265
แแแแแแแแแแแแแแแแแแแแ แแแแแแแแแแแแ แแแแแแแแแแแแแแแแแแแแ แแแแแแแแแแแแแแแ (แแแแแแแแแแแแ แแแแแ) แแแแแแแแแแแ แแแแแแแแแแแแแแแ 1. เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเ เเเเ เเเเ เเเ เเเ เเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเ เเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเ เเเ "เเเ"" เเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเ "เเเเเเเเเเ เ" เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเ เเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเ เเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเ เเเเเเเเ เเเเเเเ เเเเ เ เเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเ เเเเเ เเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเ เเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเ เเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเ เเเเ เเเเเเ เเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเ เเเเเเเเเเเเเ "เเเเเเเเเเเ" เเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเ

แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แนวทางปฏิบั�ติธรรมของ หลวงป��ติ�างๆ

แนวทางปฏิบั�ติธรรมของ พระราชว�ฒาจารย์ (หลวงป��ดู�ลย์ อติ�โล)

ว�ดูบั�รพาราม จ�งหว�ดูสุ�รนทร

1. เริ่��มต้�นอริ่�ยาบทท��สบาย ย�น เดิ�น น��ง นอน ไดิ�ต้ามสะดิวก ท�าความริ่� �ต้�วเต้�มท�� และ ริ่� �อย��ก�บท�� โดิยไม�ต้�องริ่� �อะไริ่ หริ่�อ ริ่� � "ต้�ว"" อย�างเดิ�ยว ริ่�กษาจิ�ต้เช่�นน�%ไว�เริ่��อยๆ ให� "ริ่� �อย��เฉย ๆ" ไม�ต้�องไปจิ�าแนกแยกแยะ อย�าบ�งค�บ อย�าพยายาม อย�าปล�อย ล�องลอยต้ามยถากริ่ริ่ม

เม��อริ่�กษาไดิ�ส�กคริ่� � จิ�ต้จิะค�ดิแส�ไปในอาริ่มณ์-ต้�างๆ โดิยไม�ม�ทางริ่� �ท�นก�อน เป.นต้ามธริ่ริ่มดิาส�าหริ่�บผู้��ฝึ2กใหม� ต้�อเม��อจิ�ต้แล�นไป ค�ดิไปในอาริ่มณ์-น�%นๆ จินอ��มแล�ว ก�จิะริ่� �ส3กต้�วขึ้3%นมาเอง เม��อริ่� �ส3กต้�วแล�วให� พ�จิาริ่ณ์าเปริ่�ยบเท�ยบสภาวะขึ้องต้นเอง ริ่ะหว�างท��ม�ความริ่� �อย��ก�บท�� และริ่ะหว�าง ท��จิ�ต้ค�ดิไปในอาริ่มณ์-ว�าม�ความแต้กต้�างก�นอย�างไริ่ เพ��อเป.นอ6บายสอนจิ�ต้ ให�จิดิจิ�า จิากน�%น ค�อย ๆ ริ่�กษาจิ�ต้ให�อย��ในสภาวะริ่� �อย��ก�บท��ต้�อไป คริ่�%นพล�%งเผู้ลอ ริ่�กษาไม�ดิ�พอ จิ�ต้ก�จิะแล�นไปเสวยอาริ่มณ์-ขึ้�างนอกอ�ก จินอ��มแล�ว ก�จิะกล�บริ่� �ต้�ว ริ่� �ต้�วแล�วก�พ�จิาริ่ณ์า และริ่�กษาจิ�ต้ต้�อไป ดิ�วยอ6บายอย�างน�% ไม�นานน�ก ก�จิะสามาริ่ถ ควบค6มจิ�ต้ไดิ� และบริ่ริ่ล6สมาธ�ในท��ส6ดิ และจิะเป.นผู้��ฉลาดิใน "พฤต้�แห�งจิ�ต้" โดิยไม�ต้�องไปปริ่3กษาหาริ่�อใคริ่

ข$อห$าม ในเวลาจิ�ต้ฟุ้6 9งเต้�มท�� อย�าท�า เพริ่าะไม�ม�ปริ่ะโยช่น- และย�งท�าให�บ� �นทอน พล�งความเพ�ยริ่ ไม�ม�ก�าล�งใจิในการิ่เจิริ่�ญจิ�ต้คริ่�%งต้�อ ๆ ไป ในกริ่ณ์�ท��ไม�สามาริ่ถท�าเช่�นน�% ให�ลองน3กค�าว�า "พ6ทโธ" หริ่�อค�าอะไริ่ ก�ไดิ�ท��ไม�เป.นเหต้6เย�ายวน หริ่�อเป.นเหต้6ขึ้�ดิเค�องใจิ น3กไปเริ่��อยๆ แล�วส�งเกต้ดิ�ว�า ค�าท��น3กน�%น

Page 2: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ช่�ดิท��ส6ดิท��ต้ริ่งไหน ท��ต้ริ่งน�%นแหละค�อฐานแห�งจิ�ต้ พ3งส�งเกต้ว�า

ฐานน�%ไม�อย��คงท��ต้ลอดิกาล บางว�นอย��ท��หน3�ง บางว�นอย��อ�กท��หน3�ง ฐานแห�งจิ�ต้ ท��ค�าน3งพ6ทโธปริ่ากฏช่�ดิท��ส6ดิน�% ย�อมไม�อย��ภายนอกกายแน�นอน ต้�องอย��ภายใน กายแน� แต้�เม��อพ�จิาริ่ณ์าดิ�ให�ดิ�แล�วจิะเห�นว�าฐานน�%จิะว�าอย��ท��สวนไหนขึ้องริ่�างกาย ก�ไม�ถ�ก ดิ�งน�%นจิะว�าอย��ภายนอกก�ไม�ใช่� จิะว�าอย��ภายในก�ไม�เช่�ง เม��อเป.นเช่�นน�% แสดิงว�าไดิ�ก�าหนดิถ�กฐานแห�งจิ�ต้แล�ว เม��อก�าหนดิถ�ก และพ6ทโธปริ่ากฏใน มโนน3กช่�ดิเจินดิ�ก�ให�ก�าหนดิน3กไปเริ่��อย อย�าให�ขึ้าดิสายไดิ� ถ�าขึ้าดิสายเม��อใดิ จิ�ต้ก�จิะแล�นส��อาริ่มณ์-ท�นท� เม��อเสวยอาริ่มณ์-อ��มแล�ว จิ3งจิะริ่� �ส3กต้�วเองก�ค�อยๆ น3กพ6ทโธต้�อไป ดิ�วยอ6บายว�ธ�ในท�านองเดิ�ยวก�บท��กล�าวไว�เบ�%องต้�น ในท��ส6ดิก�จิะ ค�อยๆควบค6มจิ�ต้ให�อย��ในอ�านาจิไดิ�เอง

ข$อควรจ&า ในการิ่ก�าหนดิจิ�ต้น�%น ต้�องม�เจิต้จิ�านงแน�วแน� ในอ�นท��จิะเจิริ่�ญจิ�ต้ ให�อย��ในสภาวะท��ต้�องการิ่ เจิต้จิ�านงน�% ค�อ ต้�ว "ศี�ล" การิ่บริ่�กริ่ริ่ม "พ6ทโธ"

เปล�าๆ โดิยไริ่�เจิต้จิ�านงไม�เก�ดิปริ่ะโยช่น-อะไริ่เลย กล�บเป.นเคริ่��องบ��นทอน ความเพ�ยริ่ท�าลายก�าล�งใจิในการิ่เจิริ่�ญจิ�ต้ในคริ่าวต้�อๆไป แต้�ถ�าเจิต้จิ�านงม��นคง การิ่เจิริ่�ญจิ�ต้จิะปริ่ากฏผู้ลท6กคริ่�%งไม�มากก�น�อยอย�างแน�นอน

ดิ�งน�%น ในการิ่น3ก พ6ทโธ การิ่เพ�งเล�งสอดิส�องถ3งความช่�ดิเจิน และความไม�ขึ้าดิสายขึ้อง พ6ทโธ จิะต้�องเป.นไปดิ�วยความไม�ลดิละ เจิต้จิ�านงท��ม�อย��อย�างไม�ลดิละน�% หลวงป�>เคย เปริ่�ยบไว�ว�า ม�ล�กษณ์าการิ่ปริ่ะหน3�งบ6ริ่6ษหน3�งจิดิจิ�องสายต้าอย��ท��คมดิาบท�� ขึ้�าส3กเง�%อขึ้3%นส6ดิแขึ้นพริ่�อมท��จิะฟุ้?นลงมา บ6ริ่6ษผู้��น� %นจิดิจิ�องคอยท�ว�า ถ�าคม ดิาบน�%นฟุ้าดิฟุ้?นลงมา ต้นจิะหลบหน�ปริ่ะการิ่ใดิจิ3งจิะพ�นอ�นต้ริ่าย เจิต้จิ�านง ต้�องแน�วแน�เห�นปานน�% จิ3งจิะย�งสมาธ�ให�บ�งเก�ดิไดิ� ไม�เช่�นน�%นอย�าท�าให�เส�ยเวลา และบ��นทอนความศีริ่�ทธา ต้นเองเลย เม��อจิ�ต้

Page 3: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ค�อยๆ หย��งลงส��ความสงบท�ละ น�อย ๆ อาการิ่ท��จิ�ต้แล�นไปส��อาริ่มณ์-ภายนอก ก�ค�อย ๆลดิความริ่6นแริ่งลง ถ3งไปก�ไปปริ่ะเดิ�@ยวปริ่ะดิAาวก�ริ่� �ส3กต้�วไดิ�เริ่�ว ถ3งต้อนน�%ค�าบริ่�กริ่ริ่มพ6ทโธ ก�จิะ ขึ้าดิไปเองเพริ่าะค�าบริ่�กริ่ริ่มขึ้าดิไปแล�ว ไม�ต้�องย�อนถอยมาบริ่�กริ่ริ่มอ�ก เพ�ยงริ่�กษาจิ�ต้ไว�ในฐานท��ก�าหนดิเดิ�มไปเริ่��อยๆ และส�งเกต้ดิ�ความริ่� �ส3กและ "พฤต้�แห�งจิ�ต้" ท��ฐานน�%น ๆ "บริ่�กริ่ริ่มเพ��อริ่วมจิ�ต้ให�เป.นหน3�ง ส�งเกต้ดิ�ว�า ใคริ่บริ่�กริ่ริ่มพ6ทโธ"

2. ดิ�จิ�ต้เม��ออาริ่มณ์-สงบแล�ว ให�สต้�จิดิจิ�ออย��ท��ฐานเดิ�มเช่�นน�%น เม��ออาริ่มณ์-อะไริ่เก�ดิขึ้3%น ก�ให�ละ อาริ่มณ์-น�%นท�%งไปมาดิ�ท��จิ�ต้ต้�อไปอ�ก ไม�ต้�องก�งวลใจิ พยายามปริ่ะค�บปริ่ะคอง ริ่�กษาให�จิ�ต้อย��ในฐานท��ต้� %งเสมอ ๆ สต้�คอยก�าหนดิควบค6มอย��อย�างเง�ยบ ๆ (ริ่� �อย��) ไม�ต้�องว�จิาริ่ณ์-กริ่�ยาจิ�ต้ใดิๆ ท��เก�ดิขึ้3%นเพ�ยงก�าหนดิริ่� �แล�วละไปเท�าน�%น เป.นไปเช่�นน�%เริ่��อยๆ ก�จิะค�อยๆ เขึ้�าใจิกริ่�ยาหริ่�อพฤต้�แห�จิ�ต้ไดิ�เอง (จิ�ต้ปริ่6ง ก�เลส หริ่�อ ก�เลสปริ่6งจิ�ต้) "ท�าความเขึ้�าใจิในอาริ่มณ์-ความน3กค�ดิ ส�งเกต้อาริ่มณ์-ท�%งสาม ค�อ ริ่าคะ โทสะ โมหะ "

3. อย�าส�งจิ�ต้ออกนอก ก�าหนดิริ่� �อย��ในอาริ่มณ์-เดิ�ยวเท�าน�%น อย�าให�ซั�ดิส�ายไปในอาริ่มณ์- ภายนอกเม��อจิ�ต้เผู้ลอค�ดิไปก�ให�ต้�%งสต้�ริ่ะล3กถ3งฐานก�าหนดิเดิ�ม ริ่�กษา ส�มปช่�ญญะให�สมบ�ริ่ณ์-อย��เสมอ (ริ่�ปน�ม�ต้ให�ยกไว�ส�วนนามน�ม�ต้ท�%งหลายอย�า ไดิ�ใส�ใจิก�บม�น) "ริ่ะว�ง จิ�ต้ไม�ให�ค�ดิเริ่��องภายนอก ส�งเกต้การิ่หว��นไหวขึ้องจิ�ต้ต้ามอาริ่มณ์-ท�� ริ่�บมาทางอายต้นะ 6 "

4. จิงท�าญาณ์ให�เห�นจิ�ต้ เหม�อนดิ��งต้าเห�นริ่�ป เม��อเริ่าส�งเกต้ก�ริ่�ยาจิ�ต้ไปเริ่��อย ๆ จินเขึ้�าถ3งป?จิจิ�ยขึ้องอาริ่มณ์- ความน3กค�ดิต้�างๆ ไดิ�แล�ว จิ�ต้ก�จิะค�อย ๆ ริ่� �เท�าท�นการิ่เก�ดิขึ้องอาริ่มณ์-ต้�างๆ อาริ่มณ์-ความน3กค�ดิต้�างๆ ก�จิะค�อยๆ ดิ�บไป เริ่��อยๆ จินจิ�ต้ว�างจิากอาริ่มณ์- แล�วจิ�ต้ก�จิะเป.นอ�สริ่ะ อย��ต้�างหากจิาก

Page 4: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เวทนาขึ้องริ่�ปกาย อย��ท��ฐานก�าหนดิเดิ�ม น��นเอง การิ่เห�นน�%เป.นการิ่เห�นดิ�วยป?ญญาจิ�กษ6 "ค�ดิเท�าไหริ่�ก�ไม�ริ่� � ต้�อเม��อหย6ดิค�ดิจิ3งริ่� � แต้�ต้�องอาศี�ยการิ่ค�ดิ"

5. แยกริ่�ปถอดิ ดิ�วยว�ช่ช่า มริ่ริ่คจิ�ต้ เม��อสามาริ่ถเขึ้�าใจิไดิ�ว�า จิ�ต้ ก�บ กาย อย��คนละส�วนไดิ�แล�ว ให�ดิ�ท�� จิ�ต้ต้�อไปว�าย�งม�อะไริ่หลงเหล�ออย��ท��ฐานท��ก�าหนดิ (จิ�ต้) อ�กหริ่�อไม� พยายาม ใช่�สต้�ส�งเกต้ดิ�ท��จิ�ต้ ท�าความสงบอย��ในจิ�ต้ไปเริ่��อยๆ จินสามาริ่ถเขึ้�าใจิพฤต้� ขึ้องจิ�ต้ไดิ�อย�างละเอ�ยดิละออต้ามขึ้�%นต้อนเขึ้�าใจิในความเป.นเหต้6เป.นผู้ลก�นว�า เก�ดิจิากความค�ดิน��นเอง และความค�ดิม�นออกไปจิากจิ�ต้น��นเอง ไปหาปริ่6ง หาแต้�ง หาก�อ หาเก�ดิ ไม�ม�ท��ส�%นส6ดิ ม�นเป.นมายาหลอกลวงให�คนหลง แล�วจิ�ต้ ก�จิะเพ�กถอนส��งท��ม�อย��ในจิ�ต้ไปเริ่��อยๆ จินหมดิ หมายถ3งเจิริ่�ญจิ�ต้จินสามาริ่ถ เพ�กริ่�ปปริ่มาณ์�ว�ญญาฯท��เล�กท��ส6ดิภายในจิ�ต้ไดิ� "ค�าว�า แยกถอดิริ่�ป น�%น หมายความถ3ง แยกริ่�ปว�ญญาณ์ น��นเอง "

6. เหต้6ต้�องละ ผู้ลต้�องละ เม��อเจิริ่�ญจิ�ต้จินปริ่าศีจิากความค�ดิปริ่6งแต้�งไดิ�แล�ว (ว�าง) ก�ไม� ต้�องอ�งอาศี�ยก�บกฎเกณ์-ฑ์-แห�งความเป.นเหต้6เป.นผู้ลใดิ ๆ ท�%งส�%น จิ�ต้ก�อย��เหน�อ ภาวะแห�งคลองความค�ดิน3กต้�างๆ อย��เป.นอ�สริ่ะ ปริ่าศีจิากส��งใดิๆ คริ่อบง�า อ�าพริ่างท�%งส�%น "สม6จิเฉทธริ่ริ่มท�%งปวง"

7. ใช่�หน�%--ก�หมดิ พ�นเหต้6เก�ดิ เม��อเพ�กริ่�ปปริ่มาณ์�ท��เล�กท��ส6ดิเส�ยไดิ� กริ่ริ่มช่��วท��ปริ่ะท�บ บริ่ริ่จิ6 บ�นท3ก ถ�ายภาพ ต้�ดิอย��ก�บริ่�ปปริ่มาณ์�น�%น ก�หมดิโอกาศีท��จิะให�ผู้ลต้�อไปในเบ�%องหน�า การิ่เพ��มหน�%ก�เป.นอ�นสะดิ6ดิหย6ดิลง เหต้6ป?จิจิ�ยภายนอกภายในท��มากริ่ะทบ ก�เป.น ส�กแต้�ว�ามากริ่ะทบ ไม�ม�ผู้ลส�บเน��องต้�อไป หน�%กริ่ริ่มช่��วท��ไดิ�ท�าไว�ต้� %งแต้�ช่าต้�แริ่ก ก�เป.นอ�นไดิ�ริ่�บการิ่ช่ดิใช่�หมดิส�%น หมดิเริ่��องหมดิริ่าวหมดิพ�นธะผู้�กพ�นท��จิะต้�อง เก�ดิมาใช่�หน�%กริ่ริ่มก�นอ�ก เพริ่าะ

Page 5: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

กริ่ริ่มช่��วอ�นเป.นเหต้6ให�ต้�องเก�ดิอ�ก ไม�อาจิให�ผู้ล ต้�อไปไดิ� เริ่�ยกว�า "พ�นเหต้6เก�ดิ"

8. ผู้��ท��ต้ริ่�สริ่� �แล�ว เขึ้าไม�พ�ดิหริ่อกว�า เขึ้าริ่� �อะไริ่ เม��อธริ่ริ่มท�%งหลายไดิ�ถ�กถ�ายทอดิไปแล�ว ส��งท��เริ่�ยกว�าธริ่ริ่ม จิะเป.น ธริ่ริ่มไปไดิ�อย�างไริ่ ส��งท��ว�าไม�ม�ธริ่ริ่มน��นแหละม�นเป.นธริ่ริ่มขึ้องม�นในต้�ว (ผู้��ริ่� �น�ะจิริ่�ง แต้�ส��งท��ริ่� �ท�%งหลายน�%นไม�จิริ่�ง)

โอวาท พระอ�บัาล'ค�ณู�ปมาจารย์ (สุรจ�นโท จ�นทร ) ว�ดูบัรมนวาสุ แขวงรองเม*อง กร�งเทพมหานคร

ในพวกเริ่าช่าวสยามน�% ควริ่เห�นไดิ�ว�าเป.นคนม�บ6ญมาก เก�ดิมาไดิ�พบ พ6ทธศีาสนาท�เดิ�ยว ดิ�วยบริ่6พบ6ริ่6ษพาถ�อมานานกว�า 2,000 ปFแล�ว อย�าพาก�น ม�ความปริ่ะมาท พ3งต้�%งใจิปฏ�บ�ต้�ให�เห�นผู้ลจินริ่� �ส3กต้�วว�า เริ่าม�ท��พ3�งอ�นใดิแล�ว จิ3งจิะเป.นคนท��ไม�เส�ยท�ท��ไดิ�พบพริ่ะพ6ทธศีาสนา

อะไริ่เป.นป?จิจิ�ยขึ้องอว�ช่ช่า เริ่าน��นแหละเป.นป?จิจิ�ยขึ้องอว�ช่ช่า อะไริ่เป.นป?จิจิ�ยขึ้องเริ่า อว�ช่ช่าน��นแหละเป.นป?จิจิ�ยขึ้องเริ่า ถ�าม�อว�ช่ช่าก�ม�เริ่า ถ�าม�เริ่าก�ม�อว�ช่ช่า ต้�าริ่าแบบแผู้นม�ใช่�ยา ยาม�ใช่�ต้�าริ่าแบบแผู้น ความไขึ้�ไม�ไดิ�หาย ดิ�วยยาอย�างเดิ�ยว ต้�องอาศี�ยก�นยาน�%นดิ�วยไขึ้�จิ3งหาย

พระโอวาทธรรม สุมเดู,จพระญาณูสุ�งวร สุมเดู,จพระสุ�งฆราช ว�ดูบัวรนเวศวหารราชวรวหาร กร�งเทพมหานคร

Page 6: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การเจรญภาวนาน�1น เป2นการสุร$างบั�ญบัารม'ท'3สุ�งท'3สุ�ดูและย��งใหญ�ท��ส6ดิในพริ่ะพ6ทธศีาสนา จิ�ดิว�าเป.นแก�นแท�และส�งกว�าฝึ>ายศี�ลมากน�ก

การเจรญภาวนาน�1น ม' ๒ อย์�าง ค*อ(๑) สุมถภาวนา (การท&าสุมาธ)(๒) วป7สุสุนาภาวนา (การเจรญป7ญญา)

พระพ�ทธองค ไดู$ติร�สุไว$ว�า "ผู้�$ใดูแม$จะท&าสุมาธจนจติเป2นฌานไดู$นานถ<ง ๑๐๐ ป> และไม�เสุ*3อมก,ย์�งไดู$บั�ญน$อย์กว�าผู้�$ท'3มองเห,นความเป2นจรงท'3ว�าสุรรพสุ3งท�1งหลาย์อ�นเน*3องมาจากการปร�งแติ�ง ล$วนแล$วแติ�เป2นอนจจ�ง ท�กข�ง อน�ติติาแม$จะเห,นเพ'ย์งช�3วขณูะจติเดู'ย์วก,ติาม"

ดิ�งน�% จิะเห�นไดิ�ว�า ว�ป?สสนาภาวนา (การิ่เจิริ่�ญป?ญญา) น�%น เป.นส6ดิยอดิขึ้องการิ่สริ่�างบ6ญบาริ่ม�โดิยแท�จิริ่�ง และการิ่กริ่ะท�าก�ไม�เหน��อยยากล�าบาก ไม�ต้�องแบกหาม ไม�ต้�องลงท6นหริ่�อเส�ยทริ่�พย-แต้�อย�างใดิ แต้�ก�ไดิ�ก�าไริ่มากท��ส6ดิ

Page 7: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เม��อเปริ่�ยบการิ่ให�ทานเหม�อนก�บกริ่วดิ และทริ่าย ก�เปริ่�ยบว�ป?สสนาไดิ�ก�บเพช่ริ่น�%าเอก ซั3�งทานย�อมไม�ม�ทางท��จิะเท�ยบศี�ล ศี�ลก�ไม�ม�ทางท��จิะเท�ยบก�บสมาธ� และสมาธ�ก�ไม�ม�ทางท��จิะเท�ยบก�บว�ป?สสนา

แต้�ต้ริ่าบใดิท��เริ่าท�านท�%งหลายย�งไม�ถ3งฝึ?� งพริ่ะน�พพาน ก�ต้�องเก�บเล�กผู้สมน�อย โดิยท�าท6ก ๆ ทางเพ��อความไม�ปริ่ะมาท โดิยท�าท�%งทาน ศี�ล และภาวนา ส6ดิแต้�โอกาสจิะอ�านวยให� จิะถ�อว�าการิ่เจิริ่�ญว�ป?สสนาภาวนาน�%นลงท6นน�อยท��ส6ดิ แต้�ไดิ�ก�าไริ่มากท��ส6ดิ ก�เลยท�าแต้�ว�ป?สสนาอย�างเดิ�ยว โดิยไม�ยอมลงท6นท�าบ6ญให�ทานใดิ ๆ ไว�เลย

เม��อเก�ดิช่าต้�หน�า เพริ่าะเหต้6ท��ย�งไม�ถ3งฝึ?� งพริ่ะน�พพาน ก�เลยม�แต้�ป?ญญาอย�างเดิ�ยวไม�ม�จิะก�นจิะใช่� ก�เห�นจิะเจิริ่�ญว�ป?สสนาให�ถ3งฝึ?� งพริ่ะน�พพานไปไม�ไดิ�เหม�อนก�น

อน<3ง พระพ�ทธองค ไดู$ติร�สุเอาไว$ว�า "ผู้�$ใดูม'ป7ญญาพจารณูาจนจติเห,นความจรงว�า ร�างกาย์น'1เป2นอนจจ�ง ท�กข�ง อน�ติติาไม�ใช�ติ�ว ไม�ใช�ติน คน สุ�ติว แม$จะนานเพ'ย์งช�3วช$างย์กห�ข<1นกระดูกก,ย์�งดู'เสุ'ย์กว�าผู้�$ท'3ม'อาย์�ย์*นนานถ<ง ๑๐๐ ป>แติ�ไม�ม'ป7ญญาเห,นความเป2นจรงดู�งกล�าว"

กล�าวค�อ แม�ว�าอาย6ขึ้องผู้��น� %นจิะย�นยาวมานานเพ�ยงใดิ ก�ย�อมโมฆะเส�ยเปล�าไปช่าต้�หน3�ง จิ�ดิว�าเป.น "โมฆบ6ริ่6ษ" ค�อ บ6ริ่6ษท��ส�ญเปล�า

โอวาท หลวงป��เสุาร ก�นติสุ'โล ว�ดูเล'ย์บั อ&าเภอเม*อง จ�งหว�ดูอ�บัลราชธาน'

Page 8: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธริ่ริ่มะก�ม�อย��ในกาย เพริ่าะกายม�ความเก�ดิ แก� เจิ�บ ต้าย พริ่ะพ6ทธเจิ�า และพริ่ะสาวกเจิ�าท�%งหลาย ท�านไดิ�เส�ยสละเช่�น ความส6ขึ้อ�นเป.นไปดิ�วย ริ่าช่สมบ�ต้�น� %น พริ่ะองค-ท�านผู้��ม�คนยกย�องสริ่ริ่เสริ่�ญ คอยปฏ�บ�ต้�ว�ฏฐากแล�ว ไดิ�เส�ยสละมานอนก�บดิ�นก�บหญ�า ใต้�โคนต้�นไม�ถ3งก�บอดิอาหาริ่เป.นต้�น

การิ่เส�ยสละเหล�าน�%เพ��อปริ่ะโยช่น-อะไริ่ ก�เพ��อให�ไดิ�ถ3งซั3�งว�โมกขึ้ธริ่ริ่ม ค�อ ธริ่ริ่มะ เป.นเคริ่��องพ�นจิากการิ่เก�ดิ แก� เจิ�บ ต้าย และเม��อพริ่ะพ6ทธองค- ต้ริ่�สริ่� �ก�ทริ่งน��งสมาธ�ใต้�ริ่�มไม� อ�นเป.นสถานท��สงบสง�ดิ และไดิ�ทริ่งพ�จิาริ่ณ์า ซั3�งความจิริ่�ง ค�อ อริ่�ยส�จิ 4 น�% เป.นม�ลเหต้6อ�นเป.นเบ�%องต้�นขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า

ว�ป?สสนาน�%ม�ผู้ลอาน�สงส-ใหญ�ย��งกว�าทาน ศี�ล พริ่หมว�หาริ่ภาวนา ย�อมท�าให�ผู้��เจิริ่�ญน�%นม�สต้�ไม�หลง เม��อท�ากาลก�ริ่�ยาม�ส6คต้�ภพ ค�อ มน6ษย-และโลกสวริ่ริ่ค-เป.นไปในเบ�%องหน�า หากย�งไม�บริ่ริ่ล6ผู้ลท�าให�แจิ�งซั3�งพริ่ะน�พพาน ถ�าอ6ปน�ส�ยมริ่ริ่คผู้ลม� ก�ย�อมท�าให�ผู้��น� %นบริ่ริ่ล6มริ่ริ่คผู้ล ท�าให�แจิ�งซั3�งพริ่ะน�พพานไดิ�ในช่าต้�น�%น� �นเท�ยว

อน3�ง ยากน�กท��จิะไดิ�เก�ดิเป.นมน6ษย- เพริ่าะต้�องต้�%งอย��ในธริ่ริ่มขึ้องมน6ษย-ค�อ ศี�ล ๕ และก6ศีลกริ่ริ่มบท ๑๐ จิ3งจิะไดิ�เก�ดิมาเป.นมน6ษย- ช่�ว�ต้ท��เป.นมาน�%ก�ไดิ�ดิ�วยยากย��งน�ก เพริ่าะอ�นต้ริ่ายช่�ว�ต้ท�%งภายในภายนอกม�มากต้�างๆ การิ่ท��ไดิ�ฟุ้?งธริ่ริ่มขึ้องส�ต้ต้บ6ริ่6ษ ค�อ พริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าน�%ก�ไดิ�ดิ�วยยากย��งน�ก เพริ่าะกาลท��เปล�าว�างอย�� ไม�ม�พริ่ะพ6ทธเจิ�าเก�ดิขึ้3%นในโลกย�ดิยาวนานน�ก บางคาบบางสม�ยจิ3งจิะม�พริ่ะพ6ทธเจิ�าเก�ดิขึ้3%นในโลกส�กคริ่�%งคริ่าวหน3�ง เหต้6น�%นเริ่าท�%งหลายพ3งอย��ดิ�วยความไม�ปริ่ะมาทเถ�ดิ อย�าให�เส�ยท�ท��ไดิ�เก�ดิมาเป.นมน6ษย-พบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%เลย

Page 9: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โอวาท หลวงป��ม�3น ภ�รท�ติติเถระ ว�ดูป�าสุ�ทธาวาสุ อ&าเภอเม*อง จ�งหว�ดูสุกลนคร

สุ3งท'3ล�วงไปแล$วไม�ควรไปท&าความผู้�กพ�น เพราะเป2นสุ3งของท'3 ล�วงไปแล$วอย์�างแท$จรง แม$จะท&าความผู้�กพ�น และม�3นใจในสุ3งน�1น กล�บัมา เป2นป7จจ�บั�นก,เป2นไปมไดู$ ผู้�$ท&าความสุ&าค�ญม�3นหมาย์น�1นเป2นท�กข แติ�ผู้�$เดู'ย์ว โดูย์ความไม�สุมหว�งติลอดูไป อนาคติท'3ย์�งไม�มาถ<งก,เป2นสุ3งไม�ควรย์<ดูเหน'3ย์ว เก'3ย์วข$องเช�นก�น อดู'ติควรปล�อย์ไว$ติามอดู'ติ อนาคติก,ควรปล�อย์ไว$ติามกาล ของม�น ป7จจ�บั�นเท�าน�1นท'3จะสุ&าเร,จเป2นประโย์ชน ไดู$ เพราะอย์��ในฐานะท'3ควร ท&าไดู$ไม�สุ�ดูวสุ�ย์

ปรย์�ติ ปฏิบั�ติ ปฏิเวธ จะแย์กก�นไม�ไดู$ หน�ง เน*1อ เอ,น กระดู�ก ติ$ององอาศ�ย์ก�นอย์��ฉั�นใดูก,ดู' ปรย์�ติ ปฏิบั�ติ ปฏิเวธ ก,อาศ�ย์ก�นอย์��อย์�างน�1น สุ�ทธรรมสุามอย์�างน'1 จะแย์กก�นไม�ไดู$เลย์

โอวาท หลวงป��สุม พ�ทธาจาโร ว�ดูถ&1าผู้าปล�อง อ&าเภอเช'ย์งดูาว จ�งหว�ดูเช'ย์งใหม�

Page 10: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านจิ3งให�ปล�อยวางอย�าไปย3ดิถ�อ ต้�วก�ขึ้องก� ต้�วเริ่าขึ้องเริ่า ม�นเป.นเพ�ยงสมม6ต้� ให�เป.นต้�วเริ่าขึ้องเริ่าเท�าน�%นแหละ ธาต้6แท� ม�นไม�ไดิ�เป.นขึ้องใคริ่ เม��อม�เหต้6 ป?จิจิ�ยเก�ดิขึ้3%น ม�นก�เก�ดิขึ้3%นอย�างน�% เม��อหมดิเหต้6 ป?จิจิ�ยม�นไปไหน ก�ละลายลงไปส��พ�%นแผู้�นดิ�น ธาต้6ดิ�นก�ไปส��ธาต้6ดิ�น

ธาต้6น�%าก�ไหล ไปส��ธาต้6น�%า ไหลไปในอากาศี ธาต้6ลมก�ไปก�บลม ธาต้6ไฟุ้ความริ่�อนความอบอ6�น ม�นก�ไปต้ามธาต้6ไฟุ้ ธาต้6เหล�าน�%เม��อเขึ้าไหลเขึ้�าไปอย��ในสภาพขึ้องเขึ้า เขึ้าก�ไม�ม� ความท6กขึ้-ความเดิ�อดิริ่�อนอย�างไริ่ เพริ่าะธาต้6ดิ�น น�%า ไฟุ้ ลม เป.นธริ่ริ่มช่าต้� ปริ่ะจิ�าโลกปริ่ะจิ�าว�ฎฎสงสาริ่อ�นน�%มาน�บไม�ถ�วนแล�ว มาถ3งพวกเริ่าภาวนาจิะต้�อง ให�ริ่� �เขึ้�าใจิ จิ�ต้มาย3ดิถ�อความท6กขึ้-ความเวทนาน�%เป.นความหลง

โอวาท หลวงป��ขาว อนาลโย์ ว�ดูถ&1ากลองเพล อ&าเภอหนองบั�วล&าภ� จ�งหว�ดูอ�ดูรธาน'

การิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มน�%นไม�ม�โทษม�แต้�ค6ณ์ ค�อจิ�ต้ไม�ขึ้6�นม�ว จิ�ต้ผู้�องใส จิะย�น เดิ�น น��ง นอน ก�ม�ความส6ขึ้ไม�ม�ความท6กขึ้- จิะเขึ้�าส��ส�งคมใดิๆ ก�องอาจิ กล�าหาญ

Page 11: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การิ่ท�าความเพ�ยริ่ เม��อสมาธ�เก�ดิม�ขึ้3%นแล�วจิะไม�ม�ความหว��นไหว ไม�ความเก�ยจิคริ่�านต้�อการิ่งาน ท�%งทางโลกท�%งทางธริ่ริ่ม จิากน�%นก�เป.นป?ญญา ท��จิะมาเป.นก�าล�ง เม��อป?ญญาเก�ดิขึ้3%นแล�วริ่� �จิ�กใช่�ให�เป.นปริ่ะโยช่น- จิะเริ่�ยนทางโลก ก�ส�าเริ่�จิ จิะท�าการิ่ธริ่ริ่มก�ส�าเริ่�จิ พริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านจิ3งส��งสอนอบริ่มให�เก�ดิให�ม� ขึ้3%นมาเบ�%องต้�นต้�%งแต้�ศี�ล ศี�ลเป.นท��ต้� %งขึ้องสมาธ� สมาธ�เป.นท��ต้� %งขึ้องป?ญญา ไม�ว�าศี�ล สมาธ� ป?ญญา เป.นทางมาแห�งว�ม6ต้ต้� ค�อ ความหล6ดิพ�นดิ�วยก�น

จิ�ต้ไม�ริ่� �เท�าต้ามความเป.นจิริ่�งขึ้องส�งขึ้าริ่ม�นจิะไดิ�ความส6ขึ้มาจิากไหนพริ่ะพ6ทธเจิ�าสอนไว�คนต้าบอดิยากท��จิะบ�าบ�ดิโริ่คต้าบอดิให�ม�นต้าแจิ�งก�ม�อย��ค�อป?ญจิกริ่ริ่มฐานกริ่ริ่มฐาน๕พริ่ะพ6ทธเจิ�าให�น�อมเขึ้�ามาค�นคว�ากริ่ริ่มฐาน๕น�%เกศีาผู้ม, โลมาขึ้น, นขึ้าเล�บ, ท�นต้าฟุ้?น, ต้โจิหน�ง, ต้ะจิะปริ่�ย�นโต้ม�หน�งห6�มอย��เป.นท��ส6ดิริ่อบ, ป�โริ่นาน�ปปการิ่�สสะอส6จิ�โนเต้�มไปดิ�วยขึ้องไม�สะอาดิม�ปริ่ะการิ่ต้�างๆน�%แหละ

ล�มต้าขึ้3%นมาให�ม�นเห�นแล�วต้�%งใจิท�าอย��อย�างน�%นไม�ใช่�ท�าว�นเดิ�ยวเดิ�อนหน3�งหริ่�อปFหน3�งท�าเอาต้ายเอาช่�ว�ต้เป.นแดิน

เริ่��องท�าความเพ�ยริ่ถ�าดิ�แล�วก�ไม�เหล�อว�ส�ยความจิะพ�นท6กขึ้-ม�นม�น�อยม�อย��ในอ�ต้ภาพน�%แหละไม�ไดิ�อย��ท��อ��นจิ�ต้ว�างเท�าน�%นแหละว�างโม�ดิท6กส��งท6กอย�างม�นไม�ไดิ�เก��ยวขึ้�องไม�ใช่�ขึ้องต้�วขึ้องต้นม�นไม�ย3ดิม�นก�พ�นท6กขึ้-ก�ม�ส6ขึ้

จิ�ต้อบริ่มดิ�แล�วม�นก�บริ่�ส6ทธ�Kผู้6ดิผู้�องเป.นจิ�ต้เล��อมปริ่ะภ�สสริ่จิ3งเห�นช่�ดิว�าดิ�แล�วจิ�ต้ต้�งท�นต้�งส6ขึ้าวห�งจิ�ต้ฝึ2กดิ�แล�วน�%นน�าเอาความส6ขึ้มาให�ไม�ม�ท��ส�%นส6ดิ

การิ่เจิ�บปวดิเม��อน��งสมาธ�พริ่ะพ6ทธเจิ�าว�าให�ส��ม�นม�นจิ3งจิะเป.นท6กขึ้เวทนาน��น

Page 12: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สมาธ�ม�นเจิ�บให�ดิ�ม�นม�นเก�ดิมาจิากไหนเวทนาม�นก�เวทนาต้�างหากไม�ม�ต้�วเริ่าการิ่พ�จิาริ่ณ์าให�ริ่� �เท�าน�%นแหละ

ขึ้องไม�ม�ต้นม�ต้�วม�นเก�ดิจิากริ่�างกายน�%อย�างหน3�งแล�วม�นก�ริ่� �ส3กถ3งจิ�ต้ริ่� �ถ3งก�นจิ�ต้ก�ไปย3ดิย3ดิก�เจิ�บหน�กเขึ้�าไม�ส��ม�นต้�องส��ม�นม�นจิ3งจิะเห�น

สต้�เป.นแก�นขึ้องธริ่ริ่มแก�นขึ้องธริ่ริ่มแท�อย��ท��สต้�ให�พาก�นห�ดิท�าให�ดิ�คริ่�%นม�สต้�แก�กล�าดิ�แล�วท�าก�ไม�พลาดิค�ดิก�ไม�พลาดิก6ศีลธริ่ริ่มท�%งหลายจิะเก�ดิขึ้3%นเม��อบ6คคลอย��ก�บสต้�แล�วสต้�เป.นใหญ�สต้�ก�าล�งดิ�แล�วจิ�ต้ม�นจิ3งริ่วมเพริ่าะสต้�ค6�มคริ่องจิ�ต้

พริ่ะพ6ทธเจิ�าว�าก�าหนดิให�ริ่� �ท6กขึ้-ท6กขึ้-มาจิากไหนท6กขึ้-มาจิากเหต้6ค�อความอยากเป.นอยากม�ความอยากม�นเก�ดิมาแต้�เหต้6เหต้6ม�นเก�ดิมาจิากไหนเหต้6มาจิากความไม�ริ่� �ไม�ริ่� �เท�า(ท�น)กายจินกริ่ะท��งความค�ดิท�%งหลายเขึ้�ามาม�นก�ไม�ริ่� �ท�%งน�%นค�อม�นโง�เริ่�ยกว�าอว�ช่ช่าเป.นเหต้6ให�ส�ต้ว-ผู้��ไม�ริ่� �เท�าเก�ดิความย�นดิ�ย�นริ่�ายเก�ดิความพอใจิไม�พอใจิเก�ดิความอยากเป.นอยากม�เป.นเหต้6ให�วนเว�ยนเริ่�ยกว�าส�งสาริ่จิ�กริ่ว�ฏฏกาเว�ยนอย��อย�างน�%นเป.นเหต้6ให�เริ่าเว�ยนเก�ดิเว�ยนต้ายอย��ในภพน�อยภพใหญ�

นริ่กม�นก�อย��น��พริ่ะน�พพานก�อย��น��อย�าไปค�นท��อ��นอย�าไปพ�จิาริ่ณ์าท��อ��นให�ค�นท��สกนธ-กายขึ้องต้น

โอวาท หลวงป��ชอบั ฐานสุโม ว�ดูป�าสุ�มมาน�สุรณู อ&าเภอว�งสุะพ�ง จ�งหว�ดูเลย์

Page 13: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ให�พ�จิาริ่ณ์าความต้าย น��งก�ต้าย นอนก�ต้าย ย�นก�ต้าย เดิ�นก�ต้าย

โอวาท หลวงป��หล�ย์ จ�นทสุโร ว�ดูถ$าผู้าบั1ง อ&าเภอว�งสุะพ�ง จ�งหว�ดูเลย์

น�%แหละ

โอวาท หลวงป��ผู้าง จติติค�ติโติ ว�ดูอ�ดูมคงคาค'ร'เขติ อ&าเภอม�ญจาค'ร' จ�งหว�ดูขอนแก�น

เป.นคริ่�สอนคนอ��นก�ดิ�อย�� หากสอนต้�วเองดิ�วยก�จิะดิ�มากขึ้3%น เริ่าต้ริ่วจิคะแนนให�คนอ��น ขึ้�อน�%ถ�ก ขึ้�อน�%นผู้�ดิ เริ่าเคยต้ริ่วจิดิ�ต้�วเองบ�างหริ่�อเปล�า ว�นเวลาผู้�านไปต้�%งแต้�อดิ�ต้ถ3งป?จิจิ6บ�น คะแนนฝึ>ายดิ�ก�บคะแนนฝึ>ายช่��วน�%น ขึ้�าง

Page 14: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไหนม�นมากน�อยกว�าก�น ก�บไปต้ริ่วจิต้�วเองเดิ�อศี�ลม�มากหลายขึ้�อ ไม�ต้�องริ่�กษาหมดิท6กขึ้�อดิอก ริ่�กษาแต้�ใจิขึ้องเจิ�าให�ดิ�อย�างเดิ�ยวให�ดิ� กาย วาจิา ก�จิะดิ�ไปดิ�วยก�นน��นแหละ

โอวาท หลวงป��ดู�ลย์ อติ�โล ว�ดูบั�รพาราม อ&าเภอเม*อง จ�งหว�ดูสุ�รนทร

คนเริ่าท6กว�นน�% เป.นท6กขึ้-เพริ่าะความค�ดิถ�าม�เวลาส�าหริ่�บหายใจิ ก�ต้�องม�เวลาส�าหริ่�บภาวนาเริ่��องขึ้องพริ่ะว�น�ยน�%น ให�ศี3กษาอ�านต้�าริ่�บต้�าริ่าให�เขึ้�าใจิให�ถ�กต้�องท6กขึ้�อม�ล เพ��อปฏ�บ�ต้�ไม�ให�ผู้�ดิ ส�วนธริ่ริ่มะน�%น ถ�าอ�านมากก�จิม�ว�ต้กว�จิาริ่ณ์-มาก จิ3งไม�ต้�องอ�านก�ไดิ� ขึ้อให�ต้�%งใจิปฏ�บ�ต้�เอาเพ�ยงอย�างเดิ�ยวก�พอ

ภ�กษ6เริ่า ถ�าปล�กความย�นดิ�ในเพศีภาวะขึ้องต้นไดิ�แล�ว ก�จิะม�แต้�ความส6ขึ้ เย�อกเย�น ถ�าต้�วเองอย��ในเพศีภ�กษ6 แต้�กล�บไปย�นดิ�ในเพศีอ��น ความท6กขึ้-ก�จิะท�บถมอย��ริ่ ��าไป หย6ดิกริ่ะหาย หย6ดิแสวงหาไดิ� น��นค�อ ภ�กษ6 ภาวะโดิยแท� ย��งจินย��งม�ความส6ขึ้

ผู้�ท��ไหนเคยหลอกพริ่ะ ม�แต้�พริ่ะน��นแหละหลอกผู้� และต้�%งกริ่ะบวนการิ่หลอกผู้�เป.นการิ่ใหญ�เส�ยดิ�วย ค�ดิดิ�ให�ดิ�นะ ว�ต้ถ6ส��งขึ้องท��ช่าวบ�านเขึ้าเอามาบริ่�จิาคท�าบ6ญน�%น แทบท�%งหมดิล�วนท�าเพ��ออ6ท�ศีส�งไปให�ผู้�ท�%งน�%น ผู้�พ�อแม�ป�>ย�าต้า

Page 15: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ยายพ��น�องเขึ้า แล�วพริ่ะเริ่าเล�า ปริ่ะพฤต้�ต้นเหมาะสมแล�วหริ่�อ ม�ค6ณ์ธริ่ริ่มอะไริ่บ�างท��จิะส�งผู้ลให�ถ3งผู้�ไดิ� ..ริ่ะว�ง อย�ามาเป.นพริ่ะหลอกผู้�

การิ่ฟุ้?งแต้�ละคริ่�%งน�%น ควริ่ให�ไดิ�อริ่ริ่ถริ่สขึ้อง ปริ่�ย�ต้� ปฏ�บ�ต้� ปฏ�เวธ จิ3งจิะเป.นสาริ่ะแก�นสาริ่

การิ่เริ่��มต้�นปฏ�บ�ต้�ว�ป?สสนาภาวนาน�%น จิะเริ่��มต้�นโดิยว�ธ�ไหนก�ไดิ� เพริ่าะผู้ลม�นเป.นอ�นเดิ�ยวก�นอย��แล�ว ท��ท�านสอนแนวปฏ�บ�ต้�ไว�หลายแนวน�%น เพริ่าะจิริ่�ต้ขึ้องคนไม�เหม�อนก�น จิ3งต้�องม�ว�ต้ถ6 ส� แสง และค�าบริ่�กริ่ริ่มเช่�น พ6ทโธ อริ่ห�ง เป.นต้�น เพ��อหาจิ6ดิใดิจิ6ดิหน3�งใหจิ�ต้ริ่วมอย��ก�อน สงบแล�วค�าบริ่�กริ่ริ่มน�%นก�หล6ดิหายไปเอง แล�วก�ถ3งริ่อยเดิ�ยวก�น ริ่สเดิ�ยวก�น ม�ว�ม6ต้�เป.นแก�น ม�ป?ญญาเป.นย��ง

การิ่ไปหลายส�าน�กหลายอาจิาริ่ย- การิ่ปฏ�บ�ต้�จิะไม�ไดิ�ผู้ล เพริ่าะการิ่เดิ�นหลายส�าน�กน�% คล�ายก�บการิ่เริ่��มต้�นใหม�เริ่��อย เริ่าก�ๆม�ไดิ�หล�กธริ่ริ่มท��แน�นอน บางท�ก�เก�ดิความล�งเล งวยงง จิ�ต้ก�ไม�ม� �นคง การิ่ปฏ�บ�ต้�ก�เส��อม ไม�เจิริ่�ญค�บหน�าต้�อไป

หล�กธริ่ริ่มท��แท�จิริ่�งน�%น ค�อ จิ�ต้ ให�ก�าหนดิดิ�จิ�ต้ให�เขึ้�าใจิจิ�ต้ต้�วเองให�ล3กซั3%ง เม��อเขึ้�าใจิจิ�ต้ต้�วเองล3กซั3%งแล�วน��นแหละไดิ�แล�วซั3�งหล�กธริ่ริ่ม

ถ3งจิ�ต้ไม�สงบก�ไม�ควริ่ให�ม�นออกไปไกล ใช่�สต้�ริ่ะล3กไปแต้�ในกายน�% ดิ�ให�เห�น อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า อส6ภส�ญญา หาสาริ่ะแก�นสาริ่ไม�ไดิ� เม��อจิ�ต้มองเห�นช่�ดิแล�ว จิ�ต้ก�เก�ดิความสลดิส�งเวช่ เก�ดิ น�พพ�ทา ความหน�าย คลายก�าหน�ดิ ย�อมต้�ดิอ6ปาทานขึ้�นธ-ไดิ�เช่�นเดิ�ยวก�น

Page 16: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การิ่ศี3กษาธริ่ริ่มดิ�วยการิ่อ�านการิ่ฟุ้?ง ส��งท��ไดิ�ก�ค�อส�ญญา (ความจิ�าไดิ�) การิ่ศี3กษาธริ่ริ่มดิ�วยการิ่ลงม�อปฏ�บ�ต้� ส��งท��เป.นผู้ลขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�ค�อ ภ�ม�ธริ่ริ่ม

ส��งอ�นปริ่ะเสริ่�ฐท��ม�อย��เฉพาะหน�า แล�วไม�สนใจิกล�บไปหว�งไกลถ3งส��งท��เป.นแต้�เพ�ยงการิ่กล�าวถ3ง เป.นล�กษณ์ะขึ้องคนไม�เอาไหนเลย ก�ในเม��อมริ่ริ่คผู้ลน�พพานในศีาสนา (ขึ้องพริ่ะ) สมณ์โคดิมในป?จิจิ6บ�นน�%ย�งม�อย��อย�างสมบ�ริ่ณ์- กล�บเหลวไหล ไม�สนใจิ เม��อถ3งศีาสนาพริ่ะศีริ่�อาริ่�ย-ก�ย��งเหลวไหลมากกว�าน�%อ�ก

การิ่ปฏ�บ�ต้�ให�ม6�งปฏ�บ�ต้�เพ��อส�าริ่วม เพ��อความละ เพ��อความคลายก�าหน�ดิย�นดิ� เพ��อความดิ�บท6กขึ้- ไม�ใช่�เพ��อเห�นสวริ่ริ่ค-ว�มาน หริ่�อแม�พริ่ะน�พพาน ก�ไม�ต้�องต้�%งเปาหมายเพ��อจิะเห�นท�%งน�%น ให�ปฏ�บ�ต้�ไปเริ่��อยๆ ไม�ต้�องอยากเห�นอะไริ่ เพริ่าะน�พพานม�นเป.นขึ้องว�าง ไม�ม�ต้�วต้น หาท��ต้� %งไม�ม� หาท��เปริ่�ยบไม�ไดิ� ปฏ�บ�ต้�ไปจิ3งจิะริ่� �เอง

ผู้��ปฏ�บ�ต้�ท��แท�จิริ่�งน�%น ไม�จิ�าเป.นต้�องค�าน3งถ3งช่าต้�หน�าช่าต้�หล�ง หริ่�อนริ่กสวริ่ริ่ค-อะไริ่ก�ไดิ� ให�ต้�%งใจิปฏ�บ�ต้�ให�ต้ริ่งศี�ล สมาธ� ป?ญญา อย�างแน�วแน�ก�พอ ถ�าสวริ่ริ่ค-ม�จิริ่�งถ3ง ๑๖ ช่�%น ต้ามต้�าริ่า ผู้��ปฏ�บ�ต้�ดิ�แล�วก�ย�อมไดิ�เล��อนฐานะขึ้องต้นไดิ�โดิยล�าดิ�บ หริ่�อถ�าสวริ่ริ่ค- น�พพา ไม�ม�เลย ผู้��ปฏ�บ�ต้�ดิ�แล�วในขึ้ณ์ะน�%ก�ย�อมไม�ไริ่�ปริ่ะโยช่น- ย�อมอย��เป.นส6ขึ้ เป.นมน6ษย-ช่�%นเล�ศี

แม�จิบพริ่ะไต้ริ่ปMฎกหมดิแล�ว จิ�าพริ่ะธริ่ริ่มไดิ�มากมายม�คนเคาริ่พน�บถ�อมาก ท�าการิ่ก�อสริ่�างว�ต้ถ6ไดิ�อย�างมากมาย หริ่�อสามาริ่ถอธ�บายถ3ง อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ไดิ�อย�างละเอ�ยดิแค�ไหนก�ต้าม ถ�าย�งปริ่ะมาทอย��ก�ย�งว�าไม�ไดิ�ริ่สช่าดิขึ้องพริ่ะพ6ทธศีาสนาแต้�ปริ่ะการิ่ใดิ เพริ่าะส��งเหล�าน�%เป.นขึ้องภายนอกเท�าน�%น เม��อพ�ดิถ3งปริ่ะโยช่น-ก�เป.นปริ่ะโยช่น-ภายนอก

Page 17: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ค�อเป.นไปเพ��อสงเคริ่าะห-ส�งคม เพ��อสงเคริ่าะห-ผู้��อ��นเพ��อสงเคริ่าะห-อน6ช่นริ่6 �นหล�ง หริ่�อเพ��อส�ญญล�กษณ์-ขึ้องศีาสนาว�ต้ถ6 ส�วนปริ่ะโยช่น-ขึ้องต้นท��แท�น�%นค�อ ความพ�นท6กขึ้- จิะพ�นท6กขึ้-ไดิ�ก�ต้�อเม��อริ่� �จิ�ต้หน3�ง- จิ�ต้ท��ส�งออกนอก เป.นสม6ท�ย- ผู้ลอ�นเก�ดิจิากจิ�ต้ท��ส�งออกนอก เป.นท6กขึ้-- จิ�ต้เห�นจิ�ต้อย�างแจิ�มแจิ�ง เป.นมริ่ริ่ค- ผู้ลอ�นเก�ดิจิากจิ�ต้เห�นจิ�ต้ เป.นน�โริ่ธ

โอวาท หลวงป��เหร'ย์ญ วรลาโภ ว�ดูอร�ญญบัรรพติ อ&าเภอศร'เช'ย์งใหม� จ�งหว�ดูหนองคาย์

"เริ่�อท��นายช่�างต้�อดิ�แล�วอย�างแขึ้�งแริ่ง เม��อถ�กคล��นกริ่ะทบแล�ว ไม�เส�ยหายฉ�นใดิ จิ�ต้ขึ้องบ6คคลใดิเม��อฝึ2กฝึนให�ดิ�แล�ว คล��นขึ้องก�เลสกริ่ะทบเขึ้�า ย�อมไม�หว��นไหวก�ฉ�นน�%น" อธ�บายว�า เม��อบ6คคลใดิฝึ2กจิ�ต้น�%ให�ม� �น อย��ในศี�ล อย��ในสมาธ� อย��ในป?ญญา เต้�มท��แล�วย�อมไม�หว��นไหวต้�อโลกธริ่ริ่มแปดิปริ่ะการิ่ฉ�นน�%น ค�อ เม��อม�ลาภ ม�ยศี ม�สริ่ริ่เสริ่�ญ และม�ความส6ขึ้กายสบายใจิ ก�ไม�เพล�ดิเพล�น ม�วเมาในลาภ เป.นต้�น และเส��อมลาภ เส��อมยศี ถ�กน�นทา ถ�กท6กขึ้-คริ่อบง�ากาย และจิ�ต้ก�ไม�หว��นไหว ค�อไม�เศีริ่�าโศีกเส�ยใจิ ท�%งน�%ก�เพริ่าะม�ป?ญญาเห�นแจิ�ง ต้ามเป.นจิริ่�งว�า ส��งเหล�าน�%ล�วนแต้�เป.นขึ้องไม�เท��ยงแท�

Page 18: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แน�นอนอะไริ่เลย ม�เก�ดิขึ้3%นแล�วแปริ่ปริ่วนแต้กดิ�บไปเป.นธริ่ริ่มดิา เหม�อนก�บเริ่�อท��นายช่�าง ต้�อดิ�แล�ว ย�อมไม�หว��นไหวต้�อคล��นฉ�นน�%น

โอวาท หลวงพ�อพ�ธ ฐานโย์ ว�ดูป�าสุาลว�น อ&าเภอเม*อง จ�งหว�ดูนครราชสุ'มา

การิ่ปฏ�บ�ต้� ส�าค�ญท��การิ่ริ่วมจิ�ต้เป.นใหญ� เพริ่าะพ�%นฐานแห�งความดิ� ความช่��วย�อมเก�ดิท��จิ�ต้ ถ�าจิ�ต้ต้�วน�%ปริ่าศีจิากสต้� เป.นเคริ่��องค6�มคริ่องหริ่�อ ปริ่ะค�บปริ่ะคองเม��อใดิ เม��อน�%นจิ�ต้ดิวงน�%ก�จิะต้�องม�ความเผู้ลอไป น3กสริ่�าง บาปกริ่ริ่มใส�ต้�วเลย เพริ่าะฉะน�%นการิ่อบริ่มจิ�ต้ให�ม�สต้�จิ3งเป.นส��งจิ�าเป.น ความท6กขึ้-ท�%งหลายเก�ดิจิากก�เลส โลภะ ริ่าคะบ�าง โทสะบ�าง โมหะบ�าง ถ�าต้�องการิ่ม�ความส6ขึ้ ต้�องการิ่ก�าจิ�ดิก�เลสขึ้องต้นก�เลสในใจิต้นเอง ไม�ใช่�ไปต้�%งหน�าก�าจิ�ดิก�เลสคนอ��น

โอวาท พระอาจารย์ ว�น อ�ติติโม ว�ดูถ&1าอภ�ย์ดู&ารงธรรม อ&าเภอสุ�องดูาว จ�งหว�ดูสุกลนคร

Page 19: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เพริ่าะฉะน�%นต้�ณ์หาน�%เริ่าจิะต้�องเพ�ยริ่พยายามละ ค�อ ต้�%งความเพ�ยริ่ ขึ้องเริ่าไว� "ปหานปธาน" เพ�ยริ่ละความช่��วขึ้องเริ่า "ส�งวริ่ปธาน" เพ�ยริ่ริ่ะว�ง ไม�ให�ความช่��วเก�ดิขึ้3%น "อน6ริ่�กขึ้นาปธาน" เพ�ยริ่ริ่�กษาความดิ�ขึ้องเริ่าไว� น�%เริ่�ยกว�า หล�กขึ้องความเพ�ยริ่ จิะต้�องเพ�ยริ่พยายามท��เริ่าจิะละความช่��วขึ้องเริ่าไดิ� การิ่บ�าเพ�ญปหานธริ่ริ่มน�% เริ่าต้�องทบทวนเขึ้�ามา ค�อทบทวนเขึ้�ามาภายใน มาดิ�ท��จิ�ต้ใจิขึ้องเริ่า ดิ�ท��กายขึ้องเริ่า ดิ�ท��วาจิาขึ้องเริ่า ต้�องให�ดิ�ก�ริ่�ยามาริ่ยาท ขึ้องเริ่าท��แสดิงออกท��เริ่าปฏ�บ�ต้�อย�างหน3�งน�%นดิ�หริ่�อช่��ว เริ่าต้�องมาต้ริ่วจิค�นดิ� ทบทวนดิ� หริ่�อส�องดิ� เงาขึ้องเจิ�าขึ้อง การิ่ภาวนาน�%แหละเท�าก�บว�าเป.นการิ่ส�องดิ� เป.นแว�นธริ่ริ่มเป.นกริ่ะจิกส�าหริ่�บส�องดิ�ต้�วขึ้องเริ่า ให�ริ่� �ให�เห�นว�าเป.นอย�างไริ่ดิ� หริ่�อช่��ว สะอาดิหริ่�อเศีริ่�าหมอง เริ่าจิะไดิ�ริ่� �ไดิ�เห�นดิ�วยอาศี�ยการิ่ภาวนาน�%แหละ

โอวาท หลวงป��หล$า เขมป7ติโติ ว�ดูบัรรพติค'ร' อ&าเภอหนองสุ�ง จ�งหว�ดูม�กดูาหาร

Page 20: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

"การิ่พ�จิาริ่ณ์าไต้ริ่ล�กษณ์ให�เห�นช่�ดิปริ่ะจิ�กษ-แจิ�งน�%นา ไม�หว�งว�า จิะหอบใส�ริ่ถไปพริ่ะน�พพานดิ�วยหริ่อก อน�จิจิาเอAย พ�จิาริ่ณ์าเพ��อถอนความหลง ขึ้องเจิ�าต้�วท��เขึ้�าใจิผู้�ดิว�าเป.นขึ้องเท��ยงเป.นขึ้องส6ขึ้เป.นต้�วเริ่าเขึ้าส�ต้ว-บ6คคล ต้�างหาก เพ��อให�หน�ายความหลงขึ้องเจิ�าต้�วท��เคยหลงมาอว�ช่ช่าก�ว�าป?ญญา เป.นห�วหน�าขึ้องสมาธ�และศี�ลต้อนน�%ม�พริ่ะก�าล�งมาก"

โอวาท พระอาจารย์ สุงห ทอง ธ�มมวโร ว�ดูป�าแก$ว อ&าเภอสุว�างแดูนดูน จ�งหว�ดูสุกลนคร

ส6ขึ้ไดิ�สบายไดิ� แต้�ส6ขึ้สบายเพริ่าะความหลงขึ้องใจิ ถ�าเก�ดิโริ่คภ�ย เจิ�บปวดิขึ้3%น เขึ้าจิะมาเต้�นริ่�าขึ้นาดิไหนให�ดิ�ม�นก�ไม�เพล�น จิะเอาเง�นจิะเอาทอง มาวางกองเท�นไว�ใหญ�โต้ขึ้นาดิไหน ม�นก�ไม�ม�ความส6ขึ้ เพริ่าะใจิม�นเป.นท6กขึ้- ม�นห�วง ม�นหวงในช่�ว�ต้ คนท��ไม�ม�ความส6ขึ้ขึ้องใจิ โดิยส�วนใหญ�ไปสถานท��ใดิ ใคริ่เขึ้�ามาหาก�บ�นท6กขึ้-อย�างน�%น ก�บ�นท6กขึ้-อย�างน�% ท�%งๆ ท��ม�สมบ�ริ่ณ์-ท6กอย�าง บ�านช่�องห�องหออะไริ่ก�ใหญ�โต้ เง�นทองขึ้�าวขึ้องอะไริ่เยอะแยะ แต้�ก�บ�นว�า ท6กขึ้- ท6กขึ้- ม�นท6กขึ้-อะไริ่ ม�นท6กขึ้-ใจิ

โอวาท พระนโรธร�งสุ'ค�มภ'รป7ญญจารย์ (เทสุก เทสุร�งสุ') ว�ดูหนหมากเปAง อ&าเภอศร'เช'ย์งใหม� จ�งหว�ดูหนองคาย์

Page 21: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ใจ ค�อผู้��อย��เฉยๆ และริ่� �ต้�วว�าเฉย ไม�ค�ดิ ไม�น3ก อ�นน�%นแหละ เริ่�ยกต้�ว ใจิ จติ ค�อผู้��น3กค�ดิ ม�นค�ดิ ม�นน3ก ม�นปริ่6ง ม�นแต้�ง ส�ญญาอาริ่มณ์- ท�%งปวงหมดิ อ�นน�%นเริ่�ยก จิ�ต้ เริ่��องเริ่�ยนพริ่ะพ6ทธศีาสนา ไม�ต้�องเริ่�ยนอ��นไกล เริ่�ยนเขึ้�ามาหาใจิ เส�ยก�อนแล�วหมดิเริ่��องพริ่ะพ6ทธเจิ�าทริ่งสอนสาวกท�%งหลาย ก�สอนถ3งใจิท�%งน�%น ถ3งท��ส6ดิก�ค�อใจิ เริ่�ยกว�า พ�ทธศาสุนาสุอนถ<งท'3สุ�ดูก,ค*อ ใจ เท�าน�1น แต้�ว�าเริ่าย�ง ท�าไม�ถ3งละซั� เริ่าจิะต้�องพยายามฝึ2กห�ดิอบริ่มใจิขึ้องต้นน�%ให�ม�นถ3งท��ส6ดิ ม�นจิ3ง จิะเขึ้�าถ3งท��ส6ดิขึ้องพ6ทธศีาสนา หมดิพ6ทธศีาสนาไดิ� "ผู้�$ใดูท&าใจเป2นกลางไดู$ ผู้�$น�1นจะพ$นจากท�กข ท�1งปวง"

[B]โอวาท หลวงป��ค&าดู' ปภาโสุ ว�ดูถ&1าผู้าป��นมติ อ&าเภอเม*อง จ�งหว�ดูเลย์

ความจิริ่�งจิ�ต้ในขึ้องเริ่าเองเป.นต้�วก�อท6กขึ้- ส�งเกต้ไดิ�จิากพริ่ะอริ่ห�นต้สาวกท�%งหลาย เม��อท�านม�ความริ่� � ม�ป?ญญาค6�มคริ่องริ่�กษาใจิท�านดิ�แล�ว ท�านก�ไม�ม�ท6กขึ้- เพริ่าะท�านไม�ปริ่าริ่ถนาในส��งต้�างๆ เม��อเริ่าปริ่ะสบก�บริ่�ป กล��น เส�ยง หริ่�ออ��นๆ ก�เพริ่าะใจิเริ่าม�ต้�ณ์หา ปริ่าริ่ถนาทะเยอทะยาน ย�นดิ�ย�นริ่�ายในส��งเหล�าน�%น ท�าให�เริ่าเป.นท6กขึ้-

Page 22: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไม�ใช่�ว�าริ่�ป ริ่ส กล��น เส�ยง โผู้ฏฐ�พพะ หริ่�อส��งอ��นๆท��จิะมาเผู้าเริ่าให�ริ่�อนเป.นท6กขึ้- ต้�วขึ้องเริ่าเองท��เป.นไฟุ้มาคอยเผู้าต้�วเอง

เม��อจิ�ต้ใจิริ่วมลงไดิ�ละเอ�ยดิเป.นหน3�ง ถ3งแม�ว�าจิะม�ส�ญญาอย��บ�างก�ต้ามให�เริ่าก�าหนดิน��งเฉย ค�าว�า

โอวาท หลวงป��ชา สุ�ภทBโท

ธริ่ริ่มดิาๆ ต้ามความเป.นจิริ่�งแล�ว โลกท��เริ่าอย��น�%ไม�ม�อะไริ่ท�าไมใคริ่เลย ไม�ม�อะไริ่จิะเป.นท��ว�ต้กว�จิาริ่ย-เลย ไม�ม�อะไริ่ท��น�าจิะริ่�องไห�หริ่�อห�วเริ่าะ เพริ่าะม�นเป.นเริ่��องอย�างน�%นธริ่ริ่มดิาๆ แต้�เริ่าพ�ดิธริ่ริ่มดิาไดิ� แต้�มองไม�เห�นธริ่ริ่มดิา แต้�ถ�าเริ่าริ่� �ธริ่ริ่มะสม��าเสมอ ไม�ม�อะไริ่เป.นอะไริ่แล�ว ม�นเก�ดิม�นดิ�บขึ้องม�นอย��อย�างน�%น เริ่าก�สงบ การิ่ปฏ�บ�ต้�ค�ออ�านาจิ พริ่ะพ6ทธศีาสนาไม�ม�อ�านาจิอะไริ่เลย แม�ก�อนทองค�าก�ไม�ม�ริ่าคา ถ�าเริ่าไม�มาริ่วมก�นว�าม�นเป.นโลหะท��ดิ�ม�ริ่าคา ทองค�าม�นก�ถ�กท�%งเหม�อนก�อนต้ะก��วเท�าน�%นแหละ

พริ่ะพ6ทธศีาสนาต้�%งไว�ม�อย�� แต้�ถ�าเริ่าไม�ปริ่ะพฤต้�ปฏ�บ�ต้� จิะไปม�อ�านาจิอะไริ่เล�า อย�างธริ่ริ่มะเริ่��องขึ้�นต้�ม�อย�� แต้�เริ่าไม�อดิทนก�น ม�นจิะม�อ�านาจิอะไริ่ไหม?

ช่นะต้นเอง ถ�าเริ่าเอาช่นะต้�วเอง ม�นก�จิะช่นะท�%งต้�วเองช่นะท�%งคนอ��น ช่นะท�%งอาริ่มณ์- ช่นะท�%งริ่�ป ท�%งเส�ยง ท�%งกล��น ท�%งริ่ส ท�%งโผู้ฎ�ฐพพะ เป.นอ�นว�าช่นะท�%งหมดิ ส6ขึ้ท6กขึ้- คนท��ไม�ริ่� �จิ�กส6ขึ้ ไม�ริ่� �จิ�กท6กขึ้-น�%น ก�จิะเห�นว�า ส6ขึ้ก�บท6กขึ้-น�%นม�นคนละริ่ะดิ�บ ม�นคนละริ่าคาก�น ถ�าผู้��ริ่� �ท�%งหลายแล�ว ท�าน จิะเห�นว�า ส6ขึ้เวทนา ก�บท6กขึ้เวทนา ม�นม�ริ่าคาเท�าๆ ก�น เก�ดิต้าย เม��อเริ่าเก�ดิมาแล�วโยม ก�ค�อเริ่าต้ายแล�วน��นเอง ความแก�ก�บความต้ายม�นก�ค�ออ�นเดิ�ยวก�นน��นแหละ เหม�อนก�บต้�นไม� อ�นหน3�งต้�น อ�นหน3�งปลาย เม��อม�โคนม�นก�ม�ปลาย เม��อม�ปลายม�นก�ม�โคน ไม�ม�โคนปลายก�ไม�ม� ม�ปลายก�ต้�องม�โคน ม�แต้�ปลายโคนไม�ม�ก�ไม�ไดิ� ม�นเป.นอย�างน�%น ง�เห�า อาริ่มณ์-น�%ก�เหม�อนก�บง�เห�าท��ม�พ�ษริ่�ายน�%น

Page 23: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อาริ่มณ์-ท��พอใจิก�ม�พ�ษมาก อาริ่มณ์-ท��ไม�พอใจิก�ม�พ�ษมาก ม�นท�าให�จิ�ต้ใจิขึ้องเริ่าไม�เป.นเสริ่� ท�าให�จิ�ต้ใจิไขึ้ว�เขึ้วจิากหล�กธริ่ริ่มขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า ขึ้องจิริ่�ง ธริ่ริ่มขึ้องจิริ่�งขึ้องแท�ท��ท�าให�บ6คคลเป.นอริ่�ยะไดิ� ม�ใช่�เพ�ยงศี3กษาต้ามต้�าริ่า และน3กค�ดิคาดิคะเนเอาเท�าน�%น แต้�จิะต้�องปฏ�บ�ต้�ให�เป.นไปต้ามน�%นจิริ่�งๆ ขึ้องจิริ่�งจิ3งจิะเป.นขึ้องจิริ่�งขึ้3%นมาไดิ� ไดิ�เส�ย ท6กอย�างท��เริ่าม�อย��เป.นอย��น� %น ม�นเป.นส�กแต้�ว�า "อาศี�ย" เท�าน�%น ถ�าริ่� �ไดิ�เช่�นน�% ท�านว�าริ่� �เท�าต้ามส�งขึ้าริ่ ท��น�%แม�จิะม�อะไริ่อย��ก�เหม�อนไม�ม� ไดิ�ก�เหม�อนเส�ย เส�ยก�เหม�อนไดิ� พ�การิ่ เดิ�กท�%ง 2

พ�การิ่ เดิ�นทางไดิ� จิะเขึ้�าริ่กเขึ้�าป>าก�ริ่� � แต้�เริ่าพ�การิ่ใจิ (ใจิม�ก�เลส) จิะพาเขึ้�าริ่กเขึ้�าป>าหริ่�อเปล�า คนพ�การิ่กายอย�างเดิ�กน�% ม�ไดิ�เป.นพ�ษเป.นภ�ยก�บใคริ่ แต้�ถ�าคนพ�การิ่ใจิมากๆ ย�อมสริ่�างความว6 �นวายย6�งยากแก�มน6ษย-และส�ต้ว- ให�ไดิ�ริ่�บความเดิ�อดิริ่�อนมากท�เดิ�ยว

คนดิ�อย��ไหน คนดิ�อย��ท��เริ่าน��แหละ ถ�าเริ่าไม�ดิ�แล�ว เริ่าจิะอย��ท��ไหนก�บใคริ่ ม�นก�ไม�ดิ�ท�%งน�%น ช่�ว�ต้ เม��อเริ่าทอดิอาล�ยในช่�ว�ต้ วางว�นเส�ย ไม�เส�ยดิาย ไม�กล�วต้าย ก�ท�าให�เริ่าเก�ดิความสบาย และเบาใจิจิริ่�งๆ น��งท��ไหนดิ� จิะน��งห�วแถวหริ่�อหางแถวก�ไม�แปลก เหม�อนเพช่ริ่น�ลจิ�นดิา จิะวางไว�ท��ไหนก�ม�ริ่าคาเท�าเดิ�ม และจิะไดิ�เป.นการิ่ลดิท�ฐ�มานะให�น�อยลงไปดิ�วย ไม�กล�วต้าย กล�วอะไริ่?

กล�วต้าย ความต้ายม�นอย��ท��ไหน? อย��ท��ต้�วเริ่าเอง จิะหน�พ�นม�นไดิ�ไหม? ไม�พ�น ไม�ว�าจิะอย��ท��ไหน ในท�� ม�ดิ หริ่�อในท��แจิ�ง ก�ต้ายท�%งน�%น หน�ไม�พ�นเลย จิะกล�วหริ่�อไม�กล�วก�ไม�ม�ทางพ�น เม��อริ่� �อย�างน�% ความกล�วไม�ริ่� �หายไปไหน เลยหย6ดิกล�ว เหม�อนก�บท��เริ่าออกจิากท��ม�อส��ท��สว�างน��นแหละ สอนคนอย�างไริ่ ท�าต้นให�ต้�%งอย��ในค6ณ์อ�นสมควริ่เส�ยก�อนแล�ว จิ3งสอนคนอ��นท�หล�ง จิ3งจิ�กไม�เป.นบ�ณ์ฑ์�ต้สกปริ่ก สอนคนดิ�วยการิ่ท�าให�ดิ� ท�าเหม�อนพ�ดิ พ�ดิเหม�อนท�า มน6ษย-ศีาสต้ริ่- มน6ษยศีาสต้ริ่-ท�%งหลาย ม�แต้�ศีาสต้ริ่-ท��ไม�ม�คมท�%งน�%น ไม�สามาริ่ถจิะต้�ดิท6กขึ้-ไดิ� ม�แต้�ก�อให�เก�ดิท6กขึ้- ศีาสต้ริ่-เหล�าน�%น ถ�าไม�มาขึ้3%นก�บพ6ทธศีาสต้ริ่-แล�ว ม�นจิะไปไม�ริ่อดิท�%งน�%น หล�บ-ไม�หล�บ ถ�าหล�บม�นก�ไม�ริ่� � ถ�าริ่� �ม�นก�ไม�หล�บ มริ่ริ่คผู้ล มริ่ริ่คผู้ลย�งไม�พ�นสม�ย คนโง�เท�าน�%นท��ปฏ�เสธว�า ในพ�%นดิ�นไม�ม�น�%าแล�วไม�ยอมขึ้6ดิบ�อ ไม�คดิคนงอ ต้�นไม�เถาว�ลย-ไม�เป.นพ�ษเป.น

Page 24: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ภ�ยก�บใคริ่ คนคดิคนงอน�%น ริ่�ายน�ก เป.นพ�ษเป.นภ�ยท�%งอย��บ�านและอย��ว�ดิ หลง คนหลงโลกค�อคนหลงอาริ่มณ์- คนหลงอาริ่มณ์-ค�อคนหลงโลก น�กปฏ�บ�ต้� ก�นน�อย นอนน�อย พ�ดิน�อย ค�อน�กปฏ�บ�ต้� ก�นมาก นอนมาก พ�ดิมาก ค�อ คนโง� แสดิงอาการิ่ การิ่ห�วเริ่าะเป.นอาการิ่ขึ้องคนบ�า การิ่ริ่�องไห�เป.นอาการิ่ขึ้องทาริ่ก

ฉะน�%นท�านผู้��ถ3งสงบ จิะไม�ห�วเริ่าะไม�ริ่�องไห� สอนอย�างไริ่ ท�าต้นให�ต้�%งอย��ในค6ณ์อ�นสมควริ่เส�ยก�อน แล�วจิ3งสอนคนอ��นท�หล�ง จิ3งจิ�กไม�เป.นบ�ณ์ฑ์�ต้สกปริ่ก ความอาย เม�องน�%ย�งไม�เคยม�พริ่ะบ�ณ์ฑ์บาต้เลย เพริ่าะเขึ้าม�ความอายก�นเป.นส�วนมาก แต้�ต้ริ่งก�นขึ้�ามก�บเริ่า เริ่าเห�นว�า ค�าท��ว�าอายน�% เริ่าเห�นว�า อายต้�อบาป อายต้�อความผู้�ดิท�าน�%น เม�องนอก เริ่าไดิ�เดิ�นทางไปเม�องนอก และเม�องในนอก และเม�องในใน และเม�องนอกนอก ริ่วมส��เม�องดิ�วยก�น ท��ริ่วมสมาธ�

เม��อน��งหล�บต้าให�ยกความริ่� �ส3กขึ้3%นเฉพาะลมหายใจิ เอาลมหายใจิเป.นปริ่ะธาน น�อมความริ่� �ส3กต้ามลมหายใจิ เริ่าจิ3งจิะริ่� �ว�าสต้�ม �นริ่วมอย��ต้ริ่งน�% ความริ่� �ม�นจิะมาริ่วมอย��ต้ริ่งน�% เกาส�ช่�ง เริ่ามาอาศี�ยอย��ท��เกาะน�% ค�อท��พ3�งทางใน ซั3�งเป.นท��อ�นน�%าค�อก�เลสต้�ณ์หาท�วมไม�ถ3ง แม�เริ่าจิะอย��บนเกาะส�ช่�ง แต้�ก�ย�งค�นหาเกาะภายในอ�กต้�อไป ผู้��ท��ท�านไดิ�พบ และอาศี�ยเกาะอย��ไดิ�น� %น ท�านย�อมอย��เป.นส6ขึ้ ต้�างจิากคนท��ลอยคออย��ในทะเล ค�อความท6กขึ้- ก�นแบบไหน ฉ�นอาหาริ่ไม�

Page 25: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พ�จิาริ่ณ์า จิะเป.นเหม�อนปลาก�นเหย��อ ย�อมต้�ดิเบ�ดิ บริ่�ขึ้าริ่ บริ่�ขึ้าริ่ท�%งปวงเป.นเพ�ยงเคริ่��องปริ่ะดิ�บขึ้�นธ-ห�าเท�าน�%น การิ่ไม�ริ่� �จิ�กปริ่ะมาณ์ในการิ่บริ่�โภคบริ่�ขึ้าริ่ ม�ความก�งวลในการิ่จิ�ดิหา ย�อมเป.นการิ่ย6�งยาก ขึ้าดิการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม ย�อมไม�ไดิ�ริ่�บผู้ลอ�นต้นพ3งปริ่าริ่ถนา อย��ก�บใคริ่ การิ่คล6กคล�อย��ก�บผู้��ม�ปฏ�ปทาไม�เสมอก�น ท�าให�เก�ดิความล�าบาก ความริ่� �ส3กจิะมาริ่วมอย��ต้ริ่งน�% อาริ่มณ์-เริ่าเป.นอย�างน�% เริ่าจิ3งจิะริ่� �จิ�กท��ริ่วมแห�งสมาธ� ปล�อยลม-ไดิ�สมาธ�-ป?ญญา เริ่าก�าหนดิลมหายใจิเขึ้�าออกอย�างเดิ�ยว เริ่าปล�อยลมให�เป.นธริ่ริ่มช่าต้� อย�าไปบ�งค�บลมให�ม�นยาว อย�าไปบ�งค�บลมให�ม�นส�%น ปล�อยสภาพลมให�พอดิ� แล�วดิ�ลมหายใจิเขึ้�าออก เม��อปล�อยอาริ่มณ์-ไดิ� เส�ยอะไริ่ก�ไม�ไดิ�ย�น

ถ�าจิ�ต้เริ่าว6 �นวายก�บส��งต้�างๆ ไม�ยอมริ่วมเขึ้�ามา ก�ต้�องส�ดิลมเขึ้�าไปให�มากท��ส6ดิ จินกว�าจิะไม�ม�ท��เก�บ แล�วก�ปล�อย ลมออกให�มากท��ส6ดิ จินกว�าลมจิะหมดิในท�องส�ก 3 คริ่�%ง

ถ�าเริ่าม�สต้�อย�างน�% อย�างว�นน�% เขึ้�าสมาธ�ส�ก 30 นาท� หริ่�อ 1 ช่��วโมง จิ�ต้ใจิขึ้องเริ่า จิะม�ความเย�อกเย�น ไปต้�%งหลายว�น แล�วจิ�ต้จิะสะอาดิ เห�นอะไริ่จิะริ่�บพ�จิาริ่ณ์าท�%งน�%น น�%เริ่�ยกว�าผู้ลเก�ดิจิากสมาธ� สมาธ�ม�หน�าท��ท�าให�สงบ เม��อจิ�ต้เริ่าสงบแล�ว จิะม�การิ่ส�งวริ่ ส�าริ่วมดิ�วยป?ญญา เม��อส�าริ่วมเขึ้�า ละเอ�ยดิเขึ้�า ม�นจิะเป.นก�าล�งช่�วยศี�ลให �บริ่�ส6ทธ�Kขึ้3%นมาก แล�วสมาธ�ก�จิะเก�ดิขึ้3%นมาก เม��อสมาธ�เต้�มท��ก�จิะเก�ดิป?ญญา ปลดิท6กขึ้- ท6กขึ้-ม�เพริ่าะย3ดิ ท6กขึ้-ย3ดิเพริ่าะอยาก ท6กขึ้-มากเพริ่าะพลอย ทกขึ้-น�อยเพริ่าะหย6ดิ ท6กขึ้-หล6ดิเพริ่าะปล�อย มะม�วง ถ�าพ�ดิให�ส� %นเขึ้�ามา ศี�ลก�ดิ� สมาธ�ก�ดิ� ป?ญญาก�ดิ� ม�นก�เป.นอ�นเดิ�ยวก�น ศี�ลก�ค�อ สมาธ� สมาธ� ก�ค�อศี�ล สมาธ�ก�ค�อ ป?ญญา ป?ญญาก�ค�อสมาธ� ก�เหม�อนมะม�วงใบเดิ�ยวก�น เม��อม�นเป.นดิอกขึ้3%นมาม�นก�ดิอกมะม�วง เม��อเป.นล�กเล�กก�

Page 26: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เริ่�ยกว�าผู้ลมะม�วง เม��อม�นโต้ขึ้3%นมา ก�เริ่�ยกมะม�วงล�กโต้ ม�นโต้ขึ้3%นไปอ�กก�เริ่�ยกมะม�วงห�าม เม��อม�นส6กก�ค�อมะม�วงส6ก ม�นก�มะม�วงล�กเดิ�ยวก�นน��นแหละ ม�นเปล��ยน ไป ม�นจิะโต้ม�นก�โต้ไปหาเล�ก เม��อม�นเล�กม�นก�เล�กไปหาโต้ ม�ดิ

สมถก�บว�ป?สสนา ม�นแยกก�นไม�ไดิ�หริ่อก ม�นจิะแยกก�นไดิ�ก�แต้�ค�าพ�ดิ เหม�อนก�บม�ดิเล�มหน3�งนะ คมม�นก�อย��ขึ้�างหน3�ง ส�นม�นก�อย��ขึ้�างหน3�งน��นแหละ ม�นแยกก�นไม�ไดิ�หริ่อก ถ�าเริ่าจิ�บดิ�ามม�นขึ้3%นมาอ�นเดิ�ยวเท�าน�%น ม�นก�ต้�ดิมาท�%งคมท�%งส�นน��นแหละ ง� มน6ษย-เริ่าท�%งหลายไม�ต้�องการิ่ท6กขึ้- ต้�องการิ่แต้�ส6ขึ้ ความจิริ่�งส6ขึ้น�%นก�ค�อท6กขึ้-อย�างละเอ�ยดิ เช่�นเดิ�ยวก�บท6กขึ้-ก�ค�อ ท6กขึ้-อย�างหยาบ พ�ดิอย�างง�ายๆ ส6ขึ้และท6กขึ้-ก�เปริ่�ยบเสม�อนง�ต้�วหน3�ง ทางห�วม�นเป.นท6กขึ้- ทางหางม�นเป.นส6ขึ้ เพริ่าะถ�าล�บทางห�วม�นม�พ�ษ ม�นก�ก�ดิเอา ไปจิ�บหางม�นก�เหม�อนเป.นส6ขึ้ แต้�ถ�าจิ�บไม�วาง ม�นก�ห�นกล�บมาก�ดิไดิ� เหม�อนก�น เพริ่าะท�%งห�วง�และหางง� ม�นก�อย��ในง�ต้�วเดิ�ยวก�น เช่�นเดิ�ยวก�บส6ขึ้และท6กขึ้- ซั3�งเป.นส��งเดิ�ยวก�น หมาย�งริ่� � หมาม�นย�งริ่� �จิ�กอาริ่มณ์-ขึ้องม�นเลย เวลาห�วม�นก�คริ่าง "หง�งๆ"

ใคริ่ไม�ริ่� �จิ�กอาริ่มณ์-ขึ้องต้ �วเองก�ต้ายเส�ยดิ�กว�า โคต้ริ่ขึ้องสมาธ�

ม�อ6บาสกคนหน3�งถาม หลวงพ�อว�า "ถ�าท�าสมาธ�น�% เอาแต้�ขึ้ณ์�กก�พอ ไม�จิ�าเป.นต้�องไปไกลกว�าน��นใช่�ไหมคริ่�บ" หลวงพ�อช่า ต้อบว�า "ก�ไม�เป.นไริ่อย�างน�%น ค�อหมายความว�า ม�นต้�องเดิ�นไปถ3งกริ่6งเทพฯ ก�อนว�ากริ่6งเทพม�นเป.นอย�างน�% อย�าไปถ3งแค�โคริ่าช่ซั�...ค�อไปให�ถ3งกริ่6งเทพฯก�อน และเริ่าก�ผู้�านอ6บลริ่าช่ธาน�ดิ�วย ผู้�านโคริ่าช่ดิ�วย ผู้�านกริ่6งเทพฯ ดิ�วย ค�อเริ่�ยกว�าสมาธ�นะ ขึ้ณ์�กสมาธ� อ�ปปณ์าสมาธ� ม�นจิะถ3งท��ไหนก�ให�ม�นถ3งท�� ม�นจิ3งจิะริ่� �จิ�กโคต้ริ่

Page 27: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ขึ้องสมาธ�ว�าม�นเป.นอย�างไริ่ อ�ปปณ์าสมาธ�ท��ม�นมากกว�าอ6ปจิาริ่สมาธ�" ห�วกลอย ให�กล�บความริ่�กท��ม�อย��ให�กลายเป.นความริ่�กสากล ให�กลายเป.นความริ่�กท��ม�ต้�อสริ่ริ่ถส�ต้ว-ท�%งหลาย ริ่�กเหม�อนแม�ริ่�กล�ก พ�อริ่�กล�ก แม�ผู้มอย��ก�บพวกท�าน ผู้มก�ริ่�กท�านเหม�อนเป.นล�กเป.นหลาน ให�ล�างความใคริ่� ออกจิากความริ่�กเหม�อนห�วกลอย ต้�องแล�เอาพ�ษออกจิ3งก�นไดิ� ความริ่�กก�เช่�นเดิ�ยวก�น ต้�องพ�จิาริ่ณ์า มองให�เห�นท6กขึ้-ขึ้องม�น ค�อยๆ ล�วงเอาเช่�%อแห�งความม�วเมาออก เพ��อให�เหล�อแต้�ความ ริ่�กล�วนๆ เหม�อนคริ่�บาอาจิาริ่ย-ริ่�กศี�ษย- จิ�ต้ค�อควาย เปริ่�ยบเสม�อนก�บการิ่เล�%ยงควาย จิ�ต้ขึ้องเริ่าก�เหม�อนควาย อาริ่มณ์-ค�อต้�นขึ้�าว ผู้��ริ่� �เหม�อนเจิ�าขึ้อง เวลาเริ่าไปเล�%ยงควายท�าอย�างไริ่ ปล�อยม�นไป แต้�เริ่าพยายามดิ�ม�นอย�� ถ�าม�นพยายามเดิ�นไปใกล�ต้�นขึ้�าว ก�ต้วาดิม�น ควายไดิ�ย�นก�จิะถอยออกไป แต้�เริ่าอย�าเผู้ลอะนะ ถ�าม�นดิ�%อไม�ฟุ้?งเส�ยง ก�เอาไม�ฆ�องฟุ้าดิม�นจิริ่�งๆ ม�นจิะไปไหนเส�ย ว�วไม�ก�นหญ�าก�ค�อหม� ท6กว�นน�% อาต้มาไม�ค�อยไดิ�เทศีน-มาก อย��ว�ดิอย��วาก�เหม�อนก�น ปFน�%เทศีน-ให�แม�ช่�ฟุ้?งถ3งสองสามคริ่�%งหริ่�อเปล�า ก�จิ�าไม�ไดิ� พริ่ะเจิ�าพริ่ะสงฆ-ก�ให�อย��เฉยๆ

