107
จจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจ จจจจ จ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจ จ จจจจจจ "จจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จ จจจจจจจจจจ จจ จจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ . " จจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจ จจจจ จจจจจจจ ( Kimble , 1964 ) "จจจ จจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจ" จจจจจจจจ จจจ จจจจจจจจ (Hilgard & Bower, 1981) "จจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจ

จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

จิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �

การเร�ยนร � เป็�นกระบวินการท��มี�ควิามีสำ�าค�ญและจิ�าเป็�นในการดำ�ารงชี�วิ�ต สำ��งมี�ชี�วิ�ตไมี!วิ!ามีน"ษย$หร&อสำ�ตวิ$เร��มีเร�ยนร �ต�(งแต!แรกเก�ดำจินตาย สำ�าหร�บมีน"ษย$การเร�ยนร �เป็�นสำ��งท��ชี!วิยพั�ฒนาให�มีน"ษย$แตกต!างไป็จิากสำ�ตวิ$โลกอ&�น ๆ ดำ�งพัระราชีน�พันธ์$บทควิามีของสำมีเดำ/จิพัระเทพัร�ตน$ราชีสำ"ดำา ฯ ท��วิ!า "สำ��งท��ท�าให�คนเราแตกต!างจิากสำ�ตวิ$อ&�น ๆ ก/เพัราะวิ!า

คนย!อมีมี�ป็1ญญา ท��จิะน2กค�ดำและป็ฏิ�บ�ต�สำ��งดำ�มี�ป็ระโยชีน$และถู กต�องไดำ� . " การเร�ยนร �ชี!วิยให�มีน"ษย$ร �จิ�กวิ�ธ์�ดำ�าเน�นชี�วิ�ตอย!างเป็�นสำ"ข ป็ร�บต�วิให�เข�าก�บสำภาพัแวิดำล�อมีและสำภาพัการต!างๆ ไดำ� ควิามีสำามีารถูในการเร�ยนร �ของมีน"ษย$จิะมี�อ�ทธ์�พัลต!อควิามีสำ�าเร/จิและควิามีพั2งพัอใจิในชี�วิ�ตของมีน"ษย$ดำ�วิย

ควิามีหมีายของการเร�ยนร �น�กจิ�ตวิ�ทยาหลายท!านให�ควิามีหมีายของการเร�ยนร �ไวิ� เชี!นค�มีเบ�ล ( Kimble , 1964 ) "การเร�ยนร � เป็�นการ

เป็ล��ยนแป็ลงค!อนข�างถูาวิรในพัฤต�กรรมี อ�นเป็�นผลมีาจิากการฝึ9กท��ไดำ�ร�บการเสำร�มีแรง"

ฮิ�ลการ$ดำ และ เบาเวิอร$ (Hilgard & Bower, 1981) "การเร�ยนร � เป็�นกระบวินการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมี อ�นเป็�นผลมีาจิากป็ระสำบการณ์$และการฝึ9ก ท�(งน�(ไมี!รวิมีถู2งการเป็ล��ยนแป็ลงของพัฤต�กรรมีท��เก�ดำจิากการตอบสำนองตามีสำ�ญชีาตญาณ์ ฤทธ์�<ของยา หร&อสำารเคมี� หร&อป็ฏิ�กร�ยาสำะท�อนตามีธ์รรมีชีาต�ของมีน"ษย$ "

คอนบาค ( Cronbach ) "การเร�ยนร � เป็�นการแสำดำงให�เห/นถู2งพัฤต�กรรมีท��มี�การเป็ล��ยนแป็ลง อ�นเป็�นผลเน&�องมีาจิากป็ระสำบการณ์$ท��แต!ละบ"คคลป็ระสำบมีา "

Page 2: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

พัจินาน"กรมีของเวิบสำเตอร$ (Webster 's Third New

International Dictionary) "การเร�ยนร � ค&อ กระบวินการเพั��มีพั นและป็ร"งแต!งระบบควิามีร � ท�กษะ น�สำ�ย หร&อการแสำดำงออกต!างๆ

อ�นมี�ผลมีาจิากสำ��งกระต"�นอ�นทร�ย$โดำยผ!านป็ระสำบการณ์$ การป็ฏิ�บ�ต� หร&อการฝึ9กฝึน"

ป็ระดำ�น�นท$ อ"ป็รมี�ย (๒๕๔๐, ชี"ดำวิ�ชีาพั&(นฐานการศึ2กษา(มีน"ษย$ก�บการเร�ยนร �) : นนทบ"ร�, พั�มีพั$คร�(งท�� ๑๕, หน�า

๑๒๑) “ การเร�ยนร �ค&อการเป็ล��ยนแป็ลงของบ"คคลอ�นมี�ผลเน&�องมีาจิากการไดำ�ร�บป็ระสำบการณ์$ โดำยการเป็ล��ยนแป็ลงน�(นเป็�นเหต"ท�าให�บ"คคลเผชี�ญสำถูานการณ์$เดำ�มีแตกต!างไป็จิากเดำ�มี “

ป็ระสำบการณ์$ท��ก!อให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีหมีายถู2งท�(งป็ระสำบการณ์$ทางตรงและป็ระสำบการณ์$ทางอ�อมี

ป็ระสำบการณ์$ทางตรง ค&อ ป็ระสำบการณ์$ท��บ"คคลไดำ�พับหร&อสำ�มีผ�สำดำ�วิยตนเอง เชี!น เดำ/กเล/กๆ ท��ย�งไมี!เคยร �จิ�กหร&อเร�ยนร �ค�าวิ!า ร�อน“ ” เวิลาท��คลานเข�าไป็ใกล�กาน�(าร�อน แล�วิผ �ใหญ!บอกวิ!าร�อน และห�ามีคลานเข�าไป็หา เดำ/กย!อมีไมี!เข�าใจิและคงคลานเข�าไป็หาอย !อ�ก จินกวิ!าจิะไดำ�ใชี�มี&อหร&ออวิ�ยวิะสำ!วินใดำสำ!วินหน2�งของร!างกายไป็สำ�มีผ�สำกาน�(าร�อน จิ2งจิะร �วิ!ากาน�(าท��วิ!าร�อนน�(นเป็�นอย!างไร ต!อไป็ เมี&�อเขาเห/นกาน�(าอ�กแล�วิผ �ใหญ!บอกวิ!ากาน�(าน�(นร�อนเขาจิะไมี!คลานเข�าไป็จิ�บกาน�(าน�(น เพัราะเก�ดำการเร�ยนร �ค�าวิ!าร�อนท��ผ �ใหญ!บอกแล�วิ

เชี!นน�(กล!าวิไดำ�วิ!า ป็ระสำบการณ์$ตรงมี�ผลท�าให�เก�ดำการเร�ยนร �เพัราะมี�การเป็ล��ยนแป็ลงท��ท�าให�เผชี�ญก�บสำถูานการณ์$เดำ�มีแตกต!างไป็จิากเดำ�มี ในการมี�ป็ระสำบการณ์$ตรงบางอย!างอาจิท�าให�บ"คคลมี�การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมี แต!ไมี!ถู&อวิ!าเป็�นการเร�ยนร � ไดำ�แก!

๑. พัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนแป็ลงเน&�องจิากฤทธ์�<ยา หร&อสำ��งเสำพัต�ดำบางอย!าง

Page 3: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๒. พัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนแป็ลงเน&�องจิากควิามีเจิ/บป็Eวิยทางกายหร&อทางใจิ

๓. พัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนแป็ลงเน&�องจิากควิามีเหน&�อยล�าของร!างกาย

๔. พัฤต�กรรมีท��เก�ดำจิากป็ฏิ�ก�ร�ยาสำะท�อนต!างๆป็ระสำบการณ์$ทางอ�อมี ค&อ ป็ระสำบการณ์$ท��ผ �เร�ยนมี�ไดำ�พับ

หร&อสำ�มีผ�สำดำ�วิยตนเองโดำยตรง แต!อาจิไดำ�ร�บป็ระสำบการณ์$ทางอ�อมีจิาก การอบรมีสำ��งสำอนหร&อการบอกเล!า การอ!านหน�งสำ&อต!างๆ และการร�บร �จิากสำ&�อมีวิลชีนต!างๆ

จิ"ดำมี"!งหมีายของการเร�ยนร �พัฤต�กรรมีการเร�ยนร �ตามีจิ"ดำมี"!งหมีายของน�กการศึ2กษาซึ่2�ง

ก�าหนดำโดำย บล มี และคณ์ะ (Bloom and Others ) มี"!งพั�ฒนาผ �เร�ยนใน ๓ ดำ�าน ดำ�งน�(

๑. ดำ�านพั"ทธ์�พั�สำ�ย (Cognitive Domain) ค&อ ผลของการเร�ยนร �ท��เป็�นควิามีสำามีารถูทางสำมีอง ครอบคล"มีพัฤต�กรรมีป็ระเภท ควิามีจิ�า ควิามีเข�าใจิ การน�าไป็ใชี� การวิ�เคราะห$ การสำ�งเคราะห$และป็ระเมี�นผล

๒. ดำ�านเจิตพั�สำ�ย (Affective Domain ) ค&อ ผลของการเร�ยนร �ท��เป็ล��ยนแป็ลงดำ�านควิามีร �สำ2ก ครอบคล"มีพัฤต�กรรมีป็ระเภท ควิามีร �สำ2ก ควิามีสำนใจิ ท�ศึนคต� การป็ระเมี�นค!าและค!าน�ยมี

๓. ดำ�านท�กษะพั�สำ�ย (Psychomotor Domain) ค&อ ผลของการเร�ยนร �ท��เป็�นควิามีสำามีารถูดำ�านการป็ฏิ�บ�ต� ครอบคล"มีพัฤต�กรรมีป็ระเภท การเคล&�อนไหวิ การกระท�า การป็ฏิ�บ�ต�งาน

การมี�ท�กษะและควิามีชี�านาญ

Page 4: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

องค$ป็ระกอบสำ�าค�ญของการเร�ยนร �ดำอลลาร$ดำ และมี�ลเลอร$ (Dallard and Miller) เสำนอวิ!าการ

เร�ยนร � มี�องค$ป็ระกอบสำ�าค�ญ ๔ ป็ระการ ค&อ๑. แรงข�บ (Drive) เป็�นควิามีต�องการท��เก�ดำข2(นภายในต�วิ

บ"คคล เป็�นควิามีพัร�อมีท��จิะเร�ยนร �ของบ"คคลท�(งสำมีอง ระบบป็ระสำาทสำ�มีผ�สำและกล�ามีเน&(อ แรงข�บและควิามีพัร�อมีเหล!าน�(จิะก!อให�เก�ดำป็ฏิ�ก�ร�ยา หร&อพัฤต�กรรมีท��จิะชี�กน�าไป็สำ !การเร�ยนร �ต!อไป็

๒. สำ��งเร�า (Stimulus) เป็�นสำ��งแวิดำล�อมีท��เก�ดำข2(นในสำถูานการณ์$ต!างๆ ซึ่2�งเป็�นต�วิการท��ท�าให�บ"คคลมี�ป็ฏิ�ก�ร�ยา หร&อพัฤต�กรรมีตอบสำนองออกมีา ในสำภาพัการเร�ยนการสำอน สำ��งเร�าจิะหมีายถู2งคร ก�จิกรรมีการสำอน

และอ"ป็กรณ์$การสำอนต!างๆ ท��คร น�ามีาใชี� ๓. การตอบสำนอง (Response) เป็�นป็ฏิ�ก�ร�ยา หร&อพัฤต�กรรมีต!างๆ ท��แสำดำงออกมีาเมี&�อบ"คคลไดำ�ร�บการกระต"�นจิากสำ��งเร�า ท�(งสำ!วินท��สำ�งเกตเห/นไดำ�และสำ!วินท��ไมี!สำามีารถูสำ�งเกตเห/นไดำ� เชี!น การเคล&�อนไหวิ ท!าทาง ค�าพั ดำ การค�ดำ การร�บร � ควิามีสำนใจิ

และควิามีร �สำ2ก เป็�นต�น ๔. การเสำร�มีแรง (Reinforcement) เป็�นการให�สำ��งท��มี�อ�ทธ์�พัลต!อบ"คคลอ�นมี�ผลในการเพั��มีพัล�งให�เก�ดำการเชี&�อมีโยง ระหวิ!างสำ��งเร�าก�บการตอบสำนองเพั��มีข2(น การเสำร�มีแรงมี�ท�(งทางบวิกและทางลบ ซึ่2�งมี�ผลต!อการเร�ยนร �ของบ"คคลเป็�นอ�นมีาก

ธ์รรมีชีาต�ของการเร�ยนร �การเร�ยนร �มี�ล�กษณ์ะสำ�าค�ญดำ�งต!อไป็น�(๑. การเร�ยนร �เป็�นกระบวินการ การเก�ดำการเร�ยนร �ของ

บ"คคลจิะมี�กระบวินการของการเร�ยนร �จิากการไมี!ร �ไป็สำ !การเร�ยนร � ๕ ข�(นตอน ค&อ

Page 5: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๑.๑ มี�สำ��งเร�ามีากระต"�นบ"คคล ๑.๒ บ"คคลสำ�มีผ�สำสำ��งเร�าดำ�วิยป็ระสำาทท�(ง ๕ ๑.๓ บ"คคลแป็ลควิามีหมีายหร&อร�บร �สำ��งเร�า ๑.๔ บ"คคลมี�ป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนองอย!างใดำอย!างหน2�งต!อสำ��ง

เร�าตามีท��ร�บร � ๑.๕ บ"คคลป็ระเมี�นผลท��เก�ดำจิากการตอบสำนองต!อสำ��งเร�า

การเร�ยนร �เร��มีเก�ดำข2(นเมี&�อมี�สำ��งเร�า (Stimulus) มีากระต"�นบ"คคล

ระบบป็ระสำาทจิะต&�นต�วิเก�ดำการร�บสำ�มีผ�สำ (Sensation) ดำ�วิยป็ระสำาทสำ�มีผ�สำท�(ง ๕ แล�วิสำ!งกระแสำป็ระสำาทไป็ย�งสำมีองเพั&�อแป็ลควิามีหมีายโดำยอาศึ�ยป็ระสำบการณ์$เดำ�มีเป็�นการร�บร � (Perception)ใหมี! อาจิสำอดำคล�องหร&อแตกต!างไป็จิากป็ระสำบการณ์$เดำ�มี แล�วิสำร"ป็ผลของการร�บร �น�(น เป็�นควิามีเข�าใจิหร&อควิามีค�ดำรวิบยอดำ

(Concept) และมี�ป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนอง (Response) อย!างใดำอย!างหน2�งต!อสำ��งเร�า ตามีท��ร�บร �ซึ่2�งท�าให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีแสำดำงวิ!า เก�ดำการเร�ยนร �แล�วิ

๒. การเร�ยนร �ไมี!ใชี!วิ"ฒ�ภาวิะแต!การเร�ยนร �อาศึ�ยวิ"ฒ�ภาวิะ วิ"ฒ�ภาวิะ ค&อ ระดำ�บควิามีเจิร�ญเต�บโตสำ งสำ"ดำของพั�ฒนาการดำ�าน

ร!างกาย อารมียสำ�งคมี และสำต�ป็1ญญาของบ"คคลแต!ละวิ�ยท��เป็�นไป็

Sensation

ป็ระสำาทร�บ

Perception

การร�บร� � Stimulus

สิ่งเร�า

เกดการเร�ยนร� �

Learning

การเปลี่�ยนแปลี่ง

Response

ป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนอง

Concept

ควิามีค�ดำรวิบยอดำ

Page 6: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ตามีธ์รรมีชีาต� แมี�วิ!าการเร�ยนร �จิะไมี!ใชี!วิ"ฒ�ภาวิะแต!การเร�ยนร �

ต�องอาศึ�ยวิ"ฒ�ภาวิะดำ�วิย เพัราะการท��บ"คคลจิะมี�ควิามีสำามีารถูใน

การร�บร �หร&อตอบสำนองต!อสำ��งเร�ามีากหร&อน�อยเพั�ยงใดำข2(นอย !ก�บ

วิ!าบ"คคลน�(นมี�วิ"ฒ�ภาวิะเพั�ยงพัอหร&อไมี!

๓. การเร�ยนร �เก�ดำไดำ�ง!าย ถู�าสำ��งท��เร�ยนเป็�นสำ��งท��มี�ควิามีหมีายต!อผ �เร�ยน

การเร�ยนสำ��งท��มี�ควิามีหมีายต!อผ �เร�ยน ค&อ การเร�ยนในสำ��งท��ผ �เร�ยนต�องการจิะเร�ยนหร&อสำนใจิจิะเร�ยน เหมีาะก�บวิ�ยและวิ"ฒ�ภาวิะของผ �เร�ยนและเก�ดำป็ระโยชีน$แก!ผ �เร�ยน การเร�ยนในสำ��งท��มี�ควิามีหมีายต!อผ �เร�ยนย!อมีท�าให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�ดำ�กวิ!าการเร�ยนในสำ��งท��ผ �เร�ยนไมี!ต�องการหร&อไมี!สำนใจิ

๔. การเร�ยนร �แตกต!างก�นตามีต�วิบ"คคลและวิ�ธ์�การในการเร�ยน

ในการเร�ยนร �สำ��งเดำ�ยวิก�น บ"คคลต!างก�นอาจิเร�ยนร �ไดำ�ไมี!เท!าก�นเพัราะบ"คคลอาจิมี�ควิามีพัร�อมีต!างก�น มี�ควิามีสำามีารถูในการเร�ยนต!างก�น มี�อารมีณ์$และควิามีสำนใจิท��จิะเร�ยนต!างก�นและมี�ควิามีร �เดำ�มีหร&อป็ระสำบการณ์$เดำ�มีท��เก��ยวิข�องก�บสำ��งท��จิะเร�ยนต!างก�น

ในการเร�ยนร �สำ��งเดำ�ยวิก�น ถู�าใชี�วิ�ธ์�เร�ยนต!างก�น ผลของการเร�ยนร �อาจิมีากน�อยต!างก�นไดำ� และวิ�ธ์�ท��ท�าให�เก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�มีากสำ�าหร�บบ"คคลหน2�งอาจิไมี!ใชี!วิ�ธ์�เร�ยนท��ท�าให�อ�กบ"คคลหน2�งเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�มีากเท!าก�บบ"คคลน�(นก/ไดำ�

Page 7: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การถู!ายโยงการเร�ยนร �การถู!ายโยงการเร�ยนร �เก�ดำข2(นไดำ� ๒ ล�กษณ์ะ ค&อ การถู!าย

โยงการเร�ยนร �ทางบวิก (Positive Transfer) และการถู!ายโยงการเร�ยนร �ทางลบ (Negative Transfer)

การถู!ายโยงการเร�ยนร �ทางบวิก (Positive Transfer) ค&อ

การถู!ายโยงการเร�ยนร �ชีน�ดำท��ผลของการเร�ยนร �งานหน2�งชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �อ�กงานหน2�งไดำ�เร/วิข2(น ง!ายข2(น หร&อดำ�ข2(น การถู!ายโยงการเร�ยนร �ทางบวิก มี�กเก�ดำจิาก

๑. เมี&�องานหน2�ง มี�ควิามีคล�ายคล2งก�บอ�กงานหน2�ง และผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �งานแรกอย!างแจิ!มีแจิ�งแล�วิ

๒. เมี&�อผ �เร�ยนมีองเห/นควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างงานหน2�งก�บอ�กงานหน2�ง

๓. เมี&�อผ �เร�ยนมี�ควิามีต�(งใจิท��จิะน�าผลการเร�ยนร �จิากงานหน2�งไป็ใชี�ให�เป็�นป็ระโยชีน$ก�บการเร�ยนร �อ�กงานหน2�ง และสำามีารถูจิ�าวิ�ธ์�เร�ยนหร&อผลของการเร�ยนร �งานแรกไดำ�อย!างแมี!นย�า

๔. เมี&�อผ �เร�ยนเป็�นผ �ท��มี�ควิามีค�ดำร�เร��มีสำร�างสำรรค$ โดำยชีอบท��จิะน�าควิามีร �ต!างๆ ท��เคยเร�ยนร �มีาก!อนมีาลองค�ดำทดำลองจินเก�ดำควิามีร �ใหมี!ๆ

การถู!ายโยงการเร�ยนร �ทางลบ (Negative Transfer) ค&อการถู!ายโยงการเร�ยนร �ชีน�ดำท��ผลการเร�ยนร �งานหน2�งไป็ข�ดำขวิางท�าให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �อ�กงานหน2�งไดำ�ชี�าลง หร&อยากข2(นและไมี!ไดำ�ดำ�เท!าท��ควิร การถู!ายโยงการเร�ยนร �ทางลบ อาจิเก�ดำข2(นไดำ� ๒ แบบ

ค&อ๑. แบบตามีรบกวิน (Proactive Inhibition) ผลของการ

เร�ยนร �งานแรกไป็ข�ดำขวิางการเร�ยนร �งานท�� ๒

Page 8: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๒. แบบย�อนรบกวิน (Retroactive Inhibition) ผลการเร�ยนร �งานท�� ๒ ท�าให�การเร�ยนร �งานแรกน�อยลงการเก�ดำการเร�ยนร �ทางลบมี�กเก�ดำจิาก

- เมี&�องาน ๒ อย!างคล�ายก�นมีาก แต!ผ �เร�ยนย�งไมี!เก�ดำการเร�ยนร �งานใดำงานหน2�งอย!างแท�จิร�งก!อนท��จิะเร�ยนอ�กงานหน2�ง

ท�าให�การเร�ยนงาน ๒ อย!างในเวิลาใกล�เค�ยงก�นเก�ดำควิามีสำ�บสำน- เมี&�อผ �เร�ยนต�องเร�ยนร �งานหลายๆ อย!างในเวิลาต�ดำต!อก�น

ผลของการเร�ยนร �งานหน2�งอาจิไป็ท�าให�ผ �เร�ยนเก�ดำควิามีสำ�บสำนในการเร�ยนร �อ�กงานหน2�งไดำ�

การน�าควิามีร �ไป็ใชี�๑. ก!อนท��จิะให�ผ �เร�ยนเก�ดำควิามีร �ใหมี! ต�องแน!ใจิวิ!า ผ �เร�ยนมี�

ควิามีร �พั&(นฐานท��เก��ยวิข�องก�บควิามีร �ใหมี!มีาแล�วิ๒. พัยายามีสำอนหร&อบอกให�ผ �เร�ยนเข�าใจิถู2งจิ"ดำมี"!งหมีาย

ของการเร�ยนท��ก!อให�เก�ดำป็ระโยชีน$แก!ตนเอง๓. ไมี!ลงโทษผ �ท��เร�ยนเร/วิหร&อชี�ากวิ!าคนอ&�นๆ และไมี!มี"!งหวิ�ง

วิ!าผ �เร�ยนท"กคนจิะต�องเก�ดำการเร�ยนร �ท��เท!าก�นในเวิลาเท!าก�น๔. ถู�าสำอนบทเร�ยนท��คล�ายก�น ต�องแน!ใจิวิ!าผ �เร�ยนเข�าใจิบท

เร�ยนแรกไดำ�ดำ�แล�วิจิ2งจิะสำอนบทเร�ยนต!อไป็๕. พัยายามีชี�(แนะให�ผ �เร�ยนมีองเห/นควิามีสำ�มีพั�นธ์$ของบท

เร�ยนท��มี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�น

ล�กษณ์ะสำ�าค�ญ ท��แสำดำงให�เห/นวิ!ามี�การเร�ยนร �เก�ดำข2(น จิะต�องป็ระกอบดำ�วิยป็1จิจิ�ย ๓ ป็ระการ ค&อ

๑. มี�การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีท��ค!อนข�างคงทน ถูาวิร๒. การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีน�(นจิะต�องเป็�นผลมีาจิาก

ป็ระสำบการณ์$ หร&อการฝึ9ก การป็ฏิ�บ�ต�ซึ่�(าๆ เท!าน�(น

Page 9: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๓. การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีดำ�งกล!าวิจิะมี�การเพั��มีพั นในดำ�านควิามีร � ควิามีเข�าใจิ ควิามีร �สำ2กและควิามีสำามีารถูทางท�กษะท�(งป็ร�มีาณ์และค"ณ์ภาพั

ทฤษฎี�การเร�ยนร � (Theory of Learning)

ทฤษฎี�การเร�ยนร �มี�อ�ทธ์�พัลต!อการจิ�ดำการเร�ยนการสำอนมีาก

เพัราะจิะเป็�นแนวิทางในการก�าหนดำป็ร�ชีญาการศึ2กษาและการจิ�ดำป็ระสำบการณ์$ เน&�องจิากทฤษฎี�การเร�ยนร �เป็�นสำ��งท��อธ์�บายถู2งกระบวินการ วิ�ธ์�การและเง&�อนไขท��จิะท�าให�เก�ดำการเร�ยนร �และตรวิจิสำอบวิ!าพัฤต�กรรมีของมีน"ษย$ มี�การเป็ล��ยนแป็ลงไดำ�อย!างไร

ทฤษฎี�การเร�ยนร �ท��สำ�าค�ญ แบ!งออกไดำ� ๒ กล"!มีใหญ!ๆ ค&อ๑. ทฤษฎี�กล"!มีสำ�มีพั�นธ์$ต!อเน&�อง (Associative Theories)

๒. ทฤษฎี�กล"!มีควิามีร �ควิามีเข�าใจิ (Cognitive Theories)

ทฤษฎี�การเร�ยนร �กล"!มีสำ�มีพั�นธ์$ต!อเน&�อง ทฤษฎี�น�(เห/นวิ!าการเร�ยนร �เก�ดำจิากการเชี&�อมีโยงระหวิ!างสำ��งเร�า (Stimulus) และการตอบสำนอง (Response) ป็1จิจิ"บ�นเร�ยกน�กทฤษฎี�กล"!มีน�(วิ!า "พัฤต�กรรมีน�ยมี" (Behaviorism) ซึ่2�งเน�นเก��ยวิก�บกระบวินการเป็ล��ยนแป็ลง พัฤต�กรรมีท��มีองเห/น และสำ�งเกตไดำ�มีากกวิ!ากระบวินการค�ดำ และป็ฏิ�ก�ร�ยาภายในของผ �เร�ยน

ทฤษฎี�การเร�ยนร �กล"!มีน�(แบ!งเป็�นกล"!มีย!อยไดำ� ดำ�งน�(๑. ทฤษฎี�การวิางเง&�อนไข (Conditioning Theories)

๑.๑ ทฤษฎี�การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค (Classical

Conditioning Theories) ๑.๒ ทฤษฎี�การวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า (Operant

Conditioning Theory)๒. ทฤษฎี�สำ�มีพั�นธ์$เชี&�อมีโยง (Connectionism Theories)

Page 10: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๒.๑ ทฤษฎี�สำ�มีพั�นธ์$เชี&�อมีโยง (Connectionism

Theory) ๒.๒ ทฤษฎี�สำ�มีพั�นธ์$ต!อเน&�อง (S-R Contiguity

Theory)

ทฤษฎี�การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค อธ์�บายถู2งการเร�ยนร �ท��เก�ดำจิากการเชี&�อมีโยงระหวิ!างสำ��งเร�าตามีธ์รรมีชีาต� และสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไขก�บการ ตอบสำนอง

พัฤต�กรรมีหร&อการตอบสำนองท��เก��ยวิข�องมี�กจิะเป็�นพัฤต�กรรมีท��เป็�นป็ฏิ�ก�ร�ยาสำะท�อน (Reflex) หร&อ พัฤต�กรรมีท��เก��ยวิข�องอารมีณ์$ ควิามีร �สำ2ก บ"คคลสำ�าค�ญของทฤษฎี�น�( ไดำ�แก! Pavlov, Watson,

Wolpe etc.

