย มนาต อโภ โลเก, มน เตน ปวจจตต. ตตถ "น โมเนนาต: กาม ห โมเนยยปฏปทาสงขาเตน มคคาณโมเนน มน นาม โหต, อธ ปน ตณหภาว สนธาย "โมเนนาต วตต. มฬหรโปต: ตจฉรโป. อวททสต: อว . "เอวรโป ห ตณหภโตป มน นาม น โหต; อถวา, โมเนยยมน นาม น โหต, ตจฉสภาโว ปน อ าณ จ โหตต อตโถ. โย จ ตลว ปคคยหาต: ยถา ห ตล คเหตวา โต, อตเรก เจ โหต, หรต, อนก เจ โหต, ปกขปต; เอวเมว โย อตเรก หรนโต วย ปาป หรต ปรวชเชต อนก ปกขปนโต วย กสล ปรปเรต; เอว จ ปน กโรนโต สลสมาธป าวมตตวมตต- าณทสสนสงขาต วร อตตมเมว อาทาย ปาปาน อกสลกมมาน ปรวชเชต. ส มนต: โส มน นามาต อตโถ. เตน โส มนต: "กสมา ปน โส มนต เจ; ย เหฏา วตตการณ, เตน โส มนต อตโถ. โย มนาต อโภ โลเกต: โย ปคคโล อมสม ขนธาทโลเก ตล อาโรเปตวา มนนโต วย "อเม อชฌตตกา ขนธา, อเม พาหราตอาทนา นเยน อเม อโภ อตเถ มนาต. มน เตน ปวจจตต: เตน การเณน `มนต ปวจจต เอวาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ตตถยวตถ.


๙. อรยพาลสกวตถ. (๒๐๑) "น เตน อรโย โหตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก อรย นาม พาลสก อารพภ กเถส. เอกทวส ห สตถา ตสส โสตาปตตมคคสส อปนสสย ทสวา สาวตถยา อตตรทวารคาเม ปณฑาย จรตวา ภกขสงฆปรวโต ตโต อาคจฉต. ตสม ขเณ โส พาลสโก พลเสน มจเฉ คณหนโต พทธปปมข ภกขสงฆ ทสวา พลสยฏ ฉฑเฑตวา อฏาส. สตถา ตสส อวทเร าเน นวตตตวา โต "ตว กนนาโม, ตว กนาโมต สารปตตตเถราทน นามาน ปจฉ. เตป "อห สารปตโต, อห โมคคลลาโนต อตตโน อตตโน นามาน กถยส. พาลสโก จนเตส "สตถา สพเพส นามาน ปจฉต, มมาป นาม ปจฉสสต ม เต. สตถา ตสส อจฉ ตวา "อปาสก ตว โก นามาต๑ ปจฉตวา, "อห ภนเต อรโย นามาต วตเต, "น อปาสก ตาทโส ปาณาตปาต อรโย นาม โหต, อรโย ปน มหาชนสส อวหสนภาเว โตต วตวา อม คาถมาห "น เตน อรโย โหต เยน ปาณาน หสต; อหสา สพพปาณาน `อรโยต ปวจจตต. ตตถ "อหสาต: อหสเนน. อท วตต โหต "เยน ปาณาน ๑. ส. ย. นาโมต.


หสต, น เตน การเณน อรโย โหต; โย ปน สพพปาณาน ปาณอาทนา อหสเนน เมตตาทภาวนาย ปตฏ ตตตา หสโต อารา โต, อย `อรโยต ปวจจตต อตโถ. เทสนาวสาเน พาลสโก โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. อรยพาลสกวตถ. ๑๐. สมพหลภกขวตถ. (๒๐๒) "น สลพพตมตเตนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สมพหเล สลาทสมปนเน ภกข อารพภ กเถส. เตส กร เอกจจาน เอว อโหส "มย สมปนนสลา, มย ธตงคธรา, มย พหสสตา, มย ปนตเสนาสนวาสโน, มย ฌานลาภโน,๑ น อมหาก อรหตต ทลลภ, อจฉตทวเสเยว อรหตต ปาปณสสามาต. เยป ตตถ อนาคามโน, เตสป เอตทโหส "น อมหาก อทาน อรหตต ทลลภนต. เต สพเพป เอกทวส สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา นสนนา "อป นโข โว๒ ภกขเว ปพพชตกจจ มตถก ปตตนต สตถารา ปฏา เอวมาหส "ภนเต ๑. ส. ย. ฌานาภ ายาลาภโน. ๒. ส. ย. "โวต นตถ.


มย เอวรปา จ เอวรปา จ; ตสมา `อจฉตจฉตกขเณเยว อรหตต ปตต สมตถมหาต จนเตตวา วหรามาต. สตถา เตส วจน สตวา "ภกขเว ภกขนา นาม ปรสทธสลาทมตตเกน วา อนาคามสข- มตตเกน วา `อปปก โน ภวทกขนต ทฏ น วฏฏต, อาสวกขย ปน อปปตวา `สขโตมหต จตต น อปปาเทตพพนต วตวา อมา คาถา อภาส "น สลพพตมตเตน พาหสจเจน วา ปน อถวา สมาธลาเภน ววตตสยเนน วา `ผสาม เนกขมมสข อปถชชนเสวต' ภกข วสสาสมาปาท อปปตโต อาสวกขยนต. ตตถ "สลพพตมตเตนาต: จตปารสทธสลมตเตน วา เตรสธตงคคณมตเตน วา. พาหสจเจน วาต: ตณณ ปฏกาน อคคหตมตเตน วา. สมาธลาเภนาต: อฏสมาปตตลาเภน วา. เนกขมมสขนต: อนาคามสข. ตสมา `อนาคามสข ผสามต เอตตกมตเตน วา. อปถชชนเสวตนต: ปถชชเนห อเสวต อรเยห เสวตเมว. ภกขต: เตส อ ตรมาลปนโต อาห. วสสาสมาปาทต: วสสาส น อาปชเชยย. อท วตต โหต "ภกข อมนา สมปนนสลาทภาวมตตเกเนว `มยห ภโว อปปโก ปรตตโกต อาสวกขยสงขาต อรหตต อปปตโต หตวา ภกข นาม วสสาส น อาปชเชยย; ยถา ห อปปมตตโกป คโถ ทคคนโธ, เอว อปปมตตโกป ภโว ทกโขต.


เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตเต ปตฏหส. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. สมพหลภกขวตถ. ธมมฏวคควณณนา นฏ ตา. เอกนวสตโม วคโค. ๒๐. มคควคควณณนา


๑. ป จสตภกขวตถ. (๒๐๓) "มคคานฏงคโกต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ป จสเต ภกข อารพภ กเถส. เต กร สตถร ชนปทจารก จรตวา ปน สาวตถมาคเต อปฏานสาลาย นสทตวา "อสกคามโต อสกคามสส มคโคq สโม, อสกคามสส มคโค วสโม, สสกขโร, อสกขโรตอาทนา นเยน อตตนา๑ วจรตมคค อารพภ มคคกถ กเถสส. สตถา เตส อรหตตสส อปนสสย ทสวา ต าน อาคนตวา ป ตตาสเน นสนโน "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา "อมาย นามาต วตเต, "ภกขเว อย พาหรกมคโค, ภกขนา นาม อรยมคเค กมม กาต วฏฏต, เอว กโรนโต ภกข สพพทกขา ปมจจตต วตวา อมา คาถา อภาส "มคคานฏงคโก เสฏโ สจจาน จตโร ปทา, วราโค เสฏโ ธมมาน ทปทาน จ จกขมา; เอเสว มคโค นตถ โ ทสสนสส วสทธยา, เอต ห ตมเห ปฏปชชถ มารเสนปปโมหน,๒ ๑. ม. ส. ย. อตตโน. ๒. ม. ส. ย. มารสเสต ปโมหน.


เอต ห ตมเห ปฏปนนา ทกขสสนต กรสสถ; อกขาโต โว๑ มยา มคโค อ าย สลลสตถน ตมเหห กจจ อาตปป, อกขาตาโร ตถาคตา, ปฏปนนา ปโมกขนต ฌายโน มารพนธนาต. ตตถ "มคคานฏงคโกต: ชงฆมคคาทโย วา โหนต ทวาสฏ ทฏ คตมคคา วา, สพเพสป มคคาน สมมาทฏ อาทห อฏห องเคห มจฉาทฏ อาทน อฏนน ปหานกโร๒ นโรธมารมมณ กตวา จตสป สจเจส ทกขปรชานนาทกจจ สาธยมาโน อฏงคโก มคโค เสฏโ อตตโม. สจจาน จตโร ปทาต: "สจจ ภเณ, น กชเฌยยาต อาคต วจสจจ วา โหต "สจโจ พราหมโณ, สจโจ ขตตโยตอาทเภท สมมตสจจ วา "อทเมว สจจ, โมฆม นต๓ ทฏ สจจ วา "ทกข อรยสจจนตอาทเภท ปรมตถสจจ วา, สพเพสป อเมส สจจาน ปรชานตพพตเถน ปหาตพพตเถน สจฉกาตพพตเถน ภาเวตพพตเถน เอกปปฏเวธนตเถน จ ตถปปฏเวธนตเถน จ "ทกข อรยสจจนตอาทโย จตโร ปทา เสฏา นาม. วราโค เสฏโ ธมมานนต: "ยาวตา ภกขเว ธมมา สงขตา วา อสงขตา วา, วราโค เตส [ธมมาน] อคคมกขายตต๔ วจนโต สพพธมมาน นพพานสงขาโต วราโค เสฏโ. ทปทาน จ จกขมาต: สพเพสป เทวมนสสาทเภทาน ทวปทาน ป จห จกขห ๑. ส. ย. เว. ๒. ม. ส. ย. ปหาน กโรนโต. ๓. อง. ทสก. ๒๔/๒๑๐. ๔. ข. อต. ๒๕/๒๙๘.


จกขมา ตถาคโตว เสฏโ. จสทโท สมปณฑนตโถ อรปธมเม สมปณเฑต; ตสมา อรปธมมานป ตถาคโต เสฏโ อตตโม. ทสสนสส วสทธยาต: มคคผลทสสนวสทธตถ โย มยา "เสฏโต วตโต, เอเสว มคโค; นตถ โ. เอต หต: ตสมา ตมเห เอตเมว ปฏปชชถ. มารเสนปปโมหนนต: เอต ห "มารโมหน มารว จนนต วจจต. ทกขสสาต สกลสสาป วฏฏทกขสส อนต ปรจเฉท กรสสถาต อตโถ. สลลสตถนนต: ราคสลลาทน สตถน นมมถน อพพาหณ เอต มคค มยา วนา อนสสวาทห อตตปจจกขโต ตวาว อย มคโค อกขาโต, อทาน ตมเหห กเลสาน อาตาปเนน "อาตปปนต สงข คต ตสส อธคมตถาย| สมมปปธานวรย กจจ กรณย, เกวล ห อกขาตาโร ตถาคตา; ตสมา เตห อกขาตวเสน เย ปฏปนนา ทวห ฌาเนห ฌายโน, เต เตภมกวฏฏสงขาตา มารพนธนา ปโมกขนตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตเต ปตฏหส. สมปตตานป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. ป จสตภกขวตถ.


๒. อปร ป จสตภกขวตถ. (๒๐๔) "สพเพ สงขาราต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ป จสเต ภกข อารพภ กเถส. เต กร สตถ สนตเก กมมฏาน คเหตวา อร เ ฆเฏนตาป วายมนตาป อรหตต อปปตวา "วเสเสตวา กมมฏาน อคคณหสสามาต สตถ สนตก อคมส. สตถา "กนน โข อเมส สปปายนต วมสนโต "อเม กสสปพทธกาเล วสตวสสหสสาน อนจจลกขเณ อนย ชส: ตสมา อนจจลกขเณเนว เตส เอก คาถ เทเสต วฏฏตต จนเตตวา "ภกขเว กามภวาทส สพเพป สงขารา หตวา อภาวตเถน อนจจา เอวาต อม คาถมาห "สพเพ สงขารา อนจจาต ยทา ป าย ปสสต, อถ นพพนทต ทกเข, เอส มคโค วสทธยาต. ตตถ สพเพ สงขาราต: "กามภวาทส อปปนนา ขนธา ตตถ ตตเถว นรชฌนโต อนจจาต ยทา วปสสนาป าย ปสสต, อถ อมสม ขนธปรหรณทกเข นพพนทต, นพพนทนโต ทกขปรชานนาทวเสน สจจาน ปฏวชฌต. เอส มคโค วสทธยาต: วสทธตถาย โวทานตถาย เอส มคโคต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตเต ปตฏหส. สมปตตปรสายป สาตถกา เทสนา อโหสต. อปร ป จสตภกขวตถ.


ทตยคาถายป เอวรปเมว วตถ. ตทา ห ภควา เตส ภกขน ทกขลกขเณ กตาภโยคภาว ตวา "ภกขเว สพเพป ขนธา ปฏปฬนตเถน ทกขา เอวาต วตวา อม คาถมาห "สพเพ สงขารา ทกขาต ยทา ป าย ปสสต, อถ นพพนทต ทกเข, เอส มคโค วสทธยาต. ตตถ "ทกขาต: ปฏปฬนตเถน ทกขา. เสส ปรมสทสเมว. ตตยคาถายป เอเสว นโย. เกวล ห เอตถ ภควา เตส ภกขน ปพเพ อนตตลกขเณ อนยตตภาว ตวา "ภกขเว สพเพป ขนธา อวสวตตนตเถน อนตตา เอวาต วตวา อม คาถมาห "สพเพ ธมมา อนตตาต ยทา ป าย ปสสต, อถ นพพนทต ทกเข, เอส มคโค วสทธยาต. ตตถ "สพเพ ธมมาต: ป จกขนธาเอว อธปเปตา. อนตตาต: "มา ชรนต มา มยนตต วเส วตเตต น สกกาต อวสวตตนตเถน อนตตา ส า อสสามกา อนสสราต อตโถ. เสส ปรมสทสเมวาต.


๓. ปธานกมมกตสสตเถรวตถ. (๒๐๕) "อฏานกาลมหต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ปธานกมมกตสสตเถร อารพภ กเถส. สาวตถวาสโน กร ป จสตา กลปตตา สตถ สนตเก ปพพชตวา กมมฏาน คเหตวา อร อคมส. เตส เอโก ตตเถว โอหย. อวเสสา อร เ สมณธมม กโรนตา อรหตต ปตวา "ปฏลทธคณ สตถ อาโรเจสสามาต ปน สาวตถ อคมส. เต สาวตถโต โยชนมตเต เอกสม คามเก ปณฑาย จรนเต ทสวา เอโก อปาสโก ยาคภตตาทห ปฏมาเนตวา อนโมทน สตวา ปนทวสตถาย นมนเตส. เต ตทเหว สาวตถ คนตวา ปตตจวร ปฏสาเมตวา สายณหสมเย สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา นสทส. สตถา เตห สทธ อตวย ตฏ ปเวทยมาโน ปฏสนถารมกาส. อถ เนส ตตถ โอหโน๑ สหายภกข จนเตส "สตถ อเมห สทธ ปฏสนถาร กโรนตสส มข นปปโหต, มยห ปน มคคผลาภาเวน มยา สทธ น กเถต, อชเชว อรหตต ปตวา สตถาร มยา สทธ กถาเปสสามต. เตป ภกข "มย อาคมนมคเค เอเกน อปาสเกน สวาตนาย นมนตตา ปาโตว ตตถ คมสสามาต สตถาร อปโลเกสส. อถ เนส สหายภกข สพพรตต จงกมนโต นททาวเสน จงกมนโกฏย เอกสม ปาสาณผลเก ปต. อรฏ ๑. ย. โอหโต.


ภชช. โส มหาสทเทน วรว. ตสส เต สหายกา ภกข สทท ส ชานตวา อโต จโต จ อปธาวส. เตส ทป ชาเลตวา ตสส กตตพพกจจ กโรนตานเยว อรโณ อฏห. เต ต คาม คนต โอกาส น ลภส. อถ เน สตถา อาห "ก ภกขเว ภกขาจารคาม น คมตถาต. เต "อาม ภนเตต ต ปวตต อาโรเจสส. สตถา "น ภกขเว เอส อทาเนว ตมหาก ลาภนตราย กโรต, ปพเพป อกาสเยวาต วตวา เตห ยาจโต อตต อาหรตวา "โย ปพเพ กรณยาน ปจฉา โส กาตมจฉต, วรณกฏ ภ โชว๑ ส ปจฉา อนตปปตต ชาตก๒ วตถาเรส. ตทา กร เต ภกข ป จสตา มาณวกา อเหสส, กสตมาณวโก อย ภกข อโหส, อาจรโย ปน ตถาคโตว อโหสต. สตถา อม ธมมเทสน อาหรตวา "ภกขเว โย ห อฏานกาเล อฏาน น กโรต อวสนนสงกปโป โหต กสโต, โส ฌานาทเภท วเสส นาธคจฉตต วตวา อม คาถมาหค "อฏานกาลมห อนฏหาโน ยวา พล อาลสย อเปโต สสนนสงกปปมโน กสโต ป าย มคค อลโส น วนทตต. ตตถ "อนฏหาโนต: อนฏหนโต: อวายมนโต. ยวา พลต: ปมโยพพเน โต พลสมปนโนป หตวา. อาลสย ๑. ม. ส. ย. วรณกฏภ โชว. ๒. วรณชาตก. ข. ชา. เอก. ๒๗/๒๓. ตทฏกถา. ๒/๑๑๙.


อเปโตต: อลสภาว อเปโต โหต ภตวา ภตวา สยต. สสนน- สงกปปมโนต: ตห มจฉาวตกเกห สฏ อวสนนสงกปปจตโต. กสโตต: นพพรโย. อลโสต: โส มหาอลโส ป าย ทฏพพ อรยมคค อปสสนโต น วนทต น ลภตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ปธานกมมกตสสตเถรวตถ. ๔. สกรเปตวตถ. (๒๐๖) "วาจานรกขต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต สกรเปต อารพภ กเถส. เอกสม ห๑ ทวเส มหาโมคคลลานตเถโร ลกขณตเถเรน สทธ คชฌกฏา โอโรหนโต เอกสม ปเทเส สต กตวา "โก น โข อาวโส เหต สตสส ปาตกมมายาต๒ ลกขณตเถเรน ปฏโ "อกาโล อาวโส อมสส ป หสส, สตถ สนตเก ม ปจเฉยยาสต วตวา ลกขณตเถเรน สทธเยว ราชคเห ปณฑาย จรตวา ปณฑปาตปฏกกนโต เวฬวน คนตวา๓ สตถาร วนทตวา นสท. อถ น ลกขณตเถโร ตมตถ ปจฉ. โส อาห "อาวโส อห เอก เปต อททส, ตสส ตคาวตปปมาณ สรร, ต มนสสสรรสทส, สส ปน สกรสส วย, ตสส มเข นงคฏ ชาต, ตโต ปฬวา ๑. ส. โส กร เอกทวส. ๒. ส. ย. ปาตกมเม. ๓. ส. ย. อาคนตวา


ปคฆรนต; สวาห `น เม เอวรโป สตโต ทฏปพโพต ต ทสวา สต ปาตวากาสนต. สตถา "จกขภตา วต ภกขเว มม สาวกา วหรนตต วตวา "อหมเปต สตต โพธมณเฑเยว อททส, `เย ปน เม น สททเหยยย, เตส อหตาย อสสาต ปเรส อนกมปาย น กเถส, อทาน[๑] โมคคลลาน สกข ลภตวา กเถม, สจจ ภกขเว โมคคลลาโน อาหาต. ต สตวา ภกข สตถาร ปจฉส "ก ปน ภนเต ตสส ปพพกมมนต. สตถา "เตนห ภกขเว สณาถาต อตต อาหรตวา ตสส ปพพกมม กเถส: กสสปพทธกาเล กเรกสม คามกาวาเส เทว เถรา สมคควาส วสส. เตส เอโก สฏ วสโส, เอโก เอกนสฏ วสโส. โส อตรสส ปตตจวรมาทาย วจร, สามเณโร วย สพพ วตตปฏวตต อกาส. เตส เอกมาตกจฉย วตถภาตน๒ วย สมคควาส วสนตาน วสนฏาน เอโก ธมมกถโก อาคม. ตทา จ ธมมสสวนทวโส โหต. เถรา ต สงคณหตวา "ธมมกถ โน กเถห สปปรสาต อาหส. โส ธมมกถ กเถส. เถรา "ธมมกถโก โน ลทโธต ตฏจตตา ปนทวเส ตมาทาย ธรคาม ปณฑาย ปวสตวา ตตถ กตภตตกจจา "อาวโส หยโย ตฏานโต๓ โถก ธมมกถ กเถหต มนสสาน ธมม กถาเปสส. มนสสา ธมมกถ สตวา ปนทวสตถายป นมนตยส. เอว สมนตา ภกขาจารคาเมส เทว เทว ทวเส ตมาทาย ปณฑาย จรส. ธมมกถโก จนเตส "อเม เทว อตมทกา, มยา อโภเปเต ๑. ส. ย. เอตถนตเร `เมต อตถ. ๒. ม. ส. ย. วตถภาตน. ๓. ม. กถตฏานโต ว.


ปลาเปตวา อมสม วหาเร วสต วฏฏตต. โส สาย เถรปฏาน คนตวา ภกขน๑ อฏาย คตกาเล นวตตตวา มหาเถร อปสงกมตวา "ภนเต ก จ วตตพพ อตถต วตวา, "กเถห อาวโสต วตเต, โถก จนเตตวา "ภนเต กถา นาม มหาสาวชชาต วตวา อกเถตวาว ปกกาม. อนเถรสสาป สนตก คนตวา ตเถว อกาส. โส ทตยทวเส ตเถว กตวา, ตตยทวเส เตส อตวย โกตหเล อปปนเน, มหาเถร อปสงกมตวา "ภนเต ก จ วตตพพ อตถ, ตมหาก ปน สนตเก วตต น วสหามต วตวา, เถเรน "โหต อาวโส, กเถหต นปปฬโต อาห "ก ปน ภนเต อนเถโร ตมเหห สทธ วสภาโคต. "สปปรส ก นาเมต กเถส, มย เอกมาตกจฉย วตถปตตา วย, อมเหส เอเกน ลทธ อตเรนาป ลทธเมว โหต, มยา เอตสส เอตตก กาล อคโณ ทฏปพโพ นตถต. "เอว ภนเตต. "อาม อาวโสต. "ภนเต ม อนเถโร เอวมาห `สปปรส ตว กลปตโต, `อย มหาเถโร ลชช เปสโลต เอเตน สทธ สมโภค กโรนโต อปปรกขตวา กเรยยาสต, เอวเมส ม อาคตทวสโต ปฏาย วเทตต. มหาเถโร ต สตวาว กทธมานโส ทณฑาภหต กลาลภาชน วย ภชช. อตโรป อฏาย อนเถรสส สนตก คนตวา ตเถว อโวจ. โสป ตเถว ภชช. เตส ก จาป เอตตก กาล เอโกป วส ปณฑาย ปวฏปพโพ นาม นตถ, ปนทวเส ปน วส ปณฑาย ปวสตวา, อนเถโร ปเรตร อาคนตวา ๑. "ตตถ เทวเยว เถรา วสสต ปพเพ ทสสต วย อโหส.