ให�ดิ�เอาปฏ�บ�ต้�เอง ท�าไมจิ3งเป.นเช่�นน�%น เพริ่าะเขึ้�าใจิว�า คนม�ศีริ่�ทธา จิ3งเขึ้�ามาในว�ดิ จิ3งมาบวช่เป.นปะขึ้าว จิ3งมาบวช่เป.นเณ์ริ่ จิ3งมาบวช่เป.นพริ่ะ เขึ้�าใจิอย�างน�%น ถ�าเขึ้�าใจิอย�างน�%นก�เหม �อนก�นก�บว�วเริ่าน�ะแหละ ว�วม�นก�นอะไริ่ ม�นก�นหญ�า จิ�บม�นมาปล�อยใส�สนามหญ�าแล�ว ถ�าม�นไม�ก�นหญ�าม�นก�เป.นหม��เท�าน�%นแหละ น�กปฏ�ภาณ์ บางคริ่�%งหลวงพ�อช่า ท�านม�จิ�ต้แจิ�มใส เดิาใจิคนถามไดิ�อย�างแม�นย�า จิ3งม�กจิะม�การิ่ใช่�ปฏ�ภาณ์โต้�ต้อบป?ญหาอย�างเฉ�ยบแหลมอย��เสมอ ใคริ่ริ่� �อ�ต้ต้า คนท��น�บถ�อพริ่ะเจิ�า ไม�ยอมริ่�บค�าสอนเริ่��อง "อน�ต้ต้า" ขึ้องพ6ทธศีาสนา เหต้6ผู้ลขึ้องเขึ้าก�ค�อ "จิะเอาอะไริ่มาริ่� �อน�ต้ต้าเล�า ถ�าไม�ใช่�อ�ต้ต้า" ว�นหน3�ง ม�ช่าวคริ่�สต้-มาถามหลวงพ�อว�า "ใคริ่�ริ่� �อน�ต้ต้า" หลวง

Page 28: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พ�อถามกล�บท�นท� "ใคริ่ริ่� �อ�ต้ต้า" นกไม�ริ่� �เริ่��องปลา ม�ช่าวต้�างปริ่ะเทศีถามหลวงพ�อว�า ช่�ว�ต้พริ่ะเป.นอย�างไริ่? หลวงพ�อค�ดิว�าต้อบอย�างไริ่ก�ไม�เขึ้�าใจิแน� เพริ่าะเขึ้าย�งไม�ริ่� �จิ�กพริ่ะ จิ3งต้อบไปว�า ถ3งปลาจิะบอกว�าอย��ในน�%าเป.นอย�างไริ่ นกก�ไม�ม�ทางจิะริ่� �ไดิ� ต้ริ่าบใดิท��นกย�งไม�เป.นปลา ขึ้องแปลก

ค&าสุอนของหลวงป��ชาท�1งหมดู สามาริ่ถสริ่6ปลงไดิ�ดิ�งน�%

1. จิ6ดิหมาย : มริ่ริ่ค ผู้ล น�พพาน พ�นท6กขึ้- 2. เน�%อหา : ศี�ล สมาธ� ป?ญญา 3. ว�ธ�การิ่ : สมถ ว�ป?สสนา 4. กลว�ธ� : มองเขึ้�าหาต้�ว ดิ�ธริ่ริ่มช่าต้� เปริ่�ยบเท�ยบ ก�บธริ่ริ่มช่าต้� ท�าให�ดิ� แล�วริ่� �ต้าม

ปฏิปทาหลวงป��ขาว อนาลโย์

Page 29: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-หลวงต้ามหาบ�ว เล�าถ3ง หลวงป�>ขึ้าว ในหน�งส�อ "ปฏ�ปทาขึ้องพริ่ะธ6ดิงค-กริ่ริ่มฐานสายพริ่ะอาจิาริ่ย-หลวงป�>ม� �น ภ�ริ่�ทต้Nโต้" ว�าหลวงป�>ขึ้าว ไดิ�บริ่ริ่ล6ธริ่ริ่มช่�%นส6ดิยอดิในริ่าวพริ่ริ่ษาท�� 16-17 ในสถานท��ซั3�งม�นามว�าโริ่งขึ้อดิ แห�งอ�าเภอพริ่�าว จิ�งหว�ดิเช่�ยงใหม� โดิยไดิ�เขึ้�ยนเล�าไว�ว�า "เย�นว�นหน3�ง เม��อป?ดิกวาดิเสริ่�จิ หลวงป�>ขึ้าว ออกจิากท��พ�กไปสริ่งน�%า ไดิ�เห�นขึ้�าวในไริ่�ช่าวเขึ้า ก�าล�งส6กเหล�องอริ่�าม ท�าให�เก�ดิป?ญหาขึ้3%นมาในขึ้ณ์ะน�%นว�า ขึ้�าวม�นงอกขึ้3%นมาเพริ่าะม�อะไริ่เป.นเช่�%อพาให�เก�ดิ ใจิท��พาให�เก�ดิต้ายอย��ไม�หย6ดิ ก�น�าจิะม�อะไริ่เป.นเช่�%ออย��ภายในเช่�นเดิ�ยวก�นก�บเมล�ดิขึ้�าว เช่�%อน�%น ถ�าไม�ถ�กท�าลายเส�ยท��ใจิให�ส�%นไป จิะต้�องพาให�เก�ดิต้ายอย��ไม�หย6ดิ ก�แล�วอะไริ่เป.นเช่�%อขึ้องใจิเล�า ถ�าไม�ใช่�ก�เลสอว�ช่ช่า ต้�ณ์หาอ6ปาทาน ท�านค�ดิทบทวนไปมา โดิยถ�ออว�ช่ช่าเป.นเป9าหมายแห�งการิ่ว�พากษ-ว�จิาริ่ณ์- พ�จิาริ่ณ์าย�อนหน�าถอยหล�ง อน6โลมปฏ�โลมดิ�วยความสนใจิอยากริ่� �ต้�วจิริ่�งแห�งอว�ช่ช่า น�บแต้�ห�วค��าจินดิ3กไม�ลดิละการิ่พ�จิาริ่ณ์าริ่ะหว�าง อว�ช่ช่า ก�บ ใจิ จิวนสว�างจิ3งต้�ดิส�นใจิก�นลงไดิ�ดิ�วยป?ญญา อว�ช่ช่าขึ้าดิกริ่ะเดิ�นออกจิากใจิไม�ม�อะไริ่เหล�อ การิ่พ�จิาริ่ณ์าขึ้�าว ก�มาย6ต้�ก�นท��ขึ้�าวส6ก หมดิการิ่งอกอ�กต้�อไป การิ่พ�จิาริ่ณ์าจิ�ต้ ก�มาหย6ดิก�นท�� อว�ช่ช่าดิ�บ กลายเป.นจิ�ต้ส6กขึ้3%นมา เช่�นเดิ�ยวก�บ ขึ้�าวส6ก จิ�ต้หมดิการิ่ก�อก�าเน�ดิเก�ดิในภพต้�างๆ อย�างปริ่ะจิ�กษ-ใจิ ส��งท��เหล�อให�ช่มอย�างสมใจิ ค�อ ความบริ่�ส6ทธ�Kแห�งจิ�ต้ล�วน ๆ ในกริ่ะท�อมกลางเขึ้า ม�ช่าวป>าเป.นอ6ป?ฏฐากดิ�แล ขึ้ณ์ะท��จิ�ต้ผู้�านดิงหนาป>าก�เลสว�ฏฏ-ไปไดิ� แล�วเก�ดิความอ�ศีจิริ่ริ่ย-อย��คนเดิ�ยวต้อนสว�าง พริ่ะอาท�ต้ย-ก�เริ่��มสว�างบนฟุ้9า ใจิก�เริ่��มสว�างจิากอว�ช่ช่าขึ้3%นส��ธริ่ริ่มอ�ศีจิริ่ริ่ย-ถ3งว�ม6ต้ต้�หล6ดิพ�นในเวลาเดิ�ยวก�นก�บพริ่ะอาท�ต้ย-อ6ท�ย ช่�างเป.นฤกษ-งามยามว�เศีษเส�ยจิริ่�ง

Page 30: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมโอวาท ติ�อไปน'1เป2นสุ�วนหน<3งของพระธรรมเทศนาของท�าน ท'3ไดู$เทศน โปรดูพระเณูรและญาติโย์ม ณู บั$านย์�อชะเนง (บั$านเกดูของท�าน)

"คนเก�ดิมาไม�เหม�อนก�น เพริ่าะม�ความปริ่ะพฤต้�ท��ต้�างก�น ผู้��ท��เขึ้าปริ่ะพฤต้�ดิ� ริ่�กษาศี�ลม�การิ่ให�ทาน ม�การิ่สดิ�บริ่�บฟุ้?งพริ่ะธริ่ริ่ม เขึ้าจิ3งม�ป?ญญาดิ� ม�การิ่ศี3กษาเล�าเริ่�ยนดิ� การิ่จิ�าแนกส�ต้ว-ให�ดิ�ให�ช่��วต้�าง ๆ ก�น ม�นเป.นเพริ่าะกริ่ริ่ม ถ�าม�นย�งท�ากริ่ริ่มอย�� ก�ต้�องไดิ�ริ่�บผู้ลกริ่ริ่มท�%งกริ่ริ่มดิ �กริ่ริ่มช่��ว ม�นต้�องไดิ�ริ่�บผู้ลต้อบแทน เหต้6น�% เริ่าจิ3งควริ่ท�าก6ศีล ริ่�กษาศี�ลให�บริ่�ส6ทธ�Kสมบ�ริ่ณ์- แล�วท�าสมาธ�จิะม�ความสงบสง�ดิ จิ�ต้ริ่วมลงไดิ�ง�าย เพริ่าะม�นเย�น ม�นริ่าบริ่��นดิ� ไม�ม�ล6�มไม�ม�ดิอน จิงพาก�นท�าไปใน อ�ริ่�ยาบถท�%งส�� น� �ง นอน ย�น เดิ�น อะไริ่ก�ไดิ� แล�วแต้�ความถน�ดิ แล�วแต้�จิริ่�ต้ อ�นใดิม�นสะดิวกสบายใจิ หายใจิดิ� ไม�ขึ้�ดิขึ้�องฝึOดิเค�อง อ�นน�%นควริ่เอาเป.นอาริ่มณ์-ขึ้องใจิ พ6ทโธ พ6ทโธ หมายความว�า ให�ใจิย3ดิเอาพ6ทโธเป.นอาริ่มณ์- เพ��อป9องก�นไม�ให�จิ�ต้ออกไปส��อาริ่มณ์-ภายนอก

เพริ่าะอาริ่มณ์-ภายนอกม�นช่อบไปจิดิจิ�ออย��ก�บ ริ่�ป เส�ยง กล��น ริ่ส ส�มผู้�ส ความถ�กต้�องทางกาย หากท6กส��งท6กอย�างม�นไปจิดิจิ�ออย��ท��น� �น จิ�ต้ม�นจิะไม�ริ่วมลง น��แหละ เริ่�ยกว�า มาริ่ ค�อ ไม�ม�สต้� อย�าให�จิ�ต้ไปจิดิจิ�ออย�างน�%น ให�มาอย��ก�บผู้��ริ่� � ให�น�อมเอา พริ่ะพ6ทธเจิ�า พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- เป.นอาริ่มณ์- จิะอย��ในอ�ริ่�ยาบถใดิ ก�ให�ม�ความเพ�ยริ่ ผู้��ท��ภาวนาจิ�ต้สงบลงช่��วช่�างพ�บห� ง�แลบส�%น ช่��ว

Page 31: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไก�ดิ�นน�%า น�� อาน�สงส-อ�กโขึ้ ให�ต้�%งใจิท�าไป การิ่ท��จิ�ต้ริ่วมลงไปบางคริ่�%ง ม� 3

ขึ้�%นสมาธ� ค�อ ขึ้ณ์�กสมาธ� อ6ปจิาริ่สมาธ� อ�ปปนาสมาธ� หากริ่วมลง ขึ้ณ์�กสมาธ� เริ่าบริ่�กริ่ริ่มไป พ6ทโธ หริ่�ออะไริ่ก�ต้าม จิ�ต้สงบไปสบายไปส�กหน�อย ม�นก�ถอนขึ้�%นมา ก�ค�ดิไปอาริ่มณ์-เก�าขึ้องม�นน�� ส�วนหากริ่วมลงไปเป.น อ6ปจิาริ่สมาธ� ก�นานหน�อยกว�าจิะถอนขึ้3%นไปส��อาริ่มณ์-อ�กให�ภาวนาไป อย�าหย6ดิอย�าหย�อน ค�อยเป.นค�อยไป ไม�ต้�องไปน3กคาดิหว�งอะไริ่ อย�าให�ม�ความอยาก เพริ่าะม�นเป.นต้�ณ์หา ต้�วขึ้วางก�%นไม�ให�จิ�ต้ริ่วม ไม�ต้�องไปก�าก�บว�า อยากให�เป.นอย�างน�%นอย�างน�% การิ่อยากให�จิ�ต้ริ่วมลง เหล�าน�%แหละเ ป.นน�วริ่ณ์-ต้�วริ่�าย ให�ปฏ�บ�ต้�ความเพ�ยริ่ไม�หย6ดิหย�อน เอาเน�%อและเล�อดิ ต้ลอดิจินช่�ว�ต้ถวายบ�ช่าพริ่ะพ6ทธเจิ�า พริ่ะธริ่ริ่ม และ พริ่ะสงฆ- เริ่าจิะเอาช่�ว�ต้จิ�ต้ใจิ ถวายบ�ช่าพริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ย ต้ลอดิจินว�นต้าย น��ก�เป.นม�ช่ฌิ�มาปฏ�ปทา แล�วจิ�ต้จิะริ่วมลงอย�างไริ่ เม��อไริ่ ก�จิะเป.นไปเองเม��อใจิเป.นกลาง ปล�อยวาง สงบถ�กส�วน"

โอวาทหลวงป��ฝั้71 น อาจาโร

Page 32: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมโอวาท ธริ่ริ่มโอวาทขึ้องท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-ฝึ?% น อาจิาโริ่ไดิ�ริ่�บการิ่ริ่วบริ่ามโดิย ค6ณ์หมออวย เกต้6ส�งห- ไดิ�ริ่วบริ่วม ไว�ใน หน�งส�ออน6สริ่ณ์-งานศีพพริ่ะอาจิาริ่ย-ฝึ?% น อาจิาริ่เถริ่ะซั3�งแบ�งออกเป.น ๒ ส�วน ส�วนแริ่กเป.น พริ่ะธริ่ริ่มเทศีนา ก�ณ์ฑ์-ใหญ� ว�าดิ�วย "พริ่ะอภ�ธริ่ริ่มส�งค�น� มาต้�กา "เป.นงานปริ่ะพ�นธ-ขึ้องพริ่ะอาจิาริ่ย- สม�ยย�งเป.นย�งหน6�มและท�านไดิ�เขึ้�ยนไว�ดิ�วย "อ�กษริ่ธริ่ริ่ม"

เป.นลายท�อขึ้องท�านเอง งดิงามมาก ส�วนท��สองเป.นพริ่ะธริ่ริ่มเทศีนา (อาจิาโริ่วาท) ท��ท�านแสดิงให�ฟุ้?งและม�ผู้��จิดิจิ�าหริ่�ออ�ดิเทปไว� ในส�วนน�%ม�ท�%งหมดิ ๑๕ ก�ณ์ฑ์- ในท��น�% จิะยกมาเฉพาะบางส�วน ในอาจิาโริ่วาท เล�มท�� ๘ ดิ�งน�%

บ6ญก6ศีลน�%นก�ไม�ใช่�อ��นไกล ก�ไดิ�แก�ทานบาริ่ม� ศี�ลบาริ่ม� ภาวนาบาริ่ม�น�%แหละทาน ก�ริ่� �อย��แล�ว ค�อการิ่สละ หริ่�อ การิ่ละการิ่วางผู้��ใดิละมาก วางไดิ�มาก ก�เป.นผู้ลาน�สงส-มากผู้��ใดิวางไดิ�น�อย ละไดิ�น�อย ก�ม�ผู้ลาน�สงส-น�อย ละไดิ�น�อย ก�ม�ผู้ลาน�สงส-น�อยม�จิฉริ่�ยะความต้ริ่ะหน��เหน�ยวแน�น น�%หละ ค�อความโลภ ต้�องสละเส�ย ให�เป.นผู้��บริ่�จิาค ก�บริ่�จิาคทริ่�พย-สมบ�ต้� ว�ต้ถ6ท�%งหลายเหล�าน�%นหละ ไม�ใช่�อ��นไกลแปลว�า ทะน6บ�าริ่6งต้น เหม�อน พริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า ท��ท�านจิะส�าเริ่�จิมริ่ริ่คผู้ล ท�านก�ไดิ�สริ่�างบาริ่ม�มา ค�อทานบาริ่ม�อ�นน�% น��ให�เขึ้�าใจิไว� ทานเป.นเคริ่��องสะเบ�ยงขึ้องเริ่า เม��อเริ่าไดิ�ท�าไว�พอแล�วเริ่าจิะเดิ�นทางไกล เริ่าก�ไม�ต้�องกล�วอดิกล�วอยาก กล�วท6กขึ้-กล�วยากขึ้องเก�าเริ่าไดิ�ท�ามาไว� ถ�าอะไริ่เริ่าไม�ไดิ�ท�าไว� อยากไดิ� ม�นก�ไม�ไดิ� ถ�าไดิ�ท�าไว�แล�ว สริ่�างไว�แล�ว ไม�อยากไดิ� ม�นก�ไดิ� น��แหละทานบาริ่ม� เหต้6น�% ให�พาก�นเขึ้�าใจิ ศี�ลบาริ่ม�ล�ะ คนเริ่าเพ�ยงแต้�ริ่�บศี�ลไม�ไดิ�ริ่�กษาศี�ล เขึ้�าใจิว�า ศี�ลน�%นเป.นขึ้องพริ่ะถ�าพริ่ะไม�ให�แล�ว

ก�ว�าเริ่าไม�ไดิ� ศี�ลอย�างน�% เป.นส�ล�พพต้ปริ่ามาส เพ�ยงแต้�ล�บคล�าศี�ลแท�ท��จิริ่�งน�%น ศี�ลขึ้องเริ่า เก�ดิมาพริ่�อมก�บเริ่า ศี�ลห�าบริ่�บ�ริ่ณ์-ต้�%งแต้�เก�ดิขึ้าสอง แขึ้น

Page 33: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สอง ศี�ริ่ษะหน3�ง อ�นน�%ค�อต้�วศี�ลห�า เริ่าไดิ�จิากมาริ่ดิาขึ้องเริ่า เก�ดิมาก�ม�พริ่�อมแล�ว เม��อเริ่าม�ศี�ลห�าบริ่�ส6ทธ�Kอย�างน�% ก�ให�เริ่าริ่�กษาอ�นน�%หละ ริ่�กษากายขึ้องเริ่า ริ่�กษาวาจิา ริ่�กษาใจิให�เริ่�ยบริ่�อยอย�าไปกริ่ะท�าโทษน�อยใหญ� ทางกาย ทางวาจิา ทางใจิขึ้องเริ่า โทษห�าค�ออะไริ่ ค�อ ปาณ์าต้�ปาต้า

ท�านให�งดิเว�น อย�าไปท�า น��นเป.นโทษ ไม�ใช่�ศี�ลอท�นนาทานา น��นก�เป.นโทษ ไม�ใช่�ศี�ลกาเมส6ม�จิฉาจิาริ่า น��นก�ไม�ใช่�ศี�ล เป.นแต้�โทษม6สาวาทา ท�านให�งดิเว�น ม�นเป.นโษ ม�ใช่�ศี�ลส6ริ่าเมริ่ยมช่Nช่ฯอ�นน�%ก �เป.นแต้�โทษถ�าเริ่าไม�ไดิ�ท�าความผู้�ดิห�าอย�างน�% อย��ท��ไหนเริ่าก�ม�ศี�ล อย��ในป>าในดิง ก�ม�ศี�ล อย��ในริ่ถในริ่า เริ่าก�ม�ศี�ลให�เขึ้�าใจิศี�ลต้ามน�% ท��คอยจิะริ่�บจิากพริ่ะ น��นไม�ใช่� ท�านก�บอกว�า อย�าไปท�า ห�าอย�างน�%นให�ละเว�น เม��อเริ่าละเว�นแล�ว อย��ท��ไหนก�ม�ศี�ล เริ่าก�เป.นคนบริ่�ส6ทธ�K บริ่�บ�ริ่ณ์- ศี�ลห�า อย�างน�%น เริ่าไม�อยากไดิ� ไม�ปริ่าริ่ถนาเหต้6ฉ�นใดิ จิ3งว�าไม�อยากไดิ�

พ�จิาริ่ณ์าดิ�ซั�� สมมต้�ว�าม�คนมาฆ�า หริ่�อ มาฆ�าพ��ฆ�าน�อง ญาต้�พงษ- ขึ้องเริ่าเริ่าดิ�ใจิไหมล�ะ เริ่าไปฆ�าเขึ้าล�ะ เขึ้าดิ�ใจิไหม พ�จิาริ่ณ์าดิ�ซั�� เริ่าไม�ต้�องการิ่อย�างน�%นไม�ใช่�เหริ่อถ�าเริ่าไม�ท�าอย�างน�%นแล�ว โทษขึ้องเริ่า ก�ไม�ม� เก�ดิมาอาย6ก�ย�นนาน ไม�ต้ายแต้�น�อย แต้�หน6มก�เพริ่าะเริ่าไม�ไดิ�ท�าปาณ์าต้�บาต้ไว� ในหลายภพหลายช่าต้�แม�ในช่าต้�น�%ก�เหม�อนก�น เริ่าฟุ้?งธริ่ริ่ม ก�ฟุ้?งในช่าต้�น�% แล�วก�ปฏ�บ�ต้�ในป?จิจิ6บ�นน�% เริ่าไม�ต้�องค�าน3งถ3งอดิ�ต้อนาคต้ เริ่าก�าหนดิให�ริ่� �เดิ�@ยวน�% เริ่าน��งอย��น�� ก�เป.นศี�ลอย�� น��ขึ้�อส�าค�ญ เหต้6น�%นพริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านจิ3งสอนไว� ให�ละเว�นโทษท��เริ่าไม�พ3งปริ่าริ่ถนาเช่�น อท�นนาทาน การิ่ขึ้โมยอย�างน�%หละ เขึ้ามาขึ้โมยขึ้อง ขึ้โมยเล�กขึ้โมยน�อยขึ้องเริ่า เริ่าก�ไม�อยากไดิ�หริ่�อโจิริ่ปล�นสะดิมอย�างน�% เริ่าก�ไม�อยากไดิ� ท�านจิ3งให�ละถ�าเริ่าไม�ไดิ�ขึ้โมยขึ้องใคริ่ ไม�ว�าในภพใดิภพหน3�ง เริ่าก�ไม�ถ�กโจิริ่ไม�ถ�กขึ้โมย ไม�ม�ริ่�ายไม�ม�ภ�ยอะไริ่ส�กอย�าง เริ่าละเว�นแล�ว โจิริ่ท�%งหลายก�ไม�ม� โจิริ่น�%า โจิริ่ไฟุ้ โจิริ่ลมพาย6พ�ดิ ก�ไม�ม� น��เป.นอย�างง�%นกาเม ก�เช่�น

Page 34: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เดิ�ยวก�น เก�ดิมาม�สาม�ภริ่ริ่ยา ม�บ6ต้ริ่ ริ่องดิองก�น อ�นเดิ�ยวก�น เก�ดิคนมาละเม�ดิอย�างน�% เริ่าก�ไม�อยากไดิ� ว�ายากสอนยาก หริ่�อทะเลาะเบาะแว�งก�น เริ่าก�ไม�อยากไดิ� ถ�าเริ่าละเว�นโทษกาเมน�%แล�ว ม�นก�ไม�ม�โทษหละม6สาวาทา ก�พ3งละเว�น ม�คนมาฉ�อโกงหลอกลวงเริ่า เริ่าก�ไม�อยากไดิ�ค�ดิดิ�ซั� เริ่าไปหลอกลวงฉ�อโกงเขึ้า เขึ้าก�ไม�อยากไดิ� เช่�นเดิ�ยวก�น น��หละ พริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านจิ3งไดิ�ละเว�น ม�นเป.นโทษ คนไม�ปริ่าริ่ถนาถ�าเริ่าริ่�กษาศี�ลน�%แล�ว เริ่าก�สบาย ไปไหนก�สบายซั�� ไม�ม�โทษ เหล�าน�%แล�วส6ริ่า การิ่ม3น การิ่เมา เริ่าละก�นแล�ว เริ่าก�ไม�อยากไดิ� ภริ่ริ่ยาขึ้�%เมา สาม�ขึ้�%เมา ล�กขึ้�%เมาพ�อแม�พ��น�องขึ้�%เมา เริ่าก�ไม�อยากไดิ� เม��อไม�ม�เมาแล�ว จิะทะเลาะเบาะแว�งก�นท��ไหนเล�า เก�ดิมากริ่ริ่มให�โทษ เช่�น คนเป.นใบ�บ�าเส�ยจิริ่�ต้ผู้�ดิมน6ษย- เป.นลมบ�าหม� เริ่าก�ไม�อยากไดิ�ห�หนวกต้าบอดิ เป.นใบ� อย�างน�% เริ่าก�ไม�อยากไดิ� ขึ้�%ท�ดิก6ดิถ�ง กริ่ะจิอกงอกง�อยเป.นคนไม�ม�สต้�ป?ญญา เริ่าก�ไม�อยากไดิ� พริ่ะพ6ทธเจิ�าจิ3งไดิ�ละเว�นโทษเหล �าน�%เม��อเริ่าท�%งหลายละเว�นแล�ว เริ่าไปไหน ก�อย��เย�นเป.นส6ขึ้สน6กสบาย

ฉะน�%เม��อเริ่าสมาทานศี�ล พริ่ะท�านจิ3งบอกว�า ส�เลน ส6คต้� ยนNต้� ผู้��ละเว�นแล�วม�ความส6ขึ้ส�เลน โภคสมNปทา เริ่าก�ม�โภคสมบ�ต้� ไปในภพไหนก�ดิ� ในป?จิจิ6บ�นก�ดิ�เป.นคนไม�ท6กขึ้-เป.นคนไม�จิน ดิ�วยอ�านาจิขึ้องศี�ลน�%ส�เลน น�พNพ6ต้� ยนNต้� จิะไปพริ่ะน�พพาน ก�อาศี�ยศี�ลน�%เป.นต้�น ต้�อไปน�%จิะให�ท�าบ6ญโดิยเขึ้�าท��ภาวนา น��งดิ�บ�ญดิ�ก6ศีลขึ้องเริ่าจิ�ต้ใจิม�นเป.นย�งไง ดิ�ให�ม�นริ่� �ม�นเห�นซั�� อย�าส�กแต้�ว�า ส�กแต้�ท�า เอาให�ม�นเห�นจิริ่�งแจิ�งปริ่ะจิ�กษ-ซั��เริ่าต้�องการิ่ความส6ขึ้สบาย แล�วม�นไดิ�ต้ามต้�องการิ่ไหม เริ่าก�มาฟุ้?งดิ�ว� าความส6ขึ้ความสบายม�นอย��ต้ริ่งไหนเริ่าก�น��งให�สบาย วางกายขึ้องเริ่าให�สบาย วางท�าทางให�สง�าผู้�าเผู้ยย�%มแย�มแจิ�มใสเม��อกายเริ่าสบายแล�ว เริ่าก�วางใจิให�สบาย ริ่วมต้าเขึ้�าไปหาดิวงใจิ ห�ก�ริ่วมเขึ้�าไป เม��อใจิสบายแล�ว น3กถ3งค6ณ์พริ่ะพ6ทธเจิ�าอย��ในใจิ พริ่ะธริ่ริ่มอย��ในใจิ พริ่ะอริ่�ยสงฆ-อย��ในใจิเริ่เช่��อม��นอย�างน�%นแล�ว จิ3งให�น3กค�าบริ่�กริ่ริ่มภาวนา ว�า

Page 35: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

" พ6ทNโธ ธมNโม สงNโฆ" สามหนแล�วเอาค�าเดิ�ยว ให�น3กว�า "พ6ทNโธ พ6ทNโธ " หล�บต้า ง�บปากเส�ย ต้าเริ่าก�เพ�งเล�ง ดิ�ต้�าแหน�งท��ริ่ะล3กพ6ทโธน��น ม�นริ่ะล3กต้ริ่งไหน ห�เริ่าก�ไปฟุ้?งท��ริ่ะล3กพ6ทโธน��นสต้�เริ่าก�จิ�องดิ�ท��ริ่ะล3ก พ6ทโธ พ6ทโธ จิะดิ�ท�าไมเล�า ดิ�เพ��อให�ริ่� �ว�า ต้�วเริ่าน��เป.นส6ขึ้ หริ่�อ เป.นท6กขึ้- ม�นดิ�หริ่�อม�นช่��วจิ�ต้ขึ้องเริ่าอย��ในก6ศีล หริ่�อ อก6ศีลก�ให�ริ่� �จิ�ก ถ�าจิ�ต้ขึ้องเริ่าเป.นก6ศีล ม�นเป.นย�งไงค�อ จิ�ต้ม�ความสงบ ม�นไม�ส�งหน�า ส�งหล�ง ส�งซั�าย ส�งขึ้วา เบ�%องบน เบ�%องล�าง ต้�%งอย��จิ�าเพาะท�ามกลางผู้��ริ่� � ม�นม�ใจิเย�อก ใจิเย�น ใจิส6ขึ้ ใจิสบายจิ�ต้เบา กายม�นก�เบา ไม�หน�กไม�หน�วงไม�ง�วงไม�เหงา หายท6กขึ้- หายยาก หายความล�าบาก ริ่�าคาญ สบายอกสบายใจิ

น��นแหละต้�วบ6ญต้�วก6ศีลแท� น�%จิะไดิ�เป.นบ6ญเป.นบาริ่ม�ขึ้องเริ่า เป.นน�ส�ยขึ้องเริ่า ต้�ดิต้นน�าต้�ว ไปท6กภพท6กช่าต้� น��แหละให�เขึ้�าใจิไว� จิ�ต้ขึ้องเริ่าสงบเป.นสมาธ� ค�อ ก6ศีล อก6ศีลเป.นย�งไง ค�อ จิ�ต้เริ่าไม�ดิ� จิ�ต้ทะเยอทะยาน จิ�ต้ดิ�%นริ่นพะว�กพะวง จิ�ต้ท6กขึ้- จิ�ต้ยาก จิ�ต้ไม�ม�ความสงบ ม�นเลยเป.นท6กขึ้- เริ่�ยกว�า อก6ศีลธริ่ริ่มท�%งหลาย ก6ศีลธริ่ริ่ม อก6ศีลธริ่ริ่ม อ�นน�%ว�าเป.นกริ่ริ่มในศีาสนาท�านว�า กริ่ริ่มท�%งหลายไม�ไดิ�อย��ในท��อ��น กมNมสNสโกมNห� กริ่ริ่มน�%นเป.นขึ้องๆ ต้นกลNยาณ์� วา ปาปก� วา ต้สNส ทายาทา ภว�สNสนNต้� เริ่าท�ากริ่ริ่มอ�นใดิไว� เป.นบ6ญหริ่�อเป.นบาป เริ่าจิะไดิ�น�บผู้ลขึ้องกริ่ริ่มน�%นส�บไปเริ่าจิะริ่� �ไดิ�อย�างไง ก6ศีลกริ่ริ่ม พ�จิาริ่ณ์าดิ�ซั�� กริ่ริ่มท�%งหลายม�นไม�ไดิ�อย��อ� �นกายกริ่ริ่ม แน�ะ ม�นอย��ในกายขึ้องเริ่าน�%

ม�นเก�ดิจิากกายขึ้องเริ่าน�% วจิ�กริ่ริ่ม ม�นเก�ดิจิากวาจิาขึ้องเริ่าน�% ไม�ไดิ�เก�ดิจิากอ��นไกล มโนกริ่ริ่ม ม�นเก�ดิจิากดิวงใจิขึ้องเริ่าน�%แหละ ให�ริ่� �จิ�กไว�ต้�อไปเริ่าไม�ต้�องสงส�ยว�า กริ่ริ่มม�นมาจิากไหน ใคริ่เป.นผู้��ท�าล�ะเดิ�@ยวน�%เริ่าริ่� � เริ่าเป.นผู้��ท�าเอง ไม�ใช่�เทวบ6ต้ริ่เทวดิาท�าให� เริ่าท�าเอาเองท��น� �งอย��เดิ�@ยวน�%หละ เริ่าท�าบ6ญ

Page 36: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

บ6ญอ�นน�% เป.นอย�างเล�ศีปริ่ะเสริ่�ฐแท�ค�อเริ่าให�ทานริ่�อยหน พ�นหน ก�ต้าม อาน�สงส-ไม�เท�าเริ่าน��งสมาธ�น�%ม�ผู้ลาน�สงส- เหม�อนท�าบ6ญอย�างท��ส6ดิแล�ว

โอวาท หลวงป��บั�ดูดูา ถาวโรว�ดูกลางช�ศร'เจรญสุ�ข อ.บัางระจ�น จ.สุงห บั�ร'

กาย์เดู'ย์ว จติเดู'ย์ว

ธรรมะเป2นอย์�างไรธรรมะก,หน�งแผู้�นเดู'ย์วนะซิ จติเดู'ย์วนะซิ

ม'หน�งแผู้�นเดู'ย์วม'จติดูวงเดู'ย์วเท�าน�1นก,หน�งแผู้�นเดู'ย์วม�นห�$มอย์��ท�1งหมดูก�บัทะล� ๙ ช�องนะวะทะวาร�ง (นว=๙ , ทวาร=ช�อง)

ทะล�ทางติา๒ ห�๒ จม�ก๒ ปาก ทวารหน�ก ทวารเบัา

ศาสุนาอย์��ท'3กาย์ย์าววา หนาค*บั กว$างศอกน'1เองเห,นเป2นกลางท�3วไปท�1งภาย์ในภาย์นอกผู้�$ปฏิบั�ติติ$องเห,นอย์�างน'1เร'ย์กว�าเห,นธรรม

หน$าเศร$า ๆ เพราะม�นไม�อย์��ก�บัท'3ไม�อย์��ก�บัหน�ง ก�บัจติม�นไปอย์��ก�บัอารมณู

Page 37: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ประเดู'Fย์วร$องไห$ เดู'Fย์วก,ห�วเราะม�นแน�นอนเสุ'ย์เม*3อไรน�ะโลกน�ะชอบัใจก,ห�วเราะ ไม�ชอบัใจก,ร$องไห$

อวชชาม�นบั�งผู้ม ขน เล,บั ฟั7น หน�งม�นบั�งซิะ

ให$ติาย์อย์�างท'3ผู้�$ท'3เขาร�$เขาถ<งซิจะไดู$ร�$ไดู$ถ<งก�บัเขาบั$างกาย์เดู'ย์ว จติเดู'ย์วเอโกธ�มโมไปไหนก,ม'แติ�ธรรมะหาย์ใจออกก,ม'ธรรมะหาย์ใจเข$าก,ม'แติ�ธรรมะจนเข$าถ<งธรรมะ

โลก�ติติรธรรมม�นอย์��ท'3จติเดู'ย์ว จติน'3ล�ะม�นร�บัธรรมนอกจากกาย์ก�บัจติแล$ว จะไปร�บัท'3ไหน........................

สุ1นอาสุวะหลวงป��ท�านไดู$เล�าเหติ�การณู ในว�นท'3บัรรล�ธรรมว�า ค*นน�1นขณูะท'3ท�านท�1งสุองก&าล�งน�3งค�ย์ก�นอย์�� โดูย์น�3งล*มติาค�ย์ก�นปกติน'3เอง แล$วห�นหน$าเข$าสุนทนาก�นอย์�างออกรสุชาติอย์��น�3นเอง จ� � ๆหลวงป��บั�ดูดูาก,เง'ย์บัเสุ'ย์งไปเฉัย์ ๆ น�3งล*มติาค$างอย์�� หลวงป��สุงฆ ท�านก,น�3งเฝั้Aาอย์��อย์�างน�1นมองดู�อย์�� ปกติท�านเป2นพระข'1สุงสุ�ย์ ไม�เช*3ออะไรง�าย์ ๆ ก,แปลกใจท'3ท&าไมหลวงป��บั�ดูดูาจ<งเง'ย์บัเสุ'ย์งไปเฉัย์ ๆ ก,ถามหลวงป��บั�ดูดูาว�า "เอHะ เป2นอะไรไป"

Page 38: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หลวงป��บั�ดูดูาท�านก,น3งเฉัย์ไม�ติอบั น�ย์น ติาคงเบักโพลงอย์��อย์�างน�1น เป2นอ�นว�าหลวงป��บั�ดูดูาท�านไดู$จบักจพระศาสุนา ท&าอาสุวะให$สุ1นติ�อหน$าหลวงป��สุงฆ น�3นเอง

หล�งจากน�1น 3 ว�น ในติอนเช$าก�อนท'3จะออกบัณูฑบัาติ หลวงป��สุงฆ ก,มาบัอกติ�อหลวงป��บั�ดูดูาว�า "ไม�ม'คนไปนรก ไม�ม'คนไปสุวรรค เน$อ"

หลวงป��บั�ดูดูาจ<งเสุรมว�า "โอHย์ ม�นจะม'นรก ม'สุวรรค อย์�างไร น�3นม�นกเลสุติ�างหากเล�า กเลสุหมดู ม�นก,หมดูนรก หมดูสุวรรค ซิ" เป2นอ�นว�าหลวงป��สุงฆ ท�านไดู$จบักจบัรรล�ธรรมในค*นก�อนน�3นเอง

โอวาทหลวงป��ม�3น ภ�รทติBโติ ธรรมโอวาท

ค�าท��เป.นคต้� อ�นท�านอาจิาริ่ย-กล�าวอย��บ�อยๆ ท��เป.นหล�กว�น�จิฉ�ยความดิ�ท��ท�า ดิ�วยกาย วาจิา ใจิ แก�ศี�ษยาน6ศี�ษย-ดิ�งน�%

๑. ดิ�ใดิไม�ม�โทษ ดิ�น�%นน�บว�าเล�ศี ๒. ไดิ�สมบ�ต้�ท�%งปวง ไม�ปริ่ะเสริ่�ฐเท�าไดิ�ต้น เพริ่าะต้�วต้นเป.นท��เก�ดิแห�งสมบ�ต้�ท�%งปวง

เม��อท�านอธ�บาย ต้จิป?ญจิกกริ่ริ่มฐาน จิบลง ม�กจิะกล�าวเต้�อนขึ้3%นเป.นค�ากลอนว�า แก�ให�ต้กเน�อ แก�บ�ต้ก คาพกเจิ�าไว� แก�บ�ไดิ� แขึ้วนคอต้�องแต้�ง แก�บ�พ�น คาก�นย�างยาย คาย�างยาย เว�ยนต้ายเว�ยนเก�ดิ เว�ยนเอาก�าเน�ดิในภพท�%งสาม ภาพท�%งสามเป.นเฮื�อน เจิ�าอย�� ดิ�งน�% เม��อคริ่าวท�านเทศีนาส��งสอนพริ่ะภ�กษ6 ผู้��เป.นสาน6ศี�ษย-ถ�อล�ทธ�ฉ�นเจิ ให�เขึ้�าใจิทางถ�ก และ ละเล�กล�ทธ�น�%น คริ่�%นจิบลงแล�ว ไดิ�กล�าวเป.นคต้�ขึ้3%นว�า เหล�อแต้�เว�าบ�เห�น บ�อนเบาหน�ก เดิ�นบ�ไปต้ามทาง ส�ถ�กดิงเส�อฮื�าย ดิ�งน�%แล การิ่บ�าเพ�ญสมาธ� เอาแต้�เพ�ยงเป.นบาท

Page 39: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ขึ้องว�ป?สสนา ค�อ การิ่พ�จิาริ่ณ์าก�พอแล�ว ส�วนการิ่จิะอย��ในว�หาริ่ธริ่ริ่มน�%น ก�ให�ก�าหนดิริ่� � ถ�าใคริ่กล�วต้าย เพริ่าะบทบาททางความเพ�ยริ่ ผู้��น� %น จิะกล�บมาต้ายอ�ก หลายภพหลายช่าต้� ไม�อาจิน�บไดิ� ส�วนผู้��ใดิไม�กล�วต้าย ผู้��น� %นจิะต้�ดิภพช่าต้�ให�น�อยลง ถ3งก�บไม�ม�ภพช่าต้�เหล�ออย�� และผู้��น� %นแล จิะเป.นผู้��ไม�กล�บหล�งมาหาท6กขึ้-อ�ก ธริ่ริ่มะเริ่�ยนมาจิากธริ่ริ่มช่าต้� เห�นความเก�ดิแปริ่ปริ่วนขึ้องส�งขึ้าริ่ ปริ่ะกอบดิ�วยไต้ริ่ล�กษณ์- ป?จิฉ�มโอวาท ขึ้อง พริ่ะพ6ทธเจิ�าโดิยแท�ๆ ถ�าเขึ้�าใจิในโอวาทปาฏ�โมกขึ้- ท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-ม��นแสดิงโดิย ย3ดิหล�กธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องศี�ลธริ่ริ่มทางดิ�านการิ่ปฏ�บ�ต้� เพ��อเต้�อนน�กปฏ�บ�ต้�ท�%งหลาย ท�านแสดิงเอาแต้�ใจิความว�า.. การิ่ไม�ท�าบาปท�%งปวงหน3�ง การิ่ย�งก6ศีล ค�อ ความฉลาดิให�ถ3งพริ่�อมหน3�ง การิ่ช่�าริ่ะจิ�ต้ใจิขึ้องต้นให�ผู้�องแผู้�วหน3�ง......

น�%แล ค�อ ต้�าสอนท�%งหลายขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า การิ่ไม�ท�าบาป...ถ�าทางกายไม�ท�า แต้�ทางวาจิาก�ท�าอย�� ถ�าทางวาจิาไม�ท�า แต้�ทางใจิก�ท�า ส� �งสมบาปต้ลอดิว�น จินถ3งเวลาหล�บ พอต้��นจิากหล�บ ก�เริ่��มส��งสมบาปต้�อไป จินถ3งขึ้ณ์ะหล�บอ�ก เป.นท�านองน�% โดิยม�ไดิ�สนใจิว�า ต้�วท�าบาป หริ่�อ ส��งสมบาปเลย แม�กริ่ะน�%น ย�งหว�งใจิอย��ว�า ต้นม�ศี�ลธริ่ริ่ม และ คอยแต้�เอาความบริ่�ส6ทธ�K จิากความม�ศี�ลธริ่ริ่ม ท��ย�งเหล�อแต้�ช่��อเท�าน�%น ฉะน�%น จิ3งไม�เจิอความบริ่�ส6ทธ�K กล�บเจิอแต้�ความเศีริ่�าหมอง ความว6 �นวายในใจิต้ลอดิเวลา ท�%งน�%เพริ่าะ ต้นแสวงหาส��งน�%น ก�ต้�องเจิอส��งน�%น ถาไม�เจิอส��งน�%น จิะให�เจิออะไริ่เล�า เพริ่าะเป.นขึ้องท��ม�อย�� ในโลกสมม6ต้�อย�างสมบ�ริ่ณ์- ท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-ม��น แสดิงโอวาทธริ่ริ่ม ให�ปริ่ากฏไว� เม��อคริ่�%งท�านจิ�าพริ่ริ่ษาอย�� ณ์ ว�ดิสริ่ะปริ่ะท6ม (ป?จิจิ6บ�น ค�อ ว�ดิปริ่ะท6มวนาริ่าม) กริ่6งเทพมหานคริ่ ซั3�งป?จิจิ6บ�น อาจิค�นคว�าหาอ�านไดิ�ไม�ง�ายน�ก ม�ดิ�งน�%

Page 40: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

นมต้Nถ6 ส6คต้สNส ปญฺNจิธNนกNขึ้นNธาน� ขึ้�าพเจิ�าขึ้อนอบน�อมพริ่ะส6คต้ บริ่มศีาสดิาศีากยะม6น� ส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า และ พริ่ะนวโลก6ต้ต้ริ่ธริ่ริ่ม ๙ ปริ่ะการิ่ และพริ่ะ อริ่�ยสงฆ-สาวกขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�าน�%น บ�ดิน�% ขึ้�าพเจิ�ากล�าวซั3�งธริ่ริ่มขึ้�นธ- โดิยส�งเขึ้ปต้ามสต้�ป?ญญา ย�งม�ท�านคนหน3�ง ริ่�กต้�ว ค�ดิกล�วท6กขึ้- อยากไดิ�ส6ขึ้ พ�นภ�ย เท��ยวผู้ายผู้�น เขึ้าบอกว�า ส6ขึ้ม�ท��ไหน ก�อยากไป แต้�เท��ยวหม��นไปมา อย��ช่�านาน น�ส�ยท�านน�%น ริ่�กต้�วกล�วต้ายมาก อยากจิะพ�นแท�ๆ เริ่��องแก�ต้าย ว�นหน3�ง ท�านริ่� �จิริ่�งซั3�ง สม6ท�ย พวกส�งขึ้าริ่ ท�านก�ปะถ�%า สน6ก ส6ขึ้ไม�หาย เปริ่�ยบเหม�อนดิ�ง กายน�%เอง ช่ะโงกดิ�ถ�%าสน6ก ท6กขึ้-คลาย แสนสบาย ริ่� �ต้�ว เริ่��องกล�วน�%นเบา ดิ�าเน�นไป เม�นมา อย��หน�าเขึ้าจิะกล�บไป ป>าวริ่�อง พวกพ�องเล�า ก�กล�วเขึ้าเหมา ว�าเป.นบ�า เป.นอ�นจิบเริ่��องค�ดิ ไม�ต้�ดิต้�อ ดิ�กว�าเท��ยวริ่6 �มริ่�าม ท�าสอพลอ เดิ�@ยวถ�กยอ ถ�กต้� เป.นเริ่��อง เคริ่��องริ่�าคาญ

ย�งม� บ6ริ่6ษ คนหน3�ง ค�ดิกล�วต้าย น�%าใจิฝึ>อ มาหาแล�ว พ�ดิต้ริ่งๆ น�าสงสาริ่ ถามว�า ท�านพากเพ�ยริ่มา ก�ช่�านาน เห�นธริ่ริ่มท��จิริ่�ง แล�วหริ่�อย�ง ท��ใจิหว�ง เอVะ ท�าไม จิ3งริ่� �ใจิฉ�น บ6ริ่6ษผู้��น� %น ก�อยากอย��อาศี�ย ท�านว�าดิ� ดิ�ฉ�นอน6โมทนา จิะพาดิ�เขึ้าใหญ� ถ�%าสน6ก ท6กขึ้-ไม�ม� ค�อ กายคต้า สต้� ภาวนา ช่มเล�นให�เย�นใจิ หายเดิ�อดิริ่�อน หนทางจิริ่ อริ่�ยวงศี- จิะไป หริ่�อไม�ไป ฉ�นไม�เกณ์ฑ์- ไม�หลอกเล�น

Page 41: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

บอกความ ให�ต้ามจิริ่�ง แล�วกล�าวปริ่�ศีนาท�าให�ต้อบ ปริ่�ศีนาน�%นว�า ริ่ะว��ง ค�ออะไริ่ ต้อบว�า ว��งเริ่�ว ค�อ ว�ญญาณ์ อาการิ่ใจิ เดิ�นเป.นแถว ต้ามแนวก�น ส�ญญาต้ริ่ง น�าสงส�ย ใจิอย��ใน ว��งไปมา ส�ญญาเหน��ยวภายนอก หลอกลวงจิ�ต้ ท�าให�จิ�ต้ว6 �นวาย เท��ยวส�ายหา หลอกเป.นธริ่ริ่มต้�างๆ อย�างมายา ถามว�า ห�าขึ้�นธ- ใคริ่พ�น จินท�%วปวง แก�ว�า ใจิซั�พ�น อย��คนเดิ�ยว ไม�เกาะเก��ยวพ�วพ�นต้�ดิ ส�%นพ�ศีวง หมดิท��หลง อย��เดิ�ยวดิวง ส�ญญาทะลวงไม�ไดิ� หมายหลงต้ามไป ถามว�าท��ต้าย ใคริ่เขึ้าต้าย ท��ไหนก�น แก�ว�า ส�งขึ้าริ่เขึ้าต้าย ท�าลายผู้ล ถามว�า ส��งใดิก�อ ให�ต้�อวน แก�วว�ากลส�ญญา พาให�เว�ยน เช่��อส�ญญาจิ3งผู้�ดิ ค�ดิย�นดิ� ออกจิากภพน�% ไปภพน�%น เท��ยวห�นเห�ยน เลยล�มจิ�ต้ จิ�าปMดิ สน�ทเน�ยน ถ3งจิะเพ�ยริ่หาธริ่ริ่ม ก�ไม�เห�น ถามว�า ใคริ่ก�าหนดิ ใคริ่หมาย เป.นธริ่ริ่ม แก�ว�า ใจิก�าหนดิ ใจิหมาย เริ่��องหา เจิ�าส�ญญา น��นเอง ค�อว�าดิ� ว�าช่��ว ผู้ล�กจิ�ต้ ต้�ดิริ่�กช่�ง ถามว�า ก�นหนเดิ�ยว เท��ยวไม�ก�น แก�ว�า ส�%นอยากดิ� ไม�ริ่� �หว�ง ในเริ่��องเห�นต้�อไป หายริ่6งริ่�ง ใจิก�น��งแท�นน��ง ท�%งอาล�ย ถามว�า สริ่ะส��เหล��ยมเปF� ยมดิ�วยน�%า แก�ว�า ธริ่ริ่มส�%นอยาก จิากสงส�ย ใสสะอาดิหมดิริ่าค� ไม�ม�ภ�ย ส�ญญาในน�%น พริ่ากส�งขึ้าริ่ขึ้�นธ-น�%น ไม�ถอน ใจิจิ3งเปF� ยมเต้�มท�� ไม�ม�พริ่�อง เง�ยบสง�ดิ ดิวงจิ�ต้ ไม�ค�ดิปอง เป.นขึ้องควริ่ช่มช่��น ท6กค�นว�น แม�ไดิ�สมบ�ต้�ท�พย- ส�กส�บแสน หากแม�นริ่� �จิริ่�ง ท�%งส�งขึ้าริ่ หมดิความอยากเป.นย��ง ส��งส�าค�ญ จิ�าส�วนจิ�า ก�%นอย�� ไม�ก�%าเก�น ใจิไม�เพล�นท�%งส�%น หายดิ�%นริ่น เหม�อนอย�างว�า กริ่ะจิกส�องหน�า ส�องแล�ว อย�าค�ดิ ต้�ดิป?ญญา เพริ่าะว�า ส�ญญาน�%น ดิ�งเงา อย�าไดิ�เมา ไปต้ามเริ่��อง เคริ่��องส�งขึ้าริ่ ใจิขึ้ย�น จิ�บใจิ ท��ไม�บ�น ไหวส�วนต้น ริ่� �แน� เพริ่าะแปริ่ไป ใจิไม�เท��ยวขึ้องใจิ ใช่�ต้�องว�า ริ่� �ขึ้�นธ-ห�า ต้�างช่น�ดิ เม��อจิ�ต้ไหว แต้�ก�อนน�%น หลงส�ญญา ว�าเป.นใจิ ส�าค�ญว�าใน ว�านอก จิ3งหลอกลวง คริ่าวน�% ใจิเป.นใหญ� ไม�หมายพ3�ง ส�ญญาหน3�ง ส�ญญาใดิ ม�ไดิ�หว�ง เก�ดิก�ต้าม ดิ�บก�ต้าม ส��งท�%งปวง ไม�ต้�องห�วง ไม�ต้�องก�นหม��ส�ญญา เหม�อนย�นบน ยอดิเขึ้าส�งแท� แลเห�นดิ�น แลเห�นส�%น ท6กต้�วส�ต้ว- แต้�ว�า ส�งย��ง

Page 42: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

น�ก แลเห�นเริ่��องขึ้องต้น แต้�ต้�นมา เป.นมริ่ริ่คาท�%งน�%น เช่�นบ�นไดิ ถามว�า น�%าขึ้3%นลง ต้ริ่งส�จิจิา น�%นหริ่�อ? ต้อบว� าส�งขึ้าริ่แปริ่ ก�ไม�ไดิ� ธริ่ริ่มดิากริ่ริ่ม แต้�ไม�แกล�งใคริ่ ขึ้�นผู้ล�กไส จิ�บต้�อง ก�หมองม�ว ช่��วในจิ�ต้ ไม�ต้�องค�ดิ ผู้�ดิธริ่ริ่มดิา สภาพส��ง เป.นจิริ่�ง ดิ�ช่��ว ต้ามแต้� เริ่��องขึ้องเริ่��อง เปล�%องแต้�ต้�ว ไม�พ�วพ�นส�งขึ้าริ่ เป.นการิ่เย�น ริ่� �จิ�กจิริ่�ง ต้�องท�%งส�งขึ้าริ่ เม��อผู้�นแปริ่ เม��อแลเห�น เบ��อแล�ว ปล�อยไดิ�คล�อง ไม�ต้�องเกณ์ฑ์- ธริ่ริ่มก�ใจิ เย�นใจิ ริ่ะง�บดิ�บส�งขึ้าริ่ ริ่�บอาการิ่ ถามว�า ห�าหน�าท�� ม�คริ่บคริ่�น แก�ว�า ขึ้�นธ- แย�งแยก แจิกห�าฐาน เริ่��องส�งขึ้าริ่ ต้�างกอง ริ่�บหน�าท�� ม�ก�จิการิ่ จิะริ่�บงานอ��น ไม�ไดิ� เต้�มในต้�ว แม�ลาภยศีสริ่ริ่เสริ่�ญ เจิริ่�ญส6ขึ้ น�นทาท6กขึ้- เส��อมยศี หมดิลาภท��ว ริ่วมลง ต้ามสภาพ ต้ามเป.นจิริ่�ง ท�%ง ๘ ส��ง ใจิไม�ห�น ไปพ�วพ�น

เพริ่าะว�า ริ่�ปขึ้�นธ- ก�ท�าแก�ไขึ้ ม�ไดิ�ถ�วน นาม ก�ม�ไดิ�พ�ก เหม�อนจิ�กริ่ยนต้- เพริ่าะริ่�บผู้ลขึ้องกริ่ริ่ม ท��ท�ามา เริ่��องดิ� ถ�าเพล�ดิเพล�น เจิริ่�ญใจิ เริ่��องช่��วขึ้6�น ว6 �นจิ�ต้ ค�ดิไม�หย6ดิ เหม�อนไฟุ้จิ6ดิ จิ�ต้หมอง ไม�ผู้�องใส น3กขึ้3%นเอง ท�%งริ่�ก ท�%งโกริ่ธ ไม�โทษใคริ่ อยากไม�แก� ไม�ต้าย ไดิ�หริ่�อคน เป.นขึ้องพ�นว�ส�ย จิะไดิ�เช่ย เช่�น ไม�อยากให�จิ�ต้ เท��ยวค�ดิริ่� � อยากให�อย��เป.นหน3�ง หว�งพ3�งเฉย จิ�ต้เป.นขึ้องผู้�นแปริ่ ไม�แน�เลย ส�ญญาเคย อย��ไดิ�บ�าง เป.นคริ่�%งคริ่าว ถ�าริ่� �เท�า ธริ่ริ่มดิา ท�%งห�าขึ้�นธ- ใจิน�%น ก�ขึ้าวสะอาดิ หมดิมลท�ล ส�%นเริ่��องริ่าว ถ�าริ่� �ไดิ� อย�างน�% จิ3งดิ�ย��ง เพริ่าะเห�นจิริ่�ง ถอนหล6ดิ ส6ดิว�ธ� ไม�ฝึ>าฝึOนธริ่ริ่มดิา ต้ามเป.นจิริ่�ง จิะจิน จิะม� ต้ามเริ่��อง เคริ่��องนอกใน ดิ�หริ่�อช่��ว ต้�องดิ�บ เล��อนล�บไป ย3ดิส��งใดิไม�ไดิ� ต้ามใจิหมาย ในไม�เท��ยว ขึ้องใจิ ไหววะว�บ ส�งเกต้จิ�บ ริ่� �ไดิ�สบาย ย��งเล�กบ�งใหญ� ไม�ริ่� �ท�น ขึ้�นธ-บ�งธริ่ริ่มไม�เห�น เป.นธ6ล�ไป ส�วนธริ่ริ่ม ม�ใหญ�กว�าขึ้�นธ- น�%นไม�แล ถามว�า-ม�-ไม�ม� ไม�ม�น�% ค�ออะไริ่? ท��น�%ต้�ดิหมดิ ค�ดิแก�ไม�ไหว เช่�ญช่�%ให�ช่�ดิ ท�%งอริ่ริ่ถแปล โปริ่ดิแก�เถ�ดิ ท��ว�าเก�ดิม�ต้�างๆ ท�%งเหต้6ผู้ล แล�วดิ�บ ไม�ม�ช่�ดิ ใช่�ส�ต้ว-คน น��ขึ้�อต้�น ม�ไม�ม� อย�างน�%ต้ริ่ง ขึ้�อปลายไม�ม� ม�น�% เป.นธริ่ริ่ม ท��ล�%าล3ก ใคริ่พบ จิบ

Page 43: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ปริ่ะสงค- ไม�ม�ส�งสาริ่ ม�ธริ่ริ่ม ท��ม� �นคง น��นแลองค-ธริ่ริ่มเอก ว�เวกจิริ่�ง ธริ่ริ่มเป.นหน3�ง ไม�แปริ่ผู้�น เล�ศีพบ สงบน��ง เป.นอาริ่มณ์-ขึ้องใน ไม�ไหวต้�ง ริ่ะง�บย��ง เง�ยบสง�ดิ ช่�ดิก�บใจิ ใจิก�สริ่�าง จิากเมา หายเริ่�าริ่�อน ความอยาก ถอนไดิ�หมดิ ปลดิสงส�ย เริ่��องพ�วพ�น ขึ้�นธ-ห�า ช่�าส�%นไป เคริ่��องหม6นไป ไต้ริ่จิ�กริ่ ก�ห�กลง

ความอยาก ใหญ�ย��ง ก�ท�%งหล6ดิ ความริ่�กหย6ดิ หายสน�ท ส�%นพ�ศีวง ริ่�อนท�%งปวง ก�หายหมดิ ดิ�งใจิ จิง เช่�ญเถ�ดิ ช่�%อ�กส�กอย�าง หนทางใจิ สม6ท�ยขึ้องจิ�ต้ ท��ปMดิธริ่ริ่ม แก�ว�า สม6ท�ย ย��งใหญ�น�ก ย�อลงค�อ ความริ่�กบ�บใจิ ท�าลายขึ้�นธ- ถ�าธริ่ริ่มม�ก�บจิ�ต้ เป.นน�จิน�ริ่�นดิริ่- เป.นเล�ศีก�น สม6ท�ย ม�ไดิ�ม� จิงจิ�าไว�อย�างน�% ว�ถ�จิ�ต้ ไม�ต้�องค�ดิเว�ยนวน จินป>นปF% ธริ่ริ่มไม�ม� อย��เป.นน�จิ ต้�ดิย�นดิ� ใจิจิากท�� สม6ท�ย อาล�ยต้�ว ว�าอย�างย�อ ท6กขึ้-ก�บธริ่ริ่ม ปริ่ะจิ�าจิ�ต้ จิ�ต้ค�ดิ ริ่� �เห�นจิริ่�ง จิ3งเย�นท��ว จิะส6ขึ้ ท6กขึ้-เท�าไริ่ ม�ไดิ�กล�ว สริ่�างจิากเคริ่��องม�ว ค�อสม6ท�ย ไปท��ดิ� ริ่� �เท�าน�%ก�จิะคลาย หายความริ่�อน พอดิ�กผู้�อน ส�บแสวงหา ทางดิ� จิ�ต้ริ่� �ธริ่ริ่ม ล�มจิ�ต้ ท��ต้�ดิธ6ล� ใจิริ่� �ธริ่ริ่ม ท��เป.นส6ขึ้ ขึ้�นธ-ท6กขึ้�นธ- แน�ปริ่ะจิ�าใจิ ธริ่ริ่มคงเป.นธริ่ริ่ม ขึ้�นธ-คงเป.นขึ้�นธ- เท�าน�%นแล ค�าว�าเย�นสบาย หายเดิ�อดิริ่�อน หมายจิ�ต้ถอนจิากผู้�ดิ ท��ต้�ดิแก� ส�วนส�งขึ้าริ่ขึ้�นธ- ปริ่าศีจิากส6ขึ้ เป.นท6กขึ้-แท� เพริ่าะต้�องแก� ไขึ้�ต้าย ไม�วายว�น จิ�ต้ริ่� �ธริ่ริ่มท��ล�%าเล�ศี จิ�ต้ก�ถอน จิากผู้�ดิ เคริ่��องเศีริ่�าหมอง ขึ้องแสลง ผู้�ดิเป.นโทษขึ้องใจิ อย�างริ่�ายแริ่ง เห�นธริ่ริ่มแจิ�ง ธริ่ริ่มผู้�ดิ หมดิพ�ษใจิ จิ�ต้เห�นธริ่ริ่ม ดิ�เล�ศีท��พ�น พบปะธริ่ริ่ม ปลดิเปล�%อง เคริ่��องกริ่ะส�น ม�สต้�ก�บต้�ว บ�พ�วพ�น เริ่��องริ่�กขึ้�นธ-หายส�%น ขึ้าดิย�นดิ� ส�%นธ6ล�ท�%งปวง หมดิห�วงใย ถ3งจิะค�ดิ ก�ไม�ท�นห�าม ต้ามน�ส�ย เม��อไม�ห�าม กล�บไม�ฟุ้6 9ง ย6�งไป พ3งไดิ�ริ่� � ว�าบาปม�ขึ้3%น เพริ่าะขึ้�นจิริ่�ง ต้อบว�า บาปเก�ดิขึ้3%น เพริ่าะไม�ริ่� � ถ�าปMดิปริ่ะต้� เขึ้ลาไดิ� สบายย��ง ช่��วท��งปวง เง�ยบหาย ไม�ไหวต้�ง ขึ้�นธ-ท6กส��ง ย�อมท6กขึ้- ไม�ส6ขึ้เลย แต้�ก�อน ขึ้�าพเจิ�าม�ดิเขึ้ลา เหม�อนเขึ้�าถ�%า อยากเห�นธริ่ริ่ม ย3ดิใจิ จิะให�เฉย ย3ดิความจิ�า ว�าเป.นใจิ หมายจินเคย เลยเพล�นเช่ยช่ม จิ�าธริ่ริ่ม มานาน ความจิ�า

Page 44: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ผู้�ดิ ปMดิไว� ไม�ให�เห�น จิ3งหลงเล�น

ขึ้�นธ- ๕ น�าสงสาริ่ ให�ยกต้�ว ออกต้น พ�นปริ่ะมาณ์ เท��ยวริ่ะริ่าน ต้�คนอ��น เป.นพ�%นใจิ ไม�ไดิ�ผู้ล เท��ยวดิ� โทษคนอ��น ขึ้��นใจิ เหม�อนก�อไฟุ้ เผู้าต้�ว ต้�องม�วมอม ใคริ่ผู้�ดิถ�ก ดิ�ช่��ว ก�ต้�วเขึ้า ใจิขึ้องเริ่า เพ�ยงริ่ะว�ง ต้�%งถนอม อย�าให�อก6ศีล วนมาต้อม ควริ่ถ3งพริ่�อม บ6ญก6ศีล ผู้ลสบาย

เห�นคนอ��นเขึ้าช่��ว ต้�วก�ดิ� เป.นริ่าค�ย3ดิขึ้�นธ- ท��ม� �นหมาย ย3ดิขึ้�นธ- ต้�องริ่�อนแท� ก�แก�ต้าย เลยซั�%าแท� ก�เลสเขึ้�ากล6�ม ริ่6มกวน เต้�มท�%งริ่�ก ท�%งโกริ่ธ โทษปริ่ะจิ�กษ- ท�%งหลงน�ก หน�กจิ�ต้ ค�ดิโทษหวน ท�%งอาริ่มณ์- การิ่ห�า ก�มาช่วน ยกกริ่ะบวนท6กอย�าง ต้�างๆ ก�น เพริ่าะย3ดิขึ้�นธ-ท�%ง ๕ ว�าขึ้องต้น จิ3งไม�พ�น ท6กขึ้-ริ่�าย ไปไดิ�เลย ถ�าริ่� �โทษขึ้องต้�วแล�ว อย�าช่�าเฉย ดิ�อาการิ่ ส�งขึ้าริ่ ท��ไม�เท��ยงริ่��าไป ให�ใจิเคย คงไดิ�เช่ยช่มธริ่ริ่มอ�นเอก ว�เวกจิ�ต้ ไม�เพ�ยงน�%น หมายใจิไหว จิากจิ�า เห�นแล�วขึ้�า ดิ� ดิ�อย�� ไหว อาริ่มณ์-นอก ดิ�บริ่ะง�บไปหมดิ ปริ่ากฏธริ่ริ่ม เห�นธริ่ริ่มแล�ว ย�อมหาย ว6 �นวายจิ�ต้ จิ�ต้น�%นไม�ต้�ดิค�� จิริ่�งเท�าน�%หมดิปริ่ะต้� ริ่� �ไม�ริ่� � อย�างน�% ว�ธ�จิ�ต้ ริ่� �เท�าท�� ไม�เท��ยง จิ�ต้ต้�นฟุ้O% น ริ่�เริ่��ม คงจิ�ต้เดิ�ม อย�างเท��ยงแท� ริ่� �ต้�นจิ�ต้ พ�นจิาก ผู้�ดิท�%งปวง ไม�ห�วง ถ�าออกไป ปลายจิ�ต้ ผู้�ดิท�นท� ค�าท��ว�า ม�ดิน�%น เพริ่าะจิ�ต้ ค�ดิหวงดิ� จิ�ต้หวงน�% ปลายจิ�ต้ ค�ดิออกไป จิ�ต้ต้�นท�� เม��อธริ่ริ่มะปริ่ากฏ หมดิสงส�ย เห�นธริ่ริ่มอ�นเก�ดิ เล�ศีโลกา เริ่��องจิ�ต้ค�น ว6 �นหามา แต้�ก�อน ก�เล�กถอน เปล�%องปลดิ หมดิไดิ� ไปส�%น ย�งม�ท6กขึ้- ต้�องหล�บนอน ก�บก�น ไปต้ามเริ่��อง ธริ่ริ่มดิาขึ้องจิ�ต้ ต้�องค�ดิน3ก พอริ่� �ส3ก จิ�ต้ค6�น พ�นริ่�าคาญ เง�ยบสง�ดิ จิากมาริ่ เคริ่��องริ่บกวน ธริ่ริ่มดิา ส�งขึ้าริ่ปริ่ากฏ หมดิดิ�วยก�น เส��อมท�%งน�%น คงไม�ม�เลย ริ่ะว�งใจิ เม��อจิ�า ท�าละเอ�ยดิ ม�นจิะเบ�ยดิ ให�จิ�ต้ ไปต้�ดิเฉย ใจิไม�เท��ยงขึ้องใจิ ซั�%าให�เคย เม��อถ3งเฮืย

Page 45: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หากริ่� �เอง เพลงขึ้องจิ�ต้ เหม�อนดิ��งมายา ท��หลอกลวง ท�านว�า ว�ป?สสน�ก�เลส จิ�าแลงเพศี เหม�อนดิ�งจิริ่�ง ท��แท� ไม�ใช่�จิริ่�ง ริ่� �ขึ้3%นเอง นามว�า ความเห�น ไม�ใช่�เขึ้�น ฟุ้?งเขึ้�าใจิ ช่�%นไต้�ถาม ท�%งไต้ริ่�ต้ริ่อง แยกแยะ และ ริ่�ปนาม ก�ใช่� ความเห�นต้�อง จิงเล�งดิ� จิ�ต้ต้น พ�นริ่�าคาญ ต้�นจิ�ต้ ริ่� �ต้�ว ว�าส�งขึ้าริ่ เริ่��องแปริ่ปริ่วน ใช่�ขึ้บวนไป ดิ� หริ่�อ ริ่� �จิริ่�ง อะไริ่ริ่� �อย�� เพริ่าะหมายค�� ก�ไม�ใช่� จิ�ต้คงริ่� �จิ�ต้เอง เพริ่าะเพลงไหว จิ�ต้ริ่� �ไหว ไหวก�จิ�ต้ ค�ดิก�นไป แยกไม�ไดิ�ต้ามจิริ่�ง ส��งเดิ�ยวก�น

จิ�ต้เป.นขึ้องอาการิ่ เริ่�ยกว�า ส�ญญา พาพ�วพ�น ไม�เท��ยงน�%น ก�ต้�วเอง ไปเล�งใคริ่ ใจิริ่� �เส��อมริ่ส หมดิสงส�ย ขึ้าดิต้�นคว�า หาเริ่��อง เคริ่��องนอกใน เริ่��องจิ�ต้อยาก ก�หย6ดิ ให�หายห�ว พ�นหน�กใจิท�%งหลาย หายอ�ดิโริ่ย เหม�อนฝึนโปริ่ย ใจิก�เย�น ดิ�วยเห�นใจิ ใจิเย�นเพริ่าะ ไม�ต้�อง เท��ยวมองคน ริ่� �จิ�ต้ ค�ดิป?จิจิ6บ�น พ�นหว��นไหว ดิ�หริ่�อช่��ว ท�%งปวง ไม�ห�วงใย เพริ่าะดิ�บไปท�%งเริ่��อง เคริ่��องริ่6งริ่�ง อย��เง�ยบๆ ต้�นจิ�ต้ ไม�ค�ดิอ�าน ต้ามแต้�การิ่ขึ้องจิ�ต้ ส�%นค�ดิหว�ง ไม�ต้�องว6 �น ไม�ต้�องวาย หายริ่ะว�ง นอนหริ่�อน��ง น3กพ�น อย��ต้�นจิ�ต้ ท�านช่�%มริ่ริ่ค ท�%งหล�กแหลม ช่�างต้�อแต้�ม กว�งขึ้วาง สว�างใส ย�งอ�กอย�าง ทางใจิ ไม�หล6ดิสม6ท�ย

ขึ้อจิงโปริ่ดิ ให�ช่�%พ�ศีดิาริ่ เป.นการิ่ดิ� ต้อบว�าสม6ท�ย ค�ออาล�ยริ่�ก เพล�นย��งน�ก ท�าภพใหม� ไม�หน�ายหน� ว�าอย�างต้��า กามค6ณ์ห�า เป.นริ่าค� อย�างส�งช่�% สม6ท�ย อาล�ยฌิาน ถ�าจิะจิ�บ ต้ามว�ธ� ม�ในจิ�ต้ ก�เริ่��องค�ดิ เพล�นไป ในส�งขึ้าริ่ เคยท�%งปวง เพล�นมา เส�ยช่�านาน กล�บเป.นการิ่ดิ�ไป ให�เจิริ่�ญจิ�ต้ ไปในส�วนท��ผู้�ดิ ก�เลยแต้กก��งก�าน ฟุ้6 9งซั�านใหญ� เท��ยวเพล�นไป ในผู้�ดิ ไม�ค�ดิเขึ้�น ส��งใดิช่อบอาริ่มณ์- ก�ช่มเพล�น เพล�นจินเก�น ล�มต้�ว ไม�กล�วภ�ย เพล�นดิ�โทษคนอ��น ดิ��นดิ�วยช่��ว โทษขึ้องต้�ว ไม�เห�น เป.นไฉน โทษคนอ��น เขึ้ามาก ส�กเท�าไริ่ ไม�ท�าให�เริ่า ต้กนริ่ก เส�ยเลย โทษขึ้องเริ่า เศีริ่�าหมอง ไม�ต้�องมาก ลงว�บาก ไปต้ก

Page 46: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

นริ่ก แสนสาห�ส หม��นดิ�โทษต้นไว� ให�ใจิเคย เว�นเส�ยซั3�งโทษน�%น คงไดิ�เช่�ญช่มส6ขึ้ พ�นท6กขึ้-ภ�ย เม��อเห�นโทษต้นช่�ดิ พ3งต้�ดิท�%ง ท�าอ�อยอ��ง ค�ดิมาก จิากไม�ไดิ� เริ่��องอยากดิ� ไม�หย6ดิ ค�อ สม6ท�ย เป.นโทษใหญ� กล�วจิะไม�ดิ� น�%ก�แริ่ง ดิ�ไม�ดิ� น�%เป.นผู้�ดิ ขึ้องจิ�ต้น�ก เหม�อนไขึ้�หน�ก ถ�กต้�อง ขึ้องแสลง ก�าเริ่�บโริ่ค ดิ�วยพ�ษ ผู้�ดิส�าแดิง ธริ่ริ่มไม�แจิ�ง เพริ่าะอยากดิ� น�%เป.นเดิ�ม ความอยากดิ� ม�มาก ม�กลากจิ�ต้ ให�เท��ยวค�ดิ ว6 �นไป จินใจิเห�ม สริ่ริ่พช่��ว ม�วหมอง ก�ต้�องเต้�ม ผู้�ดิย��งเพ��ม ริ่��าไป ไกลจิากธริ่ริ่ม ท��จิริ่�งช่�% สม6ท�ย น�% ใจิฉ�นคริ่�าม ฟุ้?งเน�%อความไปขึ้�างฟุ้6 9ง ทางย6�งย��ง เม��อช่�%มริ่ริ่ค ฟุ้?งใจิ ไม�ไหวต้�ง ริ่ะง�บน��ง ใจิสงบ จิบก�นท� อ�นน�% เช่��อว�า ขึ้�นธะว�ม6ต้�สม�งค�ธริ่ริ่ม

ปริ่ะจิ�าอย��ก�บท�� ไม�ม�อาการิ่ไป ไม�ม�อาการิ่มา สภาวธริ่ริ่มท��เป.นจิริ่�ง ส��งเดิ�ยวเท�าน�%น และไม�ม�เริ่��อง จิะแวะะเว�ยน ส�%นเน�%อความ แต้�เพ�ยงเท�าน�% ผู้�ดิหริ่�อถ�ก จิงใช่�ป?ญญาต้ริ่องดิ� ให�ริ่� �เถ�ดิ

โอวาทหลวงป��ดู�ลย์ อติ�โล

ธรรมโอวาท ส�าหริ่�บหลวงป�>น� %น ท�านเล�าว�าไดิ�ต้ริ่�ต้ริ่องพ�จิาริ่ณ์าต้ามห�วขึ้�อก�มม�ฏฐานว�า "สพNเพ สงNขึ้าริ่า อน�จิNจิา สพNเพ สญฺNญา อนต้Nต้า" ท��ท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-ม��นให�มา ในเวลาต้�อมาก�เดิ�ความสว�างไสวในใจิช่�ดิว�า เม��อส�งขึ้าริ่ขึ้�นธ-ดิ�บไดิ�แล�ว ความเป.นต้�วต้นจิ�กม�ไม�ไดิ� เพริ่าะไม�ไดิ�เขึ้�าไปเพ��อปริ่6งแต้�ง คริ่�%นความปริ่6งแต้�งขึ้าดิไป ความท6กขึ้-จิะเก�ดิขึ้3%นอย�างไริ่ และจิ�บใจิความอริ่�ยส�จิจิแห�งจิ�ต้ไดิ�ว�า

1. จิ�ต้ท��ส�งออกนอก เพ��อริ่�บสนองอาริ่มณ์-ท�%งส�%น เป.นสม6ท�ย 2. ผู้ลอ�นเก�ดิจิากจิ�ต้ท��ส�งออกนอกแล�วหว��นไหว เป.นท6กขึ้-

Page 47: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

3. จิ�ต้เห�นจิ�ต้อย�างแจิ�มแจิ�ง เป.นมริ่ริ่ค 4. ผู้ลอ�นเก�ดิจิากจิ�ต้เห�นจิ�ต้อย�างแจิ�มแจิ�ง เป.นน�โริ่ธ แล�วท�านเล�าว�า เม��อท�าความเขึ้�าใจิในอริ่�ยส�จิท�%ง 4 ไดิ�ดิ�งน�%แล�ว ก�ไดิ�พ�จิาริ่ณ์าท�าความเขึ้�าใจิใน ปฏ�จิNจิสม6ปบาท ไดิ�ต้ลอดิท�%งสาย คต้�ธริ่ริ่ม ท��ท�านสอนอย��เสมอ ค�อ "อย�าส�งจิ�ต้ออกนอก" "จิงหย6ดิค�ดิให�ไดิ�" "ค�ดิเท�าไหริ่� ก�ไม�ริ่� � ต้�องหย6ดิค�ดิให�ไดิ�จิ3งริ่� � แต้�ก�ต้�องอาศี�ยความค�ดิ น��นแหละจิ3งริ่� �" "คนในโลกน�%ต้�องม�ส��งท��ม� เพ��ออาศี�ยส��งน�%นเป.นผู้��ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มต้�องปฏ�บ�ต้�ถ3งส��งท��ไม�ม�และอย��ก�บส��งท��ไม�ม�"วธ'เจรญจติภาวนาติามแนวการสุอนของ หลวงป��ดู�ลย์ อติ�โล๑. เร3มติ$นอรย์าบัถท'3สุบัาย์ ย�น เดิ�น น��ง นอน ไดิ�ต้ามสะดิวก ท&าความร�$ติ�วเติ,มท'3 และ ร�$อย์��ก�บัท'3 โดิยไม�ต้�องริ่� �อะไริ่ ค�อ ริ่� �ต้�ว อย�างเดิ�ยวริ่�กษาจิ�ต้เช่�นน�%ไว�เริ่��อยๆ ให� "ร�$อย์��เฉัย์ๆ" ไม�ต้�องไปจิ�าแนกแยกแยะ อย�าบ�งค�บ อย�าพยายาม อย�าปล�อยล�องลอยต้ามยถากริ่ริ่ม

เม��อริ่�กษาไดิ�ส�กคริ่� � จิ�ต้จิะค�ดิแส�ไปในอาริ่มณ์-ต้�างๆ โดิยไม�ม�ทางริ่� �ท�นก�อน เป.นธริ่ริ่มดิาส�าหริ่�บผู้��ฝึ2กใหม� ต้�อเม��อจิ�ต้แล�นไป ค�ดิไปในอาริ่มณ์-น�%นๆ จินอ��มแล�ว ก�จิะริ่� �ส3กต้�วขึ้3%นมาเอง เม��อริ่� �ส3กต้�วแล�วให�พ�จิาริ่ณ์าเปริ่�ยบเท�ยบภาวะขึ้องต้นเอง ริ่ะหว�างท��ม�ความริ่� �อย��ก�บท�� และริ่ะหว�างท��จิ�ต้ค�ดิไปในอาริ่มณ์-ว�าม�ความแต้กต้�างก�นอย�างไริ่ เพ��อเป.นอ6บายสอนจิ�ต้ให�จิดิจิ�า

จิากน�%น ค�อยๆ ริ่�กษาจิ�ต้ให�อย��ในสภาวะริ่� �อย��ก�บท��ต้�อไป คริ่�%นพล�%งเผู้ลอริ่�กษาไม�ดิ�พอ จิ�ต้ก�จิะแล�นไปเสวยอาริ่มณ์-ขึ้�างนอกอ�ก จินอ��มแล�ว ก�จิะกล�บริ่� �ต้�ว ริ่� �ต้�วแล�วก�พ�จิาริ่ณ์า และริ่�กษาจิ�ต้ต้�อไป

Page 48: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ดิ�วยอ6บายอย�างน�% ไม�นานน�ก ก�จิะสามาริ่ถควบค6มจิ�ต้ไดิ� และบริ่ริ่ล6สมาธ�ในท��ส6ดิ และจิะเป.นผู้��ฉลาดิใน "พฤต้�แห�งจิ�ต้" โดิยไม�ต้�องไปปริ่3กษาหาริ่�อใคริ่ ข$อห$าม ในเวลาจติฟั� Aงเติ,มท'3 อย์�าท&า เพราะไม�ม'ประโย์ชน และย์�งท&าให$บั�3นทอนพล�งความเพ'ย์ร ไม�ม'ก&าล�งใจในการเจรญจติคร�1งติ�อๆ ไป

ในกริ่ณ์�ท��ไม�สามาริ่ถท�าเช่�นน�% ให�ลองน3กค�าว�า "พ�ทโธ" หริ่�อค�าอะไริ่ก�ไดิ�ท��ไม�เป.นเหต้6เย�ายวน หริ่�อเป.นเหต้6ขึ้�ดิเค�องใจิ น3กไปเริ่��อยๆ แล�วส�งเกต้ดิ�ว�า ค�าท��น3กน�%น ช่�ดิท��ส6ดิท��ต้ริ่งไหน ท��ต้ริ่งน�%นแหละค�อฐานแห�งจิ�ต้

พ3งส�งเกต้ว�า ฐานน�%ไม�อย��คงท��ต้ลอดิกาล บางว�นอย��ท��หน3�ง บางว�นอย��อ�กท��หน3�งฐานแห�งจติท'3ค&าน<งพ�ทโธปรากฏิช�ดูท'3สุ�ดูน'1 ย์�อมไม�อย์��ภาย์นอกกาย์แน�นอน ติ$องอย์��ภาย์ในกาย์แน� แต้�เม��อพ�จิาริ่ณ์าดิ�ให�ดิ�แล�ว จิะเห�นว�าฐานน�%จิะว�าอย��ท��ส�วนไหนขึ้องริ่�างกายก�ไม�ถ�ก ดิ�งน�%น จิะว�าอย��ภายนอกก�ไม�ใช่� จิะว�าอย��ภายในก�ไม�เช่�ง เม��อเป.นเช่�นน�% แสดิงว�าไดิ�ก�าหนดิถ�กฐานแห�งจิ�ต้แล�วเม*3อก&าหนดูถ�ก และพ�ทโธปรากฏิในมโนน<กช�ดูเจนดู' ก,ให$ก&าหนดูน<กไปเร*3อย์ อย์�าให$ขาดูสุาย์ไดู$ถ�าขึ้าดิสายเม��อใดิ จิ�ต้ก�จิะแล�นส��อาริ่มณ์-ท�นท�เม��อเสวยอาริ่มณ์-อ��มแล�ว จิ3งจิะริ่� �ส3กต้�วเองก�ค�อยๆ น3กพ6ทโธต้�อไป ดิ�วยอ6บายว�ธ�ในท�านองเดิ�ยวก�บท��กล�าวไว�เบ�%องต้�น ในท��ส6ดิก�จิะค�อยๆ ควบค6มจิ�ต้ให�อย��ในอ�านาจิไดิ�เองข$อควรจ&า ในการก&าหนดูจติน�1น ติ$องม'เจติจ&านงแน�วแน� ในอ�นท'3จะเจรญจติให$อย์��ในสุภาวะท'3ติ$องการเจิต้จิ�านงน�% ค�อ ต้�ว "ศี�ล"

การบัรกรรม "พ�ทโธ" เปล�าๆ โดูย์ไร$เจติจ&านงไม�เกดูประโย์ชน อะไรเลย์

Page 49: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

กล�บัเป2นเคร*3องบั�3นทอนความเพ'ย์ร ท&าลาย์ก&าล�งใจในการเจรญจติในคราวติ�อๆ ไปแต้�ถ�าเจิต้จิ�านงม��นคง การิ่เจิริ่�ญจิ�ต้จิะปริ่ากฏผู้ลท6กคริ่�%งไม�มากก�น�อยอย�างแน�นอน

ดู�งน�1น ในการน<ก พ�ทโธ การเพ�งเล,งสุอดูสุ�อง ถ<งความช�ดูเจน และความไม�ขาดูสุาย์ของพ�ทโธ จะติ$องเป2นไปดู$วย์ความไม�ลดูละ

เจิต้จิ�านงท��ม�อย��อย�างไม�ลดิละน�% หลวงป�>เคย เปริ่�ยบไว�ว�า ม�ล�กษณ์าการิ่ปริ่ะหน3�งบ6ริ่6ษหน3�งจิดิจิ�องสายต้าอย��ท��คมดิาบท��ขึ้�าศี3กเง�%อขึ้3%นส6ดิแขึ้นพริ่�อมท��จิะฟุ้?นลงมา บ6ริ่6ษผู้��น� %นจิดิจิ�องคอยท�อย��ว�า ถ�าคมดิาบน�%นฟุ้าดิฟุ้?นลงมา ต้นจิะหลบหน�ปริ่ะการิ่ใดิจิ3งจิะพ�นอ�นต้ริ่าย

เจิต้จิ�านงต้�องแน�วแน�เห�นปานน�% จิ3งจิะย�งสมาธ�ให�บ�งเก�ดิไดิ� ไม�เช่�นน�%นอย�าท�าให�เส�ยเวลา และบ��นทอนความศีริ่�ทธาต้นเองเลย

เม��อจิ�ต้ค�อยๆ หย��งลงส��ความสงบท�ละน�อย ๆ อาการิ่ท��จิ�ต้แล�นไปส��อาริ่มณ์-ภายนอก ก�ค�อย ๆ ลดิความริ่6นแริ่งลง ถ3งไปก�ไปปริ่ะเดิ�@ยวปริ่ะดิAาว ก�ริ่� �ส3กต้�วไดิ�เริ่�ว ถ3งต้อนน�%ค�าบริ่�กริ่ริ่มพ6ทโธ ก�จิะขึ้าดิไปเอง เพริ่าะค�าบริ่�กริ่ริ่มน�%นเป.นอาริ่มณ์-หยาบ เม��อจิ�ต้ล�วงพ�นอาริ่มณ์-หยาบ และค�าบริ่�กริ่ริ่มขึ้าดิไปแล�ว ไม�ต้�องย�อนถอยมาบริ่�กริ่ริ่มอ�ก เพ�ยงริ่�กษาจิ�ต้ไว�ในฐานท��ก�าหนดิเดิ�มไปเริ่��อยๆ และส�งเกต้ดิ�ความริ่� �ส3กและ "พฤติแห�งจติ" ท��ฐานน�%น ๆ

บริ่�กริ่ริ่มเพ��อริ่วมจิ�ต้ให�เป.นหน3�ง ส�งเกต้ดิ�ว�า ใครเป2นผู้�$บัรกรรมพ�ทโธ

๒. ดู�จติเม*3ออารมณู สุงบัแล$ว ให�สต้�จิดิจิ�ออย��ท��ฐานเดิ�มเช่�นน�%น เม��อม�

Page 50: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อาริ่มณ์-อะไริ่เก�ดิขึ้3%น ก�ให�ละอาริ่มณ์-น�%นท�%งไป มาดิ�ท��จิ�ต้ต้�อไปอ�ก ไม�ต้�องก�งวลใจิ พยายามปริ่ะค�บปริ่ะคองริ่�กษาให�จิ�ต้อย��ในฐานท��ต้� %งเสมอๆ สต้�คอยก�าหนดิควบค6มอย��อย�างเง�ยบๆ (ริ่� �อย��) ไม�ต้�องว�จิาริ่ณ์-ก�ริ่�ยาจิ�ต้ใดิๆ ท��เก�ดิขึ้3%น เพ�ยงก�าหนดิริ่� �แล�วละไปเท�าน�%น เป.นไปเช่�นน�%เริ่��อยๆ ก�จิะค�อยๆ เขึ้�าใจิก�ริ่�ยาหริ่�อพฤต้�แห�งจิ�ต้ไดิ�เอง (จิ�ต้ปริ่6งก�เลส หริ่�อ ก�เลสปริ่6งจิ�ต้)

ท&าความเข$าใจในอารมณู ความน<กคดู สุ�งเกติอารมณู ท�1งสุาม ค*อ ราคะ โทสุะ โมหะ

๓. อย์�าสุ�งจติออกนอก ก�าหนดิริ่� �อย��ในอาริ่มณ์-เดิ�ยวเท�าน�%น อย�าให�ซั�ดิส�ายไปในอาริ่มณ์-ภายนอก เม��อจิ�ต้เผู้ลอค�ดิไปก�ให�ต้�%งสต้�ริ่ะล3กถ3งฐานก�าหนดิเดิ�ม ริ่�กษาส�มปช่�ญญะให�สมบ�ริ่ณ์-อย��เสมอ (ริ่�ปน�ม�ต้ให�ยกไว� ส�วนนามน�ม�ต้ท�%งหลายอย�าไดิ�ใส�ใจิก�บม�น)

ระว�ง จติไม�ให$คดูเร*3องภาย์นอก สุ�งเกติการหว�3นไหวของจติติามอารมณู ท'3ร�บัมาทางอาย์ตินะ ๖