Ivan P. Pavlov

น�กสำร�รวิ�ทยาชีาวิร�สำเซึ่�ย (1849 - 1936) ไดำ�ท�าการทดำลองเพั&�อศึ2กษาการเร�ยนร �ท��เก�ดำข2(นจิากการเชี&�อมีโยงระหวิ!างการตอบสำนองต!อสำ��งเร�าตามีธ์รรมีชีาต�ท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข

(Unconditioned Stimulus = UCS) และสำ��งเร�า ท��เป็�นกลาง

(Neutral Stimulus) จินเก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงสำ��งเร�าท��เป็�นกลางให�กลายเป็�นสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข (Conditioned Stimulus = CS)

และการตอบสำนองท��ไมี!มี�เง&�อนไข (Unconditioned Response =

UCR) เป็�นการตอบสำนองท��มี�เง&�อนไข (Conditioned Response

= CR) ล�าดำ�บข�(นตอนการเร�ยนร �ท��เก�ดำข2(นดำ�งน�(

๑. ก!อนการวิางเง&�อนไข UCS (อาหาร) UCR (น�(าลายไหล)

Page 11: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

สำ��งเร�าท��เป็�นกลาง (เสำ�ยงกระดำ��ง) น�(าลายไมี!ไหล

๒. ขณ์ะวิางเง&�อนไข CS (เสำ�ยงกระดำ��ง) + UCS (อาหาร) UCR

(น�(าลายไหล)

๓. หล�งการวิางเง&�อนไข CS (เสำ�ยงกระดำ��ง) CR (น�(าลายไหล)

หล�กการเก�ดำการเร�ยนร �ท��เก�ดำข2(น ค&อ การตอบสำนองท��เก�ดำจิากการวิางเง&�อนไข

(CR) เก�ดำจิากการน�าเอาสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข (CS) มีาเข�าค !ก�บสำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข (UCS) ซึ่�(าก�นหลายๆ คร�(ง ต!อมีาเพั�ยงแต!ให�สำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข (CS)

เพั�ยงอย!างเดำ�ยวิก/มี�ผลท�าให�เก�ดำการตอบสำนองในแบบเดำ�ยวิก�น

ผลจิากการทดำลอง Pavlov สำร"ป็หล�กเกณ์ฑ์$ของการเร�ยนร �ไดำ� ๔ ป็ระการ ค&อ ๑. การดำ�บสำ ญหร&อการลดำภาวิะ (Extinction) เมี&�อให� CR

นานๆ โดำยไมี!ให� UCS เลย การตอบสำนองท��มี�เง&�อนไข (CR) จิะค!อยๆ ลดำลงและหมีดำไป็ ๒. การฟื้K( นกล�บหร&อการค&นสำภาพั ( Spontaneous Recovery

) เมี&�อเก�ดำ

การดำ�บสำ ญของการตอบสำนอง (Extinction) แล�วิเวิ�นระยะการวิางเง&�อนไขไป็สำ�กระยะหน2�ง เมี&�อให� CS จิะเก�ดำ CR โดำย

Page 12: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

อ�ตโนมี�ต� ๓. การแผ!ขยาย หร&อ การสำร"ป็ควิามี (Generalization) หล�งจิากเก�ดำการ ตอบสำนองท��มี�เง&�อนไข ( CR ) แล�วิ เมี&�อให�สำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข (CS) ท�� คล�ายคล2งก�น จิะเก�ดำการตอบสำนองแบบเดำ�ยวิก�น ๔. การจิ�าแนกควิามีแตกต!าง (Discrimination) เมี&�อให�สำ��งเร�าใหมี!ท�� แตกต!างจิากสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข จิะมี�การจิ�าแนกควิามี

แตกต!างของสำ��งเร�า และมี�การตอบสำนองท��แตกต!างก�นดำ�วิย

John B. Watson

Page 13: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

น�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิอเมีร�ก�น (1878 - 1958) ไดำ�ท�าการทดำลองการวิางเง&�อนไขทางอารมีณ์$ก�บเดำ/กชีายอาย"ป็ระมีาณ์ ๑๑ เดำ&อน

โดำยใชี�หล�กการเดำ�ยวิก�บ Pavlov หล�งการทดำลองเขาสำร"ป็หล�กเกณ์ฑ์$การเร�ยนร �ไดำ� ดำ�งน�(

๑. การแผ!ขยายพัฤต�กรรมี (Generalization) มี�การแผ!ขยายการตอบสำนองท��วิางเง&�อนไขต!อสำ��งเร�า ท��คล�ายคล2งก�บสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข

๒. การลดำภาวิะ หร&อการดำ�บสำ ญการตอบสำนอง

(Extinction) ท�าไดำ�ยากต�องให�สำ��งเร�าใหมี! (UCS ) ท��มี�ผลตรงข�ามีก�บสำ��งเร�าเดำ�มี จิ2งจิะไดำ�ผลซึ่2�งเร�ยกวิ!า Counter - Conditioning

Joseph Wolpe น�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิอเมีร�ก�น (1958) ไดำ�น�าหล�กการ Counter -

Conditioning ของ Watson ไป็ทดำลองใชี�บ�าบ�ดำควิามีกล�วิ

(Phobia) ร!วิมีก�บการใชี�เทคน�คผ!อนคลายกล�ามีเน&(อ (Muscle

Relaxation) เร�ยกวิ�ธ์�การน�(วิ!า Desensitization

การน�าหล�กการมีาป็ระย"กต$ใชี�ในการสำอน๑. คร สำามีารถูน�าหล�กการเร�ยนร �ของทฤษฎี�น�(มีาท�าควิามี

เข�าใจิพัฤต�กรรมีของผ �เร�ยนท��แสำดำงออกถู2งอารมีณ์$ ควิามีร �สำ2กท�(งดำ�านดำ�และไมี!ดำ� รวิมีท�(งเจิตคต�ต!อสำ��งแวิดำล�อมีต!างๆ เชี!น วิ�ชีาท��เร�ยน ก�จิกรรมี หร&อคร ผ �สำอน เพัราะเขาอาจิไดำ�ร�บการวิางเง&�อนไขอย!างใดำอย!างหน2�งอย !ก/เป็�นไดำ�

Page 14: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๒. คร ควิรใชี�หล�กการเร�ยนร �จิากทฤษฎี�ป็ล กฝึ1งควิามีร �สำ2กและเจิตคต�ท��ดำ�ต!อเน&(อหาวิ�ชีา ก�จิกรรมีน�กเร�ยน คร ผ �สำอนและสำ��งแวิดำล�อมีอ&�นๆ ท��เก��ยวิข�องให�เก�ดำในต�วิผ �เร�ยน

๓. คร สำามีารถูป็Lองก�นควิามีร �สำ2กล�มีเหลวิ ผ�ดำหวิ�ง และวิ�ตกก�งวิลของผ �เร�ยนไดำ�โดำยการสำ!งเสำร�มีให�ก�าล�งใจิในการเร�ยนและการท�าก�จิกรรมี ไมี!คาดำหวิ�งผลเล�ศึจิากผ �เร�ยน และหล�กเล��ยงการใชี�อารมีณ์$หร&อลงโทษผ �เร�ยนอย!างร"นแรงจินเก�ดำการวิางเง&�อนไขข2(น กรณ์�ท��ผ �เร�ยนเก�ดำควิามีเคร�ยดำ และวิ�ตกก�งวิลมีาก คร ควิรเป็Mดำโอกาสำให�ผ �เร�ยนไดำ�ผ!อนคลายควิามีร �สำ2กไดำ�บ�างตามีขอบเขตท��เหมีาะสำมี

ทฤษฎี�การวิางเข&�อนไขแบบการกระท�าของสำก�นเนอร$ (Skinner's

Operant Conditioning Theory) B.F. Skinner (1904 - 1990) น�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิอเมีร�ก�น ไดำ�ท�าการทดำลองดำ�านจิ�ตวิ�ทยาการศึ2กษาและวิ�เคราะห$สำถูานการณ์$การเร�ยนร �ท��มี�การตอบสำนองแบบแสำดำงการกระท�า (Operant

Behavior) สำก�นเนอร$ไดำ�แบ!ง พัฤต�กรรมีของสำ��งมี�ชี�วิ�ตไวิ� ๒

แบบ ค&อ ๑. Respondent Behavior พัฤต�กรรมีหร&อการตอบสำนองท��เก�ดำข2(นโดำยอ�ตโนมี�ต� หร&อเป็�นป็ฏิ�ก�ร�ยาสำะท�อน (Reflex) ซึ่2�งสำ��งมี�ชี�วิ�ตไมี!สำามีารถูควิบค"มีต�วิเองไดำ� เชี!น การกระพัร�บตา น�(าลายไหล หร&อการเก�ดำอารมีณ์$ ควิามีร �สำ2กต!างๆ ๒. Operant Behavior พัฤต�กรรมีท��เก�ดำจิากสำ��งมี�ชี�วิ�ตเป็�นผ �ก�าหนดำ หร&อเล&อกท��จิะแสำดำงออกมีา สำ!วินใหญ!จิะเป็�นพัฤต�กรรมีท��บ"คคลแสำดำงออกในชี�วิ�ตป็ระจิ�าวิ�น เชี!น ก�น นอน

พั ดำ เดำ�น ท�างาน ข�บรถู ฯลฯ.

Page 15: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การเร�ยนร �ตามีแนวิค�ดำของสำก�นเนอร$ เก�ดำจิากการเชี&�อมีโยงระหวิ!างสำ��งเร�าก�บการตอบสำนองเชี!นเดำ�ยวิก�น แต!สำก�นเนอร$ให�ควิามีสำ�าค�ญต!อการตอบสำนองมีากกวิ!าสำ��งเร�า จิ2งมี�คนเร�ยกวิ!าเป็�นทฤษฎี�การวิางเง&�อนไขแบบ Type R นอกจิากน�(สำก�นเนอร$ให�ควิามีสำ�าค�ญต!อการเสำร�มีแรง (Reinforcement) วิ!ามี�ผลท�าให�เก�ดำการเร�ยนร �ท��คงทนถูาวิร ย��งข2(นดำ�วิย สำก�นเนอร$ไดำ�สำร"ป็ไวิ�วิ!า อ�ตราการเก�ดำพัฤต�กรรมีหร&อการตอบสำนองข2(นอย !ก�บผลของการกระท�า ค&อ การเสำร�มีแรง หร&อการลงโทษ ท�(งทางบวิกและทางลบพัฤต�กรรมี

การเสำร�มี การลงโทษแรง

ทางบวิก ทางลบ ทางบวิก

ทางลบ

ควิามีถู��ของพัฤต�กรรมีเพั��มีข2(น ควิามีถู��ของพัฤต�กรรมีลดำลง

การน�าหล�กการมีาป็ระย"กต$ใชี�๑. การเสำร�มีแรง และ การลงโทษ๒. การป็ร�บพัฤต�กรรมี และ การแต!งพัฤต�กรรมี

Page 16: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๓. การสำร�างบทเร�ยนสำ�าเร/จิร ป็

การเสำร�มีแรงและการลงโทษ การเสำร�มีแรง (Reinforcement) ค&อการท�าให�อ�ตราการตอบสำนองหร&อควิามีถู��ของการแสำดำงพัฤต�กรรมีเพั��มีข2(นอ�นเป็�นผลจิากการไดำ�ร�บสำ��งเสำร�มีแรง (Reinforce) ท��เหมีาะสำมี การเสำร�มีแรงมี� ๒ ทาง ไดำ�แก!

๑. การเสำร�มีแรงทางบวิก (Positive Reinforcement )

เป็�นการให�สำ��งเสำร�มีแรงท��บ"คคลพั2งพัอใจิ มี�ผลท�าให�บ"คคลแสำดำงพัฤต�กรรมีถู��ข2(น

๒. การเสำร�มีแรงทางลบ (Negative Reinforcement)

เป็�นการน�าเอาสำ��งท��บ"คคลไมี!พั2งพัอใจิออกไป็ มี�ผลท�าให�บ"คคลแสำดำงพัฤต�กรรมีถู��ข2(น การลงโทษ (Punishment) ค&อ การท�าให�อ�ตราการตอบสำนองหร&อควิามีถู��ของการแสำดำงพัฤต�กรรมีลดำลง การลงโทษมี� ๒ ทาง ไดำ�แก!

๑. การลงโทษทางบวิก (Positive Punishment) เป็�นการให�สำ��งเร�าท��บ"คคลท��ไมี!พั2งพัอใจิ มี�ผลท�าให�บ"คคลแสำดำงพัฤต�กรรมีลดำลง

๒. การลงโทษทางลบ (Negative Punishment) เป็�นการน�าสำ��งเร�าท��บ"คคลพั2งพัอใจิ หร&อสำ��งเสำร�มีแรงออกไป็ มี�ผลท�าให�บ"คคลแสำดำงพัฤต�กรรมีลดำลงตารางการเสำร�มีแรง (The Schedule of Reinforcement)

๑. การเสำร�มีแรงอย!างต!อเน&�อง (Continuous

Reinforcement) เป็�นการให�สำ��งเสำร�มีแรงท"กคร�(งท��บ"คคลแสำดำงพัฤต�กรรมีตามีต�องการ

๒. การเสำร�มีแรงเป็�นคร�(งคราวิ (Intermittent

Reinforcement) ซึ่2�งมี�การก�าหนดำตารางไดำ�หลายแบบ ดำ�งน�(

Page 17: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๒.๑ ก�าหนดำการเสำร�มีแรงตามีเวิลา (Iinterval

schedule) ๒.๑.๑ ก�าหนดำเวิลาแน!นอน (Fixed Interval

Schedules = FI)

๒.๑.๒ ก�าหนดำเวิลาไมี!แน!นอน (Variable Interval

Schedules = VI ) ๒.๒ ก�าหนดำการเสำร�มีแรงโดำยใชี�อ�ตรา (Ratio schedule)

๒.๒.๑ ก�าหนดำอ�ตรา แน!นอน (Fixed Ratio Schedules = FR)

๒.๒.๒ ก�าหนดำอ�ตราไมี!แน!นอน (Variable Ratio

Schedules = VR

การป็ร�บพัฤต�กรรมีและการแต!งพัฤต�กรรมี การป็ร�บพัฤต�กรรมี (Behavior Modification) เป็�นการป็ร�บเป็ล��ยนพัฤต�กรรมีท��ไมี!พั2งป็ระสำงค$ มีาเป็�นพัฤต�กรรมีท��พั2งป็ระสำงค$ โดำยใชี�หล�กการเสำร�มีแรงและการลงโทษ การแต!งพัฤต�กรรมี (Shaping Behavior ) เป็�นการเสำร�มีสำร�างให�เก�ดำพัฤต�กรรมีใหมี! โดำยใชี�วิ�ธ์�การเสำร�มีแรงกระต"�นให�เก�ดำพัฤต�กรรมีท�ละเล/กท�ละน�อย จินกระท��งเก�ดำพัฤต�กรรมีตามีต�องการ

บทเร�ยนสำ�าเร/จิร ป็ (Programmed Instruction)

เป็�นบทเร�ยนโป็รแกรมีท��น�กการศึ2กษา หร&อคร ผ �สำอนสำร�างข2(น ป็ระกอบดำ�วิย เน&(อหา ก�จิกรรมี ค�าถูามีและ ค�าเฉลย การสำร�างบทเร�ยนโป็รแกรมีใชี�หล�กของ Skinner ค&อเมี&�อผ �เร�ยนศึ2กษาเน&(อหาและท�าก�จิกรรมี จิบ ๑ บท จิะมี�ค�าถูามีย��วิย"ให�ทดำสำอบควิามีร �ควิามีสำามีารถู แล�วิมี�ค�าเฉลยเป็�นแรงเสำร�มีให�อยากเร�ยนบทต!อๆ ไป็อ�ก

Page 18: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ทฤษฎี�สำ�มีพั�นธ์$เชี&�อมีโยงของธ์อร$นไดำค$ (Thorndike's

Connectionism Theory)Edward L. Thorndike (1874 - 1949) น�กจิ�ตวิ�ทยาการ

ศึ2กษาชีาวิอเมีร�ก�น ผ �ไดำ�ชี&�อวิ!าเป็�น"บ�ดำาแห!งจิ�ตวิ�ทยาการศึ2กษา"

เขาเชี&�อวิ!า "คนเราจิะเล&อกท�าในสำ��งก!อให�เก�ดำควิามีพั2งพัอใจิและจิะหล�กเล��ยงสำ��งท��ท�าให�ไมี!พั2งพัอใจิ" จิากการทดำลองก�บแมีวิเขาสำร"ป็หล�กการเร�ยนร �ไดำ�วิ!า เมี&�อเผชี�ญก�บป็1ญหาสำ��งมี�ชี�วิ�ตจิะเก�ดำการเร�ยนร �ในการแก�ป็1ญหาแบบลองผ�ดำลองถู ก (Trial and Error)

นอกจิากน�(เขาย�งให�ควิามีสำ�าค�ญก�บการเสำร�มีแรงวิ!าเป็�นสำ��งกระต"�นให�เก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�เร/วิข2(น

กฎีการเร�ยนร �ของธ์อร$นไดำค$๑. กฎีแห!งผล (Law of Effect) มี�ใจิควิามีสำ�าค�ญค&อ ผล

แห!งป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนองใดำท��เป็�นท��น!าพัอใจิ อ�นทร�ย$ย!อมีกระท�าป็ฏิ�ก�ร�ยาน�(นซึ่�(าอ�กและผลของป็ฏิ�ก�ร�ยาใดำไมี!เป็�นท��พัอใจิบ"คคลจิะหล�กเล��ยงไมี!ท�าป็ฏิ�ก�ร�ยาน�(นซึ่�(าอ�ก

๒. กฎีแห!งควิามีพัร�อมี (Law of Readiness) มี�ใจิควิามีสำ�าค�ญ ๓ ป็ระเดำ/น ค&อ

๒.๑ ถู�าอ�นทร�ย$พัร�อมีท��จิะเร�ยนร �แล�วิไดำ�เร�ยน อ�นทร�ย$จิะเก�ดำควิามีพัอใจิ

๒.๒ ถู�าอ�นทร�ย$พัร�อมีท��จิะเร�ยนร �แล�วิไมี!ไดำ�เร�ยน จิะเก�ดำควิามีร�าคาญใจิ

๒.๓ ถู�าอ�นทร�ย$ไมี!พัร�อมีท��จิะเร�ยนร �แล�วิถู กบ�งค�บให�เร�ยน จิะเก�ดำควิามีร�าคาญใจิ

๓. กฎีแห!งการฝึ9กห�ดำ (Law of Exercise) มี�ใจิควิามีสำ�าค�ญค&อ พัฤต�กรรมีใดำท��ไดำ�มี�โอกาสำกระท�าซึ่�(าบ!อยๆ และมี�การป็ร�บป็ร"งอย !เสำมีอ ย!อมีก!อให�เก�ดำควิามีคล!องแคล!วิชี�าน�ชี�านาญ สำ��งใดำท��ทอดำท�(งไป็นานย!อมีกระท�าไดำ�ไมี!ดำ�เหมี&อนเดำ�มีหร&ออาจิท�าให�ล&มีไดำ�

Page 19: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การน�าหล�กการมีาป็ระย"กต$ใชี�๑. การสำอนในชี�(นเร�ยนคร ควิรก�าหนดำวิ�ตถู"ป็ระสำงค$ให�

ชี�ดำเจิน จิ�ดำแบ!งเน&(อหาเป็�นล�าดำ�บเร�ยงจิากง!ายไป็ยาก เพั&�อกระต"�นให�ผ �เร�ยนสำนใจิต�ดำตามีบทเร�ยนอย!างต!อเน&�อง เน&(อหาท��เร�ยนควิรมี�ป็ระโยชีน$ต!อชี�วิ�ตป็ระจิ�าวิ�นของผ �เร�ยน

๒. ก!อนเร��มีสำอนผ �เร�ยนควิรมี�ควิามีพัร�อมีท��จิะเร�ยน ผ �เร�ยนต�องมี�วิ"ฒ�ภาวิะเพั�ยงพัอและไมี!ตกอย !ในสำภาวิะบางอย!าง

เชี!น ป็Eวิย เหน&�อย ง!วิง หร&อ ห�วิ จิะท�าให�การเร�ยนมี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพั๓. คร ควิรจิ�ดำให�ผ �เร�ยนมี�โอกาสำฝึ9กฝึนและทบทวินสำ��งท��เร�ยน

ไป็แล�วิ แต!ไมี!ควิรให�ท�าซึ่�(าซึ่ากจินเก�ดำควิามีเมี&�อยล�าและเบ&�อหน!าย๔. คร ควิรให�ผ �เร�ยนไดำ�มี�โอกาสำพั2งพัอใจิและร �สำ2กป็ระสำบผล

สำ�าเร/จิในการท�าก�จิกรรมี โดำยคร ต�องแจิ�งผลการท�าก�จิกรรมีให�ทราบ หากผ �เร�ยนท�าไดำ�ดำ�ควิรชีมีเชียหร&อให�รางวิ�ล หากมี�ข�อบกพัร!องต�องชี�(แจิงเพั&�อการป็ร�บป็ร"งแก�ไข

ทฤษฎี�สำ�มีพั�นธ์$ต!อเน&�องของก�ทร� (Guthrie's Contiguity

Theory)Edwin R. Guthrie น�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิอเมีร�ก�น เป็�นผ �กล!าวิ

ย�(าถู2งควิามีสำ�าค�ญของควิามีใกล�ชี�ดำต!อเน&�องระหวิ!างสำ��งเร�าก�บการตอบสำนอง ถู�ามี�การเชี&�อมีโยงอย!างใกล�ชี�ดำและแนบแน!นเพั�ยงคร�(งเดำ�ยวิก/สำามีารถูเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ� (One Trial Learning )

เชี!น ป็ระสำบการณ์$ชี�วิ�ตท��วิ�กฤตหร&อร"นแรงบางอย!าง ไดำ�แก! การป็ระสำบอ"บ�ต�เหต"ท��ร"นแรง การสำ ญเสำ�ยบ"คคลอ�นเป็�นท��ร�ก ฯลฯ

ทฤษฎี�การเร�ยนร �กล"!มีควิามีร �ควิามีเข�าใจิ

ทฤษฎี�การเร�ยนร �ท��มีองเห/นควิามีสำ�าค�ญของกระบวินการค�ดำซึ่2�งเก�ดำข2(นภายในต�วิบ"คคลในระหวิ!างการเร�ยนร �มีากกวิ!าสำ��งเร�าและ

Page 20: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การตอบสำนอง น�กทฤษฎี�กล"!มีน�(เชี&�อวิ!า พัฤต�กรรมีหร&อการตอบสำนองใดำๆ ท��บ"คคลแสำดำงออกมีาน�(นต�องผ!านกระบวินการค�ดำท��เก�ดำข2(นระหวิ!างท��มี�สำ��งเร�าและการตอบสำนอง ซึ่2�งหมีายถู2งการหย��งเห/น (Insight) ค&อควิามีร �ควิามีเข�าใจิในการแก�ป็1ญหา โดำยการจิ�ดำระบบการร�บร �แล�วิเชี&�อมีโยงก�บป็ระสำบการณ์$เดำ�มี

ทฤษฎี�การเร�ยนร �กล"!มีน�(ย�งแบ!งย!อยไดำ�อ�กดำ�งน�(๑. ทฤษฎี�กล"!มีเกสำต�ลท$ (Gestalt's Theory)

๒. ทฤษฎี�สำนามีของเลวิ�น ( Lewin's Field Theory)

ทฤษฎี�กล"!มีเกสำต�ลท$ (Gestalt's Theory)

น�กจิ�ตวิ�ทยากล"!มีเกสำต�ลท$ (Gestalt Psychology) ชีาวิเยอรมี�น ป็ระกอบดำ�วิย Max Wertheimer, Wolfgang Kohler

และ Kurt Koftka ซึ่2�งมี�ควิามีสำนใจิเก��ยวิก�บการร�บร � (Perception ) การเชี&�อมีโยงระหวิ!างป็ระสำบการณ์$เก!าและใหมี! น�าไป็สำ !กระบวินการค�ดำเพั&�อการแก�ป็1ญหา (Insight)

องค$ป็ระกอบของการเร�ยนร � มี� ๒ สำ!วิน ค&อ๑. การร�บร � (Perception) เป็�นกระบวินการแป็ลควิามี

หมีายของสำ��งเร�าท��มีากระทบป็ระสำาทสำ�มีผ�สำ ซึ่2�งจิะเน�นควิามีสำ�าค�ญของการร�บร �เป็�นสำ!วินรวิมีท��สำมีบ รณ์$มีากกวิ!าการร�บร �สำ!วินย!อยท�ละสำ!วิน

๒. การหย��งเห/น (Insight) เป็�นการร �แจิ�ง เก�ดำควิามีค�ดำควิามีเข�าใจิแวิบเข�ามีาท�นท�ท�นใดำขณ์ะท��บ"คคลก�าล�งเผชี�ญป็1ญหาและจิ�ดำระบบการร�บร � ซึ่2�งเดำวิ�สำ (Davis, 1965) ใชี�ค�าวิ!า Aha '

experience หล�กของการหย��งเห/นสำร"ป็ไดำ�ดำ�งน�(

๒.๑ การหย��งเห/นข2(นอย !ก�บสำภาพัป็1ญหา การหย��งเห/นจิะเก�ดำข2(นไดำ�ง!ายถู�ามี�การร�บร �องค$ป็ระกอบของป็1ญหาท��

Page 21: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

สำ�มีพั�นธ์$ก�น บ"คคลสำามีารถูสำร�างภาพัในใจิเก��ยวิก�บข�(นตอนเหต"การณ์$ หร&อสำภาพัการณ์$ท��เก��ยวิข�องเพั&�อพัยายามีหาค�าตอบ

๒.๒ ค�าตอบท��เก�ดำข2(นในใจิถู&อวิ!าเป็�นการหย��งเห/น ถู�าสำามีารถูแก�ป็1ญหาไดำ�บ"คคลจิะน�ามีาใชี�ในโอกาสำต!อไป็อ�ก

๒.๓ ค�าตอบหร&อการหย��งเห/นท��เก�ดำข2(นสำามีารถูน�าไป็ป็ระย"กต$ ใชี�ในสำถูานการณ์$ใหมี!ไดำ�

ทฤษฎี�สำนามีของเลวิ�น (Lewin's Field Theory)

Kurt Lewin น�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิเยอรมี�น (1890 - 1947)

มี�แนวิค�ดำเก��ยวิก�บการเร�ยนร �เชี!นเดำ�ยวิก�บกล"!มีเกสำต�ลท$ ท��วิ!าการเร�ยนร � เก�ดำข2(นจิากการจิ�ดำกระบวินการร�บร � และกระบวินการค�ดำเพั&�อการแก�ไขป็1ญหาแต!เขาไดำ�น�าเอาหล�กการทางวิ�ทยาศึาสำตร$มีาร!วิมีอธ์�บายพัฤต�กรรมีมีน"ษย$ เขาเชี&�อวิ!าพัฤต�กรรมีมีน"ษย$แสำดำงออกมีาอย!างมี�พัล�งและท�ศึทาง (Field of Force) สำ��งท��อย !ในควิามีสำนใจิและต�องการจิะมี�พัล�งเป็�นบวิก ซึ่2�งเขาเร�ยกวิ!า Life

space สำ��งใดำท��อย !นอกเหน&อควิามีสำนใจิจิะมี�พัล�งเป็�นลบLewin ก�าหนดำวิ!า สำ��งแวิดำล�อมีรอบต�วิมีน"ษย$ จิะมี� ๒

ชีน�ดำ ค&อ๑. สำ��งแวิดำล�อมีทางกายภาพั (Physical environment)

๒. สำ��งแวิดำล�อมีทางจิ�ตวิ�ทยา (Psychological

environment) เป็�นโลกแห!งการร�บร �ตามีป็ระสำบการณ์$ของแต!ละบ"คคลซึ่2�งอาจิจิะเหมี&อนหร&อแตกต!างก�บสำภาพัท��สำ�งเกตเห/นโลก

หมีายถู2ง Life space น��นเองLife space ของบ"คคลเป็�นสำ��งเฉพัาะต�วิ ควิามีสำ�าค�ญท��มี�ต!อ

การจิ�ดำการเร�ยนการสำอน ค&อ คร ต�องหาวิ�ธ์�ท�าให�ต�วิคร เข�าไป็อย !ใน Life space ของผ �เร�ยนให�ไดำ�

Page 22: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การน�าหล�กการทฤษฎี�กล"!มีควิามีร � ควิามีเข�าใจิ ไป็ป็ระย"กต$ใชี�๑. คร ควิรสำร�างบรรยากาศึการเร�ยนท��เป็�นก�นเอง และมี�

อ�สำระท��จิะให�ผ �เร�ยนแสำดำงควิามีค�ดำเห/นอย!างเต/มีท��ท�(งท��ถู กและผ�ดำ

เพั&�อให�ผ �เร�ยนมีองเห/นควิามีสำ�มีพั�นธ์$ของข�อมี ล และเก�ดำการหย��งเห/น

๒. เป็Mดำโอกาสำให�มี�การอภ�ป็รายในชี�(นเร�ยน โดำยใชี�แนวิทางต!อไป็น�(

๒.๑ เน�นควิามีแตกต!าง ๒.๒ กระต"�นให�มี�การเดำาและหาเหต"ผล ๒.๓ กระต"�นให�ท"กคนมี�สำ!วินร!วิมี ๒.๔ กระต"�นให�ใชี�ควิามีค�ดำอย!างรอบคอบ ๒.๕ ก�าหนดำขอบเขตไมี!ให�อภ�ป็รายออกนอกป็ระเดำ/น๓. การก�าหนดำบทเร�ยนควิรมี�โครงสำร�างท��มี�ระบบเป็�นข�(น

ตอน เน&(อหามี�ควิามีสำอดำคล�องต!อเน&�องก�น๔. ค�าน2งถู2งเจิตคต�และควิามีร �สำ2กของผ �เร�ยน พัยายามีจิ�ดำ

ก�จิกรรมีท��กระต"�นควิามีสำนใจิของผ �เร�ยนมี�เน&(อหาท��เป็�นป็ระโยชีน$ ผ �เร�ยนน�าไป็ใชี�ป็ระโยชีน$ไดำ� และควิรจิ�ดำโอกาสำให�ผ �เร�ยนร �สำ2กป็ระสำบควิามีสำ�าเร/จิดำ�วิย

๕. บ"คล�กภาพัของคร และควิามีสำามีารถูในการถู!ายทอดำ จิะเป็�นสำ��งจิ งใจิให�ผ �เร�ยนมี�ควิามีศึร�ทธ์าและคร จิะสำามีารถูเข�าไป็อย !ใน Life space ของผ �เร�ยนไดำ�

Page 23: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ทฤษฎี�ป็1ญญาสำ�งคมี (Social Learning Theory)

Albert Bandura (1962 - 1986) น�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิอเมีร�ก�น

เป็�นผ �พั�ฒนาทฤษฎี�น�(ข2(นจิากการศึ2กษาค�นควิ�าของตนเอง เดำ�มีใชี�ชี&�อวิ!า "ทฤษฎี�การเร�ยนร �ทางสำ�งคมี" (Social Learning Theory)

ต!อมีาเขาไดำ�เป็ล��ยนชี&�อทฤษฎี�เพั&�อควิามีเหมีาะสำมีเป็�น "ทฤษฎี�ป็1ญญาสำ�งคมี"

ทฤษฎี�ป็1ญญาสำ�งคมีเน�นหล�กการเร�ยนร �โดำยการสำ�งเกต

(Observational Learning) เก�ดำจิากการท��บ"คคลสำ�งเกตการกระท�าของผ �อ&�นแล�วิพัยายามีเล�ยนแบบพัฤต�กรรมีน�(น ซึ่2�งเป็�นการเร�ยนร �ท��เก�ดำข2(นในสำภาพัแวิดำล�อมีทางสำ�งคมีเราสำามีารถูพับไดำ�ในชี�วิ�ตป็ระจิ�าวิ�น เชี!น การออกเสำ�ยง การข�บรถูยนต$ การเล!นก�ฬาป็ระเภทต!างๆ เป็�นต�น

ข�(นตอนของการเร�ยนร �โดำยการสำ�งเกต๑. ข�(นให�ควิามีสำนใจิ (Attention Phase) ถู�าไมี!มี�ข�(นตอนน�(

การเร�ยนร �อาจิจิะไมี!เก�ดำข2(น เป็�นข�(นตอน ท��ผ �เร�ยนให�ควิามีสำนใจิต!อต�วิแบบ (Modeling) ควิามีสำามีารถู ควิามีมี�ชี&�อเสำ�ยง และค"ณ์ล�กษณ์ะเดำ!นของต�วิแบบจิะเป็�นสำ��งดำ2งดำ ดำให�ผ �เร�ยนสำนใจิ

๒. ข�(นจิ�า (Retention Phase) เมี&�อผ �เร�ยนสำนใจิพัฤต�กรรมีของต�วิแบบ จิะบ�นท2กสำ��งท��สำ�งเกตไดำ�ไวิ�ในระบบควิามีจิ�าของตนเอง ซึ่2�งมี�กจิะจิดำจิ�าไวิ�เป็�นจิ�นตภาพัเก��ยวิก�บข�(นตอนการแสำดำงพัฤต�กรรมี

Page 24: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

๓. ข�(นป็ฏิ�บ�ต� (Reproduction Phase) เป็�นข�(นตอนท��ผ �เร�ยนลองแสำดำงพัฤต�กรรมีตามีต�วิแบบ ซึ่2�งจิะสำ!งผลให�มี�การตรวิจิสำอบการเร�ยนร �ท��ไดำ�จิดำจิ�าไวิ�

๔. ข�(นจิ งใจิ (Motivation Phase) ข�(นตอนน�(เป็�นข�(นแสำดำงผลของการกระท�า (Consequence) จิากการแสำดำงพัฤต�กรรมีตามีต�วิแบบ ถู�าผลท��ต�วิแบบเคยไดำ�ร�บ (Vicarious Consequence)

เป็�นไป็ในทางบวิก (Vicarious Reinforcement) ก/จิะจิ งใจิให�ผ �เร�ยนอยากแสำดำงพัฤต�กรรมีตามีแบบ ถู�าเป็�นไป็ในทางลบ

(Vicarious Punishment) ผ �เร�ยนก/มี�กจิะงดำเวิ�นการแสำดำงพัฤต�กรรมีน�(นๆ

หล�กพั&(นฐานของทฤษฎี�ป็1ญญาสำ�งคมี มี� ๓ ป็ระการ ค&อ

๑. กระบวินการเร�ยนร �ต�องอาศึ�ยท�(งกระบวินการทางป็1ญญา และท�กษะการต�ดำสำ�นใจิของผ �เร�ยน