อปฏานสาลาย อฏาส, มหาเถโร ปจฉา อคมาส.๑ ต ทสวา อนเถโร จนเตส "ก น โข อมสส ปตตจวร ปฏคคเหตพพ อทาห โนต. โส "นทาน ปฏคคเหสสามต จนเตตวาป "โหต, น มยา เอวรป กตปพพ, มยา อตตโน วตต หาเปต น วฏฏตต จตต มทก กตวา เถร อปสงกมตวา "ภนเต ปตตจวร เทถาตโ อาห. อตโร "คจฉ ทพพนต, น ตว มม ปตตจวร ปฏคคเหต ยตตรโปต อจฉร ปหรตวา, เตน "อาม ภนเต, อหป `ตมหาก ปตตจวร น ปฏคคเหสสามต จนเตสนต วตเต, "อาวโส นวก ก ตว จนเตส `มม อมสม วหาเร โกจ สงโค อตถต อาห. อตโรป "ตมเห ปน ภนเต กเมว ม ถ `มม อมสม วหาเร โกจ สงโค อตถต, เอโส โว วหาโรต วตวา ปตตจวรมาทาย นกขม. อตโรป นกขม. เต เอกมคเคนาป อคนตวา, เอโก ปจฉมทวาเรน มคค คณห, เอโก ปรตถมทวาเรน. ธมมกถโก "ภนเต มา เอว กโรถ, มา เอว กโรถาต วตวา "ตฏาวโสต วตเต, นวตต. โส ปนทวเส ธรคาม ปวฏโ, มนสเสห "ภนเต ภทนตา กหนต วตเต, "อาวโส มา ปจฉถ, ตมหาก กลปกา หยโย กลห กตวา นกขมส, อห ยาจนโตป นวตเตต นาสกขนต อาห. เตส พาลา ตณห อเหสส, ปณฑตา ปน "อมเหห เอตตก กาล ภทนตาน ก จ ขลต นาม น ทฏปพพ, เตส ภย อปปชชมาน อม นสสาย อปปนน ภวสสตต โทมนสสปปตตา ๑. อาคจฉต ยตตตร.


อเหสส. เตป เถรา คตฏาเน จตตสข นาม น ลภส. มหาเถโร จนเตส "อโห นวกสส ภกขโน ภารย กมม กต, มหตต ทฏ นาม อาคนตกภกข อาห `มหาเถเรน สทธ สมโภค มา อกาสต. อตโรป จนเตส "อโห มหาเถรสส ภารย กมม กต, มหตต ทฏ นาม อาคนตกภกข อาห `อมนา สทธ สมโภค มา อกาสต. เตส เนว สชฌาโย น มนสกาโร อโหส. เต วสสสตจจเยน ปจฉมทสาย เอก วหาร อคมส. เตส เอกเมว เสนาสน ปาปณ. มหาเถเร ปวสตวา ม จเก นสนเน, อตโรป ปาวส. มหาเถโร ต ทสวาว ส ชานตวา อสสน สนธาเรต นาสกข. อตโรป มหาเถร ส ชานตวา อสสปณเณห เนตเตห "กเถม น โข มา กเถมต จนเตตวา "น ต สทเธยยรปนต เถร วนทตวา อาห "ภนเต อห เอตตก กาล ตมหาก ปตตจวร คเหตวา วจร,^ อป น เม กายทวาราทส ตมเหห ก จ อสารปป ทฏปพพนต. "น ทฏปพพ อาวโสต. "อถ กสมา ธมมกถก อโวจตถ `มา เอเตน สทธ สมโภค อกาสต. "นาห อาวโส เอว กเถม, ตยา กร มม อนตเร เอว วตตนต. "อหป ภนเต น วทามต. เต ตสม ขเณ "เตน อมเห ภนทตกาเมน เอว วตต ภวสสตต ตวา อ ม อจจย เทสยส. เต วสสสต จตตสสาท อลภนตา ต ทวส สมคคา หตวา "อายาม, ต ตโต วหารา นกกฑฒสสามาต ปกกมตวา อนปพเพน ต วหาร อคมส. ธมมกถโกป เถเร ทสวา ปตตจวร ปฏคคเหต อปค ฉ. เถรา


"น ตว อมสม วหาเร วสต ยตตรโปต อจฉร ปหรส. โส สณาต อสกโกนโต ตาวเทว นกขมตวา ปลาย. อถ น วสต วสส สหสสาน กโต สมณธมโม สนธาเรต นาสกข. ตโต จวตวา อวจมห นพพตโต เอก พทธนตร ปจตวา อทาน คชฌกเฏ วตตปปกาเรน อตตภาเวน ทกข อนโภต. สตถา อท ตสส ปพพกมม อาหรตวา "ภกขเว ภกขนา นาม กายาทห อปสนตรเปน ภวตพพนต วตวา อม คาถมาห "วาจานรกข มนสา สสวโต กาเยน จ อกสล น กยรา เอเต ตโย กมมปเถ วโสธเย อาราธเย มคคมสปปเวทตนต. ตสสตโถ "จตนน วจทจจรตาน วชชเนน วาจานรกข, อภชฌาทน อนปปาทเนน มนสา สฏ สวโต, ปาณาตปาตาทโย ปชหนโต กาเยน จ อกสล น กยรา, เอว๑ เอเต ตโย กมมปเถ วโสธเย; เอว วโสเธนโต ห สลกขนธาทน เอสเกห พทธาทห อสห ปเวทต อฏงคก มคค อาราเธยยาต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. สกรเปตวตถ. ๑. ส. ย. "เอวนต นตถ.


๕. โป ลตเถรวตถ. (๒๐๗) "โยคา เวต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต โป ล นาม เถร อารพภ กเถส. โส กร สตตนน พทธาน สาสเน เตปฏโก ป จนน ภกขสตาน ธมม วาเจส. สตถา จนเตส "อมสส ภกขโน `อตตโน ทกขนสสรณ กรสสามต จตตป นตถ, สเวเชสสาม นนต. ตโต ปฏาย ต เถร อตตโน อปฏาน อาคตกาเล "เอห ตจฉโป ล, นสท ตจฉโป ล, ยาห ตจฉโป ลาต วเทต, อฏาย คตกาเลป "ตจฉโป โล คโตต วเทต. โส จนเตส "อห สาฏกถาน ตณ ปฏกาน ธาเรม, ป จนน ภกขสตาน อฏารส มหาคเณ ธมม วาเจม, อถ จ ปน ม สตถา อภกขณ `ตจฉโป ลาต วเทต, อทธา ม สตถา ฌานาทน อภาเวน เอว วเทตต. โส อปปนนสเวโค "อร อทาน ปวสตวา สมณธมม กรสสามต สยเมว ปตตจวร สวทหตวา ปจจสกาเล สพพปจฉา ธมม อคคณหตวา๑ นกขมนเตน ภกขนา สทธ นกขม. ปรเวเณ นสทตวา สชฌายนตา ต "อาจรโยต น สลลกเขสส. โส วส โยชนสต คนตวา, เอกสม อร าวาเส ตส ภกข วสนต, เต อปสงกมตวา สงฆตเถร วนทตวา "ภนเต อวสสโย เม โหถาต อาห. "อาวโส ตว ธมมกถโก, อมเหห นาม ต นสสาย ก จ ๑. ส. ย. ปคคณหตวา.


ชานตพพ ภเวยย, กสมา เอว วเทสต. "มา ภนเต เอว กโรถ, อวสสโย เม โหถาต. เต ปน สพเพ ขณาสวาว. อถ น มหาเถโร "อมสส อคคห นสสาย มาโน อตถเยวาต อนเถรสส สนตก ปหณ. โสป ต ตเถวาห. อมนา นหาเรน สพเพป ต เปเสนตา ทวาฏาเน นสทตวา สจกมม กโรนตสส สพพนวกสส สตตวสสก- สามเณรสส สนตก ปหณส. เอวมสส มาน นหรส. โส นหตมาโน สามเณรสส สนตเก อ ชล ปคคเหตวา "อวสสโย เม โหห สปปรสาต อาห. "อโห อาจรย ก นาเมต กเถถ, ตมเห มหลลกา พหสสตา, ตมหาก สนตเก มยา ก จ การณ ชานตพพ ภเวยยาต. "มา เอว กร สปปรส, โหหเยว เม อวสสโยต. "ภนเต สเจ โอวาทกขมา ภวสสถ, ภวสสาม โว อวสสโยต. "โหม สปปรส, อห `อคค ปวสาต วตเต, อคคป ปวสสสาม เอวาต. อถ น โส อวทเร เอก สร ทสเสตวา "ภนเต ยถา นวตถปารตาว อม สร ปวสถาต อาห. โส หสส มหคฆาน ทปฏฏจวราน นวตถปารตภาว ตวาป "โอวาทกขโม น โข โนต วมสนโต เอวมาห. เถโรป เอกวจเนเนว โอตร. อถ น จวรกณณาน เตมนกาเล "เอถ ภนเตต วตวา, เอกวจเนเนว อาคนตวา ต อาห "ภนเต เอกสม วมมเก ฉ ฉททาน, ตตถ เอเกน ฉทเทน โคธา อนโต ปวฏา, ต คณหตกาโม อตราน ป จ ฉททาน ถเกตวา ฉฏ ภนทตวา ปวฏจฉทเทเนว คณหาต;


เอว ตมเหป ฉทวารเกส อารมมเณส๑ เสสาน ป จ ทวาราน ปธาย มโนทวาเร กมม ปฏเปถาต. พหสสตสส ภกขโน เอตตเกเนว ปทปชชลน วย อโหส. โส "เอตตกเมว โหต สปปรสาต กรชกาเย าณ โอตาเรตวา สมณธมม อารภ. สตถา วสโยชนสต มตถเก นสนโนว ต ภกข โอโลเกตวา "ยเถวาย ภกข ภรป โ; เอวเมว เตน อตตาน ปตฏาเปต วฏฏตต จนเตตวา เตน สทธ กเถนโต วย โอภาส ผรตวา อม คาถมาห "โยคา เว ชายเต ภร, อโยคา ภรสงขโย,' เอต เทวธาปถ ตวา ภวาย วภวาย จ ตถตตาน นเวเสยย; ยถา ภร ปวฑฒตต. ตตถ "โยคาต: อฏตตสาย อารมมเณส โยนโส มนสการา. ภรต: ปวสมาย วตถตาย ป าเยต นาม. สงขโยต: วนาโส. เอต เทวธาปถนต: เอต โยค จ อโยค จ. ภวาย วภวาย จาต: วฑฒยา จ อวฑฒยา จ. ตถตตานนต: ยถา อย ภรสงขาตา ป า ปวฑฒต; เอว อตตาน นเวเสยยาต อตโถ. คาถาวสาเน โป ลตเถโร อรหตเต ปตฏหต. โป ลตเถรวตถ. ๑. "ฉส ทวาเรสต ภวตพพ.


๖. มหลลกตเถรวตถ. (๒๐๘) "วน ฉนทถาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สมพหเล มหลลเก ภกข อารพภ กเถส. เต กร คหกาเล สาวตถย กฏมพกา อฑฒา มหทธนา อ ม สหายกา เอกโต ป าน กโรนตา สตถ ธมมเทสน สตวา "มย มหลลกา, ก โน ฆราวาเสนาต สตถาร ปพพชช ยาจตวา ปพพชส, มหลลกภาเวน ปน ธมม ปรยาปณต อสกโกนตา วหารปรยนเต ปณณสาล กาเรตวา เอกโต วสส, ปณฑาย จรนตาป เยภยเยน ปตตทารสเสว เคห คนตวา ภ ชส. เตส เอกสส ปราณทตยกา มธรปาณกา นาม. สา เตส สพเพสป อปการกา อโหส; ตสมา สพเพป อตตนา ลทธ อาหาร คเหตวา ตสสาเอว เคเห นสทตวา ภ ชนต. สาป เนส ยถาสนนหต สปพย ชน เทต. สา อ ตเรน อาพาเธน ผฏา กาลมกาส. อถ เต มหลลกตเถรา สหายกตเถรสส ปณณสาลาย สนนปตตวา อ ม ควาส คเหตวา "มธรหตถรสา อปาสกา กาลกตาต วลปนตา โรทส, ภกขห จ สมนตโต อปธาวตวา "กมท อาวโสต ปฏา "ภนเต สหายสส โน ปราณทตยกา กาลกตา, สา อมหาก อตวย อปการกา, อทาน กโต ตถารป ลภสสาม, อมนา การเณน โรทามาต อาหส. ภกข ธมมสภาย กถ สมฏาเปสส. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต


ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพเปเต, ตสสา กากโยนย นพพตตตวา สมททตเร จรมานาย สมททอมยา สมทท ปเวเสตวา มารตาย, กากา หตวา โรทตวา ปรเทวตวา, `ต นหรสสามาต มขตณฑเกห มหาสมทท อสส จนตา กลมสต วตวา อตต อาหรตวา "อป น หนกา สนตา, มข จ ปรสสสต, โอรมาม น ปาเรม, ปรเตว มโหทธต อม กากชาตก๑ วตถาเรตวา เต ภกข อามนเตตวา "ภกขเว ราคโทสโมหวน นสสาย ตมเหห อท ทกข ปตต, ต วน ฉนทต วฏฏต, เอว นททกขา ภวสสถาต วตวา อมา คาถา อภาส "วน ฉนทถ มา รกข, วนโต ชายเต ภย, เฉตวา วน วนฏ จ นพพนา โหถ ภกขโว; ยาว ห วนฏโ น ฉชชต อณมตโตป นรสส นารส ปฏพทธมโนว ตาว โส วจโฉ ขรปโกว มาตรต. ตตถ "มา รกขนต: สตถารา ห "วน ฉนทถาต วตเต, เตส อจรปปพพชตาน "สตถา อมเห วาสอาทน คเหตวา วน ฉนทาเปตต รกข ฉนทตกามตาจตต๒ อปปชชต; อถ เน "มยา ราคาทกเลสวน สนธาเยต วตต, น รกเขต ปฏเสเธนโต "มา ๑. กากชาตก. ข. ชา. เอก. ๒๗/๔๒. ตทฏกถา. ๒/๓๙๓. ๒. ม. ส. ย. "จตตนต นตถ.


รกขนต อาห. วนโตต: ยถา ปกตวนโต สหาทภย ชายต; เอว ชาตอาทภยป กเลสวนโต ชายตต อตโถ. วน วนฏ จาต เอตถ มหนตา รกขา วน นาม, ขททกา ตสม วเน ตา วนฏา นาม; ปพพปปตตกา รกขา วา วน นาม, อปราปรปปตตกา วนฏา นาม; เอวเมว มหนตมหนตา ภวกฑฒนกา กเลสา วน นาม, ปวตตย วปากทายกา วนฏา นาม; ปพพปปตตกา วา วน นาม, อปราปรปปตตกา วนฏา นาม. ต ปน อภยป จตตถมคคาเณน ฉนทตพพ, เตนาห "เฉตวา วน วนฏ จาต. นพพนา โหถาต: นกกเลสา โหถ. ยาว ห วนฏโต: ยาว เอส อณมตโตป กเลสวนฏโ นรสส นารส น ฉชชต; ตาว โส ขรปโก วจโฉ มาตร วย ปฏพทธมโน ลคคจตโต ว โหตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต มหลลกตเถรา โสตาปตตผเล ปตฏหส. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. มหลลกตเถรวตถ. ๗. สารปตตตเถรสสสทธวหารกวตถ.๑ (๒๐๙) "อจฉนทาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สารปตตตเถรสส สทธวหารก อารพภ กเถส. เอโก กร สวณณการกปตโต อภรโป เถรสส สนตเก ๑. ม. ส. ย. สวณณการตเถรสส วตถ.


ปพพช. เถโร "ตรณาน ราโค อสสนโน โหตต จนเตตวา ตสส ราคปฏฆาตาย อสภกมมฏาน อทาส. ตสส ปน ต อสปปาย; ตสมา อร ปวสตวา เตมาส วายมนโต จตเตกคคตามตตป อลภตวา ปน เถรสส สนตก อาคนตวา, เถเรน "อปฏ ต เต อาวโส กมมฏานนต วตเต, ต ปวตต อาโรเจส. อถสส เถโร "กมมฏาน น สมปชชตต โวสาน อาปชชต น วฏฏตต วตวา ปน ตเทว กมมฏาน สาธก กเถตวา อทาส. โส ทตยวาเรป ก จ วเสส นพพตเตต อสกโกนโต อาคนตวา เถรสส อาโรเจส.[๑] เถโรป สการณ สอปม กตวา ตเทว กมมฏาน อาจกข. โส ปนป อาคนตวา กมมฏานสส อสมปชชนภาว กเถส. เถโร จนเตส "การโก ภกข อตตน วชชมาเน กามฉนทาทโย `วชชมานาต อวชชมาเน `อวชชมานาต จ ชานาต; อย จาป ภกข การโก โน อการโก, ปฏปนโน โน อปปฏปนโน; อห ปเนตสส อชฌาสย น ชานาม, พทธเวเนยโย เอโส ภวสสตต ต อาทาย สายณหสมเย สตถาร อปสงกมตวา "อย ภนเต มม สทธวหารโก, อมสส มยา อมนา การเณน อท นาม กมมฏาน ทนนนต สพพ ต ปวตต อาโรเจส. อถ น สตถา "อาสยานสยาณ นาเมต ปารมโย ปเรตวา ทสสหสสโลกธาต อนนาเทตวา สพพ ต ปตตาน พทธานเยว โหตต วตวา "กตรกลา น โข เอส ปพพชโตต อาวชชนโต ๑. ม. ส. ย. เอตถนตเร "อถสสาต อตถ.


"สวณณการกลาต ตวา อตเต อตตภาเว โอโลเกนโต ตสส สวณณการกเลเยว ปฏปาฏยา นพพตตาน ป จ อตตภาวสตาน ทสวา "อมนา ทหเรน ทฆรตต สวณณการกมม กโรนเตน `กณณการปปผปทมปปผาทน กรสสามต รตตสวณณเมว สมปรวตตต, อมสส อสภปฏกลกมมฏาน น วฏฏต, มนาปเมวสส กมมฏานสปปายนต จนเตตวา "สารปตต ตยา กมมฏาน ทตวา จตตาโร มาเส กลมต ภกข อชช ปจฉาภตเตเยว อรหตต ปตต๔ ปสสสสส, คจฉ ตวนต เถร อยโยเชตวา อทธยา จกกมตต สวณณปทม มาเปตวา ปตเตห เจว นาเฬน จ อทกพนทน ม จนต วย กตวา "หนท ภกข อม ปทม อาทาย วหารปจจนเต วาลกราสมห เปตวา สมมขฏาเน ปลลงเกน นสทตวา `โลหตก โลหตกนต ปรกมม กโรหต อทาส. ตสส สตถ หตถโต ปทม คณหนตสเสว จตต ปสท. โส วหารปจจนต คนตวา วาลก อสสาเปตวา, ตตถ ปทมนาฬ ปเวเสตวา สมมเข ปลลงเกน นสนโน "โลหตก โลหตกนต ปรกมม อารภ. อถสส ต ขณเยว นวรณาน วกขมภส, อปจารชฌาน อปปชช. ตทนนตร ปมชฌาน นพพตเตตวา ป จหากาเรห วสภาว ปาเปตวา ยถานสนโนว ทตยชฌานาทน ปตวา วสภเต จตตถชฌาเน ฌานกฬ กฬนโต นสท. สตถา ตสส ฌานาน อปปนนภาว ตวา "สกขสสต น โข เอส อตตโน ธมมตาย อตตร วเสส นพพตเตตนต โอโลเกนโต "น สกขสสตต ตวา "ต ปทม มลายตต อธฏห. ต หตเถห


มททตปทม วย มลายนต กาฬวณณ อโหส. โส ฌานา วฏาย ต โอโลเกตวา "ก น โข อท ปทม ชราย ปหฏ ป ายต, อนปาทนนเกป เอว ชราย อภภยยมาเน, อปาทนนเก กถา นาม นตถ, อทป ห ชรา อภภวสสตต อนจจลกขณ ปสส. ตสม ปน ทฏเ, ทกขลกขณ อนตตลกขณ จ ทฏเมว โหต. ตสส ตโย ภวา อาทตตา วย กณเ พทธกณป วย จ ขายส. ตสม ขเณ ตสส อวทเร กมารกา เอก สร โอตรตวา กมทาน ภ ชตวา ถเล ราส กโรนต. โส ถเล จ ชเล จ กมทาน โอโลเกส. อถสส ชเล กมทาน อภรปาน อทก ปคฆรนตาน วย อปฏหส, อตราน อคคคเคส ปรมลาตาน. โส "อนปาทนนก ชรา เอว ปหรต, อปาทนนก ก น ปหรสสตต สฏ ตร อนจจลกขณาทน อททส. สตถา "ปากฏภต อทาน อมสส ภกขโน กมมฏานนต ตวา คนธกฏย นสนนโกว โอภาส ม จ. โส ตสส มข ปหร. อถสส "กนน โข เอตนต โอโลเกนตสส, สตถา อาคนตวา สมมเข โต วย อโหส. โส อฏาย อ ชล ปคคณห. อถสส สตถา สปปาย สลลกเขตวา อม คาถมาห "อจฉนท สเนหมตตโน กมท สารทกว ปาณนา สนตมคคเมว พรหย, นพพาน สคเตน เทสตนต.


ตตถ "อจฉนทาต: อรหตตมคเคน ฉนท. สารทกนต: สรทกาเล นพพตต. สนตมคคนต: นพพานคาม อฏงคก มคค. พรหยาต: วฑฒย. นพพานนต นพพาน ห สคเตน เทสต; ตสมา ตสส มคค ภาเวหต อตโถ. เทสนาวสาเน โส ภกข อรหตเต ปตฏหต. สารปตตตเถรสสสทธวหารกวตถ. ๘. มหาธนวาณชวตถ. (๒๑๐) "อธ วสสนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต มหาธนวาณช นาม อารพภ กเถส. โส กร พาราณสโต กสมภรตตาน วตถาน ป จ สกฏสตาน ปเรตวา วณชชาย สาวตถ อาคโต. โส นทตร ปตวา "เสว นท อตตรสสามต ตตเถว สกฏาน โมเจตวา วส. รตต มหาเมโฆ อฏหตวา วสส. นท สตตาห อทกสส ปรา อฏาส. นคเรป สตตาห นกขตต กฬส. กสมภรตเตห กจจ นตถ. วาณโช จนเตส "อห ทรมาคโต, สเจ ปน คมสสาม, ปป โจ ภวสสต, อเธว วสส จ เหมนต จ คมห จ มม กมม กโรนโต วสตวา อมาน วกกณสสามต. สตถา นคเร ปณฑาย จรนโต ตสส จตต ตวา สต ปาตกรตวา อานนทตเถเรน สตการณ ปฏโ อาห "ทฏโ เต อานนท มหาธนวาณโชต. "อาม ภนเตต. "โส อตตโน


ชวตนตราย อชานตวา อม สวจฉร อเธว วสตวา ภณฑ วกกณต จตต อกาสต. "ก ปนสส ภนเต อนตราโย ภวสสตต. สตถา "อาม อานนท สตตาหเมว ชวตวา โส มจจมเข ปตฏหสสตต วตวา อมา คาถา อภาส "อชเชว กจจ อาตปป, โก ช า `มรณ สเว,' น ห โน สงครนเตน มหาเสเนน มจจนา; เอว วหาร อาตาป อโหรตตมตนทต ต เว `ภทเทกรตโตต สนโต อาจกขเต มนต. "คจฉามสส ภนเต อาโรเจสสามต. "วสสฏโ คจฉ อานนทาต. เถโร สกฏฏาน๑ คนตวา ภกขาย จร. วาณโช เถร อาหาเรน ปฏมาเนส. อถ น เถโร อาห "กตตก กาล อธ วสสสสต. "ภนเต อห ทรโต อาคโต, สเจ ปน คมสสาม, ปป โจ ภวสสต; อม สวจฉร อธ วสตวา ภณฑ วกกณตวา คมสสามต. "อปาสก ทชชาโน ชวตนตราโย, อปปมาท กาต วฏฏตต. "ก ปน ภนเต อนตราโย ภวสสตต. "อาม อปาสก, สตตาหเมว เต ชวต ปวตตสสตต. โส สวคคมานโส หตวา พทธปปมข ภกขสงฆ นมนเตตวา สตตาห มหาทาน ทตวา อนโมทนตถาย ปตต คณห. อถสส สตถา อนโมทน กโรนโต "อปาสก ปณฑเตน นาม `อเธว วสสาทน วสสสาม, อท จท จ กมม ปโยเชสสามต จนเตต น วฏฏต, อตตโน[๒] ชวตนตรายเมว ๑. ส. ย. สกฏาวาร. ๒. ส. ย. เอตถนตเร "ปนาต อตถ.