๔. จงท&าญาณูให$เห,นจติ เหม*อนดู�3งติาเห,นร�ป เม��อเริ่าส�งเกต้ก�ริ่�ยาจิ�ต้ไปเริ่��อย ๆ จินเขึ้�าใจิถ3งเหต้6ป?จิจิ�ยขึ้องอาริ่มณ์-ความน3กค�ดิต้�างๆ ไดิ�แล�ว จิ�ต้ก�จิะค�อย ๆ ริ่� �เท�าท�นการิ่เก�ดิขึ้องอาริ่มณ์-ต้�างๆ อาริ่มณ์-ความน3กค�ดิต้�างๆ ก�จิะค�อยๆ ดิ�บไปเริ่��อยๆ จินจิ�ต้ว�างจิากอาริ่มณ์- แล�วจิ�ต้ก�จิะเป.นอ�สริ่ะ อย��ต้�างหากจิากเวทนาขึ้องริ่�ปกาย อย��ท��ฐานก�าหนดิเดิ�มน��นเอง การิ่เห�นน�%เป.นการิ่เห�นดิ�วยป?ญญาจิ�กษ6คดูเท�าไหร�ก,ไม�ร�$ ติ�อเม*3อหย์�ดูคดูจ<งร�$ แติ�ติ$องอาศ�ย์การคดู

๕. แย์กร�ปถอดู ดู$วย์วชชา มรรคจติ เม��อสามาริ่ถเขึ้�าใจิไดิ�ว�า จติ ก�บ กาย์ อย��คนละส�วนไดิ�แล�ว ให�ดิ�ท��จิ�ต้ต้�อไปว�า ย�งม�อะไริ่หลงเหล�ออย��ท��ฐานท��

Page 51: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ก�าหนดิ (จิ�ต้) อ�กหริ่�อไม� พยายามให�สต้�ส�งเกต้ดิ�ท�� จติ ท�าความสงบอย��ใน จติ ไปเริ่��อยๆ จินสามาริ่ถเขึ้�าใจิ พฤติของจติ ไดิ�อย�างละเอ�ยดิลออต้ามขึ้�%นต้อน เขึ้�าใจิในความเป.นเหต้6เป.นผู้ลก�นว�า เก�ดิจิากความค�ดิม�นออกไปจิากจิ�ต้น��เอง ไปหาปริ่6งหาแต้�ง หาก�อ หาเก�ดิ ไม�ม�ท��ส�%นส6ดิ ม�นเป.นมายาหลอกลวงให�คนหลง แล�วจิ�ต้ก�จิะเพ�กถอนส��งท��ม�อย��ในจิ�ต้ไปเริ่��อยๆ จินหมดิ หมายถ3งเจิริ่�ญจิ�ต้จินสามาริ่ถเพ�กริ่�ปปริ่มาณ์�ว�ญญาณ์ท��เล�กท��ส6ดิภายในจิ�ต้ไดิ�

ค�าว�า แย์กร�ปถอดู น�%น หมายความถ3ง แย์กร�ปวญญาณู น��นเอง๖. เหติ�ติ$องละ ผู้ลติ$องละ เม��อเจิริ่�ญจิ�ต้จินปริ่าศีจิากความค�ดิปริ่6งแต้�งไดิ�แล�ว (ว�าง) ก�ไม� ต้�องอ�งอาศี�ยก�บกฎเกณ์ฑ์-แห�งความเป.นเหต้6เป.นผู้ลใดิ ๆ ท�%งส�%น จิ�ต้ก�อย��เหน�อภาวะแห�งคลองความค�ดิน3กต้�างๆ อย��เป.นอ�สริ่ะ ปริ่าศีจิากส��งใดิๆ คริ่อบง�าอ�าพริ่างท�%งส�%น เริ่�ยกว�า "สุม�จเฉัทธรรมท�1งปวง"

๗. ใช$หน'1--ก,หมดู พ$นเหติ�เกดู เม��อเพ�กริ่�ปปริ่มาณ์�ท��เล�กท��ส6ดิเส�ยไดิ� กริ่ริ่มช่��วท��ปริ่ะท�บ บริ่ริ่จิ6 บ�นท3ก ถ�ายภาพ ต้�ดิอย��ก�บริ่�ปปริ่มาณ์�น�%น ก�หมดิโอกาสท��จิะให�ผู้ลต้�อไปในเบ�%องหน�า การิ่เพ��มหน�%ก�เป.นอ�นสะดิ6ดิหย6ดิลง เหต้6ป?จิจิ�ยภายนอกภายในท��มากริ่ะทบ ก�เป.นส�กแต้�ว�ามากริ่ะทบ ไม�ม�ผู้ลส�บเน��องต้�อไป หน�%กริ่ริ่มช่��วท��ไดิ�ท�าไว�ต้� %งแต้�ช่าต้�แริ่ก ก�เป.นอ�นไดิ�ริ่�บการิ่ช่ดิใช่�หมดิส�%น หมดิเริ่��องหมดิริ่าวหมดิพ�นธะผู้�กพ�นท��จิะต้�องเก�ดิมาใช่�หน�%กริ่ริ่มก�นอ�ก เพริ่าะ กรรมช�3วอ�นเป2นเหติ�ให$ติ$องเกดูอ'ก ไม�อาจให$ผู้ลติ�อไปไดู$ เร'ย์กว�า "พ$นเหติ�เกดู"

๘. ผู้�$ท'3ติร�สุร�$แล$ว เขาไม�พ�ดูหรอกว�า เขาร�$อะไร เม��อธริ่ริ่มท�%งหลายไดิ�ถ�กถ�ายทอดิไปแล�ว ส��งท��เริ่�ยกว�า ธรรม จิะเป.นธริ่ริ่มไปไดิ�อย�างไริ่ สุ3งท'3ว�า ไม�ม'

Page 52: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรม น�3นแหละม�นเป2นธรรมของม�นในติ�ว (ผู้��ริ่� �น�ะจิริ่�ง แต้�ส��งท��ริ่� �ท�%งหลายน�%นไม�จิริ่�ง)

เม��อจิ�ต้ว�างจิาก "พฤติ" ต้�างๆ แล�ว จิ�ต้ก�จิะถ3ง ความว�างท'3แท$จรง ไม�ม�อะไริ่ให�ส�งเกต้ไดิ�อ�กต้�อไป จิ3งทริ่าบไดิ�ว�าแท�ท��จิริ่�งแล�ว จติน�1นไม�ม'ร�ปร�าง ม�นรวมอย์��ก�บัความว�าง ในความว�างน�1น ไม�ม'ขอบัเขติ ไม�ม'ประมาณู ซิาบัซิ<มอย์��ในสุ3งท�กๆ สุ3ง และจติก�บัผู้�$ร�$เป2นสุ3งเดู'ย์วก�น

เม*3อจติก�บัผู้�$ร�$เป2นสุ3งเดู'ย์วก�น และเป2นความว�าง ก,ย์�อมไม�ม'อะไรท'3จะให$อะไรหร*อให$ใครร�$ถ<ง ไม�ม'ความเป2นอะไรจะไปร�$สุภาวะของอะไร ไม�ม'สุภาวะของใครจะไปร�$ความม'ความเป2นของอะไร

เม��อเจิริ่�ญจิ�ต้จินเขึ้�าถ3งสภาวะเดิ�มแท�ขึ้องม�นไดิ�ดิ�งน�%แล�ว "จติเห,นจติอย์�างแจ�มแจ$ง" จิ�ต้ก�จิะอย��เหน�อสภาวะสมม6ต้�บ�ญญ�ต้�ท�%งปวง เหน�อความม�ความเป.นท�%งปวง ม�นอย��เหน�อค�าพ�ดิ และพ�นไปจิากการิ่กล�าวอ�างใดิๆ ท�%งส�%น เป.นธริ่ริ่มช่าต้�อ�นบริ่�ส6ทธ�Kและสว�าง ริ่วมก�นเขึ้�าก�บความว�างอ�นบริ่�ส6ทธ�Kและสว�างขึ้อง จ�กรวาลเดูม เขึ้�าเป.นหน3�งเริ่�ยกว�า "นพพาน"

โดิยปกต้� ค�าสอนธริ่ริ่มะขึ้องหลวงป�>ดิ�ลย- อต้6โล น�%น เป.นแบบ "ปรศนาธรรม" ม�ใช่�เป.นการิ่บริ่ริ่ยายธริ่ริ่ม ฉะน�%น ค�าสอนขึ้องท�านจิ3งส�%น จิ�าก�ดิในความหมายขึ้องธริ่ริ่ม เพ��อไม�ให�เฝึOอหริ่�อฟุ้6 >มเฟุ้Oอยมากน�ก เพริ่าะจิะท�าให�ส�บสน เม��อผู้��ใดิเป.นผู้��ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม เขึ้าย�อมเขึ้�าใจิไดิ�เองว�า ก�ริ่�ยาอาการิ่ขึ้องจิ�ต้ท��เก�ดิขึ้3%นน�%นม�มากมายหลายอย�าง ยากท��จิะอธ�บายให�ไดิ�หมดิ ดิ�วยเหต้6น�%น หลวงป�>ท�านจิ3งใช่�ค�าว�า "พฤติของจติ" แทนก�ริ่�ยาท�%งหลายเหล�าน�%น

ค�าว�า "ดู�จติ อย์�าสุ�งจติออกนอก ท&าญาณูให$เห,นจติ" เหล�าน�% ย�อมม�ความหมายคริ่อบคล6มไปท�%งหมดิต้ลอดิองค-ภาวนา แต้�เพ��ออธ�บายให�เป.นขึ้�%นต้อน

Page 53: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

จิ3งจิ�ดิเริ่�ยงให�ดิ�ง�ายเท�าน�%น หาไดิ�จิ�ดิเริ่�ยงไปต้ามล�าดิ�บกริ่ะแสการิ่เจิริ่�ญจิ�ต้แต้�อย�างใดิไม�

ท�านผู้��ม�จิ�ต้ศีริ่�ทธาในทางปฏ�บ�ต้� เม��อเจิริ่�ญจิ�ต้ภาวนาต้ามค�าสอนแล�ว ต้ามธริ่ริ่มดิาการิ่ปฏ�บ�ต้�ในแนวน�% ผู้��ปฏ�บ�ต้�จิะค�อยๆ ม�ความริ่� �ความเขึ้�าใจิไดิ�ดิ�วยต้นเองเป.นล�าดิ�บๆ ไป เพริ่าะม�การิ่ใส�ใจิส�งเกต้และก�าหนดิริ่� � "พฤติแห�งจติ"

อย��ต้ลอดิเวลา แต้�ถ�าหากเก�ดิป?ญหาในริ่ะหว�างการิ่ปฏ�บ�ต้� ควริ่ริ่�บเขึ้�าหาคริ่�บาอาจิาริ่ย-ฝึ>ายว�ป?สสนาธ6ริ่ะโดิยเริ่�ว หากปริ่ะมาทแล�วอาจิผู้�ดิพลาดิเป.นป?ญหาต้ามมาภายหล�ง เพริ่าะค�าว�า "มรรคปฏิปทา" น�%น จิะต้�องอย��ใน "มรรคจติ" เท�าน�%น ม�ใช่�มริ่ริ่คภายนอกต้�างๆ นานาเลย

การเจรญจติเข$าสุ��ท'3สุ�ดูแห�งท�กข น�1น จะติ$องถ<งพร$อมดู$วย์ วสุ�ทธศ'ล วสุ�ทธธรรม พร$อมท�1ง ๓ ทวาร ค*อ กาย์ วาจา ใจ จ<งจะย์�งกจให$ล�ล�วงถ<งท'3สุ�ดูแห�งท�กข ไดู$

โอวาทหลวงป��เทสุก เทสุร&สุ' ธรรมโอวาท หลวงป��ให$ธรรมโอวาสุแก�พ�ทธศาสุนกชนมากมาย์ เช�น

1. ธริ่ริ่ม ค�อ ขึ้องจิริ่�งขึ้องแท� เป.นแก�นขึ้องโลก ธริ่ริ่ม แปลว�า ขึ้องเป.นอย��ทริ่งอย��สภาพต้ามเป.นจิริ่�ง เป.นอย�างไริ่ก�ต้�องเป.นอย�างน�%น เริ่�ยกว�า ธริ่ริ่ม ช่าต้� ช่ริ่า พยาธ� มริ่ณ์ะ เป.นธริ่ริ่มท�%งน�%น เริ่�ยก ช่าต้�ธริ่ริ่ม ช่ริ่าธริ่ริ่ม พยาธ�ธริ่ริ่ม มริ่ณ์ธริ่ริ่ม ท�าไมจิ3งเริ่�ยกว�า ธริ่ริ่ม ค�อท6กๆ คน จิะต้�องเป.นเหม�อนก�นหมดิ(ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ธริ่ริ่มะ)

2. สมบ�ต้�ท��มน6ษย-ต้�องการิ่ ไม�ทริ่าบว�าจิะกอบโกยเอาไปถ3งไหน ไดิ�มาก�เพ�ยงแต้�เอาเล�%ยงช่�ว�ต้เท�าน�%น เล�%ยงช่�ว�ต้ให�นานต้ายหน�อย น��นละ ปริ่ะโยช่น-ขึ้อง

Page 54: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

มน6ษย-สมบ�ต้�เพ�ยงแค�น�%นแหละ3. เริ่าเก�ดิมาในโลกน�% จิะเป.นมน6ษย-หริ่�อเป.นส�ต้ว-ต้�างๆ ก�ต้ามเถอะ เริ่�ยกว�าอย��ในแวดิวงขึ้องม�จิจิ6ริ่าช่ท�%งน�%น หริ่�อเปริ่�ยบเสม�อนก�บอย��ในค6กในต้ะริ่าง (ริ่อความต้าย) ดิ�วยก�นท6กคน จิะท�าอะไริ่อย��ก�ต้าม จิะเป.นผู้��ดิ�ว�เศีษว�โสเท�าไริ่ก�ช่�าง แม�แต้�องค-ส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า สริ่�ริ่ะริ่�างกายขึ้องพริ่ะองค-ย�งปล�อยให�พญาม�จิจิ6ริ่าช่ท�าลายไดิ� แต้�ต้�วจิ�ต้ขึ้องพริ่ะองค-เป.นผู้��พ�นแล�ว ไม�ยอมให�ม�จิจิ6ริ่าช่ขึ้�มขึ้��ไดิ�เลย (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ม�จิจิ6ริ่าช่)

4. ท6กส��งท6กอย�างท��ม�อย��ในโลกน�%เป.นเพ�ยงส�กแต้�ว�าเป.นธาต้6ส��เท�าน�%น แต้�คนเริ่าไปสมมต้�แล�วหลงสมมต้�ต้นเองต้�างหาก ม�นก�ต้�องย6�งและเดิ�อดิริ่�อนดิ�วยปริ่ะการิ่ท�%งปวง (อ�ต้ต้โนปริ่ะว�ต้�ฯ)

5. มน6ษย-เริ่าพาก�นสมมต้� เริ่�ยกเอาต้ามความช่อบใจิขึ้องต้นว�าน��นเป.นคน น��นเป.นส�ต้ว-เป.นน��นเป.นน��ต้�างๆ นานาไป แต้�ก�อนธาต้6น�%นม�นก�หาไดิ�ริ่� �ส3กอะไริ่ต้ามสมมต้�ขึ้องคนไม� ม�นม�สภาพเป.นอย��อย�างไริ่ก�เป.นอย��อย�างน�%นต้ามเดิ�ม สมมต้�ว�า หญ�ง ว�าช่าย ว�าหน6�ม ว�าแก� ว�าสวย ไม�สวย ก�อนธาต้6อ�นน�%นก�ไม�ม�ความริ่� �ส3กอะไริ่เลย หน�าท��ขึ้องม�นเม��อมาปริ่ะช่6มก�นเขึ้�าเป.นก�อนแล�ว อย��ไดิ�ช่��วขึ้ณ์ะหน3�งแล�วม�นก�แปริ่ไปต้ามสภาพขึ้องม�น ผู้ลท��ส6ดิม�นก�แต้กสลายแยกก�นไปอย��ต้ามสภาพเดิ�มขึ้องม�นเท�าน�%นเอง (ธาต้6-ขึ้�นธ--อายต้นะ ส�มพ�นธ-)

6. เม��อเริ่ามาฝึ2กห�ดิปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มจินเห�น เริ่��องโทษขึ้องต้นเองแล�ว ค�อยช่�าริ่ะสะสางให�ม�นหมดิไปๆ ก�จิะเป.นค6ณ์แก�ต้นในอนาคต้ขึ้�างหน�า ไดิ�ช่��อว�าไม�เส�ยช่าต้�เก�ดิขึ้3%นมาเป.นมน6ษย- แล�วย�งมาพบพริ่ะพ6ทธศีาสนา และย�งมาพบคริ่�บาอาจิาริ่ย-ท��สอนให �เริ่าละก�เลสอ�กดิ�วย (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��องแก�นขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�)

Page 55: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

7. แท�ท��จิริ่�งธริ่ริ่มะค�อต้�วขึ้องเริ่าน�%ท6กคนก�ม�แล�วคริ่บม�ลบริ่�บ�ริ่ณ์-ท6กอย�าง แต้�เริ่าไม�ไดิ�สริ่�างสมอบริ่มให�เห�นธริ่ริ่มะท��ม�นม�ในต้�นขึ้องต้น ธริ่ริ่มะแทริ่กอย��ในขึ้�นธโลกอ�นน�% หากใช่�อ6บายป?ญญาพ�จิาริ่ณ์ากล��นกริ่องดิ�วยว�ธ� 3

อย�าง ม�ศี�ล สมาธ� ป?ญญา ดิ�งอธ�บายแล�วธริ่ริ่มะจิะปริ่ากฏในต้�วขึ้องต้นๆ (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��องว�จิ�ยธริ่ริ่มออกจิากโลก)

8. การิ่ศี3กษาพริ่ะพ6ทธศีาสนา ถ�าจิะให�เขึ้�าใจิถ�กต้�องแล�ว ต้�องให�ม�ท�%งปริ่�ย�ต้�ค�อ การิ่ศี3กษาและปฏ�บ�ต้�ต้ามความริ่� �ท��ไดิ�ศี3กษามาน�%นให�ถ�กต้�อง โดิยเฉพาะการิ่ปฏ�บ�ต้� ถ�าไม�ย�นต้�วอย��ในไต้ริ่ส�กขึ้า ค�อ ศี�ล สมาธ� ป?ญญาแล�ว จิะไม�ม�การิ่ถ�กต้�องอ�นจิะให�เก�ดิความริ่� �ในส�จิธริ่ริ่มไดิ�เลย มริ่ริ่คปฏ�ปทาอ�นจิะให�ถ3งส�จิธริ่ริ่มน�%น ก�ต้�องริ่วมศี�ล สมาธ� ป?ญญา ให�เป.นอ�นหน3�งอ�นเดิ�ยวก�น แล�วปฏ�เวธธริ่ริ่มจิ3งจิะเก�ดิขึ้3%นไดิ� (ธริ่ริ่มเทศีนา เริ่��อง พ6ทธบริ่�ษ�ทพ3งปฏ�บ�ต้�ต้นเช่�นไริ่)

9. คนท��จิะขึ้�ามโอฆะไดิ�ต้�องม�ศีริ่�ทธาเส�ยก�อน ถ�าไม�ม�ศีริ่�ทธาเส�ยอย�างเดิ�ยวก�หมดิทางท��จิะขึ้�ามโอฆะไดิ� ศีริ่�ทธาจิ3งเป.นขึ้องส�าค�ญท��ส6ดิ เช่�น เช่��อม��นในกริ่ริ่ม เช่��อผู้ลขึ้องกริ่ริ่ม ดิ�งท��ไดิ�อธ�บายมาแล�ว แต้�ว�าศีริ่�ทธาอ�นน�%น เป.นเบ�%องต้�นท��จิะท�าทาน ถ�าม�ศีริ่�ทธาแล�วไม�อดิเริ่��องการิ่ท�าทาน อย��ท��ไหนก�ท�าไดิ� ท�ามากก�ไดิ� ท�าน�อยก�ไดิ� ไม�ต้�องเล�อก ว�ต้ถ6ในการิ่ท�างาน จิะเป.นขึ้�าว น�%า อาหาริ่ หมากพล� บ6หริ่�� ฯลฯ สาริ่พ�ดิส��งเป.นทาน ไดิ�ท�%งหมดิ แม�แต้�ใบไม� ใบต้อง ใบหญ�า ก�เป.นทานไดิ�เริ่าท�าดิ�วยความเช่��อม��นว�า ส��งน�%ท�าไปแล�วจิะเป.นปริ่ะโยช่น-แก�ผู้��น� %นๆ ก�อ��มอกอ��มใจิขึ้3%นมาเป.นบ6ญ น��นแหละ ศีริ่�ทธา ม�นท�าให�อ��มอกอ��มใจิ ท�าให�เก�ดิบ6ญซัาบซั3%งถ3งใจิท6กอย�างไม�ล�มเลย อ�นน�%นจิ3งเป.นเหต้6เป.นป?จิจิ�ยให�ขึ้�ามโอฆะ (ธริ่ริ่มเทศีนา เริ่��องหล�กการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม)

10. กายและจิ�ต้อ�นน�%เป.นบ6ญกริ่ริ่มและก�เลสน�ามาต้กแต้�งให� เม��อน�ามาใช่�

Page 56: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โดิยหาสาริ่ะม�ไดิ�ถ3งแม�จิะม�อาย6ย�นนาน ก�ปานปริ่ะหน3�งว�าหาอาย6ม�ไดิ� (ค�อไม�ม�ปริ่ะโยช่น-) สมก�บพ6ทธพจิน-ท��พริ่ะองค-ต้ริ่�สว�า โย์ จ วสุBสุสุติ& ช'เว อปสุBสุ& อ�ทย์พBพย์& เอกาห& ช'วติ& เสุย์�โย์ ปสุBสุโติ อ�ทย์พBพย์& แปลว�า บ6คคลใดิม�ช่�ว�ต้อย��ริ่ �อยปF แต้�เขึ้าม�ไดิ�พ�จิาริ่ณ์าเห�นความเก�ดิดิ�บ (ขึ้องอ�ต้ภาพน�%) ผู้��น� %นส��ผู้��เขึ้าม�ช่�ว�ต้อย��ว�นเดิ�ยว แต้�พ�จิาริ่ณ์าเห�นความเก�ดิความดิ�บไม�ไดิ� (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��องว�นค�นล�วงไปๆ)

11. คนท��จิะพ�นจิากท6กขึ้-ไดิ� พ�นจิากโลกน�%ไดิ� พ�นจิากกริ่ริ่มไดิ� ก�เพริ่าะใจิอ�นเดิ�ยว จิงย3ดิใจิ ถ�อใจิเป.นส�าค�ญ จิะมาเก�ดิก�เพริ่าะใจิ เก�ดิแล�วจิะมาสริ่�างก�เลสขึ้3%นก�เพริ่าะใจิ เป.นท6กขึ้-ก�เพริ่าะใจิถ�าใจิไม�เป.นท6กขึ้- ใจิไม�ย3ดิถ�อ ปล�อยท�%งเส�ย กายอ�นน�%ก�ไปต้ามเริ่��องขึ้องกาย ใจิก�เป.นต้ามเริ่��องขึ้องใจิหมดิเริ่��องหมดิริ่าวก�นท� (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��องกริ่ริ่ม)

12. ห�ริ่� โอต้Nต้ปNป น�%เป.นธริ่ริ่มท��ส�าค�ญ เพริ่าะเป.นพ�%นฐานขึ้องศี�ล เป.นต้�นขึ้องศี�ล ผู้��จิะม�ศี�ลไดิ� ไม�ว�าจิะเป.นศี�ล 5 ศี�ล 8 ศี�ล 10 หริ่�อศี�ล 227 ก�ต้าม ต้�องม�ห�ริ่� และโอต้Nต้ปNป 2 อย�างน�% เน��องจิากไดิ�เห�นจิ�ต้ขึ้องคน เห�นความน3กความค�ดิความปริ่6งขึ้องจิ�ต้ขึ้องต้น แล�วก�กล�บบาปละอายบาป จิ3งไม�อาจิจิะท�าความช่��วไดิ� ฉะน�%น ศี�ลก�บริ่�ส6ทธ�Kเท�าน�%นเอง (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง เทวต้าน6สNสต้�)

13. การิ่ภาวนา ค�อ การิ่อบริ่มจิ�ต้ให�ม�ความสงบ เป.นการิ่ช่�าริ่ะจิ�ต้ใจิให�สงบจิากอาริ่มณ์-ต้�างๆ ย��งเป.นการิ่ละเอ�ยดิไปกว�าการิ่ริ่�กษาศี�ลอ�ก จิ�ต้ขึ้องเริ่าถ�าย�งไม�สงบต้ริ่าบใดิแล�วม�นก�จิะต้�องย6�งว6 �นวายอย��ต้ริ่าบน�%น เม��อมาฝึ2กห�ดิภาวนา เห�นโทษ เห�นภ�ย ขึ้องความย6�งยากไม�สงบดิ�วยต้�นเองแล�ว เริ่าก�จิะพยายามท6กว�ถ�ทางท��จิะละความไม�สงบ เม��อส��งใดิท��ละไดิ�แล�ว อาริ่มณ์-ใดิท��วางไดิ�แล�วเริ่าก�จิะต้�องริ่�กษาไม�ให�ส��งน�%น ม�นเก�ดิขึ้3%นมาอ�ก ไม�ใช่�ว�าเริ่าละไดิ�

Page 57: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แล�วก�แล�วไปเลยไม�ต้�องค�าน3งถ3งม�นอ�ก อย�างไม�ถ�กต้�อง เพริ่าะม�นอาจิสามาริ่ถท��จิะฟุ้O% นฟุ้�ขึ้3%นมาใหม�อ�ก ถ�าม�นเก�ดิมาท�หล�งจิะย��งริ่�ายกว�าเก�า(ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง มาริ่)

14. ฝึ2กห�ดิจิ�ต้ให�เขึ้�าถ3งใจิ ว�ธ�ปฏ�บ�ต้�ฝึ2กห�ดิกริ่ริ่มฐานม�เท�าน�%แหละ ใคริ่จิะฝึ2กห�ดิปฏ�บ�ต้�อย�างไริ่ๆ ก�เอาเถอะ จิะภาวนาพ6ทโธ ส�มมาอริ่ห�ง ย6บหนอพองหนอ หริ่�ออานาปานสต้� ก�ไม�เป.นป?ญหา ค�าบริ่�กริ่ริ่มเหล�าน�%นก�เพ��อล�อให�จิ�ต้เขึ้�ามาอย��ในค�าปริ่�กริ่ริ่ม แต้�คนท��เขึ้�าใจิผู้�ดิถ�อว�าต้นดิ�ว�เศีษโอ�อวดิเพ��อนว�าขึ้องเขึ้าถ�กขึ้องเอ�งละผู้�ดิ อย�างน�%นอย�างน�%อะไริ่ต้�างๆ นานา พ6ทธศีาสนาแท�ไม�เป.นอย�างน�%นหริ่อก ม�นต้�องเป.นอ�นเดิ�ยวก�น ไม�ม�ใคริ่ผู้�ดิใคริ่ถ�ก เม��อปฏ�บ�ต้�ถ3งจิ�ต้ริ่ริ่วมแล�ว จิ�ต้ริ่วมเขึ้�าไปเป.นอ�ปปนาแล�วปมเริ่��อง จิ�ต้ริ่วมเขึ้�าถ3งอ�ปปนาแล�วถ3งท��ส6ดิขึ้องการิ่ท�าสมาธ�เท�าน�%น ไม�ม�อะไริ่แต้กต้�างก�น (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง การิ่ปฏ�บ�ต้�เบ�%องต้�น)

15. การิ่ห�ดิภาวนาเบ�%องต้�น ค�อ ห�ดิให�เขึ้�าถ3งจิ�ต้เป.นหน3�ง ห�ดิเบ�%องต้�นก�จิริ่�ง แต้�ม�นถ3งท��ส6ดิไดิ� ค�อ จิ�ต้ท��สงบน��งเป.นหน3�ง ม�นก�ถ3งท��ส6ดิแล�ว การิ่ฝึ2กห�ดิจิ�ต้ ห�ดิมากห�ดิน�อยเท�าไริ่ก�ต้าม ต้�องการิ่ให�จิ�ต้เขึ้�าถ3งท��ส6ดิ ค�อ จิ�ต้เป.นหน3�งเท�าน�%น การิ่ฝึ2กห�ดิจิ�ต้ไม�นอกเหน�อไปจิากจิ�ต้เป.นหน3�ง ส�วนอ6บายป?ญญาท��จิะเก�ดิขึ้3%น ม�นเป.นขึ้องเฉพาะบ6คคล (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง แก�นขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�)

16. ขึ้อจิงต้�%งใจิท�าให�จิริ่�งจิ�ง และท�าความเล��อมใสพอใจิในก�มม�ฏฐานขึ้องต้นให�แน�วแน�เต้�มท�� ท�าน�ดิเดิ�ยวก�จิะเป.นผู้ลย��งใหญ�ไพศีาล เม��อท�าไปท6กๆ ว�น ว�นละน�ดิว�นละหน�อย ม�นหากจิะม�ว�นหน3�งโดิยท��เริ่าไม�ไดิ�ต้�%งใจิจิะให�เป.น ม�นหากเป.นเอง คริ่าวน�%ละเริ่าจิะปริ่ะสบโช่คลาภอย�างย��งอย�าบอกใคริ่เลย ถ3งบอกก�ไม�ถ�กเป.นขึ้องริ่� �และซัาบซั3%งเฉพาะต้นเอง ค�าว�าภาวนาขึ้�%เก�ยจิและปวดิ

Page 58: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เม��อยแขึ้�งขึ้าจิะหายไปเองอย�างปล�ดิท�%ง จิะม�แต้�อยากท�าภาวนาสมาธ�อย��ริ่ ��าไป (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ท6กขึ้-)

17. สต้�ต้�วน�%ควบค6มจิ�ต้อย��ไดิ� ถ�าเผู้ลอเวลาใดิไปเวลาน�%น ท�าช่��วเวลาน�%น จิ3งให�ริ่�กษาจิ�ต้ต้ริ่งน�%นแหละ ควบค6มจิ�ต้ต้ริ่งน�%นแหละ ให�ม�นอย��น��งแน�วเป.นสมาธ�ภาวนา เขึ้�าถ3งในสงบน��งแน�วเฉยอย��ให�ห�ดิต้ริ่งน�%แหละ พริ่ะพ6ทธศีาสนาไม�ให�ห�ดิอ��นไกล ห�ดิต้ริ่งน�%แหละ ปฏ�บ�ต้�ศีาสนาก�ปฏ�บ�ต้�ต้ริ่งน�%แหละ จิะถ3งศี�ล สมาธ� ป?ญญา ก�ต้ริ่งน�%นแหละ...(ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง เบ�%องต้�นขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�ก�มม�ฏฐาน)

18. แก�นสาริ่ค�อ จิ�ต้ท��เป.นหน3�ง จิ�บเอาจิ�ต้ท��เป.นหน3�งให�ไดิ� คริ่�%งจิ�บเอาจิ�ต้ท��เป.นหน3�งไดิ�แล�วริ่�กษาเอาไว�ให�ม� �น ไม�ต้�องเอาอ��นใดิอ�ก เอาอ�นเดิ�ยวน�%นเท�าน�%นเป.นพอแล�ว (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง แก�นขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�) 19. จิ�ต้เป.นสมาธ�แล�ว น��นจิ3งจิะมองเห�นธริ่ริ่ม ค�อ ความเก�ดิ ความแก� ความเจิ�บไขึ้� และความต้ายไดิ�ช่�ดิเจิน (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ธริ่ริ่มะ)

20. จิ�ต้ม�นต้�องเป.นหน3�ง ถ�าไม�ใช่�หน3�งแล�วก�ไม�ใช่�จิ�ต้ จิ�ต้เป.นหน3�งกลายเป.นใจิละ คริ่าวน�%ต้�วจิ�ต้น��นแหละกลายเป.นใจิ อ�นท��น��งเฉย ไม�ค�ดิไม�น3ก ไม�ปริ่6งไม�แต้�ง ความริ่� �ส3กเฉยๆ น��นแหละม�นกลายเป.นใจิ จิ�ต้ม�นกลายเป.นใจิ (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ว�ธ�หาจิ�ต้)

21. ใคริ่ๆ ก�พ�ดิถ3งจิ�ต้ถ3งใจิ จิ�ต้เป.นท6กขึ้- จิ�ต้เดิ�อดิริ่�อน จิ�ต้ย6�งว6 �นวาย จิ�ต้กริ่ะวนกริ่ะวาย จิ�ต้กริ่ะส�บกริ่ะส�าย ม�นเริ่��องขึ้องจิ�ต้ท�%งน�%นแหละ แต้�ย�งไม�เคยเห�นจิ�ต้ส�กท� จิ�ต้แท�เป.นอย�างไริ่ก�ไม�ทริ่าบ เม��อไม�เห�นจิ�ต้ไม�เห�นใจิ ม�นก�ไม�ม�โอกาสท��จิะช่�าริ่ะไดิ� ต้�องเห�นต้�วม�นเส�ยก�อน ริ่� �จิ�กต้�วท��เริ่าพ�ดิถ3งเส�ยก�อน พอเริ่าเดิ�อดิริ่�อนเริ่าย6�งเหย�งหริ่ �อส�งส�ายเริ่าก�แก�ต้ริ่งน�%นเอง (ธริ่ริ่มเทศีนา

Page 59: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เริ่��องความโง�ขึ้องคนโง�)

22. น�กฝึ2กห�ดิจิ�ต้ท�าสมาธ�ให�แน�วแน� เป.นอาริ่มณ์-หน3�งแล�ว จิะมองเห�นก�เลสในจิ�ต้ขึ้องต้นเองท6กกาลท6กเวลาว�า ม�ก�เลสหยาบและละเอ�ยดิหนาบางขึ้นาดิไหนเก�ดิขึ้3%นท��จิ�ต้ เก�ดิจิากเหต้6อะไริ่และจิะต้�องช่�าริ่ะดิ�วยว�ธ�อย�างไริ่ จิ�ต้จิ3งบริ่�ส6ทธ�Kผู้�องใส ค�นหาก�เลสขึ้องต้นเองอย��ท6กเม��อก�เลสจิะหมดิส�%นไป (ขึ้องดิ�ม�ในศีาสนาพ6ทธ)

23. การิ่ฝึ2กห�ดิสมาธ�ภาวนา ค�อ การิ่ต้�%งสต้�อ�นเดิ�ยว ให�ริ่� �ต้�วอย��เสมอ ม�นค�ดิม�นน3กอะไริ่ก�ให�ริ่� �ต้�วอย��เสมอ ย��งริ่� �ต้�วช่�ดิเจินเขึ้�าม�นย��งเป.น เอก�คคต้าริ่มณ์- น��นแหละต้�วสมาธ� (อน6สสต้� 10)

24. ริ่� �ส��งอ��นไม�สามาริ่ถจิะช่�าริ่ะจิ�ต้ขึ้องต้นไดิ� ริ่� �จิ�ต้ขึ้องเริ่าน��แหละจิ3งจิะเป.นไปเพ��อความบริ่�ส6ทธ�K (อน6สสต้� 10)

25. การิ่ฝึ2กห�ดิจิ�ต้น�% ถ�าอยากเป.นเริ่�วๆ ม�นก�ไม�เป.น หริ่�อไม�อยากให�เป.นม�นก�ปริ่ะมาทเส�ยไม�เป.นเหม�อนก�น อยากเป.นก�ไม�ว�า ไม�อยากเป.นก�ไม�ว�า ท�าใจิให�เป.นกลางๆ แล�วต้�%งใจิให�แน�วแน�ใจิก�มม�ฏฐานท��เริ่าย3ดิม��นอย��น� %น แล�วภาวนาเริ่��อยไปก�จิะถ3งซั3�งความอ�ศีจิริ่ริ่ย-ขึ้3%นมาในต้�วขึ้องต้น แล�วจิะริ่� �ช่�ดิขึ้3%นมาว�าอะไริ่เป.นอะไริ่ (อน6สสต้� 10)

26. การิ่เห�นจิ�ต้ขึ้องเริ่าน��แหละดิ� ม�นค�ดิดิ� ค�ดิช่��ว ค�ดิหยาบ ค�ดิละเอ�ยดิ ก�ริ่� �ดิ�จินกริ่ะท��งม�นวางลง ถ�าเห�นอย��เสมอๆ แล�ว ก�วางหมดิ (อน6สสต้�10)

27. ปหานปธาน ให�เพ�ยริ่ดิ�ท��จิ�ต้ขึ้องเริ่าน��นแหละ การิ่กริ่ะท�าส��งใดิๆ ก�เก�ดิจิากจิ�ต้เป.นคนบ�ญช่า ถ�าจิ�บจิ�ต้เห�นจิ�ต้อ�นน�%แล�ว จิะริ่� �ไดิ�ดิ�เห�นไดิ�ช่�ดิ กายจิะท�าอะไริ่ผู้�ดิหริ่�อถ�ก ดิ�หริ่�อช่��ว เป.นบ6ญหริ่�อเป.นบาป ริ่� �ไดิ�ดิ�ท�เดิ�ยว เอาสต้�ไปต้�%งไว�

Page 60: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท��จิ�ต้ ค�ดิค�นอย��ท��จิ�ต้ เห�นใจิเป.นผู้��ส� �งกายท�าอะไริ่ๆ เห�นอย��ต้ลอดิเวลา (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง เพ�ยริ่ละความช่��ว)

28. ผู้��ใดิช่นะขึ้�าศี3กค�อ ต้�วขึ้องเริ่าคนเดิ�ยวไดิ�แล�ว เป.นผู้��ปริ่ะเสริ่�ฐว�าการิ่ช่นะช่นหม��มากน�บเป.นพ�นล�าน เพริ่าะขึ้�าศี3กอ�นเก�ดิจิากคนอ��นภายนอก เม��อพ�ายแพ�ก�เล�กก�นไปท�� แต้�ขึ้�าศี3กภายในน�%จิะแพ�หริ่�อช่นะอย�างไริ่ ก�ย�งต้�องอาศี�ยก�นอย��อย�างน�%จินกว�าจิะแต้กดิ�บจิากก�นไป ถ3งแม�อายต้นะภายในม�ต้าเป.นต้�นท��เริ่าเห�นๆ ก�นอย��น�% เม��อหล�บเส�ยแล�วก�ไม�เห�น แต้�อายต้นะขึ้องใจิอ�กส�วนหน3�งน�%นซั�ต้าบอดิแล�ว ห�หนวกแล�ว ม�นย�งไดิ�เห�นไดิ�ย�นอย�� กายแต้กดิ�บแล�วใจิย�งม�อายต้นะไดิ �ใช่�บริ่�บ�ริ่ณ์-ดิ�ท6กอย�างอย�� และน�าไปใช่�ไดิ�ท6กๆ สถานต้ลอดิภพภ�ม�น� %นๆ ดิ�วย ฉะน�%น เม��อเริ่าจิะเอาช่�ยช่นะขึ้�าศี3กภายในจิ3งเป.นการิ่ต้�อส��อย�างย��ง (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง พละ 5)

29. ผู้��ท��ยอมต้�วมาริ่�บเอาศี�ลไปไว�เป.นเคริ่��องปฏ�บ�ต้� จิะเป.นศี�ล 5-8-10-

227 ก�ต้ามไดิ�ช่��อว�าเป.นผู้��เริ่��มต้�นปฏ�บ�ต้�ศีาสนะพริ่หมจิริ่ริ่ย- เขึ้�าไปท�าลายบ�อนริ่�งขึ้�าศี3กอ�นม�อย��ในภายในใจิขึ้องต้นแล�ว (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง สต้�ป?ฏฐานภาวนา)

30. หากจิะเริ่�ยกกายใจิขึ้องคนเริ่าน�%ว�า ต้��พริ่ะธริ่ริ่มก�จิะไม�ผู้�ดิ (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง สต้�ป?ฏฐานภาวนา)

31. ธริ่ริ่มเทศีนาท��ท�านพ�ดิท��ท�านสอนธริ่ริ่มะน�%น ท�านสอนต้ริ่งน�% ค�อสอนให�พ�จิาริ่ณ์ากายก�บใจิต้ริ่งน�% ไม�ไดิ�สอนท��อ��น สอนเขึ้�าถ3งต้�ว สอนให�เห�นขึ้องจิริ่�งในกายต้นท��จิะพ�นท6กขึ้-ไดิ�ก�เพริ่าะเห�นขึ้องจิริ่�งต้ริ่งน�% จิะถ3งมริ่ริ่คผู้ลน�พพาน ฌิาน สมาบ�ต้� ก�ต้ริ่งน�%แหละ ไม�ใช่�อ��นไกลเลย เห�นเฉพาะในต้�วขึ้องเริ่า ถ�าไปเห�นขึ้องอ��นละไม�ใช่� (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ธริ่ริ่ม)

Page 61: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

32. ต้�วจิ�ต้หริ่�อต้�วใจิอ�นน�%แหละไม�ม�ต้นม�ต้�ว ถ�าเริ่าริ่� �เริ่��องจิ�ต้เริ่��องใจิเส�ยแล�ว ม�นง�ายน�ดิเดิ�ยวฝึ2กห�ดิปฏ�บ�ต้�ก�นม�ฏฐานก�เพ��อช่�าริ่ะใจิ หริ่�อต้�อส��ก�บก�เลสขึ้องใจิน�% ถ�าไม�เห�นจิ�ต้หริ่�อใจิแล�วก�ไม�ทริ่าบว�าจิะไปต้�อส��ก�บก�เลสต้ริ่งไหน เพริ่าะก�เลสท��ใจิสงคริ่ามไม�ม�นามเพลาะ ไม�ทริ่าบว�าจิะริ่บอย�างไริ่ก�น ต้�องม�สนามเพลาะส�าหริ่�บย3ดิไว�เป.นท��ป9องก�นขึ้�าศี3ก- ม�นจิ3งค�อยริ่� �จิ�กริ่บ ริ่� �จิ�กแพ� ริ่� �จิ�กช่นะ ขึ้อให�พาก�นพ�จิาริ่ณ์าท6กคนๆ เริ่��องใจิขึ้องต้น เวลาน�%เริ่าเห�นใจิแล�วหริ่�อย�ง ใจิหริ่�อจิ�ต้ขึ้องเริ่าน�%นม�นอย��ท��ไหนม�อาการิ่อย�างไริ่ (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ก�เลส)

33. ความจิริ่�งก�เลสไม�ม�ต้นม�ต้�ว ไม�ไดิ�เอาไปละท��ไหน หริ่�อเอาไปท�%งให�ใคริ่ เป.นการิ่ละออกจิากใจิขึ้องต้นเอง (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง เพ�ยงละความช่��ว)

34. บ�วงขึ้องมาริ่ไดิ�แก�อะไริ่ อาการิ่ขึ้องจิ�ต้ท��เท��ยวไปต้ามอาริ่มณ์-น�%น ย�อมม�ท�%งอาริ่มณ์-ดิ�และอาริ่มณ์-ริ่�าย จิ3งต้�องม�ความส6ขึ้บ�างท6กขึ้-บ�างเป.นธริ่ริ่มดิา ต้ามว�ส�ยขึ้องป6ถ6ช่นจิ�ต้ท��เท��ยวไปน�%นจิะต้�องปริ่ะสบขึ้อง 5 อย�าง ค�อ ริ่�ป เส�ยง กล��น ริ่ส และโผู้ฏฐ�พพะ ซั3�งเริ่�ยกว�า กามค6ณ์ 5 พริ่ะพ6ทธเจิ�าต้ริ่�สว�าเป.นบ�วงขึ้องมาริ่ จิ�ต้ขึ้องป6ถ6ช่นท�%งหลายเม��อเท��ยวไปปริ่ะสบอาริ่มณ์-ท�%ง 5

น�%นหริ่�อเพ�ยงอย�างใดิอย�างหน3�งท�าให�เก�ดิความย�นดิ�พอใจิก�ดิ� หริ่�อเก�ดิความเส�ยใจิเป.นท6กขึ้-ดิ� เริ่�ยกว�าเขึ้�าไปต้�ดิบ�วงขึ้องมาริ่แล�ว ค�าว�า "ต้�ดิ" ในท��น�% หมายความว�า สล�ดิไม�ออก ปล�อยวางไม�ไดิ� บ�วงขึ้องมาริ่ผู้�กหลวมๆ แต้�แก�ไม�ไดิ� ถ�าดิ�%นก�ย��งแต้�จิะริ่�ดิแน�นเขึ้�า จิ�ต้ท��ส�าริ่วมไดิ�แล�วจิะพ�นจิากบ�งขึ้องมาริ่ไดิ�อย�างไริ่ ป6ถ6ช่น เบ�%องต้�นเม��อเห�นโทษภ�ยในการิ่เขึ้�าไปต้�ดิบ�วงขึ้องมาริ่แล�ว จิ3งต้�องพ3งส�าริ่วมในอายต้นะท�%งหลาย ม�ต้า ห� เป.นต้�น พริ่ะทศีพลส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าจิ3งต้ริ่�สว�า ใคริ่ส�าริ่วมจิ�ต้ไดิ�แล�ว จิ�กพ�นจิากเคริ่��องผู้�กขึ้องมาริ่ดิ�งน�% ต้า ห� จิม�ก ล�%น กาย ใจิ เป.นโคจิริ่ท��เท��ยวแสวงหาอาริ่มณ์-ขึ้องจิ�ต้ เม��อเริ่าปMดิ

Page 62: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ค�อ ส�าริ่วมม�สต้�ริ่ะว�งอย�าให�จิ�ต้หลงไปในอาริ่มณ์-ท�%ง 6 น�%นไดิ�แล�ว เป.นอ�นว�ามาริ่ผู้�กม�ดิเริ่าดิ�วยบ�วงไม�ไดิ� (ธริ่ริ่มเทศีนา เริ่��องส�งวริ่อ�นทริ่�ย-)

35. ผู้��ฝึ2กห�ดิปฏ�บ�ต้�ริ่� �เขึ้�าใจิเริ่��องเหล�าน�%ต้ามเป.นจิริ่�งว�า ว�ส�ยขึ้องอายต้นะท�%งหกน�%น ม�ช่อบก�บไม�ช่อบเท�าน�%น แล�วปล�อยวางเส�ยง ไม�ไปย3ดิเอามาเป.นอาริ่มณ์- จิ�ต้ก�จิะกลายมาเป.นเฉยอย��กลางๆ น��นแหละจิ3งเป.นธริ่ริ่มเห�นธริ่ริ่ม ไม�เป.นโลกอย��เหน�อโลกพ�นจิากโลก (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง จิ�ต้เหน�อโลก)

36. การิ่ท�าจิ�ต้ไม�ให�หม6นไปต้ามอายต้นะหก ค�อ ปริ่6งแต้�งส�งส�ายไปต้ามอาริ่มณ์-ต้�างๆ น�%นเป.นการิ่ห�กกงก�าแห�งล�อขึ้องว�ฏจิ�กริ่ น�กปฏ�บ�ต้�ผู้��ฝึ2กห�ดิไดิ�อย�างท��อธ�บายมาน�% ถ3งห�กกงก�าแห�งว�ฏจิ�กริ่ไม�ไดิ�อย�างเดิ�ดิขึ้าดิ ไดิ�เพ�ยงช่��วคริ่� �ช่� �วคริ่าว ก�น�บว�าดิ�อ�กโขึ้แล�ว ดิ�กว�าไม�ริ่� �ว�ธ�ห�กเส�ยเลย (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง จิ�ต้เหน�อโลก)

37. ผู้��ฝึ2กจิ�ต้ ถ�าท�าจิ�ต้ให�ม�อาริ่มณ์-หลายอย�าง ก�จิะสงบไม�ไดิ� และไม�เห�นสภาพขึ้องจิ�ต้ต้ามเป.นจิริ่�ง ถ�าท�าให�จิ�ต้ดิ��งแน�วแน�อย��ในอาริ่มณ์-อ�นเดิ�ยวแล�ว จิ�ต้ก�ม�ก�าล�งเบ�งริ่�ศีม� แห�งความสว�างออกมาเต้�มท�� มองสภาพขึ้องจิ�ต้ต้ามเป.นจิริ่�งไดิ�ว�า อะไริ่เป.นจิ�ต้ อะไริ่เป.นก�เลส อะไริ่เป.นขึ้องควริ่ละ (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง สมบ�ต้�อ�นล�%าค�า)

38. ธริ่ริ่มท�%งหลายเป.นอน�ต้ต้า ฉะน�%นผู้��ถ�อว�าเริ่าถ3งธริ่ริ่มไดิ� ธริ่ริ่มช่�%นน�%นช่�%นน�% ผู้��น� %นย�งม�ความอยากอย�� จิะไดิ�ช่��อวาเป.นผู้��ถ3งธริ่ริ่มไดิ�อย�างไริ่ (ขึ้องดิ�ม�ในศีาสนาพ6ทธ)

39. คนเริ่าเก�ดิมาเหม�อนก�บไปย�มขึ้องคนอ��นเขึ้ามาเก�ดิ ต้ายแล�วก�ส�งกล�บค�น มาเก�ดิอ�กก�ย�มมาใหม� ดิ�งน�%นอย��ไม�ริ่� �จิบริ่� �ส�%นส�กท� ขึ้ออย�าล�มผู้��ไปย�มขึ้อง

Page 63: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เขึ้ามาเก�ดิย�งม�อย�� จิ3งต้�องย�มขึ้องเขึ้าริ่��าไปไม�ม�ท��ส�%นส6ดิ (ขึ้องดิ�ม�ในศีาสนาพ6ทธ)

40. ความสละเดิ�ดิเดิ��ยว ปล�อยวางส��งสาริ่พ�ดิท�%งปวงหมดิเหล�อแต้�ใจิ อ�นน�%นเป.นขึ้องดิ�น�กความสละความต้ายเลยไม�ต้ายซั�%า เลยม�อาย6ย�นนาน ถ3งเจิ�บไขึ้�ไดิ�ป>วยอะไริ่ต้�างๆ ก�ทอดิท�%งหมดิ เลยกล�บเป.นขึ้องดิ�ซั�%า ท��เป.นห�วงท�%งน�%นอย��ในเริ่� �องความเจิ�บป>วย อ�นน�%นป>วยก�ไม�หาย สมาธ�ก�ไม�เป.น น��นแหละเป.นเหต้6ท��ไม�เป.นสมาธ� เริ่าจิะท�าอะไริ่ต้�องท�าให�จิริ่�งๆ ซั� (อน6สสต้� 10)

41. จิ�ต้ขึ้องคนเริ่าเป.นขึ้องใสสะอาดิมาแต้�เดิ�ม เหต้6น�%นขึ้�ดิเกลาก�เลสออกหมดิ ม�นจิ3งเห�นความใสสะอาดิ จิ3งเริ่�ยก ปภสNสริ่ม�ท จิ�ต้Nต้ (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��องว�ธ�หาจิ�ต้)

42. ว�ป?สสนาจิริ่�งแล�วไม�ต้�องค�ดิต้�องน3กไม�ต้�องปริ่6งแต้�ง ม�นเป.นเอง ม�นเก�ดิขึ้องม�นต้�างหาก เม��อม�นเก�ดิแล�วจิะต้�องช่�ดิแจิ�งปริ่ะจิ�กษ-ในพริ่ะไต้ริ่ล�กษณ์ญาณ์ดิ�วยต้�วขึ้องต้นเองต้�างหาก

43. เม��อป?ญญาว�ป?สสนาเก�ดิขึ้3%นในขึ้ณ์ะจิ�ต้เดิ�ยวน�%นส�%นสงส�ยในธริ่ริ่มท�%งหลาย เห�นสริ่ริ่พส�ต้ว-ในโลกเป.นสภาพอ�นเดิ�ยวก�นหมดิเลย ไม�ม�ต้��า ไม�ม�ส�ง ไม�ม�น�อย ไม�ม�ใหญ� ไม�ม�หญ�ง ไม�ม�ช่าย ม�แต้�ธาต้6 4 เก�ดิขึ้3%นแล�วดิ�บไปเท�าน�%น (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง ธ�มมจิ�กก�ปปว�ต้ริ่นส�ต้ริ่)

44. ป?ญญาว�ป?สสนา ค�อเห�นส��งท�%งปวงหมดิ เป.น อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ส��งเหล�าน�%นเป.นขึ้องไริ่�สาริ่ะ เป.นโทษเป.นท6กขึ้- เป.นภ�ยอ�นต้ริ่ายแก�จิ�ต้ใจิ จิ3งปล�อยวางทอดิธ6ริ่ะในส��งท�%งหลายเหล�าน�%น อ�นน�%เป.นป?ญญาอ�นว�เศีษส�งส6ดิ เพริ่าะคนจิะพ�นจิากโลกไดิ�ก�เพริ่าะเห�นท��ส6ดิขึ้องโลก ค�อ ไดิ�แก�เห�น อน�จิจิ�ง

Page 64: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า-- (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง หล�กการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม)

45. ขึ้อให�ม�ศีริ่�ทธา ท�าทานไปเริ่��อย ท�%งทานภายนอก ทานภายใน ริ่�กษาศี�ล ค�อริ่�กษากาย วาจิา และใจิ ให�ม�นเป.นปกต้� หริ่�อริ่�กษาจิ�ต้น��งเอง คอยม�สต้�ปกคริ่องจิ�ต้ใจิ ส��งใดิไม�ควริ่ค�ดิก�ไม�ค�ดิส��งใดิไม�ควริ่พ�ดิก�ไม�พ�ดิ ส��งใดิไม�ควริ่ท�าก�ไม�ท�า เพริ่าะเริ่าม�สต้�ริ่� �อย��ว�าเริ่าเป.นผู้��ม�ศี�ล (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง สต้�ควบค6มจิ�ต้)

46. ผู้��ม�ศีริ่�ทธา ม�ความเพ�ยริ่ดิ�วย และม�ความอดิทน กล�าหาญ ปริ่ะกอดิ�วยป?ญญาปริ่ะกอบดิ�วยความเพ�ยริ่ ริ่�กษาความดิ�น�%นๆ ไว�ต้�ดิต้�อก�นอย�าให�ขึ้าดิ น��นแลจิ3งสามาริ่ถขึ้จิ�ดิก�เลสสานส�ยให�หมดิส�%นไปไดิ� (อ�ต้ต้โนปริ่ะว�ต้�ฯ)

47. ท�านผู้��ท��หายจิากโริ่คอ�นเก�ดิจิากใจิไดิ�แก�ผู้��ส�%นก�เลสแล�ว ถ3งแม�โริ่คในกายขึ้องท�านจิะย�งปริ่ากฏอย�� ก�เป.นแต้�อาการิ่ความริ่� �ส3ก หาไดิ�ท�าใจิขึ้องท�านให�ก�าเริ่�บไม� เพริ่าะโริ่คใจิขึ้องท�านไม�ม�แล�วสม6ฏฐานค�ออ6ปาทานขึ้องท�านไดิ�ถอนหมดิแล�ว ฉะน�%นท�านจิ3งม�ความส6ขึ้และไดิ�ลาภอย�างย��งในความไม�ม�โริ่ค (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง โริ่ค)

48. ท�าทานม�มากน�อยก�ต้�องท�าดิ�วยต้นเอง ริ่�กษาศี�ลก�โดิยเฉพาะส�วนต้�วแท�ๆ ใคริ่ริ่�กษาศี�ลให�ไม�ไดิ� ท�าสมาธ�ย��งล3กซั3%งหน�กแน�นเขึ้ �าไปกว�าน�%นอ�ก แต้�ละคนก�ต้�องริ่�กษาจิ�ต้ใจิขึ้องต้นๆ ให�ม�ความสงบหย6ดิว6 �นวายแส�ส�าย ถ�าเริ่าไม�ริ่� �จิ�กว�ธ�ท�าสมาธ�แล�วก�ท�าสมาธ�ไม�เป.น จิ�ต้ใจิก�เดิ�อดิริ่�อนดิ�%นริ่นเป.นท6กขึ้- เหต้6น�%นจิ3งว�า การิ่ท�าทาน ริ่�กษาศี�ล ท�าสมาธ�น��เป.นก�จิเฉพาะส�วนต้�ว ท6กๆ คนจิะต้�องท�าให�เก�ดิม�ขึ้3%นในต้น (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��อง หล�กศีาสนา)

49. ความเป.นเศีริ่ษฐ�ม�จินคนอนาถา ก�ม�ไดิ�เป.นอ6ปสริ่ริ่คแก�การิ่จิ�บจิ�ายอริ่�ย

Page 65: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ทริ่�พย-ขึ้องผู้��ม�ศีริ่�ทธาป?ญญา ฉะน�%นอริ่�ยทริ่�พย-จิ3งเป.นขึ้องม�ค6ณ์ค�าเหน�อกว�าทริ่�พย-ท�%งปวง (อ�ต้ต้โนปริ่ะว�ต้�ฯ)

50. บ6ญก6ศีลท��สริ่�างสมถ3งท��แล�วม�นจิะหมดิเริ่��อง ไม�ม�อะไริ่อ�ก และไม�เอาไปดิ�วย บาปก�ไม�เอา บ6ญก�ไม�เอา ผู้��ท��ย�งเอาอย��จิ3งไดิ�บ6ญไดิ�บาป เป.นภพเป.นช่าต้�ขึ้3%น ผู้��ทอดิธ6ริ่ะแล�ว ไม�ม�บ6ญและบาปแล�ว จิ3งไดิ�เริ่�ยกว�า โลก6ต้ริ่ะ เหน�อโลก (ธริ่ริ่มเทศีนาเริ่��องจิ�ต้ท��ควริ่ขึ้�ม-ควริ่ขึ้�มขึ้��-ควริ่ละ)

โอวาทหลวงป��กนร' จนBทโย์

ธรรมโอวาท หลวงป��กนร' จนBทโย์ กล�บมาพ�าน�กอย��ส�าน�กสงฆ-เมธาว�เวก แล�วต้�อมาไดิ�ย�ายมาอย��ท��ว�ดิก�นต้ศี�ลาวาส แม�ว�าปฏ�ปทานขึ้องหลวงป�>จิะไม�น�ยมและเผู้ยแพริ่�ศีาสนาดิ�วยการิ่เทศีนาเช่�งโวหาริ่หริ่�อค�าพ�ดิ หลวงป�>เป.นต้�วอย�างขึ้องการิ่ท�าให�ดิ�ปฏ�บ�ต้�ให�เห�นมากกว�าแต้�อ6บายธริ่ริ่มค�าส��งสอนขึ้องท�านทริ่งป?ญญาและล6�มล3กมาก เช่�น

- เต้�อนและให�สต้�หลวงป�>ช่า ผู้��เป.นล�กศี�ษย-ท��จิะขึ้อลากล�บส��บ�านเก�ดิว�า "ระว�งให$ดู'ถ$าท�านร�กใครคดูถ<งใครเป2นห�วงใครผู้�$น�1นจะให$โทษแก�ท�าน"

- ให�ริ่�กษาศี�ลให�ดิ� ท�าความเพ�ยริ่ให�มาก ม�นก�จิะริ่� �เองเห�นเอง เป.นค�าสอนท��

Page 66: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หลวงป�>บอกก�บล�กศี�ษย-เสมอ - สต้�น�% เป.นส��งส�าค�ญมาก ถ�าเริ่าทริ่าบริ่ะเบ�ยบว�น�ยท��ม�อย��มากมายอย�างละเอ�ยดิริ่อบคริ่อบแล�ว และต้ามริ่�กษาไดิ�อย�างคริ่บถ�วน สต้�ขึ้องเริ่าก�จิะต้�อเน��องก�น จิ�ต้ใจิก�จิ�กจิดิจิ�ออย��แน�ในขึ้�อว�ต้ริ่ปฏ�บ�ต้�ขึ้องต้น ไม�ม�โอกาสท��จิะแส�ส�ายไปภายนอก ถ�าขึ้าดิสต้� โอกาสท��จิ�ต้ใจิจิะว��งไปต้ามอาริ่มณ์-ภายนอกม�นก�ม�มากขึ้3%น และอาริ่มณ์-ท�%งหลายก�ย�อมคริ่อบง�าจิ�ต้ให�หลงไหลม�วเมาไดิ�ง�ายขึ้3%น - ไม�ควริ่คล6กคล� ให�อย��คนเดิ�ยวมากๆ สาธยายดิ�วยต้�วเองให�มาก ม�จิ�ต้ใจิก�าหนดิจิดิจิ�ออย��ในพริ่ะธริ่ริ่มให�มากน�%เป.นการิ่ดิ�ท��ส6ดิ - ส�งขึ้าริ่ ค�อ ริ่�างกาย จิ�ต้ใจิน�% เป.นขึ้องไม�เท��ยง และจิะหาสาริ่ะแก�สาริ่อะไริ่ม�ไดิ� โดิยปริ่ะการิ่ท�%งปวง - จิะให�ล�กเป.นคนดิ� ต้�องท�าดิ�ให�ล�กดิ� - บ6ริ่6ษพ3งพยายามไปกว�าจิะส�าเริ่�จิปริ่ะโยช่น- - ผู้��ขึ้ย�นในหน�าท�� การิ่งานไม�ปริ่ะมาทเขึ้�าใจิการิ่เล�%ยงช่�ว�ต้ ต้ามสมควริ่จิ3งริ่�กษาทริ่�พย-ท��หามาไดิ� - คนโกริ่ธท��วาจิาหยาบ - วาจิา เช่�น เดิ�ยวก�บใจิ - ธริ่ริ่มเป.นขึ้องแน�นอน แต้�ริ่�ปเป.นขึ้องไม�แน�นอน - ก�เลสค�อต้�วมาริ่อ�นริ่�ายกาจิ แม�น�%าเสมอดิ�วยความอยากไม�ม� - ความอยากไม�ม�ขึ้อบเขึ้ต้ ความอยากย�อมผู้ล�กดิ�นให�คนว��งว6 �น - โลกถ�กความอยากน�าไป ความอยากเป.นแดินเก�ดิขึ้องความท6กขึ้-

โอวาทหลวงป��จ�นทร สุรจนBโท

Page 67: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมโอวาท ท�านไดิ�กล�าวไว�มากมาย ขึ้อค�ดิลอกมาบางส�วน ดิ�งน�% ค�อ ท��ว�าริ่�างกายจิ�ต้ใจิเป.นแก�วสาริ่พ�ดิน3กน�%น พ3งพ�เคริ่าะห-ดิ� เริ่าม�ต้า น3กจิะดิ�อะไริ่ก�ดิ�ไดิ�เริ่าม�ห� น3กจิะฟุ้?งอะไริ่ก�ฟุ้?งไดิ� เริ่าม�จิม�ก อยากจิะริ่� �กล��นอะไริ่ก�ริ่� �ไดิ� เริ่าม�ปาก ม�ล�%น น3กอยากจิะริ่� �ริ่สอะไริ่ก�ริ่� �ไดิ� น3กอยากจิะก�นอะไริ่ก�ก�นไดิ� เริ่าม�ม�อ น3กอยากจิะท�าอะไริ่ก�ท�าไดิ� เริ่าม�เท�าน3กอยากเดิ�นไปไหนก�ไปไดิ� เริ่าม�จิ�ต้ม�ใจิ น3กอยากจิะน�อมน3กต้ริ่3กต้ริ่องอะไริ่ ก�ไดิ�สมปริ่ะสงค- ผู้��ริ่� �ต้นว�า เป.นขึ้องว�เศีษอย�างน�% ย�อมเป.นเหต้6ให�ไดิ�ความส6ขึ้ ค�อ ใช่�ต้ามหน�าท�� ไม�ให�ว�ต้ถ6เหล�าน�%นเป.นขึ้�าศี3กแก�ต้น ค�อ เก�ดิปฏ�ฆะโทมน�สย�นดิ� ย�นริ่�ายเพริ่าะว�ต้ถ6ขึ้องต้น น�ส�ยขึ้องผู้��ฉลาดิ ย�อมไม�ให�ว�ต้ถ6ว�เศีษขึ้องต้นเป.นขึ้�าศี3กแก�ต้น อาริ่มณ์-ท��ผู้�านไปผู้�านมา เล�อกเอาแต้�ส�วนท��เป.นปริ่ะโยช่น- ส�วนท��จิ�กเป.นโทษ จิงปล�อยฝึ>านไปเส�ย ไม�ริ่�บไม�เก�บเขึ้�ามาไว� ค�อ ห�ดิช่�าริ่ะว�ต้ถ6ภายในน�% ให�ผู้�องใส สมก�บท��ว�า เป.นแก�วสาริ่พ�ดิน3กอย��ท6กเม��อ อาศี�ยความห�ดิบ�อยๆ สต้�ก�แก�ขึ้3%น ว�ต้ถ6ภายในก�ปริ่าศีจิากโทษ ค�อ ไม�เป.นขึ้�าศี3กแก�ต้น ให�ความส6ขึ้แก�ต้นท6กอ�ริ่�ยาบถ จิ3งสมก�บพ6ทธโอวาทท��ทริ่งส��งสอนว�า อต้Nต้า ห� อต้Nต้โน นาโถ ต้นแล เป.นท��พ3�งแห�งต้น

ถ�าว�าโดิยสมมต้� สกลกายน�%เองเป.นต้น ถ�าว�าโดิยสกลกายน�%เองเป.นธริ่ริ่ม ท��

Page 68: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ว�า อต้Nต้สริ่ณ์า ธมNมสริ่ณ์า ให�ม�ต้นเป.นท��ริ่ะล3กน�% ค�อ ให�เห�นว�า ต้นเป.นธริ่ริ่ม ธริ่ริ่มเป.นต้น ความริ่� �ธริ่ริ่มเป.นพ6ทธะ สกลกายท��ทริ่งค6ณ์ความดิ�ไว�เป.นธริ่ริ่ม ความปริ่ะพฤต้�ให�ค6ณ์ความดิ�ม�ขึ้3%นในต้นเป.นส�งฆะ ผู้��ท��ม�พ6ทธะ ธริ่ริ่มะ ส�งฆะในต้นอย�างน�% ช่��อว�า ผู้��ถ3งไต้ริ่สริ่ณ์คมน-ในช่าต้�น�% ต้ลอดิช่าต้�ช่�%นศี�ล ช่�%นสมาธ� ช่�%นป?ญญา ช่�%นว�ม6ต้ต้� ช่�%นว�ม6ต้ต้�ญาณ์ท�สสนะ ส6ดิแท�แต้�วาสนาขึ้องใคริ่จิะถ3งไดิ�ในช่�%นใดิ จิะต้�องไดิ�ริ่�บผู้ล ค�อ ความส6ขึ้ต้ามช่�%นต้ามภ�ม�ขึ้องต้นท�%งน�%น อย�าเป.นคนสงส�ยล�งเลย3ดิให�ม� �นค�%นให�ต้าย อย�างมงายเช่��อเกจิ�อาจิาริ่ย-ท��สอน นอกริ่�ต้นอกทาง อย�าพาก�นหลงใหลไปต้ามเขึ้า

เพริ่าะพริ่ะน�พพานขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า ท��เริ่�ยกว�า น�พพานสมบ�ต้� ค�อ ทาน ศี�ล เนกขึ้�มมะ ป?ญญา ว�ริ่�ยะ ขึ้�นต้� ส�จิจิะ อธ�ษฐาน เมต้ต้า อ6เบกขึ้า และ โพธ�ป?กขึ้�ยธริ่ริ่ม 37 ปริ่ะการิ่ ม�สต้�ป?ฏฐาน เป.นต้�น ม�อ�ฏฐ�งค�กมริ่ริ่ค เป.นท��ส6ดิ เหล�าน�%เป.นน�พพานสมบ�ต้� อย�างอ��นๆ ถ�าไม�เป.นไปต้ามน�%เป.นอว�ช่ช่าท� �งน�%น พวกเริ่าเป.นสาวกขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า ต้�องปริ่ะพฤต้�ต้นให�ม��งม�เหม�อนพริ่ะพ6ทธเจิ�า ท�%งสมบ�ต้�ภายนอกแลสมบ�ต้�ภายใน

โอวาทหลวงป��ติ*1อ อจลธมBโม

Page 69: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมโอวาทส�าหริ่�บการิ่แสดิงธริ่ริ่มเผู้ยแพริ่�พริ่ะพ6ทธศีาสนา ขึ้องหลวงป�>ต้�%อ อจิลธมNโมน�%น ท�านแสดิงธริ่ริ่มอย�างต้ริ่งไปต้ริ่งมา แสดิงธริ่ริ่มต้ามท�ศีนะขึ้องท�าน ม�คนช่อบฟุ้?งมาก หลวงป�>เล�าว�า โลกน�%เขึ้าม�เคริ่��องผู้�กอ�นเหน�ยวแน�น ยากท��จิะต้�ดิไดิ�ดิ�วยอย�างอ��น นอกจิากพริ่ะธริ่ริ่มขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า มน6ษย-เริ่าเก�ดิมาก�ต้�องท�าบาป เม��อท�าแล�วก�ต้�องไดิ�ริ่�บผู้ลกริ่ริ่มท��เริ่าท�าไว� พ�อแม�เริ่าน�%นท�ากริ่ริ่ม เริ่าเก�ดิมาก�ท�ากริ่ริ่มไปอะไริ่ท��ส6ดิขึ้องกริ่ริ่ม ไม�ม�ใคริ่ริ่� �ไดิ�ท�าบาปแล�วม�ต้�วอย�างให�เห�นมากมาย

1. จิ�ต้ต้าน6ป?สสนา จิ�ต้ไม�ฆ�าส�ต้ว- จิ�ต้ก�เป.นโสดิาป?ต้ต้�มริ่ริ่ค จิ�ต้ก�เป.นโสดิาป?ต้ต้�ผู้ล

2. จิ�ต้ต้าน6ป?สสนา จิ�ต้ไม�ล�กทริ่�พย- จิ�ต้ก�เป.นพริ่ะสก�ทาคาม�มริ่ริ่ค จิ�ต้ก�เป.นพริ่ะสก�ทาคาม�ผู้ล

Page 70: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

3. จิ�ต้ต้าน6ป?สสนา จิ�ต้ไม�ค�ดิม�ผู้�วเม�ย ออกบวช่ จิ�ต้ก�เป.นพริ่ะอนาคาม�มริ่ริ่ค จิ�ต้ ก�เป.นพริ่ะอนาคาม�ผู้ล

4. จิ�ต้ต้าน6ป?สสนา จิ�ต้ไม�กล�าวม6สาวาท จิ�ต้ก�เป.นพริ่ะอริ่ห�ต้มริ่ริ่ค จิ�ต้ก�เป.นพริ่ะอริ่ห�ต้ผู้ลอ�กน�ยหน3�ง

1. จิ�ต้ไม�ฆ�าส�ต้ว- จิ�ต้ก�เป.นศี�ล จิ�ต้ก�เป.นฌิาน จิ�ต้ก�เป.นน�พพาน อย��ท��ห�วใจิขึ้องเริ่าท6กคน

2. จิ�ต้ไม�ล�กทริ่�พย- จิ�ต้ก�เป.นศี�ล จิ�ต้ก�เป.นฌิาน จิ�ต้ก�เป.นน�พพาน อย��ท��ห�วใจิขึ้องเริ่าท6กคน

3. จิ�ต้ออกบวช่ จิ�ต้ก�เป.นศี�ล จิ�ต้ก�เป.นฌิาน จิ�ต้ก�เป.นน�พพาน อย��ท��ห�วใจิขึ้องเริ่าท6กคน

4. จิ�ต้ไม�ขึ้�%ปดิ จิ�ต้ก�เป.นศี�ล จิ�ต้ก�เป.นฌิาน จิ�ต้ก�เป.นน�พพาน อย��ท��ห�วใจิขึ้องเริ่าท6กคน หลวงป�>สอนว�า "ธริ่ริ่มะค�อ ค�าสอนขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า พวกเริ่ามองขึ้�ามไปเส�ยหมดิ อย��ท��ต้�วขึ้องเริ่าน�%เองม�ใช่�อ��น พ6ทธะค�อผู้��ริ่� � ก�ต้�วขึ้องเริ่าน�% เองม�ใช่�ใคริ่อ��น เช่�นเดิ�ยวก�นก�บไขึ้� ไขึ้�อย��ขึ้�างในขึ้องเปล�อกไขึ้� ท�าให�เปล�อกไขึ้�แต้กเริ่าก�ไดิ�ไขึ้� พ�จิาริ่ณ์าริ่�างกายขึ้องเริ่าให�แต้ก แล�วเริ่าก�จิะไดิ�ธริ่ริ่มะ" หริ่�อ... "ธริ่ริ่มะจิะเก�ดิขึ้3%นไดิ�ก�ดิ�วยการิ่ท�าอะไริ่จิริ่�งจิ�ง ค�อการิ่ต้�ดิส�นใจิอย�างแน�นอนลงไป แล�วเล�อกเฟุ้9นธริ่ริ่มปฏ�บ�ต้�อย�างแท�จิริ่�ง ไม�นานหริ่อกเริ่าก�จิะไดิ�พบส��งท��เริ่าต้�องการิ่ความกล�วท6กอย�างจิะหายไปหมดิ ถ�าเริ่าต้�ดิส�นใจิอย�างใดิแล�วค�อเริ่าต้�องเป.นคนม�จิ6ดิม6�งหมายอย�างหลวงต้า น�บต้�%งแต้�บวช่มาไดิ�ต้�ดิส�นใจิปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มะอย�างจิริ่�งจิ�ง จินท6กว�นน�%ไม�เคยลดิละและท�อถอยเลย"

Page 71: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หริ่�อ.....

"น�กธริ่ริ่ม น�กกริ่ริ่มฐานต้�องม�น�ส�ยอย�างเส�อโคริ่�ง ค�อ

1. น�%าจิ�ต้น�%าใจิต้�องแขึ้�งแกริ่�งกล�าหาญไม�กล�วต้�ออ�นต้ริ่ายใดิๆ 2. ต้�องเท��ยวไปในกลางค�นไดิ� 3. ช่อบอย��ในท��สง�ดิจิากคน 4. ท�าอะไริ่ลงไปแล�วต้�องม6�งความส�าเริ่�จิเป.นจิ6ดิหมาย" หริ่�อ.... "ส�ต้ว-เดิริ่�จิฉานม�นดิ�กว�าคนต้ริ่งท��ม�นไม�ม�มายา ไม�หลอกลวงใคริ่ ม�คริ่�อาจิาริ่ย-ก�ค�อคนเป.นส�ต้ว-ท��น�าริ่�กน�าสงสาริ่ คนเริ่าซั�โง�เป.นพ6ทธะไดิ� แต้�หลอกลวงต้นเองว�าเป.นไปไม�ไดิ� ริ่�างกายก�ม�ให�พ�จิาริ่ณ์าว�าเป.นขึ้องเน�าเป.นขึ้องเหม�น แต้�เริ่าพ�จิาริ่ณ์าว�าเป.นขึ้องหอมน�าริ่�ก โง�ไหมคนเริ่า" และเม��อเทศีน-จิบลงท�านช่อบถามผู้��ฟุ้?งว�า "ฟุ้?งเทศีน-หลวงต้าดิ�ไหม" ค�าถามเช่�นน�% ท�านบอกว�า หมายถ3งการิ่ฟุ้?งธริ่ริ่มคริ่�%งน�%ไดิ�ริ่�บความสงบเย�นขึ้องจิ�ต้ไหม และเก�ดิส�งเวช่ในความช่��วไหม? ท�านช่อบต้�กเต้�อนเสมอว�าการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มน�%นอย�างท��ท�านบ�ริ่พาจิาริ่ย-ท�%งหลายดิ�าเน�นมาน�%นท�านพยายามไม�ให�เก�ดิความเบ��อหน�ายในการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม พยายามให�เก�ดิความสนใจิในธริ่ริ่มปฏ�บ�ต้�อย��เสมอ การิ่ท��เริ่าเก�ดิความเบ��อหน�ายในธริ่ริ่มปฏ�บ�ต้�น�%เป.นการิ่ท��เริ่าจิะดิ�าเน�นไปไม�ไดิ�นาน และจิะเป.นอ�นต้ริ่ายต้�อการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มเป.นอย�างมาก แต้�เก�ดิความส�งเวช่ในธริ่ริ่มบางอย�างน�%นเป.นการิ่ดิ� เพริ่าะจิะเป.นปริ่ะโยช่น-แก�เริ่าผู้��ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มอย�างแท�จิริ่�ง แต้�ถ�าเบ��อหน�ายในความช่��วไม�เป.นไริ่ เพริ่าะถ�าเบ��อหน�ายในความช่��วแล�วก�เริ่�งพยายามท�าความดิ�ต้�อไป

โอวาท หลวงป��บั�วพา ปญฺBญาภาโสุ

Page 72: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมโอวาท หล�กธริ่ริ่มท��หลวงป�>บ�วพาเทศีนาอบริ่มส��งสอนม�กจิะเป.นเริ่��องการิ่ฝึ2กฝึนอบริ่มจิ�ต้ใจิและการิ่ริ่� �จิ�กสภาพท��แท�จิริ่�งขึ้องจิ�ต้ ท�านสอนว�า

"ธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องปกต้�จิ�ต้ ค�อพ�%นท��ขึ้องภว�งคจิ�ต้ เป.นจิ�ต้ท��ผู้�องใสไพโริ่จิน- จิ�ต้ท��แปริ่ผู้�นออกจิากพ�%นท��ขึ้องม�นเพริ่าะต้�วอว�ช่ช่า ค�อ ความไม�ริ่� �เท�าท�นต้�อโลก ไม�ริ่� �เท�าท�นต้�ออาริ่มณ์- จิ�ต้จิ3งไดิ�ผู้�นแปริ่ออกจิาก "ความปกต้�" (หมายถ3งความสงบ) แล�วกลายเป.นบ6ญหริ่�อกลายเป.นบาป บ6ญก�ดิ�บาปก�ดิ�ท�านเริ่�ยกว�า "เจิต้ส�กธริ่ริ่ม" ซั3�งม�อย��ปริ่ะจิ�าโลก เป.นกลางๆ ไม�ใช่�เป.นขึ้องใคริ่คนใดิคนหน3�งโดิยเฉพาะ บ6ญหริ่�อบาปไม�ไดิ�ว��งเขึ้�าไปหาใคริ่ม�แต้�ต้�วบ6คคลเท�าน�%นท��ว��งเขึ้�าไปหาบ6ญแลบาป บ6ญน�%นม�ผู้ลเป.นความส6ขึ้ ส�วนบาปม�ผู้ลเป.นความท6กขึ้- อาริ่มณ์- 6 ค�อ ริ่�ป เส�ยง กล��น ริ่ส โผู้ฏฐ�พพะและธริ่ริ่มาริ่มณ์- จิ3งเปริ่�ยบเหม�อนลม 6 จิ�าพวก ทวาริ่ 6 ค�อ ต้า ห� จิม�ก ล�%น กาย และหท�ยว�ต้ถ6 เปริ่�ยบเหม�อนฝึ?� งมหาสม6ทริ่ จิ�ต้ใจิขึ้องคนเริ่าก�เปริ่�ยบเหม�อนน�%าในมหาสม6ทริ่ เม��อลม 6 จิ�าพวก เก�ดิเป.นพาย6ใหญ�ในเวลาฝึนต้กท�าให�น�%าในมหาสม6ทริ่เก�ดิเป.นคล��นแล�วริ่ะลอกใหญ�โต้เริ่�อ แพ หลบไม�ท�นก�ล�มจิมเส�ยหายขึ้3%นน�%ฉ�นใดิ อ6ปม�ยดิ�งพาลช่นไม�ริ่� �เท�าท�นโลก ไม�ริ่� �เท�าท�นอาริ่มณ์-ปล�อยให�โลกเขึ้�ามาปริ่ะสมธริ่ริ่มปล�อยให�อาริ่มณ์-เขึ้�ามาปริ่ะสมจิ�ต้ จิ3งเก�ดิริ่าคะ โทสะ โมหะ ถ�าอยากเห�นว�ม6ต้ต้� ก�ให�เพ�กถอนสมม6ต้�ออกให�หมดิเพริ่าะโลกบ�งธริ่ริ่ม

Page 73: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อาริ่มณ์-บ�งจิ�ต้ฉ�นใดิ สมม6ต้�ก�บ�งว�ม6ต้ต้�ฉ�นน�%น คนเริ่าควริ่ใช่�สต้�ป?ญญาเป.นกล�องส�องใจิจิะไดิ�ริ่� �ว�าสภาพท��แท�จิริ่�งขึ้องจิ�ต้เป.นอย�างไริ่"

โอวาท หลวงป��ค&าดู' ปภาโสุ

ธรรมโอวาท ท�านม�กจิะอบริ่มล�กศี�ษย-ขึ้องท�านอย��เสมอๆ ว�า "เริ่าม�ต้าเท�าก�บว�าไม�ม�ต้า ม�ห�เท�าก�บว�าไม�ม�ห� ม�ท�องก�ฉ�นอย��ไดิ�ไปว�นๆ เท�าน�%น ไม�ต้�องแสดิงความโลภและต้ะกละ" ให�พาก�นส�าเหน�ยกไว�เริ่��องขึ้องความโลภ ความโกริ่ธ ความหลวง จิะต้�องม�ดิ�วยก�นท6กคนถ�าพ�ดิถ3งความโลภ เม��อม�นม�เจิต้นาบ�นดิาลเก�ดิขึ้3%นมาแล�ว ม�นจิะม�ดิ ไม�ริ่� �จิ�กบาปบ6ญ ไม�กล�วค6กกล�วต้ะริ่าง อ�นน�%เริ่�ยกว�าฤทธ�Kขึ้องม�น ท�านจิงให�ริ่ะว�งดิ�ๆ ในเริ่��องขึ้องสามปริ่ะการิ่น�%ท�านสอนว�า

อย�าไปปริ่6งแต้�งต้ามม�น ให�ม�สต้�ริ่� �เท�าท�นม�น เม��อเริ่าปฏ�บ�ต้�ไดิ�อย�างน�%แล�วความโลภ ความโกริ่ธ ความหลวง เหล�าน�%ก�จิะเส��อมอ�านาจิไป ต้�วอย�างเช่�น เม��อเริ่าปริ่ะสงค-จิะเอาส��งใดิ เริ่าจิะต้�องพ�จิาริ่ณ์าเหต้6เส�ยก�อน เม��อพ�จิาริ่ณ์าดิ�แล�วว�าม�นไม�ผู้�ดิศี�ลธริ่ริ่ม เริ่าก�สามาริ่ถเอาไดิ� แต้�เม��อพ�จิาริ่ณ์าดิ�แล�วว�าม�น

Page 74: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ผู้�ดิศี�ลผู้�ดิธริ่ริ่ม เริ่าก�ละเส�ยไม�เอาน��แสดิงว�าเริ่าไม�ปริ่6งแต้�งต้ามม�น ในความอยากไดิ�หริ่�อความโลภ และเริ่าก�ม�สต้�ริ่� �เท�าม�น ค�อม�การิ่พ�จิาริ่ณ์าในเหต้6ในผู้ลเส�ยก�อน ถ�าเริ่าปริ่ะพฤต้�ไดิ�ในล�กษณ์ะน�%น เริ่าก�จิะไดิ�ช่��อว�าเป.นคนดิ� กริ่ะท�าแต้�ในส��งท��ดิ� ม�แต้�บ6ญก6ศีล ถ�าพ�ดิส�%นๆ ก�หมายความว�า ท6กส��งท6กอย�างก�ม�ผู้ลเท�าน�%น ค�อถ�าเริ่าท�าเหต้6ดิ�ก�จิะไดิ�ริ่�บผู้ลดิ� แต้�ถ�าเริ่าท�าเหต้6ช่��ว เริ่าก�จิะไดิ�ริ่�บผู้ลช่��ว "แต้�การิ่ท��จิะท�าเหต้6ท��ดิ�น� %น มน6ษย-เริ่าท�าก�นอย�างน�กยากหนา ท��ว�าท�ายากเพริ่าะอะไริ่? ค�อมน6ษย-บางเหล�าไม�ริ่� �จิ�กเหต้6และผู้ล จิ3งไม�ริ่� �จิ�กเล�อกเฟุ้9นท�าเหต้6ท��ดิ�ก�น และอ�กอย�างหน3�งก�ค�อพวกเริ่าน�%ไม�ค�อยช่อบกริ่ะท�าเหต้6ท��ดิ�ก�น แต้�ผู้ลดิ�ขึ้องม�นน�%นช่อบก�นท6กคน" ความปริ่ะมาทเป.นหนทางแห�งความต้าย ค�าว�าต้าย ในท��น�% ไม�ไดิ�หมายความว�าริ่�างกายเริ่าต้าย หมายถ3งจิ�ต้ใจิคนเริ่าต้าย ค�อต้ายจิากมริ่ริ่คผู้ลน�พพานต้�างหาก ความไม�ปริ่ะมาทเป.นหนทางแห�งความไม�ต้าย ค�อไม�ปริ่ะมาทต้�อการิ่ท�าความดิ� ไดิ�แก� ศี�ล สมาธ�ป?ญญา ม�โอกาสจิะไดิ�ไปสวริ่ริ่ค- พริ่หมโลกหริ่�อมริ่ริ่คผู้ลช่�%นใดิช่�%นหน3�ง ต้อลดิถ3งพริ่ะน�พพานขึ้�างหน�าแน�นอน ช่�าหริ่�อเริ่�วแล�วแต้�บ6ญบาริ่ม�หริ่�อความพากเพ�ยริ่ขึ้องต้นเอง "ความไม�ปริ่ะมาท ค�อ เป.นผู้��ม�สต้�จิดิจิ�ออย��ท�� กาย และใจิ ท6กอ�ริ่�ยาบถท�%ง 4 ค�อ ย�น เดิ�น น��ง นอน ไม�ม�การิ่เผู้ลอสต้�จิากอ�ริ่�ยาบถท�%ง 4 จิ3งจิ�ดิว�าเป.นผู้��ไม�ปริ่ะมาทเขึ้ �าใจิไหม (ท�านถามล�กศี�ษย-) "

น��ค�อเทศีน-คริ่�%งส6ดิท�ายขึ้องท�านก�อนท��จิะล�มป>วย ค�าว�าฟุ้?งเทศีน-หมายความว�า เอาใจิฟุ้?งอย�าให�ใจิหน�จิากต้�ว ใจิผู้��ใดิก�ให�ริ่�กษาอย��ก�บต้�วอย�าให�ใจิหน�จิากต้�ว ใจิผู้��ใดิก�ให�ริ่�กษาอย��ก�บต้�วให�ริ่� �อย��ก�บภาวนาหริ่�อให�ริ่� �อย��เฉพาะใจิ อย�าให�ริ่�างกายน��งอย��ท��น��แต้�ใจิม�นค�ดิไปท��อ��น ก�ช่��อว�าใจิไม�ฟุ้?ง ค�าว�าใจิฟุ้?งค�อใจิจิดิจิ�อ สะท�อนให�ละความช่��วปริ่ะพฤต้�ความดิ� ความช่��วก�ไดิ�แก�บาปน��นแหละ ความดิ�ก�ไดิ�แก�บ6ญก6ศีลน��นแหละ แต้�เก��ยวเน��องอย��ก�บจิ�ต้ใจิขึ้องเริ่า ถ�าพ�ดิให�ส� %นๆ เอาเฉพาะใจิความโอวาทขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า 84,000 พนะธริ่ริ่มขึ้�นธ- ท�านก�

Page 75: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ย�อมลงมาเป.น 3 ขึ้�อดิ�วยก�นค�อ

1. พริ่ะพ6ทธเจิ�าสอนให�ละกายท6จิริ่�ต้และปริ่ะพฤต้�กายให�ส6จิริ่�ต้น�%เป.นขึ้�อท��หน3�ง 2. ให�ละวาจิาท6จิริ่�ต้และ ให�ปริ่ะพฤต้�วาจิาให�ส6จิริ่�ต้ 3. ให�ละ มโนท6จิริ่�ต้และ ให�ปริ่ะพฤต้�ใจิให�ส6จิริ่�ต้ จิะพ�ดิถ3งบาป อก6ศีลกริ่ริ่มบทหมายความว�า การิ่ท�าบาปท�%งหลายก�ริ่วมมาอย��ท��อก6ศีลกริ่ริ่มบท 10