๒. การเร�ยนร �เป็�นควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างองค$ป็ระกอบ ๓

ป็ระการ ระหวิ!าง ต�วิบ"คคล (Person) สำ��งแวิดำล�อมี

(Environment) และพัฤต�กรรมี (Behavior) ซึ่2�งมี�อ�ทธ์�พัลต!อก�นและก�น

P

B E

๓. ผลของการเร�ยนร �ก�บการแสำดำงออกอาจิจิะแตกต!างก�น

สำ��งท��เร�ยนร �แล�วิอาจิไมี!มี�การแสำดำงออกก/ไดำ� เชี!น ผลของการกระท�า (Consequence) ดำ�านบวิก เมี&�อเร�ยนร �แล�วิจิะเก�ดำการแสำดำง

Page 25: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

พัฤต�กรรมีเล�ยนแบบ แต!ผลการกระท�าดำ�านลบ อาจิมี�การเร�ยนร �แต!ไมี!มี�การเล�ยนแบบ

การน�าหล�กการมีาป็ระย"กต$ใชี�๑. ในห�องเร�ยนคร จิะเป็�นต�วิแบบท��มี�อ�ทธ์�พัลมีากท��สำ"ดำ คร

ควิรค�าน2งอย !เสำมีอวิ!า การเร�ยนร �โดำยการสำ�งเกตและเล�ยนแบบจิะเก�ดำข2(นไดำ�เสำมีอ แมี�วิ!าคร จิะไมี!ไดำ�ต�(งวิ�ตถู"ป็ระสำงค$ไวิ�ก/ตามี

๒. การสำอนแบบสำาธ์�ตป็ฏิ�บ�ต�เป็�นการสำอนโดำยใชี�หล�กการและข�(นตอนของทฤษฎี�ป็1ญญาสำ�งคมีท�(งสำ�(น คร ต�องแสำดำงต�วิอย!างพัฤต�กรรมีท��ถู กต�องท��สำ"ดำเท!าน�(น จิ2งจิะมี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัในการแสำดำงพัฤต�กรรมีเล�ยนแบบ ควิามีผ�ดำพัลาดำของคร แมี�ไมี!ต�(งใจิ ไมี!วิ!าคร จิะพัร��าบอกผ �เร�ยนวิ!าไมี!ต�องสำนใจิจิดำจิ�า แต!ก/ผ!านการสำ�งเกตและการร�บร �ของผ �เร�ยนไป็แล�วิ

๓. ต�วิแบบในชี�(นเร�ยนไมี!ควิรจิ�าก�ดำไวิ�ท��คร เท!าน�(น ควิรใชี�ผ �เร�ยนดำ�วิยก�นเป็�นต�วิแบบไดำ�ในบางกรณ์� โดำยธ์รรมีชีาต�เพั&�อนในชี�(นเร�ยนย!อมีมี�อ�ทธ์�พัลต!อการเล�ยนแบบสำ งอย !แล�วิ คร ควิรพัยายามีใชี�ท�กษะจิ งใจิให�ผ �เร�ยนสำนใจิและเล�ยนแบบเพั&�อนท��มี�พัฤต�กรรมีท��ดำ� มีากกวิ!าผ �ท��มี�พัฤต�กรรมีไมี!ดำ�

Page 26: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

พั�ฒนาการวิ�ยร"!นAdolescent Development

 

            วิ�ยร"!นเป็�นวิ�ยท��มี�การเป็ล��ยนแป็ลงเก�ดำข2(นหลายดำ�าน  ท�าให�ต�องมี�การป็ร�บต�วิหลายดำ�านพัร�อมีๆก�น  จิ2งเป็�นวิ�ยท��จิะเก�ดำป็1ญหาไดำ�มีาก  การป็ร�บต�วิไดำ�สำ�าเร/จิจิะชี!วิยให�วิ�ยร"!นพั�ฒนาตนเองเก�ดำบ"คล�กภาพัท��ดำ�  ซึ่2�งจิะเป็�นพั&(นฐานสำ�าค�ญของการดำ�าเน�นชี�วิ�ตต!อไป็  การเร�ยนร �พั�ฒนาการวิ�ยร"!นจิ2งมี�ป็ระโยชีน$ท�(งต!อการสำ!งเสำร�มีให�วิ�ยร"!นเต�บโตเป็�นผ �ใหญ!ท��มี�สำ"ขภาพัดำ�ท�(งทางร!างกายจิ�ตใจิสำ�งคมี  และชี!วิยป็Lองก�นป็1ญหาต!างๆในวิ�ยร"!น  เชี!น ป็1ญหาทางเพัศึ  หร&อป็1ญหาการใชี�สำารเสำพัต�ดำ 

 

พั�ฒนาการของวิ�ยร"!น

            วิ�ยร"!น จิะเก�ดำข2(นเมี&�อเดำ/กย!างอาย"ป็ระมีาณ์  12 -13

ป็Q  เพัศึหญ�งจิะเข�าสำ !วิ�ยร"!นเร/วิกวิ!าเพัศึชีายป็ระมีาณ์ 2 ป็Q และจิะเก�ดำการพั�ฒนาไป็จินถู2งอาย"ป็ระมีาณ์  18 ป็Q จิ2งจิะเข�าสำ !วิ�ยผ �ใหญ!  โดำยจิะเก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงอย!างมีากในพั�ฒนาการดำ�านต!างๆ  ดำ�งน�(

1.พั�ฒนาการทางร!างกาย ( Physical Development )

ป็ระกอบดำ�วิยการเป็ล��ยนแป็ลงทางร!างกายท��วิไป็  และการเป็ล��ยนแป็ลงทางเพัศึ   เน&�องจิากวิ�ยน�( มี�การสำร�างและหล��ง

Page 27: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ฮิอร$โมีนเพัศึ(sex  hormones)  และฮิอร$โมีนของการเจิร�ญเต�บโต(growth hormone)อย!างมีากและรวิดำเร/วิ 

    การเป็ล��ยนแป็ลงทางร!างกาย (physical  changes)  

ร!างกายจิะเต�บโตข2(นอย!างรวิดำเร/วิ แขนขาจิะยาวิข2(นก!อนจิะเห/นการเป็ล��ยนแป็ลงอ&�นป็ระมีาณ์ 2 ป็Q เพัศึหญ�งจิะไขมี�นมีากกวิ!าชีายท��มี�กล�ามีเน&(อมีากกวิ!า  ท�าให�เพัศึชีายแข/งแรงกวิ!า

    การเป็ล��ยนแป็ลงทางเพัศึ(sexual  changes)  สำ��งท��เห/นไดำ�ชี�ดำเจิน  ค&อวิ�ยร"!นชีายจิะเป็�นหน"!มีข2(น  นมีข2(นพัาน(ห�วินมีโตข2(นเล/กน�อย  กดำเจิ/บ)  เสำ�ยงแตก  หนวิดำเคราข2(น  และเร��มีมี�ฝึ1นเป็Qยก ( nocturnal ejaculation - การหล��งน�(าอสำ"จิ�ในขณ์ะหล�บและฝึ1นเก��ยวิก�บเร&�องทางเพัศึ)  การเก�ดำฝึ1นเป็Qยกคร�(งแรกเป็�นสำ�ญญานของการเข�าสำ !วิ�ยร"!นของเพัศึชีาย  สำ!วินวิ�ยร"!นหญ�งจิะเป็�นสำาวิข2(น  ค&อ เต�านมีมี�ขนาดำโตข2(น  ไขมี�นท��เพั��มีข2(นจิะท�าให�ร ป็ร!างมี�ทรวิดำทรง  สำะโพักผายออก  และเร��มีมี�ป็ระจิ�าเดำ&อนคร�(งแรก ( menarche)  การมี�ป็ระจิ�าเดำ&อนคร�(งแรก เป็�นสำ�ญญานบอกการเข�าสำ !วิ�ยร"!นในหญ�ง

   ท�(งสำองเพัศึจิะมี�การเป็ล��ยนแป็ลงของอวิ�ยวิะเพัศึ  ซึ่2�งจิะมี�ขนาดำโตข2(น และเป็ล��ยนเป็�นแบบผ �ใหญ!  มี�ขนข2(นบร�เวิณ์อวิ�ยวิะเพัศึ  มี�กล��นต�วิ  มี�สำ�วิข2(น 

2. พั�ฒนาการทางจิ�ตใจิ  (Psychological Development)

สำต�ป็1ญญา(Intellectual Development)  วิ�ยน�(สำต�ป็1ญญาจิะพั�ฒนาสำ งข2(น  จินมี�ควิามีค�ดำเป็�นแบบร ป็ธ์รรมี (Jean

Piaget  ใชี�ค�าอธ์�บายวิ!า  Formal Operation  ซึ่2�งมี�ควิามีหมีายถู2งควิามีสำามีารถูเร�ยนร �  เข�าใจิเหต"การณ์$ต!างๆ  ไดำ�ล2กซึ่2(งข2(นแบบ abstract thinking)  มี�ควิามีสำามีารถูในการค�ดำ 

Page 28: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

วิ�เคราะห$  และสำ�งเคราะห$  สำ��งต!างๆไดำ�มีากข2(นตามีล�าดำ�บจินเมี&�อพั�นวิ�ยร"!นแล�วิ  จิะมี�ควิามีสำามีารถูทางสำต�ป็1ญญาไดำ�เหมี&อนผ �ใหญ!  แต!ในชี!วิงระหวิ!างวิ�ยร"!นน�(  ย�งอาจิขาดำควิามีย�(งค�ดำ  มี�ควิามีห"นห�นพัล�นแล!น  ขาดำการไตร!ตรองให�รอบคอบ

ควิามีค�ดำเก��ยวิก�บตนเอง (Self Awareness)  วิ�ยน�(จิะเร��มีมี�ควิามีสำามีารถูในการร�บร �ตนเอง ดำ�านต!างๆ   ดำ�งน�(

เอกล�กษณ์$ (identity) วิ�ยร"!นจิะเร��มีแสำดำงออกถู2งสำ��งตนเองชีอบ  สำ��งท��ตนเองถูน�ดำ  ซึ่2�งจิะแสำดำงถู2งควิามีเป็�นต�วิตนของเขาท��โดำดำเดำ!น  ไดำ�แก!  วิ�ชีาท��เขาชีอบเร�ยน  ก�ฬาท��ชีอบเล!น  งานอดำ�เรก  การใชี�เวิลาวิ!างให�เก�ดำควิามีเพัล�ดำเพัล�น   กล"!มีเพั&�อนท��ชีอบและสำน�ทสำนมีดำ�วิย  โดำยเขาจิะเล&อกคบคนท��มี�สำ!วินคล�ายคล2งก�น  หร&อเข�าก�นไดำ�   และจิะเก�ดำการเร�ยนร �และถู!ายทอดำแบบอย!างจิากกล"!มีเพั&�อนน�(เอง  ท�(งแนวิค�ดำ  ค!าน�ยมี  ระบบจิร�ยธ์รรมี  การแสำดำงออกและการแก�ป็1ญหาในชี�วิ�ต  จินสำ��งเหล!าน�(กลายเป็�นเอกล�กษณ์$ของตน  และกลายเป็�นบ"คล�กภาพัน��นเอง   สำ��งท��แสำดำงถู2งเอกล�กษณ์$ตนเองย�งมี�อ�กหลายดำ�าน  ไดำ�แก!  เอกล�กษณ์$ทางเพัศึ(sexual 

identity  and sexual orientation)  แฟื้ชี��น  ดำารา  น�กร�อง  การแต!งกาย    ทางควิามีเชี&�อในศึาสำนา  อาชี�พั  คต�ป็ระจิ�าใจิ  เป็Lาหมีายในการดำ�าเน�นชี�วิ�ต   ( Erik Erikson  อธ์�บายวิ!าวิ�ยร"!นจิะเก�ดำเอกล�กษณ์$ของตนในวิ�ยน�(  ถู�าไมี!เก�ดำจิะมี�ควิามีสำ�บสำนในตนเอง Identity  VS  Role confusion )

ภาพัล�กษณ์$ของตนเอง (self  image)  ค&อการมีองภาพัของตนเอง  ในดำ�านต!างๆ  ไดำ�แก!   หน�าตา  ร ป็ร!าง  ควิามีสำวิยควิามีหล!อ  ควิามีพั�การ  ข�อดำ�ข�อดำ�อยทางร!างกายของตนเอง  วิ�ยร"!นจิะสำนใจิหร&อ  ให�เวิลาเก��ยวิก�บร ป็ร!าง  ผ�วิพัรรณ์มีากกวิ!าวิ�ยอ&�นๆ  ถู�าต�วิมี�ข�อดำ�อยกวิ!าคนอ&�นก/จิะเก�ดำควิามีอ�บอาย  

Page 29: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การไดำ�ร�บการยอมีร�บจิากผ �อ&�น (acceptance)  วิ�ยน�(ต�องการการยอมีร�บจิากกล"!มีเพั&�อนอย!างมีาก  การไดำ�ร�บการยอมีร�บจิะชี!วิยให�เก�ดำควิามีร �สำ2กมี��นคง  ป็ลอดำภ�ย  เห/นค"ณ์ค!าของตนเอง  มี��นใจิตนเอง  วิ�ยน�(จิ2งมี�กอยากเดำ!นอยากดำ�ง อยากให�มี�คนร �จิ�กมีากๆ     

ควิามีภาคภ มี�ใจิตนเอง (self esteem) เก�ดำจิากการท��ตนเองเป็�นท��ยอมีร�บของเพั&�อนและคนอ&�นๆไดำ�  ร �สำ2กวิ!าตนเองมี�ค"ณ์ค!า  เป็�นคนดำ�และมี�ป็ระโยชีน$แก!ผ �อ&�นไดำ�  ท�าอะไรไดำ�สำ�าเร/จิ

ควิามีเป็�นต�วิของต�วิเอง  (independent)  วิ�ยน�(จิะร�กอ�สำระ  เสำร�ภาพั ไมี!ค!อยชีอบอย !ในกฎีเกณ์ฑ์$กต�กาใดำๆ  ชีอบค�ดำเอง  ท�าเอง  พั2�งต�วิเอง  เชี&�อควิามีค�ดำตนเอง   มี�ป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบโต�ผ �ใหญ!ท��บ�บบ�งค�บสำ ง    ควิามีอยากร �อยากเห/นอยากลองจิะมี�สำ งสำ"ดำในวิ�ยน�(  ท�าให�อาจิเก�ดำพัฤต�กรรมีเสำ��ยงไดำ�ง!ายถู�าวิ�ยร"!นขาดำการย�(งค�ดำท��ดำ�  การไดำ�ท�าอะไรดำ�วิยตนเอง  และท�าไดำ�สำ�าเร/จิจิะชี!วิยให�วิ�ยร"!นมี�ควิามีมี��นใจิในตนเอง (self  confidence)

การควิบค"มีตนเอง (self control) วิ�ยน�(จิะเร�ยนร �ท��จิะควิบค"มีควิามีค�ดำ  การร �จิ�กย�(งค�ดำ การค�ดำให�เป็�นระบบ  เพั&�อให�สำามีารถูใชี�ควิามีค�ดำไดำ�อย!างมี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพั  และ อย !ร!วิมีก�บผ �อ&�นไดำ� 

 

อารมีณ์$ (mood)   อารมีณ์$จิะป็1� นป็Eวิน  เป็ล��ยนแป็ลงง!าย  หง"ดำหง�ดำง!าย  เคร�ยดำง!าย  โกรธ์ง!าย   อาจิเก�ดำอารมีณ์$ซึ่2มีเศึร�าโดำยไมี!มี�สำาเหต"ไดำ�ง!าย  อารมีณ์$ท��ไมี!ดำ�เหล!าน�(อาจิท�าให�เก�ดำพัฤต�กรรมีเกเร  ก�าวิร�าวิ   มี�ผลต!อการเร�ยนและการดำ�าเน�นชี�วิ�ต  ในวิ�ยร"!นตอนต�น  การควิบค"มีอารมีณ์$ย�งไมี!ค!อยดำ�น�ก  บางคร�(งย�งท�าอะไรตามีอารมีณ์$ต�วิเองอย !บ�าง  แต!จิะค!อยๆดำ�ข2(นเมี&�ออาย"มีากข2(น  อารมีณ์$เพัศึวิ�ยน�(จิะมี�มีาก  ท�าให�มี�ควิามีสำนใจิเร&�องทางเพัศึ  หร&อมี�พัฤต�กรรมีทางเพัศึ  เชี!น  การสำ�าเร/จิควิามีใคร!ดำ�วิยตนเอง  

Page 30: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ซึ่2�งถู&อวิ!าเป็�นเร&�องป็กต�ในวิ�ยน�(  แต!พัฤต�กรรมีบางอย!างอาจิเป็�นป็1ญหา  เชี!น  เบ��ยงเบนทางเพัศึ กามีวิ�ป็ร�ต หร&อการมี�เพัศึสำ�มีพั�นธ์$ในวิ�ยร"!น

 

จิร�ยธ์รรมี (moral development) วิ�ยน�(จิะมี�ควิามีค�ดำเชี�งอ"ดำมีคต�สำ ง(idealism)  เพัราะเขาจิะแยกแยะควิามีผ�ดำชีอบชี��วิดำ�ไดำ�แล�วิ  มี�ระบบมีโนธ์รรมีของตนเอง   ต�องการให�เก�ดำควิามีถู กต�อง  ควิามีชีอบธ์รรมีในสำ�งคมี  ชีอบชี!วิยเหล&อผ �อ&�น   ต�องการเป็�นคนดำ�  เป็�นท��ชี&�นชีอบของคนอ&�น    และจิะร �สำ2กอ2ดำอ�ดำค�บข�องใจิก�บควิามีไมี!ถู กต�องในสำ�งคมี  หร&อในบ�าน  แมี�แต!พั!อแมี!ของตนเองเขาก/เร��มีร �สำ2กวิ!าไมี!ไดำ�ดำ�สำมีบ รณ์$แบบเหมี&อนเมี&�อก!อนอ�กต!อไป็แล�วิ  บางคร�(งเขาจิะแสำดำงออก  วิ�พัากษ$วิ�จิารณ์$พั!อแมี!หร&อ คร อาจิารย$ตรงๆอย!างร"นแรง  การต!อต�าน ป็ระท�วิงจิ2งเก�ดำไดำ�บ!อยในวิ�ยน�(เมี&�อวิ�ยร"!นเห/นการกระท�าท��ไมี!ถู กต�อง  หร&อมี�การเอาเป็ร�ยบ เบ�ยดำเบ�ยน  ควิามีไมี!เสำมีอภาคก�น   ในวิ�ยร"!นตอนต�นการควิบค"มีตนเองอาจิย�งไมี!ดำ�น�ก  แต!เมี&�อพั�นวิ�ยร"!นน�(ไป็  การควิบค"มีตนเองจิะดำ�ข2(น  จินเป็�นระบบจิร�ยธ์รรมีท��สำมีบ รณ์$เหมี&อนผ �ใหญ!

 

3. พั�ฒนาการทางสำ�งคมี (Social Development)

วิ�ยน�(จิะเร��มีห!างจิากทางบ�าน  ไมี!ค!อยสำน�ทสำนมีคล"กคล�ก�บพั!อแมี!พั��น�องเหมี&อนเดำ�มี  แต!จิะสำนใจิเพั&�อนมีากกวิ!า  จิะใชี�เวิลาก�บเพั&�อนนานๆ     มี�ก�จิกรรมีนอกบ�านมีาก   ไมี!อยากไป็ไหนก�บทางบ�าน   เร��มีมี�ควิามีสำนใจิเพัศึตรงข�ามี  สำนใจิสำ�งคมีสำ��งแวิดำล�อมี  ป็ร�บต�วิเองให�เข�าก�บกฎีเกณ์ฑ์$กต�กาของกล"!มี  ของสำ�งคมีไดำ�ดำ�ข2(น   มี�ควิามีสำามีารถูในท�กษะสำ�งคมี  การสำ&�อสำารเจิรจิา  การแก�ป็1ญหา  การป็ระน�ป็ระนอมี  การย&ดำหย"!นโอนอ!อนผ!อนตามีก�น  และการ

Page 31: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ท�างานร!วิมีก�บผ �อ&�น  พั�ฒนาการทางสำ�งคมีท��ดำ�จิะเป็�นพั&(นฐานมีน"ษยสำ�มีพั�นธ์$ท��ดำ�  และบ"คล�กภาพัท��ดำ�  การเร�ยนร �สำ�งคมีจิะชี!วิยให�ตนเองหาแนวิทางการดำ�าเน�นชี�วิ�ตท��เหมีาะก�บตนเอง  เล&อกวิ�ชีาชี�พัท��เหมีาะก�บตน  และมี�สำ�งคมีสำ��งแวิดำล�อมีท��ดำ�ต!อตนเองในอนาคตต!อไป็

  

เป็Lาหมีายของการพั�ฒนาวิ�ยร"!น

1. ร!างกายท��แข/งแรง  ป็ราศึจิากควิามีบกพัร!องทางกาย  มี�ควิามีสำมีบ รณ์$  มี�ภ มี�ต�านทานโรคและป็ราศึจิากภาวิะเสำ��ยงต!อป็1ญหาทางกายต!างๆ

2.  เอกล�กษณ์$แห!งตนเองดำ�

·     บ"คล�กภาพัดำ�  มี�ท�กษะสำ!วินต�วิ  และท�กษะสำ�งคมีดำ�

·     เอกล�กษณ์$ทางเพัศึเหมีาะสำมี

·     การเร�ยนและอาชี�พั ไดำ�ตามีศึ�กยภาพัของตน  ตามีควิามีชีอบควิามี ถูน�ดำ และควิามีเป็�นไป็ไดำ�  ท�าให�มี�ควิามีพัอใจิต!อตนเอง

·    การดำ�าเน�นชี�วิ�ต  สำอดำคล�องก�บควิามีชีอบควิามีถูน�ดำ  มี�การผ!อน คลาย  ก�ฬา  งานอดำ�เรก  มี�ควิามีสำ"ขไดำ�โดำยไมี!เบ�ยดำเบ�ยนคนอ&�น  มี� การชี!วิยเหล&อคนอ&�นและสำ��งแวิดำล�อมี

·   มี�มีโนธ์รรมีดำ�  เป็�นคนดำ�

Page 32: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

 

3. มี�การบร�หารตนเองไดำ�ดำ�  สำามีารถูบร�หารจิ�ดำการตนเอง โดำยไมี!ต�องพั2�งพัาผ �อ&�น 

4. มี�ควิามีร�บผ�ดำชีอบ   มี�ควิามีร�บผ�ดำชีอบท�(งต!อตนเอง  ต!อผ �อ&�น  ต!อป็ระเทศึชีาต� และต!อสำ��งแวิดำล�อมีไดำ�ดำ�

5. มี�มีน"ษย$สำ�มีพั�นธ์$ก�บคนอ&�นไดำ�ดำ� 

 

ป็1ญหาพัฤต�กรรมีในวิ�ยร"!น

            ป็1ญหาท��พับไดำ�บ!อยในวิ�ยร"!น  มี�ดำ�งน�(

ป็1ญหาควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�บพั!อแมี!  วิ�ยน�(จิะแสำดำงพัฤต�กรรมีท��แสำดำงควิามีเป็�นต�วิของต�วิเองค!อนข�างมีาก การพั ดำจิาไมี!ค!อยเร�ยบร�อย  อารมีณ์$แป็รป็รวินเป็ล��ยนแป็ลงง!าย  ควิามีร�บผ�ดำชีอบข2(นๆลงๆ  เอาแต!ใจิต�วิเอง  ท�าให�พั!อแมี!  ผ �ป็กครอง  หร&อคร อาจิารย$หง"ดำหง�ดำไมี!พัอใจิไดำ�มีากๆ  ถู�าใชี�วิ�ธ์�การจิ�ดำการไมี!ถู กต�อง  เชี!น  ใชี�วิ�ธ์�ดำ"ดำ!าวิ!ากล!าวิ  ต�าหน�  หร&อลงโทษร"นแรง  จิะเก�ดำป็ฏิ�ก�ร�ยาต!อต�าน  เป็�นอารมีณ์$ต!อก�น  ไมี!ไดำ�ชี!วิยเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีวิ�ยร"!น

วิ�ธ์�การจิ�ดำการก�บป็1ญหาพัฤต�กรรมีเหล!าน�(  เร��มีต�นจิากการท�าควิามีเข�าใจิควิามีต�องการของวิ�ยร"!น  มี�การตอบสำนองโดำยป็ระน�ป็ระนอมีย&ดำหย"!น  แต!ก/ย�งคงมี�ขอบเขตพัอสำมีควิร  พัยายามีจิ งใจิให�ร!วิมีมี&อมีากกวิ!าการบ�งค�บก�นตรงๆหร&อร"นแรง  สำร�างควิามีสำ�มีพั�นธ์$ท��ดำ�ไวิ�ก!อน  อย!าหง"ดำหง�ดำก�บพัฤต�กรรมีเล/กๆน�อยๆ

 

Page 33: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ป็1ญหาการใชี�สำารเสำพัต�ดำ (substance use disorders)

ตามีธ์รรมีชีาต�ของวิ�ยร"!นจิะมี�ควิามีอยากร �อยากเห/นอยากลองมีาก  ถู�าขาดำการย�บย�(งชี��งใจิดำ�วิย  การท��อย !ในกล"!มีท��ใชี�สำารเสำพัต�ดำ  หร&อเพั&�อนใชี�สำารเสำพัต�ดำ  จิะมี�การชี�กชีวินให�ใชี�ร!วิมีก�น  บางคนไมี!กล�าป็ฏิ�เสำธ์เพั&�อน  บางคนใชี�เพั&�อให�เหมี&อนเพั&�อนๆ  เมี&�อลองแล�วิเก�ดำควิามีพัอใจิก/จิะต�ดำไดำ�ง!าย 

 

ป็1ญหาทางเพัศึ(Sexual Problems)

พัฤต�กรรมีร�กร!วิมีเพัศึ (homosexualism) เป็�นพัฤต�กรรมีท��จิะท�าให�เก�ดำป็Rญหาตามีมีาไดำ�มีาก  คนท��เป็�นร�กร!วิมีเพัศึมี�กจิะเจิอป็1ญหาในการดำ�าเน�นชี�วิ�ตไดำ�มีากกวิ!าคนท��วิไป็  ในบางสำ�งคมีมี�การต!อต�านพัฤต�กรรมีร�กร!วิมีเพัศึ  มี�การร�งเก�ยจิ  ล�อเล�ยน  ไมี!ยอมีร�บ  บางป็ระเทศึมี�กฎีหมีายลงโทษการมี�เพัศึสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างเพัศึเดำ�ยวิก�นเอง

ร�กร!วิมีเพัศึ  ค&อพัฤต�กรรมีท��พั2งพัอใจิทางเพัศึก�บเพัศึเดำ�ยวิก�น  อาจิมี�การแสำดำงออกภายนอกให�เห/นชี�ดำเจินหร&อไมี!ก/ไดำ� 

การร�กษาผ �ท��เป็�นร�กร!วิมีเพัศึ  มี�กไมี!ไดำ�ผล  เน&�องจิากผ �ท��เป็�นร�กร!วิมีเพัศึมี�กจิะพัอใจิในล�กษณ์ะแบบน�(อย !แล�วิ  การชี!วิยเหล&อท�าไดำ�โดำยการให�ค�าป็ร2กษาผ �ท��เป็�นพั!อแมี!  และผ �ป็Eวิย  เพั&�อให�ป็ร�บต�วิไดำ�   ไมี!ร�งเก�ยจิล กท��เป็�นแบบน�(  และผ �ป็Eวิยแสำดำงออกเหมีาะสำมี  ไมี!มีากเก�นไป็จินมี�การร�งเก�ยจิต!อต�านจิากคนใกล�ชี�ดำ

การป็Lองก�นภาวิะร�กร!วิมีเพัศึ   ท�าไดำ�โดำยการสำ!งเสำร�มีควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างพั!อแมี!เพัศึเดำ�ยวิก�บเดำ/ก  เพั&�อให�มี�การถู!ายทอดำแบบอย!างทางเพัศึจิากพั!อหร&อแมี!เพัศึเดำ�ยวิก�บเดำ/ก

 

Page 34: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การสำ�าเร/จิควิามีใคร!ดำ�วิยตนเอง (masturbation) ในวิ�ยร"!นการสำ�าเร/จิควิามีใคร!ดำ�วิยตนเองเป็�นพัฤต�กรรมีป็กต�  ไมี!มี�อ�นตราย  ไมี!มี�ผลเสำ�ยต!อร!างกายหร&อจิ�ตใจิ  การท�าไมี!ควิรหมีกมี"!นมีากจินเป็�นป็1ญหาต!อการใชี�เวิลาท��ควิรท�า  หร&อท�าให�ขาดำก�จิกรรมีท��เป็�นป็ระโยชีน$อ&�นๆ

 

การมี�เพัศึสำ�มีพั�นธ์$ในวิ�ยร"!น (sexual relationship)  มี�กเก�ดำจิากวิ�ยร"!นท��ขาดำการย�บย�(งชี��งใจิ  หร&อมี�ป็1ญหาทางอารมีณ์$  และใชี�เพัศึสำ�มีพั�นธ์$เป็�นการทดำแทน  เพัศึสำ�มีพั�นธ์$ในวิ�ยร"!นมี�กไมี!ไดำ�ย�(งค�ดำให�รอบคอบ  ขาดำการไตร!ตรอง  ท�าตามีอารมีณ์$เพัศึ  หร&ออย !ภายใต�ฤทธ์�<ของสำารเสำพัต�ดำ  ท�าให�เก�ดำป็1ญหาการต�ดำโรคต�ดำต!อทางเพัศึสำ�มีพั�นธ์$    การต�(งครรภ$   การท�าแท�ง  การเล�(ยงล กท��ไมี!ถู กต�อง  ป็1ญหาครอบคร�วิ  และกลายเป็�นป็1ญหาสำ�งคมีในท��สำ"ดำ

 

ป็1ญหาบ"คล�กภาพั (personality problems)  วิ�ยร"!นจิะเป็�นวิ�ยท��มี�พั�ฒนาการของบ"คล�กภาพัอย!างชี�ดำเจิน  ท�(งน�สำ�ยใจิคอ  การค�ดำ  การกระท�า  จิะเป็�นร ป็แบบท��สำมี��าเสำมีอ  จินสำามีารถูคาดำการณ์$ไดำ�วิ!าในเหต"การณ์$แบบน�(  เขาจิะแสำดำงออกอย!างไร  ถู�าการเร�ยนร �ท��ผ!านมีาดำ�  วิ�ยร"!นจิะมี�บ"คล�กภาพัดำ�ดำ�วิย  แต!ในทางตรงข�ามี  ถู�ามี�ป็1ญหาในชี�วิ�ต  หร&อเร�ยนร �แบบผ�ดำๆ  จิะกลายเป็�นบ"คล�กภาพัท��เป็�นป็1ญหา  ป็ร�บต�วิเข�าก�บคนอ&�นไดำ�น�อย  เอาต�วิเองเป็�นศึ นย$กลาง  และจิะต�ดำต�วิไป็ตลอดำชี�วิ�ต   ถู�าเป็�นป็1ญหามีากๆเร�ยกวิ!าบ"คล�กภาพัผ�ดำป็กต� (personality disorders)

 