จนเตต วฏฏตต วตวา อม คาถมาห "อธ วสส วสสสาม อธ เหมนตคมหส' อต พาโล วจนเตต อนตราย น พชฌตต. ตตถ "อธ วสสนต: อมสม าเน อท จท จ กมม กโรนโต จาตมมาส วสส วสสสาม. เหมนตคมหสต: "เหมนตคมเหสป จตตาโร๑ มาเส อท จท จ กมม กโรนโต อเธว วสสสามต เอว ทฏธมมกสมปรายก อตถ อชานนโต พาโล วจนเตต. อนตรายนต: "อสกสม นาม กาเล วา เทเส วา วเย วา มรสสามต อตตโน ชวตนตราย น พชฌตต. เทสนาวสาเน โส วาณโช โสตาปตตผเล ปตฏห, สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหส. วาณโชป สตถาร อนคนตวา นวตตตวา "สสโรโค วย เม อปปนโนต สยเน นปชช, ตถานปนโนว กาล กตวา ตสตวมาเน นพพตตต. มหาธนวาณชวตถ. ๑. อาเมณฑเตน ภวตพพ.


๙. กสาโคตมวตถ. (๒๑๑) "ต ปตตปสสมมตตนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต กสาโคตม อารพภ กเถส. วตถ สหสสวคเค "โย จ วสสสต ชเว อปสส อมต ปท, เอกาห ชวต เสยโย ปสสโต อมต ปทนต คาถาวณณนาย วตถาเรตวา กถต. ตทา ห สตถา "กสาโคตม ลทธา เต เอกจฉรมตตา สทธตถกาต อาห. "น ลทธา ภนเต, สกลคาเม ชวนเตห มตกาว พหตราต. อถ น สตถา "ตว `มเมว ปตโต มโตต สลลกเขส, ธวธมโม เอส สพพสตตาน, มจจราชา ห สพพสตเต อปรปณณชฌาสเยเอว มโหโฆ วย ปรกฑฒมาโน อปายสมทเท ปกขปตต วตวา ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "ต ปตตปสสมมตต พยาสตตมนส นร สตต คาม มโหโฆว มจจ อาทาย คจฉตต. ตตถ "ต ปตตปสสมมตตนต: ต รปพลาทสมปนเน ปตเต จ ปส จ ลภตวา "มม ปตตา อภรปา พลสมปนนา ปณฑตา สพพกจจสมตถา, มม โคโณ อภรโป อโรโค มหาภารสโห, มม คาว พหขราต เอว ปตเตห จ ปสห จ สมมตต ปมตต นร. พยาสตตมนสนต: หร สวณณาทส วา ปตตจวราทส วา


ก จเทว ลภตวา ตโต อตตรตร ปตถนตาย อาสตตมานส. จกขว เยยาทส อารมมเณส วตตปปกาเรส วา ปรกขาเรส ย ย ลทธ โหต ตตถ ตตเถว ลคคนตาย พยาสตตมานส วา. สตต คามนต: นทท อปคต สตตนกาย. มโหโฆวาต: ยถา เอวรป คาม คมภรวตถโต มหนโต มหานทโอโฆ อนตมโส สนขป อเสเสตวา สพพ อาทาย คจฉต; เอว วตตปปการ นร มจจ อาทาย คจฉตต อตโถ. เทสนาวสาเน กสาโคตม โสตาปตตผเล ปตฏห, สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. กสาโคตมวตถ. ๑๐. ปฏาจาราวตถ. (๒๑๒) "น สนต ปตตาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ปฏาจาร อารพภ กเถส. วตถ สหสสวคเค "โย จ วสสสต ชเว อปสส อทยพพย, เอกาห ชวต เสยโย ปสสโต อทยพพยนต คาถาวณณนาย วตถาเรตวา กถต. ตทา ห สตถา ปฏาจาร ตนภตโสก ตวา "ปฏาจาเร ปตตาทโย นาม ปรโลก คจฉนตสส


ตาณ วา เลน๑ วา ภวต น สกโกนต; ตสมา วชชมานาป เต น สนตเยว; ปณฑเตน ปน สล วโสเธตวา อตตโน นพพานคามมคคเมว โสเธต วฏฏตต วตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "น สนต ปตตา ตาณาย, น ปตา, นป พนธวา, อนตเกนาธปนนสส นตถ าตส ตาณตา' เอตมตถวส ตวา ปณฑโต สลสวโต นพพานคมน มคค ขปปเมว วโสธเยต. ตตถ "ตาณายาต: ตาณภาวาย ปตฏานตถาย. พนธวาต: ปตเต จ มาตาปตโร จ เปตวา อวเสสา าตสหชชา. อนตเกนาธปนนสสาต: มรเณน อภภตสส. ปวตตย ห ปตตาทโย อนนปานาททาเนน เจว อปปนนกจจนตถรเณน จ ตาณ หตวาป มรณกาเล เกนจ อปาเยน มรณ ปฏพาหต อสมตถตาย ตาณตถาย เลนตถาย น สนต นาม; เตเนว วตต "นตถ าตส ตาณตาต. เอตมตถวสนต: เอต เตส อ ม สส ตาณ ภวต อสมตถ- ภาวสงขาต การณ ชานตวา ปณฑโต จตปารสทธสเลน สวโต รกขโต โคปโต หตวา นพพานคมน อฏงคก มคค สฆ สฆ วโสเธยยาต อตโถ. ๑. ส. เลน วา สรณ. ย. สรณ วา เลน วา.


เทสนาวสาเน ปฏาจารา โสตาปตตผเล ปตฏห, อ เป พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ปฏาจาราวตถ. มคควคควณณนานฏ ตา. วสตโม วคโค.


๒๑. ปกณณกวคควณณนา ๑. อตตโนปพพกมมวตถ. (๒๑๓) "มตตาสขปรจจาคาต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต อตตโน ปพพกมม อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย เวสาล อทธา อโหส ผตา พหชนา อากณณมนสสา. ตตถ ห วาเรน รชช กโรนตาน ขตตยานเยว สตตสตาธกาน สตต สหสสาน สตต จ ขตตยา อเหสส. เตส วสนตถาย ตตตกาเยว ปาสาทา, ตตตกาเนว กฏาคาราน; อยยาเน วหารตถาย ตตตกาเยว อารามา จ โปกขรณโย จ อเหสส. สา อปเรน สมเยน ทพภกขา อโหส ทสสสสา. ตตถ ฉาตกโทเสน ปม ทคคตมนสสา กาลมกส. เตส ตตถ ตตถ ฉฑฑตาน กณปาน คนเธน อมนสสา นคร ปวสส. อมนสสปททเวน พหตรา กาลมกส. เตส กณปคนธปฏกลตาย สตตาน อหวาตกโรโค อปปชช. เอว "ทพภกขภย อมนสสภย โรคภยนต ตณ ภยาน อปปชชส. นครวาสโน สนนปตตวา ราชาน อาหส "มหาราช อมสม นคเร ตณ ภยาน อปปนนาน, อโต ปพเพ ยาว สตตมา ราชปรวฏฏา เอวรป ภย นาม น อปปนนปพพ; ธมมกราชน ห กาเล เอวรป ภย น อปปชชตต. ราชา สณาคาเร สพเพส


สนนปาต กาเรตวา "สเจ เม อธมมกภาโว อตถ, ต วจนถาต อาห. เวสาลวาสโน สพพ ปเวณ วจนนตา ร โ ก จ โทส อทสวา "มหาราช นตถ เต โทโสต วตวา "กถนน โข อท อมหาก ภย วปสม คจเฉยยาต มนตยส. ตตถ เอกจเจห "พลกมเมน อายาจนาย มงคลกรยายาต วตเต, สพพมป ต วธ กตวา ปฏพาหต นาสกขส. อ เ เอวมาหส "ฉ สตถาโร มหานภาวา, เตส อธาคตมตเตส, ภย วปสเมยยาต. อปเร "สมมาสมพทโธ โลเก อปปนโน, โส ห ภควา สพพสตตหตาย ธมม เทเสส มหทธโก มหานภาโว; ตสม อธาคเต, อมาน ภยาน วปสม คจเฉยยนต อาหส. เตส วจน สพเพป อภนนทตวา "กห น โข โส ภควา เอตรห วหรตต อาหส. ตทา ปน สตถา อปกฏาย วสสปนายกาย ร โ พมพสารสส ปฏ ทตวา เวฬวเน วหรต. เตน จ สมเยน พมพสารสส สมาคเม พมพสาเรน สทธ โสตาปตตผล ปตโต มหาล นาม ลจฉว ตสส ปรสาย สนตเก นสนโน โหต. เวสาลวาสโน มหนต ปณณาการ สชเชตวา "ราชาน พมพสาร ส าเปตวา สตถาร อธ อาเนถาต มหาล เจว ลจฉว ปโรหตปตต จ ปหณส. เต คนตวา ร โ ปณณาการ ทตวา ต ปวตต นเวเทตวา "มหาราช สตถาร อมหาก นคร เปเสถาต ยาจส. ราชา "ตมเหว ชานาถาต น สมปฏจฉ. เต ภควนต อปสงกมตวา วนทตวา ยาจส "ภนเต เวสาลย ตณ ภยาน อปปนนาน, ตาน, ตมเหส คเตส, วปสเมสสนต,


เอถ ภนเต, คจฉามาต. สตถา เตส วจน สตวา อาวชชนโต "เวสาลย รตนสตเต๑ วตเต, สารกขา จกกวาฬาน โกฏสตสหสส ผรสสต, สตตปรโยสาเน จตราสตยา ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย ภวสสต, ตาน ภยาน วปสมสสนตต ตวา เตส วจน สมปฏจฉ. ราชา พมพสาโร "สตถา๒ กร เวสาลคมน สมปฏจฉตนต สตวา นคเร โฆสน กาเรตวา สตถาร อปสงกมตวา "ก ภนเต เวสาลคมน สมปฏจฉตนต ปจฉตวา, "อาม มหาราชาต วตเต, "เตนห ภนเต อาคเมถ, ตาว มคค ปฏยาเทสสามต วตวา ราชคหสส จ คงคาย จ อนตเร ป จโยชนภม สม กาเรตวา โยชเน โยชเน วหาร ปฏยาเทตวา สตถ คมนกาล อาโรเจส. อถ สตถา ป จห ภกขสเตห สทธ มคค ปฏปชช. ราชา โยชนนตเร โยชนนตเร ชนนกมตเต๓ โอธนา ป จวณณาน ปปผาน โอกราเปตวา ธชปตากกททลอาทน อสสาเปตวา ภควโต ฉตตาตฉตต กตวา เทว เสตจฉตตาน เอเกกสส ภกขโน เอกเมก เสตจฉตต อปธาเรตวา สปรวาโร ปปผคนธาทห ปช กโรนโต สตถาร เอเกกสม วหาเร วสาเปตวา มหาทานาน ทตวา ป จห ทวเสห คงคาตร ปาเปตวา ตตถ นาว อลงกโรนโต เวสาลกาน สาสน เปเสส "มคค ปฏยาเทตวา สตถ ปจจคคมน กโรนตต. เต "ทวคณ ปช กรสสามาต เวสาลยา จ คงคาย จ อนตเร ตโยชนภม สม กาเรตวา ภควโต จตห เสตจฉตเตห เอเกกสส ๑. ธ. ข. ๒๕/๕. ส. ข. ๒๕/๓๖๗. ๒. สตถาราต ยตตตร ฯ ๓. ส. ย. ชนนมตเตน.


ภกขโน ทวห ทวห เสตจฉตเตห ฉตตาตฉตตาน สชเชตวา ปช กรมานา อาคนตวา คงคาย ตเร อฏส. พมพสาโร เทว นาวา สงฆาเฏตวา มณฑป กาเรตวา ปปผทามาทห อลงการาเปตวา สพพรตนมย พทธาสน ป าเปส. ภควา ตสม นสท. ภกขป นาว อภรหตวา ภควนต ปรวาเรตวา นสทส. ราชา อนคจฉนโต คลปปมาณ อทก โอตรตวา "ยาว ภนเต ภควา อาคจฉต, ตาวาห อเธว คงคาตเร วสสสามต วตวา นาว อยโยเชตวา นวตต. สตถา โยชนมตต อทธาน คงคาย คนตวา เวสาลกาน สม ปาปณ. ลจฉวราชาโน สตถาร ปจจคคนตวา คลปปมาณ อทก ปวสตวา นาว ตร อปเนตวา สตถาร นาวาโต โอตารยส. สตถารา อตตรตวา นทตเร อกกนตมตเตเยว, มหาเมโฆ อฏหตวา โปกขรวสส วสส. สพพตถ ชนนกปปมาณอรปปมาณกฏปปมาณาทน อทกาน๑ สนทนตาน สพพกณปาน คงคาย ปเวสยส. ปรสทโธ ภมภาโค อโหส. ลจฉวราชาโน สตถาร โยชเน โยชเน วสาเปตวา มหาทานาน ทตวา ทวคณ ปช กโรนตา ตห ทวเสห เวสาล นยส. สกโก เทวราชา เทวคณปรวโต อคมาส. มเหสกขาน เทวตาน สนนปาเตน อมนสสา เยภยเยน ปลายส. สตถา สาย นครทวาเร ตวา อานนทตเถร อามนเตส "อม อานนท รตนสตต อคคณหตวา ลจฉวกมาเรห สทธ วจรนโต เวสาลย ตณณ ปาการาน อนตเร ปรตต กโรหต. เถโร สตถารา ทนน รตนสตต อคคณหตวา ๑.เอกวจน กาตพพ.


สตถ เสลมยปตเตน อทก อาทาย นครทวาเร โต, ปณธานโต ปฏาย ตถาคตสส "ทส ปารมโย ทส อปปารมโย ทส ปรมตถ- ปารมโยต สมตส ปารมโย ป จ มหาปรจจาเค "โลกตถจรยา าตตถจรยา พทธตถจรยาต ตสโส จรยาโย ปจฉมภเว คพภาวกกนต ชาต อภนกขมน ปธานจรย โพธปลลงเก มารวชย สพพ ตาณปปฏเวธ ธมมจกกปปวตตน นว โลกตตรธมเมต สพเพปเม พทธคเณ อาวชชตวา นคร ปวสตวา ตยามรตต ตส ปาการนตเรส ปรตต กโรนโต วจร. เตน "ยงก จต วตตมตเตเยว, อทธ ขตต อทก อมนสสาน อปร ปต. "ยานธ ภตานต คาถากถนโต ปฏาย รชตวฏสกา วย อทกพนทน อากาเส อคคนตวา คลานาน มนสสาน อปร ปตส. ตาวเทว วปสนตโรคา มนสสา อฏาย เถร ปรวาเรสส. "ยงก จต วตตปทโต ปฏาย ปน อทกผสเตห ผฏา ผฏา ปพเพ อปลายนตา สงการกฏภตตปเทสาทน นสสตา อมนสสา เตน เตน ทวาเรน ปลายส. ทวาราน อโนกาสาน อเหสส. เต โอกาส อลภนตา ปาการ ภนทตวา ปลายส. มหาชโน นครมชเฌ สณาคาร สพพคนเธห อปลมปตวา อปร สวณณตารกาทวจตต วตาน พนธตวา พทธาสน ป าเปตวา สตถาร อาเนส. สตถา ป ตตาสเน นสท. ภกขสงโฆป ลจฉวคโณป สตถาร ปรวาเรตวา นสท. สกโกป เทวราชา เทวคณปรวโต ปฏรเป โอกาเส อฏาส. เถโรป สกลนคร อนวจรตวา วปสนตโรเคน มหาชเนน สทธ อาคนตวา สตถาร วนทตวา


นสท. สตถา ปรส โอโลเกตวา ตเทว รตนสตต อภาส. เทสนาวสาเน จตราสตยา ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย อโหส. เอว "ปนทวเสป ปนทวเสปต สตตาห ตเทว รตนสตต เทเสตวา สพพภยาน วปสนตภาว ตวา ลจฉวคณ อามนเตตวา เวสาลโต นกขม. ลจฉวราชาโน ทวคณ สกการ กโรนตา ปน ตห ทวเสห สตถาร คงคาตร นยส. คงคาย นพพตตา นาคราชาโน จนตยส "มนสสา ตถาคตสส สกการ กโรนต, มย ก น กโรมาต. เต สวณณรชตมณมยา นาวาโย มาเปตวา สวณณรชตมณมเย ปลลงเก ป าเปตวา ป จวณณปทมส ฉนน อทก กตวา "ภนเต อมหากป อนคคห กโรถาต อตตโน อตตโน นาว อภรหณตถาย สตถาร ยาจส. มนสสา จ นาคา จ ตถาคตสส ปช กโรนต. "มย ก น กโรมาต ภมมฏกเทเว อาท กตวา ยาว อกนฏพรหมโลกา สพพเทวตา สกการ กรส. ตตถ นาคา โยชนกาน ฉตตาตฉตตาน อกขปส. เอว เหฏา นาคา ภมตเล มนสสา รกขคจฉปพพตาทส ภมมฏกเทวตา อนตลกเข อากาสฏกเทวตาต นาคภวน อาท กตวา จกกวาฬปรยนเตน ยาว พรหมโลกา ฉตตาตฉตตาน อสสาปตาน อเหสส. ฉตตนตเรส ธชา, ธชนตเรส ปตากา, เตส อนตรนตรา ปปผทามวาสจณณ- ธปาทสกกาโร อโหส. สพพาลงการปฏมณฑตา เทวปตตา ฉณเวส คเหตวา อคโฆสยมานา อากาเส วจรส. ตโยเอว กร สมาคมา มหนตา อเหส "ยมกปาฏหารยสมาคโม เทโวโรหณสมาคโม อย


คงโคโรหณสมาคโมต. ปรตเร พมพสาโรป ลจฉวห กตสกการโต ทวคณ สกการ สชเชตวา ภควโต อาคมน อทกขมาโน อฏาส. สตถา คงคาย อโภส ปสเสส ราชน มหนต ปรจจาค โอโลเกตวา นาคาทน จ อชฌาสย วทตวา เอเกกาย นาวาย ป จป จภกข- สตปรวาร เอเกก นมมตพทธ มาเปส. โส เอเกกสส เสตจฉตตสส เจว กปปรกขสส จ มาลาปปผทามสส จ เหฏา นาคคณปรวโต นสนโน โหต. ภมมฏกเทวตาทสป เอเกกสม โอกาเส สปรวาร เอเกก นมมตพทธ มาเปส. เอว สกลจกกวาฬคพเภ เอกสสเว เอกจฉเณ วย จ ชาเต, นาคาน อนคคห กโรนโต เอก รตนนาว อภรห. ภกขสป เอเกโก เอเกกเมว อภรห. นาคราชาโน พทธปปมข ภกขสงฆ นาคภวน ปเวเสตวา สพพรตต สตถ สนตเก ธมมกถ สตวา ทตยทวเส ทพเพน ขาทนเยน โภชนเยน พทธปปมข ภกขสงฆ ปรวสส. สตถา อนโมทน กตวา นาคภวนา นกขมตวา สกลจกกวาฬเทวตาห ปชยมาโน ป จห นาวสเตห คงคานท อตกกม. ราชา ปจจคคนตวา สตถาร นาวาโต โอตาเรตวา อาคมนกาเล ลจฉวห กตสกการโต ทวคณ สกการ กตวา ปรมนเยเนว ป จห ทวเสห ราชคห อาเนส. ทตยทวเส ภกข ปณฑปาตปฏกกนตา สายณหสมเย ธมมสภาย สนนสนนา กถ สมฏาเปส " อโห พทธาน อานภาโว, อโห สตถร เทวมนสสาน ปสาโท; คงคาย นาม โอรโต จ ปารโต จ อฏโยชนมคเค พทธคเตน ปสาเทน ราชห สมตล


ภม กตวา วาลกา โอกรตวา ชนนมตเตน โอธนา นานาวณณาน ปปผาน สนถตาน, คงคาย อทก นาคานภาเวน ป จวณเณห ปทเมห ส ฉนน, ยาว อกนฏภวนา ฉตตาตฉตตาน อสสาปตาน, สกลจกกวาฬคพภ เอกาลงการ เอกสสว วย จ ชาตนต. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว เอส ปชาสกกาโร มยห พทธานภาเวน นพพตโต, น นาคเทวพรหมานภาเวน, อตเต ปน อปปมตตกปรจจาคานภาเวน นพพตโตต วตวา ภกขห ยาจโต ตมตถ ปกาเสตกาโม อตต อาหร: "อตเต ตกกสลาย สงโข นาม พราหมโณ อโหส. ตสส ปตโต สสโม นาม มาณโว โสฬสวสสทเทสโก. โส เอกทวส ปตร อปสงกมตวา "อจฉามห ตาต พาราณส คนตวา มนเต สชฌายตนต. อถ น ปตา อาห "เตนห ตาต อสโก นาม พราหมโณ มม สหายโก, ตสส สนตก คนตวา อธยสสต. โส "สาธต ปฏสณตวา อนปพเพน พาราณส ปตวา ต พราหมณ อปสงกมตวา ปตรา ปหตภาว อาจกข. อถ น โส "สหายกสส เม ปตโตต สมปฏจฉตวา ปฏปปสสทธทรถ ภททเกน ทวเสน มนเต วาเจต อารภ. โส ลห จ คณหนโต พห จ คณหนโต คหตคคหต จ สวณณภาชเน ปกขตตสหเตลมว อวนสสมาน ธาเรนโต น จรสเสว อาจรยสส มขโต อคคณหตพพ สพพ อคคณหตวา สชฌาย กโรนโต อตตโน อคคหตสปปสส