ปริ่ะการิ่น��นแหละ ค�าว�าบ6ญก6ศีลก�ริ่วมอย��ท��ก6ศีลกริ่ริ่มบท 10 ปริ่ะการิ่ น��นแหละช่��อว�ากายกริ่ริ่ม 3 วจิ�กริ่ริ่ม 4 มโนกริ่ริ่ม 3 ถ�าพ�ดิให�ส� %นให�น�อยลงไปอ�ก กายกริ่ริ่ม 3 และวจิ�กริ่ริ่ม 4 เป.นก�ริ่�ยา การิ่ท�าบาป ย�นลงมาทางใจิค�อ ใจิโลภ ใจิหลง ม� 3 อย�างเท�าน�%นแหละเป.นต้�นเหต้6 ต้กลงอก6ศีลกริ่ริ่มบทก�หมายใจิเท�าน�%แหละเป.นต้�นเหต้6 ต้กลง อก6ศีลกริ่ริ่มบทก�หมายใจิเท�าน�%น หมายใจิดิวงเดิ�ยวค�อใจิ ก�หมายอ�นเดิ�ยวเริ่�ยกว�า เอก�งจิ�ต้ต้�ง ท��เริ่�ยกว�า จิ�ต้ ห�วใจิ ก�เริ่�ยกว�าเป.นใจิดิวงเดิ�ยวเอกมโนเริ่�ยกว�า ใจิอ�นเดิ�ยว ต้กลงผู้��ท��เบ��อความท6กขึ้- เบ��อความโง� เบ��อความเป.นบาป ก�มาปฏ�บ�ต้�แก�กายท6จิริ่�ต้ให�เป.นกายส6จิริ่�ต้ แก�วจิ�ท6จิริ่�ต้ ให�เป.นวจิ�ส6จิริ่�ต้ แก�มโนท6จิริ่�ต้ เป.นมโนส6จิริ่�ต้ น�%เป.นว�ธ�ปฏ�บ�ต้� ถ�าเริ่าจิะเท�ยบในทางโลกเหม�อนก�บพวกช่าวไริ่� ช่าวนาท��ม�ไริ่�ม�นา แต้�ก�อนม�นก�เป.นป>าเป.นดิงน��นแหละ เม��อถ�อส�ทธ�Kแล�วก�จิ3งสริ่�างจิ3งถากถาง ท�าให�เป.นไริ่�เป.นสวนท�าให�บริ่�ส6ทธ�K ท�านาก�ให�เป.นนาจิริ่�งๆ ท�าสวนก�ให�เป.นสวนจิริ่�งๆ คนท6กขึ้-คนจินในโลกน�%ไม�ใช่�ท6กขึ้-เพริ่าะเส�อก�น ไม�ใช่�ท6กขึ้-เพริ่าะง�ริ่�ายก�ดิ ไม�ใช่�ท6กขึ้-เพริ่าะช่�างฆ�า แต้�ท6กขึ้-เพริ่าะความโลภ ความโกริ่ธความหลวงขึ้องต้น จิะท6กขึ้-เพริ่าะส��งใดิๆ ก�ต้าม ต้�วความโลภ ความโกริ่ธ ความหลงน��แหละเป.นผู้��ฆ�า ความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง สามส��งน�%ริ่ �ายกาจิกว�าส��งอะไริ่ท�%งหมดิริ่�ายกว�าผู้�ริ่�าย ริ่�ายกว�าเส�อส�าย ริ่�ายกว�าง�ริ่�าย ไม�ม�ส��งไหนจิะริ่�ายกว�าต้�วความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง

Page 76: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เพริ่าะฉะน�%นให�ริ่ะว�งท��ส6ดิเริ่��องขึ้องความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง สามปริ่ะการิ่น�% ม�นสามาริ่ถท�าให�ผู้��ริ่� �แจิ�งเป.นคนม�ดิก�ไดิ� ฤทธ�Kขึ้องม�นน�ะ ม�นอย��เหน�อท6กคนในโลกท��ไดิ�เก�ดิมาในโลกน�% ยกเว�นเส�ยแต้�พริ่ะอริ่ห�นต้- โอวาท หลวงป��ผู้าง จติBติค�ติBโติ

ธรรมโอวาท หลวงป�> จิ�ต้Nต้ค6ต้Nโต้ เป.นพริ่ะน�กปฏ�บ�ต้�ท��ม� �นคงอดิทนเป.นเล�ศีริ่�ปหน3�ง ช่องท�ามากกว�าพ�ดิ บทโอวาทเทศีนาส��งสอนต้�างๆ จิ3งไม�ค�อยม� ท�านอ6ดิมคต้�อย��ว�า "ม�ช่��อบ�อยากให�ปริ่ากฏม�ยศีบ�อยากให�ล�อช่า" ศี�ลขึ้�อห�าเป.นขึ้�อท��หลวงป�>ย�%าเน�นต้ลอดิมา หลวงป�>ม�กจิะให�โอวาทให�พริ่ว�า "อย�าส�เอาพริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยไปก�นเหล�า เดิ�อ" "ให�ส�าบายๆ เดิ�อ" "ให�อย��ดิ�ม�แฮืง เดิ�อ"

เน��องจิากหลวงป�>ไม�เป.นพริ่ะน�กพ�ดิน�กเทศีน-ท��ดิ� แต้�สอนคนอ��นแล�วต้นเองไม�ปฏ�บ�ต้�ต้ามดิ�วยเหต้6น�%จิ3งไม�สามาริ่ถจิะน�าบทเทศีนาส��งสอนมาลงให�เป.นเริ่��องเป.นริ่าวไดิ�เหม�อนอย�างท��เห�นโดิยท��วไป แต้�ก�พอสริ่6ปโอวาทท��หลวงป�>เคยพริ่��าสอนบริ่ริ่ดิาสาน6ศี�ษย-อย��โดิยมากไดิ�ดิ�งน�%น

- ให�พาก�นวางความต้าย อย�าเส�ยดิายความม� ต้��ค�มภ�ริ่-ใหม�อย��ในกายเฮืาน�� (ให�พาก�นวางความต้ายอย�าเส�ยดิายความม��งม� ต้��พริ่ะไต้ริ่ปMฎกอย��ในกายขึ้องเริ่าน�%) - ให�พาก�นพายเฮื�อขึ้�วมทะเลหลวงให�ม�นฝึ?� ง อย�าส�กล�บต้�าวปM% นน�า พ��วหมาก

Page 77: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แบ�งดิง (ให�พาก�นกายเริ่�อขึ้�าวทะเลหลวงให�ริ่อดิฝึ?� ง อย�าไดิ�กล�บมาวนเว�ยนอย��ก�บว�ฏฏสงสาริ่)

- ให�ภาวนาว�า ต้ายๆ ผู้�กะย�าน บ�กล�ามใกล�ดิอก (ให�ภาวนาว�า ต้ายๆ ผู้�ก�จิะกล�ว ไม�กล�าเขึ้�ามาใกล�) - หมอบๆ เขึ้�าห�วเท�าง�ายาง ย�างโย�งๆ ห�วแทบขึ้�%ดิ�น (คนพาลถ3งจิะท�าเป.นอ�อนน�อมถ�อมต้นอย�างไริ่ เขึ้าก�ริ่� �ว�าเป.นคนพาลอย��น� �นเอง หริ่�อไดิ�แก�คนท��เคาริ่พแต้�กายส�วนใจิไม�เคาริ่พ ส�วนคนดิ�ม�ความเคาริ่พ ถ3งแม�จิะค6ยโวไม�เคาริ่พ แต้�ใจิน�%นเคาริ่พอย��) - ม�ดิพริ่�าโต้�ควงแบกท�วมห� คนม�นบางท�อค�ค�นต้�อน ซั6ยซั�าซัะ ลากขึ้�%ดิ�นจิ�าก�น (คนผู้��ม�อาว6ธค�อป?ญญาหริ่�อศี�ลธริ่ริ่มอ�นย��งใหญ� ถ3งแม�ว�าจิะแสดิงต้นว�าไม�ดิ�อย�างไริ่ เขึ้าก�ริ่� �ว�าเป.นคนดิ�อย��น� �นเอง)

- คนสามบ�านก�นน�%าส�างเดิ�ยว เท��ยวทางเดิ�ยว บ�เหย�ยบฮือยก�น (คนสามหม��บ�านดิ��มน�%าจิากบ�อเดิ�ยวก�น เดิ�นบนเส�นทางเดิ�ยวก�นแต้�ไม�เหย�ยบริ่อยเท�าก�นหมายถ3ง คนท6กว�นน�%ดิ��มน�%าจิากแหล�งเดิ�ยวก�นค�อ น�%าปริ่ะปา และการิ่เดิ�นทางท6กว�นน�%ใช่�ริ่ถยนต้-ไม�ม�ริ่อยเท�าให�เห�น)

- อย�างไดิ�ม�วเมาหม�นน�าดิวงดิอกไขึ้ �เน�า เมาน�าพ��วหมากหว�าม�นส�ช่�าค��าทาง (อย�าไดิ�ม�วเพล�ดิเพล�นอย��ก�บดิอกไม�หอมในป>า หริ่�อล�กไม�ในป>า จิะท�าให�ช่�กช่�าไปไม�ถ3งท��หมาย หมายถ3งอย�าไดิ�ม�วเพล�นอย��ในกามาริ่มณ์- จิะท�าให�เริ่าช่�กช่�าไม�พ�นว�ฏฏสงสาริ่)

- ล�งก�บล�งช่�งขึ้3%นต้�นไม� บ�ดิส�ไดิ�แม�นบ�กโกกนาโถ (เม��อล�งท�%งหลายแย�งช่�งก�นขึ้3%นต้�นไม� ต้�วท��แย�งไดิ�เป.นต้�วท��ม�ความคล�องแคล�วว�องไว กว�าเพ��อน)

- น�กปริ่าช่ญ-ฮื��หลง หงส-ทองถ3กบ�วง ควายบ�กต้��ต้��นไถ (น�กปริ่าช่ญ-ย�งม�โอกาสพลาดิ หงส-ทองย�งม�โอกาสต้�ดิบ�วง และควายท��ค6�นก�บไถก�ย�งต้��นไถไดิ� หมายถ3งบ6คคลผู้��ริ่� �จิ�กบาปบ6ญแล�วย�งหลวงท�าความช่��วไดิ� บ6คคลผู้��ม�สต้�ก�ย�งขึ้าดิความริ่ะม�ดิริ่ะว�ง และบ6คคลท��เป.นผู้��ริ่� �แล�วย�งเป.นพาลไดิ�)

Page 78: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

- อย�าพาก�นเท��ยวทางเว��งเห�งหลายม�นส�ค��า เมาน�าพ��วหมากหว�าม�นส�ช่�าค��าทาง (อย�าพาก�นเถลไถลออกจิากทางต้ริ่งเดิ�@ยวจิะม�ค��าก�อน อย�าม�วเพล�นก�บผู้ลไม�ป>าจิะท�าให�ช่�กช่�าม�อค��าในริ่ะหว�างทางไดิ�) - พ6ทโธ พ6ทโธ ห�วใจิโต้กะริ่�กษาบ�ไดิ� (ริ่� �จิ�กแต้�พ6ทโธ พ6ทโธ แต้�ไม�ริ่� �จิ�กจิ�ต้ใจิขึ้องต้�วเอง)

- ศี�ลม�มากมายหลายขึ้�อ บ�ต้�องริ่�กษาเหม�ดิท6กขึ้�อดิอก ริ่�กษาแต้�ใจิเจิ�าขึ้องอย�างเดิ�ยวให�ดิ�ท�อน�%น กาย วาจิา กะส�ดิ�ไปน�าก�น (ศี�ลม�มากมายหลายขึ้�อ ไม�ต้�องริ่�กษาหมดิท6กขึ้�อหริ่อก ริ่�กษาแต้�ใจิต้�วเองอย�างเดิ�ยวให�ดิ�เท�าน�%น กายวาจิาก�จิะดิ�ไปดิ�วยก�น)

โอวาทหลวงป��ชอบั ฐานสุโม

ธรรมโอวาท หลวงป�>ม�กจิะเทศีน-เริ่��อง ไต้ริ่สริ่ณ์คมน-หริ่�อศี�ล 5 มากกว�าธริ่ริ่มขึ้�ออ��น ซั3�งดิ�เผู้�นๆ เหม�อนเป.นหญ�าปากคอก แต้�ท�านว�าน��แหละค�อ ริ่ากฐานขึ้องการิ่บ�าเพ�ญเพ�ยริ่ภาวนาถ�าไม�ม�ฐานไม�ม�ศี�ลริ่องริ่�บ ก�ยากจิะดิ�าเน�นความเพ�ยริ่ไดิ� เพริ่าะ อาท� ส�ล� ปต้�ฎฺXฐา จิ กลNยาณ์ญฺNจิ มาต้Nก� ปม6ขึ้� สพNพธมNมาน� ต้สNมา ส�ล� ว�โสธเย ศี�ลเป.นท��พ3�งเบ�%องต้�น เป.นมาริ่ดิาขึ้อง

Page 79: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ก�ลยาณ์ธริ่ริ่มท�%งหลาย เป.นปริ่ะม6ขึ้ขึ้องธริ่ริ่มท��วไป เพริ่าะฉะน�%นความช่�าริ่ะศี�ลให�บริ่�ส6ทธ�K หลวงป�>จิะเทศีน- เป.นวล�ส� %นๆ ปริ่ะโยคส�%นๆ แต้�ก�เป.นธริ่ริ่มท��ล3กซั3%ง ถ�าปฏ�บ�ต้�ไดิ� ปฏ�บ�ต้�จิริ่�ง ปฏ�บ�ต้�ถ�ก ปฏ�บ�ต้�ต้ริ่ง ปฏ�บ�ต้�ช่อบ และพ�จิาริ่ณ์าไดิ� พ�จิาริ่ณ์าจิริ่�ง พ�จิาริ่ณ์าถ�ก พ�จิาริ่ณ์าต้ริ่ง พ�จิาริ่ณ์าช่อบ ...แน�นอน มริ่ริ่คผู้ลน�%นคงอย��แค�เอ�%อมน��นเอง เทศีน-ท��ส� %นท��ส6ดิ วาง พ�จิาริ่ณ์าต้น วางต้�วเจิ�าขึ้อง จิ�ต้ต้ะในอ�ทธ�บาท 5 เอาใจิใส� มริ่ณ์าน6สNสต้� ให�พ�จิาริ่ณ์าความต้าย... น��งก�ต้าย นอนก�ต้าย ย�นก�ต้าย เดิ�นก�ต้าย โอวาทหลวงป��ทองร�ติน กนBติสุ'โล ธรรมโอวาท พ�อใหญ�สอน นามฮื6ง ไดิ�เล�าถ3งการิ่ส��งสอนศี�ษย-และญาต้�โยมว�า หลวงป�>เอาใจิใส�เคริ่�งคริ่�ดิในขึ้�อว�ต้ริ่ปฏ�บ�ต้� ถ�อธ6ดิงค-ว�ต้ริ่ สม��าเสมอ ท�านพ�ดิน�อยท�ามาก และเอาใจิใส�ล�กศี�ษย-ท6กคน และส��งสอนให�เอาต้�วอย�างท�านในการิ่ปฏ�บ�ต้� ล�กศี�ษย-เคาริ่พย�าเกริ่งท�านมากไม�ม�ใคริ่กล�าท�าผู้�ดิ การิ่ฉ�นจิะ ฉ�นคริ่�%งเดิ�ยว ฉ�นในบาต้ริ่ ไม�ออกปากขึ้อหากม�ใช่�ญาต้�เคริ่�งคริ่�ดิในพริ่ะธริ่ริ่มว�น�ย ถ3งแม�ท�านจิะอาริ่มณ์-ขึ้�น บางคนหาว�าท�านไม�ส�าริ่วม แต้�จิริ่�งๆ แล�ท�านส�าริ่วมริ่ะว�งและส��งสอนพริ่ะเณ์ริ่ให�ส�าริ่วมริ่ะว�งอย�างย��ง ขึ้�าวท��ท�านฉ�น ท�านจิะแยกเอาไว�จิากท��เขึ้าเจิต้นาต้�กบาต้ริ่ ส�วนท��ท�านออกอ6บายให�เขึ้าต้�กบาต้ริ่ ท�าจิะแยกไว�ต้�างหากและให�ทานแก�ญาต้�โยม

พริ่ะอาจิาริ่ย-ป6>น ฉนNทาโริ่ เล�าให�ฟุ้?งว�า การิ่แสดิงธริ่ริ่มอบริ่มส��งสอนล�กศี�ษย-ขึ้องท�านคริ่�บาจิาริ่ย-ใหญ�ทองริ่�ต้น-น�%น ส�งมากก�ริ่�ยาวาจิาดิ6ดิ�นริ่6นแริ่งแต้�จิ�ต้ใจิจิริ่�งๆ ไม�ม�อะไริ่ คริ่�%งหน3�งม�ศี�ษย-ไปถามเริ่��องว�ธ�การิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม ท�านคริ่�บาจิาริ่ย-พ�ดิเส�ยงดิ�งมากพริ่�อมก�บช่�%ไปท��ต้อไม�ใหญ�ใกล�ๆ ก6ฏ�ขึ้องท�านว�าเห�นต้อไม�ไหมน�%นท�าอย�างต้อไม�น��นละคริ่�%งหน3�งพริ่ะอาจิาริ่ย-ป6>น และสาน6ศี�ษย-ไดิ�ต้�ดิต้ามธ6ดิงค-ริ่ะหว�างทาง ณ์ หม��บ�านแห�งหน3�งม�หญ�งช่าวบ�าริ่มาริ่�องห�ม

Page 80: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ริ่�องไห�คริ่��าคริ่วญก�บท�านคริ่�บาจิาริ่ย-ทองริ่�ต้น-ท��ล�กช่ายไดิ�ต้ายจิากไป ให�ช่�วยช่�ว�ต้ค�น ท�านคริ่�บาอาจิาริ่ย-จิ3งพ�ดิขึ้3%นว�า "ให�ม�นต้าย ให�ม�นต้ายหมดิโคต้ริ่ หมดิเช่�%อหมดิแนวม�น หลดิพ�อ หมดิแม�ม�น" หญ�งคนน�%นหย6ดิริ่�องไห�ฟุ้�มฟุ้ายท�นท�แล�วท�านจิ3งเทศีนาโปริ่ดิอบริ่มให�คลายท6กขึ้-คลายโศีริ่กริ่��าพริ่ริ่ณ์นา ให�เขึ้�าใจิริ่� �เท�าท�นว�ฎส�งขึ้าริ่ อ�กคริ่�%งหน3�ง ขึ้ณ์ะพ�กธ6ดิงค-ริ่ะหว�างทางการิ่แสวงหาท��ว�เวก ช่าวบ�านหามไก�มาหลายต้�วท�%งต้�วผู้��ต้�วเม�ย ท�านคริ่�บาจิาริ่ย-ทองริ่�ต้น-จิ3งถามคณ์ะล�กศี�ษย-ท��ต้�ดิต้ามว�า "เขึ้าหามอะไริ่น��" บางริ่�ปก�ว�าไก�ต้�วผู้�� บางริ่�ปก�ว�าไก�ต้�วเม�ย บางริ่�ปก�ว�าไก�ต้�วผู้��ต้�วเม�ย ถกเถ�ยงก�น ท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-จิ3งต้ะโกนดิ�งๆ ว�า "ม�นส�ไก�ต้�วผู้�� ต้�วเม�ยไดิ�อย�างไริ่ ม�นไม�ใช่�ต้�วผู้��ต้�วเม�ยไม�ใช่�ไก� เป.นส��งสมมต้�ท�%งน�%นละ" อย�าต้�ดิสมมต้� พริ่ะอาจิาริ่ย-อวน ปค6โน ล�กศี�ษย-ท��ไดิ�ศี3กษาธริ่ริ่มในช่�วงต้อนหลายช่�ว�ต้ขึ้องท�านไดิ�เล�าว�า ธริ่ริ่มโอวาทท��คริ่�บาอาจิาริ่ย-ย�%าเต้�อนอย��เสมอค�อ พริ่ะว�น�ยและศี�ล ใช่�แนะน�าปฏ�บ�ต้�เบ�%องต้�นจิะแนะน�า ว�น�ย ม�ว�น�ยเป.นว�ต้ริ่ว�น�ยจิะท�าให�เก�ดิศี�ลบริ่�ส6ทธ�Kท�าศี�ลให�บริ่�ส6ทธ�K ศี�ลจิะน�าไปส��การิ่เป.นสมาธ� เก�ดิสมาธ�จิะน�าไปส��การิ่เก�ดิป?ญญา ป?ญญาจิะเก�ดิขึ้3%นเอง ริ่�กษาว�น�ยให�แน�วแน�ต้�%งจิ�ต้ให�เป.นหน3�ง พ�จิาริ่ณ์าขึ้�นธ- 5 ท�านจิะไม�เทศีน-พริ่ริ่ณ์นาอย�างกว�างขึ้วางหริ่�อแยบยลแต้�ให�ปฏ�บ�ต้� โอวาทท��ท�านเน�นในการิ่สอนญาต้�โยมก�ค�อ เน�นการิ่ให�ทาน การิ่ริ่�กษาศี�ล และสมาธ� ส�าหริ่�บการิ่อสนพริ่ะเณ์ริ่ หลวงพ�อเน�นขึ้�อว�ต้ริ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มว�น�ย ให�เคริ่�งคริ่�ดิในพริ่ะธริ่ริ่มว�น�ย ให�ส�าริ่วมริ่ะว�งริ่วมท�%งธ6ดิงคว�ต้ริ่ การิ่ปฏ�บ�ต้�ภาวนา การิ่ม�สต้� เป.นคนม�กน�อยส�นโดิษ พ�อใหญ�สอน นามฮื6ง เล�าว�าหลวงป6>เป.นผู้��ม�ฌิานท��น�าปริ่ะหลาดิและหลายคริ่�%งท��ท�านไดิ�ปริ่ะสบ ท�านสามาริ่ถหย��งริ่� �จิ�ต้คน บางคนไม�เคยไปหาท�านเลย เม��อพบหน�าท�านก�เริ่�ยกช่��อถ�ก คริ่�%งหน3�งม�โยมเอากล�วยมาถวาย และซั�อนกล�วยไว�ก�อนเขึ้�าว�ดิ เม��อไปถ3งถวายกล�วย ท�านก�ท�กขึ้3%นว�า "โยมเส��ยงกล�วยไว�ดิ�บ�ละ ญ�านล�งม�นเอาไปก�นก�อนเดิ�" (โยมซั�อนกล�วยไว�ดิ�ไหมละกล�วล�งม�นจิะเอาไปก�นก�อนนะ) จินผู้��ถวายกล�วยอาย และ

Page 81: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ยอมริ่�บก�บหลวงป�> แม�แต้�วาริ่ะส6ดิท�ายท��ท�านจิะมริ่ณ์ภาพศี�ษย-ท�%งหลายก�เช่��อว�าท�านริ่� �ล�วงหน�าเป.นท��น�าอ�ศีจิริ่ริ่ย-พ�อใหญ�เขึ้�ยนและพ�อใหญ�สอนช่�วยก�นเล�าว�าในปFท��ท�านจิะมริ่ณ์ภาพ ท�านบอกให�ญาต้�โยมริ่วมท�%งพ�อใหญ�ท�%งสองช่�วยก�นหาฟุ้Oนมาไว�เต้�มโริ่งคริ่�วถ3ง 4 ห�อง ท�านบอกว�าปFน�%จิะม�การิ่ใช่�ฟุ้Oนมาก ในต้�นเดิ�อนก�นยายน ท�านให�ท�าปริ่ะต้�โขึ้งเขึ้�าว�ดิจิะม�ริ่ถยนต้-มามากช่าวบ�านแปลกใจิมาก เพริ่าะต้�%งแต้�เก�ดิไม�เคยม�ริ่ถยนต้-เขึ้�ามาถ3งหม��บ�านเลย เหม�อนก�บว�าท�านจิะริ่� �ว�นมริ่ณ์ภาพและปลงส�งขึ้าริ่ไว�ก�อน

เหต้6การิ่ณ์-ท6กอย�างเป.นจิริ่�งปริ่ะมาณ์กลางเดิ�อนก�นยายน พ.ศี. 2499

หลวงป�>ทองริ่�ต้น- ไดิ�ปวดิท�องกริ่ะท�นห�น ท�%งท��ท�านส6ขึ้ภาพดิ�อย��ญาต้�โยมจิะไปต้ามหมอท�านก�บอกว�า "ไม�เป.นอะไริ่มาก" ช่าวบ�านไดิ�พาก�นไปต้ามเจิ�าหน�%ท��อนาม�ยท��บ�านโคกสว�างมาดิ�อาการิ่ท�าน ในว�นท��สองขึ้องการิ่อาพาธ แต้�หมอย�งมาไม�ถ3ง ท�านก�ไดิ�มริ่ณ์ภาพไปก�อนดิ�วยอาการิ่สงบก�อนมริ่ณ์ภาพท�านไดิ�ส� �งไว�ว�าให�น�าศีพท�านไปเผู้าริ่�มห�วย ขึ้�%เถ�าและกริ่ะดิ�กให�โปริ่ยลงน�%าให�หมดิ ท�านบอกว�า "ต้�อไปม�นซั�เอากริ่ะดิ�กพ�อไปขึ้าย"(ต้�อไปคนจิะเอากริ่ะดิ�กพ�อไปขึ้าย) ก�อนหน�าท��หลวงป�>จิะมริ่ณ์ภาพ ศี�ษย-คนส�าค�ญค�อพริ่ะอาจิาริ่ย-บ6ญมาก แห�งภ�ม�โริ่แขึ้วง นคริ่จิ�าปาศี�กดิ�K ปริ่ะเทศีลาว ไดิ�เดิ�นทางจิากปริ่ะเทศีลาวมานม�สการิ่หลวงป�>กลางพริ่ริ่ษาและไดิ�เป.นปริ่ะธานในการิ่จิ�ดิการิ่ศีพหลวงป�>ทองริ่�ต้น- เหต้6ท��ไดิ�เดิ�นทางมาท�นงานศีพเน��องจิากเก�ดิน�ม�ต้ภ�มะโริ่งส��นสะเท�อน 3 คริ่�%ง จิ3งค�ดิถ3งอาจิาริ่ย-มากและค�ดิว�าน�าจิะม�เหต้6ริ่�ายจิ3งเดิ�นทางมาริ่�บดิ�วน โดิยไม�ม�ใคริ่แจิ�งขึ้�าว หลวงป�>ทองริ่�ต้น-เคยพ�าน�กอย��ว�ดิภ�ม�โริ่ก�บท�านบ�ริ่พาจิาริ่ย-หลวงป�>เสาริ่- หล�งหลวงป�>ทองริ่�ต้น-มริ่ณ์ภาพ ปริ่ะช่าช่นและศี�ษย-ยาน6ศี�ษย-ยานพาหนะต้�างๆ ต้�างก�เขึ้�ามาย�งบ�านค6�มเป.นจิ�านวนมาก ท�%งท��ช่าวบ�านไม�เคยเห�นริ่ถยนต้-เลยก�ไดิ�เห�น หลวงป�>ทองริ่�ต้น- กนNต้ส�โล ไดิ�ละส�งขึ้าริ่จิากโลกน�%ไปเม��อว�นท�� 21 ก�นยายน พ.ศี. 2499 ณ์ ว�ดิบ�านค6�ม

Page 82: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ต้�าบลโคกสว�าง อ�าเภอส�าโริ่ง จิ�งหว�ดิอ6บลริ่าช่ธาน� ริ่วมอาย6 68 ปF อาย6พริ่ริ่ษาไดิ� 42 พริ่ริ่ษา ปริ่ะช่าช่น ล�กศี�ษย-ท��เคาริ่พริ่�กท�านไดิ�ริ่�วมก�นฌิาปนก�จิศีพท�านหล�งมริ่ณ์ภาพไม�นาน แต้�ไม�ไดิ�ฌิาปนก�จิศีพต้ามท��ท�านส��ง ศี�ษย-บางคนก�ไดิ�อ�ฐ�ท�านไปไว�ส�กการิ่ะ และอ�ฐ�ขึ้องท�านส�วนหน3�งขึ้าวบ�านค6�มไดิ�บริ่ริ่จิ6ไว�ในเจิดิ�ย-ท��สริ่�างไว�กลางเน�นว�ดิป>าบ�านค6�มเพ��อไว�เคาริ่พส�กการิ่ะมาจินบ�ดิน�%

ธรรมโอวาท หล�กธริ่ริ่มท��หลวงป�>บ�วพาเทศีนาอบริ่มส��งสอนม�กจิะเป.นเริ่��องการิ่ฝึ2กฝึนอบริ่มจิ�ต้ใจิและการิ่ริ่� �จิ�กสภาพท��แท�จิริ่�งขึ้องจิ�ต้ ท�านสอนว�า

"ธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องปกต้�จิ�ต้ ค�อพ�%นท��ขึ้องภว�งคจิ�ต้ เป.นจิ�ต้ท��ผู้�องใสไพโริ่จิน- จิ�ต้ท��แปริ่ผู้�นออกจิากพ�%นท��ขึ้องม�นเพริ่าะต้�วอว�ช่ช่า ค�อ ความไม�ริ่� �เท�าท�นต้�อโลก ไม�ริ่� �เท�าท�นต้�ออาริ่มณ์- จิ�ต้จิ3งไดิ�ผู้�นแปริ่ออกจิาก "ความปกต้�" (หมายถ3งความสงบ) แล�วกลายเป.นบ6ญหริ่�อกลายเป.นบาป บ6ญก�ดิ�บาปก�ดิ�ท�านเริ่�ยกว�า "เจิต้ส�กธริ่ริ่ม" ซั3�งม�อย��ปริ่ะจิ�าโลก เป.นกลางๆ ไม�ใช่�เป.นขึ้องใคริ่คนใดิคนหน3�งโดิยเฉพาะ บ6ญหริ่�อบาปไม�ไดิ�ว��งเขึ้�าไปหาใคริ่ม�แต้�ต้�วบ6คคลเท�าน�%นท��ว��งเขึ้�าไปหาบ6ญแลบาป บ6ญน�%นม�ผู้ลเป.นความส6ขึ้ ส�วนบาปม�ผู้ลเป.นความท6กขึ้- อาริ่มณ์- 6 ค�อ ริ่�ป เส�ยง กล��น ริ่ส โผู้ฏฐ�พพะและธริ่ริ่มาริ่มณ์- จิ3งเปริ่�ยบเหม�อนลม 6

จิ�าพวก ทวาริ่ 6 ค�อ ต้า ห� จิม�ก ล�%น กาย และหท�ยว�ต้ถ6 เปริ่�ยบเหม�อนฝึ?� งมหาสม6ทริ่ จิ�ต้ใจิขึ้องคนเริ่าก�เปริ่�ยบเหม�อนน�%าในมหาสม6ทริ่ เม��อลม 6 จิ�าพวก เก�ดิเป.นพาย6ใหญ�ในเวลาฝึนต้กท�าให�น�%าในมหาสม6ทริ่เก�ดิเป.นคล��นแล�วริ่ะลอกใหญ�โต้เริ่�อ แพ หลบไม�ท�นก�ล�มจิมเส�ยหายขึ้3%นน�%ฉ�นใดิ อ6ปม�ยดิ�งพาลช่นไม�ริ่� �เท�าท�นโลก ไม�ริ่� �เท�าท�นอาริ่มณ์-ปล�อยให�โลกเขึ้�ามาปริ่ะสมธริ่ริ่มปล�อยให�อาริ่มณ์-เขึ้�ามาปริ่ะสมจิ�ต้ จิ3งเก�ดิริ่าคะ โทสะ โมหะ ถ�าอยากเห�นว�ม6ต้ต้� ก�ให�เพ�กถอนสมม6ต้�ออกให�หมดิเพริ่าะโลกบ�งธริ่ริ่ม

Page 83: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อาริ่มณ์-บ�งจิ�ต้ฉ�นใดิ สมม6ต้�ก�บ�งว�ม6ต้ต้�ฉ�นน�%น คนเริ่าควริ่ใช่�สต้�ป?ญญาเป.นกล�องส�องใจิจิะไดิ�ริ่� �ว�าสภาพท��แท�จิริ่�งขึ้องจิ�ต้เป.นอย�างไริ่"

โอวาท หลวงป��ค&าดู' ปภาโสุ

ธรรมโอวาท ท�านม�กจิะอบริ่มล�กศี�ษย-ขึ้องท�านอย��เสมอๆ ว�า "เริ่าม�ต้าเท�าก�บว�าไม�ม�ต้า ม�ห�เท�าก�บว�าไม�ม�ห� ม�ท�องก�ฉ�นอย��ไดิ�ไปว�นๆ เท�าน�%น ไม�ต้�องแสดิงความโลภและต้ะกละ" ให�พาก�นส�าเหน�ยกไว�เริ่��องขึ้องความโลภ ความโกริ่ธ ความหลวง จิะต้�องม�ดิ�วยก�นท6กคนถ�าพ�ดิถ3งความโลภ เม��อม�นม�เจิต้นาบ�นดิาลเก�ดิขึ้3%นมาแล�ว ม�นจิะม�ดิ ไม�ริ่� �จิ�กบาปบ6ญ ไม�กล�วค6กกล�วต้ะริ่าง อ�นน�%เริ่�ยกว�าฤทธ�Kขึ้องม�น ท�านจิงให�ริ่ะว�งดิ�ๆ ในเริ่��องขึ้องสามปริ่ะการิ่น�%ท�านสอนว�า

อย�าไปปริ่6งแต้�งต้ามม�น ให�ม�สต้�ริ่� �เท�าท�นม�น เม��อเริ่าปฏ�บ�ต้�ไดิ�อย�างน�%แล�วความโลภ ความโกริ่ธ ความหลวง เหล�าน�%ก�จิะเส��อมอ�านาจิไป ต้�วอย�างเช่�น เม��อเริ่าปริ่ะสงค-จิะเอาส��งใดิ เริ่าจิะต้�องพ�จิาริ่ณ์าเหต้6เส�ยก�อน เม��อพ�จิาริ่ณ์าดิ�แล�วว�าม�นไม�ผู้�ดิศี�ลธริ่ริ่ม เริ่าก�สามาริ่ถเอาไดิ� แต้�เม��อพ�จิาริ่ณ์าดิ�แล�วว�าม�นผู้�ดิศี�ลผู้�ดิธริ่ริ่ม เริ่าก�ละเส�ยไม�เอาน��แสดิงว�า

Page 84: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เริ่าไม�ปริ่6งแต้�งต้ามม�น ในความอยากไดิ�หริ่�อความโลภ และเริ่าก�ม�สต้�ริ่� �เท�าม�น ค�อม�การิ่พ�จิาริ่ณ์าในเหต้6ในผู้ลเส�ยก�อน ถ�าเริ่าปริ่ะพฤต้�ไดิ�ในล�กษณ์ะน�%น เริ่าก�จิะไดิ�ช่��อว�าเป.นคนดิ� กริ่ะท�าแต้�ในส��งท��ดิ� ม�แต้�บ6ญก6ศีล ถ�าพ�ดิส�%นๆ ก�หมายความว�า ท6กส��งท6กอย�างก�ม�ผู้ลเท�าน�%น ค�อถ�าเริ่าท�าเหต้6ดิ�ก�จิะไดิ�ริ่�บผู้ลดิ� แต้�ถ�าเริ่าท�าเหต้6ช่��ว เริ่าก�จิะไดิ�ริ่�บผู้ลช่��ว "แต้�การิ่ท��จิะท�าเหต้6ท��ดิ�น� %น มน6ษย-เริ่าท�าก�นอย�างน�กยากหนา ท��ว�าท�ายากเพริ่าะอะไริ่? ค�อมน6ษย-บางเหล�าไม�ริ่� �จิ�กเหต้6และผู้ล จิ3งไม�ริ่� �จิ�กเล�อกเฟุ้9นท�าเหต้6ท��ดิ�ก�น และอ�กอย�างหน3�งก�ค�อพวกเริ่าน�%ไม�ค�อยช่อบกริ่ะท�าเหต้6ท��ดิ�ก�น แต้�ผู้ลดิ�ขึ้องม�นน�%นช่อบก�นท6กคน" ความปริ่ะมาทเป.นหนทางแห�งความต้าย ค�าว�าต้าย ในท��น�% ไม�ไดิ�หมายความว�าริ่�างกายเริ่าต้าย หมายถ3งจิ�ต้ใจิคนเริ่าต้าย ค�อต้ายจิากมริ่ริ่คผู้ลน�พพานต้�างหาก ความไม�ปริ่ะมาทเป.นหนทางแห�งความไม�ต้าย ค�อไม�ปริ่ะมาทต้�อการิ่ท�าความดิ� ไดิ�แก� ศี�ล สมาธ�ป?ญญา ม�โอกาสจิะไดิ�ไปสวริ่ริ่ค- พริ่หมโลกหริ่�อมริ่ริ่คผู้ลช่�%นใดิช่�%นหน3�ง ต้อลดิถ3งพริ่ะน�พพานขึ้�างหน�าแน�นอน ช่�าหริ่�อเริ่�วแล�วแต้�บ6ญบาริ่ม�หริ่�อความพากเพ�ยริ่ขึ้องต้นเอง "ความไม�ปริ่ะมาท ค�อ เป.นผู้��ม�สต้�จิดิจิ�ออย��ท�� กาย และใจิ ท6กอ�ริ่�ยาบถท�%ง 4 ค�อ ย�น เดิ�น น��ง นอน ไม�ม�การิ่เผู้ลอสต้�จิากอ�ริ่�ยาบถท�%ง 4 จิ3งจิ�ดิว�าเป.นผู้��ไม�ปริ่ะมาทเขึ้ �าใจิไหม (ท�านถามล�กศี�ษย-) "

น��ค�อเทศีน-คริ่�%งส6ดิท�ายขึ้องท�านก�อนท��จิะล�มป>วย ค�าว�าฟุ้?งเทศีน-หมายความว�า เอาใจิฟุ้?งอย�าให�ใจิหน�จิากต้�ว ใจิผู้��ใดิก�ให�ริ่�กษาอย��ก�บต้�วอย�าให�ใจิหน�จิากต้�ว ใจิผู้��ใดิก�ให�ริ่�กษาอย��ก�บต้�วให�ริ่� �อย��ก�บภาวนาหริ่�อให�ริ่� �อย��เฉพาะใจิ อย�าให�ริ่�างกายน��งอย��ท��น��แต้�ใจิม�นค�ดิไปท��อ��น ก�ช่��อว�าใจิไม�ฟุ้?ง ค�าว�าใจิฟุ้?งค�อใจิจิดิจิ�อ สะท�อนให�ละความช่��วปริ่ะพฤต้�ความดิ� ความช่��วก�ไดิ�แก�บาปน��นแหละ ความดิ�ก�ไดิ�แก�บ6ญก6ศีลน��นแหละ แต้�เก��ยวเน��องอย��ก�บจิ�ต้ใจิขึ้องเริ่า ถ�าพ�ดิให�ส� %นๆ เอาเฉพาะใจิความโอวาทขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า 84,000 พนะธริ่ริ่มขึ้�นธ- ท�านก�ย�อมลงมาเป.น 3 ขึ้�อดิ�วยก�นค�อ

Page 85: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

1. พริ่ะพ6ทธเจิ�าสอนให�ละกายท6จิริ่�ต้และปริ่ะพฤต้�กายให�ส6จิริ่�ต้น�%เป.นขึ้�อท��หน3�ง 2. ให�ละวาจิาท6จิริ่�ต้และ ให�ปริ่ะพฤต้�วาจิาให�ส6จิริ่�ต้ 3. ให�ละ มโนท6จิริ่�ต้และ ให�ปริ่ะพฤต้�ใจิให�ส6จิริ่�ต้ จิะพ�ดิถ3งบาป อก6ศีลกริ่ริ่มบทหมายความว�า การิ่ท�าบาปท�%งหลายก�ริ่วมมาอย��ท��อก6ศีลกริ่ริ่มบท 10 ปริ่ะการิ่น��นแหละ ค�าว�าบ6ญก6ศีลก�ริ่วมอย��ท��ก6ศีลกริ่ริ่มบท 10

ปริ่ะการิ่ น��นแหละช่��อว�ากายกริ่ริ่ม 3 วจิ�กริ่ริ่ม 4 มโนกริ่ริ่ม 3 ถ�าพ�ดิให�ส� %นให�น�อยลงไปอ�ก กายกริ่ริ่ม 3 และวจิ�กริ่ริ่ม 4 เป.นก�ริ่�ยา การิ่ท�าบาป ย�นลงมาทางใจิค�อ ใจิโลภ ใจิหลง ม� 3 อย�างเท�าน�%นแหละเป.นต้�นเหต้6 ต้กลงอก6ศีลกริ่ริ่มบทก�หมายใจิเท�าน�%แหละเป.นต้�นเหต้6 ต้กลง อก6ศีลกริ่ริ่มบทก�หมายใจิเท�าน�%น หมายใจิดิวงเดิ�ยวค�อใจิ ก�หมายอ�นเดิ�ยวเริ่�ยกว�า เอก�งจิ�ต้ต้�ง ท��เริ่�ยกว�า จิ�ต้ ห�วใจิ ก�เริ่�ยกว�าเป.นใจิดิวงเดิ�ยวเอกมโนเริ่�ยกว�า ใจิอ�นเดิ�ยว ต้กลงผู้��ท��เบ��อความท6กขึ้- เบ��อความโง� เบ��อความเป.นบาป ก�มาปฏ�บ�ต้�แก�กายท6จิริ่�ต้ให�เป.นกายส6จิริ่�ต้ แก�วจิ�ท6จิริ่�ต้ ให�เป.นวจิ�ส6จิริ่�ต้ แก�มโนท6จิริ่�ต้ เป.นมโนส6จิริ่�ต้ น�%เป.นว�ธ�ปฏ�บ�ต้� ถ�าเริ่าจิะเท�ยบในทางโลกเหม�อนก�บพวกช่าวไริ่� ช่าวนาท��ม�ไริ่�ม�นา แต้�ก�อนม�นก�เป.นป>าเป.นดิงน��นแหละ เม��อถ�อส�ทธ�Kแล�วก�จิ3งสริ่�างจิ3งถากถาง ท�าให�เป.นไริ่�เป.นสวนท�าให�บริ่�ส6ทธ�K ท�านาก�ให�เป.นนาจิริ่�งๆ ท�าสวนก�ให�เป.นสวนจิริ่�งๆ คนท6กขึ้-คนจินในโลกน�%ไม�ใช่�ท6กขึ้-เพริ่าะเส�อก�น ไม�ใช่�ท6กขึ้-เพริ่าะง�ริ่�ายก�ดิ ไม�ใช่�ท6กขึ้-เพริ่าะช่�างฆ�า แต้�ท6กขึ้-เพริ่าะความโลภ ความโกริ่ธความหลวงขึ้องต้น จิะท6กขึ้-เพริ่าะส��งใดิๆ ก�ต้าม ต้�วความโลภ ความโกริ่ธ ความหลงน��แหละเป.นผู้��ฆ�า ความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง สามส��งน�%ริ่ �ายกาจิกว�าส��งอะไริ่ท�%งหมดิริ่�ายกว�าผู้�ริ่�าย ริ่�ายกว�าเส�อส�าย ริ่�ายกว�าง�ริ่�าย ไม�ม�ส��งไหนจิะริ่�ายกว�าต้�วความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง

เพริ่าะฉะน�%นให�ริ่ะว�งท��ส6ดิเริ่��องขึ้องความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง สามปริ่ะการิ่น�% ม�นสามาริ่ถท�าให�ผู้��ริ่� �แจิ�งเป.นคนม�ดิก�ไดิ� ฤทธ�Kขึ้องม�นน�ะ ม�น

Page 86: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อย��เหน�อท6กคนในโลกท��ไดิ�เก�ดิมาในโลกน�% ยกเว�นเส�ยแต้�พริ่ะอริ่ห�นต้-

โอวาท หลวงป��ผู้าง จติBติค�ติBโติ

ธรรมโอวาท หลวงป�> จิ�ต้Nต้ค6ต้Nโต้ เป.นพริ่ะน�กปฏ�บ�ต้�ท��ม� �นคงอดิทนเป.นเล�ศีริ่�ปหน3�ง ช่องท�ามากกว�าพ�ดิ บทโอวาทเทศีนาส��งสอนต้�างๆ จิ3งไม�ค�อยม� ท�านอ6ดิมคต้�อย��ว�า "ม�ช่��อบ�อยากให�ปริ่ากฏม�ยศีบ�อยากให�ล�อช่า" ศี�ลขึ้�อห�าเป.นขึ้�อท��หลวงป�>ย�%าเน�นต้ลอดิมา หลวงป�>ม�กจิะให�โอวาทให�พริ่ว�า "อย�าส�เอาพริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยไปก�นเหล�า เดิ�อ" "ให�ส�าบายๆ เดิ�อ" "ให�อย��ดิ�ม�แฮืง เดิ�อ" เน��องจิากหลวงป�>ไม�เป.นพริ่ะน�กพ�ดิน�กเทศีน-ท��ดิ� แต้�สอนคนอ��นแล�วต้นเองไม�ปฏ�บ�ต้�ต้ามดิ�วยเหต้6น�%จิ3งไม�สามาริ่ถจิะน�าบทเทศีนาส��งสอนมาลงให�เป.นเริ่��องเป.นริ่าวไดิ�เหม�อนอย�างท��เห�นโดิยท��วไป แต้�ก�พอสริ่6ปโอวาทท��หลวงป�>เคยพริ่��าสอนบริ่ริ่ดิาสาน6ศี�ษย-อย��โดิยมากไดิ�ดิ�งน�%น

- ให�พาก�นวางความต้าย อย�าเส�ยดิายความม� ต้��ค�มภ�ริ่-ใหม�อย��ในกายเฮืาน�� (ให�พาก�นวางความต้ายอย�าเส�ยดิายความม��งม� ต้��พริ่ะไต้ริ่ปMฎกอย��ในกายขึ้องเริ่าน�%) - ให�พาก�นพายเฮื�อขึ้�วมทะเลหลวงให�ม�นฝึ?� ง อย�าส�กล�บต้�าวปM% นน�า พ��วหมากแบ�งดิง (ให�พาก�นกายเริ่�อขึ้�าวทะเลหลวงให�ริ่อดิฝึ?� ง อย�าไดิ�กล�บ

Page 87: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

มาวนเว�ยนอย��ก�บว�ฏฏสงสาริ่)

- ให�ภาวนาว�า ต้ายๆ ผู้�กะย�าน บ�กล�ามใกล�ดิอก (ให�ภาวนาว�า ต้ายๆ ผู้�ก�จิะกล�ว ไม�กล�าเขึ้�ามาใกล�) - หมอบๆ เขึ้�าห�วเท�าง�ายาง ย�างโย�งๆ ห�วแทบขึ้�%ดิ�น (คนพาลถ3งจิะท�าเป.นอ�อนน�อมถ�อมต้นอย�างไริ่ เขึ้าก�ริ่� �ว�าเป.นคนพาลอย��น� �นเอง หริ่�อไดิ�แก�คนท��เคาริ่พแต้�กายส�วนใจิไม�เคาริ่พ ส�วนคนดิ�ม�ความเคาริ่พ ถ3งแม�จิะค6ยโวไม�เคาริ่พ แต้�ใจิน�%นเคาริ่พอย��) - ม�ดิพริ่�าโต้�ควงแบกท�วมห� คนม�นบางท�อค�ค�นต้�อน ซั6ยซั�าซัะ ลากขึ้�%ดิ�นจิ�าก�น (คนผู้��ม�อาว6ธค�อป?ญญาหริ่�อศี�ลธริ่ริ่มอ�นย��งใหญ� ถ3งแม�ว�าจิะแสดิงต้นว�าไม�ดิ�อย�างไริ่ เขึ้าก�ริ่� �ว�าเป.นคนดิ�อย��น� �นเอง)

- คนสามบ�านก�นน�%าส�างเดิ�ยว เท��ยวทางเดิ�ยว บ�เหย�ยบฮือยก�น (คนสามหม��บ�านดิ��มน�%าจิากบ�อเดิ�ยวก�น เดิ�นบนเส�นทางเดิ�ยวก�นแต้�ไม�เหย�ยบริ่อยเท�าก�นหมายถ3ง คนท6กว�นน�%ดิ��มน�%าจิากแหล�งเดิ�ยวก�นค�อ น�%าปริ่ะปา และการิ่เดิ�นทางท6กว�นน�%ใช่�ริ่ถยนต้-ไม�ม�ริ่อยเท�าให�เห�น)

- อย�างไดิ�ม�วเมาหม�นน�าดิวงดิอกไขึ้ �เน�า เมาน�าพ��วหมากหว�าม�นส�ช่�าค��าทาง (อย�าไดิ�ม�วเพล�ดิเพล�นอย��ก�บดิอกไม�หอมในป>า หริ่�อล�กไม�ในป>า จิะท�าให�ช่�กช่�าไปไม�ถ3งท��หมาย หมายถ3งอย�าไดิ�ม�วเพล�นอย��ในกามาริ่มณ์- จิะท�าให�เริ่าช่�กช่�าไม�พ�นว�ฏฏสงสาริ่)

- ล�งก�บล�งช่�งขึ้3%นต้�นไม� บ�ดิส�ไดิ�แม�นบ�กโกกนาโถ (เม��อล�งท�%งหลายแย�งช่�งก�นขึ้3%นต้�นไม� ต้�วท��แย�งไดิ�เป.นต้�วท��ม�ความคล�องแคล�วว�องไว กว�าเพ��อน)

- น�กปริ่าช่ญ-ฮื��หลง หงส-ทองถ3กบ�วง ควายบ�กต้��ต้��นไถ (น�กปริ่าช่ญ-ย�งม�โอกาสพลาดิ หงส-ทองย�งม�โอกาสต้�ดิบ�วง และควายท��ค6�นก�บไถก�ย�งต้��นไถไดิ� หมายถ3งบ6คคลผู้��ริ่� �จิ�กบาปบ6ญแล�วย�งหลวงท�าความช่��วไดิ� บ6คคลผู้��ม�สต้�ก�ย�งขึ้าดิความริ่ะม�ดิริ่ะว�ง และบ6คคลท��เป.นผู้��ริ่� �แล�วย�งเป.นพาลไดิ�)

- อย�าพาก�นเท��ยวทางเว��งเห�งหลายม�นส�ค��า เมาน�าพ��วหมากหว�าม�นส�ช่�า

Page 88: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ค��าทาง (อย�าพาก�นเถลไถลออกจิากทางต้ริ่งเดิ�@ยวจิะม�ค��าก�อน อย�าม�วเพล�นก�บผู้ลไม�ป>าจิะท�าให�ช่�กช่�าม�อค��าในริ่ะหว�างทางไดิ�)

- พ6ทโธ พ6ทโธ ห�วใจิโต้กะริ่�กษาบ�ไดิ� (ริ่� �จิ�กแต้�พ6ทโธ พ6ทโธ แต้�ไม�ริ่� �จิ�กจิ�ต้ใจิขึ้องต้�วเอง)

- ศี�ลม�มากมายหลายขึ้�อ บ�ต้�องริ่�กษาเหม�ดิท6กขึ้�อดิอก ริ่�กษาแต้�ใจิเจิ�าขึ้องอย�างเดิ�ยวให�ดิ�ท�อน�%น กาย วาจิา กะส�ดิ�ไปน�าก�น (ศี�ลม�มากมายหลายขึ้�อ ไม�ต้�องริ่�กษาหมดิท6กขึ้�อหริ่อก ริ่�กษาแต้�ใจิต้�วเองอย�างเดิ�ยวให�ดิ�เท�าน�%น กายวาจิาก�จิะดิ�ไปดิ�วยก�น)

โอวาทหลวงป��ชอบั ฐานสุโม

ธรรมโอวาท หลวงป�>ม�กจิะเทศีน-เริ่��อง ไต้ริ่สริ่ณ์คมน-หริ่�อศี�ล 5 มากกว�าธริ่ริ่มขึ้�ออ��น ซั3�งดิ�เผู้�นๆ เหม�อนเป.นหญ�าปากคอก แต้�ท�านว�าน��แหละค�อ ริ่ากฐานขึ้องการิ่บ�าเพ�ญเพ�ยริ่ภาวนาถ�าไม�ม�ฐานไม�ม�ศี�ลริ่องริ่�บ ก�

Page 89: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ยากจิะดิ�าเน�นความเพ�ยริ่ไดิ� เพริ่าะ อาท� ส�ล� ปต้�ฎฺXฐา จิ กลNยาณ์ญฺNจิ มาต้Nก� ปม6ขึ้� สพNพธมNมาน� ต้สNมา ส�ล� ว�โสธเย ศี�ลเป.นท��พ3�งเบ�%องต้�น เป.นมาริ่ดิาขึ้องก�ลยาณ์ธริ่ริ่มท�%งหลาย เป.นปริ่ะม6ขึ้ขึ้องธริ่ริ่มท��วไป เพริ่าะฉะน�%นความช่�าริ่ะศี�ลให�บริ่�ส6ทธ�K

หลวงป�>จิะเทศีน- เป.นวล�ส� %นๆ ปริ่ะโยคส�%นๆ แต้�ก�เป.นธริ่ริ่มท��ล3กซั3%ง ถ�าปฏ�บ�ต้�ไดิ� ปฏ�บ�ต้�จิริ่�ง ปฏ�บ�ต้�ถ�ก ปฏ�บ�ต้�ต้ริ่ง ปฏ�บ�ต้�ช่อบ และพ�จิาริ่ณ์าไดิ� พ�จิาริ่ณ์าจิริ่�ง พ�จิาริ่ณ์าถ�ก พ�จิาริ่ณ์าต้ริ่ง พ�จิาริ่ณ์าช่อบ ...แน�นอน มริ่ริ่คผู้ลน�%นคงอย��แค�เอ�%อมน��นเอง เทศีน-ท��ส� %นท��ส6ดิ วาง พ�จิาริ่ณ์าต้น วางต้�วเจิ�าขึ้อง จิ�ต้ต้ะในอ�ทธ�บาท 5 เอาใจิใส� มริ่ณ์าน6สNสต้� ให�พ�จิาริ่ณ์าความต้าย... น��งก�ต้าย นอนก�ต้าย ย�นก�ต้าย เดิ�นก�ต้าย

โอวาทหลวงป��ทองร�ติน กนBติสุ'โล

ธรรมโอวาท พ�อใหญ�สอน นามฮื6ง ไดิ�เล�าถ3งการิ่ส��งสอนศี�ษย-และญาต้�โยมว�า หลวงป�>เอาใจิใส�เคริ่�งคริ่�ดิในขึ้�อว�ต้ริ่ปฏ�บ�ต้� ถ�อธ6ดิงค-ว�ต้ริ่ สม��าเสมอ ท�านพ�ดิน�อยท�ามาก และเอาใจิใส�ล�กศี�ษย-ท6กคน และส��งสอนให�เอาต้�วอย�างท�านในการิ่ปฏ�บ�ต้� ล�กศี�ษย-เคาริ่พย�าเกริ่งท�านมากไม�ม�ใคริ่กล�าท�าผู้�ดิ การิ่ฉ�นจิะ ฉ�นคริ่�%งเดิ�ยว ฉ�นในบาต้ริ่ ไม�ออกปากขึ้อ

Page 90: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หากม�ใช่�ญาต้�เคริ่�งคริ่�ดิในพริ่ะธริ่ริ่มว�น�ย ถ3งแม�ท�านจิะอาริ่มณ์-ขึ้�น บางคนหาว�าท�านไม�ส�าริ่วม แต้�จิริ่�งๆ แล�ท�านส�าริ่วมริ่ะว�งและส��งสอนพริ่ะเณ์ริ่ให�ส�าริ่วมริ่ะว�งอย�างย��ง ขึ้�าวท��ท�านฉ�น ท�านจิะแยกเอาไว�จิากท��เขึ้าเจิต้นาต้�กบาต้ริ่ ส�วนท��ท�านออกอ6บายให�เขึ้าต้�กบาต้ริ่ ท�าจิะแยกไว�ต้�างหากและให�ทานแก�ญาต้�โยม

พริ่ะอาจิาริ่ย-ป6>น ฉนNทาโริ่ เล�าให�ฟุ้?งว�า การิ่แสดิงธริ่ริ่มอบริ่มส��งสอนล�กศี�ษย-ขึ้องท�านคริ่�บาจิาริ่ย-ใหญ�ทองริ่�ต้น-น�%น ส�งมากก�ริ่�ยาวาจิาดิ6ดิ�นริ่6นแริ่งแต้�จิ�ต้ใจิจิริ่�งๆ ไม�ม�อะไริ่ คริ่�%งหน3�งม�ศี�ษย-ไปถามเริ่��องว�ธ�การิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม ท�านคริ่�บาจิาริ่ย-พ�ดิเส�ยงดิ�งมากพริ่�อมก�บช่�%ไปท��ต้อไม�ใหญ�ใกล�ๆ ก6ฏ�ขึ้องท�านว�าเห�นต้อไม�ไหมน�%นท�าอย�างต้อไม�น��นละคริ่�%งหน3�งพริ่ะอาจิาริ่ย-ป6>น และสาน6ศี�ษย-ไดิ�ต้�ดิต้ามธ6ดิงค-ริ่ะหว�างทาง ณ์ หม��บ�านแห�งหน3�งม�หญ�งช่าวบ�าริ่มาริ่�องห�มริ่�องไห�คริ่��าคริ่วญก�บท�านคริ่�บาจิาริ่ย-ทองริ่�ต้น-ท��ล�กช่ายไดิ�ต้ายจิากไป ให�ช่�วยช่�ว�ต้ค�น ท�านคริ่�บาอาจิาริ่ย-จิ3งพ�ดิขึ้3%นว�า "ให�ม�นต้าย ให�ม�นต้ายหมดิโคต้ริ่ หมดิเช่�%อหมดิแนวม�น หลดิพ�อ หมดิแม�ม�น" หญ�งคนน�%นหย6ดิริ่�องไห�ฟุ้�มฟุ้ายท�นท�แล�วท�านจิ3งเทศีนาโปริ่ดิอบริ่มให�คลายท6กขึ้-คลายโศีริ่กริ่��าพริ่ริ่ณ์นา ให�เขึ้�าใจิริ่� �เท�าท�นว�ฎส�งขึ้าริ่ อ�กคริ่�%งหน3�ง ขึ้ณ์ะ

Page 91: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พ�กธ6ดิงค-ริ่ะหว�างทางการิ่แสวงหาท��ว�เวก ช่าวบ�านหามไก�มาหลายต้�วท�%งต้�วผู้��ต้�วเม�ย ท�านคริ่�บาจิาริ่ย-ทองริ่�ต้น-จิ3งถามคณ์ะล�กศี�ษย-ท��ต้�ดิต้ามว�า "เขึ้าหามอะไริ่น��" บางริ่�ปก�ว�าไก�ต้�วผู้�� บางริ่�ปก�ว�าไก�ต้�วเม�ย บางริ่�ปก�ว�าไก�ต้�วผู้��ต้�วเม�ย ถกเถ�ยงก�น ท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-จิ3งต้ะโกนดิ�งๆ ว�า "ม�นส�ไก�ต้�วผู้�� ต้�วเม�ยไดิ�อย�างไริ่ ม�นไม�ใช่�ต้�วผู้��ต้�วเม�ยไม�ใช่�ไก� เป.นส��งสมมต้�ท�%งน�%นละ" อย�าต้�ดิสมมต้� พริ่ะอาจิาริ่ย-อวน ปค6โน ล�กศี�ษย-ท��ไดิ�ศี3กษาธริ่ริ่มในช่�วงต้อนหลายช่�ว�ต้ขึ้องท�านไดิ�เล�าว�า

ธริ่ริ่มโอวาทท��คริ่�บาอาจิาริ่ย-ย�%าเต้�อนอย��เสมอค�อ พริ่ะว�น�ยและศี�ล ใช่�แนะน�าปฏ�บ�ต้�เบ�%องต้�นจิะแนะน�า ว�น�ย ม�ว�น�ยเป.นว�ต้ริ่ว�น�ยจิะท�าให�เก�ดิศี�ลบริ่�ส6ทธ�Kท�าศี�ลให�บริ่�ส6ทธ�K ศี�ลจิะน�าไปส��การิ่เป.นสมาธ� เก�ดิสมาธ�จิะน�าไปส��การิ่เก�ดิป?ญญา ป?ญญาจิะเก�ดิขึ้3%นเอง ริ่�กษาว�น�ยให�แน�วแน�ต้�%งจิ�ต้ให�เป.นหน3�ง พ�จิาริ่ณ์าขึ้�นธ- 5 ท�านจิะไม�เทศีน-พริ่ริ่ณ์นาอย�างกว�างขึ้วางหริ่�อแยบยลแต้�ให�ปฏ�บ�ต้� โอวาทท��ท�านเน�นในการิ่สอนญาต้�โยมก�ค�อ เน�นการิ่ให�ทาน การิ่ริ่�กษาศี�ล และสมาธ� ส�าหริ่�บการิ่อสนพริ่ะเณ์ริ่ หลวงพ�อเน�นขึ้�อว�ต้ริ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มว�น�ย ให�เคริ่�งคริ่�ดิในพริ่ะธริ่ริ่มว�น�ย ให�ส�าริ่วมริ่ะว�งริ่วมท�%งธ6ดิงคว�ต้ริ่ การิ่ปฏ�บ�ต้�ภาวนา การิ่ม�สต้� เป.นคนม�กน�อยส�นโดิษ พ�อใหญ�สอน นามฮื6ง เล�าว�าหลวงป6>เป.นผู้��ม�ฌิาน

Page 92: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท��น�าปริ่ะหลาดิและหลายคริ่�%งท��ท�านไดิ�ปริ่ะสบ ท�านสามาริ่ถหย��งริ่� �จิ�ต้คน บางคนไม�เคยไปหาท�านเลย เม��อพบหน�าท�านก�เริ่�ยกช่��อถ�ก คริ่�%งหน3�งม�โยมเอากล�วยมาถวาย และซั�อนกล�วยไว�ก�อนเขึ้�าว�ดิ เม��อไปถ3งถวายกล�วย ท�านก�ท�กขึ้3%นว�า "โยมเส��ยงกล�วยไว�ดิ�บ�ละ ญ�านล�งม�นเอาไปก�นก�อนเดิ�" (โยมซั�อนกล�วยไว�ดิ�ไหมละกล�วล�งม�นจิะเอาไปก�นก�อนนะ) จินผู้��ถวายกล�วยอาย และยอมริ่�บก�บหลวงป�> แม�แต้�วาริ่ะส6ดิท�ายท��ท�านจิะมริ่ณ์ภาพศี�ษย-ท�%งหลายก�เช่��อว�าท�านริ่� �ล�วงหน�าเป.นท��น�าอ�ศีจิริ่ริ่ย-พ�อใหญ�เขึ้�ยนและพ�อใหญ�สอนช่�วยก�นเล�าว�าในปFท��ท�านจิะมริ่ณ์ภาพ ท�านบอกให�ญาต้�โยมริ่วมท�%งพ�อใหญ�ท�%งสองช่�วยก�นหาฟุ้Oนมาไว�เต้�มโริ่งคริ่�วถ3ง 4 ห�อง ท�านบอกว�าปFน�%จิะม�การิ่ใช่�ฟุ้Oนมาก ในต้�นเดิ�อนก�นยายน ท�านให�ท�าปริ่ะต้�โขึ้งเขึ้�าว�ดิจิะม�ริ่ถยนต้-มามากช่าวบ�านแปลกใจิมาก เพริ่าะต้�%งแต้�เก�ดิไม�เคยม�ริ่ถยนต้-เขึ้�ามาถ3งหม��บ�านเลย เหม�อนก�บว�าท�านจิะริ่� �ว�นมริ่ณ์ภาพและปลงส�งขึ้าริ่ไว�ก�อน

เหต้6การิ่ณ์-ท6กอย�างเป.นจิริ่�งปริ่ะมาณ์กลางเดิ�อนก�นยายน พ.ศี. 2499 หลวงป�>ทองริ่�ต้น- ไดิ�ปวดิท�องกริ่ะท�นห�น ท�%งท��ท�านส6ขึ้ภาพดิ�อย��ญาต้�โยมจิะไปต้ามหมอท�านก�บอกว�า "ไม�เป.นอะไริ่มาก" ช่าวบ�านไดิ�พาก�นไปต้ามเจิ�าหน�%ท��อนาม�ยท��บ�านโคกสว�างมาดิ�

Page 93: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อาการิ่ท�าน ในว�นท��สองขึ้องการิ่อาพาธ แต้�หมอย�งมาไม�ถ3ง ท�านก�ไดิ�มริ่ณ์ภาพไปก�อนดิ�วยอาการิ่สงบก�อนมริ่ณ์ภาพท�านไดิ�ส� �งไว�ว�าให�น�าศีพท�านไปเผู้าริ่�มห�วย ขึ้�%เถ�าและกริ่ะดิ�กให�โปริ่ยลงน�%าให�หมดิ ท�านบอกว�า "ต้�อไปม�นซั�เอากริ่ะดิ�กพ�อไปขึ้าย"(ต้�อไปคนจิะเอากริ่ะดิ�กพ�อไปขึ้าย) ก�อนหน�าท��หลวงป�>จิะมริ่ณ์ภาพ ศี�ษย-คนส�าค�ญค�อพริ่ะอาจิาริ่ย-บ6ญมาก แห�งภ�ม�โริ่แขึ้วง นคริ่จิ�าปาศี�กดิ�K ปริ่ะเทศีลาว ไดิ�เดิ�นทางจิากปริ่ะเทศีลาวมานม�สการิ่หลวงป�>กลางพริ่ริ่ษาและไดิ�เป.นปริ่ะธานในการิ่จิ�ดิการิ่ศีพหลวงป�>ทองริ่�ต้น- เหต้6ท��ไดิ�เดิ�นทางมาท�นงานศีพเน��องจิากเก�ดิน�ม�ต้ภ�มะโริ่งส��นสะเท�อน 3 คริ่�%ง จิ3งค�ดิถ3งอาจิาริ่ย-มากและค�ดิว�าน�าจิะม�เหต้6ริ่�ายจิ3งเดิ�นทางมาริ่�บดิ�วน โดิยไม�ม�ใคริ่แจิ�งขึ้�าว หลวงป�>ทองริ่�ต้น-เคยพ�าน�กอย��ว�ดิภ�ม�โริ่ก�บท�านบ�ริ่พาจิาริ่ย-หลวงป�>เสาริ่- หล�งหลวงป�>ทองริ่�ต้น-มริ่ณ์ภาพ ปริ่ะช่าช่นและศี�ษย-ยาน6ศี�ษย-ยานพาหนะต้�างๆ ต้�างก�เขึ้�ามาย�งบ�านค6�มเป.นจิ�านวนมาก ท�%งท��ช่าวบ�านไม�เคยเห�นริ่ถยนต้-เลยก�ไดิ�เห�น หลวงป�>ทองริ่�ต้น- กนNต้ส�โล ไดิ�ละส�งขึ้าริ่จิากโลกน�%ไปเม��อว�นท�� 21

ก�นยายน พ.ศี. 2499 ณ์ ว�ดิบ�านค6�ม ต้�าบลโคกสว�าง อ�าเภอส�าโริ่ง จิ�งหว�ดิอ6บลริ่าช่ธาน� ริ่วมอาย6 68 ปF อาย6พริ่ริ่ษาไดิ� 42 พริ่ริ่ษา ปริ่ะช่าช่น ล�กศี�ษย-ท��เคาริ่พริ่�กท�านไดิ�ริ่�วมก�นฌิาปนก�จิศีพท�านหล�งมริ่ณ์ภาพไม�นาน แต้�

Page 94: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไม�ไดิ�ฌิาปนก�จิศีพต้ามท��ท�านส��ง ศี�ษย-บางคนก�ไดิ�อ�ฐ�ท�านไปไว�ส�กการิ่ะ และอ�ฐ�ขึ้องท�านส�วนหน3�งขึ้าวบ�านค6�มไดิ�บริ่ริ่จิ6ไว�ในเจิดิ�ย-ท��สริ่�างไว�กลางเน�นว�ดิป>าบ�านค6�มเพ��อไว�เคาริ่พส�กการิ่ะมาจินบ�ดิน�%

 

aprin สมาช่�ก  ว�นท��สม�คริ่: Oct 2005ขึ้�อความ: 3,518 Groans: 0Groaned at 5 Times in 5 Posts ไดิ�ให�อน6โมทนา: 4,294

โอวาทหลวงป��จ�นทร เขมโย์

ธรรมโอวาท พริ่ะเดิช่พริ่ะค6ณ์ท�านเจิ�าค6ณ์พริ่ะเทพส�ทธาจิาริ่ย- เป.นพริ่ะสงฆ-ท��แสดิงธริ่ริ่มไดิ�จิ�บใจิไพเริ่าะม�โวหาริ่ปฏ�ภาณ์ดิ� ธริ่ริ่มโอวาทขึ้องท�านท��พริ่��าสอนพริ่ะภ�กษ6สามเณ์ริ่และญาต้�โยมอย��เสมอค�อเริ่��อง "การิ่เต้ริ่�ยมต้�วเต้ริ่�ยมใจิ" ซั3�งม�ใจิความดิ�งน�% "เริ่าเก�ดิมาในช่าต้�หน3�งๆ อย�าปล�อยให�ริ่�างกายขึ้องเริ่า เหม�อนเริ่�อไหลล�อง ผู้��เป.นเจิ�าขึ้องต้�องเต้ริ่�

Page 95: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไดิ�ริ่�บอน6โมทนา 18,951 คริ่�%ง ใน 2,636 โพส พล�งการิ่ให�คะแนน: 1128

ยมต้�วริ่ะม�ดิริ่ะว�ง หางเส�อขึ้องเริ่�อไว�ให�ดิ� ผู้��ใดิเผู้ลอผู้��ใดิปริ่ะมาท ผู้��น� %นมอบกายขึ้องต้น ให�เป.นเริ่�อไหลล�องไปต้ามกริ่ะแสน�%า ผู้��น� %นเริ่�ยกว�า โง�น�าเกล�ยดิฉลาดิน�าช่�ง เป.นยาพ�ษ เริ่�อท��เริ่าน��งไปน�%นหากม�นล�มลงในกลางน�%า จิริ่ะเขึ้�ก�จิะไล�ก�น กริ่ะโดิดิขึ้3%นมาบนดิ�น ฝึ�งแต้นก�ไล�ต้�อย คนเริ่าเก�ดิมาม�ก�เลส เริ่�ยกว�า ก�เลสว�ฏฏะ เป.นเช่�อกผู้�กม�ดิคอ ผู้��ม�ก�เลสต้�องท�ากริ่ริ่ม เริ่�ยกว�า กริ่ริ่มว�ฏฏะ ซั3�งก�เป.นเช่�อกม�ดิคออ�กเส�นหน3�ง ผู้��ท��ท�ากริ่ริ่มไว�ย�อมจิะไดิ�เสวยผู้ลขึ้องการิ่ กริ่ะท�า เริ่�ยกว�า ว�ปากว�ฏฏะ เป.นเช่�อกเส�นท��สามม�ดิคอไว�ในเริ่�อนจิ�า เริ่าท6กคนต้�องสริ่�างสมอบริ่มป?ญญา ซั3�งสามาริ่ถท�าลายเริ่�อนจิ�าให�แต้ก ผู้��ใดิท�าลายเริ่�อนจิ�าไม�ไดิ� ผู้��น� %นก�จิะเก�ดิ แก� เจิ�บ ต้าย เว�ยนว�ายอย��ในว�ฏฏะน�%เริ่��อยไป

เพริ่าะฉะน�%น เริ่าท6กคนจิะต้�องเต้ริ่�ยมต้�วเป.นน�กก�ฬา ต้�อส��ท�าลายเริ่�อนจิ�าให�ม�นแต้ก อย�าให�ม�นขึ้�งเริ่าไว�ต้�อไป คนเริ่าจิะไปสวริ่ริ่ค-ก�ไดิ� ไปน�พพานก�ไดิ� ไปส��อบายภ�ม�ก�ไดิ� เม��อเป.นเช่�นน�% ต้�องดิ�าเน�นช่�ว�ต้ในทางท��ดิ�ท��งาม อยากดิ�ต้�องท�าดิ�เป.น อยากไดิ�ต้�องท�าไดิ�เป.น อยากดิ�ต้�องละเว�นทางเส��อม ต้ามท��พริ่ะพ6ทธองค-ทริ่งต้ริ่�สสอนไว� น�ททาส�ล� อย�าพาก�นนอนต้��นสาย สภาส�ล� ผู้��ใดิอยากดิ� อย�าพาก�นพ�ดิเล�น อน6ฏฐาต้า ผู้��ใดิอยากดิ� ให�พาก�นขึ้ย�นหม��นเพ�ยริ่ อลโส ผู้��ใดิอยากดิ� อย�าเป.นคนเก�ยจิคริ่�าน ผู้��ใดิอวดิเก�ง ผู้��น� %นเป.นคนขึ้�%ขึ้ลาดิผู้��ใดิอวดิฉลาดิผู้��น� %นเป.นคนโง� ผู้��ใดิค6ยโว ผู้��น� %นเป.นคนไม�เอาถ�าน อยากเป.นคนดิ�ต้�อง

Page 96: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท�าดิ�ถ�ก เริ่�ยนหน�งส�อเพ��อริ่� � ดิ�หน�งส�อเพ��อจิ�า ท�าอะไริ่ต้�องหว�งผู้ล เก�ดิมาเป.นคนต้�องม�ความค�ดิ อ6บายเคริ่��องพ�นท6กขึ้-ไม�ใช่�อย��ท��อ��นไกล หากแต้�อย��ท��ม�สต้�ส�มปช่�ญญะริ่อบคอบในท6กอ�ริ่�ยาบถ

โอวาทหลวงป��กงมา จรป�ญฺBโญ

ธรรมโอวาท หลวงป��กงมา จรป�ญฺBโญ เป.นพริ่ะปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มต้ามแนวขึ้องหลวงป��ม�3น ธริ่ริ่มโอวาทม�ดิ�งน�% ๑.ค&าว�าท�กข แม�จิะน�ดิเดิ�ยวก�ไม�เคยม�ส�ต้ว-โลกริ่ายใดิริ่�ก ช่อบ และปริ่าริ่ถนา ต้�างก�กล�วและขึ้ยะแขึ้ยงก�นมาแต้�ไหนแต้�ไริ่มาแล�ว แต้�หากจิะม�ก�อาจิไดิ�พบเห�นในสม�ย ป?จิจิ6บ�น เพริ่าะศี�ลธริ่ริ่มท��เคยให�ความริ่�มเย�นแก�โลกต้ลอดิมาก�าล�งถ�กต้�าหน� ลบล�างดิ�วยความค�ดิขึ้องคนในป?จิจิ6บ�น โดิยเห�นว�า ศี�ลธริ่ริ่มท��ริ่ �มเย�นเป.นขึ้องเก�าก�อน กล�บคริ่��าคริ่3 ล�าสม�ย ความส6ขึ้ท��เคยไดิ�ริ่�บเป.นส�นดิาริ่ จินล�มท6กขึ้-ทริ่มานแต้�ก�อนเก�าไปส�%น๒. เราจะกล�วเสุ*อ หร*อ เราจะกล�วกเลสุ ก�เลสม�นท�าให�เริ่าต้าย น�บภพน�บช่าต้�ไม�ถ�วน แต้�เส�อต้�วน�% ม�นท�าให�เริ่าต้ายไดิ�หนเดิ�ยว ๓. อนจจ�ง ท�กข�ง อน�ติติา... อนจจ�ง...ท6กส��งท6กอย�างในโลกน�%ไม�สามาริ่ถจิะอย��ยงคงทนต้�อไปไดิ� ย�อมดิ�บย�อมสลายไปต้ามกาล พริ่ะพ6ทธองค-ต้ริ่�สว�า ไม�เท��ยงแท�แน�นอนไปไดิ�... ท�กข�ง...เม��อม�ส��งท��เก�ดิ

Page 97: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ขึ้3%นมาในโลก แล�วเขึ้�าไปย3ดิถ�อว�าเป.นต้�วต้นขึ้องเริ่า ขึ้องเขึ้า ยามจิากไป ยามดิ�บไปสลายส�%น ส��งท��ริ่ �กท��พอใจิน��นแหละ พริ่ะพ6ทธองค-ต้ริ่�สว�า เป.นท6กขึ้-อย�างย��ง... อน�ติติา...ความจิริ่�งในโลกน�% ม�นเก�ดิขึ้3%นโดิยธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องม�นเอง ไม�ม�ใคริ่ไปต้�อเสริ่�มเต้�มแต้�งไดิ� ถ3งอย�างไริ่ก�ย�งเป.นธริ่ริ่มช่าต้� แม�ริ่�างกายเริ่าน�%จิะย3ดิต้�วต้น ว�า เป.นขึ้องเริ่าขึ้องเขึ้าไม�ไดิ� เพริ่าะเขึ้าเป.นเพ�ยงธาต้6ๆ หน3�งท��ปริ่ะช่6มก�นเขึ้�าเท�าน�%น พระพ�ทธองค ติร�สุว�า ไม�ใช�ติ�วติน สุ�ติว บั�คคล เรา เขาท�1งสุ1น

๔. การประพฤติปฏิบั�ติธรรมเพ*3อความบัรสุ�ทธS หริ่�อ ไม�บริ่�ส6ทธ�K เป2นของเฉัพาะติน คนอ*3นท&าให$ไม�ไดู$ เริ่าต้�องปฏ�บ�ต้�ให�ริ่� �ย��ง เริ่าต้�องอาศี�ยในส��งเหล�าน�% เพ��อจิ�ต้เขึ้�าส��สมาธ� จิ�ต้สงบอย��ในอาริ่มณ์- มาเป.นพยานขึ้ององค-ว�ป?สสนา ให�เห�นช่�ดิแจิ�ง เป.นความสว�างขึ้อง ป?ญญา ผู้��บริ่�ส6ทธ�Kไดิ� ต้�องอาศี�ยป?ญญาน��เอง ท�%งน�% วป7สุสุนาป7ญญา จิ3งต้�องย3ดิเอาต้�ว ส�งขึ้าริ่เริ่าน�%เป.นพยานในการิ่ปฏ�บ�ต้� จิ3งจิะริ่� �แจิ�ง อย�ามองไปนอกต้�ว เหต้6อย��ท��น�� ๕. ไม�ว�ามน�ษย์ หร*อสุ�ติว ล$วนเป2นเพ*3อเกดู แก� เจ,บั ติาย์ ดู$วย์ก�น ท�1งหมดูท�1งสุ1น ท�กช'วติเกดูมาม'กรรมเป2นของๆ ติน

นอกจิากน�%หล�กธริ่ริ่มท��หลวงป��กงมา จรป�ญฺBโญ ถ�อเป.นแนวทางปฏ�บ�ต้�และสอนธริ่ริ่มเป.นหล�กธริ่ริ่มท��หลวงป��ม�3น ภ�รทติBโติ ไดิ�วางเอาไว� หลวงป�>กงมา

Page 98: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ก�จิดิจิ�าไดิ�อย�างขึ้3%นใจิ ค�อ ธรรมะ ๑๑ ประการ ไดิ�แก�

๑. การิ่ปฏ�บ�ต้�ทางใจิ ต้�องถ�อการิ่ถ�ายถอนอ6ปาทานเป.นหล�ก ๒. การิ่ถ�ายถอนน�%น ไม�ใช่�การิ่ถ�ายถอนโดิยไม�ม�เหต้6 ไม�ใช่�ท�าเฉยๆ ให�ม�นถ�ายถอนเอง ๓. เหต้6แห�งการิ่ถ�ายถอนน�%น ต้�องสมเหต้6สมผู้ล เย์ ธมBมา เหติ�ปBปภวา เติสุ& เหติ& ติถาคโติ เติสุญฺBจ โย์ นโรโธ จ เอว& วาท' มหาสุมโณู ธริ่ริ่มท�%งหลายเก�ดิจิากเหต้6 ธริ่ริ่มท�%งหลายดิ�บไปเพริ่าะเหต้6 พริ่ะมหาสมณ์ะม�ปกต้� ต้ริ่�สอย�างน�% ๔. เพ��อให�เขึ้�าใจิว�า การิ่ถ�ายถอนอ6ปาทานน�%น ม�ใช่�ม�เหต้6 และไม�สมควริ่แก�เหต้6 ติ$องสุมเหติ�สุมผู้ล ๕. เหต้6ไดิ�แก�สมมต้�บ�ญญาต้�ขึ้3%น แล�วหลงต้ามอาการิ่น�%น เริ่��มต้�นดิ�วยการิ่สมมต้� ต้�วขึ้องต้นก�อน พอหลงต้�วขึ้องเริ่าแล�ว ก�ไปหลงคนอ��น หลงว�าเริ่าสวย แล�วจิ3งไปหลงผู้��อ��นว�าสวย เม��อหลงต้�วขึ้องต้�วและผู้��อ��นแล�ว ก�หลงว�ต้ถ6ขึ้�างนอกจิากต้�ว กล�บกลายเป.น ราคะ โทสุะ โมหะ ๖. แก$เหติ�ติ$องพจารณูากรรมฐาน ๕ ค*อ ผู้ม ขน เล,บั ฟั7น หน�ง ดิ�วยสามาริ่ถแห�งก�าล�งขึ้องสมาธ� เม��อสมาธ�ช่�%นต้��า การิ่พ�จิาริ่ณ์าก�เป.นญาณ์ช่�%นต้��า เม��อเป.นสมาธ�ช่�%นส�ง การิ่พ�จิาริ่ณ์าเป.นญาณ์ช่�%นส�ง แต้�อย��ในกริ่ริ่มฐาน ๕ ๗. การิ่สมเหต้6สมผู้ล ค�อ ค�นท'3ไหนก,ติ$องเกาท'3น�1น จ<งจะหาย์ค�น คนติดูกรรมฐาน ๕ หมาย์ถ<ง หลงหน�งเป.นท��ส6ดิ เริ่�ยกว�าหลงก�นต้ริ่งน�% ถ�าไม�ม�หน�ง

Page 99: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

คงจิะว��งก�นแทบต้าย เม��อหลงก�นท��น�% ก�ต้�องแก�ก�นท��น�� ค�อ เม*3อก&าล�งสุมาธพอแล$ว พจารณูาก,เห,นความจรง เกดูความเบั*3อหน�าย์เป2น วป7สุสุนาญาณู ๘. เป.นการิ่เดูนติามอรย์สุ�จ เพริ่าะเป.นการิ่พจารณูาติ�วท�กข ดิ�งท�� พริ่ะพ6ทธองค- ต้ริ่�สว�า ชาติปTท�กข ชราปTท�กข พย์าธปTท�กข มรณู�มปTท�กข ใคริ่เก�ดิ ใคริ่แก� ใคริ่เจิ�บ ใคริ่ต้าย กริ่ริ่มฐาน ๕ เป.นต้�น ปฏ�สนธ�เก�ดิมาแล�ว แก�แล�ว ต้ายแล�ว จิ3งไดิ�ช่��อว�าพ�จิาริ่ณ์ากริ่ริ่มฐาน ๕ อ�นเป.นทางพ�นท6กขึ้- เพริ่าะพ�จิาริ่ณ์าต้�วท6กขึ้-จิริ่�งๆ ๙. ท�กขสุม�ท�ย์ เหต้6เก�ดิท6กขึ้- เพริ่าะมาหลงกริ่ริ่มฐาน ๕ ย3ดิม��น จิ3งเป.นท6กขึ้- เพ��อพ�จิาริ่ณ์าก�ละไดิ� เพริ่าะเห�นต้ามความเป.นจิริ่�ง สมค�าว�า รปสุสุม<ปT นพBพนBทติ เวทนาย์ปT นพBพนBทติ สุญฺBญาย์ปT นพBพนBทติ สุงBขาเรปT นพBพนBทติ วญญาณูสุBสุม<ปT นพBพนBทติ เม��อเบ��อหน�ายในริ่�ป (กริ่ริ่มฐาน ๕)

เป.นต้�น แล�วก�คลายความก�าหน�ดิ เม��อเริ่าพ�นเริ่าก�ต้�องม�ญาณ์ทริ่าบช่�ดิว�าเริ่าพ�น ๑๐. ท�กขนโรธ ดิ�งท6กขึ้- เม��อเห�นกริ่ริ่มฐาน ๕ เบ��อหน�ายไดิ�จิริ่�ง ช่��อว�า ดิ�บอ6ปาทานความย3ดิม��นถ�อม��น เช่�นเดิ�ยวก�บท�านสุามเณูรสุ�มนะ ศษย์ ของท�านอน�ราช พอปลงผู้มหมดูศ'รษะก,สุ&าเร,จเป ,นพระอรห�นติ ๑๑. ท�กขคามน'ปฏิปทา ทางไปส��ท��ดิ�บ ค�อ การิ่เป.นป?ญญาส�มมาท�ฐ� ป?ญญาเห�นช่อบเห�นอะไริ่ เห�นอริ่�ยส�จิ ๔ ไดิ�แก� ท6กขึ้- สม6ท�ย น�โริ่ธ มริ่ริ่ค การเห,น

Page 100: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

จรง แจ$งประจ�กษ ดู$วย์สุามารถแห�งสุ�มมาทฐ ไม�หลงคติสุ�ข ม'สุมาธเป2นก&าล�ง พจารณูากรรมฐาน ๕ ก,เป2นองค มรรค

โอวาทหลวงป��มหาบั�ว ญาณูสุมBปนBโน

ธรรมโอวาท ธริ่ริ่มโอวาทขึ้องท�านอาจิาริ่ย-พริ่ะมหาบ�ว ญาณ์สมNปนNโน ซั3�งท�านไดิ�แสดิงไว�ใน โอกาสและสถานท��ต้�างๆ เป.นเวลาเก�อบ 40 ปFมาแล�ว ก�พอจิะปริ่ะมวลไดิ�ว�าเป.นเริ่��องเก��ยวก�บ "พลธริ่ริ่ม 5" หมายถ3งหล�กพริ่ะธริ่ริ่มท��เป.นก�าล�งส�าค�ญในการิ่ปริ่ะพฤต้�ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม อ�นไดิ�แก�ศีริ่�ทธา ว�ริ่�ยะ สต้� สมาธ� และป?ญญา ท�านอาจิาริ่ย-ไดิ�ดิ�าเน�นช่�ว�ต้ต้ามหล�กพลธริ่ริ่มน�%ต้ลอดิมา โดิยให�เหต้6ผู้ลว�า "ผู้��ไม�ห�างเห�นจิากธริ่ริ่มเหล�าน�% ไปอย��ท��ไหนก�ไม�ขึ้าดิท6นและล�มจิม เป.นผู้��ม�ความหว�งความเจิริ่�ญก�าวหน�าไปต้ามล�าดิ�บ" ความเพ'ย์รท&าให$พ$นท�กข ไดู$ การิ่ต้�อส��ก�บก�เลสให�ไดิ�ผู้ลน�%นต้�องฝึ2กฝึนทริ่มานต้นเองอย�างหน�ก ท�าความเพ�ยริ่ให�มากๆ แต้�ผู้��ปฏ�บ�ต้�ใหม�ๆ ม�กจิะทน

Page 101: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไม�ไดิ� คริ่�บาอาจิาริ่ย-ท�%งหลายท��ปริ่ากฏช่��อล�อนาม เริ่าไดิ�กริ่าบไหว�บ�ช่าก�นอย��ท6กว�นน�% ล�วนแต้�เป.นผู้��ฝึ2กทริ่มานต้นมาแล�ว ผู้�านการิ่ทดิสอบจินเป.นท��แน�ใจิ ท�%งเจิ�าขึ้องผู้��ฝึ2กฝึนทริ่มานต้นก�ไม�ม�อะไริ่จิะเส�ยหายเพริ่าะการิ่ฝึ2กน�%น ต้�อไปเป.นเริ่��อง

ร�กติ�อสุ�$ติ$องฝั้Uน พ�กปฏ�บ�ต้�จิ3งต้�องค�นคว�า จิ3งต้�องพ�น�จิพ�จิาริ่ณ์า จิ3งต้�องฝึOน การิ่ต้�อส��ก�นต้�องฝึOน ไม�ฝึOนไม�เริ่�ยกว�าการิ่ต้�อส�� อย��เฉยๆ จิะเริ่�ยกว�าต้�อส��ไดิ�ย�งไง การิ่ท�าหน�าท��ต้�อส��ก�นน�%นต้�องฝึ2กท�%งน�%นแหละ ล�าบากก�ฝึOน ท6กขึ้-ก�ฝึOน ขึ้�ดิขึ้�องขึ้นาดิไหนก�ฝึOน โง�ก�ฝึOน โง�ก�ฝึOนความโง�ให�เป.นความฉลาดิ แก�ความโง�ดิ�วยความฝึOน

อย์�าล*มติ�ว ผู้��ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มจิ3งใคริ่�คริ่วญดิ�วยป?ญญา อย�าละหลวมล�มต้�ว ไม�เหม�อนผู้�� ไม�ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม โดิยท��วๆ ไปเลย เวลาเก�ดิท6กขึ้-ก�ต้�างก�น ผู้��ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มพอม�ทาง หลบหล�ก ม�ทางแยกแยะ ม�ทางผู้�อนคลายดิ�วยอ6บาย ถ3งจิะเป.นมากก�พอแบ�ง เบาต้�วไดิ� ไม�ไดิ�ยกแบกหามก�นท�%งหมดิ ไม�ไดิ�แบกก�นท�%งความท6กขึ้-กายและความ ท6กขึ้-ใจิ

ราคะก�อกวน ริ่าคะต้�ณ์หาเป.นเคริ่��องเขึ้ย�าก�อกวนให�ดิ�%นริ่นกว�ดิแกว�ง ดิ�%นริ่นกริ่ะวน กริ่ะวาย น��นละต้�วม�นดิ�%นท��ส6ดิค�อต้�วน�% เม��อฆ�าสาเหต้6ต้�วมาให�ดิ�%นเส�ยแล�วอะไริ่ จิะมาดิ�%น คนดิ�%นต้ายม�ความส6ขึ้ไหม คนไม�ดิ�%ต้�างหากม�ความส6ขึ้