ควิามีป็ระพัฤต�ผ�ดำป็กต�  (conduct disorder)  ค&อ โรคท��มี�ป็1ญหาพัฤต�กรรมีกล"!มีท��ท�าให�ผ �อ&�นเดำ&อดำร�อน  โดำยตนเองพัอใจิ 

Page 35: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ไดำ�แก!  การละเมี�ดำสำ�ทธ์�ผ �อ&�น  การขโมีย  ฉ�อโกง ต�ชี�งวิ��งราวิ   ท�าร�ายผ �อ&�น  ท�าลายข�าวิของ  เกเร  หร&อละเมี�ดำกฎีเกณ์ฑ์$ของหมี !คณ์ะหร&อสำ�งคมี   การหน�เร�ยน  ไมี!กล�บบ�าน  หน�เท��ยวิ  โกหก  หลอกลวิง  ล!วิงเก�นทางเพัศึ  การใชี�สำารเสำพัต�ดำ  อาการดำ�งกล!าวิน�(มี�กจิะเก�ดำข2(นต!อเน&�องมีานานพัอสำมีควิร  สำ�มีพั�นธ์$ก�นป็1ญหาในครอบคร�วิ   การเล�(ยงดำ   ป็1ญหาอารมีณ์$ 

            การร�กษาควิรร�บท�าท�นท�  เพัราะการป็ล!อยไวิ�นาน  จิะย��งเร&(อร�งร�กษายาก  และกลายเป็�นบ"คล�กภาพัแบบอ�นธ์พัาล (antisocial personality disorder)

 

การป็Lองก�นป็1ญหาวิ�ยร"!น

1. การเล�(ยงดำ อย!างถู กต�อง  ให�ควิามีร�กควิามีอบอ" !น

2. การฝึ9กให�ร �จิ�กระเบ�ยบวิ�น�ย  การควิบค"มีต�วิเอง

3. การฝึ9กท�กษะชี�วิ�ต  ให�แก�ไขป็1ญหาไดำ�ถู กต�อง  มี�ท�กษะในการป็ฏิ�เสำธ์สำ��งท��ไมี!ถู กต�อง

4. การสำอนให�เดำ/กร �จิ�กคบเพั&�อน  ท�กษะสำ�งคมีดำ�

5. การฝึ9กให�เดำ/กมี�เอกล�กษณ์$เป็�นของตนเอง

 

Page 36: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ทฤษฎี� Constructivism

มี�หล�กการท��สำ�าค�ญวิ!า ในการเร�ยนร �ผ �เร�ยนจิะต�องเป็�นผ �กระท�า (active) และสำร�างควิามีร � ค วิ า มี เ ชี&� อ พั&( น ฐ า น ข อ ง Constructivism มี�รากฐานมีาจิาก 2 แหล!ง ค&อจิากทฤษฎี�พั�ฒนาการของพั�อาเจิต$ และวิ�ก/อทสำก�( ทฤษฎี� Constructivism จิ2งแบ!งออกเป็�น 2 ทฤษฎี� ค&อ 

1. Cognitive Constructivism หมีายถู2งทฤษฎี�การเร�ยนร �พั"ทธ์�ป็1ญญาน�ยมี ท��มี�รากฐานมีาจิากทฤษฎี�พั�ฒนาการของพั�อาเจิต$ ทฤษฎี�น�(ถู&อวิ!าผ �เร�ยนเป็�นผ �กระท�า(active) และเป็�นผ �สำร�างควิามีร �ข2(นในใจิเอง ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ทางสำ�งคมีมี�บทบาทในการก!อให�เก�ดำควิามีไมี!สำมีดำ"ลทางพั"ทธ์�ป็1ญญาข2(น เป็�นเหต"ให�ผ �เร�ยนป็ร�บควิามีเข�าใจิเดำ�มีท��มี�อย !ให�เข�าก�บข�อมี ลข!าวิสำารใหมี! จินกระท��งเก�ดำควิามีสำมีดำ"ลทางพั"ทธ์�ป็1ญญา หร&อเก�ดำควิามีร �ใหมี!ข2(น

2. Social Constructivism เป็�นทฤษฎี�ท��มี�พั&(นฐานมีาจิากทฤษฎี�พั�ฒนาการของวิ�ก/อทสำก�( ซึ่2�งถู&อวิ!าผ �เร�ยนสำร�างควิามีร �ดำ�วิยการมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ทางสำ�งคมีก�บผ �อ&�น (ผ �ใหญ!หร&อเพั&�อน) ในข ณ์ะ ท�� ผ � เ ร� ยน มี�สำ! วิ นร! วิ มี ใน ก� จิ กรร มี ห ร&อ ง า น ใน สำ ภา วิ ะสำ�งคมี(Social Context) ซึ่2�งเป็�นต�วิแป็รท��สำ�าค�ญและขาดำไมี!ไดำ� ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ทางสำ�งคมีท�าให�ผ �เร�ยนสำร�างควิามีร �ดำ�วิยการเป็ล��ยนแป็รควิามีเข�าใจิเดำ�มีให�ถู กต�องหร&อซึ่�บซึ่�อนกวิ�างขวิางข2(น

Page 37: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ค"ณ์ล�กษณ์ะของทฤษฎี� Constructivism

1. ผ �เร�ยนสำร�างควิามีเข�าใจิในสำ��งท��เร�ยนร �ดำ�วิยตนเอง2. การเร�ยนร �สำ��งใหมี!ข2(นก�บควิามีร �เดำ�มีและควิามีเข�าใจิท��มี�

อย !ในป็1จิจิ"บ�น3. การมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ทางสำ�งคมีมี�ควิามีสำ�าค�ญต!อการเร�ยนร �4. การจิ�ดำสำ��งแวิดำล�อมี ก�จิกรรมีท��คล�ายคล2งก�บชี�วิ�ตจิร�ง

ท�าให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีาย

ทฤษฎี�การเร�ยนร �ตามีแนวิควิามีร �ควิามีเข�าใจิน�( จิ�าแนกย!อยออกเป็�นหลายทฤษฎี�เชี!นก�น แต!ทฤษฎี�ซึ่2�งเป็�นท��ยอมีร�บก�นมีากในระหวิ!างน�กจิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �และน�ามีาป็ระย"กต$ใชี�ก�นมีากก�บสำถูานการณ์$การเร�ยนการสำอน ไดำ�แก! ทฤษฎี�การเร�ยนร �โดำยการค�นพับของบร เนอร$ และทฤษฎี�การเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีายของออซึ่ เบล (Ausubel)

ทฤษฎี�การเร�ยนร �โดำยการค�นพับของบร นเนอร$

บร นเนอร$ ไดำ�ให�ชี&�อการเร�ยนร �ของท!านวิ!า “Discovery

Approach” หร&อ การเร�ยนร �โดำยการค�นพับ บร นเนอร$ เชี&�อวิ!าการเร�ยนร �จิะเก�ดำข2(นไดำ�ก/ต!อเมี&�อผ �เร�ยนไดำ�มี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งแวิดำล�อมี ซึ่2�งน�าไป็สำ !การค�นพับการแก�ป็1ญหา ผ �เร�ยนจิะป็ระมีวิลข�อมี ลข!าวิสำาร จิากการมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งแวิดำล�อมี และจิะร�บร �สำ��งท��ตนเองเล&อก หร&อสำ��งท��ใสำ!ใจิ การเร�ยนร �แบบน�(จิะชี!วิยให�เก�ดำการค�นพับ เน&�องจิากผ �เร�ยนมี�ควิามีอยากร �อยากเห/น ซึ่2�งจิะเป็�นแรงผล�กดำ�นท��ท�าให�สำ�ารวิจิสำ��งแวิดำล�อมี และท�าให�เก�ดำการเร�ยนร �โดำยการค�นพับ โดำยมี�แนวิค�ดำท��เป็�นพั&(นฐาน ดำ�งน�(

Page 38: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การเร�ยนร �เป็�นกระบวินการท��ผ �เร�ยนมีรป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งแวิดำล�อมีดำ�วิยตนเอง ผ �เร�ยนแต!ละคนจิะมี�ป็ระสำบการณ์$และพั&(นฐานควิามีร �ท��แตกต!างก�น การเร�ยนร �จิะเก�ดำจิากการท��ผ �เร�ยนสำร�างควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างสำ��งท��พับใหมี!ก�บควิามีร �เดำ�มีแล�วิน�ามีาสำร�างเป็�นควิามีหมีายใหมี!

บร นเนอร$ ไดำ�เห/นดำ�วิยก�บ พั�อาเจิต$วิ!า คนเรามี�โครงสำร�างสำต�ป็1ญญา (Congnitive Structure) มีาต�(งแต!เก�ดำ ในวิ�ยทารกโครงสำร�างสำต�ป็1ญญาย�งไมี!ซึ่�บซึ่�อน เพัราะย�งไมี!พั�ฒนาต!อเมี&�อมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งแวิดำล�อมีจิะท�าให�โครงสำร�างสำต�ป็1ญญามี�การขยายและซึ่�บซึ่�อนข2(น หน�าท��ของโรงเร�ยนก/ค&อการชี!วิยเอ&( อการขยายของโครงสำร�างสำต�ป็1ญญาของน�กเร�ยน นอกจิากน�(บร นเนอร$ ย�งไดำ�ให�หล�กการเก��ยวิก�บการสำอนดำ�งต!อไป็น�(

1. กระบวินควิามีค�ดำของเดำ/กแตกต!างก�บผ �ใหญ! เวิลาเดำ/กท�าผ�ดำเก��ยวิก�บควิามีค�ดำ ผ �ใหญ!ควิรจิะค�ดำถู2งพั�ฒนาการทางเชีาวิน$ป็1ญญา ซึ่2�งเดำ/กแต!ละวิ�ยมี�ล�กษณ์ะการค�ดำท��แตกต!างไป็จิากผ �ใหญ! คร หร&อผ �มี�ควิามีร�บผ�ดำชีอบทางการศึ2กษาจิะต�องมี�ควิามีเข�าใจิวิ!าเดำ/กแต!ละวิ�ยมี�การร �ค�ดำอย!างไร และกระบวินการร �ค�ดำของเดำ/กไมี!เหมี&อนผ �ใหญ! (Intellectual Empathy)

2. เน�นควิามีสำ�าค�ญของผ �เร�ยน ถู&อวิ!าผ �เร�ยนสำามีารถูจิะค วิ บ ค" มี ก� จิ ก ร ร มี ก า ร เ ร� ย น ร � ข อ ง ต น เ อ ง ไ ดำ� (Self-

Regulation) และเป็�นผ �ท��จิะร�เร��มีหร&อลงมี&อกระท�า ฉะน�(น ผ �มี�หน�าท��สำอนและอบรมีมี�หน�าท��จิ�ดำสำ��งแวิดำล�อมีให�เอ&(อการเร�ยนร �โดำยการค�นพับ โดำยให�โอกาสำ ผ �เร�ยนมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งแวิดำล�อมี

3. ในการสำอนควิรจิะเร��มีจิากป็ระสำบการณ์$ท��ผ �เร�ยนค"�นเคย หร&อป็ระสำบการณ์$ท��ใกล�ต�วิไป็หาป็ระสำบการณ์$ท��ไกลต�วิ เพั&�อผ �เร�ยน

Page 39: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

จิะไดำ�มี�ควิามีเข�าใจิ เชี!น การสำอนให�น�กเร�ยนร �จิ�กการใชี�แผนท�� ควิรจิะเร��มีจิากแผนท��ของจิ�งหวิ�ดำของผ �เร�ยนก!อนแผนท��จิ�งหวิ�ดำอ&�นหร&อแผนท��ป็ระเทศึไทย   บร นเนอร$ เชี&�อวิ!า วิ�ชีาต!าง ๆ จิะสำอนให�ผ �เร�ยนเข�าใจิไดำ�ท"กวิ�ยถู�าคร จิะสำามีารถูใชี�วิ�ธ์�การสำอนท��เหมีาะสำมีก�บวิ�ยของผ �เร�ยน ข�อสำ�าค�ญคร จิะต�องให�น�กเร�ยนเป็�นผ �กระท�าหร&อเป็�นผ �แก�ป็1ญหาเอง บร นเนอร$ ไดำ�สำร"ป็ควิามีสำ�าค�ญของการเร�ยนร �โดำยการค�นพับวิ!าดำ�กวิ!าการเร�ยนร � โดำยวิ�ธ์�อ&�นดำ�งต!อไป็น�( 1. ผ �เร�ยนจิะเพั��มีพัล�งทางสำต�ป็1ญญา 2. เน�นรางวิ�ลท��เก�ดำจิากควิามีอ��มีใจิในสำ�มีฤทธ์�ผลในก า ร แ ก� ป็1 ญ ห า มีากกวิ!ารางวิ�ล หร&อเน�นแรงจิ งใจิภายในมีากกวิ!าแรงจิ งใจิภายนอก 3. ผ �เร�ยนจิะเร�ยนร �การแก�ป็1ญหาดำ�วิยการค�นพับและสำามีารถูน�าไป็ใชี�ไดำ� 4. ผ �เร�ยนจิะจิ�าสำ��งท��เร�ยนร �ไดำ�ดำ�และไดำ�นาน

  สำร"ป็ไดำ�วิ!า บร นเนอร$ กล!าวิวิ!า คนท"กคนมี�พั�ฒนาการทางควิามีร �ควิามีเข�าใจิ หร&อ การร �ค�ดำโดำยผ!านกระบวินการท��เร�ยกวิ!า Acting, Imagine และ Symbolizing ซึ่2�งอย ! ในข�(นพั� ฒ น า ก า ร ท า ง ป็1 ญ ญ า ค& อ Enactive, Iconic แ ล ะ Symbolic representation ซึ่2�งเป็�นกระบวินการท��เก�ดำข2(นตลอดำชี�วิ�ตมี�ใชี!เก�ดำข2(นชี!วิงใดำชี!วิงหน2�งของชี�วิ�ตเท!าน�(น บร เนอร$เห/นดำ�วิยก�บ พั�อาเจิต$ ท��วิ!า มีน"ษย$เรามี�โครงสำร�างทางสำต�ป็1ญญา (Cognitive structure) มี า ต�( ง แ ต! เ ก� ดำ ใ น วิ� ย เ ดำ/ ก จิ ะ มี�โครงสำร�างทางสำต�ป็1ญญาท��ไมี!ซึ่�บซึ่�อน เมี&�อมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��ง

Page 40: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

แวิดำล�อมีจิะท�าให�โครงสำร�างทางสำต�ป็1ญญาขยาย และซึ่�บซึ่�อนเพั��มีข2(น หน�าท��ของคร ค&อ การจิ�ดำสำภาพัสำ��งแวิดำล�อมีท��ชี!วิยเอ&(อต!อการขยายโครงสำร�างทางสำต�ป็1ญญาของผ �เร�ยน

ทฤษฎี�การเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีายของออซึ่"เบล

ออซึ่"เบล (Ausubel) บ!งวิ!า ผ �เร�ยนเร�ยนร �ข�อมี ลข!าวิสำารดำ�วิยการร�บหร&อดำ�วิยการค�นพับ และวิ�ธ์�เร�ยนอาจิจิะเป็�นการเร�ยนดำ�วิยควิามีเข�าใจิอย!างมี�ควิามีหมีายหร&อเป็�นการเร�ยนร �โดำยการท!องจิ�าโดำยไมี!ค�ดำ ออซึ่"เบล จิ2งแบ!งการเร�ยนร �ออกเป็�น 4 ป็ระเภท ดำ�งต!อไป็น�(

การเร�ยนร �โดำยการร�บอย!างมี�ควิามีหมีาย (Meaningful Reception Learning)

การเร�ยนร �โดำยการร�บแบบท!องจิ�าโดำยไมี!ค�ดำหร&อแบบนกแก�วินกข"นทอง (Rote Reception Learning)

การเร�ยนร �โดำยการค�นพับอย!างมี�ควิามีหมีาย (Meaningful Discovery Learning)

การเร�ยนร �โดำยการค�นพับแบบท!องจิ�าโดำยไมี!ค�ดำหร&อแบบนกแก�วินกข"นทอง (Rote Discovery Learning)

ออซึ่"เบล สำนใจิท��จิะหากฏิเกณ์ฑ์$และวิ�ธ์�การสำอนการเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีาย ไมี!วิ!าจิะเป็�นโดำยการร�บหร&อค�นพับ เพัราะออซึ่"เบลค�ดำวิ!าการเร�ยนร �ในโรงเร�ยนสำ!วินมีากเป็�นการท!องจิ�าโดำยไมี!ค�ดำในท��น�( จิะขออธ์�บายเพั�ยงการเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีายโดำยการร�บ

Page 41: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การเร�ยนร � โดำยการร�บอย!างมี�ควิามีหมีาย( Meaningful Reception Learning)

ออซึ่"เบล ให�ควิามีหมีายวิ!าเป็�นการเร�ยนร �ท��ผ �เร�ยนไดำ�

ร�บมีาจิากการผ �สำอนอธ์�บายสำ��งท��จิะต�องเร�ยนร �ให�ฟื้1งและผ �เร�ยนร�บฟื้1งดำ�วิยควิามีเข�าใจิ โดำยผ �เร�ยนเห/นควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�บโครงสำร�างพั"ทธ์�ป็1ญญาท��ไดำ�เก/บไวิ�ในควิามีทรงจิ�า และจิะสำามีารถูน�ามีาใชี�ในอนาคต ออซึ่"เบลไดำ�บ!งวิ!าทฤษฎี�ของท!านมี�วิ�ตถู"ป็ระสำงค$ท��จิะอธ์�บายการเร�ยนร �เก��ยวิก�บพั"ทธ์�ป็1ญญาเท!าน�(น (Cognitive learning) ไมี!รวิมีการเร�ยนร � แบบการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ก การเร�ยนร �ท�กษะทางมีอเตอร$ (Motor Skills learning) และการเร�ยนร �โดำยการค�นพับ

ออซึ่"เบล ไดำ�บ!งวิ!า การเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีายข2(นอย !ก�บต�วิแป็ร 3 อย!าง ดำ�งต!อไป็น�(

สำ��ง (Materials) ท��จิะต�องเร�ยนร �จิะต�องมี�ควิามีหมีาย ซึ่2�งหมีายควิามีวิ!าจิะต�องเป็�นสำ��งท��มี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งท��เคยเร�ยนร �และเก/บไวิ�ในโครงสำร�างพั"ทธ์�ป็1ญญา (cognitive

structure) ผ �เร�ยนจิะต�องมี�ป็ระสำบการณ์$ และมี�ควิามีค�ดำท��จิะเชี&�อมีโยงหร&อจิ�ดำกล"!มีสำ��งท��เร�ยนร �ใหมี!ให�สำ�มีพั�นธ์$ก�บควิามีร �หร&อสำ��งท��เร�ยนร �เก!า ควิามีต�(งใจิของผ �เร�ยนและการท��ผ �เร�ยนมี�ควิามีร �ค�ดำท��จิะเชี&�อมีโยงสำ��งท��เร�ยนร �ใหมี!ให�มี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�บโครงสำร�างพั"ทธ์�ป็1ญญา (Cognitive Strueture) ท��อย !ในควิามีทรงจิ�าแล�วิ  โดำยสำร"ป็ ทฤษฎี�การเร�ยนร �ของออซึ่"เบลเป็�นทฤษฎี�พั"ทธ์�ป็1ญญาน�ยมี ท��เน�นควิามีสำ�าค�ญของคร วิ!าคร มี�หน�าท��ท��จิะจิ�ดำเร�ยบเร�ยงควิามีร �อย!างมี�ระบบ และสำอนควิามีค�ดำรวิบยอดำใหมี!ท��น�กเร�ยนจิะ

Page 42: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ต�องเร�ยนร � ซึ่2�งแตกต!างก�บแนวิค�ดำของพั�อาเจิต$และบร นเนอร$ท��เน�นควิามีสำ�าค�ญของผ �เร�ยน นอกจิากน�(ทฤษฎี�ของออซึ่"เบลเป็�นทฤษฎี�ท��อธ์�บายการเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีายเท!าน�(น

ท ฤ ษ ฎี� ก า ร เ ร� ย น ร � ท า ง สำ� ง ค มี เ ชี� ง พั" ท ธ์� ป็1 ญ ญ า (Social Cognitive Learning Theory)

เป็�นทฤษฎี�ของศึาสำตราจิารย$บ�นดำ รา แห!งมีหาวิ�ทยาล�ยสำแตนฟื้อร$ดำ (Stanford) ป็ระเทศึสำหร�ฐอเมีร�กา บ�นดำ รามี�ควิามีเชี&�อวิ!าการเร�ยนร �ของมีน"ษย$สำ!วินมีากเป็�นการเร�ยนร �โดำยการสำ�งเกตหร&อการเล�ยนแบบ และเน&� องจิากมีน"ษย$มี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ (interact) ก�บสำ��งแวิดำล�อมีท��อย !รอบ ๆ ต�วิอย !เสำมีอ บ�นดำ ราอธ์�บายวิ!าการเร�ยนร � เก�ดำจิากป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างผ �เร�ยนและสำ��งแวิดำล�อมีในสำ�งคมี ซึ่2�งท�(งผ �เร�ยน และสำ��งแวิดำล�อมีมี�อ�ทธ์�พัลต!อก�นและก�น

ควิามีค�ดำพั&(นฐานของทฤษฎี�การเร�ยนร �ทางสำ�งคมีเชี�งพั"ทธ์�ป็1ญญา

บ�นดำ รา ไดำ�ให�ควิามีสำ�าค�ญของการป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ของอ�นทร�ย$และสำ��งแวิดำล�อมี และถู&อวิ!าการเร�ยนร �ก/ เป็�นผลของป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างผ �เร�ยนและสำ��งแวิดำล�อมี โดำยผ �เร�ยนและสำ��งแวิดำล�อมีมี�อ�ทธ์�พัลต!อก�นและก�น บ�นดำ ราไดำ�ถู&อวิ!าท�(งบ"คคลท��ต�องการจิะเร�ยนร �และสำ��งแวิดำล�อมีเป็�นสำาเหต"ของพัฤต�กรรมีและไดำ�อธ์�บายการป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ ดำ�งน�(

Page 43: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

บ�นดำ รา ไดำ�ให�ควิามีแตกต!างของการเร�ยนร � (Learning)

และการกระท�า (Performance) วิ!าควิามีแตกต!างน�(สำ�าค�ญมีาก เพัราะคนอาจิจิะเร�ยนร �อะไรหลายอย!างแต!ไมี!กระท�า เป็�นต�นวิ!า น�สำ�ตและน�กศึ2กษาท"กคนท��ก�าล�งอ!านต�าราน�(คงจิะทราบวิ!า การโกงในการสำอบน�(นมี�พัฤต�กรรมีอย!างไร แต!น�สำ�ตน�กศึ2กษาเพั�ยงน�อยคนท��จิะท�าการโกงจิร�ง ๆ บ�นดำ ราไดำ�สำร"ป็วิ!า พัฤต�กรรมีของมีน"ษย$อาจิจิะแบ!งออกไดำ�เป็�น 3 ป็ระเภท

2.1 พัฤต�กรรมีสำนองตอบท�� เก�ดำจิากการเร�ยนร � ผ �ซึ่2�งแสำดำงออก หร&อ กระท�าสำมี��าเสำมีอ

2.2 พัฤต�กรรมีท��เร�ยนร �แต!ไมี!เคยแสำดำงออกหร&อกระท�า

2.3 พัฤต�กรรมีท��ไมี!เคยแสำดำงออกทางการกระท�า เพัราะไมี!เคยเร�ยนร �จิร�ง ๆ

บ�นดำ รา ไดำ�ให�ควิามีแตกต!างของการเร�ยนร � (Learning)

และการกระท�า (Performance) วิ!าควิามีแตกต!างน�(สำ�าค�ญมีาก เพัราะคนอาจิจิะเร�ยนร �อะไรหลายอย!างแต!ไมี!กระท�า เป็�นต�นวิ!า น�สำ�ตและน�กศึ2กษาท"กคนท��ก�าล�งอ!านต�าราน�( คงจิะทราบวิ!า การโกงในการสำอบน�(นมี�พัฤต�กรรมีอย!างไร แต!น�สำ�ตน�กศึ2กษาเพั�ยงน�อยคนท��จิะท�าการโกงจิร�ง ๆ บ�นดำ ราไดำ�สำร"ป็วิ!า พัฤต�กรรมีของมีน"ษย$อาจิจิะแบ!งออกไดำ�เป็�น 3 ป็ระเภท

2.1 พัฤต�กรรมีสำนองตอบท��เก�ดำจิากการเร�ยนร � ผ �ซึ่2�งแ สำ ดำ ง อ อ ก ห ร& อ

Page 44: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ก ร ะ ท�า สำ มี��า เ สำ มี อ 2.2 พัฤต�กรรมีท��เร�ยนร �แต!ไมี!เคยแสำดำงออกหร&อกระท�า 2.3 พัฤต�กรรมีท��ไมี!เคยแสำดำงออกทางการกระท�าเพัราะไมี!เคยเร�ยนร �จิร�งๆ บ�นดำ รา ไมี!เชี&�อวิ!าพัฤต�กรรมีท��เก�ดำข2(นจิะคงต�วิอย !เสำมีอ ท�(งน�(เป็�นเพัราะสำ��งแวิดำล�อมีเป็ล��ยนแป็ลงอย !เสำมีอและท�(งสำ��งแวิดำล�อมีและพัฤต�กรรมีมี�อ�ทธ์�พัลซึ่2�งก�นและก�น ต�วิอย!างเชี!น เดำ/กท��มี�พัฤต�กรรมีก�าวิร�าวิก/คาดำหวิ�งวิ!าผ �อ&�นจิะแสำดำงพัฤต�กรรมี ก�าวิร�าวิต!อตนดำ�วิย ควิามีคาดำหวิ�งน�(ก/สำ!งเสำร�มีให�เดำ/กแสำดำงพัฤต�กรรมีก�าวิร�าวิ และผลพัวิงก/ค&อวิ!า เดำ/กอ&�น (แมี�วิ!าจิะไมี!ก�าวิร�าวิ) ก/จิะแสำดำงพัฤต�กรรมีตอบสำนองแบบก�าวิร�าวิดำ�วิย และเป็�นเหต"ให�เดำ/กท��มี�พัฤต�กรรมีก�าวิร�าวิย��งแสำดำงพัฤต�กรรมีก�าวิร�าวิมีากย��งข2(น ซึ่2�งเป็�นการย�(าควิามีคาดำหวิ�งของตน บ�นดำ ราสำร"ป็วิ!า เดำ/กท��มี�“

พัฤต�กรรมีก�าวิร�าวิ จิะสำร�างบรรยากาศึก�าวิร�าวิรอบ ๆ ต�วิ จิ2งท�าให� เดำ/กอ&�นท��มี�พัฤต�กรรมีอ!อนโยนไมี!ก�าวิร�าวิแสำดำงพัฤต�กรรมีตอบสำนองก�าวิร�าวิ เพัราะเป็�นการแสำดำงพัฤต�กรรมีต!อสำ��งแวิดำล�อมีท��ก�าวิร�าวิ”

ควิามีหมีายของจิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �

ควิามีหมีายของจิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �

จิ�ตวิ�ทยา ตรงก�บภาษาอ�งกฤษวิ!า Psychology มี�รากศึ�พัท$มีาจิากภาษากร�ก 2 ค�า ค&อ Phyche แป็ลวิ!า วิ�ญญาณ์ ก�บ Logos แป็ลวิ!า การศึ2กษา ตามีร ป็ศึ�พัท$ จิ�ตวิ�ทยาจิ2งแป็ลวิ!า วิ�ชีาท��ศึ2กษาเก��ยวิก�บวิ�ญญาณ์ แต!ในป็1จิจิ"บ�น

Page 45: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

น�( จิ�ตวิ�ทยาไดำ�มี�การพั�ฒนาเป็ล��ยนแป็ลงไป็ ควิามีหมีายของจิ�ตวิ�ทยาไดำ�มี�การพั�ฒนาเป็ล��ยนแป็ลงตามีไป็ดำ�วิย น��นค&อ จิ�ตวิ�ทยาเป็�นศึาสำตร$ท��ศึ2กษาก��ยวิก�บพัฤต�กรรมีของมีน"ษย$และสำ�ตวิ$

การเร�ยนร � (Lrarning) ตามีควิามีหมีายทางจิ�ตวิ�ทยา หมีายถู2ง การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีของบ"คคลอย!างค!อนข�างถูาวิร อ�นเป็�นผลมีาจิากการฝึ9กฝึนหร&อการมี�ป็ระสำบการณ์$ พัฤต�กรรมีเป็ล��ยนแป็ลงท��ไมี!จิ�ดำวิ!าเก�ดำจิากการเร�ยนร � ไดำ�แก! ฤต�กรรมีท�� เป็�นการเป็ล��ยนแป็ลงชี��วิคราวิ และการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีท��เน&�องมีาจิากวิ"ฒ�ภาวิะ

จิากควิามีหมีายดำ�งกล!าวิ พัฤต�กรรมีของบ"คคลท��เก�ดำจิากการ เร�ยนร �จิะต�องมี�ล�กษณ์ะสำ�าค�ญ ดำ�งน�(

1. พัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนไป็จิะต�องเป็ล��ยนไป็อย!างค!อนข�างถูาวิร จิ2งจิะถู&อวิ!าเก�ดำการเร�ยนร �ข2(น หากเป็�นการ เป็ล��ยนแป็ลงชี��วิคราวิก/ย�งไมี!ถู&อวิ!าเป็�นการเร�ยนร � เชี!น น�กศึ2กษาพัยายามีเร�ยนร �การออกเสำ�ยงภาษาต!างป็ระเทศึ บางค�า หากน�กศึ2กษาออกเสำ�ยงไดำ�ถู กต�องเพั�ยงคร�(งหน2�ง แต!ไมี!สำามีารถูออกเสำ�ยงซึ่�(าให�ถู กต�องไดำ�อ�ก ก/ไมี!น�บวิ!า น�กศึ2กษาเก�ดำการเร�ยนร �การออกเสำ�ยงภาษาต!างป็ระเทศึ ดำ�งน�(นจิะถู&อวิ!าน�กศึ2กษาเก�ดำการเร�ยนร �ก/ต!อเมี&�อออก เสำ�ยงค�า ดำ�งกล!าวิไดำ�ถู กต�องหลายคร�(ง ซึ่2�งก/ค&อเก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีท��ค!อนข�างถูาวิรน��นเอง อย!างไรก/ดำ� ย�งมี�พัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนแป็ลงไป็จิากเดำ�มีแต!เป็ล��ยนแป็ลงชี��วิคราวิอ�น เน&�องมีาจิากการท�� ร!างกายไดำ�ร�บสำารเคมี� ยาบางชีน�ดำ หร&อเก�ดำจิากควิามีเหน&�อยล�า เจิ/บป็Eวิยล�กษณ์ะดำ�งกล!าวิไมี!ถู&อวิ!าพัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนไป็น�(นเก�ดำจิากการเร�ยนร �

Page 46: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

2. พัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนแป็ลงไป็จิะต�องเก�ดำจิากการฝึ9กฝึน หร&อเคยมี�ป็ระสำบการณ์$น�(น ๆ มีาก!อน เชี!น ควิามี สำามีารถูในการใชี�คอมีพั�วิเตอร$ ต�องไดำ�ร�บการฝึ9กฝึน และถู�าสำามีารถูใชี�เป็�นแสำดำงวิ!าเก�ดำการเร�ยนร � หร&อควิามี สำามีารถูในการข�บรถู ซึ่2�งไมี!มี�ใครข�บรถูเป็�นมีาแต!ก�าเน�ดำต�องไดำ�ร�บการฝึ9กฝึน หร&อมี�ป็ระสำบการณ์$ จิ2งจิะข�บรถูเป็�น ในป็ระเดำ/นน�(มี�พัฤต�กรรมีบางอย!างท��เก�ดำข2(นโดำยท��เราไมี!ต�องฝึ9กฝึนหร&อมี�ป็ระสำบการณ์$ ไดำ�แก! พัฤต�กรรมีท��เก�ดำข2(นจิากกระบวินการเจิร�ญเต�บโต หร&อการมี�วิ"ฒ�ภาวิะ และพัฤต�กรรมีท��เก�ดำจิากแนวิโน�มีการตอบสำนองของเผ!าพั�นธ์"$ (โบเวิอร$ และอ�ลการ$ดำ 1987, อ�างถู2งใน ธ์�ระพัร อ"วิรรณ์โน,2532:285) ขอยกต�วิอย!างแต!ละดำ�านดำ�งน�(

ในดำ�านกระบวินการเจิร�ญเต�บโต หร&อการมี�วิ"ฒ�ภาวิะ ไดำ�แก! การท��เดำ/ก 2 ขวิบสำามีารถูเดำ�นไดำ�เอง ขณ์ะท�� เดำ/ก 6 เดำ&อน ไมี!สำามีารถูเดำ�นไดำ�ฉะน�(นการเดำ�นจิ2งไมี!จิ�ดำเป็�นการเร�ยนร �แต!เก�ดำเพัราะมี�วิ"ฒ�ภาวิะ เป็�นต�น สำ!วินใน ดำ�านแนวิโน�มีการตอบสำนองของเผ!าพั�นธ์"$โบเวิอร$ และฮิ�ลการ$ดำ ใชี�ในควิามีหมีาย ท��หมีายถู2งป็ฏิ�กร�ยาสำะท�อน (Reflex) เชี!น กระพัร�บตาเมี&�อฝึ"Eนเข�าตา ชี�กมี&อหน�เมี&�อโดำนของร�อน พัฤต�กรรมีเหล!าน�(ไมี!ไดำ�เก�ดำจิากการเร�ยนร � แต!เป็�นพัฤต�กรรมีท��เก�ดำข2(นเองตามีธ์รรมีชีาต�ของเผ!าพั�นธ์"$มีน"ษย$

การเร�ยนร �ของคนเรา เก�ดำจิากการไมี!ร �ไป็สำ !การเร�ยนร � มี� 5

ข�(นตอนดำ�งท�� กฤษณ์า ศึ�กดำ�<ศึร� (2530) กล!าวิไวิ�ดำ�งน�( "…การเร�ยนร �เก�ดำข2(นเมี&�อสำ��งเร�า (stimulus) มีาเร�าอ�นทร�ย$ (organism) ป็ระสำาทก/ต&�นต�วิ เก�ดำการร�บสำ�มีผ�สำ หร&อเพัทนาการ (sensation) ดำ�วิยป็ระสำาทท�(ง 5 แล�วิสำ!งกระแสำสำ�มีผ�สำไป็ย�งระบบป็ระสำาทสำ!วินกลาง ท�าให�เก�ดำการแป็ลควิามีหมีายข2(นโดำยอาศึ�ยป็ระสำบการณ์$เดำ�มีและอ&�น ๆ เร�ยกวิ!า สำ�ญชีาน หร&อการร�บร � (perception) เมี&�อแป็ลควิามีหมีายแล�วิ ก/จิะมี�การสำร"ป็ผลของ

Page 47: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

การร�บร �เป็�นควิามีค�ดำรวิบยอดำเร�ยกวิ!า เก�ดำสำ�งก�ป็ (conception) แล�วิมี�ป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนอง (response)

อย!างหน2�งอย!างใดำต!อสำ��งเร�าตามีท��ร�บร �เป็�นผลให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤ�ตกรรมี แสำดำงวิ!าการเร�ยนร �ไดำ�เก�ดำข2(นแล�วิป็ระเมี�นผลท��เก�ดำจิากการตอบสำนองต!อสำ��งเร�าไดำ�แล�วิ…"

การเร�ยนร �เป็�นพั&(นฐานของการดำ�าเน�นชี�วิ�ต มีน"ษย$มี�การเร�ยนร �ต�(งแต!แรกเก�ดำจินถู2งก!อนตาย จิ2งมี�ค�ากล!าวิเสำมีอวิ!า "No

one too old to learn" หร&อ ไมี!มี�ใครแก!เก�นท��จิะเร�ยน การเร�ยนร �จิะชี!วิยในการพั�ฒนาค"ณ์ภาพัชี�วิ�ตไดำ�เป็�นอย!างดำ�

ธ์รรมีชีาต�ของการเร�ยนร � มี� 4 ข�(นตอน ค&อ

1. ควิามีต�องการของผ �เร�ยน (Want) ค&อ ผ �เร�ยนอยากทราบอะไร เมี&�อผ �เร�ยนมี�ควิามีต�องการอยากร �อยากเห/นในสำ��งใดำก/ตามี จิะเป็�นสำ��งท��ย��วิย"ให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�

2. สำ��งเร�าท��น!าสำนใจิ (Stimulus) ก!อนท��จิะเร�ยนร �ไดำ� จิะต�องมี�สำ��งเร�าท��น!าสำนใจิ และน!าสำ�มีผ�สำสำ�าหร�บมีน"ษย$ ท�าให�มีน"ษย$ดำ�(นรนขวินขวิาย และใฝึEใจิท��จิะเร�ยนร �ในสำ��งท��น!าสำนใจิน�(น ๆ

3. การตอบสำนอง (Response) เมี&�อมี�สำ��งเร�าท��น!าสำนใจิและน!าสำ�มีผ�สำ มีน"ษย$จิะท�าการสำ�มีผ�สำโดำยใชี�ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำต!าง ๆ เชี!น ตาดำ ห ฟื้1ง ล�(นชี�มี จิมี กดำมี ผ�วิหน�งสำ�มีผ�สำ และสำ�มีผ�สำดำ�วิยใจิ เป็�นต�น ท�าให�มี�การแป็ลควิามีหมีายจิากการสำ�มีผ�สำสำ��งเร�า เป็�นการร�บร � จิ�าไดำ� ป็ระสำานควิามีร �เข�าดำ�วิยก�น มี�การเป็ร�ยบเท�ยบ และค�ดำอย!างมี�เหต"ผล

4. การไดำ�ร�บรางวิ�ล (Reward) ภายหล�งจิากการตอบสำนอง มีน"ษย$อาจิเก�ดำควิามีพั2งพัอใจิ ซึ่2�งเป็�นก�าไรชี�วิ�ตอย!างหน2�ง จิะไดำ�น�าไป็พั�ฒนาค"ณ์ภาพัชี�วิ�ต เชี!น การไดำ�เร�ยนร � ในวิ�ชีาชี�พัชี�(นสำ ง จินสำามีารถูออกไป็ป็ระกอบอาชี�พัชี�(นสำ ง (Professional) ไดำ� นอกจิากจิะไดำ�ร�บรางวิ�ลทางเศึรษฐก�จิเป็�นเง�นตราแล�วิ ย�งจิะไดำ�ร�บ

Page 48: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เก�ยรต�ยศึจิากสำ�งคมีเป็�นศึ�กดำ�<ศึร� และควิามีภาคภ มี�ใจิทางสำ�งคมีไดำ�ป็ระการหน2�งดำ�วิย

ล�าดำ�บข�(นของการเร�ยนร � ในกระบวินการเร�ยนร �ของคนเราน�(น จิะป็ระกอบดำ�วิยล�าดำ�บ

ข�(นตอนพั&(นฐานท��สำ�าค�ญ 3 ข�(นตอนดำ�วิยก�น ค&อ (1) ป็ระสำบการณ์$ (2) ควิามีเข�าใจิ และ (3) ควิามีน2กค�ดำ

1. ป็ระสำบการณ์$ (experiences) ในบ"คคลป็กต�ท"กคนจิะมี�ป็ระสำาทร�บร �อย !ดำ�วิยก�นท�(งน�(น สำ!วินใหญ!ท��เป็�นท��เข�าใจิก/ค&อ ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำท�(งห�า ซึ่2�งไดำ�แก! ตา ห จิมี ก ล�(น และผ�วิหน�ง ป็ระสำาทร�บร �เหล!าน�(จิะเป็�นเสำมี&อนชี!องป็ระต ท��จิะให�บ"คคลไดำ�ร�บร �และตอบสำนองต!อสำ��งเร�าต!าง ๆ ถู�าไมี!มี�ป็ระสำาทร�บร �เหล!าน�(แล�วิ บ"คคลจิะไมี!มี�โอกาสำร�บร �หร&อมี�ป็ระสำบการณ์$ใดำ ๆ เลย ซึ่2�งก/เท!าก�บเขาไมี!สำามีารถูเร�ยนร �สำ��งใดำ ๆ ไดำ�ดำ�วิย

ป็ระสำบการณ์$ต!าง ๆ ท��บ"คคลไดำ�ร�บน�(นย!อมีจิะแตกต!างก�น บางชีน�ดำก/เป็�นป็ระสำบการณ์$ตรง บางชีน�ดำเป็�นป็ระสำบการณ์$แทน บางชีน�ดำเป็�นป็ระสำบการณ์$ร ป็ธ์รรมี และบางชีน�ดำเป็�นป็ระสำบการณ์$นามีธ์รรมี หร&อเป็�นสำ�ญล�กษณ์$

2. ควิามีเข�าใจิ (understanding) หล�งจิากบ"คคลไดำ�ร�บป็ระสำบการณ์$แล�วิ ข�(นต!อไป็ก/ค&อ ต�ควิามีหมีายหร&อสำร�างมีโนมีต� (concept) ในป็ระสำบการณ์$น�(น กระบวินการน�(เก�ดำข2(นในสำมีองหร&อจิ�ตของบ"คคล เพัราะสำมีองจิะเก�ดำสำ�ญญาณ์ (percept) และมี�ควิามีทรงจิ�า (retain) ข2(น ซึ่2�งเราเร�ยกกระบวินการน�(วิ!า "ควิามีเข�าใจิ"

ในการเร�ยนร �น�(น บ"คคลจิะเข�าใจิป็ระสำบการณ์$ท��เขาป็ระสำบไดำ�ก/ต!อเมี&�อเขาสำามีารถูจิ�ดำระเบ�ยบ (organize) วิ�เคราะห$

Page 49: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

(analyze) และสำ�งเคราะห$ (synthesis) ป็ระสำบการณ์$ต!าง ๆ จินกระท��งหาควิามีหมีายอ�นแท�จิร�งของป็ระสำบการณ์$น�(นไดำ� 

3. ควิามีน2กค�ดำ (thinking) ควิามีน2กค�ดำถู&อวิ!าเป็�นข�(นสำ"ดำท�ายของการเร�ยนร � ซึ่2�งเป็�นกระบวินการท��เก�ดำข2(นในสำมีอง Crow (1948) ไดำ�กล!าวิวิ!า ควิามีน2กค�ดำท��มี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัน�(น ต�องเป็�นควิามีน2กค�ดำท��สำามีารถูจิ�ดำระเบ�ยบ (organize)

ป็ระสำบการณ์$เดำ�มีก�บป็ระสำบการณ์$ใหมี!ท��ไดำ�ร�บให�เข�าก�นไดำ� สำามีารถูท��จิะค�นหาควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างป็ระสำบการณ์$ท�(งเก!าและใหมี! ซึ่2�งเป็�นห�วิใจิสำ�าค�ญท��จิะท�าให�เก�ดำบ รณ์าการการเร�ยนร �อย!างแท�จิร�ง

การเร�ยนร � ( Learning )

7.1.1 ควิามีหมีายของการเร�ยนร �                ควิามีหมีายของค�าวิ!า  การเร�ยนร �“ ” มี�น�กจิ�ตวิ�ทยาไดำ�ให�ควิามีหมีายของการเร�ยนร �ไวิ�หลายท!านในท��น�(จิะสำร"ป็พัอเป็�นแนวิทางให�เข�าใจิดำ�งน�(ค&อ                การเร�ยนร � หมีายถู2ง   การท��มีน"ษย$ไดำ�ร�บร �ถู2งสำ��งแวิดำล�อมีท��อย !รอบต�วิเขา โดำยเร��มีต�นต�(งแต!การมี�ป็ฏิ�สำนธ์�อย !ในครรภ$มีารดำาเร&�อยไป็ จินกระท��งคลอดำมีาเป็�นทารกแล�วิอย !รอดำ ซึ่2�งบ"คคลก/ต�องป็ร�บต�วิเพั&�อให�ตนเองอย !รอดำก�บสำ��งแวิดำล�อมีท�(งภายในครรภ$มีารดำาและเมี&�อออกมีาอย !ภายนอกเพั&�อให�ชี�วิ�ตดำ�ารงอย !รอดำท�(งน�(ก/เพัราะการเร�ยนร �ท�(งสำ�(น                การเร�ยนร � มี�ควิามีหมีายล2กซึ่2(งมีากกวิ!าการสำ��งสำอน หร&อการบอกเล!าให�เข�าใจิและจิ�าไดำ�เท!าน�(น ไมี!ใชี!เร&�องของการท�าตามีแบบ ไมี!ไดำ�มี�ควิามีหมีายต!อการเร�ยนในวิ�ชีาต!างๆเท!าน�(น แต!ควิามีหมีายคล"มีไป็ถู2ง การเป็ล��ยนแป็ลงทางพัฤต�กรรมีอ�นเป็�นผลจิากการสำ�งเกตพั�จิารณ์า ไตร!ตรอง แก�ป็1ญหาท�(งป็วิงและไมี!ชี�(ชี�ดำวิ!าการเป็ล��ยนแป็ลงน�(นเป็�นไป็ในทางท��สำ�งคมียอมีร�บเท!าน�(น การเร�ยนร �เป็�นการป็ร�บต�วิให�เข�าก�บสำ��งแวิดำล�อมี การเร�ยนร �เป็�นควิามี

Page 50: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เจิร�ญงอกงามี       เน�นวิ!าการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีท��เป็�นการเร�ยนร �ต�องเน&�องมีาจิากป็ระสำบการณ์$ หร&อการฝึ9กห�ดำ และพัฤต�กรรมีท��เป็ล��ยนแป็ลงไป็น�(นควิรจิะต�องมี�ควิามีคงทนถูาวิรเหมีาะแก!เหต"เมี&�อพัฤต�กรรมีดำ�(งเดำ�มีเป็ล��ยนไป็สำ !พัฤต�กรรมีท��มี"!งหวิ�ง ก/แสำดำงวิ!าเก�ดำการเร�ยนร �แล�วิ                การเร�ยนร � หมีายถู2ง กระบวินการเป็ล��ยนแป็ลงของก�จิกรรมีในการแสำดำงป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนอง ต!อสำถูานการณ์$อย!างใดำอย!างหน2�ง                การเร�ยนร � หมีายถู2ง การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีอ�นมี�ผลมีาจิากการไดำ�มี�ป็ระสำบการณ์$                การเร�ยนร � หมีายถู2ง กระบวินการท��ท�าให�เก�ดำก�จิกรรมี   หร&อ   กระบวินการท��ท�าให�ก�จิกรรมีเป็ล��ยนแป็ลงไป็โดำยเป็�นผลตอบสำนองจิากสำภาพัการณ์$หน2�งซึ่2�งไมี!ใชี!ป็ฏิ�ก�ร�ยาธ์รรมีชีาต�ไมี!ใชี!วิ"ฒ�ภาวิะและไมี!ใชี!สำภาพัการเป็ล��ยนแป็ลงของร!างกายชี��วิคร�(งชี��วิคราวิท��เน&�องมีาจิากควิามีเหน&�อยล�าหร&อฤทธ์�<ยา                การเร�ยนร � หมีายถู2ง กระบวินการท��เน&�องมีาจิากป็ระสำบการณ์$ตรงและป็ระสำบการณ์$อ�อมีกระท�าให�อ�นทร�ย$เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีค!อนข�างถูาวิร                การเร�ยนร � หมีายถู2ง การเป็ล��ยนแป็ลงค!อนข�างถูาวิรในพัฤต�กรรมี   ซึ่2�งเป็�นผลของการฝึ9กห�ดำ                จิากควิามีหมีายของการเร�ยนร �ข�างต�นอาจิสำร"ป็ไดำ�วิ!า   การเร�ยนร �  หมีายถู2ง การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีอ�นเป็�นผลจิากการท��บ"คคลท�าก�จิกรรมีใดำๆ ท�าให�เก�ดำป็ระสำบการณ์$และเก�ดำท�กษะต!างๆ ข2(นย�งผลให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีค!อนข�างถูาวิร                7.1.2 ธ์รรมีชีาต�ของการเร�ยนร �

Page 51: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ธ์รรมีชีาต�ของการเร�ยนร �โดำยท��วิไป็น�กจิ�ตวิ�ทยาเชี&�อวิ!ามีน"ษย$จิะมี�การเร�ยนร �ไดำ�ก/ ต!อเมี&�อมีน"ษย$ไดำ�ท�าก�จิกรรมีใดำๆ แล�วิเก�ดำป็ระสำบการณ์$ ป็ระสำบการณ์$ท��สำะสำมีมีามีากๆ และหลายๆ คร�(งท�าให�มีน"ษย$เก�ดำการเร�ยนร �ข2(นและเก�ดำการพั�ฒนาสำ��งท��เร�ยนร �จินเก�ดำเป็�นท�กษะ  และเก�ดำเป็�นควิามีชี�านาญ ดำ�งน�(นการเร�ยนร �ของมีน"ษย$ก/จิะอย !ก�บต�วิของมีน"ษย$เร�ยกวิ!าการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีท��ค!อนข�างถูาวิร      ดำ�งน�(นห�วิข�อท��น!าศึ2กษาต!อไป็ค&อธ์รรมีชีาต�ของการเร�ยนร �ของมีน"ษย$มี�อะไรบ�าง ในท��น�(ขออธ์�บายเป็�นข�อๆ ค&อ

1.  การเร�ยนร �ค&อการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีค!อนข�างถูาวิร 2.  การเร�ยนร �ย!อมีมี�การแก�ไข ป็ร�บป็ร"งและเป็ล��ยนแป็ลง โดำย

การเป็ล��ยนแป็ลง น�(นๆ จิะต�องเน&�องมีาจิากป็ระสำบการณ์$ 

3.   การเป็ล��ยนแป็ลงชี��วิคร�(งชี��วิคราวิไมี!น�บวิ!าเป็�นการเร�ยนร � 4.  การเร�ยนร �ในสำ��งใดำสำ��งหน2�งย!อมีต�องอาศึ�ยการสำ�งเกต

พัฤต�กรรมี 5.  การเร�ยนร �เป็�นกระบวินการท��ท�าให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลง

พัฤต�กรรมี และ กระบวินการเร�ยนร �เก�ดำข2(นตลอดำเวิลาท��บ"คคลมี�ชี�วิ�ตอย ! โดำยอาศึ�ย ป็ระสำบการณ์$ในชี�วิ�ต6.   การเร�ยนร �ไมี!ใชี!วิ"ฒ�ภาวิะแต!อาศึ�ยวิ"ฒ�ภาวิะ วิ"ฒ�ภาวิะค&อระดำ�บควิามี เจิร�ญเต�บโตสำ งสำ"ดำของพั�ฒนาการทางดำ�านร!างกาย อารมีณ์$ สำ�งคมีและ สำต�ป็1ญญาของบ"คคลในแต!ละชี!วิงวิ�ยท��เป็�นไป็ตามีธ์รรมีชีาต� แต!การเร�ยนร �ไมี!ใชี! วิ"ฒ�ภาวิะแต!ต�องอาศึ�ยวิ"ฒ�ภาวิะป็ระกอบก�น

Page 52: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

7.   การเร�ยนร �เก�ดำไดำ�ง!ายถู�าสำ��งท��เร�ยนเป็�นสำ��งท��มี�ควิามีหมีายต!อผ �เร�ยน

8.   การเร�ยนร �ของแต!ละคนแตกต!างก�น 9.   การเร�ยนร �ย!อมีเป็�นผลให�เก�ดำการสำร�างแบบแผนของ

พัฤต�กรรมีใหมี! 10.   การเร�ยนร �อาจิจิะเก�ดำข2(นโดำยการต�(งใจิหร&อเก�ดำโดำย

บ�งเอ�ญก/ไดำ� ดำ�งร ป็ท�� 7.1

           

    

   ร ป็ท�� 7.1 ล กเป็�ดำท��ถู กคนเล�(ยงค�ดำวิ!าคนเป็�นแมี!ก/จิะวิ!ายตามี

เหมี&อนไดำ�ใกล�แมี!และไดำ�อาหารจิากคนเล�(ยง เป็�ดำเก�ดำการเร�ยนร �น��นเองจิะเป็�นการเร�ยนร �แบบต�(งใจิเพัราะคนสำอ

                7.1.3 องค$ป็ระกอบของการเร�ยนร �

1.    สำ��งเร�า ( Stimulus ) เป็�นต�วิการท��ท�าให�บ"คคลมี�ป็ฏิ�ก�ร�ยาโต�ตอบออกมีาและเป็�นต�วิก�าหนดำพัฤต�กรรมีวิ!าจิะแสำดำงออกมีาในล�กษณ์ะใดำ สำ��งเร�าอาจิเป็�นเหต"การณ์$หร&อวิ�ตถู"และอาจิเก�ดำภายในหร&อภายนอกร!างกายก/ไดำ�   เชี!น เสำ�ยงนาฬิ�กาป็ล"กให�เราต&�น ก�าหนดำวิ�นสำอบเร�าให�เราเตร�ยมีสำอบ

2.      แรงข�บ ( Drive ) มี� 2 ป็ระเภทค&อแรงข�บป็ฐมีภ มี� ( Primary Drive ) เชี!น ควิามีห�วิ

Page 53: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ควิามีกระหาย การต�องการพั�กผ!อน เป็�นต�น และแรงข�บท"ต�ยภ มี� ( Secondary Drive ) เป็�นเร&�องของควิามีต�องการทางจิ�ตและทางสำ�งคมี เชี!น ควิามีวิ�ตกก�งวิล ควิามีต�องการควิามีร�ก ควิามีป็ลอดำภ�ย เป็�นต�น แรงข�บท�(งสำองป็ระเภทเป็�นผลให�เก�ดำป็ฏิ�ก�ร�ยาอ�นจิะน�าไป็สำ !การเร�ยนร �

3.      การตอบสำนอง ( Response ) เป็�นพัฤต�กรรมีต!างๆ ท��บ"คคลแสำดำงออกมีาเมี&�อไดำ�ร�บการกระต"�นจิากสำ��งเร�าต!างๆ เชี!น คน สำ�ตวิ$ สำ��งของ หร&อสำถูานการณ์$ อาจิกล!าวิไดำ�วิ!าเป็�นสำ��งแวิดำล�อมีท��รอบต�วิเราน��นเอง

4.       แรงเสำร�มี ( Reinforcement ) สำ��งท��มีาเพั��มีก�าล�งให�เก�ดำการเชี&�อมีโยงระหวิ!างสำ��งเร�าก�บการตอบสำนอง เชี!น รางวิ�ล การต�าหน�  การลงโทษ การชีมีเชีย เง�น ของขวิ�ญ  เป็�นต�น            กระบวินการของการเร�ยนร �                กระบวินการของการเร�ยนร �มี�ข�(นตอนดำ�งน�(ค&อ

1. มี�สำ��งเร�า( Stimulus ) มีาเร�าอ�นทร�ย$ ( Organism ) 

2.   อ�นทร�ย$เก�ดำการร�บสำ�มีผ�สำ ( Sensation ) ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำท�(งห�า ตา ห จิมี ก ล�(น ผ�วิกาย

3.   ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำสำ!งกระแสำสำ�มีผ�สำไป็ย�งระบบป็ระสำาทเก�ดำการร�บร � ( Perception ) 

4.    สำมีองแป็ลผลออกมีาวิ!าสำ��งท��สำ�มีผ�สำค&ออะไรเร�ยกวิ!าควิามีค�ดำรวิบยอดำ ( Conception ) 

Page 54: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

5.  พัฤต�กรรมีไดำ�ร�บค�าแป็ลผลท�าให�เก�ดำควิามีค�ดำรวิบยอดำก/จิะเก�ดำการเร�ยนร � ( Learning )

6.   เมี&�อเก�ดำกระบวินการเร�ยนร �บ"คคลก/จิะเก�ดำการตอบสำนอง ( Response ) พัฤต�กรรมีน�(นๆ 

ต�วิอย!างเชี!น เราฝึ9กสำ�ตวิ$ให�สำามีารถูท�าก�จิกรรมีใดำๆ    ก/ไดำ�อาจิเป็�นการเล!นล กบอลโยนห!วิง หร&อให�นกพั�ราบจิ�กบ�ตรสำ� หร&อห�ดำให�ล�งชี�มีแฟื้นซึ่�วิาดำร ป็ภาพัต!างๆ หร&อให�นกแก�วิเฝึLาบ�านโดำยสำ!งเสำ�ยงร�องเวิลาท��คนแป็ลหน�าเข�าบ�าน ก�จิกรรมีต!างๆ เหล!าน�( จิะต�องมี�กระบวินการค&อมี�สำ��งเร�ามีาเร�าอ�นทร�ย$ ถู�าในท��น�(อ�นทร�ย$ค&อต�วิแลคค น ต�วิแลคค นก/จิะร �สำ2ก การเก�ดำควิามีร �สำ2กเราเร�ยกวิ!าเก�ดำการร�บสำ�มีผ�สำ จิะดำ�วิยทางตา ห จิมี ก ล�(น ผ�วิกาย ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำจิะท�าให�เก�ดำการร�บร � สำมีองก/จิะแป็ลควิามีหมีาย พัฤต�กรรมีท��สำมีองแป็ลควิามีหมีายเร�ยกวิ!าเก�ดำการเร�ยนร � จิะให�เร�ยนร �ไดำ�ต�องท�าบ!อยๆ โดำยน�กจิ�ตวิ�ทยาให�แลคค นจิ�บล กบอลบ!อยๆ พัร�อมีให�แรงเสำร�มีดำ�วิยอาหารท��เจิ�าแลคค นชีอบ ก!อนให�อาหารก/ให�เจิ�าแลคค นจิ�บล กบอลบ!อยๆ ท�าซึ่�(าๆ หลายคร�(งเจิ�าแลคค นก/จิะเก�ดำการเร�ยนร �วิ!าถู�าท�าก�จิกรรมีจิ�บล กบอลแล�วิพั�ฒนาไป็ถู2งข�(นโยนล กบอลเข�าห!วิงก/จิะไดำ�อาหาร การเร�ยนร �ก/จิะเก�ดำข2(น ค&อถู�าเจิ�าแลคค นห�วิก/จิ�บล"กบอลโยนห!วิงเป็�นต�น ดำ�งแสำดำงในแผนภ มี� 7.1

  

    สำ��งเร�า   การเร�ยนร �      การสำ�มีผ�สำ     การร�บร �ควิามีค�ดำรวิบยอดำ

Page 55: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนอง

 

              

                              

แผนภ มี� 7.1 แสำดำงเร&�องกระบวินการเร�ยนร �         7.2 ทฤษฎี�การเร�ยนร � ( Theory of Learning )               

Page 56: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ตามีท��เราให�ควิามีหมีายของการเร�ยนร �วิ!า การเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีของอ�นทร�ย$ท��ค!อนข�างถูาวิร แต!สำ��งท��เราควิรศึ2กษาค&อเร&�องของทฤษฎี�การเร�ยนร � เพัราะทฤษฎี�เป็�นค�าอธ์�บายท��มี�ระบบแบบแผน ชี!วิยให�เก�ดำควิามีเข�าใจิและสำามีารถูน�าไป็ใชี�ควิบค"มี หร&อท�านายพัฤต�กรรมีไดำ�อ�กดำ�วิย เพัราะทฤษฎี�การเร�ยนร �จิะชี!วิยอธ์�บายถู2งกระบวินการ วิ�ธ์�การและเง&�อนไขท��ท�าให�เก�ดำการเร�ยนร � รวิมีท�(งอธ์�บายถู2งสำภาพัสำ��งแวิดำล�อมีท��มี�อ�ทธ์�พัลต!อบ"คคลอ�กดำ�วิย ซึ่2�งในท��น�(จิะอธ์�บายโดำยสำ�งเขป็ค&อ            ทฤษฎี�การเร�ยนร �แบบวิางเง&�อนไข ( Conditioning Theory )                การเร�ยนร �แบบน�(    ค&อ การท��บ"คคลมี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ต!อการตอบสำนองต!างๆ ของอ�นทร�ย$ก�บสำ��งแวิดำล�อมีภายนอกอ&�นๆ ท��มี�ควิามีเข�มีพัอท��จิะเร�าควิามีสำนใจิไดำ�ซึ่2�งการเร�ยนร �เป็�นการเป็ล��ยนแป็ลงพัฤต�กรรมีท��ค!อนข�างถูาวิรซึ่2�งเป็�นผลของป็ระสำบการณ์$และการท�าบ!อยๆ หร&อการท�าแบบฝึ9กห�ดำแสำดำงให�เห/นวิ!าเรามี�ควิามีเข�าใจิเบ&(องต�นวิ!าบ"คคลไดำ�เร�ยนอะไรบางอย!างเมี&�อพัฤต�กรรมีของเขาเป็ล��ยนแป็ลงไป็ในทางใดำทางหน2�งน�กจิ�ตวิ�ทยาเชี&�อวิ!า เง&�อนไข ( Conditioning ) เป็�นกระบวินการเร�ยนร �ข�(นพั&(นฐาน การวิางเง&�อนไขมี� 2 อย!างค&อ การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค ( classical Conditioning ) และการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า ( operant Conditioning ) การเร�ยนร �แบบวิางเง&�อนไขน�(นแต!ละแบบเน�นตรงเง&�อนไขซึ่2�งจิะท�าให�เก�ดำการตอบสำนองเฉพัาะข2(น ในการวิางเง&�อนไขท�(งสำองแบบสำ��งเร�าเฉพัาะจิะเป็�นต�วิก�าหนดำการตอบสำนองหร&อก�าหนดำพัฤต�กรรมี  

การเร�ยนร �แบบวิางเง&�อนไข เป็�นการเร�ยนร �ท��เก�ดำเน&�องมีาจิากการตอบสำนองของอ�นทร�ย$ท��มี�ต!อสำ��งเร�าต�(งแต!สำองสำ��งข2(นไป็ โดำยสำ��งเร�าหน2�งเป็�นสำ��งเร�าท��ไมี!มี�อ�ทธ์�พัลท�าให�เก�ดำพัฤต�กรรมีท��ต�องการค&อไมี!สำามีารถูดำ2งการตอบสำนองออกมีาไดำ�ถู�าไมี!มี�เง&�อนไข 