อาทมชฌเมว ปสสต, โน ปรโยสาน. โส อาจรย อปสงกมตวา "อห อมสส สปปสส อาทมชฌเมว ปสสาม, โน ปรโยสานนต วตวา, อาจรเยน "อหป ตาต น ปสสามต วตเต, "อถ โก อาจรย ปรโยสาน ชานาตต ปจฉตวา, "อเม ตาต อสโย อสปตเน วหรนต, เต ชาเนยยย, เตส สนตก อปสงกมตวา ปจฉสสต อาจรเยน วตเต, ปจเจกพทเธ อปสงกมตวา ปจฉ "ตมเห กร ปรโยสาน ชานาถาต. "อาม ชานามาต. "เตนห เม อาจกขถาต.. "มย อปพพชตสส น อาจกขาม; สเจ เต ปรโยสาเนนตโถ, ปพพชสสต. โส "สาธต สมปฏจฉตวา เตส สนตเก ปพพช. อถสส เต "อท ตาว สกขสสต วตวา "เอว เต นวาเสตพพ, เอว ปารปตพพนตอาทนา นเยน อภสมาจารกวตต อาจกขส. โส ตตถ สกขนโต อปนสสยสมปนนตตา น จรสเสว ปจเจกสมโพธ อภสมพชฌตวา สกลพาราณสนคเร คคนตเล ปณณจนโท วย ปากโฏ ลาภคคยสคคปปตโต อโหส. โส อปปายกสวตตนกสส กมมสส กตตตา น จรสเสว ปรนพพาย. อถสส ปจเจกพทธา จ มหาชโน จ สรรกจจ กตวา ธาตโย คเหตวา นครทวาเร ถป ปตฏาเปสส. สงโขป พราหมโณ "ปตโต เม จร คโต, ปวตตมสส ชานสสามต ต ทฏ กาโม ตกกสลโต นกขมตวา อนปพเพน พาราณส ปตวา มหาชนกาย สนนปตต ทสวา "อทธา อเมส เอโกป เม ปตตสส ปวตต ชานสสตต อปสงกมตวา ปจฉ "สสโม นาม มาณโว อธาคม, อป น


ตสส ปวตต ชานาถาต. "อาม พราหมณ ชานาม, อสกสส นาม พราหมณสส สนตเก ตโย เวเท สชฌายตวา ปพพชตวา ปจเจกโพธ สจฉกตวา ปรนพพาย, อยมสส ถโป ปตฏาปโตต. โส ภม หตเถน ปหรตวา โรทตวา กนทตวา เจตยงคณ คนตวา ตณาน อทธรตวา อตตรสาฏเกน วาลก อาหรตวา เจตยงคเณ อากรตวา กมณฑลทเกน ปรปโผสตวา วนปปเผห ปช กตวา สาฏเกน ปตาก อาโรเปตวา ถปสส อปร อตตโน ฉตต พนธตวา ปกกาม. สตถา อท อตต อาหรตวา "ตทา ภกขเว อห สงโข พราหมโณ อโหส, มยา สสมสส ปจเจกพทธสส เจตยงคเณ ตณาน อทธฏาน, ตสส เม กมมสส นสสนเทน อฏโยชนมคค วหตขาณกณฏก กตวา สทธ สมตล กรส; มยา ตตถ วาลกา โอกณณา, ตสส เม นสสนเทน อฏโยชนมคเค วาลก โอกรส; มยา ตตถ วนกสเมห ปชา กตา, ตสส เม นสสนเทน อฏโยชน- มคเค๑ นานาวณณาน ปปผาน โอกณณาน, เอกโยชนฏาเน คงคาย อทก ป จวณเณห ปทเมห ส ฉนน: มยา ตตถ กมณฑลทเกน ภม ปรปโผสตา, ตสส เม นสสนเทน เวสาลย โปกขรวสส วสส; มยา ตตถ ปตากา อาโรปตา ฉตต จ พทธ, ตสส เม นสสนเทน ยาว อกนฏภวนา ธชปตากจฉตตาตฉตตาทห สกลจกกวาฬคพภ เอกสสว วย ชาต; อต โข ภกขเว เอส ๑. ย. อฏโยชเน มคเค.


ปชาสกกาโร มยห เนว พทธานภาเวน นพพตโต, น นาค- เทวพรหมานภาเวน, อตเต ปน อปปมตตกปรจจาคานภาเวนาต วตวา ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "มตตาสขปรจจาคา ปสเส เจ วปล สข, จเช มตตาสข ธโร สมปสส วปล สขนต. ตตถ "มตตาสขปรจจาคาต: มตตาสขนต ปมาณยตตก ปรตตสข วจจต, ตสส ปรจจาเคน. วปล สขนต: อฬาร สข นพพานสข วจจต, ต เจ ปสเสยยาต อตโถ. อท วตต โหต "เอก ห โภชนปาต สชชาเปตวา ภ ชนตสส มตตาสข นาม อปปชชต, ต ปน ปรจจชตวา อโปสถ วา กโรนตสส ทาน วา เทนตสส วปล อฬาร นพพานสข นาม นพพตตต; ตสมา สเจ เอว ตสส มตตาสขสส ปรจจาคา วปล สข ปสสต, อเถต วปล สข สมมา ปสสนโต ปณฑโต ต มตตาสข จเชยยาต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อตตโนปพพกมมวตถ. ๒. กกกฏณฑขาทกาวตถ. (๒๑๔) "ปรทกขปธาเนนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก กกกฏณฑขาทก อารพภ กเถส.


สาวตถยา กร อวทเร ปณฑร นาม เอโก คาโม, ตตเถโก เกวฏโฏ วสต. โส สาวตถ คจฉนโต อจรวตตเร กจฉปณฑาน ทสวา ตาน อาทาย สาวตถ คนตวา เอกสม เคเห ปจาเปตวา ขาทนโต ตสม๑ เคเห กมารกาย เอก อณฑ อทาส. สา ต ขาทตวา ตโต ปฏาย อ ขาทนย นาม น อจฉ. อถสสา มาตา กกกฏยา วชาตฏานโต เอก อณฑ คเหตวา อทาส. สา ต ขาทตวา รสตณหาย พทธา ตโต ปฏาย สยเมว กกกฏยา อณฑาน คเหตวา ขาท. กกกฏ วชาตกาเล ต อตตโน อณฑาน คเหตวา ขาทนต ทสวา ตาย อปททตา อาฆาต พนธตวา "อโตทาน จตา "ยกขน หตวา"๒ ตว ทารเก ขาทต สมตถา หตวา นพพตเตยยนต ปตถน เปตวา กาล กตวา ตสมเยว เคเห มชชาร หตวา นพพตต. อตราป กาล กตวา ตตเถว กกกฏ หตวา นพพตต. กกกฏ อณฑาน วชาย. มชชาร อาคนตวา ตาน ขาทตวา ทตยป ตตยป ขาทเยว. กกกฏ "ตโย วาเร มม อณฑาน ขาทตวา อทาน ม ขาทตกามาส, อโต จตา สปตตก ต ขาทต ลเภยยนต ปตถน กตวา ตโต จตา ทปน หตวา นพพตต. อตราป กาล กตวา มค หตวา นพพตต. ตสสา วชาตกาเล ทปน อาคนตวา ต สทธ ปตเตห ขาท. เอว ขาทนตา ป จส อตตภาวสเตส อ ม สส ทกข อปปาเทตวา อวสาเน เอกา ยกขน หตวา นพพตต, เอกา สาวตถย กลธตา ๑. ตตถาต ยตตตร. ๒. ปมาทลขเตน ภวตพพ.


หตวา นพพตต. อโต ปร "น ห เวเรน เวรานต คาถาย วตตนเยเนว เวทตพพ. อธ ปน สตถา "เวร ห อเวเรน อปสมมต, โน เวเรนาต วตวา อภนนป ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "ปรทกขปธาเนน โย อตตโน สขมจฉต, เวรสสคคสสฏโ เวรา โส น ปรมจจตต. ตตถ "ปรทกขปธาเนนาต: ปรสม ทกขฏปเนน, ปรทกขปปาทเนนาต อตโถ. เวรสสคคสสฏโต: โส ปคคโล อกโกสนปปจจกโกสนปปหรณปปฏปปหรณาทน วเสน อ ม กเตน เวรสสคเคน สสฏโ. เวรา โส น ปรมจจตต: นจจกาล เวรวเสน ทกขเมว ปาปณาตต อตโถ. เทสนาวสาเน ยกขน สรเณส ปตฏาย ป จ สลาน สมาทยตวา เวรโต มจจ. อตราป โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. กกกฏณฑขาทกาวตถ. ๓. ภททยภกขวตถ. (๒๑๕) "ย ห กจจนต อม ธมมเทสน สตถา ภททย นสสาย ชาตยาวเน วหรนโต ภททเย ภกข อารพภ กเถส. เต กร ปาทกมณฑเน อยยตตา อเหสส. ยถาห? เตน โข


ปน สมเยน ภททยา ภกข อเนกวหต ปาทกมณฑนานโยคมนยตตา วหรนต: ตณปาทก กโรนตป กาเรนตป ม ชปาทก๑ ปพพชปาทก หนตาลปาทก กมพลปาทก กโรนตป กาเรนตป, ร จนต อทเทส ปรปจฉ อธสล อธจตต อธปป นต.๒ ภกข เตส ตถากรณภาว อชฌายตวา สตถ อาโรเจสส. สตถา เต ภกข ครหตวา "ภกขเว ตมเห อ เน กจเจน อาคนตวา อ สมเยว กจเจ อยยตตาต วตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "ย ห กจจ, ตทปวทธ, อกจจ ปน กยรต;๓ อนนฬาน ปมตตาน เตส วฑฒนต อาสวา; เยส จ สสมารทธา นจจ กายคตา สต, อกจจ เต น เสวนต, กจเจ สาตจจการโน; สตาน สมปชานาน อตถ คจฉนต อาสวาต. ตตถ "ย ห กจจนต: ภกขโน ห ปพพชตกาลโต ปฏาย อปรมาณสลกขนธโคปน อร วาโส ธตงค ปรหรณ ภาวนา- รามตาตเอวมาท กจจ นาม. อเมห ปน, ย อตตโน กจจ; ต อปวทธ ฉฑฑต. อกจจนต: ภกขโน ปน ฉตตมณฑน อปาหนมณฑน ปาทกปตตถาลกธมกรกกายพนธนอสพนธนมณฑน อกจจ ๑. ปาลยมปน "ม ชปาทก กโรนตป กาเรนตป ปพพชปาทก กโรนตป กาเรนตป หนตาลปาทก กโรนตป กาเรนตป กมลปาทก กโรนตป กาเรนตป กมพลปาทกนต ทสสนต. . ว. ๒. มหาวคเค ๕/๒๐. ๓. ม. กรยต.


นาม. เยห ต กยรต, เตส มานนฬ อกขปตวา จรเณน อนนฬาน สตโวสสคเคน ปมตตาน จตตาโรป อาสวา วฑฒนตต อตโถ. สสมารทธาต: สปคคหตา. กายคตา สตต: กายานปสสนาภาวนา. อกจจนต: เต เอต ฉตตมณฑนาทก อกจจ น เสวนต น กโรนตต อตโถ. กจเจต: ปพพชตกาลโต ปฏาย กตตพเพ อปรมาณสลกขนธโคปนาทเก กรณเย. สาตจจการโนต: สตต การโน อฏ ตการโน. เตส สตยา อวปปวาเสน สตาน "สาตถกสมปช สปปายสมปช โคจรสมปช อสมโมหสมปช นต จตห สมปช เห สมปชานาน จตตาโรป อาสวา อตถ คจฉนต ปรกขย อภาว คจฉนตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตเต ปตฏหส. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. ภททยภกขวตถ. ๔. ลกณฏกภททยตเถรวตถ. (๒๑๖) "มาตร ปตร หนตวาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ลกณฏกภททยตเถร อารพภ กเถส. เอกทวส ห สมพหลา อาคนตกา ภกข สตถาร ทวาฏาเน นสนน อปสงกมตวา วนทตวา เอกมนต นสทส. ตสม ขเณ


ลกณฏกภททยตเถโร ภควโต อวทเร อตกกมต. สตถา เตส ภกขน จตตวาร ตวา "ปสสถ ภกขเว, อย ภกข มาตาปตโร หนตวา นททกโข หตวา ยาตต วตวา, เตห [ภกขห] "ก น โข สตถา วทตต อ ม มขาน โอโลเกตวา สสย ปกขนเตห "ก นาเมต วทถาต วตเต, เตส ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "มาตร ปตร หนตวา ราชาโน เทว จ ขตตเย รฏ สานจร หนตวา อนโฆ ยาต พราหมโณต. ตตถ "สานจรนต: อายสาธเกน อายตตเกน สหต, เอตถ ห "ตณหา ชเนต ปรสนต วจนโต ตส ภเวส สตตาน ชนนโต ตณหา มาตา นาม. "อห อสกสส นาม ร โ วา ราชมหามตตสส วา ปตโตต ปตร นสสาย อสมมานสส อปปชชนโต อสมมาโน ปตา นาม. โลโก วย ราชาน ยสมา สพพาน ทฏ คตาน เทว สสสตจเฉททฏ โย ภชนต; ตสมา สสสตจเฉททฏ โย เทว ขตตยราชาโน นาม. ทวาทสายตนาน วตถตตเถน รฏสทสตตา รฏ นาม. อายสาธโก อายตตกปรโส วย ต นสสโต นนทราโค อนจโร นาม. อนโฆต: นททกโข. พราหมโณต: ขณาสโว. เอเตส ตณหาทน อรหตตมคค าณาสนา หตตตา ขณาสโว. นททกโข หตวา ยาตต อยเมตถ อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตเต ปตฏหส. ทตยคาถายป วตถ ปรมสทสเมว. ตทาป สตถา


ลกณฏกภททยตเถรเมว อารพภ เตส ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "มาตร ปตร หนตวา ราชาโน เทว จ โสตถเย เวยยคฆป จม หนตวา อนโฆ ยาต พราหมโณต. ตตถ "เทว จ โสตถเยต: เทว จ พราหมเณ. อมสสา ห คาถาย สตถา อตตโน ธมมสสรตาย จ เทสนาวธกสลตาย จ สสสตจเฉททฏ โย เทว พราหมณราชาโน กตวา กเถส. เวยยคฆป จมนต เอตถ พยคฆานจรโต สปปฏภโย ทปปฏปนโน มคโค เวยยคโฆ นาม, วจกจฉานวรณป เตน สทสตาย เวยยคฆ นาม, ต ป จม อสสาต นวรณป จก เวยยคฆป จม นาม. อท จ เวยยคฆป จม อรหตตมคค าณาสนา นสเสส หนตวา อนโฆ ยาต พราหมโณต อยเมตถ อตโถ. เสส ปรมสทสเมวาต. ลกณฏกภททยตเถรวตถ. ๕. ทารสากฏกวตถ. (๒๑๗) "สปปพทธนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต ทารสากฏกสส ปตต อารพภ กเถส. ราชคหสม ห "สมมาทฏ กปตโต จ มจฉาทฏ กปตโต จาต เทว ทารกา อภกขณ คฬกฬ กฬนต. เตส สมมาทฏ กปตโต คฬ ขปมาโน พทธานสสต อาวชชตวา "นโม พทธสสาต


วตวา คฬ ขปต. อตโร ตตถยาน คเณ อททสตวา "นโม อรหนตานนต วตวา ขปต. เตส สมมาทฏ กปตโต ชนาต, อตโร ปราชยต. โส ตสส กรย ทสวา "อย เอว อนสสรตวา เอว วตวา คฬ ขปนโต ม ชนาต, อหป เอวรป กรสสามต พทธานสสตย ปรจยมกาส. อเถกทวส ตสส ปตา สกฏ โยเชตวา ทารน อตถาย คจฉนโต ตป ทารก อาทาย คนตวา อฏวย ทารน สกฏ ปเรตวา อาคจฉนโต พหนคเร สสานสามนเต อทกผาสกฏาเน โคเณ โมเจตวา ภตตวสสคค อกาส. อถสส โคณา สายณหสมเย นคร ปวสนเตน โคคเณน สทธ นครเมว ปวสส. สากฏโกป โคเณ อนพนธนโต นคร ปวสตวา สาย โคเณ ทสวา อาทาย นกขมนโต ทวาร น สมปาปณ. ตสม ห อสมปตเตเยว, ทวาร ปทห. อถสส ปตโต เอกโกว รตตภาเค สกฏสส เหฏา นปชชตวา นทท โอกกม. ราชคห ปน ปกตยาป อมนสสพหล. อย จ สสานสนตเก นปนโน. ตตถ น อมนสสา ปสสส. เอโก สาสนสส ปฏกณฏโก มจฉาทฏ โก, เอโก สมมาทฏ โก. เตส มจฉาทฏ โก อาห "อย โน ภกโข, อม ขาทามาต. อตโร "อล, มา เต รจจต ต นวาเรส. โส เตน นวารยมาโนป ตสส วจน อนาทยตวา ทารก ปาเทส คเหตวา อากฑฒ. โส พทธานสสตปรจตตตา ตสม ขเณ "นโม พทธสสาต อาห. อมนสโส มหาภยภโต ปฏกกมตวา อฏาส. อถ น อตโร "อมเหห อกจจ กต, ทณฑกมมมสส กโรมาต วตวา ต


รกขมาโน อฏาส. มจฉาทฏ โก นคร ปวสตวา ร โ โภชนปาต ปเรตวา โภชน อาหร. อถ น อโภป ตสส มาตาปตโร วย หตวา ต อฏาเปตวา โภเชตวา "อมาน อกขราน ราชาว ปสสต, มา อ โต ต ปวตต ปกาเสตวา ยกขานภาเวน โภชนปาตย อกขราน ฉนทตวา คตา. ปนทวเส "ราชกลโต โจเรห ภาชนภณฑ อวหฏนต โกลาหล กโรนตา ทวาราน ปทหตวา โอโลเกตวา ตตถ อปสสนตา นครา นกขมตวา อโต จโต จ โอโลเกนตา ทารสกเฏ สวณณปาต ทสวา "อย โจโรต ต ทารก คเหตวา ร โ ทสเสสส. ราชา อกขราน ทสวา "กเมต ตาตาต ปจฉ. "นาห เทว ชานาม, มาตาปตโร เม อาคนตวา รตต โภเชตวา รกขมานา อฏส, อห `มาตาปตโร ม รกขนตต นพภโยว นทท อปคโต, เอตตก อห ชานามต อาห. อถสส มาตาปตโรป ต าน อคมส. ราชา ต ปวตต ตวา เต ตโยป ชเน อาทาย สตถ สนตก คนตวา สพพ อาโรเจตวา "กนน โข ภนเต พทธานสสตเยว รกขา โหต อทาห ธมมานสสตอาทโยปต ปจฉ. อถสส สตถา "มหาราช น เกวล พทธานสสตเยว รกขา, เยส ปน ฉพพเธน จตต สภาวต, เตส อ เน รกขาวรเณน วา มนโตสเธห วา กจจ นตถต วตวา ฉฏานาน ทสเสนโต อมา คาถา อภาส "สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกา, เยส ทวา จ รตโต จ นจจ พทธคตา สต.


สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกา, เยส ทวา จ รตโต จ นจจ ธมมคตา สต. สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกา, เยส ทวา จ รตโต จ นจจ สงฆคตา สต. สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกา, เยส ทวา จ รตโต จ นจจ กายคตา สต. สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกา, เยส ทวา จ รตโต จ อหสาย รโต มโน. สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกา, เยส ทวา จ รตโต จ ภาวนาย รโต มโนต. ตตถ "สปปพทธ ปพชฌนตต: พทธคต สต คเหตวา สปนตาเยว ปพชฌนตา สปปพทธ ปพชฌนต นาม. สทา โคตมสาวกาต: โคตมโคตตสส พทธสส สวนนเต ชาตตตา ตสเสว อนสาสนสวนตาย โคตมสาวกา. พทธคตา สตต: เยส๑ "อตป โส ภควาตอาทปปเภเท พทธคเณ อารพภ อปปชชมานา สต นจจกาล อตถ, เต สทาป สปปพทธ ปพชฌนตต อตโถ. ตถา อสกโกนตา ปน เอกทวส ตส กาเลส ทวส กาเลส เอกสมป กาเล พทธานสสต มนสกโรนตา สปปพทธ ปพชฌนตเยว นาม. ธมมคตา สตต "สวากขาโต ภควตา ธมโมตอาทปปเภเท ธมมคเณ อารพภ อปปชชมานา สต. สงฆคตา สตต "สปฏปนโน ๑. ส. ย. `เยสนต นตถ.


ภควโต สาวกสงโฆตอาทปปเภเท สงฆคเณ อารพภ อปปชชมานา สต. กายคตา สตต ทวตตสาการวเสน วา นวสวฏ กาวเสน วา จตธาตววฏานวเสน วา อชฌตตนลกสณาทรปชฌานวเสน วา อปปชชมานา สต. อหสาย รโตต: โส กรณาสหคเตน เจตสา เอก ทส ผรตวา วหรตต๑ เอว วตตาย กรณาภาวนาย รโต. ภาวนายาต: เมตตาภาวนาย. ก จาป ห เหฏา กรณาภาวนาย วตตตตา อธ สพพาป อวเสสา ภาวนา, อธ ปน เมตตาภาวนาว อธปเปตา. เสส ปมคาถาย วตตนเยเนว เวทตพพ. เทสนาวสาเน โส ทารโก มาตาปตห สทธ โสตาปตตผเล ปตฏห. ปจฉา ปน ปพพชตวา สพเพป อรหตต ปาปณส. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. ทารสากฏกวตถ. ๖. วชชปตตกภกขวตถ. (๒๑๘) "ทปปพพชช ทรภรมนต อม ธมมเทสน สตถา เวสาลย นสสาย มหาวเน วหรนโต อ ตร วชชปตตก ภกข อารพภ กเถส, ย สนธาย วตต "อ ตโร วชชปตตโก ภกข เวสาลย วหรต อ ตรสม วนสณเฑ. เตน โข ปน สมเยน เวสาลย ๑. ท. ส. ๙/๓๑๐.