ม'ท�กข เหม*อนติดูค�ก เริ่าจิะไปโลกไหน ถามเจิ�าขึ้องซั� โลกไหนโลกว�เศีษ ถ�าลงไดิ�ก�เลสบ�บห�วใจิอย��แล�วม �นก�เหม�อนก�บน�กโทษ ย�ายจิากเริ่�อนจิ�าน�%นส�� เริ่�อนจิ�าน�% ก�ค�อน�กโทษย�ายท��ย�ายฐานน��นเอง ม�นม�ความส6ขึ้ ความเจิริ่�ญ ความเล�ศีเลออย��ต้ริ่งไหน พ�จิาริ่ณ์าเองซั�

Page 102: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

กเลสุค*อเสุ'1ย์น ท��เป.นท6กขึ้-ๆ ในห�วใจิน�%ท6กขึ้-เพริ่าะอะไริ่ ท6กขึ้-เพริ่าะก�เลสเท�าน�%น ม�มากม�น�อยก�ต้ามเหม�อนอย�างหนามอย�างเส�%ยนเริ่าน�� ละเอ�ยดิขึ้นาดิไหน ม�นก�ท6กขึ้-ถ�าย�งม�อย��ในริ่�างกายขึ้องเริ่าน�%ถอดิถอนม�นออกหมดิเส�ยน��นถ3งจิะ สบาย จิ�ต้ใจิก�เหม�อนก�น

งานของพระ งานขึ้องพริ่ะก�ค�องานเดิ�นจิงกริ่มน��งสมาธ�ภาวนา ให�เห�นเริ่��องขึ้องก�เลส ต้�วม�นสริ่�างความท6กขึ้-ให�แก�ส�ต้ว-และแก�ห�วใจิเริ่า ธริ่ริ่มะท�านให�ดิ�ต้ริ่งน�% ท�านไม�ให�ไม�ย6�งเหย�งว6 �นวายก�บก�จิน�%นการิ่น�% อ�นเป.นเริ่��องขึ้องโลกเขึ้า ปล�อยให�เขึ้าท�าไป

ป7ญญาเห,นกเลสุ ถ�าเริ่าไม�ไดิ�ใช่�ป?ญญาแล�ว จิะไม�เห�นความซั3มซัาบขึ้องก�เลสท��ม�อย��เต้�มสริ่ริ่พางค-ริ่�างกาย... พ�ดิง�ายๆ ท�%งขึ้�นธ- 5 และจิ�ต้ไม�ม�ช่�องว�างต้ริ่งไหน พอจิะเป.นเกาะเป.นดิอนว�าก�เลสมองไม�เห�น ก�เลสไม�ย3ดิไม�ถ�อ

ร�างกาย์ค*ออสุ�ภะ ม�อว�ยวะส�วนไหนท��ว�างาม ต้ามก�เลสเสกสริ่ริ่ป?% นยอ ม�นไม�ม� ม�แต้�เริ่��อง อน�จิNจิ� ท6กNขึ้� อนต้Nต้า อส6ภะอส6ภ�ง ป>าช่�าฝึFดิ�บเต้�มไปหมดิท�%งริ่�าง เขึ้าริ่�างเริ่าต้ลอดิส�ต้ว-ท�%งหลาย

ทาน เริ่าไปท��ใดิ เก�ดิท��ใดิ ผู้ลทานท��เริ่าให�ไปน��นแหละจิะต้ามสน�บสน6นเริ่า ให�เป.นคนม�ความส6ขึ้ความเจิริ่�ญ น3กอะไริ่ก�ไหลมาเทมา เพริ่าะเริ่าเคยให�มาแล�ว ส��งท��ให�ไปน�%นค�อม�ต้ริ่ ค�อสหาย ส��งท��พ3�งเป.นพ3�งต้ายขึ้องเริ่า เม��อเริ่าน3กถ3งผู้ลทานย�อมไหนมาเทมา เม��อน3กถ3งบ6ญต้�องมา เพริ่าะเป.นขึ้องขึ้องเริ่าท��เคยสริ่�างไว�แล�วให�ไปแล�ว ต้�องกล�บมาสนองต้�วเริ่าโดิยไม�ต้�องสงส�ย

กเลสุค*อไฟั โลกน�%เป.นโลกท��ม�ก�เลสต้�ณ์หา ต้�องม�ผู้�วเม�ยม�ค��คริ่อง เช่�นเดิ�ยวก�บไฟุ้ จิ�าเป.นต้�องม�อย��ในบ�าน เริ่าย�งไม�ส�%นก�เลสจิ�าเป.นต้�องม�ค��คริ่อง ม�ผู้�วม�

Page 103: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เม�ย แต้�ต้�องอย��ในขึ้อบเขึ้ต้แห�งผู้�วแห�งเม�ย ขึ้อบเขึ้ต้แห�งศี�ลธริ่ริ่ม อย�าให�เลยขึ้อบเขึ้ต้ เช่�นเดิ�ยวก�บท��เริ่าริ่�กษาไฟุ้เอาไว�ให�อย��ในความปลอดิภ�ย อย�าปล�อยให�ไฟุ้น�%นไหม�บ�านไหม�เม�องขึ้องใคริ่เขึ้�าไป จิะเก�ดิความฉ�บหายท�%งเขึ้าท�%งเริ่า อ�นน�%ก�เหม�อนก�น กาเมส6 ม�จิฉาจิาริ่ ถ�าปล�อยให�ล6กลามไป จิะกลายเป.นไฟุ้ไหม�บ�าน ไหม�เม�อง เพริ่าะฉะน�%น ศี�ลธริ่ริ่ม จิ3งช่�วยริ่ะง�บดิ�บไว�ให�เป.นไปพอดิ �บพอดิ� เหมาะสมก�บมน6ษย-เริ่าท��ม�ก�เลส แต้�เป.นก�ลยาณ์ช่น เป.นผู้��ริ่� �จิ�กหน�กจิ�กเบา ริ่� �จิ�กดิ�จิ�กช่��ว ริ่� �จิ�กขึ้องเขึ้าขึ้องเริ่า

น&1าบั$า ป?จิจิ6บ�นน�% ไม�ว�าอย��ในสถานท��ใดิไปท��ใดิ ถ�าไม�ม�ส6ริ่าออกหน�าออกต้าแล�ว ส�งคมน�%นริ่� �ส3กว�าม�นเหงาหงอย ริ่าวก�บบ�าไม�ม�ในส�งคมน�% ถ�าส�งคมใดิม�ส6ริ่าออกโช่ว-น�%นโช่ว-น�%ริ่� �ส3กกว�าสง�าผู้�าเผู้ยริ่��นเริ่�งดิ�วยบ�า แม�สมาคมขึ้องพริ่ะก�ต้ามเถอะ ถ�าลองเอาน�%าบ�ามาวางน�% ภาษาอ�สานว�า คนน�%จิอกหน3�ง คนน�%จิอกหน3�ง ค�อคนน�%นแก�วหน3�ง คนน�%แก�วหน3�ง หลวงต้าบ�วแก�วหน3�ง ฟุ้าดิลงไป พวกน�%ต้�ก�นแหละล�มริ่ะเนริ่ะนาว หลวงต้าบ�วเก�งมากต้�คนล�มริ่ะนาว เพริ่าะน�%าบ�าท�าให�กล�าหาญ ต้�คนไม�เล�อกหน�า ท��ม�นเลยเป.นบ�าไปหมดิ กริ่ะท��งหลวงต้าบ�ว ขึ้อให�อาจิหาญอย�างม�เหต้6ผู้ลดิ�กว�าคนเมาส6ริ่าเป.นไหนๆ ขึ้อให�อาจิหาญดิ�วยเหต้6ดิ�วยผู้ล น��นและดิ�กว�าอาจิหาญดิ�วยการิ่เมาส6ริ่า

ธรรมะสุ&าหร�บัติ&ารวจ เม��อเริ่าจิ�บอย�างม�เหต้6ม�ผู้ล ปริ่�บไหมใส�โทษดิ�วยความม�เหต้6ผู้ลน�%ช่าวบ�านเขึ้าก�เห�นใจิ เขึ้าก�ริ่�บเขึ้าก�ช่อบ เขึ้าก�ริ่� �ว�าเริ่าท�าถ�ก ถ�าเริ่าท�าต้ริ่งก�นขึ้�ามไม�ม�หล�กม�เกณ์ฑ์- อาศี�ยแต้�อ�านาจิขึ้องความเป.นต้�าริ่วจิ เอาอ�านาจิกฎหมายบานเม�องแล�ว ท�าส6�มส��ส6�มห�า แอบหน�าแอบหว�งอย�างน�%น เขึ้าก�ริ่� �เพริ่าะเหต้6ไริ่ เพริ่าะบ�านเม�องน�%นค�อใคริ่ ก�ค�อคนคนม�ห�วใจิ ต้�าริ่วจิริ่� �เขึ้าก�ริ่� � จิ3งต้�องปฏ�บ�ต้�หน�าท��ให�ต้ริ่ง

Page 104: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การติ�ดูสุนโทษ การิ่ฆ�าส�ต้ว-ฆ�าคนฆ�าใคริ่ก�ต้ามล�วนเป.นบาป ม�มากม�น�อยต้�างก�น ต้ามแต้�เจิต้นาและเหต้6การิ่ณ์-ท��ควริ่ไม�ควริ่ หน�กเบามากน�อยเพ�ยงใดิ เริ่าม�ช่�ว�ต้อย��ไม�ต้ายก�เพริ่าะช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าทริ่งต้�วไว� เขึ้าไม�ต้ายก�เพริ่าะช่�ว�ต้ขึ้องเขึ้าทริ่งต้�วไว� จิ3งไม�ควริ่ท�าลายก�น

โอวาทหลวงป��ล' ธมBมธโร ว�ดูอโศการาม จ.สุม�ทรปราการ

สุร�ปแล$ว ค6ณ์ปริ่ะโยช่น-ท��ไดิ�ริ่�บในเริ่��องการิ่อย��ป>าท��สง�ดิเพ��อปฏ�บ�ต้�ทางจิ�ต้น�% เห�นจิริ่�งต้�ดิขึ้�อสงส�ยในค�าสอนขึ้องพริ่ะต้ถาคต้ไดิ�เป.นขึ้�อๆ ดิ�วยเหต้6น�% เริ่าจิ3งยอมปฏ�บ�ต้�ต้นเพ��อ"ว�ป?สสนาธ6ริ่ะ"ต้ลอดิไปจินกว�าช่�ว�ต้จิะหาไม� ผู้ลปริ่ะโยช่น-ท��เก�ดิขึ้3%นเน��องในการิ่ไดิ�ปฏ�บ�ต้�ทางจิ�ต้น�% ถ�าจิะน�ามาพริ่ริ่ณ์นาก�ม�อย��มากมายแต้�จิะขึ้อกล�าวแต้�เพ�ยงส�%นๆ เสมอเพ�ยงเท�าน�%

ธรรมโอวาท - คนท��จิะพ�นต้าย ต้�องท�าต้นเหม�อนคนต้าย - คนกล�วต้ายจิะต้�องต้ายอ�ก - ผู้��ท��จิะพ�นจิากภพก�ต้�องเขึ้�าไปอย��ในภพ ผู้��ท��จิะพ�นจิากช่าต้�ต้�องริ่� �เริ่��องขึ้องต้�ว จิ3งจิะเป.นไปไดิ� - ถ�าท6กคนม�ความค�ดิเห�นถ�กต้�อง การิ่ปฏ�บ�ต้�น� %นเป.นเหต้6ไม�เหล�อว�ส�ย - ขึ้ณ์ะเริ่าน��งสมาธ�หล�บต้าภาวนาน�%น ก�ให�หล�บแต้�ต้า ส�วนใจิเริ่าต้�องให�สว�างไสว ผู้��จิะต้�องถ3งมริ่ริ่คผู้ลน�พพานไดิ�น�%น จิะต้�องท�าทางใจิ ถ�าไม�ท�าทางน�%แล�ว จิะท�าการิ่ก6ศีลส�กเท�าไริ่ ก�ถ3งมริ่ริ่คผู้ลน�พพานไม�ไดิ� น�พพานน�%จิะต้�องถ3งดิ�วย

Page 105: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ภาวนาพ�ทโธประสุานกาย์ก�บัจติแย์กกาย์เหล*อจติใช$จติร�$กาย์ติามวธ'ฝั้Vกอานาปานสุติของหลวงพ�อล'ธ�มมธโรว�ดูอโศการามท�านสุอนให$ภาวนาพ�ทโธก&าก�บัลมหาย์ใจโดูย์ม'ข�1นติอนโดูย์สุร�ปดู�งน'1

ลมหายใจิเขึ้�าพ6ทลมหายใจิออกโธ10 คริ่�%งลมหายใจิเขึ้�าพ6ทโธลมหายใจิออกพ6ทโธ7 คริ่�%งลมหายใจิเขึ้�าลมหายใจิออกพ6ทโธ5 คริ่�%งลมหายใจิเขึ้�าลมหายใจิออกพ6ทโธพ6ทโธพ6ทโธ3 คริ่�%ง

จิากน�%นให�ภาวนาพ6ทโธอย�างเดิ�ยวโดิยไม�ต้�องจิ�บลมหายใจิอ�กจิากน�%นให�ละภาวนาพ6ทโธให�จิ�ต้จิ�บท��ลมหายใจิแล�วพ�จิาริ่ณ์ากองลมเม��อว�เคริ่าะห-ว�ธ�การิ่ดิ�งกล�าวจิะพบว�าในช่�วงแริ่กท��ภาวนาพ6ทโธก�าก�บลมหายใจิน�%นเป.นการิ่ใช่�ขึ้องหยาบริ่�วมก�บขึ้องละเอ�ยดิขึ้องหยาบค�อกายขึ้องละเอ�ยดิค�อจิ�ต้เป.นการิ่ปริ่ะสานกายก�บจิ�ต้ให�ไปดิ�วยก�น

ก�อนท��จิะละกายไปส��จิ�ต้ก�อนท��จิะเหล�อแค�การิ่บริ่�กริ่ริ่มภาวนาอย�างเดิ�ยวน�%นท�านให�ภาวนาพ6ทโธต้�ดิก�นก�าก�บลมหายใจิเขึ้�าออกแต้�ละคริ่�%งเพ��อท�าให�จิ�ต้ท��ใช่�ภาวนาพ6ทโธเริ่��มเดิ�นกว�าต้�วลมหายใจิขึ้องกายช่�วงน�%เท�าก�บขึ้�%นต้อนการิ่ละกายไปส��จิ�ต้ท�ละเล�กท�ละน�อย

Page 106: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ช่�วงการิ่ภาวนาพ6ทโธอย�างเดิ�ยวเท�าก�บการิ่ใช่�จิ�ต้ต้ามริ่� �จิ�ต้เองไม�จิ�าเป.นต้�องใช่�กายเป.นส��ออ�กต้�อไปพอภาวนาพ6ทโธต้�อไปเริ่��อยๆขึ้�%นน�%แหละท��ต้�วจิ�ต้เดิ�นช่�ดิขึ้3%นซั3�งจิะพบต้�วผู้��ริ่� �ผู้��ริ่� �ก�บค�าภาวนาเป.นคนละส�วนก�นพอพบต้�วผู้��ริ่� �แล�วให�ละค�าภาวนาเส�ยแล�วจิะพบเองว�าส��งท��ย�งไม�สงบย�งเคล��อนท��อย��ในต้�วเริ่าน�%นก�ค�อลมหายใจิท��จิะเดิ�นช่�ดิขึ้3%นมา...เองเม��อใช่�จิ�ต้ต้�ดิต้ามลมหายใจิจิะพบอาการิ่ไหวต้�วขึ้องลมท�าให�เริ่�ยนริ่� �กองลมไดิ�...เอง....................................................

ข$อปฏิบั�ติทางใจเท�าน�1น ท��เริ่�ยกว�า ศี�ล สมาธ� ป?ญญา ศี�ลเป.นเหต้6แห�งสมาธ� สมาธ�เป.นเหต้6แห�งป?ญญา ป?ญญาเป.นเหต้6แห�งว�ม6ต้ต้� สมาธ�เป.นส��งส�าค�ญเพริ่าะเป.นท��ต้� %งแห�งป?ญญาและญาณ์ อ�นเป.นองค-ส�าค�ญขึ้องมริ่ริ่ค แต้�จิะขึ้าดิสมาธ�ไม�ไดิ�ถ�าขึ้าดิแล�วก�ไดิ�แต้�จิะค�ดิๆ น3กๆ เอา ฟุ้6 9งซั�านไปต้�างๆ ปริ่าศีจิากหล�กฐานส�าค�ญ สมาธ�เปริ่�ยบเหม�อนต้ะป� ป?ญญาเปริ่�ยบเหม�อนค�อนท��ต้อกต้ะป� ถ�าต้ะป�เอ�ยงไปค�อนก�ต้�ผู้�ดิๆ ถ�กๆ ต้ะป�น�%นก�ไม�ทะล6กริ่ะดิานน�%ฉ�นใดิ ใจิเริ่าจิะบริ่ริ่จิ6ธริ่ริ่มช่�%นส�งทะล6โลกไดิ�จิะต้�องม�สมาธ�เป.นหล�กก�อน แล�วจิ3งเก�ดิญาณ์ ญาณ์น�%จิะไดิ�แต้�คนท�าสมาธ�เท�าน�%น ส�วนป?ญญาย�อมม�อย��ท��วไปแก�คนท�%งหลาย แต้�ไม�พ�นจิากโลกไดิ�เพริ่าะขึ้าดิญาณ์ ฉะน�%นท�านท�%งหลายควริ่สนใจิ อ�นเป.นทางพ�นท6กขึ้-ถ3งส6ขึ้อ�นไพบ�ลย-

โอวาทหลวงป��เสุาร กนBติสุ'โล

Page 107: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หลวงป��เสุาร กนBติสุ'โล ท�านเจิริ่�ญพหริ่มว�หาริ่อย��เป.นน�จิ ถ�าจิะเริ่�ยก ให�สมก�บจิริ่�ยว�ต้ริ่ขึ้องท�านแล�ว จิะกล�าวไดิ�ว�า..ท�านบริ่�ส6ทธ�Kดิ�วย กาย วาจิา ใจิ ล�นเปF� ยมดิ�วยค6ณ์ธริ่ริ่ม ท�านเจิริ่�ญเดิ�นต้ามทางท�� พริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคเจิ�าต้ริ่�สไว�ท6กปริ่ะการิ่ ค�อ ม�เมต้ต้า กริ่6ณ์า ม6ท�ต้า และอ6เบกขึ้า น�าคณ์ะศีริ่�ทธาท�%งหลายให�ไดิ�เจิริ่�ญ ค�อ ศี�ล สมาธ� ป?ญญา ให�ไดิ�ริ่� �เล�ห-เหล��ยมขึ้องก�เลสต้�ณ์หา ท��เขึ้�ามาริ่บกวน ริ่บเริ่�าจิ�ต้ใจิให�เต้ล�ดิไปต้�างๆ เพริ่าะท�านม�ความเมต้ต้าส�งส6ดิน�% ท�านไดู$พย์าย์ามรวบัรวมหน�งสุ*อไว$ ช*3อว�า จ�ติราล�กษณู จติ�ราล�กษณู เป2นหน�งสุ*อท'3หลวงป��เสุาร กนBติสุ'โลไดู$แสุดูงแติ�งไว$ สุร�ปไดู$ดู�งน'1 ๑. ให�มน6ษย-เริ่าท6กคน ริ่� �จิ�กริ่ะล3กถ3งค6ณ์ พริ่ะพ6ทธเจิ�า ค�อให�เจิริ่�ญพ6ทธาน6สต้�

๒.ให�มน6ษย-เริ่าท6กคน เม��อเก�ดิมาแล�ว เขึ้�าใจิต้นว�า น�บถ�อพริ่ะพ6ทธศีาสนาแล�ว จิงให�เจิริ่�ญ เมต้ต้า กริ่6ณ์า ม6ท�ต้า อ6เบกขึ้า เป.นอน6สต้� ๓. ให�มน6ษย-เริ่าท6กคน จิงริ่� �ว�า เม��อเก�ดิมาแล�ว จิงริ่� �กฏขึ้องอน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ซั3�งหน�ส��งเหล�าน�%ไปไม�ไดิ� ค�อ การิ่เก�ดิ แก� เจิ�บต้าย จิ3งให�ริ่� �ถ3งความไม�เท��ยง ม�ความท6กขึ้- และไม�ใช่�ต้�วต้นเริ่าเขึ้า ฉน�%น จิงเจิริ่�ญ อส6ภาน6สต้� ๔. ให�มน6ษย-เริ่าท6กคน จิงพ�จิาริ่ณ์ากองท6กขึ้- น�บต้�%งแต้�เก�ดิมา จินวาริ่ะส6ดิท�าย ค�อ ความต้าย เพริ่าะท6กคนหน�ความต้ายไปไม�ไดิ� จิงให�เจิริ่�ญ มริ่ณ์าน6สต้� หลวงป�>เสาริ่- กนNต้ส�โล ไดิ�พยายามเน�นให�ท6กคน เปMดิใจิมองดิ�ต้�วเริ่าเอง

Page 108: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ให�กว�างขึ้วางออกไปและไดิ�ปล�กฝึ?งศีริ่�ทธาแห�งความเช่��อในเหต้6ผู้ล ท��องค-พริ่ะศีาสดิาส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า ทริ่งเจิริ่�ญมาแล�วจินสามาริ่ถส�าเริ่�จิผู้ล หนทางแห�งความดิ�ในท��ส6ดิไดิ�อย�างจิริ่�งแท�แน�นอน

ธรรมโอวาท จิากหน�งส�อ ธริ่ริ่มว�ส�ช่นา เริ่��องแนวปฏ�บ�ต้�ขึ้องท�านพริ่ะอาจิาริ่ย-เสาริ่- กนNต้ส�โล ดิ�งน�% โดิยหล�กการิ่ท�� ท�านอาจิาริ่ย-เสาริ่- ไดิ�อบริ่มส��งสอนล�กศี�ษย-ล�กหามาน�%น ย3ดิหล�กการิ่บริ่�กริ่ริ่มภาวนา พ6ทโธ และอานาปานสต้� เป.นหล�กปฏ�บ�ต้� การิ่บริ่�กริ่ริ่มภาวนา ให�จิ�ต้อย�� ณ์ จิ6ดิเดิ�ยวค�อ พ6ทโธ ซั3�ง พ6ทโธ แปลว�า ผู้��ริ่� � ผู้��ต้��น ผู้��เบ�กบาน เป.นก�ริ่�ยาขึ้องจิ�ต้ เม��อจิ�ต้มาจิดิจิ�องอย��ท��ค�าว�า พ6ทโธ ให�พ�จิาริ่ณ์าต้ามองค-ฌิาน ๕ ค�อ การิ่น3กถ3ง พ6ทโธ เริ่�ยกว�า ว�ต้ก จิ�ต้อย��ก�บพ6ทโธ ไม�พริ่ากจิากไป เริ่�ยกว�า ว�จิาริ่ณ์- หล�งจิากน�% ปFต้� และความส6ขึ้ ก�เก�ดิขึ้3%น เม��อปFต้�และความส6ขึ้เก�ดิขึ้3%นแล�ว จิ�ต้ขึ้องผู้��ภาวนาย�อมดิ�าเน�นส� �ความสงบ เขึ้�าไปส�� อ6ปจิาริ่สมาธ� และ อ�ปปนาสมาธ� ล�กษณ์ะท��จิ�ต้เขึ้�าส��อ�ปปนาสมาธ� ภาวะจิ�ต้เป.นภาวะสงบน��งสว�าง ไม�ม�ก�ริ่�ยาอาการิ่แสดิงความริ่� � ในขึ้�%นน�%เริ่�ยกว�า จิ�ต้อย��ในสมถะ ถ�าจิะเริ่�ยกโดิยจิ�ต้ก�เริ่�ยกว�า อ�ปปนาจิ�ต้ ถ�าจิะเริ่�ยกโดิยสมาธ� เริ่�ยกว�า อ�ปปนาสมาธ� ถ�าเริ่�ยกโดิยฌิานก�เริ่�ยก อ�ปปนาฌิาน บางท�านน�าไปเท�ยบก�บฌิานขึ้�%นท�� ๕ จิ�ต้ในขึ้�%นน�%เริ่�ยกว�า จิ�ต้อย��ในอ�ปปนาจิ�ต้ อ�ปปนาสมาธ� อ�ปปนาฌิาน จิ�ต้ย�อมไม�ม�ความริ่� �อะไริ่เก�ดิขึ้3%น นอกจิากม�สภาวะริ่� �อย��อย�างเดิ�ยวเท�าน�%น เม��อน�กปฏ�บ�ต้�ผู้��ท��ย�งไม�ไดิ�ริ่ะดิ�บจิ�ต้ เม��อจิ�ต้ต้�ดิอย��ในความสงบเช่�นน�% จิ�ต้ย�อมไม�ก�าวขึ้3%นส��ภ�ม�แห�งว�ป?สสนาไดิ� เม��อเป.นเช่�นน�%น ท�านอาจิาริ่ย-เสาริ่-ผู้��เป.นอาจิาริ่ย- สอนกริ่ริ่มฐานในสายน�% จิ3งไดิ�เดิ�นอ6บายสอนให�ล�กศี�ษย-พ�จิาริ่ณ์า กายคต้าสต้� เริ่�ยกว�า กายาน6ป?สสนาปฏ�ปทา โดิยการิ่พ�จิาริ่ณ์าผู้ม ขึ้น เล�บ ฟุ้?น หน�ง เป.นต้�น โดิยน�อมน3กไปในล�กษณ์ะความเป.นขึ้องปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิ เป.นขึ้องโสโคริ่ก จินกริ่ะท��งจิ�ต้ม�ความสงบลง ริ่� �ย��งเห�นจิริ่�งต้ามท��ไดิ�พ�จิาริ่ณ์า เม��อผู้��ปฏ�บ�ต้�ไดิ�พ�จิาริ่ณ์า ผู้ม

Page 109: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ขึ้น เล�บ ฟุ้?น หน�ง เห�นส��งปฏ�ก�ล ในท��ส6ดิไดิ�เห�นจิริ่�งในส��งน�%นเห�นว�าเป.นขึ้องปฏ�ก�ล โดิยปริ่าศีจิากส�ญญาเจิต้นาใดิๆท�%งส�%น จิ3งไดิ�ช่��อว�าเป.นผู้��พ�จิาริ่ณ์าเห�นอส6ภกริ่ริ่มฐาน

และเม��อผู้��ปฏ�บ�ต้�พ�จิาริ่ณ์าอส6ภกริ่ริ่มฐานจินช่�าน�ช่�านาญ จินริ่� �ย��งเห�นจิริ่�งในอส6ภกริ่ริ่มฐานน�%นแล�วในขึ้�%นต้�อไปท�านอาจิาริ่ย-เสาริ่-ไดิ�ไดิ�แนะน�าให�พ�จิาริ่ณ์าริ่�างกายให�เห�นเป.นธาต้6 ๔ ธาต้6ดิ�น ธาต้6น�%า ธาต้6ลม ธาต้6ไฟุ้ จินกริ่ะท��งเห�นเป.นดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ เม��อริ่� �จิ�ต้เป.นแต้�เพ�ยงส�กแต้�ว�าธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ จิ�ต้ก�จิะเก�ดิความริ่� �ส3กขึ้3%นมาว�าต้ามท��พ�ดิก�นมาว�า ส�ต้ว- บ6คคลต้�วต้น เริ่า เขึ้า ไม�ม� ม�แต้�ความปริ่ะช่6มพริ่�อมขึ้องธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ เท�าน�%น เม��อเป.นเช่�นน�%น จิ�ต้ก�ย�อมริ่� �จิ�กอ�านาจิขึ้องความค�ดิขึ้3%นมาไดิ�ว�า ในต้�วขึ้องเริ่าน�% ไม�ม�อะไริ่อ�ต้ต้า ท�%งส�%น ม�แต้�ธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ ถ�าหากภ�ม�จิ�ต้ขึ้องผู้��ปฏ�บ�ต้�จิะมองเห�นแต้�เพ�ยงกายท�%งหมดิน�% เป.นแต้�เพ�ยงธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ ริ่� �แต้�เพ�ยงว�าธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ และภ�ม�จิ�ต้ขึ้องท�านอย��แค�น�%น ก�ม�ความริ่� �เพ�ยงแค�ขึ้� %นสมถกริ่ริ่มฐาน และในขึ้ณ์ะเดิ�ยวก�นน�%น ถ�าภ�ม�จิ�ต้ขึ้องผู้��ปฏ�บ�ต้�ปฏ�บ�ต้�ความริ่� �ไปส�� พริ่ะไต้ริ่ปMฎก ค�อ อน�จิจิ�ง ไม�เท��ยง เป.นท6กขึ้- อน�ต้ต้า ไม�ใช่�ต้�วต้นท��ท�จิริ่�ง ถ�าหากม� อน�จิจิส�ญญา ความส�าค�ญม��นหมายไม�เท��ยง ท6กขึ้ส�ญญา ความส�าค�ญม��นหมายว�าเป.นท6กขึ้- อน�ต้ต้ส�ญญา ความส�าค�ญม��นหมายว�าม�ใช่�ต้ �วต้นท��แท�จิริ่�ง ภ�ม�จิ�ต้ขึ้องผู้��ปฏ�บ�ต้�น� %นก�ก�าวเขึ้�าส�� ภ�ม�แห�งว�ป?สสนา เม��อผู้��ปฏ�บ�ต้�ฝึ2กฝึนอบริ่มจิ�ต้ขึ้องต้นเองให�ม�ความริ่� �ดิ�วยอ6บายต้�างๆ และม�ความริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�งในล�กษณ์ะขึ้องอส6ภกริ่ริ่มฐานโดิยอ6บายอย�างใดิอย�างหน3�ง จินม�ความริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�งในล�กษณ์ะท��ว�า การิ่เริ่าน�%เป.นแต้�เพ�ยงธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ ม�ความเห�นว�า ธาต้6 ๔ ดิ�น น�%า ลม ไฟุ้ ก�เป.นแต้�เพ�ยงธาต้6 ไม�ใช่�ส�ต้ว- ไม�ใช่�ต้�วต้น บ6คคล เริ่า เขึ้า ดิ�วยอ6บาย ดิ�งกล�าวแล�ว ผู้��ปฏ�บ�ต้�ย3ดิหล�กอ�นน�%น ภาวนาบ�อยๆ กริ่ะท�าให�มากๆ พ�จิาริ่ณ์าให�มากๆ พ�จิาริ่ณ์าย�อนกล�บไปกล�บ

Page 110: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

มาจิ�ต้จิะค�อยๆ ก�าวเขึ้�าส��ภ�ม�ริ่� � ภ�ม�ธริ่ริ่ม เป.นล�าดิ�บๆ ไป หล�กการิ่ปฏ�บ�ต้�ขึ้องท�านอาจิาริ่ย-ก�ม�ดิ�งน�%

พระอาจารย์ สุงห ขนBติย์าคโม ว�ดูป�าสุาลว�น จ�งหว�ดูนครราชสุ'มา พระไติรสุรณูคมน

ว�ธ�ปฏ�ญาณ์ต้นถ3งพริ่ะไต้ริ่สริ่ณ์คมน- เป.นพ6ทธมามกะค�อ เป.นอ6บาสก อ6บาส�กาในพริ่ะพ6ทธสาสนาต้ลอดิช่�พ ค�าปฏ�ญาณ์ต้นถ3งสริ่ณ์ะ เม��อน�อมต้นเขึ้�ามาน��งเฉพาะหน�าพริ่ะสงฆ-ท�%งปวงแล�วถวายเคริ่��องส�กการิ่ะ ม�ดิอกไม� ธ�ป เท�ยน เป.นต้�น กริ่าบ ๓ หน น��งค6กเขึ้�าปริ่ะณ์มม�อ เปล�งวาจิาว�า อริ่ห� สมNมาสมNพ6ทโธ ภควา, พ6ทธ� ภควนต้� อภ�วาเทม�. กริ่าบ ๓ หน สวากNขึ้าโต้ ภควต้า ธมNโม, ธมNม� นมสNสาม�. กริ่าบ ๓ หน ส6ปฏ�ปนNโน ภควโต้ สาวกสงNโฆ, สงNฆ� นมาม�. กริ่าบ ๓ หน นโม ต้สNส ภควโต้ อริ่หโต้ สมNมาสมNพ6ทNธสNส. (๓ จิบ) ว�าองค-พริ่ะไต้ริ่สริ่ณ์าคมน- พ6ทNธ� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ธมNม� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. สงNฆ� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ทต้�ยมNปM พ6ทNธ� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ทต้�ยมNป ธมNม� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ทต้�ยมNป สงNฆ� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ต้ต้�ยมNปM พ6ทNธ� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ต้ต้�ยมNป ธมNม� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ต้ต้�ยมNป สงNฆ� สริ่ณ์� คจิNฉาม�. ปฏ�ญาณ์ต้นว�า เอสาห� ภนNต้, ส6จิ�ริ่ปริ่�นพNพ6ต้มNปM, ต้� ภควนNต้� สริ่ณ์� คจิNฉาม�, ธมNมญฺNจิ ภ�กNขึ้6ฆญฺNจิ.อ6ปาสก� (อ6ปาส�ก�) ม� สงNโฆ ธาเริ่ต้6 อช่Nช่ต้คNเค ปาณ์6เปต้� สริ่ณ์� คต้�.ท6ต้�ยมNปาห� ภนเต้, ส6จิ�ริ่ปริ่�นพNพ6ต้มNปM, ต้� ภควนNต้� สริ่ณ์� คจิNฉาม�, ธมNมญฺNจิ ภ�กNขึ้6ฆญฺNจิ.อ6ปาสก� (อ6ปาส�ก�) ม� สงNโฆ ธาเริ่ต้6 อช่Nช่ต้คNเค ปาณ์6เปต้� สริ่ณ์� คต้�.ต้ต้�ยมNปาห� ภนNเต้, ส6จิ�ริ่ปริ่�นพNพ6ต้มNปM, ต้� ภควนNต้� สริ่ณ์� คจิNฉาม�, ธมNมญฺNจิ ภ�กNขึ้6ฆญฺNจิ.อ6ปาสก� (อ6ปาส�ก�) ม� สงNโฆ ธาเริ่ต้6 อช่Nช่ต้คNเค ปาณ์6เปต้� สริ่ณ์� คต้�. แปลว�า ขึ้�าพเจิ�า ขึ้อถ3งพริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคเจิ�า แม�ปริ่�พพานนานแล�ว พริ่�อมท�%งพริ่ะธริ่ริ่ม และพริ่ะอริ่�ยสงฆ-สาวก ว�าเป.นสริ่ณ์ะท��พ3�งท��ริ่ะล3ก ท��

Page 111: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

น�บถ�อขึ้องขึ้�าพเจิ�า ต้�%งแต้�ว�นน�%เป.นต้�นไป ต้ริ่าบเท�าส�%นช่�ว�ต้ขึ้องพริ่ะสงฆ-ท�%งปวงจิงทริ่งจิ�าไว� ซั3�งขึ้�าพเจิ�าว�าเป.นอ6บาสก (อ6บาส�กา) ในพริ่ะพ6ทธศีาสนาต้ลอดิช่�ว�ต้แห�งขึ้�าพเจิ�าน�%แลฯ เจรญพ�ทธค�ณู อ�ต้�ปM โส ภควา อริ่ห� สมNมาสมNพ6ทNโธ, ว�ช่ช่าจิริ่ณ์สมNปนNโน ส6คโต้ โลกว�ท�, อน6ต้ต้โริ่ ป6ริ่�สทมNมสาริ่ถ� สต้Nถา เทวมน6สNสาน� พ6ทNโธ ภควาต้�. (กริ่าบลง หมอบอย��ว�า) กาเยน วาจิาย ว เจิต้สา วา,พ6ทNเธ ก6กมNม� ปกต้� มยา ย�,พ6ทNโธ ปฏ�คNคณ์Nหต้6 อจิNจิยนต้-, กาลนต้เริ่ ส�วริ่�ต้6 ว พ6ทNเธ (เงยขึ้3%น) เจิริ่�ญธริ่ริ่มค6ณ์ สวากNขึ้าโต้ ภควต้า ธมโม,สนNท�ฎฺXฐ�โก อกาล�โก เอห�ปสNส�โก,โอปนย�โก ปจิNจิต้Nต้� เวท�ต้พNโพ ว�ญฺNญฺ�ห�ต้�. (กริ่าบลง หมอบอย��ว�า) กาเยน วาจิาย ว เจิต้สา วา,พ6ทNเธ ก6กมNม� ปกต้� มยา ย�,พ6ทNโธ ปฏ�คNคณ์Nหต้6 อจิNจิยนต้-, กาลนต้เริ่ ส�วริ่�ต้6 ว ธมNเม. (เงยขึ้3%น) เจิริ่�ญส�งฆค6ณ์ ส6ปฏ�ปนNโน ภควโต้ สาวกสงNโฆ, อ6ช่6ปฏ�ปนNโน ภควโต้ สวกสงNโฆ, ญายปฏ�ปนNโน ภควโต้ สาวกสงNโฆ,

สาม�จิ�ปฏ�ปนNโน ภควโต้ สาวกสงNโฆ, ยท�ท� จิต้Nต้าริ่� ปริ่�สย6คาน� อฎฺXฐป6ริ่�สป6คNคลา, เอส ภควโต้ สาวกสงNโฆ อาห6เนยNโย ปาห6เนยNโย ทกNขึ้�เณ์ยNโย อญฺNช่ล�กริ่ณ์�โย,อน6ต้Nต้ริ่ธ ป6ญฺNญกNเขึ้ต้Nต้� โลกสNสาต้� (กริ่าบลง หมอบอย��ว�า) กาเยน วาจิาย ว เจิต้สา วา,พ6ทNเธ ก6กมNม� ปกต้� มยา ย�,พ6ทNโธ ปฏ�คNคณ์Nหต้6 อจิNจิยนต้-, กาลนต้เริ่ ส�วริ่�ต้6 ว สงเฆ. (เงยขึ้3%น กริ่าบ ๓ หน) น��งพ�บเพ�ยบ ปริ่ะณ์มม�อ ฟุ้?งค�าส��งสอนในริ่ะเบ�ยบ

วธ'ร�กษาและปฏิบั�ติพระไติรสุรณูคมน ติ�อไป ผู้��ท��ไดิ�ปฏ�ญาณ์ต้นถ3งค6ณ์พริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ-แล�วช่��อว�าเป.นพ6ทธบริ่�ษ�ท ช่ายเป.นอ6บาสก หญ�งเป.นอ6บาส�กาในพริ่ะพ6ทธศีาสนา ม�หน�าท��จิะต้�องปฏ�บ�ต้�พริ่ะพ6ทธศีาสนาส�บต้�อไป

วธ'ร�กษาพระไติรสุรณูคมน ไม�ให$ขาดูและไม�ให$เศร$าหมอง ดู�งน'1ค*อ :-

Page 112: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

๑. เป.นผู้��ต้� %งอย��ในความเคาริ่พ ๖ ปริ่ะการิ่ ค�อ เคาริ่พในพริ่ะพ6ทธเจิ�า ๑ เคาริ่พในพริ่ะธริ่ริ่ม ๑ เคาริ่พในพริ่ะอริ่�ยสงฆ-สาวก ๑ เคาริ่พในความไม�ปริ่ะมาท ๑ เคาริ่พในไต้ริ่ส�กขึ้า ๓ ค�อ ศี�ล สมาธ� ป?ญญา ๑ เคาริ่พในปฏ�ส�นถาริ่การิ่ต้�อนริ่�บ ๑ ต้�องเป.นผู้��ม�ความเช่��อ ความเล��อมใส น�บถ�อพริ่ะริ่�ต้นาต้ริ่�ยเป.นสริ่ณ์ะท��พ3�งท��ริ่ะล3กขึ้องต้นจิริ่�งๆ ถ�าปริ่ะมาทเม��อไริ่ก�ขึ้าดิจิากค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยเม��อน�%น ๒. เว�นจิากการิ่น�บถ�อพริ่ะภ�ม�ต้�างๆ ค�อ ไม�น�บถ�อภ�ต้ผู้�ปFศีาจิ พริ่ะภ�ม�เจิ�าท�� เทวบ6ต้ริ่ เทวดิา มนต้- คาถา ว�ช่าต้�างๆ ต้�อไป ถ�าน�บถ�อเม��อไริ่ก�ขึ้าดิจิากค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยเม��อน�%น ๓. ไม�เขึ้�าริ่�ต้เดิ�ยริ่ถ�ย- น�คริ่ณ์ฐ- ค�อไม�น�บถ�อล�ทธ� ว�ธ� ศีาสนาอ��น ภายนอกพริ่ะพ6ทธศีาสนามาเป.นสริ่ณ์ะท��พ3�งท��ริ่ะล�กขึ้องต้นส�บต้�อไป ถ�าน�บถ�อเขึ้�าริ่�ต้เดิ�ยริ่ถ�ย-เม��อไริ่ก�ขึ้าดิจิากค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยเม��อน�%น ๔.ไม�น�บถ�อล�ทธ�ศีาสนาพริ่าหมณ์- ค�อไม�ดิ�ไม�ดิ�หมอ แต้�งแก�แต้�งบ�ช่า เส�ยเคริ่าะห-เส�ยขึ้ว�ญ เป.นต้�น ถ�าน�บถ�อเม��อไริ่ก�เศีริ่�าหมองในค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยเม��อน�%น ๕. เป.นผู้��เช่��อกริ่ริ่ม เช่��อผู้ลขึ้องกริ่ริ่ม เช่�น เช่��อว�า ท�าช่��วไดิ�ช่��ว ท�าดิ�ไดิ�ดิ�เป.นต้�น ต้ลอดิจินเช่��อความต้ริ่�สริ่� �ขึ้องพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าเป.นท��ส6ดิ ไม�เช่��อมงคลต้��นขึ้�าว ขึ้�อน�%ต้�องเป.นผู้��ม�สมาธ�เสมอ ถ�าขึ้าดิสมาธ�เม��อไริ่ก�ขึ้าดิศีริ่�ทธาความเช่��อม��นน�%น ถ�าขึ้าดิศีริ่�ทธาความเช่��อเม��อไริ่ก�เศีริ่�าหมองในค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยเม��องน�%น

Page 113: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ว�ธ�ปฏ�บ�ต้�พริ่ะไต้ริ่สริ่ณ์คมน-ท�านสอนให�ปฏ�บ�ต้�ใจิขึ้องต้นเอง เพริ่าะค6ณ์พริ่ะพ6ทธเจิ�า พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ-ท�%งสามน�%ส�าเริ่�จิดิ�วยใจิ ล�วนเป.นค6ณ์สมบ�ต้�ขึ้องใจิท�%งน�%น ท�านจิ3งสอนให�ปฏ�บ�ต้�ใจิขึ้องต้นเองให�เป.นคนหม��น คนขึ้ย�น ไหว�พริ่ะท6กว�น น��งสมาธ�ท6กว�น ปฐม� ยาม� จิงNกามาย น�สช่Nช่� อาวริ่ณ์�เยห� ธมNเมห� จิ�ต้Nต้� ปริ่�โสเธต้� เวลาก�อนเขึ้�านอน ต้อนห�วค��าให�เดิ�นจิงกริ่ม แล�วท�าพ�ธ�ไหว�พริ่ะ เจิริ่�ญพริ่หมว�หาริ่ น��งสมาธ�ภาวนา ท�าจิ�ต้สงบและต้�%งม��นเป.นสมาธ�ก�อนเขึ้�านอน อฑ์Nฒริ่ต้Nต้� จิงNกามาย น�สช่Nช่� อาวริ่ณ์�เยห� ธมNเมห� จิ�ต้Nต้� ปริ่�โสเธต้ เวลาเท��ยงค�น นอนต้��นขึ้�นเป.นเวลาท��สงบสง�ดิดิ� ให�เดิ�นจิงกริ่ม ท�าพ�ธ�ไหว�พริ่ะเจิริ่�ญพริ่หมว�หาริ่น��งสมาธ�ภาวนา ท�าจิ�ต้ใจิให�สงบและต้�%งม��นเป.นสมาธ�แน�วแน� จิ3งนอนต้�อไปอ�ก ปจิNฉ�ม� ยาม� จิงNกามาย น�สช่Nช่� อาวริ่ณ์�เยห� ธมNเมห� จิ�ต้Nต้� ปริ่�โสเธต้ฯ เวลาป?จิจิ6สม�ย จิวนใกล�ริ่6 �ง ให�ล6กขึ้3%นแต้�เช่�า ล�างหน�า เช่�ดิหน�าเริ่�ยบริ่�อยแล�วท�าพ�ธ�ไหว�พริ่ะเจิริ่�ญพริ่หมว�หาริ่ น��งสมาธ�ภาวนาท�าจิ�ต้ให�สงบและต้�%งม��นเป.นสมาธ�แน�วแน�แล�วเดิ�นจิงกริ่มต้�อไปอ�กจินแจิ�ง เป.นว�นใหม� จิ3งปริ่ะกอบการิ่งานต้�อไป

สุมาธ พระญาณูวศษฐ (พระอาจารย์ สุงห ขนBติย์าคโม)

๑.น�3งสุมาธวธ' ให�น� �งขึ้�ดิสมาธ� เอาขึ้าขึ้วาท�บขึ้าซั�าย เอาม�อขึ้วาวางท�บม�อซั�าย อ6ช่6 กาย� ปณ์�ธาย ต้�%งกายให�ต้ริ่ง ค�อ ไม�ให�เอ�ยงไปขึ้�างซั�าย ขึ้�างขึ้วา ขึ้�างหน�า ขึ้�างหล�ง และอย�างก�มน�กเช่�นอย�างหอยนาหน�าต้��า อย�าเงยน�กเช่�นอย�างนกกริ่ะแต้� (นกกริ่ะต้�อยต้�ว�ดิ) นอนหงายถ3งดิ�พริ่ะพ6ทธริ่�ปเป.นต้�วอย�าง อ6ช่6 จิ�ต้Nต้� ปณ์ธาย ต้�%งจิ�ต้ให�ต้ริ่งค�ออย�าส�งใจิไปทางต้า ทางห� ทางจิม�ก ทางล�%น ทางกาย และอย�าส�งใจิไปขึ้�างหน�า ขึ้�างหล�ง ขึ้�างซั�าย ขึ้�างหวา พ3งก�าหนดิริ่วมเขึ้�าไว�ในจิ�ต้ฯ

๒.วธ'สุ&ารวมจติในสุมาธ มนสา ส�วโริ่ สาธ6 ส�าริ่วมจิ�ต้ให�ดิ� ค�อ ให�น3กว�าพริ่ะ

Page 114: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พ6ทธเจิ�าอย�ท��ใจิ พริ่ะธริ่ริ่มอย��ท��ใจิ พริ่ะอริ่�ยสงฆ-อย��ท��ใจิ น3กอย��อย�างน�%จินใจิต้กลงเห�นว�า อย��ท��ใจิจิริ่�งๆ แล�วทอดิธ6ริ่ะเคริ่��องก�งวลลงไดิ�ว�า ไม�ต้�องก�งวลอะไริ่อ��นอ�ก จิะก�าหนดิเฉพาะท��ใจิแห�งเดิ�ยวเท�านน�%นจิ3งต้�%งสต้�ก�าหนดิใจิน�%นไว� น3กค�าบริ่�กริ่ริ่มริ่วมใจิเขึ้�าฯ

๓.วธ'น<กค&าบัรกรรม กต้า กายก�ต้ริ่ง จิ�ต้ก�ต้ริ่ง กายกมNมญ�ญต้า จิ�ต้Nต้กมNมญฺNญต้า กายก�ควริ่แก�การิ่ท�าสมาธ� จิ�ต้ก�ควริ่แก�การิ่ท�าสมาธ� กายปาค6ญฺNญต้า จิ�ต้�ต้ปาค6ญฺNญต้า กายก�คล�องแคล�ว จิ�ต้ก�คล�องแคล�ว หายเหน�ดิหายเหน��อย หายเม��อย หายห�ว หายปวดิหล�งปวดิเอว ก�ริ่� �ส3กว�าสบายในใจิมาก ถ3งเขึ้�าใจิว�าจิ�ต้เขึ้�าส��ภว�งค-แล�วให�หย6ดิค�าบริ่�กริ่ริ่มเส�ยและวางส�ญญาภายนอกให�หมดิ ค�อยๆ ต้�%งสต้�ต้ามก�าหนดิจิ�ต้จินกว�าจิ�ต้น�%นจิะหย6ดิ และต้�%งม��นลงเป.นหน3�งอย��ก�บท�� เม��อจิ�ต้ปริ่ะช่6มเป.นหน3�งก�อย�าเผู้ลอสต้� ให�พ3งก�าหนดิอย��อย�างน�%นจินกว�าจิะน��งเหน��อย น�%แล เริ่�ยกว�าภาวนาอย�างละเอ�ยดิฯ

๔. วธ'ออกจากสุมาธ เม��อจิะออกจิากท��น� �งสมาธ�ภาวนา ในเวลาท��ริ่� �ส3กเหน��อยแล�วน�%น ให�พ3งก�าหนดิจิ�ต้ไว�ให�ดิ�แล�วเพ�งเล�งพ�จิาริ่ณ์าเบ�%องบนเบ�%องปลายให�ริ่� �แจิ�งเส�ยก�อนว�า เบ�%องต้�นไดิ�ต้�%งสต้�ก�าหนดิจิ�ต้อย�างไริ่ พ�จิาริ่ณ์าอย�างไริ่ น3กค�าบริ่�กริ่ริ่มอะไริ่ น�%าใจิจิ3งสงบมาต้�%งอย��อย�างน�%คริ่�%นเม��อใจิสงบแล�ว ไดิ�ต้�%งสต้�อย�างไริ่ก�าหนดิจิ�ต้อย�างไริ่ใจิจิ3งไม�ถอนจิากสมาธ� พ3งท�าในใจิไว�ว�า ออกจิากท��น� �งน�%แล�ว นอนลงก�จิะก�าหนดิอย��อย�างน�%จินกว�าจิะนอนหล�บ แม�ต้��นขึ้3%นมาก�จิะก�าหนดิอย�างน�%ต้ลอดิว�นและค�น ย�น เดิ�น น��ง นอน เม��อท�าในใจิเช่�นน�%แล�วจิ3งออกจิากท��น� �งสมาธ� เช่�นน�%นอ�กก�ถ3งท�าพ�ธ�อย�างท��ท�ามาแล�วฯ

๕. มรรคสุม�งค' ให�ต้ริ่วจิดิ�จิ�ต้เส�ยก�อน ว�าจิ�ต้ค�ดิอย��ในอาริ่มณ์-อะไริ่ ใน

Page 115: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อาริ่มณ์-อ�นน�%นเป.นอาริ่มณ์-ท��น�าริ่�ก หริ่�อน�าช่�ง เม��อต้�ดิใจิในอาริ่มณ์-ท��น�าริ่�ก พ3งเขึ้�าใจิว�าจิ�ต้น�%ล�าเอ�ยงไปดิ�วยความริ่�กเม��อต้�ดิในอาริ่มณ์-ท��น�าช่�ง พ3งเขึ้�าใจิว�าจิ�ต้น�%ล�าเอ�ยงไปดิ�วยความช่�ง ไม�ต้�%งเท��ยง พ3งก�าหนดิส�วนท�%งสองน�%นให�เป.นค��ก�นเขึ้�าไว�ท��ต้ริ่งหน�าซั�ายขึ้วา แล�วต้�%งสต้�ก�าหนดิใจิต้�%งไว�ในริ่ะหว�างกลาง ท�าความริ่� �เท�าส�วนท�%งสอง เปริ่�ยบอย�างถนนสามแยกออกจิากจิ�ต้ต้ริ่งหน�าอก ริ่ะว�งไม�ให�จิ�ต้แวะไปต้ามทางเส�นซั�าย เส�นขึ้วา ให�เดิ�นต้ริ่งต้ามเส�นกลาง แต้�ริ่ะว�งไม�ให�ไปขึ้�างหน�า ให�ก�าหนดิเฉพาะจิ�ต้อย��ก�บท��น� �นก�อน แล�วน3กค�าบริ่�กริ่ริ่มท��เล�อกไว�จิ�าเพาะพอเหมาะก�บใจิค�าใดิค�าหน3�งเป.นต้�นว�า"พ6ทโธ ธ�มโม ส�งโฆ๐๐" ๓ จิบ แล�วริ่วมลงเอาค�าเดิ�ยวว�า "พ6ทโธๆๆ" เป.นอาริ่มณ์-แพ�งจิ�าเพาะจิ�ต้ จินกว�าจิ�ต้น�%นจิะวางความริ่�กความช่�งไดิ�ขึ้าดิต้�%งลงเป.นกลางจิริ่�งๆ แล�วจิ3งก�าหนดิริ่วมทวนกริ่ะแสปริ่ะช่6มลงในภว�งค- ต้�%งสต้�ต้ามก�าหนดิจิ�ต้ในภว�งค-น�%นให�เห�นแจิ�มแจิ�งไม�ให�เผู้ลอฯ

๖.วธ'สุ�งเกติจติเข$าสุ��ภว�งค พ3งส�งเกต้จิ�ต้ใจิเวลาก�าล �งน3กค�าบริ่�กริ่ริ่มอย��น� %น คริ่�%งเม��อจิ�ต้ต้�%งลงเป.นกลางวางความริ่�ก ความช่�งท�%งสองน�%นไดิ�แล�ว จิ�ต้ย�อมเขึ้�าส��ภว�งค- (ค�อจิ�ต้เดิ�ม) ม�อาการิ่ต้�างๆ ก�น บางคนริ่วมผู้�บลง บางคนริ่วมป2บลง บางคนริ่วมว�บแวมเขึ้�าไปแล�วสว�างขึ้3%นล�มค�าบริ่�กริ่ริ่มไป บางคนก�ไม�ล�ม แต้�ริ่� �ส3กว�าเบาในกายเบาในใจิท��เริ่�ยกว�า กายลห6ต้า จิ�ต้Nต้ลห6ต้ากายก�เบา จิ�ต้ก�เบา กายม6ท6ต้า จิ�ต้Nม6ท6ต้า กายก�อ�อน จิ�ต้ก�อ�อน กายปสNสทNธ� กายก�สงบ จิ�ต้ก�สงบ กาย6ช่6กต้า จิ�ต้Nต้6ช่มริ่ริ่คม�องค-อว�ยวะ ๘ ปริ่ะการิ่ ปริ่ะช่6มลงเป.นเอกมริ่ริ่ค ค�อ ๗ เป.นอาการิ่องค-ท�� ๘ เป.นห�วหน�า อธ�บายว�า ส�มมาท�ฏฐ� ความเห�นช่อบ ก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��เห�น ส�มาส�งก�บโป ความดิ�าริ่�ช่อบก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��ดิ�าริ่� ส�มมาวาจิา กล�าววาจิาช่อบ ก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��น3กแล�วกล�าว ส�มาก�มม�นโต้ การิ่งานช่อบ ก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��ค�ดิท�าการิ่งาน ส�มมาอาช่�โว เล�%ยงช่�ว�ต้ช่อบก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��ค�ดิหาเล�%ยงช่�ว�ต้ ส�มมา

Page 116: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

วายาโม ความเพ�ยริ่ช่อบ ก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��ม�เพ�ยริ่ม�หม��น ส�มมาสต้� ความริ่ะล3กช่อบ ก�ค�อจิ�ต้เป.นผู้��ริ่ะล3กท�%ง ๗ น�%แหละเป.นอาการิ่ ปริ่ะช่6มอาการิ่ท�%ง ๗ น�%ลงเป.นองค-ส�มมาสมาธ� แปลว�าต้�%งจิ�ต้ไว�ช่อบก�ค�อความปริ่ะ กอบการิ่ก�าหนดิจิ�ต้ให�เขึ้�าส��ภว�งค-ไดิ�แล�ว ต้�%งสต้�ก�าหนดิจิ�ต้น�%นไว�เป.นเอก�คคต้าอย��ในความเป.นหน3�ง ไม�ม�ไป ไม�ม�มา ไม�ม�ออก ไม�ม�เขึ้�า เริ่�ยกว�า มริ่ริ่คสม�งค� ปริ่ะช่6มมริ่ริ่คท�%ง ๘ ลงเป.นหน3�ง หริ่�อเอกมริ่ริ่คก�เริ่�ยก มริ่ริ่คสม�งค�น�%ปริ่ะช่6มถ3ง ๔ คริ่�%ง จิ3งเริ่�ยกว�า มริ่ริ่ค ๔ ดิ�งแสดิงมาฉะน�%ฯ

๗. นมติสุมาธ ในเวลาจิ�ต้เขึ้�าส��ภว�งค-และต้�%งลงเป.นองค-มริ่ริ่คสม�งค�แล�วน�%น ย�อมม�น�ม�ต้ต้�างๆ มาปริ่ากฎในขึ้ณ์ะจิ�ต้อ�นน�%น ท�านผู้��ฝึ2กห�ดิใหม�ท�%งหลายพ3งต้�%งสต้�ก�าหนดิใจิไว�ให�ดิ� อย�าต้กปริ่ะหม�ากริ่ะดิากและอย�างท�าความกล�วจินเส�ยสต้�และอาริ่มณ์� ท�าใจิให�ฟุ้6 9งซั�านริ่�%งใจิไม�อย�� จิะเส�ยสมาธ� น�ม�ต้ท�%งหลาย ไม�ใช่�เป.นขึ้องเท��ยง เพ�ยงส�กว�าเป.นเงาๆ พอให�เห�นปริ่ากฎแล�วก�หายไปเท�าน�%นเองฯ น�ม�ต้ท��ปริ่ากฎน�%น ค�อ อ6คคหน�ม�ต้ ๑ ปฏ�ภาคน�ม�ต้ ๑ น�ม�ต้ท��ปริ่ากฎเห�นดิวงหท�ยขึ้องต้นใสสว�างเหม�อนก�บดิวงแก�ว แล�วย3ดิหน�วงเหน��ยวริ่�%ง ให�ต้�%งสต้�ก�าหนดิจิ�ต้ไว�ให�ดิ�เริ่�ยกว�า อ6คคหน�ม�ต้ ไม�เป.นขึ้องน�ากล�วฯ น�ม�ต้ท��ปริ่ากฎเห�นคนต้าย ส�ต้ว-ต้าย ผู้��ไม�ม�สต้�ย�อมกล�ว แต้�ผู้��ม�สต้�แล�วย�อมไม�กล�วย��งเป.นอ6บายให�พ�จิาริ่ณ์าเห�นเป.นอส6ภะแยกส�วนแบ�งส�วนขึ้องกายน�%นออกดิ�ไดิ�ดิ�ท�เดิ�ยวและน�อมเขึ้�ามาพ�จิาริ่ณ์าภายในกายขึ้องต้นให�เห�นแจิ�มแจิ�ง จินเก�ดิน�พพ�ทาญาณ์ เบ��อหน�ายส�งเวช่สลดิใจิ ย�งน�%าใจิให�ต้�%งม��นเป.นมาธ�ม�ก�าล�งย��งขึ้3%น เริ่�ยกว�า ปฏ�ภาคน�ม�ต้ฯ

๘.วธ'เดูนจงกรม พ3งต้�%งก�าหนดิหนทางส�%นยาวแล�วแต้�ต้�องการิ่ ย�นท��ต้�นทาง ยกม�อปริ่ะนม ริ่ะล3กถ3งค6ณ์พริ่ะพ6ทธเจิ�า พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- แล�วต้�%งความส�ต้ย-อธ�ษฐานว�า ขึ้�าพเจิ�าจิะต้�%งใจิปฏ�บ�ต้�เพ��อเป.นปฏ�บ�ต้�บ�ช่าค6ณ์ขึ้อง

Page 117: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า ก�บท�%งพริ่ะธริ่ริ่มและพริ่ะอริ่�ยสงฆ-สาวก ขึ้อให�น�%าใจิขึ้องขึ้�าพเจิ�าสงบริ่ะง�บต้�%งม��นเป.นสมาธ� ม�ป?ญญาเฉล�ยวฉลาดิริ่� �แจิ�งแทงต้ลอดิในค�าส��งสอนขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�าท6กปริ่ะการิ่เทอญ แล�ววางม�อลง เอาม�อขึ้วาจิ�บม�อฬ้�ายไว�ขึ้�างหน3�งเจิริ่�ญพริ่หมว�หาริ่ ๔ ทอดิต้าลงเบ�%องต้��า ต้�%งสต้�ก�าหนดิจิ�ต้น3กค�าบริ่�กริ่ริ่มเดิ�นกล�บไปกล�บมาจินกว�าจิ�ต้จิะสงบริ่วมลงเป.นองค-สมาธ� ในขึ้ณ์ะท��จิ�ต้ก�าล�งริ่วมอย��น� %น จิะหย6ดิย�นก�าหนดิจิ�ต้ ให�ริ่วมสน�ทเป.นสมาธ�ก�อนจิ3งเดิ�นต้�อไปอ�กก�ไดิ�ในว�ธ�เดิ�นจิงกริ่มน�%ก�าหนดิจิ�ต้อย�างเดิ�ยวก �นก�บน��งสมาธ� แปลกแต้�ใช่�อ�ริ่�ยาบถเดิ�นเท�าน�%นฯ เพริ่าะฉะน�%น ท�านผู้��ฝึ2กห�ดิใหม�ท�%งหลายพ3งเขึ้�าใจิเถ�ดิว�า การิ่ท�าความเพ�ยริ่ค�อฝึ2กห�ดิจิ�ต้ในสมาธ�ว�ธ�น�% ม�ว�ธ�ท��จิะต้�องฝึ2กห�ดิในอ�ริ่�ยาบทท�%ง ๔ จิ3งต้�องน��งสมาธ�บ�าง เดิ�นจิงกริ่มบ�าง ย�นก�าหนดิจิ�ต้บ�าง นอนส�หไสยาสน-บ�าง เพ��อให�ช่�านาญคล�องแคล�ว และเปล��ยนอ�ริ่�ยาบถให�สม��าเสมอฯ

๙.วธ'แก$นมติ ม�ว�ธ�ท��จิะแก�น�ม�ต้ไดิ�เป.น ๓ อย�างค�อ วธ'ท'3 ๑ ท�าความน��งเฉย ค�อ พ3งต้�%งสต้�ก�าหนดิจิ�ต้น�%นไว�ให�ม� �นคง ท�าความสงบน��งแน�วเฉยอย��ในสมาธ� แม�ม�น�ม�ต้อะไริ่ๆ มาปริ่ากฎ หริ่�อริ่� �เห�นเป.นจิริ่�งในจิ�ต้อย�างไริ่ไม�ต้�องหว��นไหวไปต้าม ค�อ ไม�ต้�องส�งจิ�ต้ค�ดิไป จิะเป.นความค�ดิผู้�ดิ ท��เริ่�ยกว�า จิ�ต้ว�ปลาสแปลว�า ความค�ดิเคล��อนคลาดิ แปลกปริ่ะหลาดิจิากความจิริ่�ง น��งอย��ในสมาธ�ไม�ไดิ� ให�บ�งเก�ดิเป.นส�ญญา ความส�าค�ญผู้�ดิท��เริ่�ยกว�า ส�ญญาว�ปลาส แปลว�า หมายม��นไปต้ามน�ม�ต้เคล��อนคลาดิจิากจิ�ต้ผู้��เป.นจิริ่�งท�%งน�%น จินบ�งเก�ดิถ�อท�ฎฐ�มานะขึ้3%นท��เริ่�ยกว�า ท�ฎฐ�ว�ปลาส แปลว�า ความเป.นเคล��อนคลาดิจิากความเป.นจิริ่�ง ค�อเห�นไปหน�าเดิ�ยว ไม�แลเหล�ยวดิ�ให�ริ่� �เท�าส�วนในส�วนนอก ช่��อว�าไม�ริ่อบคอบ เป.นจิ�ต้ล�าเอ�ยง ไม�เท��ยงต้ริ่ง เม��อริ่� �เช่�นน�%จิ3งไม�ควริ่ส�งจิ�ต้ไปต้าม เม��อไม�ส�งจิ�ต้ไปต้ามน�ม�ต้เช่�นน�%นแล�ว ก�ให�คอยริ่ะว�งไม�ให�จิ�ต้ เป.นต้�ณ์หาเก�ดิขึ้3%นค�อไม�ให�จิ�ต้ดิ�%นริ่นย�นดิ�อยากเห�นน�ม�ต้น�%น

Page 118: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แจิ�มแจิ�งย��งขึ้3%นก�ดิ� หริ่�อย�นริ่�ายอยากให�น�ม�ต้น�%นหายไปก�ดิ� หริ่�อแม�ไม�อยากพบไม�อยากเห�นซั3�งน�ม�ต้ท��น�ากล�วก�ดิ� ท�%ง ๓ อย�างน�% เริ่�ยกว�า ต้�ณ์หา ถ�าเก�ดิม�ในจิ�ต้แต้�อย�างใดิอย�างหน3�งแล�ว ก�ให�ริ่�บริ่ะง�บดิ�บเส�ย ค�อถอนความอยากและควาไม�อยากน�%นออกเส�ย เม��อน�ม�ต้ม�มาก�อย�าย�นดิ� เม��อน�ม�ต้หายไปก�อย�าย�นริ่�าย หริ่�อเม��อน�ม�ต้ท��น�ากล�วม�มาก�อย�าท�าความกล�วและอย�างท�าความคดิโกง อยากให�หายไปก�ไม�ว�า ไม�อยากให�หายไปก�ไม�ว�า อยากเห�นก�ไม�ว�า ไม�อยากเห�นก�ไม�ว�า ให�เป.นส�นท�ฏฐ�โกค�อเห�นเอง อย�ากริ่� �ก�ไม�ว�า ไม�อยากริ่� �ก�ไม�ว�า ให�เป.นป?จิจิ�ต้ต้�ง ริ่� �จิ�าเพาะก�บจิ�ต้ ต้�%งจิ�ต้ไว�เป.นกลางๆ แล�วพ3งท�าความริ่� �เท�าอย��ว�าอ�นน�%เป.นส�วนจิ�ต้ อ�นน�%นเป.นส�วนน�ม�ต้ แยกส�วนแบ�งส�วนต้�%งไว�เป.นคนละอ�น ริ่�กษาเอาแต้�จิ�ต้ก�าหนดิให�ต้�%งอย�� เป.นฐ�ต้�ะริ่ริ่มเท��ยงแน�ว ท�าความริ่� �เท�าจิ�ต้และน�ม�ต้ท� �งสองเง��อน ริ่�กษาไม�ให�สต้�เคล��อนคลาดิจิากจิ�ต้ ท�%งไม�ให�เผู้ลอสต้�ไดิ�เป.นดิ� สต้�มาช่��อว�าเป.นผู้��ม�สต้� ว�เนยNย โลเก อภ�ช่NฌิาโทมนสNส� ถอนอภช่ฌิาและโทมน�สในโลกเส�ยไดิ�แล�ว ก�เป.นผู้��ต้� %งอย��ในว�น�ย เม��อปริ่ะกอบขึ้�อปฏ�บ�ต้�อ�นน�%อย��อย�างน�% สต้�ก�ต้�%งม��น จิ�ต้ก�ต้�%งม��นปริ่ะช่6มก�นเป.นสมาธ�ดิ�งน�% เริ่�ยกว�า ญาต้ปริ่�ญญาแปลว�า ริ่� �เท�าอาริ่มณ์-ฯ

วธ'ท'3 ๒ ต้ริ่วจิค�นปฏ�ภาคน�ม�ต้ ค�อ เม��อเห�นว�าจิ�ต้ม�ก�าล�งปริ่ะช่6มก�นอย��เป.นป2กแผู้�นแน�นหนาดิ�แล�ว พ3งฝึ2กห�ดิปฏ�ภาคน�ม�ต้ให�ช่�านาญ ค�อ เม��อเห�นริ่�ปน�ม�ต้มาปริ่ากฎในต้าในจิ�ต้เห�นเป.นริ่�ปคน เดิ�กเล�ก หญ�งช่าย หน6�มน�อย บ�าวสาว หริ่�อแก�เฒ�าช่ริ่าปริ่ะการิ่ใดิปริ่ะการิ่หน3�งก�ต้าม แสดิงอาการิ่แลบล�%นปล�%นต้า หน�าบ�ดิต้าเบ��อน อาการิ่ใดิอาการิ่หน3�งก�ต้ามให�ริ่�บพล�กจิ�ต้เขึ้�ามากล�บต้�%งสต้� ผู้�กป?ญหาหริ่�อท�าในใจิก�ไดิ�ว�า ริ่�ปน�%เท��ยงหริ่�อไม�เท��ยง จิะแก�เฒ�าช่ริ่าต้�อไปหริ่�อไม� เม��อน3กในใจิกริ่ะน�%แล�วถ3งหย6ดิและวางค�าท��น3กน�%นเส�ย ก�าหนดิจิ�ต้พ�จิาริ่ณ์าน��งเฉยอย��จินกว�าจิะต้กลงและแลเห�นในใจิว�าเฒ�าแก�ช่ริ่าไดิ�เป.นแท� จิ3งริ่�บพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นแก�เฒ�าช่ริ่าหล�งขึ้ดิหล�งโขึ้ส��นทดิๆ ไปในขึ้ณ์ะป?จิจิ6บ�น

Page 119: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท�นใจิน�%นแล�วผู้�กป?ญหาถามดิ�ท�ว�า "ต้ายเป.นไหมเล�า" หย6ดิน��งพ�จิาริ่ณ์าอย��อ�กจินกว�าจิะต้กลงเห�นในใจิไดิ�ว�าต้ายแน�ต้ายแท�ไม�แปริ่ผู้�น จิ3งริ่�บพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นต้ายลงไปอ�กเล�า ในขึ้ณ์ะป?จิจิ6บ�นท�นใจิน�%น "เม��อต้ายแล�วจิะเปO� อยเน�าต้ายท�าลายไปหริ่�อไม�" หย6ดิน��งพ�จิาริ่ณ์าเฉยอย��อ�ก "จินกว�าจิ�ต้ขึ้องเริ่าจิะต้กลงเป.นว�าเปO� อยเน�าแต้กท�าลายไปหริ่�อไม�" หย6ดิน��งพ�จิาริ่ณ์าเฉยอย��อ�ก จินกว�าจิ�ต้ขึ้องเริ่าจิะต้กลงเห�นว�าเปO� อยเน�าแต้กท�าลายไปไดิ�แท�แน�ในใจิฉะน�%แล�ว ก�ให�ริ่�บพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นเปO� อยเน�าแต้กท�าลายจินละลายหายส�ญลงไป เป.นดิ�น เป.นน�%า เป.นลม เป.นไฟุ้ ไปต้ามธริ่ริ่มดิา ธริ่ริ่มธาต้6ธริ่ริ่มฐ�ต้� ธริ่ริ่มน�ยามะ แล�วพล�กเอาจิ�ต้ขึ้องเริ่ากล�บทวนเขึ้�ามาพ�จิาริ่ณ์ากายในกายขึ้องเริ่าเอง ให�เห�นลงไปไดิ�อย�างเดิ�ยวก�น จินกว�าจิะต้กลงและต้�ดิส�นใจิไดิ�ว�าริ่�างกายขึ้องเริ่าน�% ก�แก�เฒ�าช่ริ่า ท6พพลภาพแต้กต้าย ท�าลาย เปO� อยเน�าไปเป.นเหม�อนก�น แล�วริ่�บต้�%งสต้�พ�จิาริ่ณ์าเห�นเป.นแก�เฒ�าช่ริ่าดิ�ท�นท� และพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นต้ายลงไปในขึ้ณ์ะป?จิจิ6บ�น แยกส�วนแบ�งส�วนออกดิ�ให�เห�นแจิ�งว�า หน�งเป.นอย�างไริ่ เน�%อเป.นอย�างไริ่กริ่ะดิ�กเป.นอย�างไริ่ ต้�บไต้ไส�พ6งเคริ่��องในเป.นอย�างไริ่ เป.นขึ้องงามหริ่�อไม�งาม ต้ริ่วจิดิ�ให�ดิ�พ�จิาริ่ณ์าให�ละเอ �ยดิจินกว�าจิะถอนความย�นดิ�ย�นริ่�ายเส�ยไดิ� แล�วพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นเปO� อยเน�าผู้6พ�งลงถมแผู้�นดิ�นไป ภายหล�งกล�บพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นเป.นค�นมาอ�ก แล�วฝึ2กห�ดิท�าอย��อย�างน�%จินกว�าจิะช่�านาญหริ่�อย��งเป.นผู้��ม�สต้�ไดิ�พ�จิาริ่ณ์าให�เน�%อ หน�ง เส�น เอ�น และเคริ่��องในท�%งหลาย ม�ต้�บ ไต้ ไส� พ6ง เป.นต้�น เผู้��อยเน�าผู้6พ�งลงไปหมดิแล�ว ย�งเหล�อแต้�ริ่�างกริ่ะดิ�กเปล�าจิ3งก�าหนดิเอาริ่�างกริ่ะดิ�กน�%นเป.นอาริ่มณ์-ท�าไว�ในใจิ ใคริ่�คริ่วญให�เห�นแจิ�งอย��เป.นต้�จิจินกว�าจิะน�บไดิ�ท6กกริ่ะดิ�กก�ย��งดิ�เพ�ยงเท�าน�%ก�เป.นอ�นแก�น�ม�ต้ไดิ�ดิ��ท�เดิ�ยวฯ คริ่าวน�%ถ3งท�าพ�ธ�พ�จิาริ่ณ์าเป.น อน6โลม ถอยขึ้3%นถอยลง ค�อต้�%งสต้�ก�าหนดิจิ�ต้ไว�ให�ดิ�แล�วเพ�งพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นผู้มอย��บนศี�ริ่ษะม�ส�ดิ�า ส�ญฐานยาว ก�จิะหงอกขึ้าวลงถมแผู้�นดิ�นท�%งน�%นและพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นขึ้นซั3�งเก�ดิต้ามช่6มช่นต้ลอดิท��วท�%งกายนอกจิากฝึ>าม�อฝึ>าเท�า ก�จิะลงถม

Page 120: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แผู้�นดิ�นเหม�อนก�น พ�จิาริ่ณ์าเล�บท��อย��ปลายน�%วเท�าน�%วม�อ ให�เห�นเป.นขึ้องท��จิะต้�องลงถมแผู้�นดิ�นดิ�วยก�นท�%งน�%น พ�จิาริ่ณ์าฟุ้?นซั3�งอย��ในปากขึ้�างบนขึ้�างล�างให�เห�นแจิ�งว�าไดิ�ใช่�เค�%ยวอาหาริ่การิ่ก�นอย��เป.นน�จิ แต้�ก�จิะต้�องลงถมแผู้�นดิ�นเหม�อนก�น คริ่าวน�%พ�จิาริ่ณ์าหน�งเบ�%องบนแต้�พ�%นเท�าขึ้3%นมาเบ�%องต้��าแต้�ปลายผู้มลงมา ม�หล�งห6�มอย��เป.นท��ส6ดิริ่อบ ย�งช่�ว�ต้น�%ให�ต้� %งอย��ไดิ�แล�วเป.นไป ถ�าถลกหน�งน�%ออกหมดิแล�วก�ต้�องต้าย ต้ายแล�ว ต้�องถมแผู้�นดิ�น พ�จิาริ่ณ์าเห�นความจิริ่�งฉะน�%แล�วเล�กหน�งออกวางลงไว�ท��พ�%นดิ�น พ�จิาริ่ณ์าเส�นเอ�นให�เห�นแจิ�งว�า เส�นเอ�นท�%งหลายริ่�ดิริ่3งกริ่ะดิ�กไว�ให�ต้�ดิก�นอย�� เม��อเล�กเส�นเอ�นน�%ออกหมดิแล�วกริ่ะดิ�กก�จิะหล6ดิจิากก�นผู้6พ�งลงถมแผู้�นดิ�นท�%งส�%น แล�วก�าหนดิเล�กเส�นเอ�นน�%ออกเส�ยกองไว�ท��พ�%นดิ�นพ�จิาริ่ณ์าริ่�างกริ่ะดิ�กให�เห�นแจิ�งว�า กริ่ะดิ�กในริ่�างกายน�%ม�เป.นท�อนๆ เบ�%องต้�นแต้�กริ่ะดิ�กกริ่ะโหลกศี�ริ่ษะลงไปเบ�%องบนแต้�กริ่ะดิ�กพ�%นเท�าขึ้3%นมา เห�นไดิ�กริ่ะจิายสมควริ่ แล�วเพ�งเล�งพ�จิาริ่ณ์าดิ�เคริ่��องในท�%งหลายให�เห�นว�า ปอดิอย��ท��ไหน ม�ามอย��ท��ไหน ดิวงหฤท�ยอย��ท��ไหน ใหญ�น�อยเท�าไริ่ เห�นต้�บไต้ ไส�พ6ง อาหาริ่ใหม� อาหาริ่เก�า เป.นอย�างไริ่ อย��ท��ไหน ม�ริ่�ปพริ่ริ่ณ์ส�ณ์ฐานเป.นอย�างไริ่ ม�ส�ส�นวริ่ริ่ณ์ะเป.นไฉน เคริ่��องในท�%งแวงน�% เป.นท��ปริ่ะช่6มแห�งช่�ว�ต้ก�จิริ่�ง แต้�ก�จิะต้�องถมแผู้�นดิ�น เม��อพ�จิาริ่ณ์าเห�นฉะน�%แล�วจิ3งก�าหนดิให�ขึ้าดิต้กลงไปกองไว�ท��พ� �นดิ�น ย�งเหล�อแต้�ริ่�างกริ่ะดิ�ก จิ3งพ�จิาริ่ณ์าดิ�กริ่ะดิ�กกริ่ะโหลกศี�ริ่ษะเป.นล�าดิ�บลงมา กริ่ะดิ�กคอ กริ่ะดิ�กแขึ้น กริ่ะดิ�กห�วไหล� กริ่ะดิ�กส�นหล�ง กริ่ะดิ�กซั��โคริ่ง กริ่ะดิ�กเอว กริ่ะดิ�กต้ะโพก กริ่ะดิ�กต้�นขึ้ากริ่ะดิ�กแขึ้�ง กริ่ะดิ�กพ�%นเท�า พ�จิาริ่ณ์าอย�างน�%เริ่�ยกว�าอน6ดิลมฯ คริ่าวน�%พ3งพ�จิาริ่ณ์าเป.นปฏ�โลม ค�อพ�จิาริ่ณ์าถอยกล�บขึ้3%นเบ�%องบนต้�%งแต้�กริ่ะดิ�กพ�%นเท�าขึ้3%นไปต้ลอดิถ3งกริ่ะดิ�กกริ่ะโหลกศี�ริ่ษะ พ�จิาริ่ณ์าทบทวนกล�บจิากศี�ริ่ษะถอยลงมาต้ริ่งหน�าอกน�%นให�ม� �นคงท�าในใจิว�า ริ่�างกายท�%งหมดิน�%ม�จิ�ต้เป.นใหญ�ปริ่ะช่6มอย��ท��จิ�ต้ จิ3งก�าหนดิริ่วมจิ�ต้เขึ้�าให�สงบ แลต้�%งอย��เป.นเอก�คคต้า ว�ธ�ท�� ๒ น�%เริ่�ยกว�า ต้�ริ่ปริ่�ญญา แปลว�า

Page 121: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ใคริ่�คริ่วญอาริ่มณ์-ฯ ขึ้อเต้�อนสต้�ไว�ว�า ในริ่ะหว�างน�%ก�าล�งพ�จิาริ่ณ์าอย��น� %น ห�ามไม�ให�จิ�ต้เคล��อนจิากท��ค�ดิ ริ่ะว�งไม�ให�ส�งจิ�ต้ไปต้ามอาการิ่ จิ�ต้จิะถอนจิากสมาธ� ถ�าจิ�ต้ถอนจิากสมาธ�เป.นใช่�ไม�ไดิ�ขึ้�อส�าค�ญให�เอาจิ�ต้เป.นหล�ก ไม�ให�ปล�อยจิ�ต้ ให�ม�สต้�เพ�งเล�งให�ริ่อบจิ�ต้ พ�จิาริ่ณ์าให�ริ่อบกายริ่�กษาใจิไม�ให�ฟุ้6 9งจิ3งไม�ย6�งในการิ่พ�จิาริ่ณ์าฯ

วธ'ท'3 3 เจรญวป7สุสุนา ค�อ เม��อผู้��ปฏ�บ�ต้�ท�%งหลายไดิ�ฝึ2กห�ดิจิ�ต้มาถ3งขึ้�%นน�% ม�ก�าล�งพอพ�จิาริ่ณ์าปฏ�ภาคน�ม�ต้ไดิ�ช่�านาญคล�องแคล�วเป.นปริ่ะจิ�กขึ้ส�ทธ� ดิ�งท��อธ�บายมาแล�ว และก�าหนดิจิ�ต้ริ่วมเขึ้�าไว�ในขึ้ณ์ะจิ�ต้อ�นเดิ�ยว ณ์ ท��หน�าอก ต้�%งสต้�พ�จิาริ่ณ์าดิ�ให�ริ่� �ริ่อบจิ�ต้ เพ�งพ�น�จิให�สว�างแลเห�นริ่�างกริ่ะดิ�กท��งท�%งกาย ยกค�าบริ่�กริ่ริ่มว�ป?สสนาว�โมกขึ้ปริ่�ว�ต้ริ่ขึ้3%นบริ่�กริ่ริ่มจิ�าเพาะจิ�ต้ว�า สพNเพ ธมNมา อนต้Nต้า สพNเพ ธมNมา อน�จิNจิา สพNเพ ธมNมา ท6กNขึ้า ให�เห�นริ่�างกริ่ะดิ�กท�%งหมดิเป.นอน�ต้ต้า ไม�ใช่�ต้�วต้น หม�ควริ่ถ�อเอา ไม�เท��ยง เป.นท6กขึ้-ก�าหนดิให�เห�นกริ่ะดิ�กท�%งหลายหล6ดิจิากก�นหมดิ ต้กลงไปกองไว�ท��พ�%นดิ�น คริ่าวน�%ต้� %งสต้�ให�ดิ�ริ่�กษาไว�ซั3�งจิ�ต้ อย�าให�เผู้ลอ ยกค�าบริ่�กริ่ริ่มว�ป?สสนาน�%นอ�ก เพ�งพ�จิาริ่ณ์าจิ�าเพาะจิ�ต้ให�เห�นเคริ่��องอว�ยวะท��กริ่ะจิ�ดิกริ่ะจิายกองไว�ท��พ�%นดิ�นน�%น ละลายกลายเป.นดิ�น เป.นน�%า เป.นลม เป.นไฟุ้ ถมแผู้�นดิ�นไปหมดิ ก�าหนดิจิ�าเพาะจิ�ต้ผู้��ริ่� � เพ�งพ�น�จิพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นพ�%นแผู้�นดิ�น กว�างใหญ�เท�าพริ่เป.นท��อาศี�ยขึ้องส�ต้ว-ท�%งโลก ก�ย�งต้�องฉ�บหายดิ�วยน�%า ดิ�วยลม ดิ�วยไฟุ้ยกว�ป?สสนาละลายแผู้�นดิ�นน�%เส�ยให�เห�นเป.นสภาวธริ่ริ่ม เพ�ยงส�กว�าเก�ดิขึ้3%นแล�วก�ดิ�บไปเท�าน�%น ริ่วบริ่วมเอาแต้�จิ�ต้ค�อผู้��ริ่� � ต้� %งไว�ให�เป.นเอกจิ�ต้ เอกธริ่ริ่ม สงบน��งแน�วอย�� และวางลงเป.นอ6เบกขึ้าเฉยอย��ก�บท �� คริ่าวน�%จิะแลเห�นจิ�ต้น�%นแจิ�มแจิ�งย��งขึ้3%นท�เดิ�ยว ก�างล�วงจิากน�ม�ต้ไดิ�ดิ� ม�ก�าล�งให�แลเห�นอ�านาจิอาน�สงส-ขึ้องจิ�ต้ท��ไดิ�ฝึ2กห�ดิสมาธ�มาเพ�ยงช่�%นน�% ก�พอม�ศีริ่�ทธาเช่��อในในขึ้องต้นในการิ่ท��จิะกริ่ะท�า

Page 122: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ความเพ�ยริ่ย��ง ๆ ขึ้3%นไป ว�ธ�น�% 3 น�% เริ่�ยกว�า ปหานปริ่�ญญา แปลว�า ละวางอาริ่มณ์-เส�ยไดิ�แล�ว

โอวาทธรรมหลวงป��หล�ย์ จนBทสุาโร

"อย์�าไปติามดู�อาการของเวทนา ให$ดู�จติอย์�างเดู'ย์ว"

ธรรมโอวาท ธริ่ริ่มเทศีนาขึ้องหลวงป�>ม�มากมายหลายริ่�อยหลายพ�นก�ณ์ฑ์- เพริ่าะท�านไดิ�เทศีน-โปริ่ดิญาต้�โยมล�กศี�ษย-มากกว�าคริ่3�งศีต้วริ่ริ่ษ และกริ่ะท�าเริ่��อยมาจินกริ่ะท��งค�นส6ดิท�าย ก�อนจิะมริ่ณ์ภาพเพ�ยงหน3�งช่��วโมง ท�านก�ย�งอบริ่มส��งสอนศี�ษย-อย�� ท�านไดิ�กล�าวถ3งความส�าค�ญขึ้อง การิ่ริ่�กษาศี�ล โดิยเฉพาะในว�นอาท�ต้ย- ท�านจิะเน�นให�บริ่ริ่ดิาศี�ษย-ริ่�กษาเพ��มจิาก ศี�ล 5 เป.น ศี�ล 8 ท�านไดิ�อธ�บายอาน�สงส-ขึ้องศี�ลให�ฟุ้?งว�า ศี�ล 5 น�% พริ่ะพ6ทธเจิ�า ท�านม�เมต้ต้าต้�อผู้��คริ่องเริ่�อน ผู้��ริ่ �กษาศี�ล 5 ย�อมส�าเริ่�จิโสดิาบ�นไดิ� ส�าหริ่�บศี�ล 8

ย�อมช่�วยให�สามาริ่ถส�าเริ่�จิถ3งอนาคาม�ไดิ� พริ่ะธริ่ริ่มเทศีนาขึ้องท�าน จิะย�%าเสมอเริ่��องการิ่บริ่�จิาคทาน การิ่ริ่�กษาศี�ล และการิ่เจิริ่�ญภาวนา ท�านม�กจิะเน�นเริ่��องศี�ลอย��เสมอ เพริ่าะ ศี�ล แปลว�า ความปกต้� เป.นการิ่ริ่�กษาใจิให�ปกต้� อ�นเป.นบาทเบ�%องต้�นขึ้องการิ่ภาวนา หากริ่�กษาศี�ลไดิ�บริ่�ส6ทธ�K การิ่ภาวนาก�จิะก�าวหน�าริ่วดิเริ่�ว ผู้��ม�ศี�ลย�อมต้�องม�จิ�ต้ใจิผู้�องใส เป.นท��ริ่ �กขึ้องบ6คคลท�%งหลาย ในส�งคมท��อย��ริ่ �วมก�นน�% ถ�าท6กคนริ่�กษาศี�ล 5 บ�านเม�องก�จิะสงบริ่าบริ่��น ปริ่าศีจิากขึ้โมย ไม�ม�การิ่ฆ�าฟุ้?นก�น อาน6ภาพแห�งศี�ล ย�อมริ่�กษาต้�วผู้��ริ่ �กษาศี�ล และ ส�งคมโดิยริ่อบไดิ� หล�งจิากไดิ�ฟุ้อกจิ�ต้ดิ�วยการิ่ริ่�กษาศี�ลแล�ว

Page 123: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การิ่บ�าเพ�ญทาน ก�เป.นส�วนหน3�งท��จิะท�าให�จิ�ต้ใจิโน�มน�าวต้�ดิความต้ริ่ะหน��ให�ม�ใจิเอ�%อเฟุ้O% อเผู้��อแผู้�ถ3งก�น ส�วนเริ่��อง จิ�ต้ภาวนา น�%น ท�านจิะเน�นว�าม�อาน�สงส-มาก ท�านกล�าวเสมอว�า ก�เลสม�ริ่�อยแปดิปริ่ะต้� แต้�พ6ทโธม�ปริ่ะต้�เดิ�ยว เพริ่าะฉะน�%น ให�ฝึ2กห�ดิปฏ�บ�ต้�ให�ค6�นเคย วาริ่ะท��เริ่าจิะเปล��ยนภพเปล��ยนช่าต้�เป.นช่�วงเวลาท��ส�าค�ญท��ส6ดิ ดิ�งน�%นจิงเพ�ยริ่ฝึ2กจิ�ต้ให�ค6�นไว�ก�บพ6ทโธ