Page 57: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เร�ยกวิ!า สำ��งเร�าท��ต�องการเง&�อนไขหร&อสำ��งเร�าเท�ยมี สำ!วินอ�กสำ��งเร�าหน2�งเป็�นสำ��งเร�าท��อ�นทร�ย$พัอใจิสำามีารถูดำ2งการตอบสำนองออกมีาไดำ�เอง เร�ยกวิ!าสำ��งเร�าท��ไมี!ต�องการวิางเง&�อนไขหร&อสำ��งเร�าแท�เหต"ท��น�าสำ��งเร�าท��อ�นทร�ย$พัอใจิมีาเข�าค !ก�บสำ��งเร�าท��ไมี!มี�อ�ทธ์�พัลท�าให�เก�ดำพัฤต�กรรมีท��ต�องการ ก/เพั&�อให�สำามีารถูดำ2งการตอบสำนองท��ต�องการออกมีาไดำ�จินในท��สำ"ดำป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนองน�(นค!อนข�างคงทนถูาวิร แมี�จิะน�าสำ��งเร�าแท�หร&อสำ��งเร�าท��เป็�นเง&�อนไขออกไป็แล�วิป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนองเชี!นเดำ�มีก/ย�งมี�อย !เร�ยกวิ!า ไดำ�เก�ดำการเร�ยนร �แล�วิ โดำยจิะอธ์�บายทฤษฎี�การวิางเง&�อนไขท�(งสำองแบบค&อ

7.2.1 การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค ( classical Conditioning )

การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค ( classical

Conditioning ) ผ �ค�ดำค&อ อ�วิาน พัาฟื้ลอฟื้ ( Ivan Pavlov

1849-1936) น�กสำร�ระวิ�ทยาชีาวิร�สำเซึ่�ย เขาท�าการทดำลองเก��ยวิก�บต!อมีน�(าลายและต!อมีน�(าย!อยของสำ�ตวิ$ เพั&�อการศึ2กษาระบบย!อยอาหาร พัาฟื้ลอฟื้สำ�งเกตวิ!าสำ�ตวิ$จิะเร��มีหล��งน�(าลายเมี&�อไดำ�ร�บอาหาร ซึ่2�งพัฤต�กรรมีน�(เก�ดำข2(นโดำยป็ฏิ�ก�ร�ยาสำะท�อนอ�ตโนมี�ต�ไมี!จิ�าเป็�นต�องมี�การเร�ยนร � เขาย�งสำ�งเกตดำ�วิยอ�กวิ!าสำ�ตวิ$เร��มีหล��งน�(าลายท�นท� เมี&�อเห/นผ �ทดำลองท��เคยเป็�นผ �ให�อาหารเข�ามีาในห�องน�(น หร&อเมี&�อมี�ใครยกจิานอาหารของสำ"น�ข มี�นจิะน�(าลายไหลเชี!นก�นราวิก�บวิ!ามี�นก�าล�งจิะไดำ�ก�นอาหารน��นค&อสำ��งเร�าท��สำ�มีพั�นธ์$ (associated) ก�บอาหารท��จิะท�าให�เก�ดำการตอบสำนองไดำ�เชี!นก�นก�บต�วิอาหารเอง ป็รากฏิการณ์$ดำ�งกล!าวิท�าให�พัาฟื้ลอฟื้สำนใจิท��จิะท�าการทดำลองเพั&�ออธ์�บายเหต"ผล เพัราะเขาค�ดำวิ!าจิะเป็�นพั&(นฐานของทฤษฎี�เก��ยวิก�บการท�างานของสำมีอง การทดำลองของพัาฟื้ลอฟื้ไดำ�แสำดำงให�เห/นกฎีเบ&(องต�นของการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค

พัาฟื้ลอฟื้ท�าการทดำลองก�บสำ"น�ขในห�องทดำลอง ก!อนการทดำลองเขาเจิาะต!อมีน�(าลายของสำ"น�ขและต!อสำายน�(าลายท��ใหลออกมีาสำ !หลอดำแก�วิสำ�าหร�บวิ�ดำป็ร�มีาตรน�(าลายขณ์ะท�าการทดำลองเขา

Page 58: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

น�าสำ"น�ขไป็ย&นไวิ�บนแท!นซึ่2�งมี�ท��ย2ดำต�วิสำ"น�ขเอาไวิ� มี�ฉากก�(นเอาไวิ�เพั&�อมี�ให�สำ"น�ขมีองเห/นต�วิผ �ทดำลองให�สำ��งเร�าใจิแก!สำ"น�ขและบรรณ์ท2กพัฤต�กรรมีอย ! ก!อนการวิางเง&�อนไขน�(นควิรสำ�งเกตสำองป็ระการค&อ ป็ระการแรก อาหารซึ่2�งให�แก!สำ"น�ขเป็�นสำ��งเร�าท��ท�าให�เก�ดำน�(าลายไหลการตอบสำนองน�(เป็�นไป็โดำยอ�ตโนมี�ต�เน&�องจิากการให�อาหารน�(ย�งไมี!ใดำ�มี�การวิางเง&�อนไขจิ2งเร�ยกวิ!าสำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข (Unconditioned stimulus หร&อ ucs)น�(าลายไหลตามีป็กต�เมี&�อไดำ�ร�บอาหารเร�ยกวิ!าการตอบสำนองท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข (Unconditioned response หร&อ ucr)ป็ระการท��สำองสำ��งเร�าอ&�นๆซึ่2�งแต!เดำ�มีเป็�นสำ��งท��ไมี!เคยท�าให�สำ"น�ขตอบสำนองดำ�วิยการน�(าลายใหลมีาก!อน เชี!น เสำ�ยงกระดำ��ง แสำงไฟื้เป็�นต�น   สำ��งเร�าป็ระเภทน�(เร�ยกวิ!า สำ��งเร�ากลาง(neutral stimulus)

การทดำลองข�างต�นต!อไป็จิะเป็�นข�(นตอนวิางเง&�อนไขซึ่2�งใชี�เวิลา 2-3 วิ�นในระยะการให�เง&�อนไขน�(น ผ �ทดำลองเป็Mดำเสำ�ยงกระดำ��งให�ดำ�งข2(นต!อจิากน�(นอ�กคร2�งวิ�นาท� อาหารจิะถู กสำ!งไป็ย�งท��ใกล�ป็ากสำ"น�ขโดำยอ�ตโนมี�ต� ท�าให�สำ"น�ขน�(าลายไหล โดำยป็รกต�แล�วิสำ"น�ขจิะไมี!เคยน�(าลายไหลเมี&�อไดำ�ย�นเสำ�ยงกระดำ��งมีาก!อนหล�งจิากให�สำ��งร�าใจิเป็�นเสำ�ยงกระดำ��งตามีดำ�วิยอาหารควิบค !ก�น เชี!นน�(ป็ระมีาณ์ 30 คร�(ง ต!อมีาเมี&�อมี�เสำ�ยงกระดำ��งสำ"น�ขจิะน�(าลายไหลออกมีาไดำ� เสำ�ยงกระดำ��งท��ท�าให�สำ"น�ขน�(าลายไหลน�(เร�ยกวิ!า สำ��งเร�าวิางเง&�อนไข (conditioned stimulus หร&อ cs) และการตอบสำนองต!อเสำ�ยงกระดำ��งดำ�วิยน�(าลายไหลเป็�นการตอบสำนองท��วิางเง&�อนไข(conditioned response หร&อ CR) การท��สำ"น�ขน�(าลายไหลเมี&�อไดำ�ย�นเสำ�ยงกระดำ��งน�(น แสำดำงวิ!าสำ"น�ขไดำ�เก�ดำการเร�ยนร �ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ของสำ��งเร�าท��ควิบค !ก�นจินกระท��งตอบสำนองต!อเสำ�ยงกระดำ��งดำ�วิยพัฤต�กรรมีเดำ�ยวิก�นก�บการตอบสำนองต!ออาหาร การตอบสำนองน�(เป็�นป็ฏิ�ก�ร�ยาระดำ�บสำร�ระเท!าน�(นมี�ไดำ�เก��ยวิ

Page 59: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ก�บการค�ดำล�าดำ�บข�(นตอนของการเร�ยนร �การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คแสำดำงไวิ�ในร ป็แผนภ มี� 7.2 

   

 

แผนภ มี� 7.2 แสำดำงเร&�องการเก�ดำการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำ�ก

Page 60: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

 และจิากแผนภ มี�7.2 น�(ฟื้าฟื้ลอฟื้ไดำ�ทดำลองก�บสำ"น�ขดำ�งแสำดำงในร ป็ท�� 7.1 

สำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข การตอบสำนองท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข  CS ( ผงเน&(อ ) UCR ( น�(าลายไหล )

สำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข สำ��งเร�าท��ไมี!ต�องวิางเง&�อนไข การตอบสำนอง

CS ( กระดำ��ง )   UCR ( ผงเน&(อ ) ท��ไมี!ต�องวิาง เง&�อนไข UCR

( น�(าลายไหล )

สำ��งเร�าท�ไดำ�วิางเง&�อนไข  การตอบสำนองท��ต�องวิางเง&�อนไขCS ( กระดำ��ง )   UCR ( น�(าลายไหล )       ร ป็ท�� 7.1   การทดำลองของฟื้ลาฟื้ลอฟื้ ต�วิอย!างการทดำลองเก��ยวิก�บการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คอ�กอ�นหน2�งค&อ การทดำลองเร&�องการกระพัร�บตาเมี&�อเป็าลมีไป็ท��ล กตาก/จิะเก�ดำการกระพัร�บตา การตอบสำนองน�(เป็�น

Page 61: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ป็ฏิ�ก�ร�ยาสำะท�อนท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข ( unconditione

d reflex )ซึ่2�งการตอบสำนองน�(เป็�นธ์รรมีชีาต�ของมีน"ษย$และไมี!ใชี!พัฤต�กรรมีท��เก�ดำจิากการเร�ยนร �ในสำภาพัการทดำลอง ผ �ทดำลองไดำ�ให�สำ�ญญาณ์เป็�นเสำ�ยงกร�Tงล!วิงหน�าก!อนการเป็ผ!าลมีไป็ถู กล กน�ยน$ตาคร2�งวิ�นาท� ผ �ทดำลองท�าเชี!นน�(ซึ่�(าๆ ต!อเน&�องก�นระยะหน2�งการเป็Eาลมีไป็ย�งล กน�ยน$ตาเป็�นสำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไขสำ!วินเสำ�ยงกร�Tงเป็Lนสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข เมี&�อผ �ไดำ�ร�บการทดำลองกระพัร�บตาเมี&�อไดำ�ย�นแต!เพั�ยงเสำ�ยงกร�Tง การกระพัร�บตาหร&อการตอบสำนองป็ระเภทน�(เป็�นการตอบสำนองท��ไดำ�มี�การวิางเง&�อนไข                ในการเร�ยนร �ของมีน"ษย$น�(นมี�หลายอย!างท��เราเร�ยนร �การตอบสำนองต!อสำ��งเร�า โดำยการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค การเร�ยนร �ทางอารมีณ์$ควิามีร �สำ2กและเจิตคต�สำ!วินใหญ!จิะเก�ดำจิากการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค เราจิะเห/นต�วิอย!างไดำ�จิากการโฆษณ์าสำ�นค�า การสำร�างและการเป็ล��ยนเจิตคต�เร&�องต!างๆ ของคนในสำ�งคมีเชี!นโฆษณ์าเมีาไมี!ข�บ เป็�นต�น                กฎีของการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค                ถู�าต�องการ

Page 62: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ท�าให�การตอบสำนองเง&�อนไขย�งคงมี�ต!อไป็ก/จิ�าเป็�นจิะต�องน�าสำ��งเร�าท��ไมี!วิางเง&�อนไขมีาควิบค !ก�บสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไขซึ่�(าอ�ก การให�สำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไขควิบค !ก�บสำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไขจิะเสำร�มีแรงควิามีสำ�มีพั�นธ์$ของสำ��งเร�าท�(งสำอง ถู�าหากให�แต!สำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไขซึ่�(าแล�วิซึ่�(าอ�กโดำยป็รารถูจิากสำ��งเร�าใจิท��ไมี!วิางเง&�อนไขการตอบสำนองจิะอ!อนลง และจิะเก�ดำข2(นน�อยลงเมี&�อฟื้าลลอฟื้สำ��นกระดำ��ง ( สำ��งเร�าใจิท��วิางเง&�อนไข ) ซึ่�(าแล�วิซึ่�(าอ�กโดำยไมี!ให�อาหารแก!สำ"น�ข ( สำ��งเร�าใจิท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไข ) น�(าลายของสำ"น�ขจิะมี�ป็ร�มีาณ์น�อยลงๆ การลดำลงของการตอบสำนองท��เร�ยนร �แล�วิน�กจิ�ตวิ�ทยา เร�ยกวิ!า   การลดำภาวิะ ( extinction ) ดำ�งแสำดำงในร ป็ท�� 7.2

ร ป็ท�� 7.2.1  แสำดำงเร&�องการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค ( ก,ข.ค)

 การลดำภาวิะ ( extinction ) น�(นควิามีเข�มีและอ�ตรา

ควิามีถู��ของการตอบสำนองจิะค!อยลดำลงและจิางลงไป็ อย!างไรก/ตามีการหมีดำไป็น�(มี�ใชี!หมีดำสำ ญหายโดำยสำ�(นเชี�ง การตอบสำนองท��เคยเร�ยนร �แล�วิน�(จิะฟื้K( นกล�บค&นมีาไดำ�อ�ก ป็รากฏิการน�(เร�ยกวิ!า การฟื้K( นกล�บโดำยพัละการ นอกจิากน�(ย�งมี�กฎีอ�กสำองข�อท��เก��ยวิก�บการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�ค ค&อ การแผ!ขยาย ( generalization ) และการจิ�าแนกควิามีแตกต!าง ( discrimination )  การแพัร!ขยายหมีายถู2ง การท��ผ �เร�ยนเมี&�อพับก�บสำ��งเร�าใจิใหมี!จิะมี�การตอบสำนองเหมี&อนก�นก�บสำ��งเร�าเดำ�มีท��เคยเร�ยนมีาแล�วิ การแผ!ขยายจิะย��งมี�มีากถู�าสำ��งเร�าใหมี!น�(นย��งมี�ควิามีเหมี&อนก�บสำ��งเร�าเดำ�มีท��เคยเร�ยนร �แล�วิมีน"ษย$มี�ควิามีแผ!ขยาย ควิามีค�ดำทางสำ�งคมีอารมีณ์$ และทางควิามีร �สำ2ก ฯลฯ บางคร�(งการแผ!ขยายอาจิจิะมี�มีากจินเก�นควิามีเป็�นจิร�งก/ไดำ�

Page 63: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

( overgeneralization ) การจิ�าแนกควิามีแตกต!างหมีายถู2ง การท��ผ �เร�ยนตอบสำนองต!อสำ��งเร�าใจิสำองสำ��งหร&อหลายสำ��งแตกต!างก�น เชี!น เร�ยนร �จิากควิามีแตกต!างของเคร&�องหมีายบวิก และเคร&�องหมีายลบเมี&�อเร�ยนร �จิ�าแนกควิามีแตกต!างไดำ�มีากข2(น สำ��งเร�าท��มี�ควิามีแตกต!างในสำ��งแวิดำล�อมีก/ย��งมี�อ�ทธ์�พัลต!อพัฤต�กรรมีตอบสำนองของเรามีากข2(นการจิ�าแนกควิามีควิามีแตกต!างน�(นอาจิมี�มีากเก�นควิามีจิร�ง ( overdiscrimination ) ไดำ�เชี!นเดำ�ยวิก�นก�บการแผ!ขยายมีากเก�นไป็การแผ!ขยาย และการจิ�าแนกควิามีแตกต!างน�(นเป็�นกระบวินการท��เก�ดำข2(นต!อเน&�องก�นขณ์ะท��ผ �เร�ยนตอบสำนองต!อสำ��งเร�าหน2�ง เหต"การณ์$หน2�งหร&อสำ��งเร�า หร&อเหต"การณ์$หลายๆอย!าง 7.2.2 วิางเง&�อนไขแบบการกระท�า ( operant Conditioning )                 การตอบสำนองในแบบของการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คน�(นเป็�นไป็โดำยเจิ�าต�วิควิบค"มีการตอบสำนองโดำยตรงไมี!ไดำ�สำ!วินการตอบสำนองในแบบการวิางเง&�อนไขน�(น เราสำามีารถูควิบค"มีการกระท�าของตนเองไดำ� เราท�าอะไรหลายอย!างเพัราะเราร �สำ2กวิ!าการกระท�าน�(นจิะให�ผลดำ�ต!อเราและเราท�าอะไรหลายอย!างเพั&�อหล�กเล��ยงป็ระสำบการณ์$ท��ไมี!ดำ� เราสำามีารถูเป็ล��ยนพัฤต�กรรมีของเราไดำ�เมี&�อเราไดำ�ร�บผลดำ�จิากการกระท�า หร&อเมี&�อกระท�าแล�วิเราถู กลงโทษการเร�ยนร �ทางการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าอาจิเร�ยกอ�กอย!างหน2�งวิ!า instrumental learning การตอบสำนองต!อเง&�อนไขแบบน�(เราต�องมี�การกระท�า ( operate ) ต!อสำ��งแวิดำล�อมี กฎีของการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าจิะอธ์�บายถู2งการป็ร�บพัฤต�กรรมี ( shaping behavior ) และการป็ร�บพัฤต�กรรมี (behavior modification ) โดำยการใชี�ผลของการกระท�าท��จิะไดำ�ร�บการเสำร�มีแรงหร&อไดำ�ร�บการลงโทษตามีมีา ดำ�งร ป็ท�� 7.3

 

Page 64: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

  

 

     

                   ร ป็ท�� 7.3 แสำดำงเร&�องวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า ( operant Conditioning ) 

                ก!อนการทดำลองการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าเราต�องแน!ใจิก!อนวิ!าผ �เร�ยนมี�ควิามีสำามีารถูเบ&(องต�นในการตอบสำนองอย!างจิ�าเพัาะไดำ�ก!อน เชี!น หน กดำคานไดำ� นกพั�ราบจิ�กไดำ� เดำ/กยกมี&อข2(นไดำ�เป็�นต�น ต!อจิากน�(นจิ2งจิะน�ามีาให�เง&�อนไขเพั&�อให�การตอบสำนองจิ�าเพัาะน�(นเพั��มีควิามีเข�มีข�นข2(นหร&อเพั��มีอ�ตราควิามีถู��ในการกระท�าย��งข2(น                สำก�นเนอร$ ( B.F. Skinner ) ไดำ�ทดำลองเอาหน ไป็ใสำ!ในกรงทดำลองเร�ยกวิ!า Skinner box กล!องน�(เป็�นกล!องท��ป็Mดำมี�ดำชี�ดำเสำ�ยงรอดำออกไมี!ไดำ�ภายในมี�คานอ�นเล/กๆและถู�วิยใสำ!อาหาร สำ��งท��ผ �ทดำลองต�องการให�หน ท��ถู กใสำ!ลงไป็ก/ค&อ กดำคานเพั&�อท��จิะไดำ�ร�บอาหาร ในตอนแรกท��หน ถู กน�าไป็ใสำ!กล!องมี�นจิะแสำดำงการตอบสำนองหลายอย!างท��ไมี!เก��ยวิก�บการกดำคาน เชี!น วิ��งไป็รอบๆ กล!อง พัยายามีป็Qนผน�งห�อง หร&อเกาต�วิเอง เป็�นต�น ในท��สำ"ดำหน ก/กดำคานโดำยบ�งเอ�ญ ผลท��ตามีมีาค&อมี�อาหารเมี/ดำเล/กๆ ตกลงมีาในถู�วิยอย!างอ�ตโนมี�ต� หน ไดำ�ร�บเมี/ดำอาหารเป็�นรางวิ�ลหล�งจิากน�(นหน กดำคานอ�กและไดำ�ร�บอาหารอ�กต!อเน&�องก�นไป็ หน มี�

Page 65: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ควิามีสำามีารถูในการกดำคานไดำ�เร/วิข2(นและถู��ย��งข2(นการตอบสำนองท��ไมี!เก��ยวิข�องหายไป็               

เง&�อนไขท��จิ�าเป็�นในการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�ามี�ป็1จิจิ�ยสำ�าค�ญ 3 เร&�องค&อ 1. การเสำร�มีแรง (Reinforcement )

2. ควิามีต!อเน&�อง ( Contiguity )

3.  การฝึ9กห�ดำ ( Practice )

สำ�าหร�บการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าสำามีารเข�ยน แผนภ มี�แสำดำงไดำ�ตามีแผนภ มี� 7.3            

   R ( การกดำคาน )   S ( เมี/ดำอาหาร ) 

 

                                    แผนภ มี� 7.3 แสำดำงเร&�องวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า ( operant Conditioning )  

การแผ!ขยายและการจิ�าแนกอ�านาจิควิามีแตกต!างระหวิ!างสำ��งเร�าต!างๆ ดำ�งท��ไดำ�กล!าวิไวิ�ในเร&�องการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คน�(นมี�ควิมีสำ�าค�ญต!อการเร�ยนร �การวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าเชี!นก�น โดำนเฉพัาะอย!างย��งการเร�ยนร �จิ�กการจิ�าแนกอ�านาจิควิามีแตก

Page 66: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ต!างของสำ��งเร�าน�(นสำ�าค�ยมีากต!อการตอบสำนองต!อเง&�อนไขแบบการกระท�า                ควิามีค�ดำรวิบยอดำเก��ยวิก�บการเสำร�มีแรง ( The

concept of reinforcement ) ในการพั�จิารณ์าการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คเราใชี�ค�าวิ!า การเสำร�มีแรง ในควิามีหมีายของการใชี�สำ��งเร�าท��ไมี!ไดำ�วิางเง&�อนไขควิบค !ก�บการให�สำ��งเร�าท��วิางเง&�อนไข สำ!วินในการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า การเสำร�มีแรงการเก�ดำข2(นของเหต"การณ์$ใดำเหต"การณ์$หน2�ง เชี!น การให�อาหารหร&อน�(า หล�งจิากการกระท�าท��พั2งป็รารถูนา แมี�วิ!าการเสำร�มีแรงแตกต!างก�นในสำถูานการณ์$ดำ�งกล!าวิ ผลท��เก�ดำข2(นในท�(งสำองกรณ์� ( ในการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คและการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า ) ก/ค&อ การเพั��มีควิามีเป็�นไป็ไดำ�ของการตอบสำนอง ดำ�งน�(นแรงเสำร�มีจิ2งเป็�นเหต"การณ์$ใดำๆ ท��สำามีารถูเพั��มีควิามีน!าจิะเป็�นของการตอบสำนองดำ�งจิะไดำ�อธ์�บายทฤษฎี�แรงเสำร�มีต!อไป็                ควิามีแตกต!างระหวิ!างการวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คก�บการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�า การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คน�(นเป็�นการตอบสำนองของอ�นทร�ย$เก�ดำข2(นโดำยมี�ไดำ�อย !ภายใต�การควิบค"มีของอ�นทร�ย$ การตอบสำนองเก�ดำข2(นเพัราะถู กสำ��งเร�าไป็ดำ2ง ( elicit ) ออกมีา เชี!นการท��น�(าลายไหลของสำ"น�ข เป็�นการใชี�สำ��งแวิดำล�อมีในร ป็ของสำ��งเร�าต!างๆท��น�ามีาเป็�นต�วิกระท�าต!ออ�นทร�ย$   สำ!วินการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าเป็�นการตอบสำนองของอ�นทร�ย$ท��เก�ดำข2(นโดำยท��การตอบสำนองเก�ดำข2(นเพัราะอ�นทร�ย$เป็�นผ �สำ��ง ( emit ) ออกมีาและไมี!ไดำ�ข2(นอย !ก�บสำ��งเร�าโดำยตรง เชี!นการกดำคานของหน หร&อการจิ�กแผ!นสำ�ของนกพั�ราบ อาจิกล!าวิไดำ�วิ!า อ�นทร�ย$เป็�นผ �แสำดำงอาการกระท�าต!อสำ��งแวิดำล�อมี                ในแง!ของการเร�ยนร � การวิางเง&�อนไขแบบคลาสำสำ�คน�(นเป็�นการเร�ยนร �ท��เก�ดำโดำยไมี!ไดำ�อย !ใต�การควิบค"มีของจิ�ตใจิ เชี!นน�(าลายของสำ"น�ขไหลเป็�นไป็โดำยอย !นอกบ�งค�บของจิ�ตใจิ สำ!วินการ

Page 67: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เร�ยนร �แบบการวิางเง&�อนไขแบบการกระท�าน�(น เป็�นการเร�ยนร �ท��อ�นทร�ย$กระท�าไป็โดำยจิงใจิ ค&ออย !ใต�บ�งค�บของจิ�ตใจิ เชี!นการกดำคานของหน เมี&�อหน ไดำ�อาหารหน ก/เล&อกพัฤต�กรรมีกดำคานเมี&�อร �สำ2กห�วิดำ�งน�(นการกดำคานจิ2งอย �ภายใต�บ�งค�บของจิ�ตใจิ

7.2.3 ทฤษฎี�สำ��งเสำร�มีแรง (Reinforcement Theory )                เบอร$ฮิ�สำ เฟื้ดำเดำอร�ค สำก�นเนอร$ (Burrhus

Federick Skinner) น�กจิ�ตวิ�ทยาพั�ฒนาทฤษฎี�สำ��งเสำร�มีแรงเร�ยกวิ!า สำ��งเสำร�มีแรงทางบวิก(Positive Reinforcement)

ใชี�หล�กการจิ งใจิแต!ละบ"คคลให�ท�างานไดำ�อย!างเหมีาะสำมี โดำยชีการออกแบบและจิ�ดำสำภาพัแวิดำล�อมีในการท�างานให�มี�บรรยากาศึน!าท�างาน ในการยกย!องชีมีเชียบ"คคลท��มี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัในการท�างานดำ� และใชี�การลงโทษซึ่2�งท�าให�เก�ดำผลลบแก!บ"คคลท��มี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัในการท�างานต��ามีาก                สำก�นเนอร$ไดำ�ท�าการจิ งใจิในข�(นท��สำ งกวิ!าให�การยกย!องชีมีเชียแก!พัน�กงานท��ท�างานมี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัดำ� โดำยจิ�ดำให�มี�การวิ�เคราะห$สำภาพัการท�างาน เพั&�อหาสำาเหต"วิ!าท�าไมีพัน�กงานจิ2งต�องท�างานเหมี&อนอย!างเดำ�มีท��เคยท�าอย ! สำก�นเนอร$เป็�นผ �เร��มีให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงในการท�างานโดำยให�พัน�กงานแจิ�งป็1ญหาท��เก�ดำข2(นในหน!วิยงานและอ"ป็สำรรคท��มีาข�ดำขวิางในการท�างาน มี�การจิ�ดำต��งเป็Lาหมีายในการท�างานข2(น โดำยเฉพัาะให�มี�การร!วิมีมี&อของพัน�กงาน มี�การชี!วิยแหล&อพัน�กงานในการท�างานมี�การจิ�ดำให�มี�การรายงานผลป็Lอนข�อมี ลสำ!งกล�บแบบธ์รรมีดำาอย!างรวิดำเร/วิฉ�บพัล�น ท�าให�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัการท�างาน ถู2งแมี�วิ!าบางคร�(งการท�างานจิะไมี!ไดำ�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัในการท�างานตามีเป็Lาหมีายท��ต�(งไวิ� มี�หลายอย!างท��จิะชี!วิยเหล&อพัน�กงานท�างานไดำ� การจิ งใจิท��ท�างานดำ�ก/มี�ค�ายกย!องชีมีเชีย และพับวิ!าจิะเป็�นป็ระโยชีน$ต!อบร�ษ�ทอย!างมีากถู�าสำามีารถูจิ งใจิให�พันย�กงานให�ควิามีร!วิมีมี&อในการท�าหน�าท��ให�ข!าวิสำารอย!าง

Page 68: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

สำมีบ รณ์$เก��ยวิก�บป็1ญหาท��ของบร�ษ�ท โดำยเฉพัาะในสำ!วินท��เก��ยวิข�องก�บต�วิพัน�กงาน                เทคน�คการท�างานท��มี�ชี&�อเสำ�ยงเก&อบท�(งหมีดำจิะเป็�นแบบง!ายสำ�าหร�บการท�างาน น�กวิ�ทยาศึาสำตร$ทางดำ�านพัฤต�กรรมีและผ �จิ�ดำการเป็�นจิ�านวินมีากต!างมี�ควิามีสำงสำ�ยในเร&�องป็ระสำ�ทธ์�ภาพัการท�างาน แต!มี�บร�ษ�ทท��มี�ชี&�อเสำ�ยงในการท�างานค�นพับวิ!า การจิ งใจิพัน�กงานให�ท�างานอย!างมี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพัต�องใชี�แนวิทางการให�ผลป็ระโยชีน$ตอบแทน                แนวิทางการจิ งใจิของสำก�นเนอร$ท��ใชี�ไดำ�ผล ต�องมี�การจิ�ดำการท��ดำ� เน�นการขจิ�ดำอ"ป็สำรรคท��ข�ดำขวิางป็ระสำ�ทธ์�ภาพัการท�างาน ควิบค"มีการท�างานโดำยผ!านกระบวินการรายงานผลป็Lอนข�อมี ลข!าวิสำารสำ!งกล�บ และขยายการต�ดำต!อสำ&�อสำารให�ท��วิถู2งก�บพัน�กงานท"กคน

สำ��งเสำร�มีแรงและการลงโทษ(Reintorcement and Punishment)                การให�รางวิ�ลและการให�โทษในหน!วิยงาน องค$การเป็�นท��ทราบก�นดำ�วิ!า มี�ผลกระทบต!อพัฤต�กรรมีของบ"คคล ถู�าเราต�องการให�บ"คคลท�างานในแนวิทางท��เหมีาะสำมี เราก/ควิรจิ งใจิบ"คคลเหล!าน�(นโดำยการให�สำ��งเสำร�มีแรงเอให�เขาท�างานให�ตามีท��เราต�องการ จิากผลการศึ2กษาเป็�นจิ�านวินมีากแสำดำงให�เห/นวิ!า การผ �บร�หารมี�การใชี�วิ�ธ์�การให�รางวิ�ลและการให�โทษ ย!อมีมี�ผลกระทบโดำยตรงต!อป็ระสำ�ทธ์�ภาพัการท�างาน และควิามีพัอใจิในการท�างานในกล"!มีบ"คคล ผ �ร!วิมีงาน การให�รางวิ�ลอย!างเหมีาะสำมีค&อ ให�รางวิ�ลแก!ผ �ท�างานท��มี�ผลงานดำ� และไมี!ให�รางวิ�ลแก!บ"คคลท��ท�างานไมี!มี�ป็ระสำ�ทธ์�ภาพั ผ �บร�หารท��ไมี!ร �จิ�กให�รางวิ�ลอย!างเหมีาะสำมีจิะท�าให�บ"คคลท��ท�างานเก�ดำควิามีร �สำ2กไมี!พัอใจิวิ!า ไมี!ไดำ�ร�บควิามีย"ต�ธ์รรมี ท�าให�ผลผล�ตมี�แนวิโน�มีลดำลง และท�าให�กล"!มีของผ �ใต�บ�งค�บบ�ญชีาเก�ดำควิามีร �สำ2กไมี!พัอใจิมีากข2(น ดำ�งน�(นการร �จิ�กใชี�การ