สพพรตต ฉณวาโร โหต. อถโข โส ภกข เวสาลย ตรยตาฬต- วาทตนคโฆสสทท สตวา ปรเทวมาโน ตาย เวลาย อม คาถมาห "เอกกา มย อร เ วหราม อปวทธว วนสม ทารก, เอตาทสกาย รตตยา โก ส ทาน อมเหห ปาปโยต. โส กร วชชรฏเ ราชปตโต วาเรน สมปตต รชช ปหาย ปพพชโต, เวสาลย จาตมมหาราชเกห สทธ เอกาพทธ กตวา สกลนคเร ธชปตากาทห ปฏมณฑเต, โกมทยา ปณณมาย สพพรตต ฉณวาเร วตตมาเน, เภรอาทน ตรยาน ตาฬตาน นคโฆส วณาทน จ วาทตาน สทท สตวา, ยาน เวสาลย สตต ราชสหสสาน สตต ราชสตาน สตต จ ราชาโน, ตตตกาเยว จ เนส อปราชเสนาปตอาทโย, เตส อลงกตปฏยตเตส นกขตตกฬนตถาย วถ โอตณเณส, สฏ หตเถ มหาจงกเม จงกมมาโน คคนมชเฌ ต ปณณจนท ทสวา จงกมโกฏย ผลก นสสาย โต เวนาลงการวรหตตตา วเน ฉฑฑตทารก วย อตตภาว โอโลเกตวา "อตถ น โข อ โ อมเหห ลามกตโรต จนเตนโต ปกตยา อาร กาทคณยตโตป ตสม ขเณ อนภรตยา ปฬโต เอวมาห. โส ตสม วนสณเฑ อธวตถาย เทวตาย "อม ภกข สเวเชสสามต อธปปาเยน "เอกโก ตว อร เ วหรส อปวทธว วนสม ทารก,


ตสส เต พหกา ปหยนต เนรยกา วย สคคคามนนต วตต อม คาถ สตวา ปนทวเส สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา นสท. สตถา ต ปวตต ตวา ฆราวาสสส ทกขต ปกาเสตกาโม ป จ ทกขาน สโมธาเนตวา อม คาถมาห "ทปปพพชช ทรภรม ทราวาสา ฆรา ทกขา ทกโข สมานสวาโส ทกขานปตตทธค; ตสมา น จทธค สยา น จ ทกขานปตโต สยาต. ตตถ ทปปพพชชนต อปป วา มหนต วา โภคกขนธ เจว าตปรวฏฏ จ ปหาย อมสม สาสเน อร ทตวา ปพพชช นาม ทกข. ทรภรมนต: เอว ปพพชเตนาป ภกขาจรยาย ชวตวตต ฆฏนเตน อปรมาณสลกขนธโคปนธมมานธมมปฏปตตปรณวเสน อภรมต ทกข. ทราวาสาต: ยสมา ปน ฆร อาวสนเตน ราชน ราชกจจ อสสราน อสสรกจจ วหตพพ, ปรชโน๑ เจว ธมมกา จ สมณพราหมณา สงคหตพพา, เอว สนเตป, ฆราวาโส ฉททฆโฏ วย มหาสมทโท วย จ ทปปโร; ตสมา ฆรา นาเมเต ทราวาสา ทกขา อาวสต เตเนว การเณน ทกขาต อตโถ. ทกโข สมานสวาโสต: คหโน ห เย ชาตโคตตกลโภเคห ปพพชตา วา สลาจารพาหสจจาทห สมานาป หตวา "โกส ตว, โก อหนตอาทน วตวา อธกรณปปสตา โหนต, เต อสมานา นาม, เตห สทธ ๑. ย. ปรชนา.


สวาโส นาม ทกโขต อตโถ. ทกขานปตตทธคต: เย วฏฏสงขาต อทธาน ปฏปนนตตา อทธค; เต ทกเขน อนปตตาว. ตสมา น จทธคต: ยสมา ทกขานปตตภาโวป ทกโข อทธคภาโวป ทกโข; ตสมา วฏฏสงขาต อทธาน คมนตาย อทธคป น ภเวยย วตตปปกาเรน ทกเขน อนปตโตป น ภเวยยาต อตโถ. เทสนาวสาเน โส ภกข ป จส าเนส ทสสเต ทกเข นพพนทนโต ป โจรมภาคยาน จ ป จทธมภาคยาน จ สโยชนาน ปทาเลตวา อรหตเต ปตฏหต. วชชปตตกภกขวตถ. ๗. จตตคหปตวตถ. (๒๑๙) "สทโธ สเลน สมปนโนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต จตตคหปต อารพภ กเถส. วตถ พาลวคเค "อสนต ภาวมจเฉยยาต คาถาวณณนาย วตถารต. คาถาป ตตเถวาคตา. วตต ห ตตถ "ก ปน ภนเต เอตสส ตมหาก สนตก อาคจฉนตสเสวาย สกกาโร อปปชชต อทาห อ ตถ คจฉนตสสาป อปปชเชยยาต.๑ "อานนท มม สนตก อาคจฉนตสสาป อ ตถ คจฉนตสสาป ตสส ๑. ย. อปปชเชถาต.


อปปชชตเยว, อย ห อปาสโก สทโธ ปสนโน สมปนนสโล, เอวรโป ย ย ปเทส๑ ภชต; ตตถ ตตเถวสส ลาภสกกาโร นพพตตตต วตวา อม คาถมาห "สทโธ สเลน สมปนโน ยโสโภคสมปปโต ย ย ปเทส ภชต; ตตถ ตตเถว ปชโตต. ตตถ "สทโธต: โลกยโลกตตราย สทธาย สมนนาคโต. สเลนาต: "อาคารยสล อนาคารยสลนต๒ ทวธ สล, เตส อธ อาคารยสล๓ อธปเปต, เตน สมนนาคโตต อตโถ. ยโสโภค- สมปปโตต: ยาทโส อนาถปณฑกาทน ป จอปาสกสตปรวาร- สงขาโต อาคารยยโส ตาทเสเนว ยเสน ธนธ าทโก เจว สตตวธอรยธนสงขาโต จ ทวโธ โภโค เตน จ สมนนาคโตต อตโถ. ย ยนต: ปรตถมาทส ทสาส เอวรโป กลปตโต ย ย ปเทส ภชต; ตตถ ตตถ เอวรเปน ลาภสกกาเรน ปชโต ว โหตต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. จตตคหปตวตถ. ๑. ย. ทส. ๒. ย. อคารยสล อนาคารยสลนต. ๓. อนตตานตตทปนาย อนาคารยสลนต ทสสต.


๘. จฬสภททาวตถ. (๒๒๐) "ทเร สนโต ปกาเสนตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อนาถปณฑกสส ธตร จฬสภทท นาม อารพภ กเถส. อนาถปณฑกสส กร ทหรกาลโต ปฏาย อคคนครวาส อคโค นาม เสฏ ปตโต สหายโก อโหส. เต เอกาจรยกเล สปป อคคณหนตา อ ม กตก กรส "อมหาก วยปปตตกาเล ปตตธตาส ชาตาส, โย ปตตสส อตถาย ธตร วาเรต; เตน ตสส ธตา ทาตพพาต. เต อโภป วยปปตตา อตตโน อตตโน นคเร เสฏ ฏาเน ปตฏหส. เอกสม สมเย อคคเสฏ วณชช ปโยเชนโต ป จห สกฏสเตห สาวตถ อคมาส. อนาถปณฑโก อตตโน ธตร จฬสภทท อามนเตตวา "อมม ปตา เต อคคเสฏ นาม อาคโต, ตสส กตตพพกจจ ตว ภาโรต อาณาเปส. สา "สาธต ปฏสสณตวา ตสส อาคตทวสโต ปฏาย สหตเถเนว สปพย ชนาทน สมปาเทต, มาลาคนธวเลปนาทน อภสงขโรต, โภชนกาเล ตสส นหาโนทก ปฏยาทาเปตวา นหานกาลโต ปฏาย สพพกจจาน สาธก กโรต. อคคเสฏ ตสสา อาจารสมปตต ทสวา ปสนนจตโต เอกทวส อนาถปณฑเกน สทธ สขกถาย นสนโน "มย ทหรกาเล เอว นาม กตก กรมหาต สาเรตวา จฬสภทท อตตโน ปตตสสตถาย วาเรส. โส ปน ปกตยา มจฉาทฏ โก; ตสมา ทสพลสส ตมตถ


อาโรเจตวา สตถารา อคคเสฏ โน อปนสสย ทสวา อน าโต, ภรยาย สทธ มนเตตวา ตสส วจน สมปฏจฉตวา ทวส เปตวา, ธตร วสาข ทตวา อยโยเชนโต ธน ชยเสฏ วย มหนต สกการ กตวา สภทท อามนเตตวา "อมม สสสรกเล วสนตยา นาม อนโต อคค พห น นหรตพโพต ธน ชยเสฏ นา วสาขาย ทนนนเยเนว ทส โอวาเท ทตวา อยโยเชนโต "สเจ เม คตฏาเน ธต โทโส อปปชชต, ตมเหห โสเธตพโพต อฏ กฏมพเก ปาฏโภเค คเหตวา, ตสสา อยโยชนทวเส พทธปปมขสส ภกขสงฆสส มหาทาน ทตวา, ปรมภเว ธตรา กตาน สจรตาน ผลวภต โลกสส ปากฏ กตวา ทสเสนโต วย มหนเตน สกกาเรน ธตร อยโยเชส. ตสสา อนปพเพน อคคนคร ปตตกาเล สสสรกเลน สทธ มหาชโน ปจจคคมน อกาส. สาป อตตโน สรวภว ปากฏ กาต วสาขา วย สกลนครสส อตตาน ทสเสนต รเถ ตวา นคร ปวสตวา นาคเรห เปสต ปณณาการ คเหตวา อนรปวเสน เตส เตส เปเสนต สกลนคร อตตโน คเณห เอกพทธ อกาส. มงคลทวสาทส ปนสสา สสสโร อเจลกาน สกการ กโรนโต "อาคนตวา อมหาก สมเณ วนทตต เปเสส. สา ลชชาย นคเค ปสสต อสกโกนต คนต น อจฉต. โส ปนปปน เปเสตวาป ตาย ปฏกขตโต กชฌตวา "นหรถ นนต อาห. สา "น สกกา มม อการเณน โทส อาโรเปตนต กฏมพเก ปกโกสาเปตวา ตมตถ


อาโรเจส. เต ตสสา นทโทสภาว ตวา เสฏ ส าเปสส. โส "อย มม สมเณ `อหรกาต น วนทตต ภรยาย อาโรเจส. สา "กทสา น โข อมสสา สมณา, อตวย เน ปสสตต ต ปกโกสาเปตวา อาห "กทสา สมณา ตยห พาฬห โข เน ปสสส. กสลา กสมาจารา ต เม อกขาห ปจฉตาต. อถสสา สภททา พทธาน เจว พทธสาวกาน จ คเณ ปกาเสนต "สนตนทรยา สนตมานสา สนต เตส คต ต, โอกขตตจกข มตภาณ, ตาทสา สมณา มม. กายกมม สจ เตส, วาจากมม อนาวล, มโนกมม สวสทธ, ตาทสา สมณา มม. วมลา สงขมตตาภา สทธา อนตรพาหรา๑ ปณณา สทเธห ธมเมห, ตาทสา สมณา มม. ลาเภน อนนโต โลโก อลาเภน จ โอนโต, ลาภาลาเภน เอกฏา, ตาทสา สมณา มม. ยเสน อนนโต โลโก อยเสน จ โอนโต, ยสายเสน เอกฏา, ตาทสา สมณา มม. ปสสาย อนนโต โลโก นนทายาป จ โอนโต, สมา นนทาปสสาส, ตาทสา สมณา มม. ๑. สนตรพาหรา [?]


สเขน อนนโต โลโก ทกเขนาป จ โอนโต, อกมปา สขทกเขส, ตาทสา สมณา มมาต- เอวมาทห วจเนห สสส โตเสส. อถ น "สกกา ตว สมเณ อมหากป ทสเสตนต วตวา, "สกกาต วตเต, "เตนห ยถา มย เต ปสสาม; ตถา กโรหต [อาห]. สา "สาธต พทธปปมขสส ภกขสงฆสส มหาทาน สชเชตวา อปรปาสาทตเล ตวา เชตวนาภมข๑ สกกจจ ป จปตฏ เตน วนทตวา พทธคเณ อาวชชตวา คนธวาสปปผธเปห ปช กตวา "ภนเต สวาตนาย พทธปปมข ภกขสงฆ นมนเตม, อมนา เม ส าเณน สตถา นมนตตภาว ชานาตต วตวา สมนปปผาน อฏ มฏ โย อากาเส ขป. ปปผาน คนตวา จตปรสมชเฌ ธมม เทเสนตสส สตถโน อปร มาลาวตาน หตวา อฏส. ตสม ขเณ อนาถปณฑโกป ธมมกถ สตวา สวาตนาย สตถาร นมนเตส. สตถา "อธวตถ มยา คหปต สวาตนาย ภตตนต วตวา, "ภนเต มยา ปเรตร อาคโต นตถ, กสส น โข โว อธวตถนต วตเต, "จฬสภททาย คหปต นมนตโตต วตวา, "นน ภนเต สภททา ทเร วสต อโต วสตโยชนสตมตถเกต วตเต, "อาม คหปต, ทเร วสนตาป ห สปปรสา อภมเข ตา วย ปกาเสนตต วตวา อม คาถมาห ๑. เชตวนาภมขนต ยตตตร.


"ทเร สนโต ปกาเสนต, หมวนโตว ปพพโต; อสนเตตถ น ทสสนต, รตต ขตตา ยถา สราต. ตตถ "สนโตต: ราคาทน สนตตาย พทธาทโย สนโต นาม. อธ ปน ปพพพทเธส กตาธการา อสสนนกสลมลา ภาวตภาวนา สตตา "สนโตต อธปเปตา. ปกาเสนตต: ทเร ตาป พทธาน าณปถ อาคจฉนตา ปากฏา โหนต. หมวนโตวาต: ยถา ห ตโยชนสหสสวตถโต ป จโยชนสตพเพโธ จตราสตยา กฏสหสเสห ปฏมณฑโต หมวนตปพพโต ทเร ตานป อภมเข โต วย ปกาเสต; เอว ปกาเสนตต อตโถ. อสนเตตถาต: ทฏธมมครกา วตณณปรโลกา อามสจกขกา ชวตตถาย ปพพชตา พาลปคคลา อสนโต นาม, เต เอตถ พทธาน ทกขณสส ชานมณฑลสส สนตเก นสนนาป น ทสสนต น ป ายนต. รตต ขตตาต: รตต จตรงคสมนนาคเต อนธกาเร ขตตา สรา วย. ตถารปสส ๑- อปนสสยภตสส ปพพเหตโน อภาเวน น ป ายนตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณส. สกโกป โข เทวราชา "สตถารา จฬสภททาย นมนตน อธวาสตนต ตวา วสสกมมเทวปตต อาณาเปส "ป จ กฏาคารสตาน นมมนตวา เสว พทธปปมข ภกขสงฆ อคคนคร เนหต. โส ปนทวเส ป จสตาน กฏาคาราน นมมนตวา เชตวนทวาเร อฏาส. สตถา อจจนตวา วสทธขณาสวานเยว ป จ สตาน อาทาย สปรวาโร กฏาคาเรส นสทตวา อคคนคร อคมาส. ๑. ส. ตถารปา.


อคคเสฏ ป สปรวาโร สภททาย ทนนนเยน ตถาคตสส อาคมนมคค โอโลเกนโต สตถาร มหนเตน สรวภเวน อาคจฉนต ทสวา ปสนนมนโส หตวา มาลาทห สกการ กโรนโต สมปฏจฉตวา วนทตวา มหาทาน ทตวา ปนปปน นมนเตตวา สตตาห มหาทาน อทาส. สตถาปสส สปปาย สลลกเขตวา ธมม เทเสส. ต อาท กตวา จตราสตยา ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย อโหส. สตถา สภททาย อนคคหณตถ "อเธว โหหต อนรทธตเถร นวตตาเปตวา สาวตถเมว อคมาส. ตโต ปฏาย ต นคร สทธ ปสนน อโหสต. จฬสภททาวตถ. ๙. เอกวหารตเถรวตถ. (๒๒๑) "เอกาสนนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอกวหารตเถร นาม อารพภ กเถส. โส กร เถโร "เอโกว นสทต เอโกว จงกมต เอโกว ตฏตต จตปรสนตเร ปากโฏ อโหส. อถ น ภกข "ภนเต เอวรโป นามาย เถโรต ตถาคตสส อาโรเจสส. สตถา "สาธ สาธต สาธการ ทตวา "ภกขนา นาม ววตเตน ภวตพพนต วเวเก อานสส กเถตวา อม คาถมาห "เอกาสน เอกเสยย เอโก จรมตนทโต เอโก ทมยมตตาน วนนเต รมโต สยาต.


ตตถ "เอกาสน เอกเสยยนต: ภกขสหสสมชเฌป มลกมมฏาน อวชหตวา เตเนว มนสกาเรน นสนนสส อาสน เอกาสน นาม. โลหปาสาทสทเสป จ ปาสาเท ภกขสหสสมชเฌป ป ตเต วจตรปจจตถรณปธาเน มหารเห สยเน สต อปฏเปตวา ทกขเณน ปสเสน มลกมมฏานมนสกาเรน นปนนสส ภกขโน เสยยา เอกเสยยา นาม. เอวรป เอกาสน จ เอกเสยย จ ภเชถาต อตโถ. อตนทโตต: ชงฆพล นสสาย ชวตกปปเนน อกสโต หตวา สพพรยาปเถส เอโกว จรนโตต อตโถ. เอโก ทมยมตตานนต: รตตฏานาทส กมมฏาน อนย ชตวา มคคผลาธคมนวเสน เอกโกว หตวา อตตาน ทเมนโตต อตโถ. วนนเต รมโต สยาต: เอวมตตาน ทเมนโต อตถปรสสททาทห ววตตวนสณเฑเยว อภรโต ภเวยย. น ห สกกา อากณณวหารนา เอว อตตาน ทเมตนต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณส. ตโต ปฏาย มหาชโน เอกวหารเมว ปตเถตต. เอกวหารตเถรวตถ. ปกณณกวคควณณนา นฏ ตา. เอกวสตโม วคโค.


๒๒. นรยวคควณณนา ๑. สนทรปรพพาชกาวตถ. (๒๒๒) "อภตวาทต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สนทรปรพพาชก อารพภ กเถส. "เตน โข ปน สมเยน ภควา สกกโต โหต ครกโต มานโต ปชโตต วตถ วตถารโต อทาเน๑ อาคตเมว. อย ปเนตถ สงเขโป: ภควโต กร ภกขสงฆสส จ ป จนน มหานทน มโหฆสทเส ลาภสกกาเร อปปนเน, หตลาภสกการา อ ตตถยา สรยคคมนกาเล ขชโชปนกา วย นปปภา หตวา เอกโต สนนปตตวา มนตยส "มย สมณสส โคตมสส อปปนนกาลโต ปฏาย หตลาภสกการา, น โน โกจ อตถภาวป ชานาต: เกน น โข สทธ เอกโต หตวา สมณสส โคตมสส อวณณ อปปาเทตวา ลาภสกการมสส อนตรธาเปยยามาต. อถ เนส เอตทโหส "สนทรยา สทธ เอกโต หตวา สกกณสสามาต. เต เอกทวส สนทร ตตถยาราม ปวสตวา วนทตวา ต นาลปส. สา ปนปปน สมลลปนตป ปฏวจน อลภตวา "อป อยยา เกนจ วเห ตาต ปจฉ. "ภคน สมณ โคตม อมเห วเหเตวา ๑. ข. อ. ๒๕/๑๓๗.


หตลาภสกกาเร กตวา วจรนต น ปสสสต. "มยา เอตถ ก กาต วฏฏตต. "ตว โข ภคน อภรปา โสภคคปปตตา สมณสส โคตมสส อยส อาโรเปตวา มหาชน กถ คาหาเปตวา หตลาภสกการ กโรหต. สา "สาธต สมปฏจฉตวา ปกกนตา ตโต ปฏาย มาลาคนธวเลปนกปปรกฏกผลาทน คเหตวา สาย มหาชนสส สตถ ธมมเทสน สตวา นครปปวสนกาเล เชตวนาภมข๑ คจฉต, "กห คจฉสต ปฏา "สมณสส โคตมสส สนตก, อห เตน สทธ เอกคนธกฏย วสามต วตวา อ ตรสม ตตถยาราเม วสตวา ปาโตว เชตวนมคค โอตรตวา นคราภมข๒ คจฉต, "สนทร กห คตาสต ปฏา "สมเณน โคตเมน สทธ เอกคนธกฏย วสตวา ต กเลสรตยา รมาเปตวา อาคตามหต วทต. ตโต ตตถยา กตปาหจจเยน ธตตาน กหาปเณ ทตวา "คจฉถ สนทร มาเรตวา สมณสส โคตมสส คนธกฏสมเป มาลากจวรนตเร นกขปตวา เอถาต วทส. เต ตถา อกส. ตโต ตตถยา "สนทร น ปสสามาต, โกลาหล กตวา ร โ อาโรเจตวา "กห โว อาสงกาต วตตา "อเม ทวเส๓ เชตวเน วสต, ตตรสสา ปวตต น ชานามาต วตวา "เตนห คจฉถ, น วจนถาต ร า อน าตา อตตโน อปฏาเก คเหตวา เชตวน คนตวา วจนนตา มาลากจวรนตเร ต ทสวา ม จก อาโรเปตวา นคร ปวสตวา "สมณสส โคตมสส สาวกา `สตถารา กต ปาปกมม ปฏจฉาเทสสามาต สนทร มาเรตวา ๑. ๒. เชตวนาภมขน, นคราภมขน อต ยตตตร. . ว. ๓. ม. ส. อเมส ทวเสส.


มาลากจวรนตเร นกขปสต ร โ อาโรเจสส. ราชา "เตนห คจฉถ นคร อาหณฑถาต อาห. เต นครวถส "ปสสถ สมณาน สกยปตตยาน กมมนตอาทน วตวา ปน ร โ นเวสนทวาร อคมส. ราชา สนทรยา สรร อามกสสาเน อฏฏก อาโรเปตวา รกขาเปส. สาวตถวาสโน เปตวา อรยสาวเก เสสา เยภยเยน "ปสสถ สมณาน สกยปตตยาน กมมนตอาทน วตวา อนโตนคเรป พหนคเรป อร เสป ภกข อกโกสนตา วจรนต. ภกข ต ปวตต ตถาคตสส อาโรเจสส. สตถา "เตนห ตมเหป เต มนสเส เอว ปฏโจเทถาต วตวา อม คาถมาห "อภตวาท นรย อเปต, โย วาป กตวา `น กโรมจจาห, อโภป เต เปจจ สมา ภวนต นหนกมมา มนชา ปรตถาต. ตตถ "อภตวาทต: ปรสส โทส อทสวาว มสาวาท กตวา ตจเฉน ปร อพภาจกขนโต. กตวาต: โย วา ปน ปาปกมม กตวา "นาห เอต กโรมต อาห. เปจจ สมา ภวนตต: เต อโภป ชนา ปรโลก คนตวา นรย อปคมเนน คตยา สมา ภวนต. คตเยว เนส ปรจฉนนา, อาย ปน เนส น ปรจฉนน; พห ห ปาปกมม กตวา จร นรเย ปจจนต, ปรตต กตวา อปปมตตกเมว กาล: ยสมา ปน เตส อภนนป ลามกเมว กมม, เตน วตต "นหนกมมา มนชา ปรตถาต. ปรตถาต ปทสส ปน


ปรโต เปจจปเทน สมพนโธ. เปจจ ปรตถ อโต คนตวา เต นหนกมมา ปรโลเก สมา ภวนตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ราชา "สนทรยา อ เห มารตภาว ชานาถาต ปรเส อยโยเชส. อถ เต ธตตา เตห กหาปเณห สร ปวนตา อ ม กลห กรส. เอโก เอก อาห "ตว สนทร เอกปปหาเรเนว มาเรตวา มาลากจวรนตเร นกขปตวา ตโต ลทธกหาปเณห สร ปวส, โหตต. ราชปรสา เต ธตเต คเหตวา ร โ ทสเสสส. อถ เน ราชา "ตมเหห สา มารตาต ปจฉ. "อาม เทวาต. "เกน มาราปตาต. "อ ตตถเยห เทวาต. ราชา ตตถเย ปกโกสาเปตวา "คจฉถ ตมเห เอว วทนตา นคร อาหณฑถ `อย สนทร สมณสส โคตมสส อวณณ อาโรเปตกาเมห อมเหห มาราปตา; เนว สมณสส โคตมสส สาวกาน โทโส อตถ, อมหากเอว โทโสต. เต ตถา กรส. พาลมหาชโน ตทา สททห. ตตถยาป ธตตาป ปรสวธทณฑ ปาปณส. ตโต ปฏาย พทธาน สกกาโร มหา อโหสต. สนทรปรพพาชกาวตถ.