ท�านละเอ�ยดิพ�ถ�พ�ถ�นมากในท6กเริ่��อง เป.นต้�นแบบให�สาธ6ช่นริ่� �จิ�กฝึ2กต้นให�ริ่� �จิ�กการิ่กริ่าบแบบเบญจิางคปริ่ะดิ�ษฐ- อย�างถ�กต้�อง ค�อ นอกจิากเขึ้�าท�%งสอง ม�อท�%งสอง ศีอกจิริ่ดิพ�%น หน�าผู้ากต้�องแต้ะถ�งพ�%นดิ�วย จิ3งจิะเป.นท�ากริ่าบท��งดิงาม ในการิ่กริ่าบคริ่�%งท��หน3 �งให�ม�น�อมจิ�ต้ริ่�าล3กถ3งค6ณ์ขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า กริ่าบคริ่�%งท��สองให�น3กถ3งพริ่ะธริ่ริ่มค�าส��งสอนขึ้องท�านท��ส�บต้�อพริ่ะศีาสนามาจินท6กว�นน�% กริ่าบคริ่�%งท��สามให�ริ่ะล3กถ3งค6ณ์ขึ้องพริ่ะสงฆ-สาวกขึ้องพริ่ะพ6ทธองค- ซั3�งเป.นสมมต้�สงฆ-แทนองค-สมเดิ�จิพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า ในการิ่กริ่าบท6กคริ่�%ง ต้�องน�อมจิ�ต้ให�ริ่�าล3กดิ�วยเสมอ จิ�ต้จิะเอ�บอาบในการิ่บ6ญ จิะเป.นจิ�ต้ท��อ�อนน�อมควริ่แก�การิ่งาน หากฝึ2กเช่�นน�%เสมอ จิะเป.นผู้��นอบน�อมถ�อมต้น ให�ดิ�จิ�ต้ขึ้องต้�วเอง ภาวนาให�จิ�ต้ใจิสงบ ม�ธย�สถ-ป?จิจิ6บ�น ม�างกายให�มาก จิะช่�วยให�หมดิความก�าหนดิหลงต้�ดิในส�ส�นขึ้องกามว�ต้ถ6 ให�หม��นม�เมต้ต้ากริ่6ณ์าต้�อส�ต้ว-ท�%งหลาย อาน�สงส-ขึ้องการิ่ช่�วยช่�ว�ต้ส�ต้ว-ท��เขึ้าจิะน�าไปฆ�า ม�ผู้ลท�าให�อาย6ย�น แม�ยามต้กท6กขึ้-ไดิ�ยาก ก�จิะม�คนมาช่�วยเหล�อ ไม�ต้�ดิค6กต้�ดิต้าริ่าง หล�กการิ่ม�างกาย ขึ้องท�าน ค�อ การิ่พ�จิาริ่ณ์าปล�อยวางธาต้6ขึ้�นธ- ส�วนการิ่ภาวนาหริ่�อท�าจิ�ต้ท�าใจิ ให�ดิ�อาการิ่ขึ้องจิ�ต้ ก�อนต้าย อย�าไปดิ�อาการิ่ขึ้องเวทนา ให�ดิ�จิ�ต้อย�างเดิ�ยว เวลาธาต้6จิะต้�ล�งกาเปล��ยนภพ จิ�ต้จิะออกจิากริ่�าง ให�พ�จิาริ่ณ์าต้ามจิ�ต้ จิะเห�นว�า จิ�ต้จิะออกจิากริ่�างอย�างไริ่ ไปอย�างไริ่ จิ�ต้จิะเขึ้�าๆ ออกๆ อย�างไริ่ จิะม�ดิๆ สว�างๆ อย�างไริ่ จิะม�อาการิ่เหน��อยหอบมาก ให�ก�าหนดิต้ามจิ�ต้ จิะเห�นอาการิ่จิ�ต้ช่�ดิ แต้�หากต้ามไม�ท�น ก�

Page 124: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ให�ปล�อยไปให�ไดิ�ป?จิจิ6บ�นขึ้ณ์ะ ท�านจิะย�%าเสมอว�า อย�าไปต้ามดิ�อาการิ่ขึ้องเวทนา ให�ดิ�จิ�ต้อย�างเดิ�ยวและ ขึ้อให�เริ่�งท�าความเพ�ยริ่ ม�ความสาม�คค� กลมเกล�ยวก�น

โอวาทหลวงป��สุม พ�ทธาจาโร

ธรรมโอวาท จาก พระธรรมเทศนา พ�ทธาจาราน�สุรณู และ ธรรมลขติ 1. ค�าว�า จิ�ต้ ไดิ�แก� ดิวงจิ�ต้ ดิวงใจิผู้��ริ่� �อย�� ผู้��เห�นอย�� ผู้��ไดิ�ย�นไดิ�ฟุ้?งอย�� เริ่าฟุ้?งเส�ยง ไดิ�ย�นเส�ยง ใคริ่เป.นผู้��ริ่� �อย��ในต้�วในใจิ น��นแหละม�นอย��ต้ริ่งน�% ให�ริ่วมให�สงบเขึ้�ามาอย��ต้ริ่งน�% ต้ริ่งจิ�ต้ใจิผู้��ริ่� �อย��

2. ต้าเห�นริ่�ป ก�จิ�ต้ดิวงน�%เป.นผู้��เห�น ดิ�ใจิก�จิ�ต้ดิวงน�%หลงไป เส�ยใจิก�จิ�ต้ดิวงน�%หลงไป เส�ยงผู้�านเขึ้�ามาทางโสต้ ทางห�ก�จิ�ต้ดิวงเก�าน��แหละ กล��น ริ่ส โผู้ฏฐ�พพะ ธริ่ริ่มาริ่มณ์- ก�จิ�ต้ดิวงน�%เป.นผู้��หลง เม��อจิ�ต้ใจิดิวงน�%เป.นผู้��หลงผู้��เมาไม�เขึ้�าเริ่��อง เริ่าก�มาแก�ไขึ้ภาวนาท�าใจิให�สงบ ไม�ให�ห�นเหไปก�บอาริ่มณ์-ใดิๆ เห�นส��งต้�างๆ ท��เก�ดิดิ�บอย��ในต้�ว ในใจิ ในส�ต้ว- ในบ6คคลน�%ว�า ม�เก�ดิขึ้3%น ต้�%งอย��ช่� �วริ่ะยะหน3�ง แล�วก�แต้กดิ�บไปเป.นธริ่ริ่มดิาอย�างน�%

3. การิ่ปฏ�บ�ต้�บ�ช่า ภาวนาน�% เป.นการิ่ปฏ�บ�ต้�ภายใน เป.นการิ่เจิริ่�ญภายใน พ6ทโธภายใน ให�ใจิอย��ภายใน ไม�ให�จิ�ต้ใจิไปอย��ภายนอก

4. การิ่ภาวนา ไม�ใช่�เป.นขึ้องหน�ก เหม�อนแบกไม�หามเสา เป.นขึ้องเบาท��ส6ดิ น3กภาวนาบทใดิขึ้�อใดิ ก�ให�เขึ้�าถ3งจิ�ต้ถ3งใจิ จินจิ�ต้ใจิผู้�องใสสะอาดิต้�%งม��นเท��ยงต้ริ่งคงท��อย�� ภายในจิ�ต้ใจิขึ้องต้น ใจิก�สบาย น��งก�สบาย นอนก�สบาย ย�นไป

Page 125: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

มาท��ไหนก�สบายท�%งน�%น ในต้�วคนเริ่าน�% เม��อจิ�ต้ใจิสบาย กายก�พลอยสบายไปดิ�วย อะไริ่ๆ ท6กอย�างม�นก�สบายไป ม�นแล�วแต้�จิ�ต้ใจิ

5.ท�าอย�างไริ่ใจิจิะสงบริ่ะง�บ ม�อ6บายอะไริ่ ก�อ6บายไม�ขึ้3%เก�ยจิไงละ ให�ม�ความเพ�ยริ่ จิะส��ก�บก�เลสริ่าคะ โทสะ โมหะ ในใจิไดิ� ไปส��ท��ไหน ก�ส��ดิ�วยความเพ�ยริ่ ส��ดิ�วยความต้�%งใจิม��น เริ่าต้�%งใจิลงไปแล�วให�ม�นม��นคง อย�าไปถอย

6. เพ�ยริ่พยายามฝึ2กต้นเองอย��เสมอ บนแผู้�นดิ�นน�%ผู้��ม�ความเพ�ยริ่ ผู้��ไม�ท�อแท�อ�อนแอในดิวงใจิ ไม�ว�าจิะท�าอะไริ่ ย�อมส�าเริ่�จิไดิ� ดิ�ต้�วอย�างพริ่ะพ6ทธเจิ�า เม��อเห�นแล�วเริ่าต้�องต้�%งความเพ�ยริ่ลงไป ภาวนาลงไป เม��อม�นย�งไม�ต้ายจิะไปถอยความเพ�ยริ่ก�อนไม�ไดิ�

7. ส��ดิ�วยการิ่ละท�%ง อย�าไปย3ดิเอาถ�อเอา เขึ้าว�าให�เริ่า เขึ้าดิ�ถ�กเริ่า เส�ยงไม�ดิ�เขึ้�าห�ก�เพ�ยริ่ละออกไปให�ม�นหมดิส�%น มน6ษย-ม�ปาก ห�ามม�นไม�ให�พ�ดิไม�ไดิ� มน6ษย-ม�ต้า ห�ามไม�ให�ม�นดิ�ไม�ไดิ� ม�นเป.นเริ่��องขึ้องโลก ท�านจิ3งต้ริ่�สว�า ต้า ห� จิม�ก ล�%น กาย ใจิม�นเป.นความริ่�อน ความริ่�อน ค�อก�เลส ก�เลสเหม�อนก�บไฟุ้ ไฟุ้ม�นเป.นขึ้องริ่�อน

8. เริ่าไดิ�คลานภาวนาจินเขึ้�าแต้กเล�อดิออกม�ไหม ไม�ม� ม�แต้�นอนห�มผู้�าให�ม�น ต้ลอดิค�น ม�นจิะไดิ�ส�าเริ่�จิมริ่ริ่คผู้ลอะไริ่ ก�ไดิ�แต้�กริ่ริ่มฐานขึ้�%ไก� กริ่ริ่มฐานขึ้�%หม� ไม�ล6กขึ้3%นภาวนาเหม�อนพริ่ะแต้�ก�อน พริ่ะแต้�ก�อนท�านเดิ�นไม�ไดิ�ท�านก �คลานเอา

9. พ6ทโธในใจิ หลงใหลท�าไม ไม�ต้�องหลง ไม�ต้�องล�ม น��งก�พ6ทโธในใจิ นอนก�พ6ทโธในใจิ ย�นก�พ6ทโธในใจิ เดิ�นไปไหนมาไหน ก�พ6ทโธในใจิ ก�เลสโลเลละให�หมดิ โลเลทางต้า โลเลทางห� โลเลทางจิม�ก ทางกล��น โลเลในอาหาริ่การิ่ก�น

Page 126: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เล�กละให�หมดิ

10. ไม�ต้�องไปริ่อท�าว�า เม��อถ3งว�นต้ายขึ้�าพเจิ�าจิะภาวนาพ6ทโธเอาให�ไดิ� อย�างน�%ไม�ไดิ� เริ่าต้�องท�าไว�ก�อน เต้ริ่�ยมต้�วเต้ริ่�ยมใจิไว�ก�อน ต้�%งแต้�บ�ดิน�% เดิ�@ยวน�%เวลาน�%เป.นต้�นไป

11. ความต้ายน�%ไม�ม�ใคริ่หลบหล�กไดิ� ท�านให�น3กให�น�อมให�ไดิ�ว�า ท6กลมหายใจิเขึ้�าไปก�เต้�อนใจิขึ้องต้นให�น3กว�า น��ถ�าลมหายใจิน�%เขึ้�าไปแล�วออกมาไม�ไดิ� เก�ดิต้�ดิขึ้�ดิคนเริ่าก�ต้ายไดิ� แม�ลมหายใจิออกไปแล�ว เก�ดิอะไริ่ขึ้�ดิขึ้3%นมาส�ดิลมหายใจิเขึ้�า มาไม�ไดิ�คนเริ่าก�ต้ายไดิ�

12. เริ่าท6กคนดิวงใจิท��ม�ช่�ว�ต้อย�� ณ์ ภายในน�% ก�อย�าพาก�นน��งนอนใจิ อย��ท��ไหน กายก�บใจิอย��ท��ไหน ก�ท��น� �นแหละเป.นท��ปฏ�บ�ต้�บ�ช่าภาวนา อย��บ�านก�ภาวนาไดิ� อย�� ว�ดิก�ภาวนาไดิ� บวช่ไม�บวช่ก�ภาวนาไดิ�ท�%งน�%น

13. ต้�%งจิ�ต้ดิวงน�%ให�เต้�ม ในขึ้�%นสมถกริ่ริ่มฐาน พริ่�อมก�บว�ป?สสนา กริ่ริ่มฐาน ให�แจิ�มแจิ�งในดิวงใจิท6กคนเท�าน�%น ก�พอ เพริ่าะว�าเม��อเริ่าเก�ดิมาท6กคน ก�ไม�ไดิ�ม�อะไริ่ต้�ดิมา คริ่�%งเม��อเริ่าท6กคนต้ายไปแล�วแม�สต้างค-แดิงเดิ�ยวก�เอาไปไม�ไดิ� ดิ�วยเหต้6น�% จิงพาก�นน��งสมาธ�ภาวนาให�เต้�มท��จินก�เลสโลภะอ�นม�นนอนเน��องอย��ใน จิ�ต้น�%ให�หมดิเส�ยว�นน�%ๆ ถ�าก�เลสความโลภน�%ย�งไม�หมดิจิากจิ�ต้ ก�ย�งไม�หย6ดิย�%งภาวนาจิน ว�นต้ายโน�น

14. การิ่ภาวนาละก�เลสให�หมดิไปจิริ่�งๆ น�%น ต้�องปฏ�บ�ต้�ดิ�งน�% เม��อก�าหนดิริ่�ปริ่�างกายขึ้องเริ่า บริ่�กริ่ริ่มก�าหนดิลมหายใจิจินจิ�ต้ต้�%งม��นดิ�แล�ว ต้�องก�าหนดิริ่�ปริ่�างขึ้องเริ่าเอง น�บต้�%งแต้� ผู้ม ขึ้น เล�บ ไปต้ลอดิหมดิในริ่�างกายน�% ให�เห�นต้ามความเป.นจิริ่�ง ท��ม�นต้�%งอย��และม�นเส��อมไป ดิ�วยความเจิ�บไขึ้�ไดิ�ป>วยม�

Page 127: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ทวาริ่ท�%ง 9 เป.นสถานท��ไหลออกไหลเขึ้�าซั3�งขึ้องไม�งาม

15. อ�นความต้ายน�%น จิงริ่ะล3กดิ�ให�ริ่� �แจิ�งดิ�วยสต้�ป?ญญาขึ้องต้นเอง ยกจิ�ต้ใจิต้�%งให�ม� �นอย�าไดิ�หว��นไหว เจิ�บจิะเจิ�บไปถ3งไหนก�แค�ต้าย อย��ดิ�สบาย อย��ไปถ3งไหนก�แค�ต้าย แก�ช่ริ่าแล�วไม�ต้ายไม�ไดิ� เม��อมาถ3งบ6คคลผู้��ใดิจิะให�ผู้��อ��นช่�วยไม�ไดิ� ต้�องภาวนาให�พ�นจิากความต้าย ความต้ายน�%นม�ทางพ�นไปไดิ� อย��ท��การิ่ละก�เลส ล�างก�เลสในใจิให�หมดิส�%น

16. ว�นค�นเดิ�อนปF หมดิไป ส�%นไป แต้�อย�าเขึ้�าใจิว�าว�นค�นน�%นหมดิไป ว�นค�นไม�หมดิ ช่�ว�ต้ขึ้องแต้�ละบ6คคลหมดิไปส�%นไป ม�นหมดิไปท6ก ลมหายใจิเขึ้�าออก ฉะน�%น ภาวนาดิ�ว�า ว�นค�นล�วงไป เริ่าท�าอะไริ่อย�� ท�าบ6ญหริ่�อท�าบาป เริ่าละก�เลสไดิ�หริ่�อย�ง เริ่าภาวนาใจิสงบหริ่�อย�ง

17. ท6กขึ้-อย��ท��ไหน ท6กขึ้-อย��ท��ใจิย3ดิม��นถ�อม��น ย3ดิม��นถ�อม��นในช่าต้�ต้ริ่ะก�ล ในต้�ว ในต้น ในส�ต้ว-ในบ6คคล ความย3ดิอ�นน�%แหละท��ย3ดิ ไม�ให�ม�ท6กขึ้-ให�ม�ความส6ขึ้ ม�นเป.นไปไม�ไดิ� เหม�อนก�บว�าเริ่าจิะไม�ให�แก� ก�แก�เริ่��อยไป ต้�องริ่� �ว�าแก�เพริ่าะอะไริ่ ก�เพริ่าะว�าจิ�ต้มาย3ดิถ�อ เม��อจิ�ต้มาย3ดิมาถ�อ จิ�ต้จิ3งมาเกาะอย�� มาเก�ดิ มาแก�ช่ริ่า เจิ�บไขึ้�ไดิ�พยาธ� ผู้ลท��ส6ดิก�ถ3งซั3�งความต้าย

18. บทภาวนาบทใดิก�ดิ�ท�%งน�%น ถ�าภาวนาไดิ�ท6กลมหายใจิ ก�เป.นอ6บายธริ่ริ่มอ�นดิ�ท�%งน�%น ความต้�%งม��นในสมาธ�ภาวนาขึ้องจิ�ต้ใจิคนเริ่าน�%น ย�อมม�เวลาเจิริ่�ญขึ้3%น ม�เส��อมลงเป.นธริ่ริ่มดิา ถ�าเริ่ามาริ่� �เท�าท�นว�า การิ่ริ่วมจิ�ต้ใจิเขึ้�าเป.นดิวงหน3�งดิวงเดิ�ยว เป.นความสงบส6ขึ้เย�อกเย�น อย�างแท�จิริ่�ง ก�ให�ท6กคนต้�%งใจิปฏ�บ�ต้�บ�ช่าภาวนา อย�าไดิ�ม�ความท�อถอย เม��อใจิไม�ท�อถอยแล�วก�ไม�ม�อะไริ่ท��จิะมาท�าให�เริ่าท�อแท�อ�อนแอไดิ� เพริ่าะคนเริ่าม�ใจิเป.นใหญ�เป.นปริ่ะธาน ส�าเริ่�จิไดิ�ดิ�วยใจิท�%งส�%น

Page 128: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

19. ความเท��ยงแท�แน�นอนในโลกน�% จิะเอาท��ไหนไม�ม� ผู้��ปฏ�บ�ต้�จิงริ่� �เท�าท�น ริ่� �เท�าน�%นแล�วก�ปล�อยว�าง อย�าเขึ้�าไปย3ดิไปถ�อ อย�าไปย3ดิว�าต้�วก�ขึ้องก� ต้�วขึ้�าขึ้องขึ้�า ต้�วเริ่าขึ้องเริ่า เริ่าเป.นน�%นเป.นน�% ต้�วเริ่าขึ้องเริ่าไม�ม� ม�แต้�ธาต้6ดิ�น น�%า ไฟุ้ ลม ม�แต้�หล�ก อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ท�%งโลก

20. ให�ทานขึ้�าวขึ้อง ว�ต้ถ6ภายนอกก�เป.นบ6ญ แต้�ย�งไม�ล3กซั3%ง ให�ท�าบ6ญภายในใจิ ให�เป.นบ6ญอย��เสมอ ภาวนาพ6ทโธ น3กน�อมเอาค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ยเป.นท��พ3�งอย��ภายใน น��แหละ บ6ญภายใน

21. อว�ช่ช่า แปลว�าไม�ริ่� � ไม�ริ่� �ต้�น ไม�ริ่� �ปลาย ไม�ริ่� �อย�� จิ�ต้จิ3งไดิ�วนเว�ยน หลงไหล เขึ้�าใจิผู้�ดิว�า โลกน�%ย�งม�ความส6ขึ้ซั�อนอย�� ความจิริ่�งแล�วในมน6ษย-โลกก�ดิ� เทวโลกก�ต้าม พริ่หมโลกก�ช่�าง ลวนแล�วแต้�ต้กอย6�ในกองท6กขึ้- กองภ�ย ต้�องม�ภ�ย อ�นต้ริ่ายริ่อบดิ�าน

22. ช่�ว�ต้ขึ้องคนเริ่าไม�นาน ช่�ว�ต้น�%ม�น�อยท��ส6ดิ เวลาเริ่าย�งไม�ต้าย ก�ไดิ�ขึ้�าวคน น�%นว�าต้าย ท��เขึ้าเอาไปฝึ?งท�%ง หริ่�อเอาไปเผู้าไฟุ้ เพ��อไม�ให�กล��นม�นเหม�นจิม�กเขึ้าต้�างหาก เริ่าต้�องพ�จิาริ่ณ์า ต้�องท�าดิ�วยก�าล�งศีริ่�ทธาขึ้องเริ่า ท�าไมพริ่ะพ6ทธเจิ�า พริ่ะอริ่�ยเจิ�าท�%ง หลาย ท�านจิ3งเก�ดิอส6ภกริ่ริ่มฐานเห�นแจิ�งในจิ�ต้ในใจิไดิ� เห�นคนก�เห�นก�อนอส6ภกริ่ริ่มฐาน เห�นคนก�เห�นความต้ายขึ้องคนน�%น

23. สงบแต้�ปาก ใจิไม�สงบ ก�ไม�ไดิ� ต้�องให�ใจิสงบ ใจิสงบ ก�ค�อว�า เม��อฟุ้6 9งซั�านริ่��วไหลไปท��อ��นก �ให�คอยริ่ะว�ง น3กน�อมสอนใจิขึ้องต้�วเองดิ�วยว�า ความเก�ดิเป.นท6กขึ้- เก�ดิมาแล�วเป.นท6กขึ้-อย�างน�%แหละ จิะไปเอาส6ขึ้ท��ไหนในโลก ท��ไหน ม�นก�ท6กขึ้-เท�าๆ ก�น เอาส��งเหล�าน�%มาเต้�อนใจิต้นเอง

Page 129: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

24. เวลาความต้ายมาถ3งเขึ้�า กายก�บจิ�ต้จิะอย��ดิ�วยก�นไม�ไดิ� เริ่�ยกว�าแยกก�นไป จิ�ต้ท�าบาปไว�ก�ไปส��บาป จิ�ต้ท�าบ6ญไว�ก�ไปส��บ6ญ จิ�ต้ละก�เลสริ่าคะ โทสะ โมหะ ไดิ�ก�ไปส��น�พพาน จิ�ต้ละไม�ไดิ�ก�มาเว�ยนต้ายเว�ยนเก�ดิ ว6 �นวายอย��อย�างน�% พริ่ะพ6ทธเจิ�ามา ต้ริ่�สริ่� �ในโลก มน6ษย-ท�%งหลายก�ย�งไม�หมดิไปจิากโลก ย��งในป?จิจิ6บ�นน�% ย��งมากกว�าในสม�ย ก�อน ม�นเก�ดิมาจิากไหน ก�เก�ดิมาจิากจิ�ต้ท��เต้�มไปดิ�วย อว�ช่ช่า-ความไม�ริ่� � ต้�ณ์หา-ความดิ�%นริ่น ไม�สงบต้�%งม��น ก�สริ่�างต้�วขึ้3%นมาในแต้�ละบ6คคล แล�วก�มาท6กขึ้-มาเดิ�อดิริ่�อน ว6 �นวายอย��ในว�ฏสงสาริ่อย�างน�%แหละ

25. ให�ละก�เลสออกจิากจิ�ต้ให�หมดิท6กคน ก�เลสน�%แหละท�าให�คนเริ่าเดิ�อดิริ่�อนว6 �นวายอย��ไม�ส�%นส6ดิ ก�เลสน�%นเม��อย�นย�อเขึ้�ามาก�ค�อ ความโกริ่ธ ความโลภ ความหลง 3 อย�างเท�าน�% ท�าไมจิ3งเก�ดิมาสริ่�างก�เลสให�มากขึ้3%นไปท6กภพท6กช่าต้� ท�าไมหนอ ใจิคนเริ่าจิ3งไม�ยอมละ การิ่ละก�ไม�หมดิส�กท� ในช่าต้�เดิ�ยวน�%ต้� %งใจิละ ท�%งพริ่ะเณ์ริ่และญาต้�โยมท�%งหลาย ความโกริ่ธเม��อเก�ดิขึ้3%นอย�าโกริ่ธไปต้าม ถ�าไม�โกริ่ธไปต้าม ม�นจิะต้ายเช่�ยวหริ่�อ ท�าไมจิ3งไม�ริ่ะล3กอย��เสมอว�า คนเริ่าจิะละความโกริ่ธให�หมดิส�%นไป ในเวลาเดิ�@ยวน�% อย�าให�ม�การิ่ท�อถอยในการิ่สริ่�างความดิ� ม�การิ่ริ่�กษาศี�ล 5 ศี�ล 8 ศี�ล 10 ศี�ล 227 พริ่�อมท�%งการิ่เจิริ่�ญสมาธ�ภาวนา ฆ�าก�เลสต้�ณ์หาให�หมดิไป ใจิจิ3งจิะเย�นเป.นส6ขึ้ท6กคน

26. ภาวนาให�ไดิ�ท6กลมหายใจิเขึ้�าออก เม��อม�ป?ญหาอะไริ่เก�ดิขึ้3%น จิ�ต้ขึ้องผู้��ภาวนาก�ส�ง ค�าว�าส�ง ก�เหม�อนก�บเริ่�อท��ลอยล�าอย��ในแม�น�%า ล�าคลองหริ่�อท��มหาสม6ทริ่สาคริ่ ก�ค�อ จิ�ต้ม�นอย��เหน�อน�%า

27. จิ�ต้อย��เหน�ออาริ่มณ์- เหม�อนเริ่�ออย��เหน�อแม�น�%า ม�นก�ไม�ท6กขึ้-ไม�ริ่�อน จิ3งจิ�าต้�องฝึ2กอบริ่มต้�วเองให�ม�ความอดิทน

Page 130: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

28. เวลาความส6ขึ้มาถ3งเขึ้�า เริ่าจิะไปเอาความส6ขึ้ในความสริ่ริ่เสริ่�ญเย�นยอ ม��งม�ศีริ่�ส6ขึ้อย�างเดิ�ยว แต้�เริ่าหาริ่� �ไม�ว�า "ความส6ขึ้ม�ท��ไหน ความท6กขึ้-ก�ม�ท��น� �น"

29. มริ่ณ์กริ่ริ่มฐานน�%เป.นยอดิกริ่ริ่มฐาน คนเริ่าเม��ออาศี�ยความปริ่ะมาท ม�วเมาไม�ไดิ�มองเห�นภ�ยอ�นต้ริ่ายจิะมาถ3งต้น ค�ดิเอาเอง หมายเอาเอง ว�าเริ่าคงไม�เป.นไริ่ง�ายๆ เริ่าสบายดิ�อย�� เริ่าย�งเดิ�กย�งหน6�มอย�� ความต้ายคงไม�กล�%ากริ่ายไดิ�ง�ายๆ อ�นน�%เป.นความปริ่ะมาท ม�วเมา...

30. ถ�ามองเห�นความต้ายท6กลมหายใจิเขึ้�าออก สบายไปเลย ก�ก�จิะต้าย ส�ก�จิะต้าย จิะมาก�งวลว6 �นวายก�นท�าไม�..................................................

ว�นเวลาท��หมดิไปส�%นไปโดิยไม�ไดิ�ท�าอะไริ่ท��เป.นค6ณ์ปริ่ะโยช่น-แก�ต้�วเองบ�าง ในช่�ว�ต้ท��เก�ดิมาในโลกและไดิ�พบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�% ช่�างเป.นช่�ว�ต้ท��น�าเส�ยดิายย��งน�ก เวลาแม�เพ�ยงหน3�งนาท�ผู้�านไปน�%น แม�ว�าจิะท6�มเง�นจิ�านวนมหาศีาลส�กส�บล�าน ริ่�อยล�านบาท ก�ไม�สามาริ่ถซั�%อกล�บค�นมาไดิ�

ฉะน�%น ส��งท��น�าเส�ยดิายในโลกน�%จิะม�อะไริ่น�าเส�ยดิายเท�าก�บปล�อยว�นเวลาผู้�านเลยไปโดิยเปล�าปริ่ะโยช่น- แม�ว�าจิะเพ�ยงแค�นาท�เดิ�ยว กาลเวลาม�นล�วงไปผู้�านไป แต้�ม�นม�ไดิ�ล�วงไปเปล�า ม�นเอาอาย6ว�ยขึ้องเริ่าไปดิ�วย

เริ่าผู้��เป.นสาวก สาว�กา ศีริ่�ทธาญาต้�โยม ภ�กษ6สงฆ- สามเณ์ริ่ ก�อย�าไดิ�ม�ความท�อถอย อย�าไปค�ดิว�าเริ่าท�าไม�ไดิ� เริ่าบ6ญน�อย วาสนาน�อย ละก�เลสไม�ไดิ� อย�า

Page 131: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไปค�ดิอย�างน�%น อะไริ่ก�ต้าม ถ�าหากว�าเริ่าม�ความต้�%งใจิม��นไม�หว��นไหวแล�ว ย�อมไดิ�ย�อมถ3ง เป.นไปไดิ�ท6กถ�วนหน�า

โอวาทหลวงป��เหร'ย์ญ วรลาโภ

ธรรมโอวาท

1. นาท��งหลายม�หญ�าเป.นโทษ หม��ส�ต้ว-น�%ม�ริ่าคะ โทสะ โมหะ เป.นโทษท��งน�กบวช่ ท�%งคฤห�สถ- ถ�าใคริ่สะสมก�เลอให�แน�นหนาท�%งในใจิ ใจิก�ให�ท6กขึ้- ให�โทษก�บผู้��น� %น ไม�ใช่�ให�ท6กขึ้-แก�น�กบวช่ฝึ>ายเดิ�ยว 2. อ�นสต้�น�% ส�มปช่�ญญะน�% ก�สมมต้�เป.นโช่เฟุ้อริ่-ก�าพวงมาล�ย ม�สต้�คอยริ่ะม�ดิริ่ะว�ง กาย วาจิา จิ�ต้ อย��เสมอๆ คอยริ่ะว�งเริ่��องต้�างๆ ริ่ะม�ดิริ่ะว�งไปเริ่��อยๆ แต้�ไม�ไดิ�หมายความว�าเริ่าต้�องเท��ยวปริ่ะกาศี ห�ามใคริ่มาต้�ช่มเริ่า ท��ว�าริ่ะว�งน�%น ค�อ เม��อม�เริ่��องมากริ่ะทบให�ริ่� �ท�น ในท�นท� เริ่าจิะห�ามจิ�ต้ไม�ให�หว��นไหวไปไม�ไดิ� แต้�ให�ริ่ะว�ง ต้�องควบค6มจิ�ต้ดิ�วยสต้�ให�ถ��ๆ กริ่ะช่�บสต้�ส�มปช่�ญญะให�ม�นถ��เขึ้�ามา จิะไดิ�ไม�หว��นไหวก�บค�าพ�ดิเส�ยดิแสงใจิต้�างๆ 3. ถ�าจิ�ต้สงบม�ก�าล�งพ�กผู้�อนเต้�มท��แล�ว ม�นก�จิะอยากริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�งในส��งท��

Page 132: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ควริ่ริ่� � ต้�องก�าหนดิหาเริ่��องท��ควริ่จิะริ่� � ส��งใดิท��เริ่าย�งไม�ริ่� �ก�ต้�องก�าหนดิพ�จิาริ่ณ์า เช่�น ก�าหนดิพ�จิาริ่ณ์าท6กขึ้- เม��อเห�นท6กขึ้-ก�เบ��อในท6กขึ้-ขึ้องขึ้�นธ-5

อนไม�เท��ยงแปริ่ปริ่วน อาการิ่หว��นไหวก�นไปมาน��นแหละ เริ่�ยกว�า ท6กขึ้ล�กษณ์ะ เม��อจิ�ต้ริ่� �อย�างน�% ก�จิะไดิ�ไม�หว��นไหว ไม�ย3ดิเอาขึ้องไม�เท��ยงมาเป.นท6กขึ้-

โอวาทหลวงป��อ�อน ญาณูสุร

ธรรมโอวาทจิ�ต้เป.นส��งส�าค�ญ ส�มมาท�ฐ� ค�อ ความเห�นช่อบ ค�อ ต้�วป?ญญาม�นเก�ดิขึ้3%น พอป?ญญาเก�ดิขึ้3%นเท�านน�%นแหละ ส�มมาท�ฐ�ต้�วเดิ�ยวช่�ดิเจินขึ้3%นมา น��นเป.นอาการิ่ขึ้องม�น ป?ญญาส�มมาท�ฐ�เก�ดิขึ้3%นมา ม�นเป.นองค-มริ่ริ่ค 8

สมบ�ริ่ณ์-เลย เบ�%องต้�นเริ่าย�งฟุ้6 9งซั�านอย��ก�ต้�องมาแก� เริ่าจิะเขึ้�าใจิสงบริ่ะง�บดิ�วยอ6บายน�% ความฟุ้6 9งขึ้ณ์ะปฏ�บ�ต้�เพริ่าะเริ่าไปย3ดิม��น เริ่าย�งย3ดิเท�าไริ่ม�นก�ย��งฟุ้6 9งซั�าน ดิ�งน�%นท�านเริ่�ยกว�า สม6ท�ย ย6�งไปหมดิท6กส��งท6กอย�าง พอป?ญหาส�มมาท�ฐ�เก�ดิขึ้3%น สม6ท�ยก�หาย น�โริ่ธก�เก�ดิขึ้3%น การิ่ท��เริ่ามาเห�นว�าน�%เป.นส�มมา

Page 133: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท�ฐ� ค�อ ต้�วมริ่ริ่คท�%ง 8 มาริ่วมก�นอย�� ณ์ ท��เดิ�ยวก�นน�% เม��อจิ�ต้ริ่ริ่วมก�นในสมาธ�แน�วแน�เต้�มท��แล�ว ส�มมาท�ฐ�ความเห�นช่อบก�เก�ดิขึ้3%น ณ์ ส�มมาท�ฐ�น� �นเอง ค�อ เห�นท6กขึ้- เห�นสม6ท�ย ส�วนจิะละไดิ�มากน�อยขึ้นาดิไหนก�แล�วแต้�ก�าล�ง ขึ้องป?ญญาส�มมาท�ฐ�ขึ้องต้น เม��อละไดิ�แล�ว น�โริ่ธ ความดิ�บเย�นสน�ทขึ้นาดิไหนก�จิะปริ่ากฎขึ้3%นเฉพาะต้นในท��น� %น...

ธริ่ริ่มะเป.นทางแก�ท6กขึ้- เม��อจิะแก� ก�ต้�องสอบท6กขึ้-ก�อน ให�เห�นท6กขึ้-ก�อน เหม�อนก�บเริ่าท�างานอะไริ่ เริ่าต้�องเห�นงานก�อน จิ3งจิะท�าไดิ� ท6กขึ้-อ�นหน3�ง ท��เป.นงานขึ้องพวกเริ่าควริ่ท�า ถ�าไม�ท�าเริ่าก�ไม�พ�น ฉะน�%น พริ่ะพ6ทธเจิ�าทริ่งสอน พวกเริ่าให�ริ่� �ท6กขึ้- เริ่าไดิ�ช่��อว�าผู้��น�บถ�อพริ่ะพ6ทธศีาสนาปริ่ะจิ�าใจิ ต้�องให�เขึ้�าใจิหล�กธริ่ริ่มจิริ่�งๆ จิ3งจิะถ�กต้�อง การิ่เปMดิจิ�ต้ใจิให�กว�างสว�างไสวน�%น เป.นน�ส�ยขึ้องช่าวพ6ทธโดิยต้ริ่ง เริ่าเช่��อค�าสอนขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า ทาน ศี�ล ภาวนา หริ่�อ การิ่ท�าดิ�ไดิ�ดิ� การิ่ท�าช่��วไดิ�ช่��วจิริ่�ง ก�ควริ่ท��จิะริ่�บขึ้วนขึ้วายหาทางสริ่�างความดิ�เส�ย จิะไดิ�ม�ก�าล�งใจิขึ้องจิ�ต้ใจิต้�อไป คนเริ่าในโลกน�%เก�ดิมาแล�วย�อมม�ความดิ�และความช่��วปริ่ะปนก�นไป ไฉนเริ่าจิ3งจิะพบก�บความดิ�เดิ�ยงอย�างเดิ�ยว อะไริ่ๆ ก�ไม�ส��การิ่สริ่�างความดิ�นะ ความดิ�น�%น ผู้��ใดิสริ่�าง ผู้��น� %นย�อมม�ความส6ขึ้เย�นอกเย�นใจิ การิ่ให�อภ�ยน�%ก�เป.นส��งส�าค�ญ ป?จิจิ6บ�น โลกเริ่าต้�องการิ่คนดิ� โลกต้�องการิ่ให�อภ�ย เพริ่าะน��นเป.น ทางแห�งความส�นต้�ส6ขึ้นะ ต้�องให�อภ�ยท�าให�ใจิกว�างขึ้วาง จิ3งจิะไดิ�ช่��อว�า เช่��อฟุ้?งค�าส��งสอนขึ้องพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าแท�จิริ่�ง

ธริ่ริ่มขึ้ององค-สมเดิ�จิพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าน�% เป.นขึ้องเย�น เป.นขึ้องบริ่�ส6ทธ�K บ6คคลผู้��ม�ป?ญญาจิะไม�ปฏ�เสธธริ่ริ่มขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า เพริ่าะธริ่ริ่มถ�าอย��ในจิ�ต้ใจิขึ้องผู้��ใดิ ผู้��น� %นย�อมม�ความส6ขึ้ความเจิริ่�ญ ธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องธริ่ริ่มน�%น ผู้��ปฏ�บ�ต้�ผู้��บ�าเพ�ญเท�าน�%นจิ 3งจิะริ่� �ไดิ� คริ่�บาอาจิาริ่ย-หลายองค-ท�านไม�เคยลดิละในการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม เพริ่าะการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม ท��เริ่ากริ่ะท�าอย��เริ่��อยๆ เป.นน�จิโดิย

Page 134: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไม�หย6ดิย�%ง ผู้ลย�อมเก�ดิขึ้3%นไดิ�ท6กคริ่�%งไป และจิะส�บเน��อง ก�นไม�ขึ้าดิริ่ะยะ ต้ริ่าบเท�าท��เริ่าไม�ท�%งการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มน�%น เริ่าเป.นฆริ่าวาส ต้�องพยายามท�าค6ณ์งามความดิ� ท�าทาน ริ่�กษาศี�ล บ�าเพ�ญภาวนาให�เจิริ่�ญ แล�วป?ญญาก�ย�อมเก�ดิต้ามมาเอง ท�านผู้��ริ่� �พ�ดิเป.นป?ญหาว�า กล�วย 4 หว� ส�าหริ่�บอาหาริ่ 4

ส�าหริ่�บ

สามเณ์ริ่น��งเฝึ9า พริ่ะเจิ�าน��งฉ�น ป?ญหาน�%เป.นป?ญหาธริ่ริ่มะ เปริ่�ยบเท�ยบก�บการิ่ปฏ�บ�ต้�ขึ้องบ6คคล ส�วนมากคนจิะไม�น�าไปค�ดิก�น ขึ้�อธริ่ริ่มะท��ท�านให�ไว�แล�วให�น�าไปต้�ความหมายให�ละเอ�ยดิ กล�วย 4 หว� ไดิ�แก� ธาต้6 4 เณ์ริ่น�อยน��งเฝึ9า ไดิ�แก� คงโง�เขึ้ลาเบาป?ญญา ไม�ริ่� �เท�าท�นต้ามหล�กขึ้องพริ่ะธาต้6 4 ค�อ ดิ�น น�%า ไฟุ้ ลม น��งเฝึ9าต้�วเองอย�� ไม�ริ่� �ในต้�วขึ้องต้นน�%นม�อะไริ่บ�าง ก�นแล�วก�นอน เล�%ยงริ่�างกายให�อ�วนท�วนสมบ�ริ่ณ์-ไม�ไดิ�ท�าอะไริ่ท��ดิ�ให�เก�ดิขึ้3%นแก�ต้�วเองเลย อ�นน�%แหละช่��อว�าโง�เขึ้ลาเบาป?ญญา ไดิ�แต้�น��งเฝึ9าต้�วเองอย�� สามเณ์ริ่น��งเฝึ9าส�าหริ่�บท��ม�อย��แล�วโดิยไม�ฉ�น ก�หมายถ3งบ6คคลท��ไม�ริ่� �ธาต้6 4 ต้ามความเป.นจิริ่�งว�า ธาต้6ดิ�น ธาต้6น�%า ธาต้6ไฟุ้ ธาต้6ลม เป.นอย�างไริ่ ไม�ยอมก�าหนดิ ริ่� �แบบช่น�ดิท��ให�เก�ดิป?ญญา พริ่ะเจิ�าน��งฉ�น หมายความว�า พริ่ะอริ่�ยเจิ�าท�%งหลายท��ริ่� �หล�กความจิริ่�งอ�นปริ่ะเสริ่�ฐ

เม��อภาวนาไดิ�ท��แล�วก�ยกธาต้6 4 (เปริ่�ยบดิ�วยกล�วย 4 หว�) มาพ�จิาริ่ณ์าต้ามหล�ก แห�งความเป.นจิริ่�ง จินท�านเหล�าน�%นส�าเริ่�จิ ค6ณ์เบ�%องส�ง ค�อ พริ่ะอริ่ห�นต้- ก�เพริ่าะพริ่ะอริ่�ยเจิ�า ท�านเป.นผู้��ฉลาดิในอริ่ริ่ถ และพย�ญช่นะ จิ3งไม�น��งเฝึ9าอย��เฉยๆ ธาต้6 4 ก�อย��ท��ต้�วขึ้องเริ่า ขึ้�นธ- 5 ก�อย��ท��ต้�วขึ้องเริ่า ม�นไม�ไดิ�อย��ท��ไหนเลย แต้�คนท��ไม�ริ่� �ว�าอะไริ่เป.นอะไริ่ ก�เลยต้�องน��งเฝึ9าเฉยๆ เหม�อนล�ง น��งเฝึ9าเม�ดิทองค�า ไม�ริ่� �ค�าขึ้องทองค�า คนท��โง�เขึ้ลาเบาป?ญญาก�ไดิ�แต้�น�%งเฝึ9าริ่�ปธริ่ริ่ม นามธริ่ริ่มท��ม�นอย��ในต้�วขึ้องเริ่าน��แหละ

Page 135: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท�านหย�บยกเอาธาต้6 4 ขึ้�นธ- 6 มาส�บโขึ้ลกให�ละเอ�ยดิ จินท�านริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�ง ให�อ�ต้ภาพริ่�างกายขึ้องท�านเอง และ อ�ต้ภาพริ่�างกายขึ้องคนอ��น ท�านน��งฉ�น ค�อ น��งพ�จิาริ่ณ์าอ�ต้ภาพ ค�อ ธาต้6 4 ขึ้�นธ- 5 เก�ดิมาแล�วม�น เป.นอย�างไริ่ เก�ดิมาแล�วก�เป.นท6กขึ้- ค�อ ความเปล��ยนแปลงขึ้องริ่�างกาย พวกท�านท�%งหลายอย�าไดิ�น��งเฝึ9าริ่�างกายอย��เฉยๆ ม�นไม�เก�ดิป?ญญา ป?ญญาม�นเก�ดิจิากการิ่ภาวนา ค�อ การิ่อบริ่มจิ�ต้ เพ��อจิะท�าลายก�เลสให�หล6ดิหาย ไปในท��ส6ดิ. หล�กส�าค�ญก�คงจิะม�กายน��แหละส�าค �ญมาก กายก�ค�อขึ้�นธ- 5 ริ่�ป เวทนา ส�ญญา ส�งขึ้าริ่ ว�ญญาณ์ ต้ามธริ่ริ่มดิาขึ้องริ่�ป เวทนา ส�ญญา ส�งขึ้าริ่ ว�ญญาณ์ น�%อย��ก�บต้�วเริ่า ค�อ จิ�ต้ ต้กลงว�าขึ้�นธ- 5 ก�บจิ�ต้น��อย��ริ่ �วมก�น แยกก�นไม�ออก แต้�ถ�าคนไม�ริ่� �ไม�เขึ้�าใจิก�แยกแยะออกเป.นส�วนว�า ส�วนไหนเป.นริ่�ป ส�วนไหนเป.นเวทนา และส�วนไหนเป.นส�ญญา ส�งขึ้าริ่ ว�ญญาณ์ ย6�งเหย�งก�นไปหมดิ นอกจิากปล�อยให�เริ่��องริ่าวท��เก�ดิขึ้3%นเก��ยวพ�นก�นก�บใจิ ให�ม�นผู้�านไปต้ามธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องม�น

เริ่าต้�องพ�จิาริ่ณ์าให�ริ่� �เห�นต้ามความเป.นจิริ่�งในขึ้�นธ-ท�%ง 5 ส��ก�เลสท��ม�นย��าย�ต้�วเริ่าอย��น� %น ก�เท�าก�บว�าพวกเริ่าไดิ�ท�าอะไริ่ให�เป.นปริ่ะโยช่น-แก�ต้�วเอง ถ3งแม�พวกเริ่าจิะบวช่เขึ้�ามาอย��ใกล�พริ่ะพ6ทธองค- ก�จิะไม�ม�ความหมาย น�กบวช่ ท��แท�จิริ่�งน�%น ต้�องเป.นผู้��ต้�อส��หริ่�อปริ่าบปริ่ามก�บก�เลส ถ�าเริ่าไม�ม�การิ่ต้�อส��ก�บม�น ปล�อยให�ม�นย��าย�เริ่าแต้�ฝึ>ายเดิ�ยวน�%น ต้�วเริ่าเองจิะย��าแย�ลงไปท6กท� ผู้ลส6ดิท�ายเริ่าก�เป.นผู้��แพ� ยอมเป.นทาสริ่�บใช่�ขึ้องก�เลส ใช่�การิ่ไม�ไดิ� ส�าหริ่�บการิ่ส��ริ่บต้บต้�ก�บก�เลส จิ�ต้ใจิขึ้องเริ่าจิะริ่� �ส3กว�า ม�ความท6กขึ้-ยากล�าบากเป.นก�าล�งอย�างมากท�เดิ�ยว แต้�ก�ขึ้อให�พวกเริ่าท�าต้�อและยอมริ่�บ ความท6กขึ้-ยากล�าบากล�าบนอ�นน�%น ย�%มริ่�บก�บความล�าบากเพริ่าะความเพ�ยริ่พยายาม ขึ้องเริ่า เม��อเริ่าม�ความท�อถอยอ�ดิหนาริ่ะอาใจิต้�อความเพ�ยริ่ขึ้องต้นน�%น

Page 136: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ให�พ3งริ่ะล3กถ3งพริ่ะพ6ทธองค-ผู้��เป.นบริ่มคริ่�ขึ้องพวกเริ่าว�า พ6ทโธ ธมNโม สงNโฆจิาต้� นานาโหนNคมNปM วต้Nถ6โต้ ค�อ ให�ย3ดิพริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- เป.นอาริ่มณ์- โดิยเฉพาะพริ่ะพ6ทธเจิ�าขึ้องพวกเริ่า ก�อนท��พริ่ะองค-จิะท�าลายริ่�งขึ้องก�เลสไดิ�อย�างริ่าบคาบ พริ่ะองค-ก�ใช่�อาว6ธ หลายอย�างหลายช่น�ดิเขึ้�าปริ่ะห�ต้ปริ่ะหาริ่ จินก�เลสยอมจิ�านนต้�อหล�กฐาน ยอมให�พริ่ะองค-โขึ้กส�บไดิ�อยางสบาย ขึ้�นต้� พริ่ะองค-ก�น�ามาใช่� เช่�น พริ่ะองค-บ�าเพ�ญท6กริ่ก�ริ่�ยา ค�อ การิ่กริ่ะท�าท��บ6คคล ท�%งหลายในโลกท�าไดิ�ยากย��ง เพริ่าะต้�องใช่�ความอดิทนอย�างใหญ�หลวง จินเอาช่นะก�เลส ท�%งหลายท�%งปวงไดิ� พวกท�านท�%งหลายเม��อเขึ้�ามาอย��ป>าแล�ว ก�ไดิ�ช่��อว�าท�าต้ามค�าสอน ขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า พริ่ะพ6ทธเจิ�าไม�น�ยมอย��บ�าน คล6กคล�ดิ�วยหม�� เพริ่าะการิ่คล6กคล�ดิ�วยหม�� จิ�ต้ใจิขึ้องเริ่าก�จิะไหลไปส��อาริ่มณ์-ต้�างๆ ไดิ�ง�าย โอกาสท��จิะท�าให�จิ�ต้เป.นสมาธ� หริ่�อท�าให�จิ�ต้ม�อาริ่มณ์-เป.นหน3�งน�%นยากเหล�อเก�น พริ่ะพ6ทธองค- เม��อพริ่ะองค-ทริ่งบ�าเพ�ญท6กริ่ก�ริ่�ยา พวกท�านป?ญจิว�คค�ย- 5 ริ่�ป ไปเฝึ9าปฏ�บ�ต้�พริ่ะองค-อย�างใกล�ช่�ดิดิ�วยต้�%งใจิว�า เม��อพริ่ะองค-บริ่ริ่ล6ธริ่ริ่มแล�วจิ�กบอก แก�เริ่าก�อน เม��อเริ่ามาส�นน�ษฐานดิ�แล�วจิะเห �นไดิ�ว�าการิ่คล6กคล�หริ่�อการิ่อย��ริ่ �วมก�นหลายคน น�%น เป.นปฏ�ป?กษ-ต้�อการิ่ท�าสมาธ� พริ่ะองค-ก�เลยต้�องท�าว�ธ�ใดิว�ธ�หน3�งให�พวก ป?ญจิว�คค�ย-เก�ดิความเบ��อหน�าย แล�วจิะไดิ�หล�กหน�ไปอย��เส�ยท��อ��น พริ่ะองค-ต้�องกล�บมา เสวยพริ่ะกริ่ะยาหาริ่อ�ก ท�าให�ท�านเหล�าน�%นไม�เช่��อม��นในการิ่กริ่ะท�าความเพ�ยริ่ เลยต้�องหล�กหน�ไปอย��ป>าอ�ส�ปต้นมฤคทายว�น เม��อท�านป?ญจิว�คค�ย-หน�จิากท�านไปแล�ว พริ่ะองค-ก�ไดิ�ท�าความเพ�ยริ่ทางใจิ ให�อ6กฤษฏ-ย��งขึ้3%น จินส�าเริ่�จิเป.นพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าโดิยกาลไม�นาน อ�นน�%จิะเห�นไดิ�ว�า พริ่ะองค-ท�าเป.นต้�วอย�างไว�ให�เริ่าดิ�แล�ว เริ่าผู้��เป.นศี�ษย-ขึ้องพริ่ะองค-ท�าน ก�ควริ่จิะส�าเหน�ยกและดิ�าเน�นต้ามการิ่ท�าความเพ�ยริ่ เพ��อท�าลายก�เลส ม�นจิะต้�องล�าบากท6กส��งท6กอย�าง การิ่ก�นก�ล�าบาก อดิม�%อฉ�นม�%อก�ต้�องยอมอดิ อดิม�นท�าไม อดิเพ��อปริ่าบก�เลส ก�เลสม�นก�อต้�วมานานแสน

Page 137: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

นาน หลายก�ปป_หลายก�ลป_มาแล�ว จิากเริ่าสาวหาต้�ว ต้�นต้อ โคต้ริ่เหง�าขึ้องม�นไม�พบ น��แหละ ท�านจิ3งสอนให�อย��ป>าหาท��สง�ดิ แม�แต้�ในคริ่�%งพ6ทธกาล ม�ท�านพริ่ะเถริ่ะหลายท�านท��ม6�งหมายต้�อแดิน พ�นท6กขึ้- ไดิ�ออกปฏ�บ�ต้�ต้นทริ่มานต้นอย��ในป>าในเขึ้า และก�ไดิ�บริ่ริ่ล6มริ่ริ่คเป.นพริ่ะอริ่�ยบ6คคลเป.นจิ�านวนมากน�บไม�ถ�วน ท�านท�าก�นจิริ่�งจิ�ง หว�งผู้ล ค�อ การิ่หล6ดิพ�นจิริ่�งๆ ท�านสละเป.นสละต้ายมาแล�วท�%งน�%น ความท6กขึ้-ยากล�าบาก ท6กขึ้-มากท6กขึ้-น�อย ย�อมม�แก�ท6กคนในขึ้ณ์ะปฏ�บ�ต้� เริ่าต้�องท�าความเพ�ยริ่ ก�ไปท6กขึ้-อย��ก�บความเพ�ยริ่ ท�านา ท�าไริ่� ก�ไปท6กขึ้-อย��ก�บ ท�านาท�าไริ่� อ�นน�%เป.นขึ้องธริ่ริ่มดิา แต้�จิะท6กขึ้-มากท6กขึ้-น�อยก�ขึ้3%นอย��ก�บการิ่กริ่ะท�าท��ฉลาดิ ริ่� �ว�ธ�การิ่บ�างพอสมควริ่

อย�างการิ่ท�าความเพ�ยริ่ต้�องเป.นผู้��ริ่ �กษาส�จิจิะ ค�อ ให�ม�ส�จิธริ่ริ่ม ต้�%งใจิ อย�างไริ่อย�าท�าลายส�จิจิะ ส�จิจิะเม��อต้�%งให�ถ�กต้�องต้ามอริ่ริ่ถต้ามธริ่ริ่มแล�วจิะเก�ดิเป.นพล�งขึ้องจิ�ต้อย�างดิ�เย��ยม พวกเริ่าท�%งหลายต้�%งหน�าต้�%งต้าเขึ้�ามาส��สมริ่ภ�ม�ริ่บดิ�วยก�นเช่�นน�%แล�ว ต้�องต้�%งหน�า ต้�%งต้าถอดิถอนส��งท��เป.นขึ้�าศี3กต้�อต้�นดิ�วยก�น อย�าถ�อว�าเป.นเริ่��องง�ายๆ ถ�าถ�อว�าเป.นเริ่��องง�ายแล�วก�เลสม�นจิะห�วเริ่าะเยาะดิ�ถ�กพวกเริ่า ท6กขึ้-เพริ่าะการิ่ท�าความเพ�ยริ่ ม�ใช่�ท6กขึ้-ท��ไม�ม�ผู้ล เป.นท6กขึ้-ท��ท�าลงไปแล�วค6�มค�า เริ่าอย�าไปท�อถอยจิงอดิทนต้�อส��อ6ปสริ่ริ่คต้�างๆ การิ่ปริ่าบปริ่ามก�เลส ก�ค�อ การิ่แก�ความไม�ดิ�ท��สถ�ต้ย-อย��ภายในต้�วขึ้องริ่า จิ3งต้�องท�าดิ�วยความเพ�ยริ่ขึ้องบ6ริ่6ษ ท�าดิ�วยความต้�%งจิ�ต้ต้�%งใจิจิริ่�งๆ ท�าดิ�วยความพากเพ�ยริ่จิริ่�งๆ หน�กก�ส��เบาก�ส�� เช่�นเดิ�ยวก�บเริ่าต้กน�%า เริ่าต้�องพยายามแหวกว�ายช่�วยต้�วเอง ก�าล�งว�งช่าม�เท�าไริ่เอามาริ่วมก �นหมดิ เพ��อจิะเอาต้�วริ่อดิ จินกว�าช่�ว�ต้จิะหาไม� เม��อไม�ไหวจิริ่�งๆ จิ3งจิะยอมจิมน�%าต้าย หากม� ก�าล�งเพ�ยงพออย��ต้ริ่าบใดิ จิะไม�ยอมจิมน�%าต้ายเป.นอ�นขึ้าดิ อ�นน�%ก�เช่�นเดิ�ยวก�น การิ่จิะท�าความเพ�ยริ่เพ��อหล6ดิพ�นน�%น จิะท�าเหลาะแหละไม�ไดิ� ต้�องท�าจิริ่�งๆ จิ�งๆ จิ3งจิะเห�นความจิริ่�งท��พริ่ะพ6ทธเจิ�าต้ริ่�สเอาไว� เริ่ามาอย��ริ่ �วมก�น

Page 138: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

มาก จิงปริ่ะพฤต้�ต้ามธริ่ริ่มต้ามว�น�ยอย�างเคริ่�งคริ่�ดิ อย�าเป.นคนม�กง�าย ว�นหน3�งค�นหน3�งผู้�านไป ผู้�านไปอย��เริ่��อยๆ ส�งขึ้าริ่ริ่�างกายน�บเวลาท��จิะผู้�านไปๆ โดิยล�าดิ�บ พวกเริ่าอย�าปล�อยให�ว�นค�นล�วงไปเฉยๆ ต้�องให�ม�นผู้�านไปดิ�วยการิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม การิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่ม ก�เพ��อจิะก�าจิ�ดิส��งปลอมแปลงน�%นออกให�เหล�อแต้�ขึ้องจิริ่�ง ค�อ แก�นแท�ขึ้องธริ่ริ่ม เฉพาะอย�างย��งค�อ การิ่ห�ดิภาวนา ควริ่จิะท�าให�เก�ดิให�ม�ความแท�จิริ่�ง งานอย�างอ��นเริ่าก�เคยต้�อส��มาแล�ว ต้�%งแต้�ไหนแต้�ไริ่ก�ต้�อส��ก�บงานหน�กงานเบามาแล�ว จินกริ่ะท��งเวลาผู้�านมาจินบ�ดิน�% เริ่าก�ท�าไดิ�มาเริ่��อยๆ แต้�เวลาน�%เริ่าจิะฝึ2กห�ดิภาวนา ค�อ การิ่ท�าจิ�ต้ใจิโดิยเฉพาะ และการิ่ท�าภาวนาน�%ก�เป.นงานท��จิ�าเป.นจิะต้�องท�าเช่�นเดิ�ยวก�บงานช่�%นอ��นๆ หริ่�อควริ่ท��จิะท�าให�หน�กย��งไปกว�างานอ��นๆ เส�ยอ�ก เพริ่าะเป.นงานหน�กและละเอ�ยดิกว�างานท�%งหลาย การิ่ท�าภาวนาแริ่กๆ จิ�ต้ขึ้องเริ่าย�อมกว�ดิแกว�งดิ�%นริ่น ล�มล6กคล6กคลาน เป.นขึ้องธริ่ริ่มดิา เพริ่าะจิ�ต้ย�งไม�เคยก�บการิ่ภาวนามาก�อน จิ3งถ�อไดิ�ว�าการิ่ภาวนาเป.นงานใหม�ขึ้องจิ�ต้ ถ3งจิะยากล�าบากแค�ไหนเริ่าต้�องฝึ2ก เพ��อท��จิะฉ6ดิกริ่ะช่ากลากจิ�ต้ท��ก�าล�งถ�กก�เลสย��าย�อย��น� %นให�พ�นภ�ยอ�นต้ริ่าย ให�เป.นจิ�ต้ท��ปริ่าศีจิากก�เลสเริ่��องเศีริ่�าหมอง จิ3งเป.นส��งท��พวกเริ่าท�%งหลายควริ่ท�าอย�างย��ง เพริ่าะฉะน�%น ในโอกาสต้�อไปน�%จิ3งจิ�าเป.นอย�างย��งท��พวกเริ่าจิะพาก�นมาบ�าเพ�ญเพ�ยริ่ ทางดิ�านจิ�ต้ใจิ อ�นเป.นจิ6ดิหมายปลายทางให�เก�ดิความส6ขึ้ความสมหว�งขึ้3%นภายในใจิขึ้อง ต้�วเองดิ�วย จิ�ต้ภาวนา เหน��อยบ�าง ล�าบากบ�างก�ทนเอา การิ่ปล�อยให�จิ�ต้ค�ดิไปในแง�ต้�างๆ ต้ามอาริ่มณ์-ขึ้องจิ�ต้น�%น ไม�สามาริ่ถท��จิะท�าให�เก�ดิอะไริ่ขึ้3%นมา นอกจิากไปเท��ยวเก�บริ่วบริ่วมเอาความท6กขึ้-ความริ่�อนจิาก อาริ่มณ์-ภายนอก มาเผู้าลนจิ�ต้ใจิขึ้องต้นให�ว6 �นวายเดิ�อดิริ่�อน ไม�ขึ้าดิริ่ะยะเท�าน�%น

Page 139: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ท�านกล�าวว�า สมาธ�ก�ค�อการิ่ท�าใจิให�สงบ สงบจิากอะไริ่ สงบจิากอาริ่มณ์- เคริ่��องก�อกวนท�%งหลาย เม��อไม�ม�อะไริ่มาริ่บกวน ถ�าเป.นน�%าก�จิะใสสะอาดิดิ6จิน�%าฝึน ท��ต้กลงมาจิากท�องฟุ้9า ย�งไม�ม�อาริ่มณ์-ภายนอกมาริ่บกวน ก�จิะเป.นจิ�ต้ท��ใสสะอาดิหมดิจิดิ แต้�ขึ้ณ์ะน�%จิ�ต้ขึ้องเริ่าถ�กก�เลสหริ่ �ออาริ่มณ์-ภายนอกเล�นงานแทบจิะเอาต้�วไม�ริ่อดิอย��แล�ว แต้�เริ่าจิะมาฝึ2กเพ��อให�จิ�ต้สงบจิากอาริ่มณ์-ภายนอกเหล�าน�%น การิ่ท�าน�%นต้�องค�อยท�าค�อยไป จิะก�าหนดิเอาว�นน�%นเวลาน�%นจิะเก�ดิผู้ลแน�นอนน�%นย�อมไม�ไดิ� เพริ่าะการิ่ท�าจิ�ต้ให�ปริ่าศีจิาก อาริ่มณ์-ภายนอกน�%นต้�องใช่�เวลาพอสมควริ่ ย��งถ�าเริ่าไม�เคยฝึ2กมาก�อน จิะเป.นการิ่ล�าบากมากท�เดิ�ยว แต้�ก�ไม�เหล�อว�ส�ยท��เริ่าจิะท�า

ในขึ้�%นแริ่กขึ้องการิ่อบริ่มจิ�ต้น�%น ท�านสอนให�ย3ดิเอาขึ้�ออริ่ริ่ถ ขึ้�อธริ่ริ่ม บทใดิบทหน3�งมาเป.นอาริ่มณ์- บทใดิก�ไดิ�ส�าหริ่�บเป.นเคริ่��องก�าก�บความค6มใจิ ไม�เช่�นน�%นจิ�ต้จิะส�ายกว�ดิแกว�งไปส��อาริ่มณ์-ต้�างๆ ท��เริ่าเคยช่�นก�บอามริ่ณ์-น�%นๆ แล�วก�อความท6กขึ้-ให�เป.นท��เดิ�อดิริ่�อนอย��เสมอ ท�านจิ3งสอนให�น�าบทธริ่ริ่มะขึ้�อใดิขึ้�อหน3�งมาเป.นอาริ่มณ์- เช่�น เริ่าภาวนาบริ่�กริ่ริ่มว�า พ6ทโธๆ ธ�มโมๆ หริ่�อส�งโฆๆ หริ่�อ จิะก�าหนดิให�ม�อานาปานสต้� ค�อ การิ่ก�าหนดิลมหายใจิ เขึ้�าออกควบค��ไปดิ�วยก�ไดิ� เช่�น จิะบริ่�กริ่ริ่มว�า พ6ท เขึ้�า โธ ออก ดิ�งน�% ค�าว�าเขึ้�าออกก�ค�อหมายก�าหนดิกองลมน��นเอง หายใจิเขึ้�าก�ก�าหนดิว�า พ6ธ หายใจิออกก�ก�าหนดิว�าโธ ดิ�งน�% และในขึ้ณ์ะท��บริ่�กริ่ริ่มเริ่าต้�องม�สต้�ควบค��ไปดิ�วย เม��อเริ่าม�สต้�ต้ามริ่ะล3กอย��โดิยการิ่เป.นไปต้�ดิต้�อโดิยล�าดิ�บ จิ�ต้ก�ไม�ม�โอกาสจิะแวะไปเก��ยวขึ้�องก�บอาริ่มณ์-ภายนอก จิ�ต้ก�จิะค�อยหย��งเขึ้�าส��ความสงบโดิยล�าดิ�บ จิ�ต้ใจิขึ้ณ์ะน�%น จิะม�ความสงบมาก ในขึ้ณ์ะท��จิ�ต้สงบไม�ย6�งเหย�งว6 �นวาย กาลเวลาและสถานท��จิะไม�ม�เลย ในขึ้ณ์ะน�%นจิ�ต้จิะสงบอย�างเดิ�ยว เพริ่าะจิ�ต้ท��สงบจิะไม�ส�าค�ญม��นหมายต้�ดิอย��ก�บสถานท�� กาลเวลาท��ไหนเลย ม�แต้� ความริ่� � ท��ทริ่งต้�วอย��เท�าน�%น น��เริ่�ยกว�า ความส6ขึ้ท��เก�ดิขึ้3%นจิากการิ่ภาวนา

Page 140: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

จิะเริ่�ยกว�าเป.นผู้ลจิากการิ่ภาวนาก�ไดิ� เริ่าอย��ในโลกน�% เริ่าต้�องอย��ให�ฉลาดิ ปริ่ะกอบดิ�วยป?ญญา ต้�วเริ่าริ่� �ว�า เริ่าปฏ�บ�ต้�ผู้�ดิ ไม�ถ�กต้�องต้ามหล�กค�าสอนขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�า ต้�องพยายามแก�ไขึ้ท��ต้�วเริ่า ให�ถ�กต้�อง ค�อ เริ่าต้�องหาอ6บายว�ธ�อย��เสมอว�า ท�าอย�างไริ่ต้�วเองจิ3งจิะอย��ให�เป.นส6ขึ้ไม�ว6 �นวายใจิ อ�นน�%ส�าค�ญมากท�เดิ�ยว ส��งท�%งปวงพริ่ะพ6ทธเจิ�าสอนพวกเริ่าว�า ถ�าใคริ่ละความโลภ ความโกริ่ธ ความหลง หริ่�อ ก�าจิ�ดิความโลภ ความโกริ่ธ ความหลงเส�ยไดิ� ผู้��น� %นจิะพบเห�นพริ่ะน�พพาน พริ่ะน�พพานอย��เหน�อความโลภ โกริ่ธหลง ท�านว�าอย�างน�% ความโลภ โกริ่ธ หลง เป.นริ่ากเหง�าขึ้องโลก ช่าต้�ใดิ ภาษาใดิ ก�ม�ส��งท�%งสามน�% ท6กคนหน�ไม�พ�น ม�ป?ญหาอย�� ถ�าท6กคนม�ก�นแล�วอย�างน�%จิะท�าปริ่ะการิ่ใดิดิ� ไม�ค�ดิจิะละส��งเหล�าน�%บ�างหริ่�อ บางคนถ�าจิะละม�นออกไปก�ย�งเส �ยดิายม�นอย�� ถ�อว�าม�น เป.นม�ต้ริ่ท��ดิ�ต้�อเริ่าอย�� ไม�ยอมให�ม�นต้�ต้�วจิากเริ่าเลย อ�นน�%ก�ไดิ�ช่��อว�าเริ่าโง�กว�าก�เลส ปล�อยให�ก�เลสเป.นนายเริ่า

โอวาทหลวงป��เสุาร ก�นติสุ'โลว�ดูดูอนธาติ� อ.พบั�ลม�งสุาหาร จ.อ�บัลราชธาน'

"จติ�ราร�กข- " เป2นหน�งสุ*อท'3พระอาจารย์ เสุาร กนBสุ'โล ไดู$บัรรจงแติ�งไว$เพ*3อพ�ทธบัรษ�ทควรไดู$ศ<กษา โดูย์ท�านไดู$แสุดูงไว$ดู�งน'1

1. ให�มน6ษย-เริ่าท6กคนริ่� �จิ�กริ่ะล3กถ3งค6ณ์พริ่ะพ6ทธเจิ�า ค�อให�เจิริ่�ญ พ�ทธาน�สุสุติ2. ให�มน6ษย-เริ่าท6กคน เม��อเก�ดิมาแล�วเขึ้�าใจิต้นเองว�าน�บถ�อพริ่ะพ6ทธศีาสนาแล�ว จิงให�เจิริ่�ญ เมติติา กร�ณูา ม�ฑติา อ�เบักขา เป2นน�สุติ3. ให�มน6ษย-เริ่าท6กคน จิงริ่� �ว�าเม��อเก�ดิมาแล�วจิงริ่� �กฎขึ้อง อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ซั3�งหน�ส��งเหล�าน�%ไปไม�ไดิ� ค�อ การิ่เก�ดิ แก� เจิ�บ ต้าย จิ3ง ให�เจิริ่�ญความไม�เท��ยง ม�ความท6กขึ้- และไม�ใช่�ต้�วต้นขึ้องเริ่า ฉะน�%นจิงเจิริ่�ญ อสุ�ภาน�สุติ

Page 141: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

4. มน6ษย-เริ่าท6กคน จิงพ�จิาริ่ณ์ากองท6กขึ้-น�บต้�%งแต้�เก�ดิมาจินวาริ่ะส6ดิท�าย ค�อ ความต้าย เพริ่าะเริ่าหน�ความต้ายไปไม�ไดิ�จิงให�เจิริ่�ญ มรณูาน�สุติ.........................................

หล�กธรรมของพระอาจารย์ เสุาร กนBสุ'โล

จติ�ราร�กขก�มม�ฏิฐาน(1) วธ'ระล<กถ<งค�ณูพระร�ตินติร�ย์...อน3�ง เม��อริ่ะล3กถ3งค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ย ถ3งริ่ะล3กดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า เพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้-ล6กโพลงริ่6 �งเริ่�องไหม�ส�ต้ว-เผู้าส�ต้ว- ให�ริ่6 �มริ่�อนอย��เป.นน�ต้ย-ในภพท�%ง 3 เล�งก�เลสน�%น ค�อ ริ่าคะ ความก�าหน�ดิย�นดิ� โทสะ ความเค�องค�ดิ ปริ่ะท6ษริ่�าย และโมหะ ความหลงไม�ริ่� �จิริ่�ง

ริ่าคะ โทสะ โมหะ ท�%ง 3 น�% ท�านกล�าวว�า เป.นเพล�งเพริ่าะเป.นเคริ่��องริ่�อนริ่นกริ่ะวนกริ่ะวายขึ้องส�ต้ว- เพล�งท6กขึ้- น�%นค�อ ช่าต้� ความเก�ดิ ค�อ ขึ้�นธ- อายต้นะและนามริ่�ปท��เก�ดิปริ่ากฎขึ้3%น ช่ริ่า ความแก�ทริ่6ดิโทริ่มคริ่��าคริ่�า และ มริ่ณ์ะ ความต้ายค�อ ช่�ว�ต้ขึ้าดิกายาแต้กว�ญญาณ์ดิ�บ

โสุกะ ความเห*อดูแห$งใจเศร$าใจปรเทวะ ความบั�นเพ$อคร&3าครวญร&3าไรท�กข ทนย์ากเจ,บัปวดูเกดูข<1นในกาย์โทมน�สุ ความเป2นผู้�$ม'ใจช�3วเสุ'ย์ใจอ�ปาย์าสุความค�บัแค$นอ�ดูอ�1นใจ

ท�กข ม�ช่าต้�เป.นต้�นเหล�าน�% ท�านกล�าวว�าเป.นเพล�ง เพริ่าะเป.นท6กขึ้-ให�เก�ดิความริ่�อนริ่นกริ่ะวนกริ่ะวายต้�างๆ แก�ส�ต้ว- เพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้-เหล�าน�% ยกพริ่ะพ6ทธเจิ�าเส�ยแล�วไม�ม�ผู้��ใดิผู้��หน3�งในโลกดิ�บไดิ� แต้�ผู้��ท��จิะริ่� �ว�าเป.นเพล�งเคริ่��องริ่�อนเท�าน�%นก�หายากเส�ยแล�ว ผู้��ท��จิะดิ�บเพล�งน�%นจิะไดิ�มาแต้�ไหนเล�า ก�ในโลกหมดิท�%งส�%นไม�ม�ผู้��ใดิผู้��หน3�งดิ�บไดิ� จิ3งพาก�นริ่�อนริ่ะกริ่ะวนกริ่ะวายอย��ดิ�วยเพล�งหมดิท�%งโลก ก�ไม�ริ่� �ส3กต้�วว�าเพล�งม�นไหม�ม�นเผู้าเอาให�เริ่�าริ่�อนอย��เป.นน�ต้ย- เพริ่าะอว�ช่ช่าความหลงไม�ริ่� �จิริ่�ง

Page 142: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สุ�มมาสุ�มพ�ทโธ ภะคะวา พริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคเจิ�าเป.นท��พ3�งขึ้องเริ่าพริ่ะองค-ต้ริ่�สริ่� �ช่อบต้ริ่�สดิ�แล�วเอง ต้ริ่�สริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�ง ดิ�บเพล�งก�เลสเพล�งท6กขึ้-ขึ้องพริ่ะองค-ไดิ�แล�ว ค�อท�าให�แจิ�งซั3�งก�เลสน�พพานไดิ�แล�ว ทริ่งส��งสอนส�ต้ว-ให�ริ่� �ต้ามเห�นต้าม ดิ�บเพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้- ท�าให�แจิ�งซั3�งพริ่ะน�พพานไดิ�ดิ�วยพริ่ะองค-น�%น จิ3งเป.นผู้��เล�ศีกว�าส�ต้ว- ปริ่ะเสริ่�ฐกว�าส�ต้ว- เป.นผู้��อ�ศีจิริ่ริ่ย-ใหญ�ย��งน�กควริ่เล��อมใสจิริ่�งๆสุวากขาโติ ภะคะวะติา ธ�มโม พริ่ะธริ่ริ่มท��เป9นท��พ3�งขึ้องเริ่าม�พริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคต้ริ่�สดิ�แล�ว ทริ่งค6ณ์ค�อดิ�บเพล�งก�เลสเพล�งท6กขึ้-ขึ้องส�ต้ว-ผู้��ปฏ�บ�ต้�ช่อบ ช่�วยให�พ�นจิากท6กขึ้-ภ�ยท�%งส�%นไดิ� ค�อ ศี�ล สมาธ� ป?ญญา มริ่ริ่ค ผู้ล น�พพาน พริ่ะธริ่ริ่มน�%น ท�านทริ่งค6ณ์ ค�อดิ�บเพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้-ไดิ�อย�างน�% จิ3งเป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-ใหญ�ย��งน�ก ควริ่เล��อมใสจิริ่�งๆสุ�ปฏิป7นโน ภะคะวะโติ สุาวะกะสุ�งโฆ พริ่ะสงฆ-ผู้��สาวกขึ้องพริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาค ท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านปฏ�บ�ต้�ดิ�แล�ว ท�าให�บริ่�บ�ริ่ณ์-ใน ศี�ล สมาธ� ป?ญญา บริ่ริ่ล6มริ่ริ่คผู้ลท�าให�แจิ�งซั3�งพริ่ะน�พพาน ดิ�งเล�งก�เลสเลพ�งท6กขึ้-ขึ้องต้นไดิ�แล�ว ส��งวสอนผู้6�อ��นให�ริ่� �ต้ามเห�นต้าม ดิ�บเพล�งก�เลสเพล�งทก6ขึ้-ไดิ�ดิ�วย และเป.นเขึ้ต้ให�เก�ดิบ6ญเก�ดิก6ศีล แก�เทวดิา มน6ษย-มากมายน�ก พริ่ะสงฆ-น�%นท�านปฏ�บ�ต้�ดิ�อย�างน�% จิ3งเป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-ใหญ�ย��งน�ก ควริ่เล��อมใสจิริ่�งๆ

เม��อน3กถ3งค6ณ์พริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- 3 ริ่�ต้นะน�% ต้ริ่3กต้ริ่องดิ�วยป?ญญา คริ่�%นเห�นจิริ่�งเก�ดิความเล��อมในขึ้3%นแล�ว จิะน3กแต้�ในใจิหริ่�อจิะเปล�งวาจิาว�า

อะโห พ�ทโธ พริ่ะพ6ทธเจิ�าท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านทริ่งค6ณ์ค�อดิ�บก�เลส เคริ่��องริ่�อนใจิขึ้องส�ต้ว-ไดิ� น�าส�ต้ว-ออกจิากท6กขึ้-ไดิ� เป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย- น�าเล��อมใสจิริ่�งๆอะโห ธ�มโม พริ่ะธริ่ริ่มท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านทริ่งค6ณ์ค�อดิ�บก�เลสเคริ่��องริ่�อนใจิขึ้องส�ต้ว-ไดิ� น�าส�ต้ว-ออกจิากท6กขึ้-ไดิ� เป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-น�าเล��อมใสจิริ่�งๆอะโห สุ�งโฆ พริ่ะสงฆ-ท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านปฏ�บ�ต้�ดิ�แล�ว เป9นเขึ้ต้บ6ญอ�น

Page 143: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เล�ศี หาเขึ้ต้บ6ญอ��นย��งกว�าไม�ม� เป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-น�าเล��อมใสจิริ่�งๆภาวนาดิ�งน�% ก�ไดิ�ดิ�ท�เท�ยว

อน3�ง ผู้��ใดิไดิ�ความเช่��อความเล��อมในในพริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- 3 ริ่�ต้นะน�%แล�ว ผู้��น� %นไดิ�ช่��อว�าเล��อมใสแล�วในท��อ�นเล�ศี ผู้ลท��ส6ดิว�เศีษเล�ศีใหญ�ย��งกว�าผู้ลแห�งก6ศีลอ��นๆท�%งส�%น ย�อม�แก�ผู้��เล��อมใสใจิริ่�ต้นะท�%งสามน�%น....อน3�ง พริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ-น�% เป.นริ่�ต้นะอ�นเล�ศีว�เศีษย��งกว�าริ่�ต้นะอ��นๆหมดิท�%งส�%น ย�อมให�ส�าเริ่�จิความปริ่าริ่ถนาแก�ส�ต้ว-ผู้��ท��เล��อมในไดิ�ท6กปริ่ะการิ่ เหต้6น�%น เริ่าท�%งหลาย จิงอ6ต้สาห-น3กถ3งพริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- ให�เก�ดิความเล��อมใสท6กๆว�นเถ�ดิ จิะไดิ�ไม�เส�ยท�ปริ่ะสบพบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%

(2) วธ'เจรญเมติติา

อน3�ง เม��อจิะเจิริ่�ญเมต้ต้า พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า

สุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น

อะเวรา จิงเป.นส6ขึ้เป.นส6ขึ้เถ�ดิ อย�าไดิ�ม�เวริ่แก�ก�นและก�นเลยสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น อะพย์าป7ชย์า จิงเป.นส6ขึ้ๆเถ�ดิ อย�าไดิ�ม�ความเจิ�บไขึ้�ล�าบากกายล�าบากใจิเลยสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น อะน'ฆา จิงเป.นส6ขึ้ๆเถ�ดิ อย�าไดิ�ม�ความท6กขึ้-กาย ท6กขึ้-ใจิเลยสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น สุ�ข' อ�ติติาน�ง ปะรหะร�นติ� จิงม�ความส6ขึ้กายส6ขึ้ใจิ ริ่�กษาต้นพ�นจิากท6กขึ้-ภ�ยท�%งส�%น

Page 144: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เมต้ต้าภาวนาน�% เป.นขึ้�าศี3กแก�พยายาท โดิยต้ริ่ง เม��อเจิริ่�ญเมต้ต้าน�% ย�อมละพยาบาทเส�ยไดิ�ดิ�วยดิ� เมต้ต้าน�%เช่��อว�า เจิโต้ว�ม6ต้ เพริ่าะเป.นเคริ่��องหล6ดิพ�นจิากพยาบาทขึ้องใจิม� อาน�สงฆ- ย��งใหญ�กว�าทานและศี�ลหมดิท�%งส�%นเหต้6น�%น เริ่าท�%งหลาย จิงอย�าปริ่ะมาทในเมต้ต้าภาวนาน�%เลย อ6ต้สาห-เจิริ่�ญเถ�ดิ จิะไดิ�ปริ่ะสบอาน�สงฆ-ว�เศีษต้�างๆซั3�งว�ามาน�% เทอญฯ...

(3) วธ'เจรญอสุ�ภะ

อน3�ง เม��อจิะเจิริ่�ญอส6ภะ พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า อ�ติถ อม�สุมง กาเย์ ขึ้องไม�งามเป.นขึ้องปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิม�อย��ในกายน�%เกสุา โลมา นะขา ท�นติา ติะโจ ค�อ ผู้ม ขึ้น เล�บ ฟุ้?น หน�ง ม�งสุ�ง นหาร� อ�ฏิฐ อ�ฏิฐมญช�ง ว�กก�ง ค�อ เน�%อ เอ�น กริ่ะดิ�ก เย��อในกริ่ะดิ�ก ม�ามหะทะย์�ง ย์ะกะน�ง กโลมะก�ง ปTหะก�ง ป7ปผู้าสุ�ง ค�อ เน�%อห�วใจิ ต้�บ พ�งผู้�ดิ ไต้ ปอดิอ�นติ�ง อ�นติะค�ณู�ง อ�ทะรย์�ง กะร'ย์�ง ค�อ ไส�ใหญ� สายเหน��ยวไส� ริ่าก ขึ้�% ปTติติ�ง เสุมห�ง ป�พโพ โลหติ�ง เสุโท เมโท ค�อ น�%าดิ� น�%าเสมหะ น�%าเหล�อง (หนอง ) น�%าเล�อดิ น�%าเหง��อ น�%าม�นขึ้�นอ�สุสุ� วะสุา เขโฬ สุ�งฆาณูกา ละสุกา ม�ติติ�ง ค�อ น�%าต้าม น�%าม�นเปลง น�%าลาย น�%าม�ก น�%าไขึ้ขึ้�อ น�%าเย��ยว

ผู้ม น�%นงอกอย��ต้ามหน�งศีริ่�ษะดิ�าบ�างขึ้าวบ�าง ขึ้น น�%นงอกอย��ต้ามขึ้6มขึ้นท��วริ่�างกาย เว�นไว�แต้�ฝึ>าม�อ ฝึ>าเท�า เล�บ น�%นงอกอย��ต้ามปลายม�อ ปลายเท�า ฟุ้?น น�%นงอกอย��ต้ามกริ่ะดิ�ก คางขึ้�างบน ขึ้�างล�าง ส�าหริ่�บบดิเค�%ยว อาหาริ่ช่6�มอย��ดิ�วยน�%าลายเป.นน�ต้ย- หน�ง น�%นห6�มท��วกาย ผู้�ดิน�%นลอกออกเส�ยแล�วม�ส�ขึ้าว เน�%อ น�%นม�ส�แดิงเหม�อนกะช่�%นเน�%อส�ต้ว- เอ�น น�%นริ่3งริ่�ดิ ริ่วบโคริ่งกริ่ะดิ�ดิไว� ม�ส�ขึ้าว กริ่ะดิ�ดิ น�%นเป9นริ่�างโคริ่งค�%าแขึ้�งอย��ในกาย ม�ส�ขึ้าว เย��อในกริ่ะดิ�ก น�%นม�ส�ขึ้าวเหม�อนกะยอดิหวายท��เผู้าไฟุ้อ�อนแล�ว ใส�ไว�ในกริ่ะบอกไม�ฉะน�%น เย��อในขึ้มอง ศีริ่�ษะ น�%นเป.นยวงๆ เหม�อน กะเย��อในหอยจิ6บแจิง ม�าม น�%นค�อแผู้�น

Page 145: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เน�%อม�ส�แดิงคล�%าๆ สองแผู้�นม�ขึ้� %วอ�นเดิ�ยวก�น เหม�อนกะผู้ลมะม�วงสองผู้ลม�ขึ้� �วอ�นเดิ�ยวก�นฉะน�%น อย��ขึ้�างซั�ายเค�ยงก�บห�วใจิ เน�%อห�วใจิ น�%นม�ส�แดิง ส�ณ์ฐานดิ�งดิอกบ�วต้�ม ต้�%งอย��ท�ามกลางอก ต้�บ น�%นค�อแผู้�นเน�%อสองแผู้�นส�แดิงคล�%าต้�%งอย��ขึ้�างาขึ้าวเค�ยงเน�%อห�วใจิ พ�งผู้�ดิ น�%นม�ส�ขึ้าว เหน��ยวหน�งก�บเน�%อ เอ�นก�บเน�%อ กริ่ดิ�กดิ�บเอ�นต้�ดิก�นไว�บ�าง ไต้ น�%นเป.นช่�%นเน�%อส�ดิ�าคล�%าเหม�อนกะล�%นโคดิ�าอย��ช่ายโคริ่งซั�าย ปอดิ น�%น เป.นแผู้�นเน�%อส�แดิงคล�%า ช่ายเป.นแฉกปกเน�%อห�วใจิอย��ท�ามกลางอก ไส�ใหญ� น�%นปลายขึ้�างหน3�งอย��คอหอย ปลายขึ้�างหน3�งอย��ทวาริ่ทบไปทบมาม�ส�ขึ้าวช่6�มอย��ดิ�วยเล�อดิในท�อง สายเหน��ยวไส�ใหญ� น�%นม�ส�ขึ้าว ริ่าก น�%นค�อขึ้องท��กล�นก�นแล�ว ส�าริ่อก ออกมาเส�ยฉะน�%น ค�ถ น�%นค�อขึ้องท��ก�นขึ้�งอย��ในท�องเส�ยแล�ว ถ�ายออกมาฉะน�%น น�%าดิ� น�%นส�เขึ้�ยวคล�%าๆ ท��เป.นฝึ?กต้�%งอย��ท�ามกลางอก ท��ไม�เป.นฝึ?กซั3มซัาบอย��ในกาย น�%าเสมหะ น�%นม�ส�ขึ้าวคล�%าๆ เป.นมวกๆ ต้�ดิอย��ก�บพ�%น ไส�ขึ้�างใน น�%าเหล�อง (หนอง) น�%น ม�อย��ในท��สริ่�ริ่ะม�บาดิแผู้ลเป.นต้�น น�%าเล�อดิ น�%นม�อย��ต้ามขึ้6มขึ้นสในกาลเม��อริ่�อนหริ่�อก�นขึ้องเผู้�ดิ น�%าม�นขึ้�น น�%นม�ส�เหล�องต้�ดิยอ6�ก�บหน�งต้�อเน�%อ น�%าต้า น�%นไหลออกจิากต้าในกาลเม��อไม�สบาย น�%าม�นเปลว น�%นเป.นเปลวอย��ในพ6งเหม�อนก�บเปลวส6กริ่ น�%าลายน�%น ใสบ�าง ขึ้�นบ�าง น�%าม�ก น�%นเหลวบ�าง ขึ้�นบ�าง เป.นยวงออกจิากนาส�ก น�%าไขึ้ขึ้�อ น�%นต้�ดิอย��ต้ามขึ้�อกริ่ะดิ�ก น�%าเย��ยว น�%นเกริ่อะออกจิากริ่ากและค�ถ

อะย์ะเมวะ กาโย์ กายค�อปริ่ะช่6มส�วนเป.นขึ้องปฏ�ก�ล น�าเกล�ยดิ น�%น� �นแหละ อ6ทธ�ง ปาทะต้ะลา เบ�%องบนต้�%งแต้�เท�าขึ้3%นมา อะโธ เกสะ ม�ต้ถะกา เบ�%องต้��าต้�%งแต้�ปลายผู้มลงไป ต้ะจิะปะริ่�ย�นโต้ ม�นม�หน�งห6�มอย��ท��ส6ดิริ่อบ ป�โริ่ นาน�ปปะการิ่�สสะ อะส6จิ�โน ม�นเต้�มไปดิ�วยขึ้องไม�สะอาดิ ม�ปริ่ะการิ่ต้�างๆ ม�ผู้ม ขึ้น เล�บ ฟุ้?น หน�ง เป.นต้�น เช่ค6จิโฉ ปฏ�กก6โล แต้�ล�วนเป.นขึ้องไม�งาม ม�กล��นเหม�น ปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิหมดิท�%งส�%น

อสุ�ภก�มม�ฏิฐาน (อส6ภส�ญญา) น�% เป.นขึ้�าศี3กแก�ริ่าคะความก�าหน�ดิย�นดิ�โดิยต้ริ่ง ผู้��ใดิมาเจิริ่�ญอส6ภะเห�นเป.นขึ้องไม�งามในกาย เห�นกายเป.นขึ้องไม�งาม ปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิ จิะเก�ดิความเบ��อหน�าย ไม�ก�าหนดิย�นดิ� ดิ�บริ่าคะ โทสะ

Page 146: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โมหะ เส�ยไดิ� ผู้��น� %นไดิ�ช่��อว�าดิ��มก�นซั3�งริ่ส ค�อ พริ่ะน�พพาน เป.นส6ขึ้อย�างย��ง เหต้6น�%นพริ่ะพ6ทธเจิ�าจิ3งไดิ�ต้ริ่�สสริ่ริ่เสริ่�ญกายะคต้าสต้�อส6ภก�มม�ฏฐานน�%ว�า

" ผู้�$ใดูไดู$เจรญกาย์ะคติาสุติน'1 ผู้�$น�1น ไดู$เช*3อว�าบัรโภค ซิ<3งรสุ ค*อ นพพาน เป2นธรรมม'ผู้�$ติาย์ไม�ม' อมติธรรม ดู�งน'1 นพพาาน น�1นก,ดู�บัราคะ โทสุะ โมหะ น�1นเองเหติ�น�1น เราท�1งหลาย์จงอย์�าไดู$ประมาทในกาย์ะคติาสุติน'1เลย์ อ�ติสุ�าห เจรญเถดู จะไดู$ประสุบัพบัพระนพพาน เป2นสุ�ขอย์�างย์3ง เลศกว�าธรรมหมดูท�1งสุ1น.."