Page 69: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ให�รางวิ�ลอย!างเหมีาะสำมีจิะชี!วิยท�าให�เก�ดำควิามีพัอใจิในการท�างานและเพั��มีป็ระสำ�ทธ์�ภาพัการท�างาน

สำ��งล!อใจิ (Incentives )

                สำ��งล!อใจิ จิ�ดำวิ!าเป็�นการจิ งใจิโดำยการให�รางวิ�ล น�บวิ!ามี�ควิามีสำ�าค�ญต!อการกระต"�นพัฤต�กรรมีสำเป็นซึ่$(Spence)  เชี&�อวิ!า สำ��งล!อใจิของทฤษฏิ�การจิ งใจิป็ระกอบดำ�วิย ล�ทธ์�พัฤต�กรรมีและแนวิทางควิามีเข�าใจิต�(งอย !บนสำมีมีต�ฐานท��วิ!า พัฤต�กรรมีเป็�นสำ��งชี�(น�าไป็สำ !จิ"ดำหมีายป็ลายทางและบ"คคลน�(นก/มี�ควิามีพัยายามีท��จิะท�าให�ไดำ�ร�บป็ระเภทสำ��งล!อใจิทางบวิก(สำ��งท��ป็รารถูนา) และพัยายามีหล�กเล��ยงสำ��งล!อใจิทางลบ(สำ��งท��ไมี!ป็รารถูนา)

ป็ระเภทของสำ��งล!อใจิ (Types of Incentives)

                สำ��งล!อใจิอาจิจิ�ดำแบ!งเป็�น 5 ป็ระเภทค&อ                ป็ระเภทท�� 1 สำ��งล!อใจิป็ฐมีภ มี�(Primary Incentives) เป็�นสำ��งล!อใจิท��สำามีารถูท�าให�เก�ดำควิามีพั2งพัอใจิในดำ�านควิามีต�องการทางดำ�านสำร�ระ เพั&�อควิามีมี�ชี�วิ�ตอย !รอดำ ไดำ�แก! ป็1จิจิ�ย 5 ค&อ อาหาร,เสำ&(อผ�า,ท��อย !อาศึ�ย,ยาร�กษาโรคและควิามีต�องการทางเพัศึ                ป็ระเภทท�� 2 สำ��งล!อใจิท"ต�ยภ มี�(Secondary Incentives) เป็�นสำ��งล!อใจิท��ท�าให�เก�ดำป็ระสำบการณ์$แป็ลกใหมี! และมี�การเร�าใจิให�เก�ดำการเป็ล��ยนแป็ลงในหน�าท��การท�างานท��ตรงก�บควิามีสำนใจิ ควิามีถูน�ดำ ท�าทายควิามีสำามีารถูหร&อเป็�นงานใหมี!ท��ลดำควิามีจิ�าเจิซึ่�(าซึ่าก ท��ท�าให�เก�ดำควิามีหน�าเบ&�อหน!ายต!อผ �ป็ฏิ�บ�ต�งานหร&อเป็�นงานท��มี�การแข!งข�นใชี�ควิามีร �ควิามีสำามีารถู ซึ่2�งตรงก�บล�กษณ์ะท��เป็�นบ"คคลท��มี�ควิามีกระต&อร&อร�น มี�ควิามีขย�นหมี��นเพั�ยร ต�(งใจิการท�างานอย!างจิร�งจิ�ง                ป็ระเภทท�� 3  สำ��งล!อใจิทางสำ�งคมี (Social Incentives) เป็�นสำ��งล!อใจิท��เก��ยวิก�บการให�การยอมีร�บยกย!องน�บถู&อ ให�ควิามีไวิ�วิางใจิ ให�ควิามีเชี&�อถู&อ ให�

Page 70: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

อ�สำรภาพัและการแสำดำงควิามีค�ดำเห/นเสำนอแนะท��ดำ�ในการท�างาน โดำยกระท�าให�เป็�นท��ป็รากฏิและร �จิ�กแก!เพั&�อนร!วิมีงาน ผ �บร�หารงาน และบ"คคลท��เรายอมีร�บและน�บถู&อน�( เป็�นบ"คคลท��มี�ผลงานดำ�เดำ!น มี�ควิามีป็ระพัฤต�เป็�นต�วิอย!างท��ดำ�ไดำ�จิะท�าให�ผ �ร!วิมีงานดำ�มี�ควิามีร �สำ2กวิ!าตนสำ�าค�ญต!อหน!วิยงาน และจิะมี�ก�าล�งในการท�างานเพั��มีมีากข2(น                ป็ระเภทท�� 4 สำ��งล!อใจิท��เป็�นเง�น (Monetary Incentives) สำ��งล!อใจิท��เป็�นเง�นเป็�นการให�ผลป็ระโยชีน$ตอบแทนแก!บ"คคลท��ท�างานมี�ผลงานดำ�หร&อผลผล�ตเพั��มีข2(น หร&อมี�ผลก�าไรเพั��มีมีากข2(นเพั&�อเป็�นสำ��งล!อใจิให�บ"คคลท��ท�างานดำ�อย !แล�วิ หร&อบ"คคลท��ท�างานย�งไมี!ถู2งเกณ์ฑ์$ระดำ�บดำ�ไดำ�มี�ของขวิ�ญและก�าล�งใจิเพั��มีข2(นท��จิะอ"ท�ศึท�(งสำต�ป็1ญญา พัล�งร!างกายให�แก!การท�างานอย!างเต/มีท��                สำ��งล!อใจิท��เป็�นเง�น ไดำ�แก! ค!าจิ�าง ค!าล!วิงเวิลา สำวิ�สำดำ�การ โบน�สำ และรางวิ�ลเป็�นต�น สำ��งล!อใจิท��เป็�นเง�นน�(มี�อ�ทธ์�พัลต!อบ"คคลท��ท�างาน ถู�าไดำ�ร�บการเอาใจิใสำ!ดำ แลจิากผ �บร�หารก/สำามีารถูจิ�ดำเป็�นผลป็ระโยชีน$ตอบแทนให�แก!ผ �ป็ฏิ�บ�ต�งานไดำ�อย!างเหมีาะสำมี จิะท�าให�ผ �ป็ฏิ�บ�ต�งานมี�ควิามีร �สำ2กวิ!าผ �บร�หารมี�ควิามีย"ต�ธ์รรมีในการบร�หารงานและจิะท�าให�เก�ดำควิามีพัอใจิท��จิะท�างานให�มี�ผลงานหร&อผลผล�ตและก�าไรเพั��มีมีากข2(น เป็�นสำ�ดำสำ!วินโดำยตรงก�บผลป็ระโยชีน$ตอบแทนท��ผ �ป็ฏิ�บ�ต�งานไดำ�ร�บ                ป็ระเภทท�� 5 สำ��งล!อใจิท��เป็�นก�จิกรรมี(Activity Incentives) เป็�นสำ��งล!อใจิท��เก��ยวิก�บก�จิกรรมีท�างานตามีต�าแหน!งหน�าท�� ผ �บร�หารงานมี�หน�าท��จิะต�องจิ�ดำการให�ผ �ท�างานไดำ�ท�างานตรงก�บควิามีร �ควิามีสำามีารถู ควิามีสำนใจิ ควิามีถูน�ดำ เพั&�อเป็�นการจิ งใจิในการท�างาน ผ �บร�หารงานสำามีารถูจิ�ดำให�มี�การแข!งข�นในการท�างาน โดำยก�าหนดำเป็Lาหมีายเป็�นจิ�านวินผลงานหร&อผลผล�ตภายในเวิลาเท!าใดำและก�าหนดำการให�รางวิ�ลแก!ผ �ท�างานท��สำามีารถูท�างานไดำ�ตามีเกณ์ฑ์$ท��ก�าหนดำไวิ� วิ�

Page 71: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ธ์�ดำ�งกล!าวิน�(จิะเป็�นการจิ งใจิผ �ท�างานเก�ดำควิามีร �สำ2กอยากจิะท�างานให�มี�ผลงานหร&อผลผล�ตเพั��มีข2(น                สำ��งล!อใจิท��เป็�นก�จิกรรมีน�( เราจิะเห/นไดำ�จิากบร�ษ�ทป็ระก�นชี�วิ�ต ถู�าพัน�กงานขายป็ระก�นชี�วิ�ตท�าการขายป็ระก�นชี�วิ�ตในรอบป็Qไดำ�จิ�านวินเง�นยอดำขายถู2งเป็Lาหมีายหร&อเก�นกวิ!าเป็Lาหมีายท��ทางบร�ษ�ทป็ระก�นชี�วิ�ตไดำ�ก�าหนดำไวิ� พัน�กงานผ �น�(นก/จิะไดำ�ร�บรางวิ�ลเป็�นรายการเดำ�นทางไป็ดำ งานรอบโลกหร&อเดำ�นทางไป็ดำ รอบทวิ�ป็ย"โรป็ หร&อรอบทวิ�ป็เอเชี�ย การจิ�ดำก�จิกรรมีดำ�งกล!าวิเป็�นการสำ!งเสำร�มีพัน�กงานขายป็ระก�นชี�วิ�ตไดำ�มี�ขวิ�ญและก�าล�งใจิในการขายกรมีธ์รรมี$ป็ระก�นชี�วิ�ตไดำ�เพั��มีมีากข2(น ซึ่2�งเป็�นผลดำ�และสำร�างควิามีมี��นคงให�แก!ก�จิการของบร�ษ�ทป็ระก�นชี�วิ�ตอ�กดำ�วิย  จิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �กล"!มีพั"ทธ์�น�ยมี (Cognitivism)

จิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �กล"!มีพั"ทธ์�น�ยมี (Cognitivism)

 กล"!มีพั"ทธ์�น�ยมี หร&อกล"!มีควิามีร �ควิามีเข�าใจิ หร&อกล"!มีท��เน�นกระบวินการทางป็1ญญาหร&อควิามีค�ดำ น�กค�ดำกล"!มีน�(เชี&�อวิ!า การเร�ยนร �เป็�นกระบวินการทางควิามีค�ดำท��เก�ดำจิากการสำะสำมีข�อมี ล การสำร�างควิามีหมีาย และควิามีสำ�มีพั�นธ์$ของข�อมี ล และการดำ2งข�อมี ลออกมีาใชี�ในการกระท�าและการแก�ป็1ญหาต!าง ๆ การเร�ยนร �เป็�นกระบวินการทางสำต�ป็1ญญาของมีน"ษย$ในการท��จิะสำร�างควิามีร �ควิามีเข�าใจิให�แก!ตนเอง

 

ทฤษฎี�ในกล"!มีน�(ท�สำ�าค�ญ ๆ มี� 5 ทฤษฎี� ค&อ 1. ทฤษฎี�เกสำตอลท$(Gestalt’s Theory)

2. ทฤษฎี�สำนามี (Field Theory)

3. ทฤษฎี�เคร&�องหมีาย (Sign Theory)

Page 72: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

4. ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญา (Intellectual Development Theory)

5. ทฤษฎี�การเร�ยนร �อย!างมี�ควิามีหมีาย (A Theory of Meaningful Verbal Learning)

 

ทฤษฎี�เกสำตอลท$ (Gestalt’s Theory)

  กล"!มีเกสำตอลท$ เก�ดำจิากน�กจิ�ตวิ�ทยาชีาวิเยอรมี�น โดำยมี�ผ �น�ากล"!มีค&อ แมีกซึ่$ เวิอร$ไธ์เมีอร$ (Max Wertheimer) และล กศึ�ษย$ 2 คนไดำ�แก! วิ �ลฟื้Vแกงค$ โคห$เลอร$ (Wolfgang

Kohler) เค�ร$ท คอฟื้ฟื้Vกา (Kurt Koffka) และเค�ร$ท เลวิ�น (Kurt Lawin) ท�(งกล"!มีมี�แนวิควิามีค�ดำวิ!า การเร�ยนร �เก�ดำจิากการจิ�ดำป็ระสำบการณ์$ท�(งหลายท��อย !กระจิ�ดำกระจิายให�มีารวิมีก�นเสำ�ยก!อน แล�วิจิ2งพั�จิารณ์าสำ!วินย!อยต!อไป็ เพัราะเกสำตอลท$ (Getstalt) หมีายถู2ง ร ป็ แบบแผน (Form or Pattern)

ต!อมีาไดำ�แป็ลวิ!า สำ!วินรวิมี (Whole) เพั&�อให�สำอดำคล�องก�บแนวิค�ดำของกล"!มีท��วิ!า “สำ!วินรวิมีมี�ค!ามีากกวิ!าผลบวิกของสำ!วินย!อย” (The whole is greater than the sum of the parts)

 

ก. ทฤษฎี�การเร�ยนร �

1) การเร�ยนร �เป็�นกระบวินการทางควิามีค�ดำซึ่2�งเป็�นกระบวินการภายในต�วิของมีน"ษย$

2) บ"คคลจิะเร�ยนร �จิากสำ��งเร�าท��เป็�นสำ!วินรวิมีไดำ�ดำ�กวิ!าสำ!วินย!อย

3) การเร�ยนร �เก�ดำข2(นไดำ� 2 ล�กษณ์ะ ค&อ

Page 73: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

3.1) การร�บร � (Perception) การร�บร �เป็�นกระบวินการท��บ"คคลใชี�ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำร�บสำ��งเร�าแล�วิถู!ายโยงเข�าสำ !สำมีองเพั&�อผ!านเข�าสำ !กระบวินการค�ดำ สำมีองหร&อจิ�ตจิะใชี�ป็ระสำบการณ์$เดำ�มีต�ควิามีหมีายของสำ��งเร�าและแสำดำงป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบสำนองออกไป็ตามีท��สำมีอง/จิ�ต ต�ควิามีหมีาย

3.2) การหย��งเห/น (insight) เป็�นการค�นพับหร&อการเก�ดำควิามีเข�าใจิในชี!องทางแก�ป็1ญหาอย!างฉ�บพัล�นท�นท� อ�นเน&�องจิากผลการพั�จิารณ์าป็1ญหาโดำยสำ!วินรวิมี และการใชี�กระบวินการทางควิามีค�ดำและสำต�ป็1ญญาของบ"คคลน�(น

4) กฎีการจิ�ดำระเบ�ยบการร�บร � (perception)

เป็�นการแป็ลควิามีหมีายจิากการสำ�มีผ�สำดำ�วิยอวิ�ยวิะสำ�มีผ�สำท�(ง 5

สำ!วิน ค&อ ห ตา จิมี ก ล�(น และผ�วิหน�ง การร�บร �ทางสำายตาจิะป็ระมีาณ์ร�อยละ 75 ของการร�บร �ท�(งหมีดำ ดำ�งน�(น กล"!มีทฤษฎี�เกสำต�ลท$จิ2งจิ�ดำระเบ�ยบการร�บร �โดำยการแบ!งเป็�น 7 กฎี ดำ�งน�(

4.1) กฎีการร�บร �สำ!วินรวิมีและสำ!วินย!อย (Law

of Pragnanz) ป็ระสำบการณ์$เดำ�มีมี�อ�ทธ์�พัลต!อการร�บร �ของบ"คคล การร�บร �ของบ"คคลต!อสำ��งเร�าเดำ�ยวิก�นอาจิแตกต!างก�นไดำ� เพัราะการใชี�ป็ระสำบการณ์$เดำ�มีมีาร�บร �สำ!วินรวิมีและสำ!วินย!อยต!างก�น

4.2) กฎีแห!งควิามีคล�ายคล2ง (Law of

Similarity) สำ��งเร�าใดำท��มี�ล�กษณ์ะเหมี&อนก�น หร&อคล�ายคล2งก�น บ"คคลมี�กร�บร �เป็�นพัวิกเดำ�ยวิก�น

 

 

 

 

Page 74: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

 

 

จิากร ป็ จิะเห/นจิ"ดำกลมีท2บตามีแนวิต�(งเดำ!นและเห/นจิ"ดำควิามีโป็ร!ง แนวิต�(งเดำ!น ตามีแนวินอนมี�จิ"ดำควิามีท2บและโป็ร!งสำล�บก�น เราจิะไมี!เห/นเดำ!น ในคร�(งแรกท��มีองเราต�องต�(งใจิจิ2งจิะเห/น

4.3) กฎีแห!งควิามีใกล�เค�ยง/ใกล�ชี�ดำ (Law

of Proximity) สำ��งเร�าท��มี�ควิามีใกล�เค�ยงก�นบ"คคลมี�กร�บร �เป็�นพัวิกเดำ�ยวิก�น และถู�าท"กสำ��งท"กอย!างเท!าก�น สำ��งท��อย !ใกล�ชี�ดำก�นจิะถู กร�บร �ดำ�วิยก�น

 

  ร ป็ ก ร ป็ ข

จิากร ป็ จิะเห/นเสำ�นขนาน 6 ค ! ตามีแนวิต�(งแทนเสำ�นเดำ��ยวิ 12

เสำ�น ซึ่2�งเป็�นการพั�สำ จิน$ (law of proximity) ของแวิร$ไทมีเมีอร$ โดำยตาจิะมีองเห/นเสำ�นตรงต�(งท��อย !ใกล�ชี�ดำก�นจิะถู กร�บร �พัร�อมีก�น

4.4) กฎีแห!งควิามีสำมีบ รณ์$ (Law of

Closure) แมี�สำ��งเร�าท��บ"คคลร�บร �จิะย�งไมี!สำมีบ รณ์$ แต!บ"คคลสำามีารถูร�บร �ในล�กษณ์ะสำมีบ รณ์$ไดำ� ถู�าบ"คคลมี�ป็ระสำบการณ์$เดำ�มีในสำ��งเร�าน�(น

4.5) กฎีแห!งควิามีต!อเน&�อง สำ��งเร�าท��มี�ควิามีต!อเน&�องก�น หร&อมี�ท�ศึทางไป็ในแนวิเดำ�ยวิก�น บ"คคลมี�กร�บร �เป็�นพัวิกเดำ�ยวิก�น หร&อเร&�องเดำ�ยวิก�น หร&อเป็�นเหต"เป็�นผลก�น

Page 75: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

4.6) บ"คคลมี�กมี�ควิามีคงท��ในควิามีหมีายของสำ��งท��ร�บร �ตามีควิามีเป็�นจิร�ง กล!าวิค&อ เมี&�อบ"คคลร�บร �สำ��งเร�าในภาพัรวิมีแล�วิจิะมี�ควิามีคงท��ในการร�บร �สำ��งน�(นในล�กษณ์ะเป็�นภาพัรวิมีดำ�งกล!าวิ ถู2งแมี�วิ!าสำ��งเร�าน�(นจิะไดำ�เป็ล��ยนแป็รไป็เมี&�อร�บร �ในแง!มี"มีอ&�น เชี!น เมี&�อเห/นป็ากขวิดำกลมีเรามี�กจิะเห/นวิ!ามี�นกลมีเสำมีอ ถู2งแมี�วิ!าในการมีองบางมี"มี ภาพัท��เห/นจิะเป็�นร ป็วิงร�ก/ตามี

4.7) การร�บร �ของบ"คคลอาจิผ�ดำพัลาดำ บ�ดำเบ&อน ไป็จิากควิามีเป็�นจิร�งไดำ� เน&�องมีาจิากล�กษณ์ะของการจิ�ดำกล"!มีสำ��งเร�าท��ท�าให�เก�ดำการลวิงตา เชี!น เสำ�นตรงในภาพั ก. ดำ สำ�(นกวิ!าเสำ�นตรงในภาพั ข. ท�(ง ๆ ท��ยาวิเท!าก�น

เสำ�น ก.

เสำ�น ข.

 

5) การเร�ยนร �แบบหย��งเห/น (insight) ของโคห$เลอร$ (Wolfgang Kohler) โดำยไดำ�ท�าการทดำลองข�งล�งชี�มีแพันซึ่�ท��ชี&�อ “สำ"ลต!าน”ไวิ�ในกรงพัร�อมีท!อนไมี�ขนาดำสำ�(นยาวิต!าง ๆ ก�น นอกกรงไดำ�แขวินกล�วิยไวิ�หวิ�หน2�งไกลเก�นกวิ!าท��ล�งจิะเอ&(อมีหย�บไดำ� ซึ่2�งล�งก/ไดำ�ใชี�วิ�ธ์�การต!าง ๆ เพั&�อให�ไดำ�ก�นกล�วิย เชี!น เอ&(อมีมี&อหย�บ สำ!งเสำ�ยงร�อง เขย!ากรง ป็Qนป็Eาย จินกระท��งการหย�บไมี�มีาเล!น ในท��สำ"ดำล�งก/สำามีารถูใชี�ไมี�สำอยกล�วิยมีาก�นไดำ� สำร"ป็ไดำ�วิ!า ล�งมี�การเร�ยนร �แบบหย��งเห/น เป็�นการค�นพับหร&อเก�ดำควิามีเข�าใจิในชี!องทางแก�ป็1ญหาอย!างฉ�บพัล�นท�นท� อ�นเน&�องมีาจิากผลการพั�จิารณ์าป็1ญหาโดำยสำ!วินรวิมีและการใชี�กระบวินการทางควิามีค�ดำและสำต�ป็1ญญาของอบ"คคลน�(นในการเชี&�อมีโยงป็ระสำบการณ์$เดำ�มีก�บป็1ญหาหร&อสำถูานการณ์$ท��เผชี�ญ ดำ�งน�(น ป็1จิจิ�ยสำ�าค�ญของการเร�ยนร �แบบหย��ง

Page 76: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เห/นก/ค&อป็ระสำบการณ์$ หากมี�ป็ระสำบการณ์$สำะสำมีไวิ�มีาก การเร�ยนร �แบบหย��งเห/นก/จิะเก�ดำข�(นไดำ�มีากเชี!นก�น

ข. หล�กการจิ�ดำการศึ2กษา / การสำอน 1) กระบวินการค�ดำเป็�นกระบวินการสำ�าค�ญในการ

เร�ยนร � การสำ!งเสำร�มีกระบวินการค�ดำจิ2งเป็�นสำ��งจิ�าเป็�นและเป็�นสำ��งสำ�าค�ญในการชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �

2) การสำอนโดำยการเสำนอภาพัรวิมีให�ผ �เร�ยนเห/นและเข�าใจิก!อนการเสำนอสำ!วินย!อยจิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�ดำ�

3) การสำ!งเสำร�มีให�ผ �เร�ยนมี�ป็ระสำบการณ์$มีาก ไดำ�ร�บป็ระสำบการณ์$ท��หลากหลายจิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนสำามีารถูค�ดำแก�ป็1ญหาและค�ดำร�เร��มีไดำ�มีากข2(น

4) การจิ�ดำป็ระสำบการณ์$ใหมี! ให�มี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�บป็ระสำบการณ์$เดำ�มีของผ �เร�ยนจิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนสำามีารถูเร�ยนร �ไดำ�ดำ�และง!ายข2(น

5) การจิ�ดำระเบ�ยบสำ��งเร�าท��ต�องการให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�ดำ� ค&อ การจิ�ดำกล"!มีสำ��งเร�าท��เหมี&อนก�นหร&อคล�ายคล2งก�นไวิ�เป็�นกล"!มีเดำ�ยวิก�น

6) ในการสำอน คร ไมี!จิ�าเป็�นต�องเสำ�ยเวิลาเสำนอเน&(อหาท�(งหมีดำท��สำมีบ รณ์$ คร สำามีรรถูเสำนอเน&(อหาแต!เพั�ยงบางสำ!วินไดำ� หากผ �เร�ยนสำามีารถูใชี�ป็ระสำบการณ์$เดำ�มีมีาเต�มีให�สำมีบ รณ์$

7) การเสำนอบทเร�ยนหร&อเน&(อหาควิรจิ�ดำให�มี�ควิามีต!อเน&�องก�นจิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�ดำ� และรวิดำเร/วิ

8) การสำ!งเสำร�มีให�ผ �เร�ยนไดำ�ร�บป็ระสำบการณ์$ท��หลากหลาย จิะชี!วิยให�น�กเร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �แบบหย��งเห/นไดำ�มีากข2(น

 

ทฤษฎี�สำนามี (Field Theory)

Page 77: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

จิากทฤษฎี�เกสำตอลท$ไดำ�จิ�ดำต�(งกฎีของการจิ�ดำระบบอย!างสำมีบ รณ์$แบบเกสำตอลท$ ค&อ กฎี ของ Figure – Ground ซึ่2�งเป็�นทฤษฎี�สำนามีของการร�บร � โดำย เค�ร$ท เลวิ�น (Kurt Lewin)

เป็�นผ �ร�เร��มีทฤษฎี� “Figure” เป็�นสำ��งท��เราเห/นหร&อร�บร � เป็�นศึ นย$กลางของ

โฟื้ก�สำ “ground” ค&อ พั&(นอย !ข�างหล�งของร ป็ ท��เราเห/นหร&อร�บ

ร � กฎีของ (Figure - Ground) กล!าวิวิ!า สำนามี

ของการร�บร � (Perceptueld) แบ!งเป็�น 2 สำ!วิน ค&อ สำ!วินท��อย !ข�างหน�า (Foreground) และสำ!วินท��อย !ข�างหล�ง (Background) ในการมีองสำ��งแวิดำล�อมี ถู�าร�บร �อย!างหน2�งเป็�นร ป็อ�กอย!างหน2�งก/จิะเป็�น ground “Figure” และ (Ground) จิะผล�ดำเป็ล��ยนก�น ต�วิอย!างเชี!น การมีองภาพัร ป็ “หน�าคนแก!” และ “หน�าหญ�งสำาวิ”

 

 

ก. ทฤษฎี�การเร�ยนร � 1) พัฤต�กรรมีของคนมี�พัล�งและท�ศึทาง สำ��งใดำท��อย !ใน

ควิามีสำนใจิและควิามีต�องการของตนจิะมี�พัล�งเป็�น + สำ��งท��นอกเหล&อจิากควิามีสำนใจิ จิะมี�พัล�งเป็�น - ในขณ์ะใดำขณ์ะหน2�งคนท"กคนจิะมี� “โลก” หร&อ ”อวิกาศึชี�วิ�ต” (Life space) ของตน ซึ่2�งจิะป็ระกอบไป็ดำ�วิย สำ��งแวิดำล�อมีทางกายภาพั (physical

environment) ซึ่2�ง สำถูานท�� สำ��งแวิดำล�อมีอ&�น ๆ และสำ��งแวิดำล�อมีทางจิ�ตวิ�ทยา (phychological environment)

ซึ่2�งไดำ�แก! แรงข�บ (drive) แรงจิ งใจิ (motivation) เป็Lา

Page 78: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

หมีายหร&อจิ"ดำหมีายป็ลายทาง (goal) รวิมีท�(งควิามีสำนใจิ (interest)

2) การเร�ยนร �เก�ดำข2(นเมี&�อบ"คคลมี�แรงจิ งใจิหร&อแรงข�บท��จิะกระท�าให�ไป็สำ !จิ"ดำหมีายป็ลายทางท��ตนต�องการ

 

ข. หล�กการจิ�ดำการศึ2กษา / การสำอน 1) การชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร � จิ�าเป็�นต�องอาศึ�ย

การท�าควิามีเข�าใจิ “โลก” ของผ �เร�ยนวิ!า ผ �เร�ยนมี�จิ"ดำมี"!งหมีายและควิามีต�องการอะไร อะไรเป็�นพัล�ง + และอะไรเป็�นพัล�ง - ของเขา และพัยายามีจิ�ดำสำ��งแวิดำล�อมีท��เหมีาะสำมีท��จิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนไป็สำ !จิ"ดำหมีาย

2) การจิ�ดำการเร�ยนร �ให�เข�าไป็อย !ใน “โลก” ของผ �เร�ยน โดำยการจิ�ดำสำ��งแวิดำล�อมีท�(งทางกายภาพัและจิ�ตวิ�ทยาให�ดำ2งดำ ดำควิามีสำนใจิและสำนองควิามีต�องการของผ �เร�ยน เป็�นสำ��งจิ�าเป็�นในการจิ�ดำการเร�ยนการสำอน

3) การสำร�างแรงจิ งใจิ และ/หร&อแรงข�บท��จิะท�าให�ผ �เร�ยนไป็สำ !ท�ศึทางหร&อจิ"ดำหมีายท��ต�องการ เป็�นสำ��งท��จิ�าเป็�นในการชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �

 

ทฤษฎี�เคร&�องหมีาย (Sign Theory)

ทอลแมีน (Tolman) กล!าวิวิ!า “การเร�ยนร �เก�ดำจิากการใชี�เคร&�องหมีาย เป็�นต�วิชี�(ทางให�แสำดำงพัฤต�กรรมีไป็สำ !จิ"ดำหมีายป็ลายทาง” ทฤษฎี�ของทอลแมีนสำร"ป็ไดำ�ดำ�งน�(

 

ก. ทฤษฎี�การเร�ยนร �

Page 79: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

1) ในการเร�ยนร �ต!าง ๆ ผ �เร�ยนมี�การคาดำหมีายรางวิ�ล (reward expentancy) หากรางวิ�ลท��คาดำวิ!าจิะไดำ�ร�บไมี!ตรงตามีควิามีพัอใจิและควิามีต�องการ ผ �เร�ยนจิะพัยายามีแสำวิงหารางวิ�ลหร&อสำ��งท��ต�องการต!อไป็

2) ขณ์ะท��ผ �เร�ยนพัยายามีจิะไป็ให�ถู2งจิ"ดำหมีายป็ลายทางท��ต�องการ ผ �เร�ยนจิะเก�ดำการเร�ยนร �เคร&�องหมีาย สำ�ญล�กษณ์$ สำถูานท�� (place learning) และสำ��งอ&�น ๆ ท��เป็�นเคร&�องชี�(ทางตามีไป็ดำ�วิย

3) ผ �เร�ยนมี�ควิามีสำามีารถูท��จิะป็ร�บการเร�ยนร �ของตนไป็ตามีสำถูานการณ์$ท��เป็ล��ยนไป็ จิะไมี!กระท�าซึ่�(า ๆ ในทางท��ไมี!สำามีารถูสำนองควิามีต�องการหร&อวิ�ตถู"ป็ระสำงค$ของตน

4) การเร�ยนร �ท��เก�ดำข2(นในบ"คคลใดำบ"คคลหน2�งน�(น บางคร�(งจิะไมี!แสำดำงออกในท�นท� อาจิจิะแฝึงอย !ในต�วิผ �เร�ยนไป็ก!อนจินกวิ!าจิะถู2งเวิลาท��เหมีาะสำมี หร&อจิ�าเป็�นจิ2งจิะแสำดำงออก (latent learning)

 

ข. หล�กการจิ�ดำการศึ2กษา / การสำอน 1) การสำร�างแรงข�บ และ/หร&อแรงจิ งใจิให�เก�ดำข2(นก�บ

ผ �เร�ยนจิะกระต"�นให�ผ �เร�ยนพัยายามีไป็ให�ถู2งจิ"ดำมี"!งหมีายท��ต�องการ 2) ในการสำอนให�ผ �เร�ยนบรรล"จิ"ดำมี"!งหมีายใดำ ๆ น�(น