๒. ทกขปฬตสตตวตถ.๑ (๒๒๓) "กาสาวกณาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ทจจรตผลานภาเวน ปฬเต สตเต อารพภ กเถส. อายสมา ห มหาโมคคลลาโน ลกขณตเถเรน สทธ คชฌกฏา ปพพตา โอโรหนโต๒ อฏ สงขลกเปตาทน อตตภาเว ทสวา สต กโรนโต ลกขณตเถเรน สตการณ ปฏโ "อกาโล อาวโส อมสส ป หสส, ตถาคตสส สนตเก ม ปจเฉยยาสต วตวา ตถาคตสส สนตเก เถเรน ปฏโ อฏ สงขลกเปตาทน ทฏภาว อาจกขตวา "อธาห อาวโส คชฌกฏา ปพพตา โอโรหนโต อททส ภกข เวหาส คจฉนต, ตสส กาโยป อาทตโต โหตตอาทนา นเยน สทธ ปตตจวรกายพนธนาทห ฑยหมาเน ป จ สหธมมเก อาโรเจส. สตถา เตส๓ กสสปทสพลสส สาสเน ปพพชตวา ปพพชชาย อนรป กาต อสกโกนตาน ปาปภาว อาจกขตวา ตสม ขเณ ตตถ นสนนาน ปาปภกขน ทจจรตกมมสส วปาก ทสเสนโต อม คาถมาห "กาสาวกณา พหโว ปาปธมมา อส ตา, ปาปา ปาเปห กมเมห นรย เต อปปชชเรต. ตตถ กาสาวกณาต: กาสาเวน ปลเว ตกณา. ปาปธมมาต: ลามกธมมา. "อส ตาต: กายาทส มวรหตา. ตถารปา ปาปปคคลา อตตนา กเตห อกสลกมเมห นรเย อปปชชนต, ๑. ม. ทจจรตผลปฬตวตถ. ๒. ส. ย. โอตรนโต. ๓. ส. ย. "เตสนต นตถ.


เต ตตถ ปจตวา ตโต จตา ปกกาวเสเสน เปเตสป เอว ปจจนตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ทกขปฬตสตตวตถ. ๓. วคคมทาตรยภกขวตถ. (๒๒๔) "เสยโย อโยคโฬต อม ธมมเทสน สตถา เวสาลย นสสาย มหาวเน วหรนโต วคคมทาตรเย ภกข อารพภ กเถส. วตถ อตตรมนสสธมมปาราชเก๑ อาคตเมว. ตทา ห สตถา เต ภกข "ก ปน ตมเห ภกขเว อทรสสตถาย คหน อ ม สส อตตรมนสสธมมสส วณณ ภาสตถาต วตวา, เตห "อาม ภนเตต วตเต, เต ภกข อเนกปรยาเยน วครหตวา อม คาถมาห "เสยโย อโยคโฬ ภตโต ตตโต อคคสขปโม, ย เจ ภ เชยย ทสสโล รฏปณฑ อส โตต. ตตถ "ย เจ ภ เชยยาต: ย ทสสโล นสสลปคคโล กายาทห อส โต รฏวาสห สทธาย ทนน รฏปณฑ "สมโณมหต ปฏชานนโต คเหตวา ภ เชยย, ตโต อาทตโต อคควณโณ อโยคโฬ ภตโต เสยโย สนทรตโร. กการณา? ๑. ว. มหาวภงค. ๑/๑๖๗.


ตปปจจยา ห เอโก อตตภาโว ฌาเยยย, ทสสโล ปน สทธาเทยย ภ ชตวา อเนกานป ชาตสตาน นรเย ปจเจยยาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. วคคมทาตรยภกขวตถ. ๔. เขมกเสฏ ปตตวตถ. (๒๒๕) "จตตาร านานต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อนาถปณฑกสส ภาคเนยย เขมก นาม เสฏ ปตต อารพภ กเถส. โส กร อภรโป อโหส. เยภยเยน อตถโย ต ทสวา ราคาภภตา สกภาเวน สณาต นาสกขส. โสป ปรทารกมมาภรโตว อโหส. อถ น รตต ราชปรสา คเหตวา ร โ ทสเสสส. ราชา "มหาเสฏ สส ลชชามต ต ก จ อวตวา วสสชชาเปส. โส ปน เนว วรม. อถ น ทตยป ตตยป ราชปรสา คเหตวา ร โ ทสเสสส. ราชา วสสชชาเปสเยว. มหาเสฏ ต ปวตต สตวา ต อาทาย สตถ สนตก คนตวา ต ปวตต อาโรเจตวา "ภนเต อมสส ธมม เทเสถาต อาห. สตถา ตสส สเวคกถ กเถตวา ปรทารเสวนาย โทส ทสเสนโต อมา คาถา อภาส "จตตาร านาน นโร ปมตโต อาปชชต ปรทารปเสว:


อป ลาภ นนกามเสยย นนท ตตย นรย จตตถ. อป ลาโภ จ, คต จ ปาปกา, ภตสส ภตาย รต จ โถกกา, ราชา จ ทณฑ ครก ปเณต; ตสมา นโร ปรทาร น เสเวต. ตตถ "านานต: ทกขการณาน. ปมตโตต: สตโวสสคเคน สมนนาคโต. อาปชชตต: ปาปณาต. ปรทารปเสวต: ปรสส ทาร อปเสวนโต อปปถจาร. อป ลาภนต: อกสลลาภ. นนกามเสยยนต: ยถา อจฉต; เอว เสยย อลภตวา อนจฉต ปรตตกเมว กาล เสยย ลภต. อป ลาโภ จาต: เอว ตสส อย จ อป ลาโภ เตน จ อป เน นรยสงขาตา ปาปกา คต โหต. รต จ โถกกาต: ยา๑ ตสส ภตสส ภตาย อตถยา สทธ รต, สาป โถกกา ปรตตา โหต. ครกนต: ราชา จ หตถจเฉทาทวเสน ครก ทณฑ ปเณต. ตสมาต: ยสมา ปรทาร เสวนโต เอตาน อป าทน ปาปณาต; ตสมา ปรทาร น เสเวยยาต อตโถ. เทสนาวสาเน เขมโก โสตาปตตผเล ปตฏห. ตโต ปฏาย มหาชโน สข วตนาเมส. "ก ปนสส ปพพกมมนต. "โส กร กสสปพทธกาเล ๑. ส. ย. `ยาต นตถ.


อตตมมลโล หตวา เทว สวณณปตากาน ทสพลสส กา จนถเป อาโรเปตวา ปตถน เปส "เปตวา าตสาโลหตตถโย อวเสสา ม ทสวา รชนตต. อทมสส ปพพกมมนต. เตน ต นพพตตฏาเน ทสวา ปเรส อตถโย สกภาเวน สณาต นาสกขสต. เขมกเสฏ ปตตวตถ. ๕. ทพพจภกขวตถ. (๒๒๖) "กโส ยถาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร ทพพจภกข อารพภ กเถส. เอโก กร ภกข อส จจจ เอก ตณ ฉนทตวา, กกกจเจ อปปนเน, เอก ภกข อปสงกมตวา "อาวโส โย ตณ ฉนทต, ตสส ก โหตต อตตนา กตภาว อาโรเจตวา ปจฉ. อถ น อตโร "ตว ตณสส ฉนนการณา `ก จ โหตต ส กโรส, น เอตถ ก จ โหต, เทเสตวา ปน มจจสต วตวา สยป อโภห หตเถห ตณ ล จตวา อคคเหส. ภกข ต ปวตต สตถ อาโรเจสส. สตถา ต ภกข อเนกปรยาเยน วครหตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "กโส ยถา ทคคหโต หตถเมวานกนตต, สาม ทปปรามฏ นรยายปกฑฒต.


ยงก จ สถล กมม, สงกลฏ จ ย วต, สงกสสร พรหมจรย, น ต โหต มหปผล. กยรา เจ กยราเถน, ทฬหเมน ปรกกเม; สถโล ห ปรพพาโช ภยโย อากรเต รชนต. ตตถ "กโสต: ยงก จ ตขณธาร ตณ อนตมโส ตาลปณณป. ยถา โส กโส เยน ทคคหโต ตสส หตถ อนกนตต ผาเลต; เอวเมว สมณธมมสงขาต สาม ป ขณฑสลาทตาย ทปปรามฏ. นรยายปกฑฒตต: นรเย นพพตตาเปตต อตโถ. สถลนต: โอหยตวา๑ กรเณน สถลคคาห กตวา กต ก จ กมม. สงกลฏนต: เวสยาทเกส อโคจเรส จรเณน สงกลฏ. สงกสสรนต: สงกาห สรตพพ อโปสถกจจาทส อ ตเรน กจเจน สนนปตตป สงฆ ทสวา "อทธา อเม มม จรย ตวา ม อกขปตกามา สนนปตตาต เอว อตตโน อาสงกาห สรต อสสงกต ปรสงกต. น ต โหตต: ต เอวรป สมณธมมสงขาต พรหมจรย ตสส ปคคลสส น มหปผล โหต, ตสส อมหปผลภาเวน ภกขาทายกานปสส น มหปผล โหตต อตโถ. กยรา เจต: ตสมา ย กมม กเรยย, ต กโรเตว. ทฬหเมน ปรกกเมต: ถรกตเมต กตวา อวฏ ตสมาทาโน หตวา เอต กยรา. ปรพพาโชต: สถลคคาเหน กโต ขณฑาทภาวปปตโต สมณธมโม. ภยโยต: อพภนตเร วชชมาน ราครชาท เอวรโป สมณธมโม อปเนต ๑. ม. ส. ย. โอลยตวา.


น สกโกต, อถโข ตสส อปร อปรป ราครชาท อากรตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณส. โสป ภกข สวเร ตวา ปจฉา วปสสน วฑเฒตวา อรหตต ปาปณต. ทพพจภกขวตถ. ๖. อสสาปกตอตถวตถ. (๒๒๗) "อกตนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร อสสาปกต อตถ อารพภ กเถส. ตสสา กร สามโก เอกาย เคหทาสยา สทธ สนถว อกาส. สา อสสาปกตา ต ทาส หตถปาเทส พนธตวา ตสสา กณณนาส ฉนทตวา เอกสม ตจฉคพเภ ปกขปตวา ทวาร ปทหตวา ตสส กมมสส อตตนา กตภาว ปฏจฉาเทต "เอห อยย, วหาร คนตวา ธมม สณสสามาต สามก อาทาย วหาร คนตวา ธมม สณนต นสท. อถสสา อาคนตกา าตกา เคห อาคนตวา ทวาร ววรตวา ต วปปการ ทสวา ทาส โมจยส. สา วหาร คนตวา จตปรสมชเฌ ตมตถ ทสพลสส อาโรเจส. สตถา ตสสา วจน สตวา "ทจจรต นาม `อท เม อ เ ชนา น ชานนตต อปปมตตกป น กาตพพ, อ สม อชานนเตป สจรตเมว กาตพพ, ปฏจฉาเทตวา กตป ห ทจจรต นาม ปจฉานตาป กโรต, สจรต ปาโมชชเมว ชเนตต


วตวา อม คาถมาห "อกต ทกกฏ เสยโย, ปจฉา ตปปต ทกกฏ; กต จ สกต เสยโย, ย กตวา นานตปปตต. ตตถ "ทกกฏนต: สาวชช อปายสวตตนก กมม อกตเมว เสยโย วร อตตม. ปจฉา ตปปตต: ต ห อนสสรตานสสรตกาเล ตปปตเยว. สกตนต: อนวชช ปน สขทรย สคตสวตตนกเมว กมม กต เสยโย. ย กตวาต: ย กมม กตวา ปจฉา อนสสรณกาเล น ตปปต นานตปปต โสมนสสชาโตว โหต, ต กต วรนต อตโถ. เทสนาวสาเน อปาสโก จ สา จ อตถ โสตาปตตผเล ปตฏหส. ต จ ปน ทาส ตตเถว ภชสส กตวา ธมมจารณ กรสต. อสสาปกตอตถวตถ. ๗. อาคนตกภกขวตถ. (๒๒๘) "นคร ยถาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สมพหเล อาคนตเก ภกข อารพภ กเถส. เต กร เอกสม ปจจนเต วสส อปคนตวา ปมมาเส สข วหรส. มชฌมมาเส โจรา อาคนตวา เตส โคจรคาม ปหรตวา กรมเร คเหตวา อคมส. ตโต ปฏาย มนสสา โจราน ปฏพาหนตถาย ต ปจจนตนคร อภสงขโรนตา เต ภกข สกกจจ


อปฏาต โอกาส น ลภส. เต อผาสก วสส วสตวา วตถวสสา สตถ ทสสนาย สาวตถ คนตวา สตถาร วนทตวา เอกมนต นสทส. สตถา เตห สทธ กตปปฏสนถาโร "ก ภกขเว สขห วสตถาต ปจฉตวา, "ภนเต มย ปมมาสเมว สข วสมหา, มชฌมมาเส โจรา คาม ปหรส, ตโต ปฏาย มนสสา นคร อภสงขโรนตา สกกจจ อปฏาต โอกาส น ลภส; ตสมา อผาสก วสส วสมหาต วตเต, "อล ภกขเว, มา จนตยตถ, ผาสวหาโร นาม นจจกาล ทลลโภ; ภกขนา นาม,๑ ยถา เต มนสสา นคร โคปยส; เอว อตตภาวเมว โคปยต วฏฏตต วตวา อม คาถมาห "นคร ยถา ปจจนต คตต สนตรพาหร; เอว โคเปถ อตตาน, ขโณ โว มา อปจจคา; ขณาตตา ห โสจนต นรยมห สมปปตาต. ตตถ "สนตรพาหรนต: ภกขเว ยถา เตห มนสเสห ต ปจจนตนคร ทวารปาการาทน ถราน กโรนเตห สอนตร อฏฏาลก- ปรขาทน ถราน กโรนเตห สพาหรนต สนตรพาหร คตต กต; เอว ตมเห ห๒ สต อปฏาเปตวา อชฌตตกาน ฉ ทวาราน ปทหตวา ทวารรกขก สต อวสสชเชตวา, ยถา คยหมานาน พาหราน ฉ อายตนาน อชฌตตกาน อปฆาตาย สวตตนต; ตถา อคคหเณน ตาน ถราน กตวา เตส อปปเวสาย ทวารรกขก สต อปปหาย วจรนตา อตตาน โคเปถาต อตโถ. ขโณ โว ๑. ส. ย. ปน. ๒. ม. ส. ย. ป.


มา อปจจคาต: โย ห เอว อตตาน น โคเปต, ต ปคคล "อย พทธปปาทกขโณ มชฌมปเทเส อปปตตกขโณ สมมาทฏ ยา ปฏลทธกขโณ ฉนนมายตนาน อเวกลลกขโณต สพโพป อย ขโณ อตกกมต; โส ขโณ ตมเห มา อตกกมต. ขณาตตาต: เย ห ต ขณ อตตา, เต จ ปคคเล โส ขโณ อตโต; เต นรยมห สมปปตา หตวา ตตถ นพพตตตวา โสจนตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อปปนนสเวคา อรหตเต ปตฏหสต. อาคนตกภกขวตถ. ๘. นคคณวตถ. (๒๒๙) "อลชชตาเยต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต นคคณเ อารพภ กเถส. เอกสม ห ทวเส ภกข นคคณเ ทสวา กถ สมฏาเปส "อาวโส สพพโส อปปฏจฉนเนห อเจลเกห อเม นคคณา วรตรา, เย เอก ปรมปสสป ตาว ปฏจฉาเทนต, สหรกา ม เ เอเตต. ต สตวา นคคณา "น มย เอเตน การเณน ปฏจฉาเทม, `ปสรชาทโย ปน ปคคลาเอว ชวตนทรยปปฏพทธา; เอวเมเต โน ภกขาภาชเนส มา ปตสต อมนา การเณน ปฏจฉาเทมาต วตวา เตห สทธ วาทปปฏวาทวเสน พห กถ กรส.๑ ภกข สตถาร ๑. ส. ย. กเถสส.


อปสงกมตวา นสนนกาเล ต ปวตต อาโรเจสส. สตถา "ภกขเว อลชชตพเพ ลชชตวา ลชชตพเพ อลชชมานา นาม ทคคตปรายนาว โหนตต วตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "อลชชตาเย ลชชนต ลชชตาเย น ลชชเร มจฉาทฏ สมาทานา สตตา คจฉนต ทคคต. อภเย ภยทสสโน ภเย จ อภยทสสโน มจฉาทฏ สมาทานา สตตา คจฉนต ทคคตนต. ตตถ "อลชชตาเยต: อลชชตพเพน ภกขาภาชเนน. ภกขาภาชน ห อลชชตพพ นาม. เต ปน ต ปฏจฉาเทตวา วจรนตา เตน ลชชนต นาม. ลชชตาเยต: อปปฏจฉนเนน หรโกปนงเคน. หรโกปนงค ห ลชชตพพ นาม. เต ปน ต อปปฏจฉาเทตวา วจรนตา ลชชตาเย น ลชชนต นาม. เตน เตส อลชชตพเพน ลชชต ลชชตพเพน อลชชต ตจฉคคหณภาเวน จ อ ถาคหณภาเวน จ มจฉาทฏ โหต, ต สมาทยตวา วจรนตา เต มจฉาทฏ สมาทานา สตตา นรยาทเภท ทคคต คจฉนตต อตโถ. อภเยต: ภกขาภาชน นสสาย ราคโทสโมหมานทฏ กเลสทจจรตภยาน อนปปชชนโต ภกขาภาชน อภย นาม. ภเยน ต ปฏจฉาเทนตา ปน อภเย ภยทสสโน นาม. หรโกปนงค ปน นสสาย ราคาทน อปปชชนโต ต ภย นาม. ตสส อปปฏจฉาทเนน ภเย จ อภยทสสโน. ตสส อ ถา จ คหณสส สมาทนนตตา มจฉาทฏ สมาทานา สตตา ทคคต คจฉนตต อตโถ.


เทสนาวสาเน พห นคคณา สวคคมานสา ปพพชส.๑ สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. นคคณวตถ. ๙. ตตถยสาวกวตถ. (๒๓๐) "อวชเชต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ตตตยสาวเก อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย อ ตตถยสาวกา อตตโน ปตเต สมมาทฏ กาน อปาสกาน ปตเตห สทธ สปรวาเร กฬมาเน ทสวา เคห อาคตกาเล "น โว สมณา สกยปตตยา วนทตพพา, นาป เตส วหาร ปวสตพพนต๒ สปถ การยส. เต เอกทวส เชตวนวหารสส พหทวารโกฏกสามนเต กฬนตา ปปาสตา อเหสส. อเถก อปาสกทารก "ตว คนตวา เอตถ ปานย ปวตวา อมหากป อาหราหต วหาร ปหณส. โส วหาร ปวสตวา สตถาร วนทตวา ตมตถ อาโรเจส. อถ น สตถา "ตวเมว ปานย ปวตวา คนตวา อตเรป ปานย ปวนตถาย อเธว เปเสหต อาห. โส ตถา อกาส. เต อาคนตวา ปานย ปวส. สตถา เต ปกโกสาเปตวา เตส สปปาย ธมมกถ กเถตวา เต อจลสทเธ กตวา สรเณส จ สเลส จ ปตฏาเปส. เต สกาน เคหาน คนตวา ตมตถ มาตาปตน ๑. กถมท วตต, เตส ห ปรมมขา คาถา ภาสตา. ๒. วหาโร ปวสตพโพต.


อาโรเจสส. อถ เนส มาตาปตโร "ปตตกา โน วปนนทฏ กา ชาตาต โทมนสสปปตตา ปรเทวส. อถ เนส เฉกา ปฏวสสกา{ มนสสา อาคนตวา โทมนสสวปสมตถาย ธมม กถยส. เต เตส กถ สตวา "อเม ทารเก สมณสส โคตมสเสว นยยาเทสสามาต มหนเตน าตคเณน สทธ วหาร นยส. สตถา เตส อาสย โอโลเกตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "อวชเช วชชมตโน วชเช อวชชทสสโน มจฉาทฏ สมาทานา สตตา คจฉนต ทคคต. วชช จ วชชโต ตวา อวชช จ อวชชโต สมมาทฏ สมาทานา สตตา คจฉนต สคคตนต. ตตถ "อวชเชต: ทสวตถกาย สมมาทฏ ยา ตสสา อปนสสย- ภเต ธมเม จ. วชชมตโนต: "วชช อทนต อปปนนมตโน. ทสวตถกมจฉาทฏ สงขาเต ปน ตสสา อปนสสยธมมสงขาเต จ วชเช อวชชทสสโน. เอตสสา อวชช วชชโต วชช จ อวชชโต ตวา คหณสงขาตาย มจฉาทฏ ยา สมาทนนตตา มจฉาทฏ - สมาทานา สตตา ทคคต คจฉนตต อตโถ. ทตยคาถาย วตตวปรยาเยน อตโถ เวทตพโพ. เทสนาวสาเน สพเพป เต ตส สรเณส ปตฏาย อปราปร ธมม สณนตา โสตาปตตผเล ปตฏหสต. ตตถยสาวกวตถ. นรยวคควณณนา นฏ ตา. ทวาวสตโม วคโค


๒๓. นาควคควณณนา ๑. อตตโนวตถ. (๒๓๑) "อห นาโควาต อม ธมมเทสน สตถา โกสมพย วหรนโต อตตาน อารพภ กเถส. วตถ อปปมาทวคคสส อาทคาถาวณณนาย วตถารตเมว. วตต เหต ตตถ "มาคนทยา ตาส ก จ กาต อสกกณตวา `สมณสส โคตมสเสว กตตพพ กรสสามต นาคราน ล จ ทตวา `สมณ โคตม อนโตนคร ปวสตวา วจรนต ทาสกมมกรโปรเสห สทธ อกโกสตวา ปรภาสตวา ปลาเปถาต อาห. มจฉาทฏ กา ตส รตเนส อปปสนนา อนโตนคร ปวฏ สตถาร อนพนธตวา `โจโรส พาโลส มฬโหส โอฏโส โคโณส คทรโภส เนรยโกส ตรจฉานคโตส, นตถ ตยห สคต, ทคคตเยว ตยห ปาฏกงขาต ทสห อกโกสวตถห อกโกสนต ปรภาสนต. ต สตวา อายสมา อานนโท สตถาร เอตทโวจ `ภนเต อเม นาครา อมเห อกโกสนต ปรภาสนต, อโต อ ตถ คจฉามาต. `กห อานนทาต. `อ นคร ภนเตต. `ตตถ มนสเสส อกโกสนเตส ปรภาสนเตส, ปน กตถ คมสสาม อานนทาต. `ตโตป อ นคร ภนเตต. `ตตถ มนสเสส อกโกสนเตส ปรภาสนเตส, กห คมสสาม อานนทาต. `ตโตป อ นคร ภนเตต. `อานนท น เอว กาต วฏฏต,


ยตถ อธกรณ อปปนน, ตตเถว ตสม วปสนเต, อ คนต วฏฏต; เก ปน เต อานนท อกโกสนตต. `ภนเต ทาสกมมกเร อปาทาย สพเพ อกโกสนตต. `อห อานนท สงคาม โอตณณหตถสทโส, สงคาม โอตณณหตถโน ห จตห ทสาห อาคเต สเร สหต ภาโร, ตเถว พหหป ทสสเลห กถตกถาน สหน นาม มยห ภาโรต วตวา อตตาน อารพภ ธมม เทเสนโต นาควคเค๑ อมา คาถา อภาส "อห นาโคว สงคาเม จาปาโต ปตต สร อตวากย ตตกขสส, ทสสโล ห พหชชโน. ทนต นยนต สมต, ทนต ราชาภรหต, ทนโต เสฏโ มนสเสส, โยตวากย ตตกขต, วรมสสตรา ทนตา อาชานยา จ สนธวา ก ชรา จ มหานาคา, อตตทนโต ตโต วรนต. ตตถ "นาโควาต: หตถ วย. จาปาโต ปตตนต: ธนโต มตต. อตวากยนต: อฏอนรยโวหารวเสน ปวตต วตกกมวจน. ตตกขสสนต: ยถา สงคามาวจโร สทนโต มหานาโค ขโม สตตปปหาราทน จาปาโต มจจตวา อตตน ปตเต สเร อวห มาโน ตตกขต; เอวเมว เอวรป อตวากย ตตกขสส สหสสามต อตโถ. ทสสโล หต: อย ห โลกยมหาชโน พห ทสสโล อตตโน รจวเสน วาจ นจฉาเรตวา ฆฏเฏนโต วจรต, ตตถ อธวาสน ๑. ม. ส. ย. "นาควคเคต นตถ.