(4) วธ'เจรญมรณูสุติ

อน3�ง เม��อจิะเจิริ่�ญมริ่ณ์สต้� ถ3งเจิริ่�ญดิ�งน�% ก�ไดิ�ว�า ธ�มโมมห มะระณู�ง อนติ'โติ ช่ายว�ามะระณูะ ธ�มมามห มะระณู�ง อนติ'ติา หญ�งว�าแปลว�า " เริ่าม�ความต้ายเป.นธริ่ริ่มดิา ล�วงความต้ายไปไม�ไดิ�แล�ว"

ความต้ายน�%น ค�อส�%นลมหายใจิ กายแต้ก ว�ญญาณ์ดิ�บ อน3�ง พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า อะธ6ว�ง ช่�ว�ต้�ง ช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าม�นไม�ย� �งย�น ธ6ว�ง มะริ่ะณ์�ง ความต้ายขึ้องเริ่าม�นย��งย�น อะว�สส�ง มะยา มะริ่�ต้�พพ�ง เริ่าคงจิะต้ายเป.นแน� มะริ่ะณ์ะปะริ่� โยสาน�ง เม ช่�ว�ต้�ง ช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าม�ความต้ายเป.นท��ส6ดิ ช่�ว�ต้�ง เม อะน�ยะต้�ง ช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าม�นไม�เท��ยง มะริ่ะณ์�ง เม น�ยะต้�ง ความต้ายขึ้องเริ่าม�นเท��ยงแล�ว อน3�ง พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า ส�พเพ มะริ่�นต้� จิะ ส�ต้ว-ท��ต้ายอย��เดิ�@ยวน�%ก�ดิ� มะริ่�งส6 จิะ มะริ่�นต้� จิะ ส�ต้ว-ท��ต้ายอย��เดิ�@ยวน�%ก�ดิ� มะริ่�งส6 จิะ มะริ่�สสะเริ่ ท��ต้ายดิ�บส�ญไปแล�วก�ดิ� จิ�กต้ายต้�อไปขึ้�างหน�าก�ดิ� ต้ะถาวาห�ง มะริ่�สสาม� เริ่าก�จิะต้ายดิ�บส�ญไปเช่�นน�%น เหม�อนก�นน��นแหละ น�ต้ถ� เม เอต้ถะ ส�งสะโย ความสงส�ยในความต้าย น�%ไม�ม�แก�เริ่า เริ่าไม�สงส�ยในความต้ายน�%แล�ว

Page 147: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เหต้6น�%น เริ่าจิงเริ่�งขึ้วนขึ้วายก�อสริ่�างบ6ญก6ศีลซั3�งเป.นท��พ3�งขึ้องต้นเส�ยให�ไดิ�ท�นเป.นม�ช่�ว�ต้อย��น�%เถ�ดิ อย�าให�ท�นความต้ายมาถ3งเขึ้�า ถ�า ความต้ายมาถ3งเขึ้�าแล�ว จิะเส�ยท�ท��ไดิ�เก�ดิเป.นมน6ษย-พบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%ท�เดิ�ยว

ผู้��ใดิไดิ�เจิริ่�ญมริ่ณ์สต้� น3กถ3งความต้ายไดิ�เห�นจิริ่�ง จินเก�ดิความส�งเวช่ไดิ� ผู้��น� %นย�อมไม�เมาในช่�ว�ต้ ละอาล�ยในช่�ว�ต้เส�ยไดิ�เป.นผู้��ไม�ปริ่ะมาท ริ่�บริ่�อนปฏ�บ�ต้�ละบาป บ�าเพ�ญบ6ญก6ศีล ช่�าริ่ะต้นให�เป.นผู้��บริ่�ส6ทธ�K โดิยเริ่�วพล�นเพริ่าะเหต้6น�%น พริ่ะพ6ทธเจิ�าจิ3งต้ริ่�%สสริ่ริ่เสริ่�ญมริ่ณ์สต้�ท��บ6คคเจิริ่�ญท�าให�มากน�%ว�า ม�ผู้ลาน�สงส-ย��งใหญ�มากน�ก น�บเขึ้�าพริ่ะน�พพานเป9นธริ่ริ่มม�ผู้��ต้ายไม�ม� ดิ�งน�% มริ่ณ์สต้� ม�ผู้ลาน�สงส-มากอย�างน�%

อน3�ง พริ่ะพ6ทธเจิ�าก�ต้ริ่�สส��งไว� ให�ค�ดิถ3งความต้ายให�ไดิ�ท6กว�นๆมาในอภ�ณ์หะป?จิเวกขึ้ณ์- เหต้6น�%น เริ่าท�%งหลายจิงอ6ต้ส�าห-เจิริ่�ญ มริ่ณ์สต้� ค�ดิถ3งความต้ายให�เห�นจิริ่�งจินเก�ดิความส�งเวช่ให�ไดิ�ท6กว�นๆ เถ�ดิ จิะไดิ� ปริ่ะสบผู้ลอาน�สงส-ท��ว�เศีษ เป.นเหต้6ไม�ปริ่ะมาทในอ�นก�อสริ่�างบ6ญก6ศีลซั3�งเป.นท��พ3�งขึ้องต้น

ท��น3กถ3ง ค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ย เจิริ่�ญเมต้ต้า อส6ภะ และมริ่ณ์สต้� ท�%ง 4 อย�างซั3�งว�ามาน�% ท�านกล�าวว�า จิต้6ริ่าริ่�กขึ้- เพริ่าะเป.นธริ่ริ่มป9องก�นปกคริ่องริ่�กษาผู้6�ท��เจิริ่�ญน�%น ให�พ�นจิากท6กขึ้-ภ�ยอ�นต้ริ่ายว�บ�ต้�ท�%งส�%นไดิ� และเป.นทางสวริ่ริ่ค-และน�พพานดิ�วยเหต้6น�%น เริ่าท�%งหลายจิงอ6ต้ส�าห-เจิริ่�ญให�ไดิ�ท6กๆว�นเถ�ดิ อย�าให�ขึ้าดิไดิ�เลย จิะไดิ�เป.นความดิ� ความช่อบ อย�างย��งขึ้องเริ่าท��ไดิ�มาเก�ดิเป.นมน6ษย-พบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%เทอญฯ......

Page 148: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โอวาทหลวงป��ม�3น ภ�รทติBโติ

ม�ติโติท�ย์ ลขติธรรม โดูย์ หลวงป��ม�3น ภ�รท�ติโติบ�นท3กโดิย พริ่ะอาจิาริ่ย-ว�ริ่�ย�งค- ส�ริ่�นNธโริ่ณ์ ว�ดิป>าบ�านนามน ก��ง อ. โคกศีริ่�ส6พริ่ริ่ณ์ จิ.สกลนคริ่ พ.ศี. ๒๔๘๖

๑. การิ่ปฏ�บ�ต้� เป.นเคริ่��องย�งพริ่ะส�ทธริ่ริ่มให�บริ่�ส6ทธ�Kสมเดิ�จิพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�าทริ่งแสดิงว�าธริ่ริ่มขึ้องพริ่ะต้ถาคต้ เม��อเขึ้�าไปปริ่ะดิ�ษฐานในส�นดิานขึ้องป6ถ6ช่นแล�ว ย�อมกลายเป.นขึ้องปลอม (ส�ทธริ่ริ่มปฏ�ริ่�ป) แต้�ถ�าเขึ้�าไปปริ่ะดิ�ษฐานในจิ�ต้ส�นดิานขึ้องพริ่ะอริ่�ยเจิ�าแล�วไซัริ่� ย�อมเป.นขึ้องบริ่�ส6ทธ�Kแท�จิริ่�ง และเป.นขึ้องไม�ลบเล�อนดิ�วย เพริ่าะฉะน�%นเม��อย�งเพ�ยริ่แต้�เริ่�ยนพริ่ะปริ่�ย�ต้�ถ�ายเดิ�ยว จิ3งย�งใช่�การิ่ไม�ไดิ�ดิ� ต้�อเม��อมาฝึ2กห�ดิปฏ�บ�ต้�จิ�ต้ใจิก�าจิ�ดิเหล�า กะปอมก�า ค�อ อ6ปก�เลส แล�วน��นแหละ จิ3งจิะย�งปริ่ะโยช่น-ให�ส�าเริ่�จิเต้�มท�� และท�าให�พริ่ะส�ทธริ่ริ่มบริ่�ส6ทธ�K ไม�ว�ปลาสคลาดิเคล��อนจิากหล�กเดิ�มดิ�วย

Page 149: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

๒. การิ่ฝึ2กต้นดิ�แล�วจิ3งฝึ2กผู้��อ��น ช่��อว�าท�าต้ามพริ่ะพ6ทธเจิ�าป6ริ่�สทมNมสาริ่ถ� สต้Nถา เทวมน6สNสาน� พ6ทNโธ ภควาสมเดิ�จิพริ่ะบริ่มศีาสดิาส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า ทริ่งทริ่มานฝึ2กห�ดิพริ่ะองค-จินไดิ�ต้ริ่�สริ่� �พริ่ะอน6ต้ต้ริ่ส�มมาส�มโพธ�ญาณ์ เป.น พ6ทNโธ ผู้��ริ่� �ก�อนแล�วจิ3งเป.น ภควา ผู้��ทริ่งจิ�าแนกแจิกธริ่ริ่มส��งสอนเวไนยส�ต้ว- สต้Nถา จิ3งเป.นคริ่�ขึ้องเทวดิาและมน6ษย- เป.นผู้��ฝึ2กบ6ริ่6ษผู้��ม�อ6ปน�ส�ยบาริ่ม�ควริ่แก�การิ่ทริ่มานในภายหล�ง จิ3งทริ่งพริ่ะค6ณ์ปริ่ากฏว�า กลNยาโณ์ ก�ต้Nต้�สทNโท อพNภ6คNคโต้ ช่��อเส�ยงเก�ยริ่ต้�ศี�พท-อ�นดิ�งามขึ้องพริ่ะองค-ย�อมฟุ้6 9งเฟุ้O� องไปในจิต้6ริ่ท�ศีจินต้ริ่าบเท�าท6กว�นน�% แม�พริ่ะอริ่�ยสงฆ-สาวกเจิ�าท�%งหลายท��ล�วงล�บไปแล�วก�เช่�นเดิ�ยวก�น ปริ่ากฏว�าท�านฝึ2กฝึนทริ่มานต้นไดิ�ดิ�แล�ว จิ3งช่�วยพริ่ะบริ่มศีาสดิาจิ�าแนกแจิกธริ่ริ่ม ส��งสอนปริ่ะช่6มช่นในภายหล�ง ท�านจิ3งม�เก�ยริ่ต้�ค6ณ์ปริ่ากฏเช่�นเดิ�ยวก�บพริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคเจิ�า ถ�าบ6คคลใดิไม�ทริ่มานต้นให�ดิ�ก�อนแล�ว และท�าการิ่จิ�าแนกแจิกธริ่ริ่มส��งสอนไซัริ่� ก�จิ�กเป.นผู้��ม�โทษ ปริ่ากฏว�า ปาปโกสทNโท ค�อเป.นผู้��ม�ช่��อเส�ยงช่��วฟุ้6 9งไปในจิต้6ริ่ท�ศี เพริ่าะโทษท��ไม�ท�าต้ามพริ่ะส�มมาส�มพ6ทธเจิ�า และพริ่ะอริ่�ยสงฆ-สาวกเจิ�าในก�อนท�%งหลาย

๓. ม�ลมริ่ดิกอ�นเป.นต้�นท6นท�าการิ่ฝึ2กฝึนต้นเหต้6ใดิหนอ ปริ่าช่ญ-ท�%งหลาย จิะสวดิก�ดิ� จิะริ่�บศี�ลก�ดิ� หริ่�อจิะท�าการิ่ก6ศีลใดิๆ ก�ดิ� จิ3งต้�องต้�%ง นโม ก�อน จิะท�%ง นโม ไม�ไดิ�เลย เม��อเป.นเช่�นน�% นโม ก�ต้�องเป.นส��งส�าค�ญ จิ3งยกขึ้3%นพ�จิาริ่ณ์า ไดิ�ความว�า น ค�อธาต้6น�%า โม ค�อ ธาต้6ดิ�น พริ่�อมก�บบาทพริ่ะคาถา ปริ่ากฏขึ้3%นมาว�า มาต้าเปต้�กสม6ภโว โอทนก6มNมาสปจิNจิโย ส�มภวธาต้6ขึ้องมาริ่ดิาบ�ดิาผู้สมก�น จิ3งเป.นต้�วต้นขึ้3%นมาไดิ� น เป.นธาต้6ขึ้อง มาริ่ดิา โม เป.นธาต้6ขึ้อง บ�ดิา ฉะน�%นเม��อธาต้6ท�%ง ๒ ผู้สมก�นเขึ้�าไป ไฟุ้ธาต้6ขึ้องมาริ่ดิาเค��ยวเขึ้�าจินไดิ�นามว�า กลละ ค�อ น�%าม�นหยดิเดิ�ยว ณ์ ท��น�%เอง ปฏ�สนธ�

Page 150: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ว�ญญาณ์เขึ้�าถ�อปฏ�สนธ�ไดิ� จิ�ต้จิ3งไดิ�ถ�อปฏ�สนธ�ในธาต้6 นโม น�%น เม��อจิ�ต้เขึ้�าไปอาศี�ยแล�ว กลละ ก�ค�อยเจิริ่�ญขึ้3%นเป.น อ�มพ6ช่ะ ค�อเป.นก�อนเล�อดิ เจิริ่�ญจิากก�อนเล�อดิมาเป.น ฆนะ ค�อเป.นแท�ง และ เปส� ค�อช่�%นเน�%อ แล�วขึ้ยายต้�วออกคล�ายริ่�ปจิ�%งเหลน จิ3งเป.นป?ญจิสาขึ้า ค�อ แขึ้น ๒ ขึ้า ๒ ห�ว ๑ ส�วนธาต้6 พ ค�อลม ธ ค�อไฟุ้ น�%นเป.นธาต้6เขึ้�ามาอาศี�ยภายหล�งเพริ่าะจิ�ต้ไม�ถ�อ เม��อละจิากกลละน�%นแล�ว กลละก�ต้�องท�%งเปล�าหริ่�อส�ญเปล�า ลมและไฟุ้ก�ไม�ม� คนต้าย ลมและไฟุ้ก�ดิ�บหายสาปส�ญไป จิ3งว�าเป.นธาต้6อาศี�ย ขึ้�อส�าค�ญจิ3งอย��ท��ธาต้6ท�%ง ๒ ค�อ นโม เป.นเดิ�ม

ในกาลต้�อมาเม��อคลอดิออกมาแล�วก�ต้�องอาศี�ย น มาริ่ดิา โม บ�ดิา เป.นผู้��ทะน6ถนอมกล�อมเกล�%ยงเล�%ยงมาดิ�วยการิ่ให�ขึ้�าวส6กและขึ้นมก6มมาส เป.นต้�น ต้ลอดิจินการิ่แนะน�าส��งสอนความดิ�ท6กอย�าง ท�านจิ3งเริ่�ยกมาริ่ดิาบ�ดิาว�า บ6พพาจิาริ่ย- เป.นผู้��สอนก�อนใคริ่ๆ ท�%งส�%น มาริ่ดิาบ�ดิาเป.นผู้��ม�เมต้ต้าจิ�ต้ต้�อบ6ต้ริ่ธ�ดิาจิะน�บจิะปริ่ะมาณ์ม�ไดิ� มริ่ดิกท��ท�าให�กล�าวค�อริ่�ปกายน�%แล เป.นมริ่ดิกดิ�%งเดิ�มทริ่�พย-ส�นเง�นทองอ�นเป.นขึ้องภายนอกก�เป.นไปจิากริ่�ปกายน�%เอง ถ�าริ่�ปกายน�%ไม�ม�แล�วก�ท�าอะไริ่ไม�ไดิ� ช่��อว�าไม�ม�อะไริ่เลยเพริ่าะเหต้6น�%นต้�วขึ้องเริ่าท�%งต้�วน�%เป.น

โอวาทหลวงป��จ�ม พนBธ�โลว�ดูโพธสุมภรณู อ.เม*อง จ. อ�ดูรธาน'

Page 151: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมโอวาท พริ่ะเดิช่พริ่ะค6ณ์ท�านเจิ�าค6ณ์พริ่ะธริ่ริ่มเจิดิ�ย- (จิ�ม พนNธ6โล) ไดิ�แสดิงความจิริ่�งในอาริ่มณ์-จิ�ต้ขึ้องท�าน และหาว�ธ�ริ่ะง�บดิ�บอาริ่มณ์-น�%น โดิยไม�หลงใหลก�บโลกธริ่ริ่ม อ6บายน�%นท�านไดิ�แสดิงไว�ว�า

"จิ�ต้เป.นธริ่ริ่มช่าต้�ท��กว�ดิแกว�งดิ�%นริ่น กริ่ะส�บกริ่ะส�าย แส�ไปต้ามอาริ่มณ์-ท��ใคริ่� พอใจิในเบญจิกามค6ณ์ ถ3งกริ่ะน�%นก�ไดิ�ม�ทมะ ค�อความขึ้�มจิ�ต้ไว� ไม�ให�ย�นดิ�ย�นริ่�ายไปต้ามอาริ่มณ์- พริ่�อมท�%งม�สต้�ปริ่ะค�บปริ่ะคองยกย�องจิ�ต้ต้ามอน6ริ่�ปสม�ยน�บว�าไดิ�ผู้ล ค�อจิ�ต้สงบริ่ะง�บจิากน�วริ่ณ์�ปก�เลสเป.นการิ่ช่��วคริ่าวบ�าง เป.นริ่ะยะยาวนานบ�าง แต้�ในบางโอกาสก�ควบค6มไดิ�ยาก ซั3�งเป.นขึ้องธริ่ริ่มดิาส�าหริ่�บป6ถ6ช่น ต้�อจิากน�%นก�ไดิ�บากบ��นท�าจิ�ต้ขึ้องต้นให�ริ่� �เท�าท�นสภาวธริ่ริ่มน�%นๆ เพ��อป9องก�นไม�ให�ต้��นเต้�นไปก�บโลกธริ่ริ่ม แต้�ว�าริ่ะง�บไดิ�ในบางขึ้ณ์ะเช่�น ความริ่�ก ความช่�ง อ�นเป.นปฏ�ป?กขึ้ธริ่ริ่มเป.นต้�น เหล�าน�%ย�งปริ่ากฏม�ในต้นเสมอถ3งกริ่ะน�%นก�ย�งม�ปริ่�ช่าทริ่าบอย��เป.นน�ต้ย-ว�า เป.นโลก�ยธริ่ริ่มน�าส�ต้ว-ให�ท�องเท��ยวอย��ในส�งสาริ่ว�ฏเม��อเป.นเช่�นน�%จิ3งไดิ�ฝึ2กห�ดิดิ�ดิน�ส�ยพยายามถอนต้นออกจิากโลก�ยธริ่ริ่มต้ามความสามาริ่ถ ริ่� �ส3กว�าสบายกายสบายใจิอ�นแท�จิริ่�งธริ่ริ่มน�%เก�ดิจิากขึ้�อว�ต้ริ่ปฏ�บ�ต้�ในการิ่ละ พอใจิย�นดิ�อย�างย��งในความสงบ" และอ�กคริ่าวหน3�งท�านเจิ�าค6ณ์พริ่ะธริ่ริ่มเจิดิ�ย-ไดิ�ริ่�บน�มนต้-ให�ไปเทศีน-โดิยม�พริ่ะเถริ่ะผู้��ใหญ�ริ่�ปหน3�ง

Page 152: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ต้�ดิต้ามไปดิ�วย ค�อ พริ่ะอาจิาริ่ย-มหาบ�ว ญาณ์สมNปนNโน แห�งว�ดิป>าบ�านต้าดิ จิ.อ6ดิริ่ธาน� ว�นน�%นท�านไดิ�แสดิงธริ่ริ่มไว�อย�างแยบคาย พอท��จิะหย�บยกเอาใจิความส�าค�ญมากล�าวไว�ในท��น�%ดิ�งต้�อไปน�%:-

"จติของพระอรย์ะเจ$าแย์กอาการไดู$ 4 อาการค*อ อาการท'3 1 อโสก จิ�ต้ขึ้องท�านไม�เศีริ่�าโศีก ไม�ม�ปริ่�เทวนา การิ่ริ่�องไห�เส�ยใจิ จิ�ต้ใจิขึ้องท�านม�ความส6ขึ้ล�วนๆ ส�วนจิ�ต้ใจิขึ้องป6ถ6ช่นคนธริ่ริ่มดิาย�งหนาไปดิ�วยก�เลสเต้�มไปดิ�วยความริ่�ก ความโศีกถ�กความท6กขึ้-คริ่อบง�า ความโศีกย�อมเก�ดิจิากความริ่�กเป.นเหต้6 เม��อม�ความริ่�ก ก�ม�ความโศีก ถ�าต้�ดิความริ่�กเส�ยแล�ว ความโศีกจิะม�แต้�ท��ไหน อาการท'3 2 ว�ริ่ช่ จิ�ต้ขึ้องพริ่ะอริ่�ยเจิ�าผู้�องแผู้�ว ปริ่าศีจิากฝึ6>น ไริ่�ธ6ล� ค�อ ปริ่าศีจิากริ่าคะ โทสะ และโมหะ คงจิะม�แต้�พ6ทธะค�อ ริ่� � ต้��น เบ�กบาน อาการท'3 3 เขึ้ม จิ�ต้ขึ้องพริ่ะอริ่�ยเจิ�าม�แต้�ความเกษมส �าริ่าญ เพริ่าะปริ่าศีจิากห�วงน�%าไหลมาท�วมท�นห�วงน�%าใหญ�เริ่�ยกว�า "โอฆะ" ไม�อาจิจิะท�วมจิ�ต้ขึ้องพริ่ะอริ่�ยะเจิ�าไดิ� อาการท'3 4 จิ�ต้ขึ้องพริ่ะอริ่�ยะไม�หว��นไหวไปต้ามอ�านาจิก�เลส ไม�ต้กอย��ในห�วงแห�งอว�ช่ช่า จิ�ต้ขึ้องพริ่ะอริ่�ยะม�แต้�อาโลโก สว�างไสวแจิ�มแจิ�ง ธริ่ริ่มท�%งหลายท��ย�งไม�เคยพบเคยเห�นต้�%งแต้�ภพก�อนช่าต้�ก�อน และไม�เคยฟุ้?งจิากใคริ่คริ่าวน�%ก�แจิ�มแจิ�งไปเลยเพริ่าะท�านต้�ดิอว�ช่ช่าเส�ยไดิ�

Page 153: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โอวาทธรรมหลวงติามหาบั�ว ญาณูสุมBปนBโนว�ดูป�าบั$านติาดู อ.เม*อง จ.อ�ดูรธาน'

เริ่�ยนไปท�าไม เริ่�ยนไม�ส�งเกต้ เริ่�ยนไม�พ�จิาริ่ณ์า เริ่�ยนไม�น�ามาเป.นคต้�เคริ่��องพริ่��าสอนต้น จิะเก�ดิปริ่ะโยช่น-อะไริ่เพริ่าะการิ่เริ่�ยน การิ่จิดิจิ�าเปล�าๆน�%น

ถ�าจิ�บจิ6ดิขึ้องความริ่� �ไม�ไดิ� ก�อย�าล�มค�าบริ่�กริ่ริ่มภาวนา ไปท��ไหน อย��ในท�าอ�ริ่�ยาบถใดิ ค�าบริ่�กริ่ริ่มให�ต้�ดิแน�นก�บจิ�ต้ ให�จิ�ต้เกาะอย��ก�บค�าบริ่�กริ่ริ่มภาวนาน�%นเสมอ เช่�น พ6ทโธ ก�ต้าม อ�ฐ� ก�ต้าม เกสา โลมา นขึ้า ท�นต้า ต้ะโจิ บทใดิต้าม ให�จิ�ต้ต้�ดิอย��ก�บบทน�%น ไม�ให�จิ�ต้ไปท�างานอ��น ถ�าปล�อยน�%เส�ย จิ�ต้ก�เถลไถลไปทงานอ��นซั3�งเป.นเริ่��องขึ้องก�เลสไปเส�ย ไม�ใช่�เริ่��องขึ้องธริ่ริ่มท��เป.นความม6�งหมายขึ้องเริ่า บทธริ่ริ่มท��เริ่าต้�%งขึ้3%นมาน�%น เพ��อให�จิ�ต้เกาะอย��ก�บค�าบริ่�กริ่ริ่มบทน�%นๆ ซั3�งเป.นเริ่��องขึ้องธริ่ริ่มท��เริ่าเป.นผู้��ก�าหนดิเอง อาศี�ยธริ่ริ่มบทต้�างๆ เป.นเคริ่��องย3ดิ เคริ่��องเกาะขึ้องจิ�ต้ ขึ้ณ์ะท�าลงไปก�เป.นธริ่ริ่ม จิ�ต้ใจิก�สงบ น��แลหล�กการิ่ปฏ�บ�ต้� ท��จิะท�าให�จิ�ต้สงบเย�อกเย�นไดิ�โดิยล�าดิ�บขึ้องน�กภาวนาท�%งหลายการิ่ท��จิะต้�%งหล�กต้�%งฐาน เบ�%องต้�นน�%ล�าบากเหม�อนก�น แม�ล�าบากแค�ไหนก�อย�าถ�อเป.นอาริ่มณ์- จิะเป.นอ6ปสริ่ริ่คแก�การิ่ดิ�าเน�นเพ��อมริ่ริ่คเพ��อผู้ลท��ต้น

Page 154: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ต้�องการิ่ จิงถ�อความเพ�ยริ่เพ��อความพ�นท6กขึ้-น�%เป.นธริ่ริ่มจิ�าเป.นอย�างย��งท��จิะเพ��มพ�นให�มาก สต้� เป.นธริ่ริ่มส�าค�ญจิะต้�องเพ��มพ�นให�มากเพ��อความเหน�ยวแน�นม��นคง เพ��อความส�บแต้�แห�การิ่ริ่ะล3กริ่� �ต้�วเสมอ

ป?ญญา ในโอกาสท��ควริ่พ�จิาริ่ณ์า ก�ควริ่พ�จิาริ่ณ์าแยกแยะท�%งภายนอกท�%ง…

ภายในเท�ยบเค�ยงก�น มริ่ริ่คน�%นเป.นไดิ�ท�%งภายนอกท�%งภายใน ป?ญญาเป.นไดิ�ท�%งภายนอกภายใน ถ�าท�าให�เป.นป?ญญาท��เริ่�ยกว�า มริ่ริ่ค“ ”

ท6กขึ้ส�จิน�%เป.นเหม�อนห�นล�บป?ญญานะ ถ�าเริ่าพ�จิาริ่ณ์าแบบพริ่ะพ6ทธเจิ�าสอน แบบอริ่�ยส�จิเป.นขึ้องจิริ่�งๆ เริ่��องท6กขึ้เวทนาน�%เป.นห�นล�บป?ญญาให�คมกล�า ท6กขึ้เวทนากล�าสาห�สเขึ้�าไปเท�าไริ่ สต้�ป?ญญาย��งหม6นต้�%วๆถอยไม�ไดิ�

เริ่��องสต้�ป?ญญาน�%ต้�องขึ้3%นสดิๆริ่�อนๆ เริ่าจิะไปเอาเริ่��องเก�าท��เคยเป.นมา มาปฏ�บ�ต้�ไม�ไดิ� เป.นเริ่��องน�ทานหริ่�อเป.นเริ่��องปริ่�ย�ต้� เป.นต้�าริ่�บต้�าริ่าไปเส�ย ม�นไม�ขึ้3%นสดิๆริ่�อนๆแก�ไม�ไดิ�นะ เริ่��องก�เลสแก�อะไริ่ท6กส��งท6กอย�าง แก�ท6กขึ้เวทนาน�%มนต้�องสดิๆริ่�อนๆ หากว�าจิะเป.นอ6บายขึ้องสต้�ป?ญญาท��เคยเป.นมาแล�ว ก�ให�เก�ดิขึ้3%นมาโดิยสดิๆริ่�อนๆ อย�าให�เก�ดิดิ�วยการิ่คาดิการิ่หมาย

จิ�ต้เป.นส��งล3กล�บมากเพริ่าะก�เลสพาให�ล3กล�บ ก�เลสม�นเอาจิ�ต้ไปหมกไปซั�อนไว�ในสถานท�� ท��เริ่าไม�อาจิเอ�%อมริ่� �ไดิ�เห�นไดิ� ถ�กก�เลสต้�วจิอมปลอมปMดิบ�งไว�หมดิ ต้�วม�นออกหน�าออกต้าหลอกไว�ต้ลอดิเวลา จิ3งไม�เห�นโทษขึ้องต้น ไม�เห�นโทษขึ้องก�เลสท��พาให�เก�ดิให�ต้าย

ธริ่ริ่มะ ท�านสอนให�ดิ�ต้�วเอง ริ่ะว�งต้�วเอง จิะไดิ�เห�นความบกพริ่�องขึ้องต้�ว…

เอง แล�วแก�ไขึ้ต้�วเองไปเริ่��อยๆจินสมบ�ริ่ณ์-ไดิ�

Page 155: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การิ่คล��คลาย การิ่พ�จิาริ่ณ์าทางดิ�านป?ญญาก�เพ��อแก�ส��งจิอมปลอมท�%งหลาย ซั3�งปFนเกล�ยวก�บธริ่ริ่มค�อ ความจิริ่�งล�วนๆออกโดิยล�าดิ�บ จิ�ต้จิะเปMดิเผู้ยต้�วเองขึ้3%นอย�างช่�ดิเจิน

ความย3ดิม��นถ�อม��นภายในริ่�างกาย เม��อพ�จิาริ่ณ์าจินถ3งขึ้�%น อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง …

อน�ต้ต้า อย�างล3กซั3%งภายในใจิแล�ว จิะย3ดิถ�อไว�ไม�ไดิ� จิะสล�ดิอ6ปาทานความย3ดิม��นถ�อม��นภายในริ่�างกายน�%ออกโดิยส�%นเช่�ง ริ่� �ปริ่ะจิ�กษ-ก�บจิ�ต้กาย เวทนา ก�ส�กแต้�ว�าเก�ดิขึ้3%น ต้�%งอย��ต้ามธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องม�น เป.นความจิริ่�งแต้�ละอย�างๆ ..เป.นแต้�ธริ่ริ่มช่าต้�ท��ปริ่ากฏขึ้3%นต้ามหล�กความจิริ่�งขึ้องต้น แล�วก�ดิ�บไปต้ามธริ่ริ่มช่าต้�ขึ้องม�น

โลกอ�นน�%เริ่าอย��มานานแล�ว เริ่าย�งต้�ดิอะไริ่ เริ่าย�งสงส�ยอะไริ่ เดิ�@ยวน�%ย�งไม�จิ�ดิจิาง ย�งดิ��มดิ��าก�บอะไริ่ อะไริ่เป.นขึ้องใหม�ในโลก เก�ดิแก�เจิ�บต้ายเป.นขึ้องใหม�เหริ่อ ม�นเป.นขึ้องท��จิะให�ความท6กขึ้-ทริ่มานเริ่ามามากแสนมาก เพริ่าะเริ่��องเก�ดิแก�เจิ�บต้ายน�%แล ไม�ใช่�เริ่��องอะไริ่

ถ�าจิ�ต้ม�สต้�ป?ญญาริ่อบต้�วอย��แล�ว จิะพ�จิาริ่ณ์าริ่� �แจิ�งเห�นความจิริ่�งในความจิริ่�งท�%งหลายท�%งส�วน เวทนา ๓ แยกต้�วออกโดิยล�าก�บๆ ส�วนส�ญญา ส�งขึ้าริ่ ไม�ต้�องพ�ดิม�นก�เป.นอาการิ่เหม�อนก�นน��นแล เก�ดิขึ้3%นแล�วดิ�บไป ม�นเป.นกองไต้ริ่ล�กษณ์-ท�%งหมดิ ค�อ อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า และเบ�กออกๆ จิ�ต้ถอยต้�วเขึ้�ามา การิ่พ�จิาริ่ณ์าก�แคบเขึ้�าไปๆ เพริ่าะส��งไริ่ท��พ�จิาริ่ณ์าริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�งแล�วม�นปล�อยเองใคริ่จิะหยาบละเอ�ยดิแค�ไหน น�ส�ยวาสนาม�มาก ม�น�อยเพ�ยงไริ่ จิะยกต้นให�เหน�อก�เลสปริ่ะเภทต้�างๆ ดิ�วยความเพ�ยริ่ จิะจิ�ดิว�าเป.นผู้��ม�วาสนาบาริ่ม�เต้�มห�วใจิดิ�วยก�น หากไม�ม�ความเพ�ยริ่เป.นเคริ่��องแก� อย�างไริ่ก�นอนกอดิวาสนาท��

Page 156: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เต้�มไปดิ�วยก�เลสต้�วหย��งๆ อย��น� �นแล บาง ก�ฟุ้าดิม�นลงไปให�แหลกละเอ�ยดิ… หนา..ก�ฟุ้าดิม�นลงไปให�แหลกเหม�อนก�นหมดิ จิะสมนามว�าเป.นน�กริ่บน�กปฏ�บ�ต้�เพ��อก�าจิ�ดิส��งท��เป.นขึ้�าศี3กออกจิากใจิโดิยแท�

..จิ�ต้เป.นเหม�อนก�น สมาธ�แน�นป2@ งเหม�อนห�น แต้�ม�นไม�ใช่�ป?ญญาน�ะซั� ถ�าใช่�ป?ญญาม�นก�จิะไปริ่วดิเริ่�วกว�าน�%น ม�นเพล�นก�นเพล�นนอนอย��ก�บสมาธ�น�%นเส�ย ม�นขึ้�%เก�ยจิ ม�นสบาย ไม�ย6�งก�บอะไริ่ จิ�ต้อ��มต้�วขึ้องม�น อ��มต้�วในขึ้�%นสมาธ�นะ ไม�ใช่�อ��มต้�วดิ�วยการิ่หล6ดิพ�นโดิยปริ่ะการิ่ท�%งปวงแล�ว ม�นอ��มต้�วในสมาธ�ไม�ย6�งก�บอาริ่มณ์-อะไริ่ ริ่�ป เส�ยงอะไริ่ๆไม�ย6�ง สบายอย��อย�างน�%นแบบหม�ไดิ�เขึ้�ยง ไม�ไดิ�ค�ดิว�า เขึ้�ยงค�อท��ริ่องส�บย�าหม�เลย

การิ่ส��งสอนอริ่ริ่ถส��งสอนธริ่ริ่มท��พริ่ะพ6ทธเจิ�าทริ่งสอน สอนต้ริ่งท��ม�นแบกม�นหามน�� ให�ปลดิให�เปล�%องออกไปดิ�วยสต้� ป?ญญา ศีริ่�ทธา ความเพ�ยริ่ แล�วจิะไดิ�โปริ่�งโล�งเบาสบาย อ�สริ่ภาพ อ�สริ่ะเสริ่�ค�อ ใจิท��หล6ดิพ�นจิากก�เลสน�%เท�าน�%นก�เลสน�%ม�อย��เป.นปริ่ะจิ�าต้ลอดิเวลา และกล�อมส�ต้ว-โลกไดิ�อย�างสน�ท ปMดิห�ปMดิต้า ไม�สามาริ่ถท��จิะทริ่าบว�าม�นเป.นภ�ยไดิ�เลย

เริ่าอย�าเห�นว�าโลกกว�างแสนกว�าง แล�วสน6กค�ดิสน6กปริ่6งน�ามาย6�งเหย�งว6 �นวายภายในจิ�ต้ใจิ ต้�วท��แคบท��ส6ดิก�ค�อใจิขึ้องเริ่าน�%แล ไม�แคบจิะเดิ�อนริ่�อนอย�างไริ่ ไม�แคบจิะเป.นท6กขึ้-อย�างไริ่ จิะไดิ�ริ่�บความทริ่มานอย�างไริ่ ไม�แคบจิะหม6นวกไปเว�ยนมาอย��ในขึ้องเก�าน�%ก��หม��นก��แสนก��ริ่ �อยคริ่�%งไดิ�อย�างไริ่ ส��งเหล�าน�%เป.นส��งท��เคยริ่� �เคยเห�นเคยส�มผู้�สส�มพ�นธ-มามากมายก�ายกอง แต้�เริ่าก�ไม�เคยค�ดิว�าเป.นส��งท��เคยส�มผู้�สและให�ผู้ลเป.นท6กขึ้-มาแล�ว ซั3�งควริ่จิะเขึ้�ดิหลาบ

ศีาสนธริ่ริ่มขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�าในต้�าริ่�บต้�าริ่าท��แสดิงไว�ไม�ม�ส�วนใดิบกพริ่�อง

Page 157: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ย�งสมบ�ริ่ณ์-บริ่�บ�ริ่ณ์-อย��….แต้�ส��งท��บกพริ่�องก�ค�อความสนใจิท��จิะปริ่ะพฤต้�ปฏ�บ�ต้�ต้ามหล�กศีาสนธริ่ริ่มน�%นน�%นนะ น�บว�นเส��อมลงๆ เม��อฝึ>ายหน��งเส��อมลงๆ ฝึ>ายหน3�งย�อมม�ก�าล�งมากขึ้3%น แล�วผู้ล�ต้ต้�วขึ้3%นมาเพ��มก�าล�งขึ้3%นมาเริ่��อยๆ จินถ3งก�บหาขึ้ณ์ะเวลาเวล��าท��ธริ่ริ่มจิะขึ้ย�บต้�วออกไม�ไดิ�เลย ม�แต้�โลกล�วนๆภายในความส�มผู้�สส�มพ�นธ-และภายในจิ�ต้ใจิขึ้องเริ่า…

“พริ่ะพ6ทธเจิ�าองค-เอก สอนธริ่ริ่มช่�%นเอกท�%งน�%นๆ ให�เริ่าปริ่ะพฤต้�ปฏ�บ�ต้�น�าเขึ้�าไปต้�อกริ่ก�บก�เลส เม��อถ3งขึ้�%นเอกจิ�ต้แห�งผู้��ปฏ�บ�ต้�แล�ว ท�าไมจิะไม�เป.นเอกธริ่ริ่ม ส�าหริ่�บจิ�ต้ดิวงท��พ�นจิากสมม6ต้�โดิยปริ่ะการิ่ท�%งปวงแล�ว ต้�องเป.นเอกจิ�ต้ เอกธริ่ริ่ม น�%นละความเล�ศีความปริ่ะเสริ่�ฐอย��ต้ริ่งน�%น พริ่ะพ6ทธเจิ�าพ�นจิากท6กขึ้-ก�พ�นท��ต้ริ่งน�%น เล�ศีก�เล�ศีท��ต้ริ่งน�%น ไม�ม�ใคริ่บอกว�าเล�ศีก�เล�ศีท��ต้ริ่งน�%น เป.นขึ้องอ�ศีจิริ่ริ่ย-ท��ต้ริ่งน�%นนอกน�%นไม�ปริ่ากฎว�าส��งใดิเป.นส��งท��อ�ศีจิริ่ริ่ย- และเป.นค��แขึ้�งแห�งธริ่ริ่มอ�นเอกขึ้องพริ่ะพ6ทธเจิ�าท��หล6ดิพ�นแล�ว หริ่�อบริ่�ส6ทธ�Kแล�วน�%นเลย”

กายก�บจิ�ต้แยกออกจิากก�น.................................................

(ป?ญหาธริ่ริ่มะม�คนถามเขึ้�ามาคริ่�บว�าเม��อน��งสมาธ�เห�นกายก�บจิ�ต้แยกจิากก�นอย�างช่�ดิเจิน จิะต้�องท�าอย�างไริ่ต้�อไปคริ่�บ)แล�วผู้ลม�นเป.นย�งไงเห�นกายก�บจิ�ต้อย�างช่�ดิเจินแล�ว (ผู้ลท��เก�ดิเขึ้าบอกว�าเท�าก�บม�สองริ่�าง ค�อริ่�างหน3�งม�พล�งจิ�ต้ท��ส�งกว�ามาบ�งค�บให�น��งสมาธ�ท6กว�นถ�าไม�น� �งจิะม�อาการิ่ม3นศี�ริ่ษะทางดิ�านซั�าย คล��นไส� โดิยเฉพาะจิะเป.นมากในว�นพริ่ะว�นโกนม�อาการิ่เหล�าน�%อย�างช่�ดิเจินมากกว�าปริ่กต้� จิะแก�ไขึ้อย�างไริ่คริ่�บ)

ต้�องน��งภาวนาซั�พริ่ะธริ่ริ่มท�านสอนไม�ให�คนขึ้�%เก�ยจิ ค�อถ�าไม�น� �งภาวนาจิะเจิ�บป>วยให�น��งภาวนา

Page 158: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

(เขึ้าบอกต้�อไปว�า แม�จิะน��งภาวนาสมาธ�อย��ในสภาวะปริ่กต้�ริ่�างกายซั�กซั�ายริ่ะหว�างใบห�ขึ้�างซั�ายจิะริ่� �ส3กเบาๆ และกลวง แต้�ขึ้�างขึ้วาไม�เป.นจิ3งท�าให�การิ่ทริ่งต้�วเวลาเดิ�นจิงกริ่มท�าไม�ไดิ� จิะแก�ไขึ้อย�างไริ่)

อ�นน�%ก�ม�ส�วนเส�ยไดิ�ถ�าเอนไปๆ ก�เหม�อนคนว�งเว�ยน อาจิล�มไดิ� ถ�าอย�างน�%นก�ริ่ะง�บเส�ยถ�าเดิ�นไปม�นเอนไปๆ ล�กษณ์ะเหม�อนจิะว�งเว�ยนแต้�ม�นไม�ว�งเว�ยนม�นหากเป.นขึ้องม�นอย�างน�%นแล�วก�ให�ริ่ะง�บเส�ยช่��วคริ่าวกล�บมาน��งภาวนา

การิ่ภาวนาส�าค�ญมาก เพริ่าะฉะน�%นพริ่ะพ6ทธเจิ�าจิ3งสอนเน�นหน�กเริ่��องการิ่ภาวนาการิ่ภาวนาน�%ค�นคว�าดิ�โลกธาต้6 บ�อเก�ดิแห�งความเก�ดิแก�เจิ�บต้ายความท6กขึ้-ความล�าบากท�%งหลายขึ้องส�ต้ว-โลกไปริ่วมอย��ท��ใจิจิ�ต้ต้ภาวนาเขึ้�าจิ6ดิน�%แล�วเริ่�ยกว�าเขึ้�าหาริ่ากแก�วขึ้องม�นพ�จิาริ่ณ์าภาวนาแล�วม�นจิะค�อยกริ่ะจิายออกๆ เริ่��องภาวนาน��อ�ศีจิริ่ริ่ย-ค�ดิดิ�ต้�วเริ่าเองท�าไมไปอ�ศีจิริ่ริ่ย-เจิ�าขึ้องไดิ� ก�ม�นเป.นช่�ดิๆ จิะไม�ให�อ�ศีจิริ่ริ่ย-ย�งไงจินถ3งขึ้นาดิออกอ6ทานเลยว�า โอ�โห จิ�ต้ขึ้องเริ่าน�%ท�าไมถ3งไดิ�อ�ศีจิริ่ริ่ย-เอาน�กหนาท�%งสว�างไสวเว�%งว�างไปหมดิ เป.นขึ้องอ�ศีจิริ่ริ่ย-อย��ในจิ�ต้ ไดิ�ขึ้3%นอ6ทานนะเวลาภาวนาไปถ�าธริ่ริ่มะขึ้�%นส�งกว�าน�%นก�เริ่�ยกว�าม�นจิะต้�ดิ

ธริ่ริ่มท��ส�งกว�าน�%นเพ��อความพ�นท6กขึ้-จิ3งมาเต้�อนเริ่าท��ก�าล�งต้�ดิอย��ในความสว�างไสว ความว�างเปล�า เป.นความอ�ศีจิริ่ริ่ย-อย�างมากท�เดิ�ยวถ3งขึ้นาดิอ6ทานออกมา แล�วธริ่ริ่มะท�านก�เต้�อนออกมาว�า ถ�าม�จิ6ดิม�ต้�อม จิ6ดิก�จิ6ดิผู้��ริ่� � ต้�อมก�ต้�อมผู้��ริ่� �น� %นแหละท��สว�างไสวอย��น� %นแหละ แห�งผู้��ริ่� �อย��ท��ไหน น�%นแลค�อต้�วภพภพช่าต้�ก�ต้�วน�%แหละพาให�เก�ดิ

Page 159: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สมาธ�ปริ่�ภาว�ต้าปญฺNญามหปNผู้ลาโหต้�มหาน�ส�สาหลวงต้ามหาบ�ว ญาณ์สมNปนNโน

........สมาธ�แต้�ก�อนก�ว�าดิ�ๆ ต้�ดิสมาธ�ไม�อยากค�ดิอยากปริ่6งอะไริ่แม�แต้�ความค�ดิค�ดิปริ่6งขึ้3%นมาน�ดิหน3�งก�ริ่�าคาญสมาธ�ค�อแน�วริ่� �อ�นเดิ�ยวอย��เท�าน�%นสบายแล�วความค�ดิความปริ่6งน�%แต้�ก�อนไม�ไดิ�ค�ดิไม�ไดิ�ปริ่6งอย��ไม�ไดิ�ม�นดิ�%นม�นดิ�ดิม�นจิะต้ายท�น�%พอสมาธ�ท�บห�วม�นแล�วความค�ดิความปริ่6งดิ�บลงไปหมดิไม�อยากค�ดิอยากปริ่6งอะไริ่น��งท�%งว�นก�สบายอย��ท��ไหนสบายหมดิในสมาธ�น��ก�พอในสมาธ�อ�นหน3�งฟุ้?งซั�ธริ่ริ่มม�ขึ้นาดิไหนแล�วพอนะธริ่ริ่มพอถ3งขึ้�%นสมาธ�เต้�มเหน��ยวแล�วออกทางดิ�านป?ญญาออกทางดิ�านป?ญญาน�%หม6นต้�%วเลยเท�ยวเพริ่าะม�นพอแล�วเคริ่��องท�าคริ่�ว

สมาธ�ปริ่�ภาว�ต้าปญฺNญามหปNผู้ลาโหต้�มหาน�ส�สาป?ญญาท��ม�สมาธ�หน6นหล�งแล�วย�อมเดิ�นไดิ�คล�องต้�วเห�นไหมล�ะค�าว�าสมาธ�น��หมายถ3งว�าจิ�ต้ท��อ��มอาริ่มณ์-จิ�ต้ฟุ้6 9งซั�านว6 �นวายก�บอาริ่มณ์-ต้�างๆห�วโหยก�บอาริ่มณ์-จิะพาพ�จิาริ่ณ์าทางดิ�านป?ญญาม�นไม�ยอมค�ดิแหละส�ญญาอาริ่มณ์-เป.นเริ่��องขึ้องก�เลสม�นลากไปหมดิเป.นส�ญญาอาริ่มณ์-ไปหมดิท�น�%เวลาจิ�ต้อ��มอาริ่มณ์-จิ�ต้ม�ความสงบริ่�มเย�นแล�วพ�จิาริ่ณ์าทางดิ�านป?ญญาม�นก�หม6นไปทางดิ�านป?ญญาเป.นการิ่เป.นงานเป.นท6กส��งท6กอย�างท��ว�าเป.นผู้ลเป.นปริ่ะโยช่น-แล�วหม6นต้�%วๆน��ละท�น�%ป?ญญาออกขึ้�%นน�%ละขึ้�%นสต้�ป?ญญาเป.นอ�ต้โนม�ต้�มาขึ้�%นป?ญญาแก�ก�เลส

พอถ3งขึ้�%นน�%แล�วเอาละท��น��ไม�ไดิ�หล�บไดิ�นอนๆม�นก�มาเห�นช่�ดิท��ว�าก�เลสท�างานบนห�วใจิส�ต้ว-เป.นอ�ต้โนม�ต้�ขึ้องม�นเวลาธริ่ริ่มขึ้3%นมาแล�วเป.นอ�ต้โนม�ต้�แก�ก�เลสม�นถ3งมาริ่�บก�นต้ริ่งน�%อAอท��ก�เลสบนห�วใจิส�ต้ว-ม�นท�างานขึ้องม�นเป.นอ�ต้โนม�ต้�อย�างน�%เองอย�างท��ป?ญญาหริ่�อธริ่ริ่มออกแก�ก�เลสเป.นอ�ต้โนม�ต้�

Page 160: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ขึ้องต้นน�%แลน��นม�นริ่�บก�นแล�วไม�ม�ใคริ่บอกก�ต้ามม�นริ่� �ขึ้องม�นเองฟุ้าดิเส�ยจินกริ่ะท��งก�เลสเอาริ่วมไปเลยต้�%งแต้�สต้�ป?ญญาอ�ต้โนม�ต้�ถ3งขึ้�%นมหาสต้�มหาป?ญญาหม6นต้�%วต้ลอดิเวลาเลยจินกริ่ะท��งก�เลสขึ้าดิสะบ�%นลงไม�ม�อะไริ่เหล�อแล�วต้�%งแต้�น�%นมาสต้�ป?ญญาท��ว�าหม6นต้�วเป.นธริ่ริ่มจิ�กริ่น�%ริ่ะง�บดิ�บลงโดิยส�%นเช่�งโดิยอ�ต้โนม�ต้�เหม�อนก�นไม�ต้�องบ�งค�บ

เหม�อนก�บเริ่าท�างานพอเสริ่�จิแล�วเคริ่��องม�อท�างานเริ่าก�ปล�อยไดิ�ๆ ม�ส��วม�ขึ้วานพอท�าอ�นน�%นเสริ่�จิแล�วก�ปล�อยไดิ�ๆ อ�นน�%ก�สต้�ป?ญญาเป.นเคริ่��องม�อฟุ้าดิก�เลสขึ้าดิสะบ�%นลงไปแล�วปล�อยไดิ�ไม�ต้�องบอกสต้�ป?ญญาอ�ต้โนม�ต้�เป.นมหาสต้�มหาป?ญญาปล�อยไดิ�ท�%งน�%นเพริ่าะเป.นเคริ่��องม�อแก�ก�เลสจิากน�%นเป.นย�งไงท��น��โลกน�%ว�างไปหมดิเลยโลกธาต้6น��ม�นว�างเพริ่าะอะไริ่ค�อม�นส�ญไปหมดิเพริ่าะอ�านาจิแห�งความว�างขึ้องจิ�ต้น�%คริ่อบหมดิเอ�าฟุ้?งให�ช่�ดินะท��ว�าโลกว�างโลกส�ญเปล�าๆม�นส�ญอะไริ่ต้�นไม�ภ�เขึ้าม�นก�ม�อย��เริ่าก�เห�นอย��น��ม�นส�ญไปไหนแต้�ความว�างขึ้องจิ�ต้น�%ม�นคริ่อบไปหมดิไม�ม�เลยอ�นน�%ความว�างขึ้องจิ�ต้น�%คริ่อบไปหมดิเลยน��นละถ�าว�าโลกเป.นขึ้องส�ญเปล�าว�างเปล�าเพริ่าะอ�านาจิแห�งความว�างน�%ม�นคริ่อบไปหมดิอะไริ่ม�อย��ม�นก�คริ่อบไปหมดิเลย

พาก�นจิ�าเอาหลวงต้าจิะต้ายแล�วฟุ้?งให�ช่�ดิเส�ยน��ละท��ว�าโลกส�ญเปล�าท�านแสดิงไว�ในมาณ์พ๑๖คนโมฆริ่าช่ผู้��น�%ละส�าเริ่�จิมริ่ริ่คผู้ลน�พพานอย�างริ่วดิเริ่�วพริ่ะองค-จิ3งเอาธริ่ริ่มะท��เหมาะก�นใส�ป?` วะเขึ้�าไปเลย

ส6ญฺNญโต้โลก�อเวกNขึ้สNส6โมฆริ่าช่สทาสโต้

อต้Nต้าน6ท�ฏฺXฐ3อ�หจิNจิเอว�มจิNจิ6ต้Nต้โริ่ส�ยา

เอว�โลก�อเวกNขึ้นNต้�มจิNจิ6ริ่าช่านปสNสต้�

Page 161: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ดิ�ก�อนโมฆริ่าช่เธอจิงเป.นผู้��ม�สต้�ท6กเม��อฟุ้?งซั�สต้�ท6กเม��อพ�จิาริ่ณ์าโลกให�เป.นขึ้องส�ญเปล�าว�างเปล�าถอนอ�ต้ต้าน6ท�ฏฐ�ท��เห�นว�าเป.นเริ่าเป.นขึ้องเริ่าอ�นเป.นก�างขึ้วางคอโลกส�ญเปล�าน�%นออกเส�ยแล�วจิะขึ้�ามพ�นพญาม�จิจิ6ริ่าช่เส�ยไดิ�พญาม�จิจิ6ริ่าช่ค�อความต้ายน�%นจิะมองไม�เห�นผู้��พ�จิาริ่ณ์าโลกเป.นขึ้องว�างเปล�าท�น�%พริ่ะโมฆริ่าช่พ�จิาริ่ณ์าก�ผู้างลงไปต้ริ่งน�%นว�างเปล�าหมดิส�ญเปล�าหมดิใจิดิวงใดิเป.นอย�างน�%นเป.นแบบเดิ�ยวก�นหมดิถามพริ่ะโมฆริ่าช่ท�าไมไปท�ลถามพริ่ะพ6ทธเจิ�าท�าไมน�%ก�เม��อม�นว�างม�นว�างอะไริ่เริ่าก�ไม�ริ่� �เหต้6ริ่� �ผู้ลแต้�ก�อนม�แต้�ท�านว�าว�างๆบทเวลาต้�วจิ�ต้ไดิ�ว�างคริ่อบไปหมดิความว�างน�%คริ่อบหมดิว�ต้ถ6ต้�างๆน�%จิะม�เต้�มแผู้�นดิ�นเต้�มโลกก�ต้ามมองไม�เห�นเลยค�ออ�นน�%นม�นว�างไปหมดิความว�างคริ่อบว�ต้ถ6ท�%งหลายน�%หมดิเลยอAอโลกว�างว�างอย�างน�%เองน��นม�นก�ริ่� �เองจิะไปถามใคริ่ไม�ถามใคริ่ม�นเป.นขึ้3%นในห�วใจิเป.นสดิๆริ่�อนๆเหม�อนอย�างโมฆริ่าช่น��นแหละเพริ่าะจิ�ต้ดิวงเดิ�ยวก�นธริ่ริ่มอ�นเดิ�ยวก�นม�อดิ�ต้อนาคต้ท��ไหนผู้างขึ้3%นต้ริ่งไหนม�นก�ริ่� �ต้ริ่งน�%นในห�วใจิเริ่า

น��ละท��ว�าจิ�ต้ว�างม�นว�างอะไริ่ความว�างอ�นน�%ท�าให�โลกว�างส�ญเปล�าไปหมดิเลยม�นคริ่อบไปหมดิไปท��ไหนว�างไปหมดิเลยท�น�%ท6กขึ้-ไม�ม�เลยม�แต้�บริ่มส6ขึ้เท�าน�%นเต้�มห�วใจิท�านว�าน�พพานเท��ยงค�อธริ่ริ่มช่าต้�น�%แลอย�างอ��นไม�ม�มองหาท��ไหนไม�มองมองไปหาอะไริ่ม�นเป.นอย��ก�บห�วใจิน��ริ่� �อย��ก�บห�วใจิก�แล�วเท�าน�%นเองน��ละท�านท�%งหลายพาก�นปฏ�บ�ต้�เอานะศีาสนาจิะมาเดิ�นอย��ท��ห�วใจิขึ้อให�ม�การิ่ภาวนาเป.นหล�กฐานส�าค�ญการิ่ท�าบ6ญให�ทานเป.นเคริ่��องเสริ่�มเขึ้�าไปๆจิ6ดิท��จิะลงขึ้องการิ่ท�าบ6ญให�ทานท�%งหมดิจิะลงในจิ�ต้ต้ภาวนาน�%นเป.นท�านบใหญ�บ6ญก6ศีลท��เริ่าสริ่�างไว�มากน�อยไม�ส�ญหายไปไหนไหลป9วนเปF% ยนๆริ่อบอย��น� %นพอสริ่�างท�านบใหญ�ให�แล�วไหลลงท�านบใหญ�น�%ท�%งหมดิเลยท�านบใหญ�ค�อจิ�ต้ต้ภาวนาบ6ญก6ศีลจิะมาท��น��หมดิส�ญไม�ส�ญก�ริ่� �เองท��น��

Page 162: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

น��ละเริ่��องจิ�ต้ต้ภาวนาเป.นส�าค�ญมากนะเป.นขึ้องเล�ศีเลอเวลาไดิ�เดิ�นขึ้3%นในห�วใจิแล�วม�นจิะค�อยเริ่��มคริ่อบไปนะม�นจิะเริ่��มเหม�อนว�าเป.นค��แขึ้�งโลกสมม6ต้�ไปโดิยล�าดิ�บล�าดิาโลกสมม6ต้�ท��ม�ค�าม�ริ่าคาแต้�ก�อนพอธริ่ริ่มเก�ดิขึ้3%นเท�าน�%นอ�นน�%จิะม�ค6ณ์ค�าเหน�อกว�าๆคริ่อบไปๆแล�วความดิ3งดิ�ดิขึ้องจิ�ต้ก�บโลกก�บสงสาริ่ท��เคยเป.นบ�าก�นมาน�%นม�นจิะถอนต้�วเขึ้�ามาหาจิ�ต้ดิวงน�%จิ�ต้ดิวงน�%เป.นแม�เหล�กอ�นใหญ�หลวงหน6นหริ่�อดิ�ดิความดิ3งดิ�ดิขึ้องจิ�ต้ท��ไปต้ามก�เลสน�%นเขึ้�ามาส��ธริ่ริ่มหม6นเขึ้�าส��ธริ่ริ่มก�ปล�อยเขึ้�ามาๆส6ดิท�ายปล�อยหมดิน��นน��ละอ�านาจิแห�งธริ่ริ่มถ�าปล�อยหมดิแล�วอะไริ่ม�ไม�ม�ไม�สนใจิว�าม�ว�าจินไม�สนใจิธริ่ริ่มช่าต้�น�%จิ�าอย��แล�วสนใจิก�บอะไริ่น��ละธริ่ริ่มท��ปริ่ากฏขึ้3%นในใจิ

พริ่ะพ6ทธเจิ�าสดิๆริ่�อนๆอย��ในธริ่ริ่มในว�น�ยนะไม�อย��ในท��ไหนว�าพริ่ะพ6ทธเจิ�าน�พพานท��โน�นท��น��อย�าไปค�ดิให�เส�ยเวล��าเวลาให�ดิ�หล�กธริ่ริ่มหล�กว�น�ยปฏ�บ�ต้�ต้ามหล�กธริ่ริ่มหล�กว�น�ยจิะเป.นเหม�อนก�บต้ามเสดิ�จิพริ่ะพ6ทธเจิ�าท6กฝึFก�าวเลยถ�าใคริ่ห�างเห�นจิากน�%แล�วย�งไงก�ไม�ม�หว�งถ�าต้�ดิอย��ก�บน�%เอาละน��ละเริ่าม�ศีาสดิาต้�ดิต้�วขึ้องเริ่า

เริ่าอยากพบอยากเห�นพริ่ะเจิ�าพริ่ะสงฆ-ท��ทริ่งอริ่ริ่ถทริ่งธริ่ริ่มทริ่งมริ่ริ่คผู้ลน�พพานต้ลอดิพ6ทธบริ่�ษ�ท๔ขึ้องเริ่าขึ้อให�ปฏ�บ�ต้�พริ่ะพ6ทธเจิ�าม�หริ่�อไม�ม�จิริ่�งเอาจิะริ่� �ก�นต้ริ่งน�%นพริ่ะพ6ทธเจิ�าม�ก��พริ่ะองค-ม�จิริ่�งหริ่�อไม�จิริ่�งให�จิ�าขึ้3%นต้ริ่งน�%แล�วก�นไปหมดิเลยไม�ถามพริ่ะพ6ทธเจิ�าม�ก��พริ่ะองค-ถามหาอะไริ่เท�าน�%นพอพาก�นจิ�าเอานะให�เอาจิริ่�งจิ�งนะเริ่��องการิ่ปฏ�บ�ต้�ต้นให�เห�นมริ่ริ่คผู้ลน�พพานจิ�าขึ้3%นในห�วใจิศีาสนาจิะเจิริ่�ญริ่6 �งเริ่�องโลกจิะม�ความสงบริ่�มเย�นไม�ต้�องบอกจิะสงบริ่�มเย�นไปต้ามจิ6ดิต้ามหย�อมขึ้องธริ่ริ่มท��ม�ๆ น� %นละ

Page 163: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โอวาทธรรมหลวงพ�อพ�ธ ฐานโย์ว�ดูป�าสุาลว�น จ.นครราชสุ'มา

สุมาธ

แม�เริ่าสวดิมนต้-อย�� ก�ค�อสมาธ�แม�เริ่าน��งสมาธ�บริ่�กริ่ริ่มภาวนาก�ค�อการิ่ฝึ2กสมาธ�ต้�องม�ความเขึ้�าใจิให�ม�นส�มพ�นธ-ก�นแม�ว�าเริ่าท�าธ6ริ่ก�จิอย�างอ��นถ�าเริ่าม�สต้�ส�มปช่�ญญะริ่� �ต้�วอย��ต้ลอดิเวลา ก�ค�อการิ่ฝึ2กสมาธ�

จ�ดูหมาย์ปลาย์ทางท'3ถ�กติ$องของการปฏิบั�ติสุมาธค*ออะไรความปริ่ะสงค-ขึ้องผู้��ท�าสมาธ�ว�าจิะท�าสมาธ�เพ��ออะไริ่แยกต้ามก�เลสขึ้องคน

· บางท�านท�าสมาธ�เพ��อให�เก�ดิอ�ทธ�ฤทธ�K· บางท�านท�าสมาธ�เพ��อให�ริ่� �ย��งเห�นจิริ่�งในเริ่��องริ่าวต้�าง ๆ· บางท�านท�าสมาธ� ไม�ต้�องการิ่อะไริ่ ขึ้อให�จิ�ต้สงบให�ริ่� �ความเป.นจิริ่�งขึ้องจิ�ต้เม��อปริ่ะสบก�บอาริ่มณ์-อะไริ่เก�ดิขึ้3%นเพ��อจิะอ�านจิริ่�ต้ขึ้องเริ่าให�ริ่� �ว�าเริ่าเป.นริ่าคจิริ่�ต้ โทสจิริ่�ต้ โมหจิริ่�ต้ ว�ต้กจิริ่�ต้ พ6ทธจิริ่�ต้ศีริ่�ทธาจิริ่�ต้ อย�างใดิอย�างหน3�ง เพ��อจิะดิ�ให�ริ่� �แจิ�ง

Page 164: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เพ��อจิะเป.นพ�%นฐานท��เริ่าจิะแก�ไขึ้ดิ�ดิแปลงจิ�ต้ขึ้องเริ่า เม��อเริ่าริ่� �ช่�ดิลงไปแล�วเริ่าม�ก�เลสต้�วไหน เป.นจิริ่�ต้ปริ่ะเภทไหน เริ่าจิะไดิ�แก�ไขึ้ดิ�ดิแปลงต้�ดิทอนส��งท��เก�นแล�วเพ��มส��งท��หย�อนให�อย��ในริ่ะดิ�บพอดิ�พองามเริ่�ยกว�าม�ช่ฌิ�มาปฏ�ปทา

ในการิ่ปฏ�บ�ต้� ถ�าจิะว�าก�นโดิยสริ่6ปแล�วเริ่าต้�องการิ่สริ่�างสต้�ให�เป.นมหาสต้� เป.นสต้�พละ เป.นสต้�นทริ่�ย- เป.นสต้�ว�นโยไม�ไดิ�ม6�งถ3งส��งท��เริ่าจิะริ่� �จิะเห�นในสมาธ�

การิ่ภาวนา แม�จิะเห�นน�ม�ต้ต้�าง ๆในสมาธ� หริ่�อริ่� �ธริ่ริ่มะซั3�งผู้6ดิขึ้3%นเป.นอ6ทานธริ่ริ่มส��งน�%นไม�ใช่�เป.นเปอริ่-เซั�นต้-ท��เริ่าเก�บเอาเป.นผู้ลงานท��เริ่าปฏ�บ�ต้�ไดิ�เพริ่าะส��งน�%นเป.นเคริ่��องริ่� �ขึ้องจิ�ต้ เป.นเคริ่��องริ่ะล3กขึ้องสต้�เป.นอาริ่มณ์-กริ่ริ่มฐานท��เก�ดิขึ้3%นในสมาธ� จิะเป.นส�ญล�กษณ์-ขึ้องป?ญญาท��เก�ดิขึ้3%นในสมาธ�ซั3�งเริ่�ยกว�า สมาธ�ป?ญญา[

ป7ญญาล&1าเลศหลวงพ�อพ�ธ ฐานโย์

ส�าหริ่�บเริ่��องความเป.นไปขึ้องสมาธ�ต้ามขึ้�%นต้อนน�%น ๆ ท�านท�%งหลายฟุ้?งมามากแล�วจิะไม�กล�าวถ3ง จิะขึ้อเต้�อนส��งท��อาจิจิะท�าให�เริ่าเขึ้�าใจิผู้�ดิ ความเขึ้�าใจิผู้�ดิน�%น ๆ บางท�ก�เป.นพ�ษเป.นภ�ยหริ่�อ เป.นภ�ยอย�างริ่�ายแริ่ง เช่�น ในขึ้ณ์ะท��เริ่าภาวนาแล�วจิ�ต้ขึ้องเริ่าสงบน��งเป.นสมาธ� ม�ปMต้� ม�ความส6ขึ้สบาย แต้�มาภายหล�งน�%จิ�ต้ม�นไม�ค�อยสงบเส�ยแล�วจิะก�าหนดิหริ่�อไม�ก�าหนดิม�นก�ม�สมาธ�อ�อน ๆ อย�� แต้�ม�นก�ม�ความริ่� � ความค�ดิผู้6ดิขึ้3%นมาอย��ไม�หย6ดิหย�อน ย�น เดิ�น น��ง

Page 165: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

นอน ริ่�บปริ่ะทาน ดิ��ม ท�า พ�ดิ ค�ดิ ม�นก�ม�สต้�อย�� ริ่� �อย�� เห�นอย��เป.นอย��ต้ลอดิเวลา

เม��อก�อนน�%จิ�ต้สงบดิ�จินกริ่ะท��งต้�วหาย แต้�ว�าเวลาน�%ไม�ค�อยสงบ ความค�ดิม�นเก�ดิขึ้3%นอย��เริ่��อย ค�ดิแล�วก�ท�าให�สมองปลอดิโปริ่�งม�สต้�ส�มปช่�ญญะ ย��งค�ดิจิ�ต้ย��งสบาย ย��งค�ดิจิ�ต้ย��งผู้�องใส ย��งค�ดิย��งม�ปMต้�และความส6ขึ้ บางท�อาจิจิะไปถามใคริ่ส�กคนหน3�งว�า ท�าไมหนอเม��อก�อนน�%สมาธ�จิ�ต้สงบสว�างไสวดิ�แต้�เวลาน�%ม�นสงบน�ดิหน�อยม�นก�ม�แต้�ความค�ดิฟุ้6 9ง ๆ หากไปถามคนไม�ริ่� �เริ่��องปริ่ะเดิ�@ยวเขึ้าจิะว�าค6ณ์เป.นโริ่คปริ่ะสาทอย์�าล*มว�าสุมาธอบัรมป7ญญาในเม*3อม'สุมาธแล$ว ม'สุติสุ�มปช�ญญะสุมบั�รณู แล$ว สุมาธก�บัติ�วสุติน�3นแหละม�นบั�นดูาลให$เกดูปXญญาความคดูท'3ม'สุติร�$ท�นอย์��ท�กขณูะจติ เร'ย์กว�าป7ญญาในสุมาธอ�นน'1ขอท&าความเข$าใจซิะก�อน ถ$าใครเป2นอย์�างน'1แล$วอย์�าไปสุงสุ�ย์ เพราะฉัะน�1นในช�วงแห�งการปฏิบั�ติเราจ<งถ*อคติถ*อเคล,ดูอย์�างน'1ขึ้ณ์ะท��บริ่�กริ่ริ่มภาวนา พ6ทโธ พ6ทโธอย�� ถ�าจิ�ต้ท�%งพ6ทโธ ไปค�ดิอย�างอ��น…

ปล�อยให�ม�นค�ดิไปเถ�ดิ แต้�ให�ม�สต้�ต้ามริ่� �ไปและในช่�วงใดิท��จิ�ต้ม�นค�ดิขึ้3%นมาเอง ค�ดิอย�างริ่�%งไม�อย��ก�ปล�อยให�ม�นค�ดิไป อย�าไปเขึ้�าใจิว�าจิ�ต้ฟุ้6 9งซั�าน

ความสงบขึ้องจิ�ต้ม�อย�� ๒ อย�าง อย�างหน3�งสงบน��งโดิยไม�ม�อะไริ่อ�กอย�างหน3�งความค�ดิม�นฟุ้6 9ง ๆ ขึ้3%นมาอย��เสมอ แต้�วาจิ�ต้เป.นกลางโดิยเท��ยงธริ่ริ่ม อย�างดิ�ก�ท�าให�ม�ปMต้�ม�ความส6ขึ้ ความค�ดิในล�กษณ์ะอย�างน�% ก�ควริ่ปล�อยให�ม�นค�ดิไปอย�าห�ามอย�าให�ม�นเอาแต้�หย6ดิน��งอย�างเดิ�ยว อ�นน�%พ3งส�งเกต้ไว�อย�างน�%

และอ�กปริ่ะการิ่หน3�ง ส�วนใหญ�คนท��ภาวนาแล�วจิ�ต้สงบสว�าง กริ่ะแสจิ�ต้ส�งออกไปขึ้�างนอก บางท�ก�ไปเห�ภาพน�ม�ต้ต้�าง ๆ ภาพน�ม�ต้เป.นคน เป.นส�ต้ว-

Page 166: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เทวดิา อ�นทริ่- พริ่หม ยมย�กษ- บางท�ก�เห�นพริ่ะพ6ทธเจิ�าเสดิ�จิมา อ�อ ดิ�ใจิ …

พริ่ะองค-จิะมาโปริ่ดิเริ่าแล�ว ๆ จิ�ต้ส�าน3กม�น ริ่ายงานออกมาอย�างน�%น บางท�ก�เผู้ลอไปน�อมจิ�ต้น�อมใจิเอาพริ่ะพ6ทธเจิ�าเขึ้�ามา บางท�อาจิจิะน3กว�า อ�อ ให�…

พริ่ะพ6ทธเจิ�ามาเหย�ยบบ�าเบ�%องขึ้วา แล�วผู้��อาริ่าธนาพริ่ะพ6ทธเจิ�ามาน�%บ�าขึ้วาจิะเอ�ยงเท�เล�ลงไป ท��น�% อาริ่าธนาพริ่ะพ6ทธเจิ�าเหย�ยบบ�าเบ�%องซั�าย หล�งก�ขึ้ดิ…

ลงไป

ท�น�%เม��อพริ่ะพ6ทธเจิ�าเขึ้�ามาถ3งจิ�ต้ถ3งใจิแล�ว สภาพจิ�ต้ท��สงบม�ปMต้�ม� ความส6ขึ้สบายปลอดิโปริ่�งจิะเปล��ยนท�นท�เปล��ยนเป.นอย�างไริ่ ? เปล��ยนเป.นเหม�อนหน3�งว�า ห�วใจิถ�กบ�บอ3ดิอ�ดิแน�นไปหมดิ สมาธ�ท��ปลอดิโปริ่�งเป.นอ�สริ่ะแก�ต้�วเองต้กอย��ในอ�านาจิขึ้องส��งท��เขึ้�ามาแทริ่กส��งน�%น น��นแสดิงว�าพริ่ะพ6ทธเจิ�าปลอมเริ่าเขึ้�าใจิผู้�ดิ จิ3งไปน�อมเอาภาพน�ม�ต้เขึ้�ามาในต้�วจิ3งกลายเป.นการิ่ทริ่งว�ญญาณ์ โดิยล�กษณ์ะอย�างน�%ช่าวพ6ทธเปล��ยนศีาสนาพ6ทธให�เป.นศีาสนาอ��นโดิยไม�ต้�%งใจิ น��น�กภาวนาท�%งหลายขึ้อให�ริ่ะม�ดิริ่ะว�งท��ต้ริ่งน�%

เริ่าภาวนาเพ��อจิะท�าจิ�ต้ขึ้องเริ่าให�สงบเป.นสมาธ� เป.นอ�สริ่ะแก�ต้�วพองหนอ ๆ พอจิ�ต้สงบป6bบ ไม�ม�ความริ่� �ส3กน3กค�ดิะไริ่อ��น ม�แต้�ความสว�างม�แต้�ผู้��ริ่� � ผู้��ต้��น ผู้��เบ�กบาน ในช่�วงน�%จิ�ต้เป.น อต้ต้ท�ป ม�ต้นเป.นเกาะ อต้ต้สริ่ณ์า ม�ต้นเป.นท��ริ่ะล3ก อต้ต้า ห� อต้ต้โนนาโถ ต้นเป.นท��พ3�งขึ้องต้น

ถ�าใคริ่ภาวนาท�าจิ�ต้ให�ถ3งจิ6ดิน�%จิะริ่� �ส3กว�าม�ความสบายเบา ริ่� �ต้��นเบ�กบานปลอดิโปริ่�ง ถ�าหากว�ากายย�งม�อย��ก�จิะม�ปMต้�และความส6ขึ้ปริ่ากฎขึ้3%น ถ�ากายหายไปจิะย�งเหล�ออย��แต้�ความเป.นกลางขึ้องจิ�ต้ จิะส6ขึ้ก�ไม�ใช่� จิะว�าท6กขึ้-ก�ไม�ใช่� ม�แต้�ความเป.นกลางซั3�งเริ่�ยกว�า อ�เบักขาก�บัเอก�คคติา จิ6ดิน�%จิ�ต้เป.นต้�วเองโดิยเดิ�ดิขึ้าดิ ไม�ม�อ�านาจิส��งใดิจิะมาแทริ่กส�งไดิ� แต้�ในช่�วงท��จิ�ต้ย�งไม�เขึ้�าถ3งจิ6ดิน�%

Page 167: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พอจิ�ต้สว�างแล�วกายย�งปริ่ากฎอย�� เริ่าไปหลงน�อมเอาส��งอ��นเขึ้�ามาในจิ�ต้ในใจิขึ้องเริ่าเสริ่�จิแล�วเริ่าจิะกลายเป.นคนทริ่งเจิ�าเขึ้�าผู้�เพริ่าะฉะน�%นอ�นน�%ควริ่ริ่ะม�ดิริ่ะว�งให�จิงหน�ก

บ�ดิน�%ไดิ�บริ่ริ่ยายธริ่ริ่มะพอเป.นสต้�เต้�อนใจิขึ้องบริ่ริ่ดิาท�านท�%งหลาย ขึ้อสริ่6ป การิ่ปฏ�บ�ต้�ธริ่ริ่มส�าค�ญอย��ท��ท�าต้นให�เป.นผู้��ม�ศี�ล ศี�ล ๕ เป.นพ�%นฐานให�เก�ดิค6ณ์งามความดิ�เป.นอ6บายต้�ดิทอนผู้ลเพ��มขึ้องบาปกริ่ริ่มเป.นอ6บายบ��นทอนผู้ลเพ��มขึ้องบาปกริ่ริ่มเป.นอ6บายป9องก�นไม�ให�มน6ษย-เก�ดิม�การิ่ฆ�าก�น เป.นค6ณ์ธริ่ริ่มปริ่�บพ�%นฐานความเป.นมน6ษย-ให�สมบ�ริ่ณ์-เป.นค6ณ์ธริ่ริ่มเป.นขึ้อบเขึ้ต้ขึ้องการิ่ใช่�ก�เลสให�เก�ดิปริ่ะโยช่น-โดิยความเป.นธริ่ริ่ม

ส�าหริ่�บการิ่ท�าสมาธ� หล�กโดิยท��วไปก�ค�อ ท�าจิ�ต้ให�ม�ส��งริ่� � ท�าสต้�ให�ม�ส��งริ่ะล3ก จิ�ต้ริ่� �อะไริ่ก�ให�ม�สต้�บริ่�กริ่ริ่มภาวนาก�ให�ม�สต้� จิะพ�จิาริ่ณ์าก�ให�สต้� ท�น�%ในขึ้ณ์ะใดิจิ�ต้ต้�องการิ่จิะสงบน��งว�างก�ปล�อยให�ว�าง ขึ้ณ์ะใดิจิ�ต้ต้�องการิ่ค�ดิปล�อยให�ค�ดิ แต้�ให�ม�สต้�ต้ามริ่� �ไป

สริ่6ปลงแล�ว แผู้นขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�สมาธ�อย��ต้ลอดิเวลาโดิยไม�เล�อกกาลเวลาให�ถ�อเอาการิ่ย�น เดิ�น น��ง นอน ริ่�บปริ่ะทาน ดิ��ม ท�า พ�ดิ ค�ดิ เป.นอาริ่มณ์-จิ�ต้ ให�ม�สต้�ริ่� �พริ่�อมอย��ท6กขึ้ณ์ะจิ�ต้ท6กลมหายใจิ จิะไปเอาเฉพาะเวลาน��งหล�บต้าม�นไม�เพ�ยงพอ เวลาม�นน�อยดิ�งน�%นถ�าหากว�าเริ่าฝึ2กสต้�ให�ม�นริ่� �พริ่�อมอย��ท��การิ่ย�น เดิ�น น��ง นอน ริ่�บปริ่ะทาน ดิ��ม ท�า พ�ดิ ค�ดิ เริ่าจิะไดิ�สมาธ�ไดิ�พล�งสต้�สน�บสน6นจิ�ต้อ�นเป.นเริ่��องช่�ว�ต้ปริ่ะจิ�าว�นไดิ�ต้ลอดิกาล............................................