คร ควิรให�เคร&�องหมีาย สำ�ญล�กษณ์$ หร&อสำ��งอ&�น ๆ ท��เป็�นเคร&�องชี�(ทางควิบค !ไป็ดำ�วิย

3) การป็ร�บเป็ล��ยนสำถูานการณ์$การเร�ยนร � สำามีารถูชี!วิยให�ผ �เร�ยนป็ร�บเป็ล��ยนพัฤต�กรรมีของตนไดำ�

4) การเร�ยนร �บางอย!างอาจิย�งไมี!สำามีารถูแสำดำงออกไดำ�ในท�นท� การใชี�วิ�ธ์�การทดำสำอบหลาย ๆ วิ�ธ์� ทดำสำอบบ!อย ๆ หร&อต�ดำตามีผลระยะยาวิ จิ2งเป็�นสำ��งจิ�าเป็�นในการวิ�ดำและป็ระเมี�นผลการเร�ยนร �ในล�กษณ์ะน�(

Page 80: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

 

ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญา (Intellectual Development Theory)

 

1. ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของเพั�ยเจิต$

 

เพั�ยเจิต$ (Piaget) ไดำ�ศึ2กษาเก��ยวิก�บพั�ฒนาการทางดำ�านควิามีค�ดำของเดำ/กวิ!ามี�ข�(นตอนหร&อกระบวินการอย!างไร ทฤษฎีของเพั�ยเจิต$ต�(งอย !บนรากฐานของท�(งองค$ป็ระกอบท��เป็�นพั�นธ์"กรรมี และสำ��งแวิดำล�อมี เขาอธ์�บายวิ!า การเร�ยนร �ของเดำ/กเป็�นไป็ตามีพั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญา ซึ่2�งจิะมี�พั�ฒนาการไป็ตามีวิ�ยต!าง ๆ เป็�นล�าดำ�บข�(น พั�ฒนาการเป็�นสำ��งท��เป็�นไป็ตามีธ์รรมีชีาต� ไมี!ควิรท��จิะเร!งเดำ/กให�ข�ามีจิากพั�ฒนาการข�(นหน2�งไป็สำ !อ�กข�(นหน2�ง เพัราะจิะท�าให�เก�ดำผลเสำ�ยแก!เดำ/ก แต!การจิ�ดำป็ระสำบการณ์$สำ!งเสำร�มีพั�ฒนาการของเดำ/กในชี!วิงท��เดำ/กก�าล�งจิะพั�ฒนาไป็สำ !ข�(นท��สำ งกวิ!า สำามีารถูชี!วิยให�เดำ/กพั�ฒนาไป็อย!างรวิดำเร/วิ อย!างไรก/ตามี เพั�ยเจิต$เน�นควิามีสำ�าค�ญของการเข�าใจิธ์รรมีชีาต�และพั�ฒนาการของเดำ/กมีากกวิ!าการกระต"�นเดำ/กให�มี�พั�ฒนาการเร/วิข2(น เพั�ยเจิต$สำร"ป็วิ!า พั�ฒนาการของเดำ/กสำามีารถูอธ์�บายไดำ�โดำยล�าดำ�บระยะพั�ฒนาทางชี�วิวิ�ทยาท��คงท�� แสำดำงให�ป็รากฏิโดำยป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ของเดำ/กก�บสำ��งแวิดำล�อมี

 

ก. ทฤษฎี�การเร�ยนร � ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของเพั�ยเจิต$ มี�

สำาระสำร"ป็ไดำ�ดำ�งน�( (Lall and Lall, 1983:45-54)

Page 81: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

1) พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของบ"คคลเป็�นไป็ตามีวิ�ยต!าง ๆ เป็�นล�าดำ�บข�(น ดำ�งน�(

1.1) ข�(นร�บร �ดำ�วิยป็ระสำาทสำ�มีผ�สำ (Sensorimotor Period) เป็�นข�(นพั�ฒนาการในชี!วิงอาย" 0-

2 ป็Q ควิามีค�ดำของเดำ/กวิ�ยน�(ข2(นก�บการร�บร �และการกระท�า เดำ/กย2ดำต�วิเองเป็�นศึ นย$กลาง และย�งไมี!สำามีารถูเข�าใจิควิามีค�ดำเห/นของผ �อ&�น

1.2) ข�(นก!อนป็ฏิ�บ�ต�การค�ดำ (Preoperational Period) เป็�นข�(นพั�ฒนาการในชี!วิงอาย" 2-7 ป็Q ควิามีค�ดำของเดำ/กวิ�ยน�(ย�งข2(นอย !ก�บการร�บร �เป็�นสำ!วินใหญ! ย�งไมี!สำามีารถูท��จิะใชี�เหต"ผลอย!างล2กซึ่2(ง แต!สำามีารถูเร�ยนร �และใชี�สำ�ญล�กษณ์$ไดำ� การใชี�ภาษา แบ!งเป็�นข�(นย!อย ๆ 2 ข�(น ค&อ

2.1.1) ข�(นก!อนเก�ดำควิามีค�ดำรวิบยอดำ (Pre-Conceptual Intellectual Period) เป็�นข�(นพั�ฒนาการในชี!วิงอาย" 2-4 ป็Q

2.1.2) ข�(นการค�ดำดำ�วิยควิามีเข�าใจิของตนเอง (Intuitive Thinking Period) เป็�นพั�ฒนาการในชี!วิงอาย" 4-7 ป็Q

1.3) ข�(นการค�ดำแบบร ป็ธ์รรมี (Concrete Operational Period) เป็�นข�(นพั�ฒนาการในชี!วิงอาย" 7-11 ป็Q เป็�นข�(นท��การค�ดำของเดำ/กไมี!ข2(นก�บการร�บร �จิากร ป็ร!างเท!าน�(น เดำ/กสำามีารถูสำร�างภาพัในใจิ และสำามีารถูค�ดำย�อนกล�บไดำ� และมี�ควิามีเข�าใจิเก��ยวิก�บควิามีสำ�มีพั�นธ์$ของต�วิเลขและสำ��งต!าง ๆ ไดำ�มีากข2(น

1.4) ข�(นการค�ดำแบบนามีธ์รรมี (Formal Operational Period) เป็�นข�(นพั�ฒนาการในชี!วิงอาย" 11-15 ป็Q เดำ/กสำามีารถูค�ดำสำ��งท��เป็�นนามีธ์รรมีไดำ� และสำามีารถูค�ดำต�(งสำมีมีต�ฐานและใชี�กระบวินการทางวิ�ทยาศึาสำตร$ไดำ�

Page 82: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

2) ภาษาและกระบวินการค�ดำของเดำ/กแตกต!างจิากผ �ใหญ!

3) กระบวินการทางสำต�ป็1ญญามี�ล�กษณ์ะดำ�งน�( 3.1) การซึ่2มีซึ่�บหร&อการดำ ดำซึ่2มี

(assimilation) เป็�นกระบวินการทางสำมีองในการร�บป็ระสำบการณ์$ เร&�องราวิ และข�อมี ลต!าง ๆ เข�ามีาสำะสำมีเก/บไวิ�เพั&�อใชี�ป็ระโยชีน$ต!อไป็

3.2) การป็ร�บและจิ�ดำระบบ (accommodation) ค&อ กระบวินการทางสำมีองในการป็ร�บป็ระสำบการณ์$เดำ�มีและป็ระสำบการณ์$ใหมี!ให�เข�าก�นเป็�นระบบหร&อเคร&อข!ายทางป็1ญญาท��ตนสำามีารถูเข�าใจิไดำ� เก�ดำเป็�นโครงสำร�างทางป็1ญญาใหมี!ข2(น

3.3) การเก�ดำควิามีสำมีดำ"ล (equilibration) เป็�นกระบวินการท��เก�ดำข2(นจิากข�(นของการป็ร�บ หากการป็ร�บเป็�นไป็อย!างผสำมีผสำานกลมีกล&นก/จิะก!อให�เก�ดำสำภาพัท��มี�ควิามีสำมีดำ"ลข2(น หากบ"คคลไมี!สำามีารถูป็ร�บป็ระสำบการณ์$ใหมี!และป็ระสำบการณ์$เดำ�มีให�เข�าก�นไดำ� ก/จิะเก�ดำภาวิะควิามีไมี!สำมีดำ"ลข2(น ซึ่2�งจิะก!อนให�เก�ดำควิามีข�ดำแย�งทางป็1ญญาข2(นในต�วิบ"คคล

 

ข. หล�กการจิ�ดำการศึ2กษา / การสำอน 1) ในการพั�ฒนาเดำ/ก ควิรค�าน2งถู2งพั�ฒนาการ

ทางสำต�ป็1ญญาของเดำ/ก และจิ�ดำป็ระสำบการณ์$ให�เดำ/กอย!างเหมีาะสำมีก�บพั�ฒนาการน�(น ไมี!ควิรบ�งค�บให�เดำ/กเร�ยนในสำ��งท��ย�งไมี!พัร�อมี หร&อยากเก�นพั�ฒนาการตามีวิ�ยของตน เพัราะจิะก!อให�เก�ดำเจิตคต�ท��ไมี!ดำ�ไดำ�

Page 83: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

1.1) การจิ�ดำสำภาพัแวิดำล�อมีท��เอ&(อให�เดำ/กเก�ดำการเร�ยนร �ตามีวิ�ยของตนสำามีารถูชี!วิยให�เดำ/กพั�ฒนาไป็สำ !พั�ฒนาการข�(นสำ งข2(นไดำ�

1.2) เดำ/กแต!ละคนมี�พั�ฒนาการแตกต!างก�น ถู2งแมี�อาย"จิะเท!าก�น แต!ระดำ�บพั�ฒนาการอาจิไมี!เท!าก�น ดำ�งน�(นจิ2งไมี!ควิรเป็ร�ยบเท�ยบเดำ/ก ควิรให�เดำ/กมี�อ�สำระท��จิะเร�ยนร �และพั�ฒนาควิามีสำามีารถูของเขาไป็ตามีระดำ�บพั�ฒนาการของเขา

1.3) ในการสำอนควิรใชี�สำ��งท��เป็�นร ป็ธ์รรมี เพั&�อชี!วิยให�เดำ/กเข�าใจิล�กษณ์ะต!าง ๆ ไดำ�ดำ�ข2(น แมี�ในพั�ฒนาการชี!วิงการค�ดำแบบร ป็ธ์รรมี เดำ/กจิะสำามีารถูสำร�างภาพัในใจิไดำ� แต!การสำอนท��ใชี�อ"ป็กรณ์$ท��เป็�นร ป็ธ์รรมีจิะชี!วิยให�เดำ/กเข�าใจิแจิ!มีชี�ดำข2(น

2) การให�ควิามีสำนใจิและสำ�งเกตเดำ/กอย!างใกล�ชี�ดำ จิะชี!วิยให�ไดำ�ทราบล�กษณ์ะเฉพัาะต�วิของเดำ/ก

3) ในการสำอนเดำ/กเล/ก ๆ เดำ/กจิะร�บร �สำ!วินรวิมี (Whole) ไดำ�ดำ�กวิ!าสำ!วินย!อย (part) ดำ�งน�(น คร จิ2งควิรสำอนภาพัรวิมีก!อนแล�วิจิ2งแยกสำอนท�ละสำ!วิน

4) ในการสำอนสำ��งใดำให�ก�บเดำ/ก ควิรเร��มีจิากสำ��งท��เดำ/กค"�นเคยหร&อมี�ป็ระสำบการณ์$มีาก!อนแล�วิจิ2งเสำนอสำ��งใหมี!ท��มี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งเก!า การท�าเชี!นน�(จิะชี!วิยให�กระบวินการซึ่2มีซึ่�บและจิ�ดำระบบควิามีร �ของเดำ/กเป็�นไป็ดำ�วิยดำ�

5) การเป็Mดำโอกาสำให�เดำ/กไดำ�ร�บป็ระสำบการณ์$ และมี�ป็ฏิ�สำ�มีพั�นธ์$ก�บสำ��งแวิดำล�อมีมีาก ๆ ชี!วิยให�เดำ/กดำ ดำซึ่2มีข�อมี ลเข�าสำ !โครงสำร�างทางสำต�ป็1ญญาของเดำ/กอ�นเป็�นการสำ!งเสำร�มีพั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของเดำ/ก

2. ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของบร"นเนอร$

บร"นเนอร$ (Bruner) เป็�นน�กจิ�ตวิ�ทยาท��สำนใจิและศึ2กษาเร&�องของพั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาต!อเน&�องจิากเพั�ยเจิต$ บร"นเนอร$เชี&�อวิ!ามีน"ษย$เล&อกท��จิะร�บร �สำ��งท��ตนเองสำนใจิและการ

Page 84: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เร�ยนร �เก�ดำจิากกระบวินการค�นพับดำ�วิยต�วิเอง (discovery

learning) แนวิค�ดำท��สำ�าค�ญ ๆ ของบร"นเนอร$ มี�ดำ�งน�( (Brunner,1963:1-54)

ก. ทฤษฎี�การเร�ยนร �

1) การจิ�ดำโครงสำร�างของควิามีร �ให�มี�ควิามีสำ�มีพั�นธ์$ และสำอดำคล�องก�บพั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของเดำ/ก มี�ผลต!อการเร�ยนร �ของเดำ/ก

2) การจิ�ดำหล�กสำ ตรและการเร�ยนการสำอนให�เหมีาะสำมีก�บระดำ�บควิามีพัร�อมีของผ �เร�ยน และสำอดำคล�องก�บพั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของผ �เร�ยนจิะชี!วิยให�การเร�ยนร �เก�ดำป็ระสำ�ทธ์�ภาพั

3) การค�ดำแบบหย��งร � (intuition) เป็�นการค�ดำหาเหต"ผลอย!างอ�สำระท��สำามีารถูชี!วิยพั�ฒนาควิามีค�ดำร�เร��มีสำร�างสำรรค$ไดำ�

4) แรงจิ งใจิภายในเป็�นป็1จิจิ�ยสำ�าค�ญท��จิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนป็ระสำบผลสำ�าเร/จิในการเร�ยนร �

5) ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของมีน"ษย$แบ!งไดำ�เป็�น 3 ข�(นใหญ! ๆ ค&อ

5.1) ข�(นการเร�ยนร �จิากการกระท�า (Enactive Stage) ค&อ ข�(นของการเร�ยนร �จิากการใชี�ป็ระสำาทสำ�มีผ�สำร�บร �สำ��งต!าง ๆ การลงมี&อกระท�าชี!วิยให�เดำ/กเก�ดำการเร�ยนร �ดำ� การเร�ยนร �เก�ดำจิากการกระท�า

5.2) ข�(นการเร�ยนร �จิากควิามีค�ดำ (Iconic Stage) เป็�นข�(นท��เดำ/กสำามีารถูสำร�างมีโนภาพัในใจิไดำ� และสำามีารถูเร�ยนร �จิากภาพัแทนของจิร�งไดำ�

5.3) ข�(นการเร�ยนร �สำ�ญล�กษณ์$และนามีธ์รรมี (Symbolic Stage) เป็�นข�(นการเร�ยนร �สำ��งท��ซึ่�บซึ่�อนและเป็�นนามีธ์รรมีไดำ�

Page 85: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

6) การเร�ยนร �เก�ดำข2(นไดำ�จิากการท��คนเราสำามีารถูสำร�างควิามีค�ดำรวิบยอดำ หร&อสำามีารถูจิ�ดำป็ระเภทของสำ��งต!าง ๆ ไดำ�อย!างเหมีาะสำมี

7) การเร�ยนร �ท��ไดำ�ผลดำ�ท��สำ"ดำ ค&อ การให�ผ �เร�ยนค�นพับการเร�ยนร �ดำ�วิยตนเอง (discovery learning)

 

 

ข. การจิ�ดำการศึ2กษา / การสำอน 1) กระบวินการค�นพับการเร�ยนร �ดำ�วิยตนเอง

เป็�นกระบวินการเร�ยนร �ท��ดำ�มี�ควิามีหมีายสำ�าหร�บผ �เร�ยน 2) การวิ�เคราะห$และจิ�ดำโครงสำร�างเน&(อหาสำาระ

การเร�ยนร �ให�เหมีาะสำมีเป็�นสำ��งท��จิ�าเป็�นท��ต�องท�าก!อนการสำอน 3) การจิ�ดำหล�กสำ ตรแบบเกล�ยวิ (Spiral

Curriculum) ชี!วิยให�สำามีารถูสำอนเน&(อหาหร&อควิามีค�ดำรวิบยอดำเดำ�ยวิก�นแก!ผ �เร�ยนท"กวิ�ยไดำ� โดำยต�องจิ�ดำเน&(อหาควิามีค�ดำรวิบยอดำและวิ�ธ์�สำอนให�เหมีาะสำมีก�บข�(นพั�ฒนาการของผ �เร�ยน

4) ในการเร�ยนการสำอนควิรสำ!งเสำร�มีให�ผ �เร�ยนไดำ�ค�ดำอย!างอ�สำระให�มีากเพั&�อชี!วิยสำ!งเสำร�มีควิามีค�ดำสำร�างสำรรค$ของผ �เร�ยน

5) การสำร�างแรงจิ งใจิภายในให�เก�ดำข2(นก�บผ �เร�ยน เป็�นสำ��งจิ�าเป็�นในการจิ�ดำป็ระสำบการณ์$การเร�ยนร �แก!ผ �เร�ยน

6) การจิ�ดำกระบวินการเร�ยนร �ให�เหมีาะสำมีก�บข�(นพั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญาของผ �เร�ยน จิะชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�ดำ�

7) การสำอนควิามีค�ดำรวิบยอดำให�แก!ผ �เร�ยนเป็�นสำ��งจิ�าเป็�น

Page 86: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

8) การจิ�ดำป็ระสำบการณ์$ให�ผ �เร�ยนไดำ�ค�นพับการเร�ยนร �ดำ�วิยตนเอง สำามีารถูชี!วิยให�ผ �เร�ยนเก�ดำการเร�ยนร �ไดำ�ดำ�

 

3. ทฤษฎี�พั�ฒนาการทางสำต�ป็1ญญา%A

การเร�ยนร �: จิ�ตวิ�ทยาการเร�ยนร �ภาษา

                 Piaget  เชี&�อวิ!าพั�ฒนาการของเดำ/กน�(นจิะเก�ดำข2(นตามีล�าดำ�บข�(น  จิะไมี!สำามีารถูพั�ฒนาข�ามีข�(นไดำ�  เดำ/กจิะสำามีารถู

พั�ฒนาสำต�ป็1ญญา  ไดำ�จิากควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างบ"คคลก�บโลกภายนอก  ซึ่2�งกระบวินการสำต�ป็1ญญาของบ"คคลจิะพั�ฒนาตามีข�(นตอนต!อไป็น�(  (อ�างใน  กานต$  ร�ตนพั�นธ์$.  2532 : 22 – 23)

                ระยะท��หน2�ง  แรกเก�ดำ  จินถู2ง  2  ขวิบ  เดำ/กจิะเร�ยนร �โดำยการสำ�มีผ�สำ                ระยะท��สำอง  อาย"  2 – 7  ขวิบ  เดำ/กเร��มีจิ�ดำกระท�าก�บสำภาพัแวิดำล�อมี  โดำยใชี�สำ�ญล�กษณ์$  เดำ/กเร��มีเข�าใจิควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างบ"คคลก�บวิ�ตถู"  ร �จิ�กสำ��งท��เป็�นต�วิแทน ร �จิ�กค�ดำอย!างเป็�นเหต"เป็�นผลมีากข2(น  เร��มีเร�ยนร �ภาษาพั ดำและเข�าใจิควิามีหมีาย  ชีอบลองผ�ดำลองถู ก  สำามีารถูแยกแยะสำ��งของไดำ�  แต!ไมี!สำามีารถูบอกค"ณ์สำมีบ�ต�ไดำ�                ระยะท��  3  อาย" 7 – 11  ขวิบ  เดำ/กมี�การพั�ฒนาโครงสำร�างทางสำต�ป็1ญญาท��มี�ควิามีซึ่�บซึ่�อนมีากข2(น                ระยะท��  4  อาย"  11  ป็Qข2(นไป็  เป็�นระยะท��เดำ/กมี�ควิามีเข�าใจิ  ทดำลองใชี�เหต"ผล  เข�าใจิสำ��งท��เป็�นนามีธ์รรมีมีากข2(น  คาดำคะเนเหต"การณ์$จิากป็ระสำบการณ์$และควิามีค�ดำเห/น                Piaget  and  Inhelde  (อ�างใน  ป็ระภาพั�นธ์$  น�ลอร"ณ์.  2530 : 27)  กล!าวิไวิ�วิ!า  เดำ/กอาย"  2 – 4 

Page 87: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ป็Q  จิะพั�ฒนาการเร�ยนร �ค�ามีากข2(นตามีล�าดำ�บ  มี�ล�กษณ์ะการพั ดำค"ยโดำยใชี�การสำ&�อสำารแบบสำ�งคมี  (Social 

Communication)  แต!เดำ/กจิะย2ดำต�วิเองเป็�นศึ นย$กลาง  ค&อ  เดำ/กจิะพั ดำก�บตนเอง  ซึ่2�งเร�ยกวิ!า  การพั ดำคนเดำ�ยวิแบบรวิมีหมี !  (Collection  Monologues)  เดำ/กจิะมี�ท�ศึนะต!าง ๆ  จิากการมีองเห/นของต�วิเอง  และจิะเป็�นการยากท��จิะให�เดำ/กยอมีร�บสำ��งต!าง ๆ  จิากภาพัท��เห/น  เดำ/กไมี!เข�าใจิค�าพั ดำของผ �อ&�น  ในชี!วิง  5 – 6  ป็Q  เดำ/กก�าวิเข�าสำ !ข�(นการค�ดำแบบหย��งร �  (Intuitive) 

ซึ่2�งเป็�นการค�ดำโดำยอาศึ�ยการร�บร �  ค&อ  การมีองเห/นสำ��งต!าง ๆ  แล�วิบอกวิ!าสำ��งน�(นเป็�นอย!างไร  การหย��งเห/นของเดำ/ก  เดำ/กจิะก�าวิหน�าไป็สำ !การแยกแยะ  เดำ/กเก&อบจิะไป็ถู2งการร �จิ�กค�ดำอย!างมี�เหต"ผล                พั�ฒนาพัร  สำ"ทธ์�ยาน"ชี  (อ�างใน  ป็ระภาพั�นธ์$  น�ลอร"ณ์.  2530 : 28 – 29)  ไดำ�กล!าวิถู2งพั�ฒนาการทางภาษาวิ!า  มีน"ษย$มี�ข�(นตอนในการใชี�ภาษาต�ดำต!อสำ&�อสำาร  ซึ่2�งมี�พั�ฒนาการดำ�งน�(                1.  อาย"แรกเก�ดำ – 1  ป็Q  เดำ/กเร��มีสำ!งเสำ�ยงร�อง  การโต�ตอบ  อาจิมี�หร&อไมี!มี�ควิามีหมีายก/ไดำ�  เร��มีเร�ยนค�าง!ายใกล�ต�วิ เชี!น  พั!อ  แมี!  บางคร�(งเล!นเสำ�ยงเพั&�อควิามีเข�าใจิของตนเองเท!าน�(น  แต!ไมี!มี�ควิามีหมีายสำ�าหร�บผ �อ&�น                2.  อาย"  1 – 5  ป็Q  มี�การพั�ฒนาภาษาพั ดำในระยะเร��มีแรก  (Early  Linguistic  Development)  เร��มีใชี�ภาษาพั ดำเป็�นป็ระโยคง!าย ๆ  เชี!น  แมี!มีา  พั!อท�างาน  จิากการวิ�จิ�ยป็รากฏิวิ!า  เมี&�อเดำ/กเร��มีพั ดำมี�กพั ดำเป็�นค�านามีก!อน  เชี!น  แมีวิ  หมีา  นมี  ต!อมีาจิ2งเป็�นค�ากร�ยา               3.  อาย"  5 – 11  ป็Q  เป็�นการพั�ฒนาการพั ดำในระยะหล�ง  ( Later  Linguistic  Development)  ระยะน�(เดำ/กเร��มีเร�ยนค�าศึ�พัท$  การอ!านควิามีหมีาย  เร��มีสำนใจิ

Page 88: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

ไวิยากรณ์$  เร��มีใชี�ภาษาพั ดำในล�กษณ์ะร ป็ป็ระโยคท��สำมีบ รณ์$  และเร��มีเข�าใจิค�าและควิามีหมีายของค�ามีากข2(น                4.  อาย"  11  ป็Qข2(นไป็  เป็�นการพั�ฒนาการสำร�างป็ระโยค  (Development  of  Syntax)  เดำ/กเร��มีศึ2กษาไวิยากรณ์$อย!างแท�จิร�ง  และสำามีารถูใชี�ภาษาไดำ�ดำ�ย��งข2(น                ศึร�ยา  น�ยมีธ์รรมี  (2519 : 47)  การใชี�ภาษาสำ&�อควิามีหมีายซึ่2�งก�นและก�นไดำ�น�(น  มี�การเร�ยนร �ท��พั�ฒนาข2(นตามีทฤษฎี�ต!อไป็น�(                1.  ทฤษฎี�การเล�ยนแบบ  (The  Imitation 

Theory)  ผ �ท��ศึ2กษาเก��ยวิก�บการเล�ยนแบบในการพั�ฒนาภาษาอย!างละเอ�ยดำ  ทฤษฎี�น�(เชี&�อวิ!า  พั�ฒนาการทางภาษาน�(นเก�ดำจิากการเล�ยนแบบ  ซึ่2�งอาจิเก�ดำจิากการมีองเห/นหร&อการไดำ�ย�นเสำ�ยง                2.  ทฤษฎี�การเสำร�มีแรง  (Reinforcement 

Theory)  ทฤษฎี�น�(อาศึ�ยพั&(นฐานและหล�กการจิากทฤษฎี�การเร�ยนร �  ซึ่2�งถู&อวิ!าพัฤต�กรรมีท�(งหลายถู กสำร�างข2(นโดำยอาศึ�ยเง&�อนไขวิ!า  หากเดำ/กไดำ�ร�บรางวิ�ลหร&อไดำ�ร�บการสำ!งเสำร�มีก�าล�งใจิ  เดำ/กจิะพั ดำมีากข2(น                3.  ทฤษฎี�การร�บร �  (Motor  Theory  of 

Perception)  ทฤษฎี�น�(เชี&�อวิ!า  เดำ/กเร�ยนร �ภาษาโดำยการร�บร �ทางการฟื้1ง  เดำ/กจิะพั ดำซึ่�(าก�บตนเอง  และห�ดำเป็ล!งเสำ�ยงโดำยอาศึ�ยการอ!านร�มีฝึQป็าก  ซึ่2�งจิะน�าไป็สำ !การเร�ยนร �ค�า                4.  ทฤษฎี�ควิามีบ�งเอ�ญจิากการเล!นเสำ�ยง  (Bubbling  Buck)  Thorndike  ไดำ�อธ์�บายวิ!า  เมี&�อเดำ/กเล!นเสำ�ยงอย !น�(น  เผอ�ญมี�บางเสำ�ยงไป็คล�ายก�บเสำ�ยงท��มี�ควิามีหมีายในภาษาพั ดำ  พั!อแมี!จิ2งให�การเสำร�มีแรงท�นท�  ดำ�วิยวิ�ธ์�น�(เดำ/กจิ2งมี�พั�ฒนาการทางภาษาเพั��มีข2(นเร&�อย ๆ                กระบวินการเร�ยนร �ภาษาพั ดำของเดำ/กต�(งแต!แรกเก�ดำจินกระท��งสำามีารถูใชี�ภาษาในการสำ&�อควิามีหมีายไดำ�น�(น  ศึร�

Page 89: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เร&อน  แก�วิก�งวิาน  (2530 : 16)  ไดำ�กล!าวิถู2งกระบวินการเร�ยนร �ภาษาตามีล�าดำ�บดำ�งน�(                1.  การเล�ยนแบบ  (Imitation)  เป็�นกระบวินการสำ�าค�ญในการเร�ยนร �ภาษา  เพัราะเป็�นข�(นท��เดำ/กเล�ยนเสำ�ยงของค�า  และพั ดำตามีเสำ�ยงท��ไดำ�ย�น                2.  การเอาอย!าง  (Identification)  เดำ/กมี�การเล�ยนแบบการออกเสำ�ยงอย!างเดำ�ยวิเท!าน�(น  แต!จิะเล�ยนแบบท!าทาง  น�สำ�ยใจิคอจิากบ"คคลตามีเสำ�ยงท��ไดำ�ย�นดำ�วิย                3.  การเล�ยนแบบพัฤต�กรรมีตอบสำนองพัร�อมีก�บสำ��งเร�าหลายต�วิ  (Multiple  Response)  เป็�นพัฤต�กรรมีตอบสำนองสำ��งเร�าท��เดำ/กพัยายามีท�าตามี  โดำยลองใชี�อวิ�ยวิะการเป็ล!งเสำ�ยงต!าง ๆ  น�(น  ให�ท�างานร!วิมีก�น  ไดำ�แก!  สำ!วินสำมีองท��ร�บร �  มีองเห/น ไดำ�ย�น  สำ!วินท��สำะสำมีควิามีจิ�า  ควิบค"มีร�มีฝึQป็าก  สำ�หน�า  ท!าทาง  และสำายตา                4.  การเร�ยนร �โดำยสำ�มีพั�นธ์$ก�บสำภาวิะ  (Association  Learning)  เดำ/กเร�ยนร �ค�าและควิามีหมีายโดำยอาศึ�ยควิามีสำ�มีพั�นธ์$ระหวิ!างเสำ�ยงและสำ��งของหร&อพัฤต�กรรมี  เชี!น  เดำ/กเร�ยนร �ค�าวิ!า  ต"Wกตา  เมี&�อแมี!ย&�นต"Wกตาให�แล�วิบอกวิ!า  “ต"Wกตา”  เดำ/กเร�ยนร �ไดำ�จิากการเชี&�อมีโยงเสำ�ยงและสำ��งของเข�าดำ�วิยก�น               5.  การเร�ยนร �แบบสำอบถูามี  (Question -

Answering)  เมี&�อไดำ�เร�ยนร �ภาษาไป็บ�างแล�วิ  เดำ/กจิะเก�ดำควิามีค�ดำอย!างมี�เหต"ผลข2(น  ควิามีสำงสำ�ยและควิามีอยากร �  อยากเห/น  ท�าให�เดำ/กชีอบใชี�ค�าถูามี  การตอบสำนองควิามีอยากร �อยากเห/น  โดำยการตอบค�าถูามี  จิะชี!วิยให�พั�ฒนาการทางภาษาของเดำ/กดำ�ข2(น                6.  การลองผ�ดำลองถู ก  (Trial  and 

Error)  ชี!วิงน�(เป็�นชี!วิงลองป็ฏิ�บ�ต�  อาจิจิะถู กบ�าง ผ�ดำบ�าง  การ

Page 90: จิตวิทยาการเรียนรู้ 52

เร�าใจิและการชีมีเชียเมี&�อเดำ/กออกเสำ�ยงไดำ�ถู กต�อง  จิะท�าให�เดำ/กมี��นใจิ  และชี!วิยให�ภาษาพั�ฒนาไดำ�รวิดำเร/วิข2(น