อชฌเปกขน เม ภาโร. สมตนต: อยยานกฬามณฑลาทส ห มหาชนมชฌ คจฉนตาแ ทนตเมว โคณชาต วา อสสชาต วา ยาเน โยเชตวา นยนต. ราชาต: ตถารปาเนว านาน คจฉนโต ราชาป ทนตเมว อภรหต. มนสเสสต: มนสเสสป จตห อรยมคเคห ทนโต นพพเสวโนว เสฏโ. โยตวากยนต: โย เอวรป อตกกมวจน ปนปปน วจจมานป ตตกขต๑ น ปฏปผรต น วห ต; เอวรโป ทนโต เสฏโต อตโถ. อสสตราต: วฬวาย คทรเภน ชาตา. อาชานยาต: ย อสสทมมสารถ การณ กาเรต, ตสส ขปป ชานนสมตถา. สนธวาต: สนธวรฏเ ชาตา อสสา. มหานาคาต: ก ชรสงขาตา มหาหตถโน. อตตทนโตต: เอเต อสสตรา วา สนธวา วา ก ชรา วา ทนตาว วร, น อทนตา; โย ปน จตห อรยมคเคห อตตโน ทนตตาย อตตทนโต นพพเสวโน, อย ตโตป วร, สพเพหป เอเตห อตตรตโรต อตโถ. เทสนาวสาเน ล จ คเหตวา วถสงฆาฏกาทส ตวา อกโกสนโต สพโพป โส มหาชโน โสตาปตตผล ปาปณต.๒ อตตโนวตถ. ๑. ส. ย. `ตตกขตต นตถ. ๒. ปรมมขา ภาสตา กถ เตส สาตถกา โหต ?


๒. หตถาจรยปพพกภกขวตถ. (๒๓๒) "น ห เอเตหต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก หตถาจรยปพพก ภกข อารพภ กเถส. โส กร เอกทวส อจรวตนทตเร หตถทมก "เอก หตถ ทเมสสามต อตตนา๑ อจฉตการณ สกขาเปต อสกโกนต ทสวา, สมเป เต ภกข อามนเตตวา อาห "อาวโส สเจ อย หตถาจรโย อม หตถ อสกฏาเน นาม วชเฌยย, ขปปเมว อม การณ สกขาเปยยาต. โส ตสส กถ สตวา ตถา กตวา ต หตถ สทนต ทเมส. เต ภกข ต ปวตต สตถ อาโรเจสส. สตถา ต ภกข ปกโกสาเปตวา "สจจ กร ตยา เอว วตตนต ปจฉตวา, "สจจ ภนเตต วตเต, ต วครหตวา "กนเต โมฆปรส หตถยาเนน วา อ เน วา ทนเตน, น ห เอเตห ยาเนห อคตปพพ าน คนต สมตโถ นาม อตถ, อตตนา ปน สทนเตน สกกา อคตปพพ าน คนตต; ตสมา อตตานเมว ทเมห, กนเต เอเตส ทมเนนาต วตวา อม คาถมาห "น ห เอเตห ยาเนห คจเฉยย อคต ทส, ยถาตตนา สทนเตน ทนโต ทนเตน คจฉตต. ตสสตโถ: ยาน เอตาน หตถยานาทน ยานาน, น ห เอเตห ยาเนห โกจ ปคคโล สปนนเตนาป อคตปพพตตา อคตนต สงขาต นพพานทส คจเฉยย, ยถา ปพพภาเค อนทรยทมเนน ๑. ส. ย. อตตโน.


ทนเตน อปรภาเค อรยมคคภาวนาย สทนเตน อตตนา ทนโต นพพเสวโน สปป โ ปคคโล ต อคตปพพ ทส คจฉต ทนตภม ปาปณาต; ตสมา อตตทมนเมว เต๑ วรนต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. หตถาจรยปพพกภกขวตถ. ๓. ปรชณณพราหมณปตตวตถ.๒ (๒๓๓) "ธนปาลโกต อม ธมมเทสน สตถา สาวตถย วหรนโต อ ตรสส ปรชณณพราหมณสส ปตเต อารพภ กเถส. สาวตถย กเรโก พราหมโณ อฏสตสหสสวภโว วยปปตตาน จตนน ปตตาน อาวาห กตวา จตตาร สตสหสสาน อทาส. อถสส พราหมณยา กาลกตาย ปตตา สมมนตยส "สเจ อย อ พราหมณ อาเนสสต, ตสสา กจฉย นพพตตาน วเสน กล ภชชสสต; หนท น มย สงคณหามาต. เต ต ปณเตห ฆาสจฉาทนาทห อปฏหนตา หตถปาทาน สมพาหนาทน กโรนตา อปฏหตวา เอกทวสมสส ทวา นททายตวา วฏ ตสส หตถปาเท สมพาหมานา ปาฏเยกก ฆราวาเส อาทนว วตวา "มย ตมเห อมนา นหาเรน ยาวชว อปฏหสสาม, เสสธนป โน เทถาต ยาจส. พราหมโณ ปน เอเกกสส สตสหสส ทตวา อตตโน ๑. ม. ตโต. ย. เตส. ๒. ย. อ ตรพราหมณสส ปตตาน วตถ.


นวตถปารปนมตต เปตวา สพพมปโภคปรโภค จตตาโร โกฏาเส กตวา นยยาเทส. ต เชฏปตโต กตปาห อปฏห. อถ นถ เอกทวส นหาตวา อาคจฉนต ทวารโกฏเก ตวา สณหา เอวมาห "ก ตยา เชฏปตตสส สต วา สหสส วา อตเรก ทนน อตถ, นน สพเพส เทว เทว สตสหสสาน ทนนาน, ก เสสปตตาน ฆรสส มคค น ชานาสต. โสป "นสส๑ วสลต กชฌตวา อ สส ฆร อคมาส. ตโตป กตปาหจจเยน อมนาว อปาเยน ปลาปโตว "อ สสาต เอว เอกฆเรป ปเวสน อลภมาโน ปณฑรงคปพพชช ปพพชตวา ภกขาย จรนโต กาลจจเยน ชราชณโณ ทพโภชนทกขเสยยาห๒ มลาตสรโร ภกขาย จรนโต อาคมม ปฏ กาย นปนโน นทท โอกกมตวา อฏาย นสนโน ปฏปสสทธทรถ๓ อตตาน โอโลเกตวา ปตเตส อตตโน ปตฏ อปสสนโต จนเตส "สมโณ กร โคตโม อพภากฏโก๔ อตตานมโข สขสมภาโส ปฏสนถารกสโล, สกกา สมณ โคตม อปสงกมตวา ปฏสนถาร ลภตนต. โส นวาสนปารปน สณเปตวา ภกขาภาชน คเหตวา ทณฑ อาทาย ภควโต สนตก อคมาส. วตตป เจต "อถโข อ ตโร พราหมณมหาสาโล ลโข ลขปาวรโณ (๕) เยน ภควา, เตนปสงกมต. สตถา เอกมนต นสนเนน เตน สทธ ปฏสนถาร กตวา เอตทโวจ "ก น โข ตว พราหมณ ลโข ๑. ส. ย. "นสสาต นตถ. ๒. ส. ย. เสยยาทห. ๓. "ปฏปสสทธทรถนต นตถ. ๔. ส. ย. อพโภกฏโก. ๕. ปาลย "ลขปาปรโณต ทสสต ส. ส. ๑๕/๒๕๘.


ลขปาวรโณสต. "อธ เม โภ โคตม จตตาโร ปตตา, เต ม ทาเรห สปจฉา ฆรา นกขาเมนตต. "เตนห ตว พราหมณ อมา คาถาโย ปรยาปณตวา, สภาย มหาชนกาเย สนนปตเต, ปตเตส นสนเนส, ภาส๑ "เยห ชาเตห นนทสส, เยส จ ภวมจฉส; เต ม ทาเรห สปจฉา๒ สาว วาเรนต๓ สกร. อสนตา กร ม ชมมา `ตาต ตาตาต ภาสเร, รกขสา ปตตรเปน เต ชหนต วโยคต. อสโสว ชณโณ นพโภโค ขาทนา อปนยต, พาลานมป๔ ปตา เถโร ปราคาเรส ภกขต. ทณโฑ ว กร เม เสยโย, ย จ ปตตา อนสสวา, จณฑมป โคณ วาเรต, อโถ จณฑมป กกกร, อนธกาเร ปเร โหต, คมภเร คาธเมธต, ทณฑสส อานภาเวน ขลตวา ปฏตฏตต. โส ภควโต สนตเก ตา คาถาโย อคคณหตวา, ตถารเป พราหมณาน สมาคมทวเส สพพาลงการปฏมณฑเตส ปตเตส ต สภ โอคาเหตวา พราหมณาน มชเฌ มหารเหส อาสเนส นสนเนส, "อย เม กาโลต สภาย มชฌ ปวสตวา หตถ อกขปตวา "โภ อห ตมหาก คาถาโย ภาสตกาโม, สณสสถาต วตวา, "ภาส ๑. ส ย. วเทยยาส. ๒. สปจฉ อต. ๓. "วาเทนตต. ๔. ปาลย ห พาลกานนต ทสสต. ส. ส. ๑๕/๒๕๙. . ว.


ภาส พราหมณ, สโณมาต วตเต, ตโกว อภาส. เตน จ สมเยน มนสสาน เอว วตต โหต "โย มาตาปตน สนตก ขาทนโต มาตาปตโร น โปเสต, โส มาเรตพโพต. ตสมา เต พราหมณปตตา ปต ปาเทส ปตตวา "ชวต โน ตาต เทหต ยาจส. โส ปต หทยาน มทตาย "มา เม โภ ปตตเก วนาสยตถ, โปสสสนต มนต อาห. อถสส ปตเต มนสสา อาหส "สเจ โภ อชช ปฏาย ปตร น สมมาปฏชคคสสถ, ฆาเตสสาม โวต. เต ภตา ปตร ปเ นสทาเปตวา สย อกขปตวา เคห เนตวา สรร เตเลน อพภ ชตวา อพพฏเฏตวา คนธจณณาทห นหาเปตวา พราหมณโย ปกโกสาเปตวา "อชช ปฏาย อมหาก ปตร สมมาปฏชคคถ; สเจ ปมาท อาปชชสสถ, นคคณหสสาม โวต วตวา ปณตโภชน โภเชสส. พราหมโณ สโภชน จ สขเสยย จ อาคมม กตปาหจจเยน ส ชาตพโล ปณนทรโย อตตภาว โอโลเกตวา "อย เม สมปตต สมณ โคตม นสสาย ลทธาต ปณณาการตถาย เอก ทสสยค อาทาย ภควโต สนตก คนตวา กตปฏสนถาโร เอกมนต นสนโน ต ทสสยค ภควโต ปาทมเล เปตวา "มย โภ โคตม พราหมณา นาม อาจรยสส อาจรยธน ปรเยสาม, ปฏคคณหาต เม ภว โคตโม อาจรโย อาจรยธนนต อาห. ภควา ตสส อนกมปาย ต ปฏคคเหตวา ธมม เทเสส. เทสนาวสาเน พราหมโณ สรเณส ปตฏาย เอวมาห "โภ โคตม มยห ปตเตห จตตาร ธวภตตาน ทนนาน, ตโต อห เทว ตมหาก ทมมต.


อถ น สตถา "กลยาณ พราหมณ, มย ปน รจจนฏานเมว คมสสามาต วตวา อยโยเชส. พราหมโณ ฆร คนตวา ปตเต อาห "ตาตา สมโณ โคตโม มยห สหาโย, ตสส เม เทว ธวภตตาน ทนนาน, ตมเห, ตสม สมปตเต, มา ปมชชตถาต. "สาธ ตาตาต. สตถา ปนทวเส ปณฑาย จรนโต เชฏปตตสส ฆรทวาร อคมาส. โส สตถาร ทสวา ปตต อาทาย ฆร ปเวเสตวา มหารเห ปลลงเก นสทาเปตวา ปณตโภชน อทาส. สตถา "ปนทวเส อตรสส ปนทวเส อตรสสาต ปฏปาฏยา สพเพส ฆราน อคมาส. สพเพ ตเถว สกการ อกส. อเถกทวส เชฏปตโต, มงคเล ปจจปฏ เต, ปตร อาห "ตาต กสส มงคล เทมาต. "นาห อ ชานาม, นน สมโณ โคตโม มยห สหาโยต. "เตนห น สวาตนาย ป จห ภกขสเตห สทธ นมนเตถาต. พราหมโณ ตถา อกาส. สตถา ปนทวเส สปรวาโร ตสส เคห อคมาส. โส หรตปลตเต สพพาลงการปฏมณฑเต เคเห พทธปปมข ภกขสงฆ นสทาเปตวา อปโปทกมธปายาเสน เจว ปณเตน จ ขาทนเยน[๑] ปรวส. อนตราภตตสมเยว ปน พราหมณสส จตตาโร ปตตา สตถ สนตเก นสทตวา อาหส "โภ โคตม มย อมหาก ปตร ปฏชคคาม นปปมชชาม, ปสสถมสส อตตภาวนต. สตถา "[๒] กลยาณ โว กต, มาตปตโปสน นาม โปราณกปณฑตาน อาจณณเมวาต วตวา "ตสส นาคสส ๑. ย. เอตถนตเร "โภชนเยน จาต อตถ. ๒. ย. เอตถนตเร `ปสสามต อตถ.


วปปวาเสน วรฬหา สลลกโย จ กฏชา จาต อม เอกาทสนปาเต มาตโปสกนาคชาตก๑ วตถาเรน กเถตวา อม คาถ อภาส๒ "ธนปาลโก นาม ก ชโร กฏกปปเภทโน ทนนวารโย พทโธ กพฬ น ภ ชต สมรต นาควนสส ก ชโรต. ตตถ "ธนปาลโก นามาต: ตทา กาสกร า หตถาจรย เปเสตวา รมณเย นาควเน คาหาปตสส หตถสส เอต นาม. กฏกปปเภทโนต: ตขณมโท. หตถน ห มทกาเล กณณจลกา ปภชชนต, ปกตยาป หตถโน ตสม กาเล องกส วา ตนน วา โตมร วา น คเณนต จณฑา ภวนต, โส ปน อตจณโฑเยว; เตน วตต "กฏกปปเภทโน ทนนวารโยต. พทโธ กพฬ น ภ ชตต: น โส พทโธ, หตถสาล ปน เนตวา วจตรสาณยา ปรกขปาเปตวา กตคนธปรภณฑาย อปรพทธวจตรวตานาย ภมยา ปโต ร า๓ ราชารเหน นานคครสโภชเนน อปฏาปโตป ก จ ภ ชต น อจฉ, หตถสาล ปเวสตมตต ปน สนธาย "พทโธ กพฬ น ภ ชตต วตต. สมรต นาควนสสาต: น โส รมณยเมว วสนฏาน นาควน สร, มาตา ปนสส อร เ ปตตวโยเคน ทกขปปตตา อโหส, โส มาตาปตอปฏานธมมเมว ปเรต; "ก เม อมนา โภชเนนาต ธมมก มาตาปตอปฏานธมมเมว สร; ต ปน ยสมา ตสม นาควเนเยว ๑. ข. ชา. เอกาทส. ๒๗/๓๐๓. ตทฏกถา. ๖/๑. ๒. ส. ย. คาถมาห. ๓. ส. ย. ร โ.


เตน สกกา ปเรตต, เตน วตต "สมรต นาควนสส ก ชโรต. สตถร อม อตตโน ปพพจรย อาหรตวา กเถนเตเยว, สพเพป อสสธารา ปวตเตตวา มทหทยา โอหตโสตา สณส.๑ อถ เนส ภควา สปปาย วทตวา สจจาน ปกาเสนโต๒ ธมม เทเสส. เทสนาวสาเน สทธ ปตเตห เจว สณสาห จ พราหมโณ โสตาปตตผเล ปตฏหต. ปรชณณพราหมณปตตวตถ. ๔. ปเสนทโกสลราชวตถ. (๒๓๔) "มทธ ยทาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ราชาน ปเสนทโกสล อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย ราชา ตณฑลโทณสส โอทน ตทปเยน สปพย ชเนน ภ ชต. โส เอกทวส ภตตปาตราโส ภตตสมมท อวโนเทตวาว สตถ สนตก คนตวา กลนตรโป อโต จโต จ สมปรวตตต นททาย อภภยยมาโนป อชก นปชชต อสกโกนโต เอกมนต นสท. อถ น สตถา อาห "ก มหาราช อวสสมตวาว อาคโตสต. "อาม ภนเต, ภตตกาลโต ปฏาย เม มหาทกข โหตต. อถ น สตถา "มหาราช อตพหโภชนสส เอว ทกข โหตต วตวา อม คาถมาห ๑. ม. ส. ย. ภวส. ๒. ม. ปกาเสตวา. ส. ย. ปกาเสส. ธมม เทเสสต นตถ.


"มทธ ยทา โหต มหคฆโส จ นททายตา สมปรวตตสาย มหาวราโหว นวาปปฏโ ปนปปน คพภมเปต มนโทต. ตตถ "มทธต: ถนมทธาภภโต. มหคฆโสต: มหาโภชโน อาหารหตถกอลสาฏกตตถวฏฏกกากมาสกภตตวมมกาน อ ตโร วย. นวาปปฏโต: กณฑกาทนา สกรภตเตน ปฏโ. ฆรสกโร ห พาลกาลโต ปฏาย โปสยมาโน ถลสรรกาเล เคหา พห นกขมต อลภนโต เหฏาม จาทส สมปรวตตตวา อสสนโต ปสสนโต สยเตว. อท วตต โหต: ยทา ปรโส มทธ จ โหต มหคฆโส จ นวาปปฏโ มหาวราโห วย จ อ เน อรยาปเถน ยาเปต อสกโกนโต นททายนสโล สมปรวตตสาย; ตทา โส "อนจจ ทกข อนตตาต ตณ ลกขณาน มนสกาต น สกโกต, เตส อมนสการา มนทปป โ ปนปปน คพภ อเปต คพภวาสโต น ปรมจจตต.1 เทสนาวสาเน สตถา ร โ อปการวเสน "มนชสส สทา สตมโต มตต ชานโต ลทธโภชเน ตนกสส ภวนต เวทนา, สณก ชรต อาย ปาลยนต


อม คาถ๑ วตวา อตตรมาณว อคคณหาเปตวา "อม คาถ ร โ โภชนเวลายเอว วเทยยาส, อมนา จ อปาเยน โภชน ปรหาเปยยาสต อปาย อาจกข. โส ตถา อกาส. ราชา อปเรน สมเยน นาฬโกทนปรมตาย สณ โต สลลหกสรโร สขปปตโต สตถร อปปนนวสสาโส สตตาห อสทสทาน ปวตเตส. ทานานโมทนาย สมปตตมหาชโน มหนต วเสส ปาปณต. ปเสนทโกสลราชวตถ. ๕. สานสามเณรวตถ. (๒๓๕) "อท ปเรต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สานน นาม สามเณร อารพภ กเถส. โส กร เอกสสา อปาสกาย เอกปตตโก อโหส. อถ น สา ทหรกาเลเยว ปพพาเชส. โส ปพพชตกาลโต ปฏาย สลวา อโหส วตตสมปนโน. อาจรยปชฌายอาคนตกาน วตต กตเมว โหต. มาสสส อฏ ทวเส ปาโตว อฏาย อทกมาลเก อทก อปฏาเปตวา ธมมสสวนคค สมมชชตวา ทป ชาเลตวา มธรสสเรน ธมมสสวน โฆเสต. ภกข ตสส ถาม ตวา "ปทภาณ ภณ สามเณราต อชเฌสนต. โส "มยห หทย วาโต วา รชชต, กาโส วา พาธตต ก จ ปจจาหาร อกตวา ธมมาสน อภรหตวา ๑. ส. ส. ๑๕/๑๑๙.


อากาสคงค โอตาเรนโต วย ปทภาณ วตวา โอตรนโต "มยห มาตาปตน อมสม ภ เ ปตต ทมมต วทต. ตสส มนสสา มาตาปตน ปตตยา ทนนภาว น ชานนต. อนนตรตตภาเว ปนสส มาตา ยกขน หตวา นพพตต. สา เทวตาห สทธ อาคนตวา ธมม สตวา สามเณเรน ทนน ปตต๑ "อนโมทาม ตาตาต วทต. สลสมปนนา จ นาม ภกข สเทวกสส โลกสส ปยา โหนต; ตสมา สามเณเร เทวตา สลชชา สคารวา มหาพรหมาน วย อคคกขนธ วย จ ต ม นต. สามเณเร คารเวน ต จ ยกขน ครร กตวา ปสสนต; ธมมสสวนยกขสมาคมาทส "สานมาตาต๒ ยกขนยา อคคาสน อคโคทก อคคปณฑ เทนต. มเหสกขาป ยกขา ต ทสวา มคคา โอกกมนต, อาสนา วฏหนต. อถ โส สามเณโร วฑฒมนวาย ปรปกกนทรโย อนภรตยา ปฬโต อนภรต วโนเทต อสกโกนโต ปรฬหเกสนโข กลฏนวาสนปารปโน กสสจ อนาโรเจตวา ปตตจวรมาทาย เอกโกว มาต ฆร อคมาส. อปาสกา ปตต ทสวา วนทตวา อาห "ตาต ตว ปพเพ อาจรยปชฌาเยห วา ทหรสามเณเรห วา สทธ อธาคจฉส, กสมา เอกโกวาส อชช อาคโตต. โส อกกณ ตภาว อาโรเจส. สทธา อปาสกา นานปปกาเรน ฆราวาเส อาทนว ๑. อโต ปร "อนโมทนตต วา "อนโมทมานาต วา ปเทน นฏเน ภวตพพ. อถวา "สามเณเรนาต อาคตฏาเน "ตยาต ปเทน ภวตพพ. ย. "สามเณเรน ฯเปฯ วทต. ๒. ส. ย. สานมาตาย.


ทสเสตวา ปตต โอวทมานาป ส าเปต อสกโกนต "อปเปวนาม อตตโน ธมมตายป สลลกเขยยาต อนยโยเชตวา "ตฏ ตาต, ยาว เต ยาคภตต สมปาเทม, ยาค ปวตวา กตภตตกจจสส เต มนาปาน วตถาน นหรตวา ทสสามต วตวา อาสน ป าเปตวาว อทาส. นสท สามเณโร. อปาสกา มหตเตเนว ยาคขชชก สมปาเทตวา อทาส. อถ สา "ภตต สมปาเทสสามต อวทเร นสนนา ตณฑเล โธวต. ตสม สมเย สา ยกขน "กห น โข สามเณโร, กจจ ภกขาหาร ลภต โนต อาวชชมานา ตสส วพภมตกามตาย นสนนภาว ตวา "มา เหว โข เม เทวตาน อนตเร ลชช อปปาเทยย,๑ คจฉามสส วพภมเน อนตราย กรสสามต อาคนตวา ตสส สรเร อธมจจตวา คว ปรวตเตตวา[๒] ภมย ปาเตส.๓ โส อกขห ปรวตเตห เขเฬน ปคฆรนเตน ภมย วปผนท.๔ อปาสกา ปตตสส ต วปปการ ทสวา เวเคนาคนตวา ปตต อาลงคตวา อรส นปชชาเปส. สกลคามวาสโน อาคนตวา พลกมมาทน กรส. อปาสกา ปน ปรเทวมานา อมา คาถา อภาส "จาตททส ป จทส ยา จ ปกขสส อฏม ปารหารยปกข จ๕ อฏงคสสมาคต อโปสถ อปวสนต พรหมจรย จรนต เย, ๑. ม. สามเณโร เม มเหสกขาน เทวตาน อนตเร ลชช อปปาเทยย. ส. มาเหว โข เม เทวตาน อนตเร ลชชา อปปชเชยย. ๒. ม. ส. ย. เอตถนตเร "เขเฬน ปคฆรนเตนาต อตถ. ๓. ม. นปต. ส. ย. วปผนท. ๔. ม. ส. ย. "โส อกขห ฯเปฯ วปผนทต นตถ. ๕. ปาลย ห "ปารหารกปกข จาต ทสสต.


น เตห ยกขา กฬนต' อต เม อรหต สต: สาทาน อชช ปสสาม ยกขา กฬนต สานนาต. อปาสกาย วจน สตวา "จาตททส ป จทส ยา จ ปกขสส อฏม ปารหารยปกข จ อฏงคสสมาคต อโปสถ อปวสนต พรหมจรย จรนต เย, น เตห ยกขา กฬนต' สาห เต อรหต สตนต วตวา อาห "สานน ปพทธ วชชาห ยกขาน วจน อท `มากาส ปาปก กมม อาว วา ยท วา รโห; สเจ ตว ปาปก กมม กรสสส กโรส วา, น เต ทกขา ปมตยตถ อปจจาป๑ ปลายโตต, "เอว ปาปกมม กตวา สกณสส วย อปปตตวา ปลายโตป เต โมกโข นตถต วตวา สา ยกขน สามเณร ม จ. โส อกขน อมมเลตวา มาตร เกเส วกกรยนต อสสสนต[๒] โรทมาน สกลคามวาสโน จ สนนปตเต ทสวา อตตโน ยกเขน คหตภาว อชานนโต "อห ปพเพ ปเ นสนโน, มาตา เม อวทเร นสทตวา ตณฑเล โธว, อทาน ปนมห ภมย นปนโน; ก น โข เอตนต นปนนโกว๓ มาตร อาห ๑. อปปจจาปต. ส. ส. ๑๕/๓๐๗. . ว. [๒] ม. เอตถนตเร ปสสสนตนต อตถ. ๓. ส. ย. นสนนโก ว.


"มต วา อมม โรทนต โย วา ชว น ทสสต; ชวนต อมม ปสสนต กสมา ม อมม โรทสต. อถสส มาตา วตถกามกกเลสกาเม ปหาย ปพพชตสส ปน วพภมนตถ อาคมเน อาทนว ทสเสนต อาห "มต วา ปตต โรทนต, โย วา ชว น ทสสต; โย จ กาเม จชตวาน ปนราวตตเต๑ อธ, ต วาป ปตต โรทนต, ปน ชว มโต ห โสต. เอว จ ปน วตวา ฆราวาส กกกลสทส เจว นรกสทส จ กตวา ฆราวาเส อาทนว ทสเสนต ปน อาห "กกกลา๒ อพภโต ตาต กกกล๓ ปตตมจฉส, นรกา อพภโต ตาต นรก ปตตมจฉสต. อถ น "ปตต ภทท ตว โหต, มยมปน `อย โน ปตตโก ฑยหมานเคหา ภณฑ วย นหรตวา พทธสาสเน ปพพชโต๔ ฆราวาเส ปน ฑยหต อจฉต, อภธาวถ ปรตตายถ โนต อมมตถ กสส อชฌาปยาม ก นชฌาปยามาต ทเปต อม คาถมาห "อภธาวถ ภททนเต, กสส อชฌาปยาม เส อาทตตา นหฏ๕ ภณฑ ปน ฑยหตมจฉสต. โส, มาตร กเถนตยา, สลลกเขตวา "นตถ มยห คหภาเวน อตโถต อาห. อถสส มาตา `สาธ ตาตาต ตฏา ปณตโภชน ๑. ปาลย ห "ปนราคจฉเตต ทสสต. ๒. กกกฬา. ๓. ส. ย. กกกเฬ. ๔. ปพพชาปโต [?] ๕. ปาลย "นพภตนต ทสสต. ส. ส. ๑๕/๓๐๘. . ว.


โภเชตวา "กตวสโสส ตาตาต ปจฉตวา ปรปณณวสสภาว ตวา ตจวร ปฏยาเทส. โส ปรปณณปตตจวโร อปสมปท ลภ. อถสส อจรปสมปนนสส สตถา จตตนคคเห อสสาห ชเนนโต "จตต นาเมต นานารมมเณส ทฆรตต จารก จร,๑ ต๒ อนคคณหนตสส โสตถภาโว นาม นตถ; ตสมา องกเสน มตตหตถโน วย จตตสส นคคณหเน โยโค กรณโยต วตวา อม คาถมาห "อท ปเร จตตมจาร จารก เยนจฉก ยตถกาม ยถาสข, ตทชชห นคคหสสาม โยนโส หตถ ปภนน วย องกสคคาโหต. ตสสตโถ: อท จตต นาม อโต ปเร รปาทส อารมมเณส ราคาทน เยนากาเรน๓ อจฉต ตสส วเสน เยนจฉก ยตเถวสส กาโม อปปชชต ตสส วเสน ยตถกาม ยถา วจรนตสส สข โหต ตเถว วจรณโต ยถาสข ทฆรตต จารก จร, ต อชช อห ปภนน มตต หตถ หตถาจรยสงขาโต เฉโก องกสคคาโห องกเสน วย โยนโส มนสกาเรน นคคณหสสาม นาสส วตกกมต ทสสามต. เทสนาวสาเน สานนา สทธ ธมมสสวนาย อปสงกมนตาน พหน เทวตาน ธมมาภสมโย อโหส. โส จายสมา เตปฏก ๑. ม. ส. ย. จรนต. ๒. ม. ส. ย. "ตนต นตถ. ๓. ม. ส. เยน การเณน. ย. เยน เกนจ การเณน.


พทธวจน อคคณหตวา มหาธมมกถโก หตวา วสวสสสต ตวา สกลชมพทป สงโขเภตวา ปรนพพายต. สานสามเณรวตถ. ๖. ปาเวรกหตถวตถ. (๒๓๖) "อปปมาทรตาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต โกสลร โ ปาเวรก๑ นาม หตถ อารพภ กเถส. โส กร หตถ ตรณกาเล มหาพโล หตวา อปเรน สมเยน ชราวาตเวคพภาหโต เอก มหนต สร โอรยห กลเล ลคคตวา อตตรต นาสกข. มหาชโน ต ทสวา "เอวรโปป นาม หตถ อม ทพพลภาว ปตโตต กถ สมฏาเปส. ราชา ต ปวตต สตวา หตถาจรย อาณาเปส "คจฉ ต หตถ กลลโต อทธราหต. โส คนตวา ตสม าเน สงคามสส ทสเสตวา สงคามเภร อาโกฏาเปส. มานชาตโก หตถ เวเคนฏาย ถเล ปตฏห. ภกข ต การณ ทสวา สตถ อาโรเจสส. สตถา "เตน ตาว ภกขเว หตถนา ปกตปงกทคคโต อตตา อทธโต, ตมเห ปน กเลสทคเค ปกขนตา; ตสมา โยนโส ปทหตวา ตมเหป ตโต อตตาน อทธรถาต วตวา อม คาถมาห "อปปมาทรตา โหถ สจตตมนรกขถ ทคคา อทธรถตตาน ปงเก สนโนว ก ชโรต. ตตถ "อปปมาทรตาต: สตยา อวปปวาเส อภรตา โหถ. ๑. ม. ปาเวยยก. ส. พทเธรก.


สจตตนต: รปาทส อารมมเณส อตตโน จตต, ยถา วตกกม น กโรต; เอว รกขถ. สนโนต:๑ ยถา โส ปงเก สนโน ก ชโร หตเถห จ ปาเทห จ วายาม กตวา ปงกโต อตตาน อทธรตวา ถเล ปตฏ โต; เอว ตมเหป กเลสทคคโต อตตาน อทธรถ นพพานถเล ปตฏาเปถาต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตตผเล ปตฏหสต. ปาเวรกหตถวตถ. ๗. สมพหลภกขวตถ. (๒๓๗) "สเจ ลเภถาต อม ธมมเทสน สตถา ปารเลยยก นสสาย รกขตวนสณเฑ วหรนโต สมพหเล ภกข อารพภ กเถส. วตถ ยมกวคเค `ปเร จ น วชานนตต คาถาวณณนาย อาคตเมว. วตต เหต "ตถาคตสส ตตถ หตถนาเคน อปฏ ยมานสส วสนภาโว สกลชมพทเป ปากโฏ อโหส. สาวตถนครโต `อนาถปณฑโก วสาขา มหาอปาสกาตเอวมาทน มหากลาน อานนทตเถรสส สาสน ปหณส `สตถาร โน ภนเต ทสเสถาต. ทสาวาสโนป ป จสตา ภกข วตถวสสา อานนทตเถร อปสงกมตวา `จรสส สตา โน อาวโส อานนท ภควโต สมมขา ธมมกถา, สาธ มย อาวโส อานนท ลเภยยาม ภควโต สมมขา ธมมกถ ๑. ม. ส. ย. ทคคาต.


สวนายาต ยาจส. เถโร เต ภกข อาทาย ตตถ คนตวา `เตมาส เอกวหารโน ตถาคตสส สนตก เอตตเกห ภกขห สทธ อปสงกมน อยตตนต จนเตตวา เอกโกว สตถาร อปสงกม. ปารเลยยโก ต ทสวา ทณฑมาทาย ปกขนท. สตถา โอโลเกตวา `อเปห ปารเลยยก, มา นวารย, พทธปฏาโก เอโสต อาห. โส ตตเถว ทณฑ ฉฑเฑตวา ปตตจวรปฏคคหณ อาปจฉ. เถโร นาทาส. นาโค `สเจ อคคหตวตโต ภวสสต, สตถ นสทนปาสาณผลเก อตตโน ปรกขาร น เปสสตต จนเตส. เถโร ปตตจวร ภมย เปส. วตตสมปนนา ห ครน อาสเน วา สยเน วา อตตโน ปรกขาร น เปนต. เถโร สตถาร วนทตวา เอกมนต นสท. สตถา `เอกโกว อาคโตสต ปจฉตวา ป จสเตห ภกขห สทธ อาคตภาว สตวา `กห ปเนเตต วตวา, `ตมหาก จตต อชานนโต พห เปตวา อาคโตมหต วตเต, `ปกโกสาห เนต อาห. เถโร ตถา อกาส. สตถา เตห สทธ ปฏสนถาร กตวา, เตห ภกขห `ภนเต ภควา พทธสขมาโล เจว ขตตยสขมาโล จ, ตมเหห เตมาส เอกเกห ตฏนเตห นสทนเตห จ ทกกร กต, วตตปฏวตตการโกป มโขทกาททายโกป นาโหส ม เต วตเต, `ภกขเว ปารเลยยก- หตถนา มยห สพพกจจาน กตาน, เอวรป ห สหาย ลภนเตน เอกโต วสต ยตต, อลภนตสส เอกจรยภาโวว เสยโยต วตวา นาควคเค๑ อมา คาถา อภาส ๑. ส. ย. "นาควคเคต นตถ.


"สเจ ลเภถ นปก สหาย สทธจร สาธวหารธร, อภภยย สพพาน ปรสสยาน จเรยย เตนตตมโน สตมา.ท โน เจ ลเภถ นปก สหาย สทธจร สาธวหารธร, ราชาว รฏ วชต ปหาย เอโก จเร มาตงคร เว นาโค. เอกสส จรต เสยโย, นตถ พาเล สหายตา: เอโก จเร น จ ปาปาน กยรา อปโปสสโก มาตงคร เว นาโคต. ตตถ "นปกนต: เนปกกป าย สมนนาคต. สาธวหารธรนต: ภททกวหาร ปณฑต. ปรสสยานต: ตาทส เมตตาวหาร สหาย ลภนโต `สหพยคฆาทโย ปากฏปรสสเย จ ราคโทสาทโย ปฏจฉนนปรสสเย จาต สพเพว ปรสสเย อภภวตวา เตน สทธ อตตมโน อปฏ ตสสต หตวา จเรยย วหเรยยาต อตโถ. ราชาว รฏนต: รฏ หตวา ปพพชนโต ราชส วย. อท วตต โหต: ยถา วชตภมปปเทโส ราชา "อท รชช นาม มหนต ปมาทฏาน, ก เม รชเชน การเตนาต วชต รฏ ปหาย ตโตว๑ มหาอร ปวสตวา ตาปสปพพชช ปพพชตวา จตส อรยาปเถส เอกโกว ๑. ม. ส. ย. เอกโก.


จรต; เอว เอกโกว จเรยยาต. มาตงคร เว นาโคต: ยถา จ "อห โข อากณโณ วหราม หตถห หตถนห หตถกลเภห๑ หตถจฉาเปห, ฉนนคคาน เจว ตณาน ขาทาม, โอภคโคภคค จ[๒] สาขาภงค ขาทนต, อาวลาน จ ปานยาน ปวาม, โอคาหนตสส จ เม อตตณณสส จ หตถนโย กาย อปนฆสนตโย คจฉนต; ยนนนาห เอกโกว คณมหา วปกฏโ วหเรยยนต๓ เอว ปฏส จกขตวา มเตน๔ คมนโต "มาตงโคต ลทธนาโม อมสม อร เ อย หตถนาโค ยถ ปหาย สพพรยาปเถส เอกโกว สข จรต; เอวป เอโกว จเรยยาต อตโถ. เอกสสาต: ปพพชตสส ห ปพพชตกาลโต ปฏาย เอกภาวาภรตสส เอกกสเสว จรต เสยโย. นตถ พาเล สหายตาต: "จลลสล มชฌมสล มหาสล ทส กถาวตถน เตรส ธตงคคณา วปสสนาาณ จตตาโร มคคา จตตาร ผลาน ตสโส วชชา ฉ อภ า อมต มหานพพานนต อย ห สหายตา นาม. สา พาเล นสสาย อธคนต น สกกาต นตถ พาเล สหายตาต. เอโกต: อมนา การเณน สพพรยาปเถส เอกโกว หตวา จเรยย, อปปมตตกานป น จ ปาปาน กยรา.[๕] เอโส อปโปสสโก นราลโย อมสม อร เ มาตงคนาโค อจฉตจฉตฏาเน สข จรต, เอว เอกโกว หตวา จเรยย, อปปมตตกานป น จ ปาปาน กเรยยาต อตโถ. ตสมา "ตมเหหป ๑. ม. ส. หตถกลเภห. ๒. ปาลย เอตถนตเร เมต อตถ. ๓.ว. มหาวคค. ๕/๓๔(๑) ๓๔๒. ๔. ม. ส. ย. มเตนาต นตถ. ๕. ม. ส. ย. เอตถนตเร "ยถาต อตถ.


เอวรป สหาย อลภนเตห เอกจารเหว ภวตพพนต อมมตถ ทสเสนโต สตถา เตส ภกขน อม ธมมเทสน เทเสส. เทสนาวสาเน ป จสตาป เต ภกข อรหตเต ปตฏหสต. สมพหลภกขวตถ. ๘. มารวตถ. (๒๓๘) "อตถมหต อม ธมมเทสน สตถา หมวนตปสเส อร กฏกาย วหรนโต มาร อารพภ กเถส. ตสม กร กาเล ราชาโน มนสเส ปเฬตวา รชช กาเรนต. อถ ภควา อธมมกราชน รชเช ทณฑกรณปฬเต มนสเส ทสวา การ วเสน เอว จนเตส "สกกา น โข รชช กาเรต อหน อฆาตย อชน อชาปย อโสจ อโสจาปย ธมเมนาต.๑ มาโร ปาปมา ต ภควโต ปรวตกก ตวา "สมโณ โคตโม `สกกา น โข รชช กาเรตนต จนเตส, อทาน รชช กาเรตกาโม ภวสสต, รชช จ นาเมต ปมาทฏาน, ต กาเรนตสส สกกา โอกาส ลภตต; คจฉาม, อสสาหมสส ชเนสสามต จนเตตวา สตถาร อปสงกมตวา อาห "กาเรต ภนเต ภควา รชช, กาเรต สคโต รชช, อหน อฆาตย อชน อชาปย อโสจ อโสจาปย ธมเมนาต.๒ อถ น สตถา "ก ปน เม ตว ปาปม ปสสส, ย ม ตว ๑-๒. ส. ส. ๑๕/๑๗๔. สารตถปปกาสน. ๑/๒๑๒.


อว วเทสต วตวา, "ภควตา โข ภนเต จตตาโร อทธปาทา สภาวตา, อากงขมาโน ห ภควา หมวนต ปพพตราช `สวณณนต อธมจเจยย, ต จ สวณณเมว อสส, อหป โว ธเนน ธนกรณย กรสสาม, อต ตมเห ธมเมน รชช กาเรสสถาต เตน วตเต, "ปพพตสส สวณณสส ชาตรปสส เกวล,๑ ทวตาป นาลเมกสส' อต วทธา สม จเร. โย ทกขมททกข ยโตนทาน, กาเมส โส ชนต กถ นเมยย; อปธ วทตวา [๒]- `สงโคต โลเก ตสเสว ชนต วนยาย สกเขต อมาห คาถาห๓ สเวเชตวา "อ โเอว โข ปาปม ตว โอวาโท, อ โ มม, ตยา สทธ ธมมสมมนตนา นาม นตถ, อห ห เอว โอวทามต วตวา อมา คาถา อภาส "อตถมห ชาตมห สขา สหายา, ตฏ สขา ยา อตรตเรน, ป สข ชวตสงขยมห, สพพสส ทกขสส สข ปหาน. สขา มตเตยยตา โลเก, อโถ เปตเตยยตา สขา. สขา สาม ตา โลเก, อโถ พรหม ตา สขา. ๑. ปาลย "เกวลาต ทสสต. ๒. ปาลยเมว เอตถนตเร นาต อตถ. ๓. ส. ส. ๑๕/๑๗๐. สารตถปปกาสน. ๑/๒๑๒-๒๑๓.


สข ยาว ชรา สล, สขา สทธา ปตฏ ตา, สโข ป าปฏลาโภ ปาปาน อกรณ สขนต. ตตถ "อตถมหต: ปพพชตสสาป ห จวรกรณาทเก วา อธกรณวปสมนาทเก วา, คหโนป กสกมมาทเก วา พลวปกข- สนนสสเตห อภภวนาทเก วา กจเจ อปปนเน, เย ต กจจ นปผาเทต วา วปสเมต วา สกโกนต, เอวรปา สขา สหายาต อตโถ. ตฏ สขาต: ยสมา ปน คหโนป สเกน อสนตฏา สนธจเฉทาทน อารภนต, ปพพชตาป นานปปการ อเนสน, อต เต สข น วนทนตเยว; ตสมา ยา อตรตเรน ปรตเตน วา วปเลน วา อตตโน สนตเกน สนตฏ , อยเมว สขาต อตโถ. ป นต: มรณกาเล ปน ยถาอชฌาสเยน ปฏเปตวา กต ป กมมเมว สข. สพพสสาต: สกลสส ปน วฏฏทกขสส ปหานสงขาต อรหตตเมว อมสม โลเก สข นาม. มตเตยยตาต: มาตร สมมาปฏปตต. เปตเตยยตาต: ปตร สมมาปฏปตต. อภเยนาป มาตาปตน อปฏานเมว กถต. มาตาปตโร ห ปตตาน อนปฏหนภาว ตวา อตตโน สนตก ภมย วา นทหนต ปเรส วา วสสชเชนต, "มาตาปตโร น อปฏหนตต จ เตส นนทา ปวตตต, กายสส เภทา คถนรเยป นพพตตนต; เย ปน มาตาปตโร สกกจจ อปฏหนต, เต เตส สนตก ธน ปาปณนต ปสสป ลภนต, กายสส เภทา สคเค นพพตตนต; ตสมา อภยเปต "สขนต วตต. สาม ตาต:


ปพพชเตส สมมาปฏปตต. พรหม ตาต: วาหตปาเปส พทธ- ปจเจกพทธพทธสาวเกส สมมาปฏปตตเยว. อภเยนาป เตส จตห ปจจเยห ปฏชคคนภาโว กถโต. อทป โลเก สข นาม กถต. สลนต: มณกณฑลรตตวตถาทโย ห อลงการา ตสม ตสม วเย ตานเยว โสภนต, น ทหราน อลงกาโร มหลลกกาเล มหลลกาน วา อลงกาโร ทหรกาเล โสภต, "อมมตตโก เอส ม เต ครหปปาทเน๑ ปน โทสเมว ชเนต; ป จสลทสสลาทเภท ปน สล ทหรสสาป มหลลกสสาป สพพวเยส โสภตเยว, "อโห วตาย สลวาต ปสสปปาทเนน โสมนสสเมว อาวหต; เตน วตต "สข ยาว ชรา สลนต. สทธา ปตฏ ตาต: โลกยโลกตตรา ทวธาป สทธา นจจลา หตวา ปตฏ ตาว สขา. สโข ป าปฏลาโภต: โลกยโลกตตรายป ป าย ปฏลาโภ สโข. ปาปาน อกรณนต: เสตฆาต วเสน ปน ปาปาน อกรณ อมสม โลเก สขนต อตโถ. เทสนาวสาเน พหน เทวตาน ธมมาภสมโย อโหสต. มารวตถ. นาควคควณณนา นฏ ตา. เตวสตโม วคโค. ๑. ม. ส. ย. ครหปปาทเนน.

Documents

บาลี 29 80