ใคริ่จิะบริ่�กริ่ริ่มภาวนากริ่ริ่มฐานบทไหน อย�างไริ่ เม��อสภาวะจิ�ต้สงบส��ความ

Page 168: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เป.นสมาธ� ย�อมม�ล�กษณ์ะเดิ�ยวก�นหมดิ เพริ่าะฉะน�%น เริ่าอย�าเอาต้�าริ่ามาค�ดิค�านก�น ให�เอาสภาพความเป.นจิริ่�งท��เก�ดิขึ้3%นจิากการิ่ปฏ�บ�ต้�ต้ามความเป.นจิริ่�งมาเปริ่�ยบเท�ยบก�น เริ่าจิ3งจิะลงเอยก�นไดิ�

สมาธ�อ�นใดิท��ไม�สนใจิก�บเริ่��องช่�ว�ต้ปริ่ะจิ�าว�น หน�ไปอย��ท��หน3�งต้�างหากขึ้องโลกแล�ว สมาธ�อ�นน�%ท�าให�โลกเส��อม และไม�เป.นไปเพ��อทางต้ริ่�สริ่� �มริ่ริ่ค ผู้ล น�พพานดิ�วย

ความจิริ่�งโลกน�ะเป.นอาริ่มณ์-ขึ้องจิ�ต้ ในเม��อจิ�ต้ต้�วน�%ริ่� �ความจิริ่�งขึ้องโลกแล�ว ม�นจิะปล�กต้�วไปลอยเดิ�นอย��เหน�อโลก แล�วม�นอาศี�ยโลกน��นแหละ เป.นบ�นไดิเหย�ยบไปส��จิ6ดิท��อย��เหน�อโลก

ส��งใดิท��เริ่าริ่� �เท�าท�น ส��งน�%นไม�สามาริ่ถท��จิะดิ3งใจิขึ้องเริ่าไปทริ่มานให�เก�ดิท6กขึ้-ขึ้3%นไดิ�

สอนสมาธ� ต้�องสอนส��งท��ใกล�ต้�วท��ส6ดิ ความริ่� �เห�น อะไริ่ท��เขึ้าอวดิๆก�นน��อย�าไปสนใจิเลย ให�ม�นริ่� �เห�นจิ�ต้ขึ้องเริ่าน�� ริ่� �กายขึ้องเริ่า

การปฏิบั�ติธรรมติามแนวของพระพ�ทธเจ$าท'3ถ�กติ$อง อย์��ท'3การสุร$างจติของติ�วเองให$ม'พล�งเข$มแข,ง ม'สุติสุ�มปช�ญญะร�$รอบัอย์��ท'3ติ�วเอง สุามารถย์*นหย์�ดูอย์��ในความเป2นอสุระไดู$ติลอดูกาล ไม�ติ$องพ<3งพาอะไร

ภาวนาให$จติสุงบั ไดู$ร�$ธรรมเห,นธรรมไดู$ภาย์ในบั$าน จะม'ค�ณูค�าย์3งกว�านมนติ พระไปสุวดูมนติ ติ�1งหม*3นๆองค พระพ�ทธเจ$าสุอนไว$ว�า ใครท&ากรรมใดูไว$จะไดู$ร�บัผู้ลของกรรมน�1นแน�นอนหล'กเล'3ย์งไม�ไดู$ ไปท&าพธ'ติ�ดูกรรมก,เป2นการลบัล$างค&าสุอนของ

Page 169: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พระพ�ทธเจ$า

การบั&าเพ,ญสุมาธจติเพ*3อให$เกดูสุมาธ สุติป7ญญา ม'หล�กควรย์<ดูถ*อว�า ท&าจติให$ม'อารมณู สุ3งร�$ สุติให$ม'สุ3งระล<ก จติน<กร�$สุ3งใดู ให$ม'สุติสุ&าท�บั“ ”

เข$าไปท'3ติรงน�1น

ขอให$ถ*อคติว�า สุมาธหร*อการปฏิบั�ติธรรมอ�นใดู ถ$าหากม�นเป2นไปเพ*3อความอย์ากใหญ� เป2นไปเพ*3อพอกพ�นกเลสุ เป2นไปเพ*3ออทธฤทธS พ<ง…

เข$าใจเถดูว�าม�นเป2นมจฉัาสุมาธซิ<3งออกนอกหล�กพระพ�ทธศาสุนา

อดู'ติเป2นสุ3งท'3ล�วงล�บั อนาคติเป2นสุ3งท'3ย์�งไม�มาถ<ง ดู�งน�1น เรามาสุนใจอย์��ในสุ3งท'3เป2นป7จจ�บั�นดู'ไหม

โอวาทธรรมหลวงพ�อชา สุ�ภทBโท (พระโพธญาณูเถร)

ว�ดูหนองป�าพง จ.อ�บัลราชธาน' (๒๔๖๑ - ๒๕๓๕)

Page 170: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สต้�ก�ค�อช่�ว�ต้ถ�าขึ้าดิสต้�เม��อใดิก�เหม�อนต้าย

คนต้ายแล�วเดิ�นไดิ�พ�ดิไดิ�หายใจิไดิ�ใคริ่เคยเห�นไหมใคริ่เคยค�ดิไหมต้ายทางจิ�ต้.. ต้ายทางสต้�ป?ญญา…

ผู้��ไปย3ดิอาริ่มณ์-จิะเป.นท6กขึ้-เพริ่าะอาริ่มณ์-ม�นไม�เท��ยง

ดิ�ซั�..เริ่าขึ้�ามก�นไปหมดิพาก�นท�าบ6ญแต้�ว�าไม�พาก�นละบาป ..ผู้�าสกปริ่กไม�ฟุ้อกแต้�อยากจิะริ่�บน�%าย�อมนะ

..เริ่าจิ3งไม�จิ�าก�ดิริ่�ปแบบการิ่ปฏ�บ�ต้�แต้�ม�กสอนให�ภาวนาพ6ทโธหริ่�ออานาปานสต้�ค�อการิ่ก�าหนดิลมหายใจิเขึ้�าออกท�าไปพอสมควริ่แล�วจิ3งค�อยท�าความริ่� �ความเห�นขึ้องเริ่าให�ถ�กต้�องเริ่��อยไป

ท��เริ่ามาปฏ�บ�ต้�ก�นอย��ท6กว�นน�%ก�เพ��อให�เห�นจิ�ต้เดิ�มเริ่าค�ดิว�าจิ�ต้เป.นส6ขึ้จิ�ต้เป.นท6กขึ้-แต้�ความจิริ่�งจิ�ต้ไม�ไดิ�สริ่�างส6ขึ้สริ่�างท6กขึ้-อาริ่มณ์-มาหลอกลวงต้�างหาก

Page 171: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ม�นจิ3งหลงอาริ่มณ์-ฉะน�%นเริ่าจิ3งต้�องมาฝึ2กจิ�ต้ใจิให�ฉลาดิขึ้3%นให�ริ่� �จิ�กอาริ่มณ์-ไม�ให�เป.นไปต้ามอาริ่มณ์-จิ�ต้ก�สงบเริ่��องแค�น�%เองท��เริ่าต้�องมาท�ากริ่ริ่มฐานก�นย6�งยากท6กว�นน�%

การิ่ท�าจิ�ต้ใจิขึ้องเริ่าให�ม�ก�าล�งก�บการิ่ท�ากายขึ้องเริ่าให�ม�ก�าล�งม�นต้�างก�นการิ่ท�ากายให�ม�ก�าล�งก�ค�อการิ่ออกก�าล�งกายบริ่�หาริ่ม�การิ่กริ่ะโดิดิการิ่ว��งน��ค�อการิ่ท�ากายให�ม�ก�าล�งการิ่ท�าจิ�ต้ใจิให�ม�ก�าล�งก�ค�อท�าจิ�ต้ให�สงบไม�ใช่�ท�าจิ�ต้ให�ค�ดิน��นค�ดิน��ไปต้�างๆให�อย��ในขึ้อบเขึ้ต้ขึ้องม�นเพริ่าะว�าจิ�ต้ขึ้องเริ่าน�%นไม�เคยไดิ�สงบไม�เคยม�ก�าล�งม�นจิ3งไม�ม�ก�าล�งทางดิ�านสมาธ�ภายใน

ใจิจิะสงบไดิ�ก�ดิ�วยความเห�นท��ถ�ก

การิ่ฝึ2กจิ�ต้ไม�เหม�อนฝึ2กส�ต้ว-จิ�ต้น�� ฝึ2กยากแท�ๆแต้�อย�าไปท�อถอยง�ายๆถ�า…

ม�นค�ดิไปท��วท�ศีก�กล�%นใจิม�นไว�พอใจิม�นจิะขึ้าดิก�ค�ดิอะไริ่ไม�ออกม�นก�ว��งกล�บมาเองให�ท�าไปเถอะ

จิ�ต้น�%ถ�าอาริ่มณ์-มาถ�กม�นก�กว�ดิแกว�งไปต้ามอาริ่มณ์-ย��งม�นไม�ริ่� �เริ่��องธริ่ริ่มะแล�วก�ย��งปล�อยไปต้ามอาริ่มณ์-ขึ้องเจิ�าขึ้องเริ่��อยไปอาริ่มณ์-ส6ขึ้ก�ปล�อยต้ามไปอาริ่มณ์-ท6กขึ้-ก�ปล�อยต้ามไปว6 �นวายไปเริ่��อยๆจินช่าวมน6ษย-ท�%งหลายเก�ดิเป.นโริ่คปริ่ะสาทเพริ่าะไม�ริ่� �เริ่��องปล�อยไปต้ามอาริ่มณ์-ไม�ริ่� �จิ�กริ่�กษาจิ�ต้ขึ้องเจิ�าขึ้อง

จิ�ต้ขึ้องเริ่าน�%เม��อไม�ม�ใคริ่ต้ามริ่�กษาม�นก�เหม�อนคนคนหน3�งท��ปริ่าศีจิากพ�อแม�ท��ดิ�แลเป.นคนอนาถาคนอนาถาน�%นเป.นคนท��ขึ้าดิท��พ3�งคนท��ขึ้าดิท��พ3�งก�เป.นท6กขึ้-จิ�ต้น�%ก�เหม�อนก�นถ�าขึ้าดิการิ่อบริ่มบ�มน�ส�ยหริ่�อท�าความเห�นให�ถ�กต้�องแล�วจิ�ต้น�%ก�ล�าบากมาก

Page 172: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สมเดิ�จิพริ่ะบริ่มศีาสดิาท�านต้ริ่�สสอนไว�แล�วท6กอย�างในเริ่��องการิ่ปริ่ะพฤต้�ปฏ�บ�ต้�แต้�พวกเริ่าท�%งหลายย�งไม�ไดิ�ปฏ�บ�ต้�ก�นหริ่�อไม�ก�ปฏ�บ�ต้�แต้�ปากเท�าน�%นหล�กขึ้องพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%นไม�ใช่�การิ่พ�ดิก�นเฉยๆหริ่�อดิ�วยการิ่เดิาหริ่�อการิ่ค�ดิเอาเองหล�กขึ้องพริ่ะพ6ทธศีาสนาท��แท�จิริ่�งค�อการิ่ริ่� �เท�าท�นความจิริ่�งต้ามความเป.นจิริ่�งน��นเองถ�าริ่� �เท�าท�นต้ามความเป.นจิริ่�งน�%แล�วการิ่สอนก�ไม�จิ�าเป.นแต้�ถ�าไม�ริ่� �ถ3งความเป.นจิริ่�งอ�นน�%แม�จิะฟุ้?งค�าสอนเท�าใดิก�เหม�อนก�บไม�ไดิ�ฟุ้?ง

การิ่ท�าความเพ�ยริ่ให�ท�าอย�าหย6ดิอย�าปล�อยไปต้ามอาริ่มณ์-ให�ฝึOนท�าไปถ3งจิะคริ่�านก�ให�ท�าจิะขึ้ย�นก�ให�ท�าจิะน��งก�ท�าจิะเดิ�นก�ท�าเม��อจิะนอนก�ให�ก�าหนดิลมหายใจิว�า ขึ้�าพเจิ�าจิะไม�เอาความส6ขึ้ในการิ่นอน สอนจิ�ต้ไว�อย�างน�%พอริ่� �ส3ก“ ”

ต้�วต้��นก�ให�ล6กขึ้3%นมาท�าความเพ�ยริ่ต้�อไป เวลาจิะนอนให�นอนต้ะแคงขึ้�าง…

ขึ้วาก�าหนดิอย��ท��ลมหายใจิ พ6ทโธพ6ทโธ จินกว�าจิะหล�บคริ่�%นต้��นก�เหม�อน“ ”

ก�บม� พ6ทโธ อย��ไม�ไดิ�ขึ้าดิต้อนเลยจิ3งจิะเป.นความสงบเก�ดิขึ้3%นมาม�นเป.น“ ”

สต้�อย��ต้ลอดิเวลา

การิ่น��งสมาธ�น��งให�ต้�วต้ริ่งอย�าเงยหน�ามากไปอย�าก�มหน�าเก�นไปเอาขึ้นาดิพอดิ�เหม�อนพริ่ะพ6ทธริ่�ปน��นแหละม�นจิ3งสว�างไสวดิ�คริ่�%งจิะเปล��ยนอ�ริ่�ยาบทก�ให�อดิทนจินขึ้�ดิส6ดิก�อนปวดิก�ให�ปวดิไปอย�าเพ��งริ่�บเปล��ยนอย�าค�ดิว�า บVะไม�“

ไหวแล�วพ�กก�อนเถอะน�า อดิทนม�นจินปวดิถ3งขึ้นาดิก�อนพอม�นถ3งขึ้นาดิ”

น�%นแล�วก�ให�ทนต้�อไปอ�ก

ทนต้�อไปๆจินม�นไม�ม�ใจิจิะว�า พ6ทโธ เม��อไม�ว�า พ6ทโธ ก�เอาต้ริ่งท��ม�นเจิ�บ“ ” “ ”

น�%นแหละมาแทน อ6Vยเจิ�บเจิ�บแท�ๆหนอ เอาเจิ�บน�%นมาเป.นอาริ่มณ์-แทน พ6“ ” “

ทโธ ก�ไดิ�ก�าหนดิให�ต้�ดิต้�อก�นไปเริ่��อยๆน��งไปเริ่��อยดิ�ซั�ว�าเม��อปวดิจินถ3งท��ส6ดิ”

แล�วม�นจิะเก�ดิอะไริ่ขึ้3%น

Page 173: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

พริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านว�าม�นเจิ�บเองม�นก�หายเองให�ม�นต้ายไปก�อย�าเล�กบางคริ่�%งม�นเหง��อแต้กเม�ดิโป9งๆเท�าเม�ดิขึ้�าวโพดิไหลย�อยมาต้ามอกถ�าคริ่�%นท�าจินม�นไดิ�ขึ้�ามเวทนาอ�นหน��งแล�วม�นก�ริ่� �เริ่��องเท�าน�%นแหละให�ค�อยท�าไปเริ่��อยๆอย�าเริ่�งริ่�ดิต้�วเองเก�นไปให�ค�อยท�าไป..ท�าไป

อย�าให�ต้�ณ์หาเขึ้�าคริ่อบง�าในการิ่ปฏ�บ�ต้�การิ่กริ่ะท�าความเพ�ยริ่ก�เป.นอย�างน�%นพริ่ะพ6ทธเจิ�าว�าอย�าท�าให�เป.นต้�ณ์หาอย�าพ�ดิให�เป.นต้�ณ์หาอย�าฉ�นให�เป.นต้�ณ์หาย�นอย��เดิ�นอย��น� �งอย��นอนอย��ท6กปริ่ะการิ่ท�านไม�ให�เป.นต้�ณ์หาค�อท�าดิ�วยการิ่ปล�อยวางเหม�อนก�บซั�%อมะพริ่�าวซั�%อกล�วยมาจิากต้ลาดิน��นแหละเริ่าไม�ไดิ�เอาเปล�อกม�นมาทานหริ่อกแต้�เวลาน�%นย�งไม�ถ3งเวลาจิะท�%งม�นเริ่าก�ถ�อม�นไว�ก�อนการิ่ปริ่ะพฤต้�ปฏ�บ�ต้�น�%ก�เหม�อนก�นฉ�นน�%นสมม6ต้�ว�ม6ต้�ม�นก�ต้�องปนอย��อย�างน�%นเหม�อนก�บมะพริ่�าวม�นจิะปนอย��ท�%งเปล�อกท�%งกะลาท�%งเน�%อม�นเม��อเริ่าเอามาก�เอามาท�%งหมดิน��นแหละเขึ้าจิะหาว�าเริ่าทานเปล�อกมะพริ่�าวอย�างไริ่ก�ช่�างเขึ้าปะไริ่เริ่าริ่� �จิ�กขึ้องเริ่าอย��เช่�นน�%เป.นต้�นอ�นความริ่� �ในใจิขึ้องต้�วเองอย�างน�%เป.นป?ญญาท��เริ่าจิะต้�องต้�ดิส�นเอาเองน�%เริ่�ยกว�าต้�วป?ญญาดิ�งน�%นการิ่ปฏ�บ�ต้�เพ��อจิะเห�นส��งท�%งหลายเหล�าน�%ไม�เอาเริ่�วและไม�เอาช่�าช่�าก�ไม�ไดิ�เริ่�วก�ไม�ไดิ�จิะท�าอย�างไริ่ดิ�ไม�ม�ช่�าไม�ม�เริ่�วเริ่�วก�ไม�ไดิ�ม�นไม�ใช่�ทางช่�าก�ไม�ไดิ�ม�นไม�ใช่�ทางม�นก�ไปในแบบเดิ�ยวก�น

ท�าสมาธ�ดิ�วยการิ่ปล�อยวางอย�าท�าดิ�วยความอยากความเป.นจิริ่�งน�%นนะไม�ต้�องไปท�าถ3งขึ้นาดิน�%นหริ่อกความต้�%งใจินะค�อต้�%งใจิในการิ่ปล�อยวางไม�ต้�องต้�%งใจิในการิ่ผู้�กม�ดิอย�างน�%นอ�นน�%เริ่าไปอ�านต้�าริ่าเห�นปริ่ะว�ต้�พริ่ะพ6ทธเจิ�าว�าท�านน��งลงท��ใต้�ต้�นโพธ�Kน� %นท�านอธ�ษฐานจิ�ต้ลงไปว�า "ไม�ต้ริ่�สริ่� �ต้ริ่งน�%จิะไม�ล6กหน�เส�ยแล�วแม�ว�าเล�อดิม�นจิะไหลออกมาอะไริ่ก�ต้ามท�

Page 174: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เถอะ" ไดิ�ย�นค�าน�%เพริ่าะไปอ�านดิ�แหมเริ่าก�จิะเอาอย�างน�%นเหม�อนก�นจิะเอาอย�างพริ่ะพ6ทธเจิ�าเหม�อนก�นน��ไม�ริ่� �เริ่��องว�าริ่ถขึ้องเริ่าม�นเป.นริ่ถเล�กๆริ่ถขึ้องท�านม�นเป.นริ่ถใหญ�ท�านบริ่ริ่ท6กท�เดิ�ยวก�หมดิเริ่าเอาริ่ถเล�กไปบริ่ริ่ท6กท�เดิ�ยวม�นจิะหมดิเม��อไหริ่�ม�นคนละอย�างก�นเพริ่าะอะไริ่ม�นถ3งเป.นอย�างน�%นม�นเก�นไปบางท�ม�นก�ต้��าเก�นไปบางท�ม�นก�ส�งเก�นไปท��พอดิ�ๆ ม�นหายาก

สมาธ�แบ�งเป.น... , น�วริ่ณ์-5 ไดิ�แก�สมาธ� ค�อความต้�%งม��นขึ้องจิ�ต้ ไดิ�แก�ภาวะท��จิ�ต้แน�วแน�ต้�อส��งท��ก�าหนดิ ม�อาริ่มณ์-เป.นหน3�ง ไม�ฟุ้6 9งซั�านหริ่�อส�ายไป ศีาสนาพ6ทธเน�นในส�มมาสมาธ� ค�อสมาธ�ท��ใช่�ในทางแห�งการิ่หล6ดิพ�น โดิยใช่�ป?ญญาพ�จิาริ่ณ์าในส��งท�%งหลายต้ามท��เป.นจิริ่�ง ไม�ใช่�การิ่หว�งผู้ล สนองต้�ณ์หาความอยาก เช่�น อวดิฤทธ�K อวดิความสามาริ่ถ เป.นต้�น

สมาธ�แบ�งออกเป.น 3 ริ่ะดิ�บค�อ

ขึ้ณ์�กสมาธ� ค�อ สมาธ�ช่��วคริ่� � ช่��วขึ้ณ์ะหน3�ง เป.นสมาธ�ขึ้� %นต้�นท��บ6คคลท��วไปใช่�ในการิ่ปฎ�บ�ต้�หน�าท��ในการิ่งานปริ่ะจิ�าว�น

อ6ปจิาริ่สมาธ� ค�อ สมาธ�ท��ต้� %งไดิ�นานหน�อย ใกล�ท��จิะไดิ�ฌิาน เก�ดิน�ม�ต้ต้�างๆ เช่�นเห�นแสงสว�างอย��ริ่ะยะหน3�ง

อ�ปปนาสมาธ� ค�อ สมาธ�แน�วแน�ถ3งฌิาน เป.นการิ่ท�าสมาธ�ขึ้� %นส�งส6ดิ

สมาธ�ใช่�ส�าหริ่�บปริ่าบก�เลสอย�างกลาง ท��จิ�าเพาะเก�ดิขึ้3%นในใจิค�อน�วริ่ณ์- 5

เม��อกายวาจิา สงบเริ่�ยบริ่�อยแล�ว แต้�บางท�จิ�ต้ย�งไม�สงบ ค�อย�งม�ความก�าหน�ดิ ความโกริ่ธ ดิ�ใจิ หดิห�� ฟุ้6 9งซั�าน ต้��นเต้�น กล�วริ่�าคาญ หริ่�อสงส�ย ล�งเล

Page 175: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อย�� อาจิล�วงถ3งกายวาจิาไดิ� เช่�น ส�หน�าผู้�ดิปกต้� เม��อกริ่ะทบอาริ่มณ์- ริ่6 �นแริ่งเขึ้�า ก�ถ3งออกปาก ดิ�าว�าท6บต้� ฆ�าฟุ้?น เป.นต้�น

ศี�ลม�หน�าท��ต้� %งจิ�ต้ งดิเว�นไม�ท�าบาปดิ�วย กาย วาจิา สมาธ�ม�หน�าท��ริ่ �กษาจิ�ต้ ให�สงบจิากน�วริ่ณ์-ท�%งห�า ม�ให�เศีริ่�าหมอง เพริ่าะความก�าหน�ดิ ขึ้�ดิเค�อง ใจิหดิห�� ฟุ้6 9งซั�าน ต้��นเต้�น กล�ว ริ่�าคาญ และสงส�ย ล�งเล ในอาริ่มณ์- ต้�างๆ เหล�าน�%น น�วริ่ณ์- 5

น�วริ่ณ์- 5 ค�อธริ่ริ่มอ�นก�%นจิ�ต้ ไม�ให�บริ่ริ่ล6ความดิ� เป.นขึ้�าศี3กแก�สมาธ� ม� 5

อย�างค�อ

กามฉ�นท- ความพอใจิริ่�กใคริ่�ในอาริ่มณ์-ท��ช่อบใจิม� ริ่�ป หริ่�อความพอใจิในกาม

พยาบาท ค�อ การิ่ปองริ่�ายผู้��อ��น

ถ�นม�ทธะ ค�อ ความง�วงเหงา หาวนอน จิ�ต้หดิห��และเคล�บเคล�%ม

อ6ทธ�จิจิก6กก6จิจิะ ค�อ ความฟุ้6 9งซั�าน ริ่�าคาญใจิ

ว�จิ�ก�จิฉา ค�อ ความล�งเลสงส�ย

น�วริ่ณ์-น�%นเป.นขึ้�าศี3กแก�สมาธ� เวลาม�น�วริ่ณ์- สมาธ�ก�ไม�ม� เวลาม�สมาธ� น�วริ่ณ์-ก�ไม�ม� เหม�อนม�ดิก�บสว�าง เวลาม�ดิสว�างไม�ม� เวลาสว�างม�ดิก�หายไป จิะน�ามาริ่วมก�นไม�ไดิ�

น�วริ่ณ์-เก�ดิจิาก ส�ญญา : ความจิ�าไดิ�หมายริ่� � และจิาก ส�งขึ้าริ่ : ความปริ่6ง

Page 176: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แต้�งทางจิ�ต้บางอย�างเขึ้�ามาย��วยวนให�เก�ดิ น�วริ่ณ์-เก�ดิขึ้3%นท��จิ�ต้เพ�ยงแห�งเดิ�ยว แต้�ม�ผู้ลต้�อแห�งอ��นๆ สาเหต้6ท��เก�ดิน�วริ่ณ์- คนม�ต้าห�จิม�ก ล�%น กายใจิ ก�ต้�องมองเห�นไดิ�ย�น ไดิ�กล��น ล�%มริ่ส เป.นต้�น เม��อต้าเห�นริ่�ป ก�จิะเล�อกดิ� แต้�ริ่�ปท��ดิ� จิะต้�องค�ดิน3กถ3งริ่�ปปานกลาง และริ่�ปเลวดิ�วย ค�อต้�องน3กถ3งไต้ริ่ล�กษณ์- เป.นหล�กพ�จิาริ่ณ์าอย��เสมอ จิะไดิ�ไม�หลง

ถ�าจิะให�จิ�ต้อย��ในอาริ่มณ์- พริ่ะน�พพานอย��เสมอ เม��อเห�นอะไริ่ก�ต้�องพ�จิาริ่ณ์าให�เขึ้�าส��ไต้ริ่ล�กษณ์-อย��ต้ลอดิเวลา แม�เก��ยวก�บการิ่ไดิ�ย�น ไดิ�กล��น ล�%มริ่ส ฯลฯ ก�ต้�องพ�จิาริ่ณ์าให�เห�นพริ่ะไต้ริ่ล�กษณ์-เช่�นเดิ�ยวก�น การิ่เพ�งสมาธ�ว�ป?สสนา ให�เพ�งพริ่ะพ6ทธริ่�ป (พ6ทธาน6สสต้�) กายคต้สต้� อส6ภ ดิ�ท��ส6ดิ เม��อเพ�งจินเก�ดิสมาธ�แล�วก�พ�จิาริ่ณ์าไปส��พริ่ะไต้ริ่ล�กษณ์- หริ่�ออ�กว�ธ�ค�อ ความย�นดิ�พอใจิ ใน ริ่�ป เส�ยง กล��น ริ่ส โผู้ฏฐ�พพะ และธริ่ริ่มาริ่มณ์- ท�%งปวงอ�นน�าปริ่าริ่ถนา น�าใคริ่� น�าพอใจิ ท��ช่าวโลกพริ่�อมท�%งเทวโลกสมมต้�ก�นว�าเป.นส6ขึ้ แต้�พริ่ะอริ่�ยะเจิ�าเห�นส��งเหล�าน�%ว�าเป.นท6กขึ้- การิ่ย�นดิ�ในส6ภน�ม�ต้ เช่�นน�%เริ่�ยกว�า กามฉ�นท-

ผู้��ม�กามฉ�นทะน�%ควริ่เจิริ่�ญ กายาคต้าสต้� พ�จิาริ่ณ์าเห�นริ่�างกายให�เห�นเป.นปฏ�ก�ล

พยาบาทเก�ดิขึ้3%น เพริ่าะความค�บแค�นใจิ ผู้��ม�พยาบาท ช่อบโกริ่ธเกล�ยดิผู้��อ��นอย��เสมอๆ ควริ่เจิริ่�ญ เมต้ต้า กริ่6ณ์า ม6ท�ต้า ค�ดิให�เก�ดิความริ่�ก เมต้ต้าสงสาริ่ผู้��อ��น

ผู้��ม�ความเก�ยจิคริ่�าน ท�อแท�อย��ในใจิ ไม�กริ่ะต้�อริ่�อริ่�นในการิ่ท�างาน เริ่�ยกว�าถ�กถ�นม�ทธะคริ่อบง�า ควริ่เจิริ่�ญอน6สสต้�ก�มม�ฎฐาน พ�จิาริ่ณ์าความดิ�ขึ้องต้นและผู้��อ��น เพ��อจิะไดิ�ม�ความอ6ต้สาหะ ท�างานแก�ความท�อแท�ใจิ เส�ยไดิ�

Page 177: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ความฟุ้6 9งซั�าน ริ่�าคาญ เก�ดิจิากการิ่ท��จิ�ต้ไม�สงบ ควริ่เพ�งกส�ณ์ให�ใจิผู้�กอย��ในอาริ่มณ์-ใดิ อาริ่มณ์-หน3�ง หริ่�อเจิริ่�ญก�มม�ฏฐานให�ใจิส�งเวช่เช่�น มริ่ณ์สต้�

ความล�งเลไม�ต้กลงไดิ� เน��องจิากไม�ไดิ�พ�จิาริ่ณ์าให�ละเอ�ยดิถ��ถ�วนควริ่เจิริ่�ญธาต้6ก�มม�ฏฐาน เพ��อจิะไดิ�ริ่� �สภาวะธริ่ริ่มต้ามความเป.นจิริ่�ง

ธริ่ริ่มท�%ง 5 ปริ่ะการิ่น�%เม��อเก�ดิก�บผู้��ใดิ ย�อมจิะเป.นธริ่ริ่มอ�นก�%นจิ�ต้ไม�ให�ผู้��น� %นบริ่ริ่ล6ความดิ�หริ่�อส��งท��ต้นปริ่ะสงค-ไดิ� ฉะน�%นผู้��หว�งความส�าเริ่�จิในช่�ว�ต้ควริ่เว�นจิากน�วริ่ณ์- 5 ปริ่ะการิ่น�%

เบั*1องแรกของการปฏิบั�ติภาวนา โดูย์ หลวงป��ชา สุ�ภทBโทจิงหายใจิเขึ้�า...หายใจิออก...อย��อย�างน�%แหละ อย�าใส�ใจิก�บอะไริ่ท�%งน�%น อย��แต้�ก�บลมหายใจิ เขึ้�า-ออก ให�ความริ่� �ส3กก�าหนดิอย��ก�บลมหายใจิ..ไม�ไปเอาอะไริ่อ��น ไม�ต้�องค�ดิว�าจิะเอาน��นเอาน�� ไม�เอาอะไริ่ท�%งน�%น ให�ริ่� �จิ�กแต้�ลมเขึ้�า...ลมออก อย��ก�บลมหายใจิอย�างน�%แหละ เอาอ�นน�%เป.นอาริ่มณ์-...

ลมเขึ้�าก�ริ่� �จิ�ก...ลมออกก�ริ่� �จิ�ก... ให�ริ่� �จิ�กอย�างน�%จินจิ�ต้สงบหมดิความริ่�าคาญ ไม�ฟุ้6 9งซั�านไปไหนท�%งส�%น... ให�ม�แต้�ลมออก...ลมเขึ้�า...ลมออก..ลมเขึ้�า ... อย��เท�าน�%น ให�ม�นเป.นอย��อย�างน�%...ย�งไม�ต้�องม�จิ6ดิหมายอะไริ่ น��แหละเบ�%องแริ่กขึ้องการิ่ปฏ�บ�ต้�ถ�าม�นสบาย ถ�าม�นสงบ ม�นก�จิะริ่� �จิ�กขึ้องม�นเอง ท�าไปเริ่��อยๆ ลมก�จิะน�อยลง...อ�อนลง...กายก�อ�อน...จิ�ต้ก�อ�อน...ม�นเป.นไปต้ามเริ่��องขึ้องม�นเอง น��งก�สบาย ไม�ง�วง ไม�โงก ไม�หาวนอน จิะเป.นอย�างใดิ...ดิ�ม�นคล�องขึ้องม�นเองไป ท6กอย�างน��ง............. สงบ

Page 178: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ส��งท��ต้�ดิต้ามเริ่า เริ่�ยกว�า สต้�...ความริ่ะล3กไดิ� ส�มปช่�ญญะ... ความริ่� �ต้�ว เริ่าจิะพ�ดิอะไริ่...จิะท�าอะไริ่....ก�ให�ริ่� �จิ�กเริ่��องขึ้องม�น ให�ม�สต้�อย��เสมอเดิ�นจิงกริ่มม�นก�เหม�อนก�บท�าสมาธ� ให�ก�าหนดิความริ่� �ส3กขึ้3%นในใจิว�า " บ�ดิน�% เริ่าจิะท�าความเพ�ยริ่ จิะท�าจิ�ต้ให�สงบ ม�สต้�ส�มปช่�ญญะให�กล�า"การิ่ก�าหนดิก�แล�วแต้� แต้�ละคน ต้ามใจิ บางคนออกเดิ�นก�อน ก�แผู้�เมต้ต้าส�ต้ว-ท�%งหลายท�%งปวง สาริ่พ�ดิอย�าง แล�วก�ก�าวเท�าขึ้วาออกก�อนให�พอดิ� พอดิ�ให�น3ก " พ6ทโธ พ6ทโธ " ต้ามก�าวเดิ�นน�%น ให�ม�ความริ่� �ในอาริ่มณ์-น�%นไปเริ่��อย ( พ6ทโธ )ถ�าใจิเก�ดิฟุ้6 9งซั�าน หย6ดิ ให�ม�นสงบ ก�าวเดิ�นใหม� ให�ม�ความริ่� �ต้�วอย��เริ่��อย......

น��เป.นว�ธ�ท�า ก�าหนดิเดิ�นจิงกริ่ม เดิ�นจิงกริ่มค�อเดิ�นกล�บไป กล�บมา เหม�อนคนบ�า แต้�หาริ่� �ไม�ว�า การิ่เดิ�นจิงกริ่มน�% ท�าให�เก�ดิป?ญญาน�กละเดิ�นกล�บไป กล�บมา ถ�าเหน��อยก�หย6ดิ ก�าหนดิจิ�ต้ให�น��ง ก�าหนดิลมหายใจิให�สบาย เม��อสบายพอควริ่แล�ว ก�ท�าความริ่� �ส3กก�าหนดิการิ่เดิ�นอ�กแล�วอ�ริ่�ยาบถม�นก�เปล��ยนไปเองหริ่อก การิ่ย�น การิ่เดิ�น การิ่น��ง การิ่นอน ม�นเปล��ยน คนเริ่าจิะน��งริ่วดิเดิ�ยวไม�ไดิ� ย�นอย�างเดิ�ยวไม�ไดิ� นอนอย�างเดิ�ยวไม�ไดิ� ม�นจิะต้�องอย��ต้ามอ�ริ่�ยาบถเหล�าน�% ท�าอ�ริ่�ยาบถท�%งส��น�%ให�ม�ปริ่ะโยช่น- ให�ม�ความริ่� �ส3กต้�ว อย��อย�างน�% น��ค�อ การิ่ท�า ท�าไป ท�าไปม�นก�จิะค�ดิขึ้องม�นไปต้ามเริ่��อง ใคริ่จิะว�าอะไริ่ก�ช่�าง ยกอย��อย�างน�%นสองนาท�นะอย�าเผู้ลอ ไม�ใช่�ห�านาท� พอสองนาท�ก�เอามาต้�%งไว�น�� ก�าหนดิอย��อย�างน�% เป.นเริ่��องขึ้องการิ่กริ่ะท�า

จิะดิ�ลมหายใจิเขึ้�า-ออกก�เหม�อนก�น ให�น� �งขึ้าขึ้วาท�บขึ้าซั�าย ให�ต้�วต้ริ่ง ส�ดิลมหายใจิเขึ้�าไปให�เต้�มท�� ให�หายใจิลงไปให�หมดิในท�อง ส�ดิเขึ้�าให�เต้�ม แล�วปล�อยออกให�หมดิปอดิ อย�าไปบ�งค�บม�นลมจิะยาวแค�ไหน จิะส�%นแค�ไหน จิะค�อยแค�ไหนก�ช่�างม�น ให�ม�นพอดิ� พอดิ�ก�บ

Page 179: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เริ่า

น��งดิ�ลมเขึ้�า.......ลมออก..... ให�สบายอย��อย�างน�%น อย�าให�ม�นหลง ถ�าหลง.....หย6ดิดิ�ว�าม�นไปไหน.. ม�นจิ3งไม�ต้ามลม ให�หาม�นกล�บมา ให�ม�นมาเล�นต้ามลมอย��อย�างน�%นแหละ แล�วก�จิะพบขึ้องดิ�ส�กว�นหน3�งหริ่อกให�ท�าอย��อย�างน�%น ท�าเหม�อนก�บว�า จิะไม�ให�อะไริ่ ไม�เก�ดิอะไริ่ ไม�ริ่� �ว�าใคริ่มาท�า แต้�ก�ท�าอย��เช่�นน�%น.....

น��งเฉย ๆ บางคริ่�%งก�จิะน3กว�า " จิะน��งเฝึ9าดิ�ม�นท�าไมนะ ลมน��น�ะ....ถ3งไม�เฝึ9า ม�นก�ออก...เขึ้�า...ขึ้องม�นอย��แล�ว "ม�นก�หาเริ่��องค�ดิไปเริ่��อย และม�นเป.นความเห�นขึ้องคนเริ่�ยกว�า " อาการิ่ขึ้องจิ�ต้ " ก�ช่�างม�น พยายามท�าไป ท�าไป ให�ม�นสงบเม��อสงบแล�ว ลมจิะน�อยลง ริ่�างกายก�อ�อนลง จิ�ต้ก�อ�อนลง ม�นจิะอย��พอดิ�ขึ้องม�น จินกริ่ะท��งว�า น��งเฉยๆ เหม�อนไม�ม�ลมหายใจิเขึ้�า - ออก แต้�ม�นก�ย�งอย��ไดิ�ถ3งต้อนน�% อย�าต้��น อย�าว��งหน� เพริ่าะค�ดิว�า เริ่าหย6ดิหายใจิแล�ว...น��นแหละ...ม�นสงบแล�ว ไม�ต้�องท�าอะไริ่ น��งเฉย ๆ ดิ�ม�นไปอย�างน�%นแหละบางท��จิะค�ดิว�า " เอ...เริ่าหายใจิหริ่�อเปล�าน�� " อย�างน�%ก�เหม�อนก�น... ม�นค�ดิไปอย�างน�%น แต้�..อย�างไริ่ก�ช่�างม�น ปล�อยไปต้ามเริ่��องขึ้องม�น ไม�ว�าจิะเก�ดิความริ่� �ส3กอะไริ่ขึ้3%น ให�ริ่� �ม�น....ดิ�ม�น...แต้�อย�าไปหลงใหลก�บม�น

ท�าไป ท�าให�บ�อยๆ ไว� ไม�ใช่�เดิ�นยอกแยก ยอกแยก ค�ดิโน�น ค�ดิน�� เท��ยวเดิ�ยว แล�วเล�กขึ้3%นก6ฏ� มองดิ�พ�%นกริ่ะดิาน " เออ...ม�นน�านอน " ก�ลงนอนกริ่นคริ่อกๆ อย�างน�% ก�ไม�เห�นอะไริ่เท�าน�%น

ไม�ใจิมาพ�ดิบอกต้�วเองว�า " สงบ สงบ สงบ " แล�วพอน��งป6bบ ก�จิะให�ม�นสงบ

Page 180: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เลย คริ่�%นม�นไม�สงบอย�างท��ค�ดิ ก�เล�ก ขึ้�%เก�ยจิ ถ�าอย�างน�%น ก�ไม�ม�ว�นไดิ�สงบ แต้�พ�ดิม�นง�าย หากท�าแล�วม�นยาก.....

หาความสงบอย�างน�% ใคริ่ ๆ ก�อยากสงบดิ�วยก�นท�%งน�%นแหละ แต้�เริ่าไม�ท�นจิะริ่� �จิ�กม�น จิะถาม จิะพ�ดิก�นส�กเท�าไหริ่�ก�ไม�ริ่� �จิ�กขึ้3%นมาไดิ�หริ่อก

ฉะน�%นให�ท�า ให�ต้ามริ่� �จิ�กให�ท�นว�า ก�าหนดิลมเขึ้�า.....ออก ก�าหนดิว�า " พ6ทโธ..... พ6ทโธ " เอาเท�าน�%นแหละ ไม�ให�ค�ดิไปไหนท�%งน�%น ในเวลาน�%...ให�ม�ความริ่� �อย��อย�างน�% ท�าอย��อย�างน�% ให�เริ่�ยนริ่� �อย��อย�างน�%แหละ

ให�ท�าไป......ท�าไป..... อย�างน�%แหละ จิะน3กว�า " ท�าอย��น�%...ก�ไม�เห�นเป.นอะไริ่เลย " ไม�เป.น.....ก�ให�ท�าไป ไม�เห�น.... ก�ให�ท�าไป ให�ท�าไปอย��น� �นแหละ....แล�วเริ่าจิะริ่� �จิ�กม�นเอาละนะ ท�น�%ลองท�าดิ� ถ�าเริ่าน��งอย�างน�% แล�วม�นริ่� �เริ่��อง ใจิม�นจิะพอดิ�` พอดิ� พอจิ�ต้สงบแล�ว ม�นก�ริ่� �เริ่��องขึ้องม�นเองดิอก ต้�อให�น��งต้ลอดิค�นจินสว�างก�ไม�ริ่� �ส3กว�าน��น เพริ่าะม�นเพล�น

ฉะน�%น ให�ท�า อย�าหย6ดิ อย�าปล�อยไปต้ามอาริ่มณ์-ให�ฝึOนท�าไป ถ3งจิะขึ้�%คริ่�านก�ให�ท�า จิะขึ้ย�นก�ให�ท�า จิะน��งก�ท�า จิะเดิ�นก�ท�า

เวลาจิะนอนก�สอนม�น เวลาจิะฉ�นจิ�งห�นก�สอนม�น ให�เป.นอย�างน�%ไปเริ่��อย จิะย�นก�ให�ริ่� �ส3ก จิะท�าอะไริ่สาริ่พ�ดิอย�างก�ให�ท�าอย�างน�%น

อย�าไปมองดิ�ผู้��อ��น อย�าไปเอาเริ่��องขึ้องผู้��อ��น ให�เอาแต้�เริ่��องขึ้องต้�วเองเท�าน�%น

Page 181: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

การิ่น��งสมาธ�น�%น น��งให�ต้ริ่ง อย�าเงยหน�ามากไปอย�าก�มหน�าเก�นไป เอาขึ้นาดิพอดิ� เหม�อนพริ่ะพ6ทธริ่�ปน��นแหละ ม�นจิ3งสว�างไสวดิ�

คริ่�%นจิะเปล��ยนอ�ริ่�ยาบถก�ให�อดิทนจินส6ดิขึ้�ดิเส�ยก�อนปวดิก�ให�ปวดิไป อย�าเพ��งริ่�บเปล��ยน อย�าค�ดิว�า " บVะไม�ไหวแล�วพ�กก�อนเถอะน�า " อดิทนม�นจิะปวดิถ3งขึ้นาดิก�อน พอม�นถ3งขึ้นาดิน�%นแล�วก�ให�ทนต้�อไปอ�ก

ทนไป.....ทนไป...จินม�นไม�ม�แก�ใจิจิะว�า " พ6ทโธ " เม��อไม�ว�า "พ6ทโธ" ก�เอาต้ริ่งท��ม�นเจิ�บน��นแหละมาแทน " อ6Vย เจิ�บ เจิ�บแท�ๆ หนอ " เอาเจิ�บน��นมาเป.นอาริ่มณ์-แทน "พ6ทโธ" ก�ไดิ� ก�าหนดิให�ต้�ดิต้�อก�นไปเริ่��อย น��งไปเริ่��อย ดิ�ซั�ว�าเม��อปวดิจินถ3งท��ส6ดิแล�วม�นจิะเก�ดิอะไริ่ขึ้3%น

พริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านว�า ม�นเจิ�บเอง ม�นก�หายเอง ให�ม�นต้ายไป อย�าเล�ก บางคริ่�%งม�นเหง��อแต้กเม�ดิโป9ง ๆ เท�าเม�ดิขึ้�าวโพดิไหลย�อยมาต้ามอก ......" ถ�าคริ่�%นท�าจินม�นไดิ�ขึ้�ามเวทนา อ�นหน3�งแล�ว ม�นก�ริ่� �เริ่��องเท�าน�%นแหละ "...... ให�ค�อยท�าไปเริ่��อยๆ อย�าเริ่�งริ่�ดิต้�วเองเก�นไป ให�ค�อยท�าไป.... ท�าไป

ฉ�นจิ�งห�นอย��ก�ให�ริ่� �จิ�ก เม��อเค�%ยวกล�นลงไปนะ ม�นลงไปถ3งไหน อาหาริ่ท��แสลงโริ่ค ม�นผู้�ดิหริ่�อถ�กก�นธาต้6ขึ้�นธ- ก�ริ่� �จิ�กหมดิ ฉ�นจิ�งห�นก�ลองกะดิ� ฉ�นไป ฉ�นไปกะดิ�ว�าอ�กส�กห�าค�าจิะอ��มก�ให�หย6ดิเส�ย แล�วดิ��มน�%าเขึ้�าไปก�จิะอ��มพอดิ�

ลองท�าดิ�ซั�ว�า จิะท�าไดิ�หริ่�อไม� แต้�คนเริ่าม�นไม�เป.นอย�างพอจิะอ��มก�ว�า " เดิ�มอ�กส�กห�าค�าเถอะ " ม�นว�าไปอย�างน�%น ม�นไม�ริ่� �จิ�กสอนต้�วเองอย�างน�%

พริ่ะพ6ทธเจิ�าท�านให�ฉ�นไป ก�าหนดิดิ�ไป ถ�าพอ อ�กส�กห�าค�าจิะอ��มก�หย6ดิดิ��มน�%าเขึ้�าไป ม�นก�จิะพอดิ� จิะไปเดิ�น ไปน��ง ม�นก�ไม�หน�กต้�ว ภาวนาก�ดิ�ขึ้3%น แต้�คนเริ่า

Page 182: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ไม�อยากท�าอย�างน�%น พออ��มเต้�มท��แล�ว ย�งเต้�มเขึ้�าไปอ�กห�าค�า ม�นเป.นไปอย�างน�%น เริ่��องขึ้องก�เลสต้�ญหาก�บเริ่��องพริ่ะพ6ทธเจิ�าสอนม�นไปคนละทาง ถ�าต้นท��ไม�ต้�องการิ่ฝึ2กจิริ่�ง ๆ แล�วก�จิะท�าไม�ไดิ� ขึ้อให�เฝึ9าดิ�ต้นเองไปเถ�ดิ

เริ่��องท�าจิ�ต้น�%เป.นเริ่��องแริ่ก ท�านเริ่�ยกว�าท�ากริ่ริ่มฐาน เวลาน��งให�จิ�ต้ม�อาริ่มณ์-เดิ�ยวเท�าน�%น ให�อย��ก�บลมเขึ้�า ลมออก แล�วจิ�ต้ก�จิะค�อยๆ สงบไปเริ่��อยๆถ�าจิ�ต้ว6 �นวาย ก�จิะม�หลายอาริ่มณ์- เช่�น พอน��งป6bบโน�น.. ค�ดิไปบ�านโน�น บ�างก�อยากก�นกAวยเต้�@ยว บวช่ใหม� ๆ ม�นก�ห�วนะ อยากก�นขึ้�าว ก�นน�%า ค�ดิไปท��ว ห�วโน�น อยากน�� สาริ่พ�ดิอย�างน��นแหละ ม�นเป.นบ�า จิะเป.นก�ให�ม�นเป.ฯไป เอาช่นะม�นไดิ�เม��อไหริ่� ก�หายเม��อน�%น

ให�ท�าไปเถ�ดิ เคยเดิ�นจิงกริ่มบ�างไหม เป.นอย�างไริ่ ขึ้ณ์ะท��เดิ�น จิ�ต้ริ่ะเจิ�ดิกริ่ะเจิ�งไปหริ่�อ ก�หย6ดิม�นซั�

ท�าให�ม�นริ่� �เริ่��อง กลางว�นก�ช่�าง กลางค�นก�ต้าม ให�ท�าไป แม�จิะม�เวลาส�กส�บนาท�กท�า ก�าหนดิท�าไปเริ่��อยๆ ให�ใจิม�นจิดิจิ�อ ให�ม�ความริ่� �ส3กอย��เสมอ อยากจิะพ�ดิอะไริ่ ก�อย�าพ�ดิ หริ่�อก�าล�งพ�ดิก�ให�หย6ดิ ให�ท�าอ�น�%ให�ต้�ต้ต้�อก�นไว�เหม�อนอย�างก�บน�%าในขึ้วดิน��แหละ คริ่�%งเริ่าริ่�นม�นท�ละน�อย ก�จิะหยดิ น�ดิ .. น�ดิ .. น�ดิ พอเริ่าเริ่�งริ่�นให�เริ่�วขึ้3%น ม�นก�จิะไหลต้�ดิต้�อเป.นสายน�%าเดิ�ยวก�น ไม�ขึ้าดิต้อนเป.นหยดิเหม�อนเวลาท��เริ่าริ่�นท�ละน�อย

สต้�ขึ้องเริ่าก�เหม�อนกน ถ�าเริ่าเริ่�งม�นเขึ้�ามา ค�อ ปฏ�บ�ต้�ให�สม��าเสมอแล�ว ม�นก�จิะต้�ดิต้�อก�นเป.นสายน�%าไม�เป.นน�%าหยดิ หมายความว�า ไม�ว�าเริ่าจิะย�น จิะเดิ�น จิะน��ง จิะนอน ความริ่� �อ�นน�%ม�นไม�ขึ้าดิจิากก�น ม�นจิะไหลต้�ดิต้�อก�นเป.นสายน�%า

จิะปฏ�บ�ต้�จิ�ต้น��ก�เป.ฯอย�างน�%น เดิ�@ยวม�นค�ดิน��น ค�ดิน�� ฟุ้6 9งซั�านไม�ต้�ดิต้�อก�น ม�น

Page 183: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

จิะค�ดิไปไหนก�ช่�างม�น ให�เริ่าพยายามท�าให�เริ่��อยเขึ้�าไว� แล�วม�นจิะเหม�อนหยดิแห�งน�%า ม�นจิะท�าความห�างให�ถ�� คริ่�%นถ��เขึ้�าๆ ม�นก�ต้�ดิก�นเป.ฯสายน�%า

ท�น�%ความริ่� �ขึ้องเริ่าก�จิะเป.ฯความริ่� �ริ่อบ จิะย�นก�ต้าม จิะน��งก�ต้าม จิะนอนก�ต้าม จิะเดิ�นก�ต้าม ไม�ว�าจิะท�าอะไริ่สาริ่พ�ดิอย�าง ม�นก�ม�ความริ่� �อ�นน�%ริ่ �กษาอย��ถ�าม�วแน�น��งคอยดิ�ว�าม�นจิะเป.ฯอย�างไริ่ละก� ม�นไม�ไดิ�เริ่��องหริ่อก แต้�ให�ริ่ะว�งดิ�วยนะว�า ต้�%งใจิมากเก�นไป ม�นไม�เป.นไม�ต้�%งใจิเลย ก�ไม�เป.นแต้�บางคริ่�%งเริ่าไม�ไดิ�ต้�%งใจิว�าจิะน��งสมาธ�หริ่อก เม��อเสริ่�จิงาน ก�น��งท�าจิ�ต้ให�ม�นว�าง ๆ ม�นก�พอดิ�ขึ้3%นมา ป?` บ ดิ�เลย..สงบ ง�ายอย�างน�%ก�ม� ถ�าท�าให�ม�นถ�กเริ่�องถ�าไม�ปฏ�บ�ต้� ผู้��เริ่�ยนไม�ค�อยริ่� � ถ�าปฏ�บ�ต้�แล�วก�ริ่� �ซั3%ง ส��งท��เริ่าเริ่�ยกมา แจิ�งออก ช่�ดิออกให�พ�ดิอย��คนเดิ�ยว ดิ�จิ�ต้ดิ�ใจิคล�ายๆ ก�บว�า จิ�ต้ม�นวางเป.นปกต้�จิ�ต้ ถ�าม�นเคล��อนออกจิากปกต้� เช่�น ม�นค�ดิ ม�นน3กต้�างๆ น��นเป.นส�งขึ้าริ่ ส�งขึ้าริ่น�%ม�นจิะปริ่6งต้�อไปริ่ะว�งให�ดิ�เม��อลงน�งสมาธ�ถ�าเก�ดิน�ม�ต้ต้�างๆ เช่�น เห�นนางฟุ้9า เป.นต้�น น�ม�ต้ท��เก�ดิขึ้3%นอย�าอยากให�ม�นเก�ดิ อย�าไม�อยากให�ม�นเก�ดิ ม�นมาพ�จิาริ่ณ์า พ�จิาริ่ณ์าแล�วอย�าหลง ให�น3กว�าม�นไม�ใช่�ขึ้องเริ่า น��ก�เป.นอน�จิจิ�งท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า เช่�นก�น ถ3งม�นจิะเป.นอย��ก�อย�าเอาใจิใส�ม�น เม��อม�นย�งไม�หาย ต้�%งจิ�ต้ใหม� ก�าหนดิลมหมยใจิมาก ๆ ส��งเหล�าน��เป.นเพ�ยงน�ม�ต้ ค�อขึ้องหลอกลวง ๑. ให�เริ่าช่อบ ๒. ให�เริ่าริ่�ก ๓. ให�เริ่ากล�ว

น�ม�ต้เป.นขึ้องหลอกลวงใจิเริ่า ม�นไม�แน�นอน ถ�าเห�นแล�วอย�าไปหมายม�น ไม�ใช่�ขึ้องเริ่า อย�าว��งต้ามน�ม�ต้ เห�นน�ม�ต้ให�ย�อนดิ�จิ�ต้เลย น�ม�ต้น�%ให�ปริ่ะโยช่น-แก�คนม�ป?ญญา ให�โทษแก�คนไม�ม�ป?ญญา ท�าความเพ�ยริ่ไปจินเริ่าไม�ต้��นเต้�นในน�ม�ต้ ท�แริ่กเริ่าต้��นขึ้องน�าดิ6 ม�นก�อยากดิ� ความดิ�ใจิเก�ดิขึ้3%นมาอย�างน�%ก�

Page 184: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

หลง ไม�อยากให�ม�นดิ� ม�นก�ดิ� ไม�ริ่� �จิะท�าอย�างไริ่ ปฏ�บ�ต้�ไม�ถ�กก�เป.นท6กขึ้- ม�นอยากดิ�ใจิก�ช่�างม�น ใหเริ่าริ่� �ความดิ�ใจิน��นเองว�าความดิ�ใจิน�%ก�ผู้�ดิไม�แน�นอนเช่�นก�น แก�ม�นอย�างน�% อย�าไปแก�ว�า " ไม�อยากให�ม�นดิ�ใจิ ท�าไมจิ3งดิ�ใจิ

" น��ผู้�ดิอย��นะ ผู้�ดิอย��ก�บขึ้องเหล�าน�% ผู้�ดิอย��ใกล� ๆ ไม�ไดิ�ผู้�ดิอย��ไกลหริ่อก อย�ากล�วน�ม�ต้ ไม�ต้�องกล�ว

การิ่ปฏ�บ�ต้�น� %น แม�จิะน��งเก�าอ�%อย��ก�ต้ามก�าหนดิไดิ�เบ�%องแริ่กไม�ต้�องก�าหนดิมาก ก�าหนดิลมหายใจิเขึ้�าออก หริ่�อจิะว�า พ6ทโธ ธ�มโม ส�งโฆ ก�ไดิ� แล�วก�าหนดิลมหายใจิเขึ้�าออก เม��อก�าหนดิ ให�ม�ความต้�%งใจิไว�ว�า การิ่ก�าหนดิลมน�%จิะไม�บ�งค�บ ถ�าเริ่าจิะล�าบากก�บลมหายใจิแล�วย�งไม�ถ�ก ดิ�เหม�อนลมหายใจิส�%นไป ยาวไป ค�อยไป แริ่งไป เดิ�นลมไม�ถ�ก ไม�สบาย

การิ่น��งสมาธ�น�� ส��งท��ไม�น�าผู้�ดิก�ผู้�ดิไดิ� เช่�น เวลาน��งเริ่าต้�%งใจิว�า " เอาละ จิะเอาให�ม�นแน� ๆ ดิ�ท� " เปล�า ว�นน�%นไม�ไดิ�เริ่��องเลย แต้�คนเริ่าช่อบท�าอย�างน�%น อาต้มาเคยส�งเกต้ม�นเป.นขึ้องม�นเอง เช่�น บางค�นพอเริ่��มน��งก�น3กว�า " เอาละ ว�นน�%อย�างน�อยต้�หน3�งจิ3งจิะล6ก " ค�ดิอย�างน�%ก�บาปแล�ว เพริ่าะว�าไม�นานหริ่อก เวทนาม�นริ่6มเอาเก�อบต้าย ม�นดิ�เวลาน��งโดิยไม�ต้�องกะต้�องเกณ์ฑ์- ไม�ม�ท��จิ6ดิท��หมาย ท6�มหน3�ง สองท6�ม สามท6�ม ก�ช่�างม�น น��งไปเริ่��อยๆ วางเฉยไว� อย�าบ�งค�บม�น อย�าไปหมายม��น อย�าไปบ�งค�บห�วใจิว�า จิะเอาให�ม�นแน� ๆ ม�นก�ย��งไม�แน� ให�เริ่าวางใจิสบาย ๆ หายใจิก�ให�พอดิ� อย�าเอาส�%นเอายาว อย�าไปแต้�งม�น กายก�ให�สบาย ท�าเริ่��อยไป

ถ�าดิ�ก�ให�ริ่� �ว�าดิ� ถ�าไม�ดิ�ก�ให�ริ่� �ว�าไม�ดิ� อ�นน�%เป.นขึ้องสมม6ต้�บ�ญญ�ต้� ถ3งจิะดิ�จิะช่��ว ก�เป.นอน�จิจิ�ง ท6กขึ้�งอน�ต้ต้าท�%งน�%น เป.นขึ้องไม�แน�นอน ไม�ควริ่ย3ดิม��นถ�อม��น อ�านคาถาน�%ไว�ดิ�วย ถ�าท�าไดิ�อย�างน�%เริ่��อยๆ ไป ป?ญญาจิะเก�ดิเอง

Page 185: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ความย3ดิม��นถ�อม��นเป.นก�เลสจิริ่�งๆ เพริ่าะวางจิ�ต้ใจิไม�ถ�กบางคนน�%นเวลาน��งจิ6ดิธ�ปไว�ขึ้�างหน�าค�ดิว�า " ธ6ปดิอกน�%ไหม�หมดิจิ3งจิะหย6ดิ " แล�วน��งต้�อไป พอน��งไปไดิ� ๕ นาท� ดิ�เหม�อนนานต้�%งช่��วโมง ล�มต้ามองดิ�ธ�ป แหม ย�งยาวเหล�อเก�น หล�บต้าน��งต้�อไปอ�กแล�วก�ล�มต้าดิ�ธ�ป ไม�ไดิ�เริ่��องอะไริ่เลย อย�า.... อย�าไปท�า ม�นเหม�อนก�บจิ�ต้ล�งเลยไม�ต้�องท�าอะไริ่ น3กถ3งแต้�ธ�ปท��ป?กไว�ขึ้�างหน�าว�าจิวนจิะไหม�หมดิหริ่�อย�งหนอน�� ม�นเป.นอย�างน�% เริ่าอย�าไปหมาย... น��งไปย�งไม�ถ3งช่��วโมงต้�องริ่�อนริ่นออกจิากสมาธ� แล�วก�เก�ดิน�วริ่ณ์-ว�า " แหม...ม�นจิะต้ายหริ่�อย�งก�นนา...ว�าจิะเอาให�ม�นแน� ม�นก�ไม�แน�นอน ต้�%งส�จิจิะไว�ก�ไม�ไดิ�ดิ� �งต้�%ง " ค�ดิท6กขึ้-ใส�ต้�วเอง ดิ�าต้�วเอง พยาบาทต้�วเอง ไม�ม�คนพยาบาทก�เป.นท6กขึ้-อ�กน��นแหละ ถ�าไดิ�อธ�ษฐานแล�ว ต้�องเอาให�ม�นริ่อดิต้ายหริ่�อต้ายโน�น อย�าไปหย6ดิม�นจิ3งจิะถ�ก เริ่าค�อยท�าค�อยไปเส�ยก�อน ไม�ต้�องอธ�ษฐาน พยายามฝึ2กห�ดิไป บางคริ่�%งจิ�ต้สงบ ความเจิ�บปวดิ ทางริ่�างกายก�หย6ดิ เริ่��องปวดิแขึ้�งปวดิขึ้าม�นหายไปเอง

การิ่ปฏ�บ�ต้�อ�กแบบหน3�งน��น เห�นอะไริ่ก�ให�พ�จิาริ่ณ์าท�าอะไริ่ก�ให�พ�จิาริ่ณ์าท6กอย�าง อย�าท�%งเริ่��องภาวนา บางคนพอออกจิากท�าความเพ�ยริ่แล�ว ค�ดิว�าต้�วหย6ดิแล�วพ�กแล�ว จิ3งหย6ดิก�าหนดิ หย6ดิพ�จิาริ่ณ์าเส�ย เริ่าอย�าเอาย�างน�%น

การิ่พ�จิาริ่ณ์าเขึ้�าหาธริ่ริ่มะน�%น ให�เริ่าพ�จิาริ่ณ์าดิ�อาการิ่เหต้6ผู้ลต้�างๆ นานา ม�นน�อยใหญ� ดิ�าขึ้าว ดิ�ช่��ว อาริ่มณ์-ท6กอย�างแหละ ถ�าค�ดิเริ่�ยกว�าม�นค�ดิ แล�วพ�จิาริ่ณ์าว�าม�นก�เท�าน��นแหละ ส��งเหล�าน�%ต้กอย��ในอน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า อย�าไปย3ดิม��นถ�อม��นเลย น��แหละป>าช่�าขึ้องม�น ท�%งม�นใส�ลงต้ริ่งน�%จิ3งเป.นความจิริ่�ง เริ่��องการิ่เห�นอน�จิจิ�งเป.นต้�นน�%ค�อเริ่��องไม�ให�ท6กขึ้- เป.นเริ่��องพ�จิาริ่ณ์า เช่�น เริ่าไดิ�ขึ้องดิ�มาก�ดิ�ใจิ ให�พ�จิาริ่ณ์าความดิ�เอาไว� บางท�ใช่�ไปนาน ๆ เก�ดิไม�

Page 186: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ช่อบม�นก�ม� อยากเอาให�คนหริ่�ออยากให�คนมาซั�%อเอาไป ถ�าไม�ม�ใคริ่มาซั�%อก�อยาก�จิะท�%งไป เพริ่าะเหต้6ไริ่จิ3งเป.นอย�างน�% ม�นเป.น อน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ม�นจิ3งเป.นอย�างน�% ถ�าไม�ไดิ�ขึ้าย ไม�ไดิ�ท�%งก�เก�ดิท6กขึ้-ขึ้3%นมา เริ่��องน�%ม�นเป.นอย�างน�% พอริ่� �จิ�กเริ่��องเดิ�ยวเท�าน�%น จิะม�อ�กก��เริ่��องก�ช่�าง เป.นอย�างน�%หมดิ เริ่�ยกว�าเห�นอ�นเดิ�ยวก�เห�นหมดิ บางท�ริ่�ปน�%หริ่�อเส�ยงน�%ไม�ช่อบ ไม�น�าฟุ้?ง ไม�พอใจิก�ให�พ�จิาริ่ณ์าจิ�าไว� ต้�อไปเริ่าอาจิจิะช่อบ อาจิจิะพอใจิในขึ้องท��ไม�ช่อบเม��อก�อนน�%ก�ม�ม�นเป.นไดิ�เม��อน3กริ่� �ช่�ดิว�า "

อ�อ...ส��งเหล�าน�% ก�เป.นอน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า " ท�%งลงใส�น��แหละ ก�เลยไม�เก�ดิความย3ดิม��นในส��งท��ไดิ�ดิ�ม�เป.นต้�างๆ เห�นเป.นอย�างเดิ�ยวก�นให�เป.นธริ่ริ่มะเก�ดิขึ้3%นเท�าน�%น

พยายามให�ม�ศี�ล ๕ กาย วาจิาขึ้องเริ่าพยายามให�เริ่�ยบริ่�อย พยายามดิ� ๆ เถอะ ค�อยท�าค�อยไป การิ่ท�าสมถะน��อย�าน3กว�าไปท�าคริ่�%งหน3�งสองคริ่�%งแล�วม�นไม�สงบก�เลยหย6ดิ ย�งไม�ถ�ก ต้�องท�านานอย��นะ ท�าไมจิ3งนาน ก�ค�ดิดิ�ส� เริ่าปล�อยมาน��ก��ปFแล�ว เริ่าไม�ไดิ�ท�า ม�นว�าไปทางโน�นก�ว��งต้ามม�น ม�นว�าไปทางน�%ก�ว��งต้ามม�น ท�น�%จิะมาหย6ดิให�ม�นอย��เท�าน�% เดิ�อนสองเดิ�อนจิะให�ม�นน��ง ม�นก�ย�งไม�พอ ค�ดิดิ�เถ�ดิ เริ่��องการิ่ท�าจิ�ต้ใจิ ให�เริ่าเขึ้�าใจิว�าสงบในเริ่��อง สงบในอาริ่มณ์- ท�แริ่กพอเก�ดิอาริ่มณ์- ใจิไม�สงบ ใจิว6 �นวาย ท�าไมจิ3งว6 �นวาย เพริ่าะม�ต้�ณ์หา ไม�อยากให�ค�ดิ ไม�อยากให�ม�อาริ่มณ์- ความไม�อยากน��แหละต้�วอยากค�อ ว�ภาวต้�ณ์หา ย��งไม�อยากเท�าไริ่ม�นย��งช่วนก�นมา เริ่าไม�อยาก ท�าไมม�นจิ3งมา ไม�อยากให�ม�นเป.ฯ ท�าไมม�นเป.น น��นแหละ " เริ่าอยากให�ม�นเป.น " เพริ่าะเริ่าไม�ริ่� �จิ�กใจิเจิ�าขึ้อง ไม�อยากให�ม�นเป.น อยากให�ม�นสงบไม�อยากให�ม�นฟุ้6 9ง น��แหละความอยากท�%งแท�งละ ว�างม�นเถอะ เริ่าท�าขึ้องเริ่าไป เม��อม�อาริ่มณ์-อะไริ่มา ก�ให�พ�จิาริ่ณ์าม�นไป เริ่��องอน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ท�%งลงใส�สามขึ้6มน��เลย แล�ว

Page 187: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ค�ดิไปพ�จิาริ่ณ์าไป เริ่��องอาริ่มณ์-น�%น โดิยมากเริ่าม�แต้�เริ่��องค�ดิ ค�ดิต้ามอาริ่มณ์- เริ่��องค�ดิก�บเริ่��องป?ญญาม�นคนละอย�าง ม�นพาไปอย�างน�%นก�ค�ดิต้ามม�นไป ถ�าเป.นเริ่��องความค�ดิม�นไม�หย6ดิ แต้�เริ่��องป?ญญาแล�วหย6ดิ อย��น��งไม�ไปไหน เริ่าเป.นผู้��ริ่ �บริ่� �ไว� เม��ออาริ่มณ์-อ�นน�%นมา จิะเป.ฯอย�างน�% อย�างน�%น เริ่าริ่� �ไว� ๆ เม��อฟุ้ถ3งท��ส6ดิแล�วก�ว�า เริ่��องเหล�าน�%ม�นไม�เป.นแก�นสาริ่ท�%งหมดิ เป.นเริ่��องอน�จิจิ�ง ท6กขึ้�ง อน�ต้ต้า ท�%งส�%น ต้�ดิบทม�นเลย ท�%งลงใส�ไต้ริ่ล�กษณ์-เลย....คริ่�%งน��งต้�อไปอ�กม�นก�เก�ดิขึ้3%นอ�กเป.นมาอ�ก เริ่าก�ดิ�ม�นไป สะกดิริ่อยม�นไป

สุ3งท'3ล�วงไปแล$วไม�ควรไปท&าความผู้�กพ�น เพราะเป2นสุ3งของท'3 ล�วงไปแล$วอย์�างแท$จรง แม$จะท&าความผู้�กพ�น และม�3นใจในสุ3งน�1น กล�บัมา เป2นป7จจ�บั�นก,เป2นไปมไดู$ ผู้�$ท&าความสุ&าค�ญม�3นหมาย์น�1นเป2นท�กข แติ�ผู้�$เดู'ย์ว โดูย์ความไม�สุมหว�งติลอดูไป อนาคติท'3ย์�งไม�มาถ<งก,เป2นสุ3งไม�ควรย์<ดูเหน'3ย์ว เก'3ย์วข$องเช�นก�น อดู'ติควรปล�อย์ไว$ติามอดู'ติ อนาคติก,ควรปล�อย์ไว$ติามกาล ของม�น ป7จจ�บั�นเท�าน�1นท'3จะสุ&าเร,จเป2นประโย์ชน ไดู$ เพราะอย์��ในฐานะท'3ควร ท&าไดู$ไม�สุ�ดูวสุ�ย์

ธรรมโอวาท และพระธรรมเทศนาหลวงป��อ�อน ญาณูสุรว�ดูป�านโครธาราม อ.หนองว�วซิอ จ.อ�ดูรธาน'*******************************************

จติเป2นสุ3งสุ&าค�ญ สุ�มมาทฐ ค*อ ความเห,นชอบั ค*อ ติ�วป7ญญาม�นเกดูข<1น พอป7ญญาเกดูข<1นเท�านน�1นแหละ สุ�มมาทฐติ�วเดู'ย์วช�ดูเจนข<1นมา น�3นเป2นอาการของม�น ป7ญญาสุ�มมาทฐเกดูข<1นมา ม�นเป2นองค มรรค 8

Page 188: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

สุมบั�รณู เลย์ เบั*1องติ$นเราย์�งฟั� Aงซิ�านอย์��ก,ติ$องมาแก$ เราจะเข$าใจสุงบัระง�บัดู$วย์อ�บัาย์น'1 ความฟั� Aงขณูะปฏิบั�ติเพราะเราไปย์<ดูม�3น เราย์�งย์<ดูเท�าไรม�นก,ย์3งฟั� Aงซิ�าน ดู�งน�1นท�านเร'ย์กว�า สุม�ท�ย์ ย์��งไปหมดูท�กสุ3งท�กอย์�าง พอป7ญหาสุ�มมาทฐเกดูข<1น สุม�ท�ย์ก,หาย์ นโรธก,เกดูข<1น การท'3เรามาเห,นว�าน'1เป2นสุ�มมาทฐ ค*อ ติ�วมรรคท�1ง 8 มารวมก�นอย์�� ณู ท'3เดู'ย์วก�นน'1 เม*3อจติรรวมก�นในสุมาธแน�วแน�เติ,มท'3แล$ว สุ�มมาทฐความเห,นชอบัก,เกดูข<1น ณู สุ�มมาทฐน�3นเอง ค*อ เห,นท�กข เห,นสุม�ท�ย์ สุ�วนจะละไดู$มากน$อย์ขนาดูไหนก,แล$วแติ�ก&าล�ง ของป7ญญาสุ�มมาทฐของติน เม*3อละไดู$แล$ว นโรธ ความดู�บัเย์,นสุนทขนาดูไหนก,จะปรากฎข<1นเฉัพาะตินในท'3น�1น... ธรรมะเป2นทางแก$ท�กข เม*3อจะแก$ ก,ติ$องสุอบัท�กข ก�อน ให$เห,นท�กข ก�อน เหม*อนก�บัเราท&างานอะไร เราติ$องเห,นงานก�อน จ<งจะท&าไดู$ ท�กข อ�นหน<3ง ท'3เป2นงานของพวกเราควรท&า ถ$าไม�ท&าเราก,ไม�พ$น ฉัะน�1น พระพ�ทธเจ$าทรงสุอน พวกเราให$ร�$ท�กข เราไดู$ช*3อว�าผู้�$น�บัถ*อพระพ�ทธศาสุนาประจ&าใจ ติ$องให$เข$าใจหล�กธรรมจรงๆ จ<งจะถ�กติ$อง การเปTดูจติใจให$กว$างสุว�างไสุวน�1น เป2นนสุ�ย์ของชาวพ�ทธโดูย์ติรง เราเช*3อค&าสุอนของพระพ�ทธเจ$า ทาน ศ'ล ภาวนา หร*อ การท&าดู'ไดู$ดู' การท&าช�3วไดู$ช�3วจรง ก,ควรท'3จะร'บัขวนขวาย์หาทางสุร$างความดู'เสุ'ย์ จะไดู$ม'ก&าล�งใจของจติใจติ�อไป คนเราในโลกน'1เกดูมาแล$วย์�อมม'ความดู'และความช�3วประปนก�นไป ไฉันเราจ<งจะพบัก�บัความดู'เดู'ย์งอย์�างเดู'ย์ว อะไรๆ ก,ไม�สุ�$การสุร$างความดู'นะ ความดู'น�1น ผู้�$ใดูสุร$าง ผู้�$น�1นย์�อมม'ความสุ�ขเย์,นอกเย์,นใจ การให$อภ�ย์น'1ก,เป2นสุ3งสุ&าค�ญ ป7จจ�บั�น โลกเราติ$องการคนดู' โลกติ$องการให$อภ�ย์ เพราะน�3นเป2น ทางแห�งความสุ�นติสุ�ขนะ ติ$องให$อภ�ย์ท&าให$ใจกว$างขวาง จ<งจะไดู$ช*3อว�า เช*3อฟั7งค&าสุ�3งสุอนของพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ$าแท$จรง ธรรมขององค สุมเดู,จพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ$าน'1 เป2นของเย์,น เป2นของบัรสุ�ทธS บั�คคลผู้�$ม'ป7ญญาจะไม�ปฏิเสุธธรรมของพระพ�ทธเจ$า เพราะ

Page 189: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธรรมถ$าอย์��ในจติใจของผู้�$ใดู ผู้�$น�1นย์�อมม'ความสุ�ขความเจรญ ธรรมชาติของธรรมน�1น ผู้�$ปฏิบั�ติผู้�$บั&าเพ,ญเท�าน�1นจ<งจะร�$ไดู$ คร�บัาอาจารย์ หลาย์องค ท�านไม�เคย์ลดูละในการปฏิบั�ติธรรม เพราะการปฏิบั�ติธรรม ท'3เรากระท&าอย์��เร*3อย์ๆ เป2นนจโดูย์ไม�หย์�ดูย์�1ง ผู้ลย์�อมเกดูข<1นไดู$ท�กคร�1งไป และจะสุ*บัเน*3อง ก�นไม�ขาดูระย์ะ ติราบัเท�าท'3เราไม�ท1งการปฏิบั�ติธรรมน�1น เราเป2นฆราวาสุ ติ$องพย์าย์ามท&าค�ณูงามความดู' ท&าทาน ร�กษาศ'ล บั&าเพ,ญภาวนาให$เจรญ แล$วป7ญญาก,ย์�อมเกดูติามมาเอง ท�านผู้�$ร�$พ�ดูเป2นป7ญหาว�า กล$วย์ 4 หว' สุ&าหร�บัอาหาร 4 สุ&าหร�บั สุามเณูรน�3งเฝั้Aา พระเจ$าน�3งฉั�น ป7ญหาน'1เป2นป7ญหาธรรมะ เปร'ย์บัเท'ย์บัก�บัการปฏิบั�ติของบั�คคล สุ�วนมากคนจะไม�น&าไปคดูก�น ข$อธรรมะท'3ท�านให$ไว$แล$วให$น&าไปติ'ความหมาย์ให$ละเอ'ย์ดู กล$วย์ 4 หว' ไดู$แก� ธาติ� 4 เณูรน$อย์น�3งเฝั้Aา ไดู$แก� คงโง�เขลาเบัาป7ญญา ไม�ร�$เท�าท�นติามหล�กของพระธาติ� 4 ค*อ ดูน น&1า ไฟั ลม น�3งเฝั้Aาติ�วเองอย์�� ไม�ร�$ในติ�วของตินน�1นม'อะไรบั$าง กนแล$วก,นอน เล'1ย์งร�างกาย์ให$อ$วนท$วนสุมบั�รณู ไม�ไดู$ท&าอะไรท'3ดู'ให$เกดูข<1นแก�ติ�วเองเลย์ อ�นน'1แหละช*3อว�าโง�เขลาเบัาป7ญญา ไดู$แติ�น�3งเฝั้Aาติ�วเองอย์�� สุามเณูรน�3งเฝั้Aาสุ&าหร�บัท'3ม'อย์��แล$วโดูย์ไม�ฉั�น ก,หมาย์ถ<งบั�คคลท'3ไม�ร�$ธาติ� 4 ติามความเป2นจรงว�า ธาติ�ดูน ธาติ�น&1า ธาติ�ไฟั ธาติ�ลม เป2นอย์�างไร ไม�ย์อมก&าหนดู ร�$แบับัชนดูท'3ให$เกดูป7ญญา พระเจ$าน�3งฉั�น หมาย์ความว�า พระอรย์เจ$าท�1งหลาย์ท'3ร�$หล�กความจรงอ�นประเสุรฐ เม*3อภาวนาไดู$ท'3แล$วก,ย์กธาติ� 4 (เปร'ย์บัดู$วย์กล$วย์ 4 หว') มาพจารณูาติามหล�ก แห�งความเป2นจรง จนท�านเหล�าน�1นสุ&าเร,จ ค�ณูเบั*1องสุ�ง ค*อ พระอรห�นติ ก,เพราะพระอรย์เจ$า ท�านเป2นผู้�$ฉัลาดูในอรรถ และพย์�ญชนะ จ<งไม�น�3งเฝั้Aาอย์��เฉัย์ๆ ธาติ� 4 ก,อย์��ท'3ติ�วของเรา ข�นธ 5 ก,อย์��ท'3ติ�วของเรา ม�นไม�ไดู$อย์��ท'3ไหนเลย์ แติ�คนท'3ไม�ร�$ว�าอะไรเป2นอะไร ก,เลย์ติ$องน�3งเฝั้Aาเฉัย์ๆ เหม*อนลง น�3งเฝั้Aาเม,ดูทองค&า ไม�ร�$ค�าของทองค&า คนท'3โง�เขลาเบัาป7ญญาก,ไดู$

Page 190: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แติ�น�1งเฝั้Aาร�ปธรรม นามธรรมท'3ม�นอย์��ในติ�วของเราน'3แหละ. ท�านหย์บัย์กเอาธาติ� 4 ข�นธ 6 มาสุ�บัโขลกให$ละเอ'ย์ดู จนท�านร�$แจ$งเห,นจรง ให$อ�ติภาพร�างกาย์ของท�านเอง และ อ�ติภาพร�างกาย์ของคนอ*3น ท�านน�3งฉั�น ค*อ น�3งพจารณูาอ�ติภาพ ค*อ ธาติ� 4 ข�นธ 5 เกดูมาแล$วม�น เป2นอย์�างไร เกดูมาแล$วก,เป2นท�กข ค*อ ความเปล'3ย์นแปลงของร�างกาย์ พวกท�านท�1งหลาย์อย์�าไดู$น�3งเฝั้Aาร�างกาย์อย์��เฉัย์ๆ ม�นไม�เกดูป7ญญา ป7ญญาม�นเกดูจากการภาวนา ค*อ การอบัรมจติ เพ*3อจะท&าลาย์กเลสุให$หล�ดูหาย์ ไปในท'3สุ�ดู. หล�กสุ&าค�ญก,คงจะม'กาย์น'3แหละสุ&าค�ญมาก กาย์ก,ค*อข�นธ 5 ร�ป เวทนา สุ�ญญา สุ�งขาร วญญาณู ติามธรรมดูาของร�ป เวทนา สุ�ญญา สุ�งขาร วญญาณู น'1อย์��ก�บัติ�วเรา ค*อ จติ ติกลงว�าข�นธ 5

ก�บัจติน'3อย์��ร�วมก�น แย์กก�นไม�ออก แติ�ถ$าคนไม�ร�$ไม�เข$าใจก,แย์กแย์ะออกเป2นสุ�วนว�า สุ�วนไหนเป2นร�ป สุ�วนไหนเป2นเวทนา และสุ�วนไหนเป2นสุ�ญญา สุ�งขาร วญญาณู ย์��งเหย์งก�นไปหมดู นอกจากปล�อย์ให$เร*3องราวท'3เกดูข<1นเก'3ย์วพ�นก�นก�บัใจ ให$ม�นผู้�านไปติามธรรมชาติของม�น เราติ$องพจารณูาให$ร�$เห,นติามความเป2นจรงในข�นธ ท�1ง 5 สุ�$กเลสุท'3ม�นย์&3าย์'ติ�วเราอย์��น�1น ก,เท�าก�บัว�าพวกเราไดู$ท&าอะไรให$เป2นประโย์ชน แก�ติ�วเอง ถ<งแม$พวกเราจะบัวชเข$ามาอย์��ใกล$พระพ�ทธองค ก,จะไม�ม'ความหมาย์ น�กบัวช ท'3แท$จรงน�1น ติ$องเป2นผู้�$ติ�อสุ�$หร*อปราบัปรามก�บักเลสุ ถ$าเราไม�ม'การติ�อสุ�$ก�บัม�น ปล�อย์ให$ม�นย์&3าย์'เราแติ�ฝั้�าย์เดู'ย์วน�1น ติ�วเราเองจะย์&3าแย์�ลงไปท�กท' ผู้ลสุ�ดูท$าย์เราก,เป2นผู้�$แพ$ ย์อมเป2นทาสุร�บัใช$ของกเลสุ ใช$การไม�ไดู$ สุ&าหร�บัการสุ�$รบัติบัติ'ก�บักเลสุ จติใจของเราจะร�$สุ<กว�า ม'ความท�กข ย์ากล&าบัากเป2นก&าล�งอย์�างมากท'เดู'ย์ว แติ�ก,ขอให$พวกเราท&าติ�อและย์อมร�บั ความท�กข ย์ากล&าบัากล&าบันอ�นน�1น ย์1มร�บัก�บัความล&าบัากเพราะความเพ'ย์รพย์าย์าม ของเรา เม*3อเราม'ความท$อถอย์อดูหนาระอาใจติ�อความเพ'ย์รของตินน�1น ให$พ<งระล<กถ<งพระพ�ทธองค ผู้�$เป2น

Page 191: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

บัรมคร�ของพวกเราว�า พ�ทโธ ธมBโม สุงBโฆจาติ นานาโหนBคมBปT วติBถ�โติ ค*อ ให$ย์<ดูพระพ�ทธ พระธรรม พระสุงฆ เป2นอารมณู โดูย์เฉัพาะพระพ�ทธเจ$าของพวกเรา ก�อนท'3พระองค จะท&าลาย์ร�งของกเลสุไดู$อย์�างราบัคาบั พระองค ก,ใช$อาว�ธ หลาย์อย์�างหลาย์ชนดูเข$าประห�ติประหาร จนกเลสุย์อมจ&านนติ�อหล�กฐาน ย์อมให$พระองค โขกสุ�บัไดู$อย์างสุบัาย์ ข�นติ พระองค ก,น&ามาใช$ เช�น พระองค บั&าเพ,ญท�กรกรย์า ค*อ การกระท&าท'3บั�คคล ท�1งหลาย์ในโลกท&าไดู$ย์ากย์3ง เพราะติ$องใช$ความอดูทนอย์�างใหญ�หลวง จนเอาชนะกเลสุ ท�1งหลาย์ท�1งปวงไดู$ พวกท�านท�1งหลาย์เม*3อเข$ามาอย์��ป�าแล$ว ก,ไดู$ช*3อว�าท&าติามค&าสุอน ของพระพ�ทธเจ$า พระพ�ทธเจ$าไม�นย์มอย์��บั$าน คล�กคล'ดู$วย์หม�� เพราะการคล�กคล'ดู$วย์หม�� จติใจของเราก,จะไหลไปสุ��อารมณู ติ�างๆ ไดู$ง�าย์ โอกาสุท'3จะท&าให$จติเป2นสุมาธ หร*อท&าให$จติม'อารมณู เป2นหน<3งน�1นย์ากเหล*อเกน พระพ�ทธองค เม*3อพระองค ทรงบั&าเพ,ญท�กรกรย์า พวกท�านป7ญจว�คค'ย์ 5 ร�ป ไปเฝั้Aาปฏิบั�ติพระองค อย์�างใกล$ชดูดู$วย์ติ�1งใจว�า เม*3อพระองค บัรรล�ธรรมแล$วจ�กบัอก แก�เราก�อน เม*3อเรามาสุ�นนษฐานดู�แล$วจะเห,นไดู$ว�าการคล�กคล'หร*อการอย์��ร�วมก�นหลาย์คน น�1น เป2นปฏิป7กษ ติ�อการท&าสุมาธ พระองค ก,เลย์ติ$องท&าวธ'ใดูวธ'หน<3งให$พวก ป7ญจว�คค'ย์ เกดูความเบั*3อหน�าย์ แล$วจะไดู$หล'กหน'ไปอย์��เสุ'ย์ท'3อ*3น พระองค ติ$องกล�บัมา เสุวย์พระกระย์าหารอ'ก ท&าให$ท�านเหล�าน�1นไม�เช*3อม�3นในการกระท&าความเพ'ย์ร เลย์ติ$องหล'กหน'ไปอย์��ป�าอสุปตินมฤคทาย์ว�น เม*3อท�านป7ญจว�คค'ย์ หน'จากท�านไปแล$ว พระองค ก$ไดู$ท&าความเพ'ย์รทางใจ ให$อ�กฤษฏิ ย์3งข<1น จนสุ&าเร,จเป2นพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ$าโดูย์กาลไม�นาน อ�นน'1จะเห,นไดู$ว�า พระองค ท&าเป2นติ�วอย์�างไว$ให$เราดู�แล$ว เราผู้�$เป2นศษย์ ของพระองค ท�าน ก,ควรจะสุ&าเหน'ย์กและดู&าเนนติามการท&าความเพ'ย์ร เพ*3อท&าลาย์กเลสุ ม�นจะติ$องล&าบัากท�กสุ3งท�กอย์�าง การกนก,ล&าบัาก อดูม*1อฉั�นม*1อก,ติ$องย์อมอดู อดูม�นท&าไม อดู

Page 192: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เพ*3อปราบักเลสุ กเลสุม�นก�อติ�วมานานแสุนนาน หลาย์ก�ปปZหลาย์ก�ลปZมาแล$ว จากเราสุาวหาติ�ว ติ$นติอ โคติรเหง$าของม�นไม�พบั น'3แหละ ท�านจ<งสุอนให$อย์��ป�าหาท'3สุง�ดู แม$แติ�ในคร�1งพ�ทธกาล ม'ท�านพระเถระหลาย์ท�านท'3ม��งหมาย์ติ�อแดูน พ$นท�กข ไดู$ออกปฏิบั�ติตินทรมานตินอย์��ในป�าในเขา และก,ไดู$บัรรล�มรรคเป2นพระอรย์บั�คคลเป2นจ&านวนมากน�บัไม�ถ$วน ท�านท&าก�นจรงจ�ง หว�งผู้ล ค*อ การหล�ดูพ$นจรงๆ ท�านสุละเป2นสุละติาย์มาแล$วท�1งน�1น ความท�กข ย์ากล&าบัาก ท�กข มากท�กข น$อย์ ย์�อมม'แก�ท�กคนในขณูะปฏิบั�ติ เราติ$องท&าความเพ'ย์ร ก,ไปท�กข อย์��ก�บัความเพ'ย์ร ท&านา ท&าไร� ก,ไปท�กข อย์��ก�บั ท&านาท&าไร� อ�นน'1เป2นของธรรมดูา แติ�จะท�กข มากท�กข น$อย์ก,ข<1นอย์��ก�บัการกระท&าท'3ฉัลาดู ร�$วธ'การบั$างพอสุมควร อย์�างการท&าความเพ'ย์รติ$องเป2นผู้�$ร�กษาสุ�จจะ ค*อ ให$ม'สุ�จธรรม ติ�1งใจ อย์�างไรอย์�าท&าลาย์สุ�จจะ สุ�จจะเม*3อติ�1งให$ถ�กติ$องติามอรรถติามธรรมแล$วจะเกดูเป2นพล�งของจติอย์�างดู'เย์'3ย์ม พวกเราท�1งหลาย์ติ�1งหน$าติ�1งติาเข$ามาสุ��สุมรภ�มรบัดู$วย์ก�นเช�นน'1แล$ว ติ$องติ�1งหน$า ติ�1งติาถอดูถอนสุ3งท'3เป2นข$าศ<กติ�อติ$นดู$วย์ก�น อย์�าถ*อว�าเป2นเร*3องง�าย์ๆ ถ$าถ*อว�าเป2นเร*3องง�าย์แล$วกเลสุม�นจะห�วเราะเย์าะดู�ถ�กพวกเรา ท�กข เพราะการท&าความเพ'ย์ร มใช�ท�กข ท'3ไม�ม'ผู้ล เป2นท�กข ท'3ท&าลงไปแล$วค�$มค�า เราอย์�าไปท$อถอย์จงอดูทนติ�อสุ�$อ�ปสุรรคติ�างๆ การปราบัปรามกเลสุ ก,ค*อ การแก$ความไม�ดู'ท'3สุถติย์ อย์��ภาย์ในติ�วของรา จ<งติ$องท&าดู$วย์ความเพ'ย์รของบั�ร�ษ ท&าดู$วย์ความติ�1งจติติ�1งใจจรงๆ ท&าดู$วย์ความพากเพ'ย์รจรงๆ หน�กก,สุ�$เบัาก,สุ�$ เช�นเดู'ย์วก�บัเราติกน&1า เราติ$องพย์าย์ามแหวกว�าย์ช�วย์ติ�วเอง ก&าล�งว�งชาม'เท�าไรเอามารวมก�นหมดู เพ*3อจะเอาติ�วรอดู จนกว�าช'วติจะหาไม� เม*3อไม�ไหวจรงๆ จ<งจะย์อมจมน&1าติาย์ หากม' ก&าล�งเพ'ย์งพออย์��ติราบัใดู จะไม�ย์อมจมน&1าติาย์เป2นอ�นขาดู อ�นน'1ก,เช�นเดู'ย์วก�น การจะท&าความเพ'ย์รเพ*3อหล�ดูพ$นน�1น จะท&าเหลาะแหละไม�ไดู$ ติ$องท&าจรงๆ จ�งๆ

Page 193: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

จ<งจะเห,นความจรงท'3พระพ�ทธเจ$าติร�สุเอาไว$ เรามาอย์��ร�วมก�นมาก จงประพฤติติามธรรมติามวน�ย์อย์�างเคร�งคร�ดู อย์�าเป2นคนม�กง�าย์ ว�นหน<3งค*นหน<3งผู้�านไป ผู้�านไปอย์��เร*3อย์ๆ สุ�งขารร�างกาย์น�บัเวลาท'3จะผู้�านไปๆ โดูย์ล&าดู�บั พวกเราอย์�าปล�อย์ให$ว�นค*นล�วงไปเฉัย์ๆ ติ$องให$ม�นผู้�านไปดู$วย์การปฏิบั�ติธรรม การปฏิบั�ติธรรม ก,เพ*3อจะก&าจ�ดูสุ3งปลอมแปลงน�1นออกให$เหล*อแติ�ของจรง ค*อ แก�นแท$ของธรรม เฉัพาะอย์�างย์3งค*อ การห�ดูภาวนา ควรจะท&าให$เกดูให$ม'ความแท$จรง งานอย์�างอ*3นเราก,เคย์ติ�อสุ�$มาแล$ว ติ�1งแติ�ไหนแติ�ไรก,ติ�อสุ�$ก�บังานหน�กงานเบัามาแล$ว จนกระท�3งเวลาผู้�านมาจนบั�ดูน'1 เราก,ท&าไดู$มาเร*3อย์ๆ แติ�เวลาน'1เราจะฝั้Vกห�ดูภาวนา ค*อ การท&าจติใจโดูย์เฉัพาะ และการท&าภาวนาน'1ก,เป2นงานท'3จ&าเป2นจะติ$องท&าเช�นเดู'ย์วก�บังานช1นอ*3นๆ หร*อควรท'3จะท&าให$หน�กย์3งไปกว�างานอ*3นๆ เสุ'ย์อ'ก เพราะเป2นงานหน�กและละเอ'ย์ดูกว�างานท�1งหลาย์ การท&าภาวนาแรกๆ จติของเราย์�อมกว�ดูแกว�งดู1นรน ล$มล�กคล�กคลาน เป2นของธรรมดูา เพราะจติย์�งไม�เคย์ก�บัการภาวนามาก�อน จ<งถ*อไดู$ว�าการภาวนาเป2นงานใหม�ของจติ ถ<งจะย์ากล&าบัากแค�ไหนเราติ$องฝั้Vก เพ*3อท'3จะฉั�ดูกระชากลากจติท'3ก&าล�งถ�กกเลสุย์&3าย์'อย์��น�1นให$พ$นภ�ย์อ�นติราย์ ให$เป2นจติท'3ปราศจากกเลสุเร*3องเศร$าหมอง จ<งเป2นสุ3งท'3พวกเราท�1งหลาย์ควรท&าอย์�างย์3ง เพราะฉัะน�1น ในโอกาสุติ�อไปน'1จ<งจ&าเป2นอย์�างย์3งท'3พวกเราจะพาก�นมาบั&าเพ,ญเพ'ย์ร ทางดู$านจติใจ อ�นเป2นจ�ดูหมาย์ปลาย์ทางให$เกดูความสุ�ขความสุมหว�งข<1นภาย์ในใจของ ติ�วเองดู$วย์ จติภาวนา เหน*3อย์บั$าง ล&าบัากบั$างก,ทนเอา การปล�อย์ให$จติคดูไปในแง�ติ�างๆ ติามอารมณู ของจติน�1น ไม�สุามารถท'3จะท&าให$เกดูอะไรข<1นมา นอกจากไปเท'3ย์วเก,บัรวบัรวมเอาความท�กข ความร$อนจาก อารมณู ภาย์นอก มาเผู้าลนจติใจของตินให$ว� �นวาย์เดู*อดูร$อน ไม�ขาดูระย์ะเท�าน�1น ท�านกล�าวว�า สุมาธก,ค*อการท&าใจให$สุงบั สุงบัจากอะไร สุงบัจากอารมณู เคร*3องก�อกวนท�1งหลาย์

Page 194: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เม*3อไม�ม'อะไรมารบักวน ถ$าเป2นน&1าก,จะใสุสุะอาดูดู�จน&1าฝั้น ท'3ติกลงมาจากท$องฟัAา ย์�งไม�ม'อารมณู ภาย์นอกมารบักวน ก,จะเป2นจติท'3ใสุสุะอาดูหมดูจดู แติ�ขณูะน'1จติของเราถ�กกเลสุหร*ออารมณู ภาย์นอกเล�นงานแทบัจะเอาติ�วไม�รอดูอย์��แล$ว แติ�เราจะมาฝั้Vกเพ*3อให$จติสุงบัจากอารมณู ภาย์นอกเหล�าน�1น การท&าน�1นติ$องค�อย์ท&าค�อย์ไป จะก&าหนดูเอาว�นน�1นเวลาน�1นจะเกดูผู้ลแน�นอนน�1นย์�อมไม�ไดู$ เพราะการท&าจติให$ปราศจาก อารมณู ภาย์นอกน�1นติ$องใช$เวลาพอสุมควร ย์3งถ$าเราไม�เคย์ฝั้Vกมาก�อน จะเป2นการล&าบัากมากท'เดู'ย์ว แติ�ก,ไม�เหล*อวสุ�ย์ท'3เราจะท&า ในข�1นแรกของการอบัรมจติน�1น ท�านสุอนให$ย์<ดูเอาข$ออรรถ ข$อธรรม บัทใดูบัทหน<3งมาเป2นอารมณู บัทใดูก,ไดู$สุ&าหร�บัเป2นเคร*3องก&าก�บัความค�มใจ ไม�เช�นน�1นจติจะสุ�าย์กว�ดูแกว�งไปสุ��อารมณู ติ�างๆ ท'3เราเคย์ชนก�บัอามรณู น�1นๆ แล$วก�อความท�กข ให$เป2นท'3เดู*อดูร$อนอย์��เสุมอ ท�านจ<งสุอนให$น&าบัทธรรมะข$อใดูข$อหน<3งมาเป2นอารมณู เช�น เราภาวนาบัรกรรมว�า พ�ทโธๆ ธ�มโมๆ หร*อสุ�งโฆๆ หร*อ จะก&าหนดูให$ม'อานาปานสุติ ค*อ การก&าหนดูลมหาย์ใจ เข$าออกควบัค��ไปดู$วย์ก,ไดู$ เช�น จะบัรกรรมว�า พ�ท เข$า โธ ออก ดู�งน'1 ค&าว�าเข$าออกก,ค*อหมาย์ก&าหนดูกองลมน�3นเอง หาย์ใจเข$าก,ก&าหนดูว�า พ�ธ หาย์ใจออกก,ก&าหนดูว�าโธ ดู�งน'1 และในขณูะท'3บัรกรรมเราติ$องม'สุติควบัค��ไปดู$วย์ เม*3อเราม'สุติติามระล<กอย์��โดูย์การเป2นไปติดูติ�อโดูย์ล&าดู�บั จติก,ไม�ม'โอกาสุจะแวะไปเก'3ย์วข$องก�บัอารมณู ภาย์นอก จติก,จะค�อย์หย์�3งเข$าสุ��ความสุงบัโดูย์ล&าดู�บั จติใจขณูะน�1น จะม'ความสุงบัมาก ในขณูะท'3จติสุงบัไม�ย์��งเหย์งว� �นวาย์ กาลเวลาและสุถานท'3จะไม�ม'เลย์ ในขณูะน�1นจติจะสุงบัอย์�างเดู'ย์ว เพราะจติท'3สุงบัจะไม�สุ&าค�ญม�3นหมาย์ติดูอย์��ก�บัสุถานท'3 กาลเวลาท'3ไหนเลย์ ม'แติ� ความร�$ ท'3ทรงติ�วอย์��เท�าน�1น น'3เร'ย์กว�า ความสุ�ขท'3เกดูข<1นจากการภาวนา จะเร'ย์กว�าเป2นผู้ลจากการภาวนาก,ไดู$ เราอย์��ในโลกน'1 เราติ$องอย์��ให$ฉัลาดู ประกอบัดู$วย์ป7ญญา ติ�ว

Page 195: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เราร�$ว�า เราปฏิบั�ติผู้ดู ไม�ถ�กติ$องติามหล�กค&าสุอนของพระพ�ทธเจ$า ติ$องพย์าย์ามแก$ไขท'3ติ�วเรา ให$ถ�กติ$อง ค*อ เราติ$องหาอ�บัาย์วธ'อย์��เสุมอว�า ท&าอย์�างไรติ�วเองจ<งจะอย์��ให$เป2นสุ�ขไม�ว� �นวาย์ใจ อ�นน'1สุ&าค�ญมากท'เดู'ย์ว สุ3งท�1งปวงพระพ�ทธเจ$าสุอนพวกเราว�า ถ$าใครละความโลภ ความโกรธ ความหลง หร*อ ก&าจ�ดูความโลภ ความโกรธ ความหลงเสุ'ย์ไดู$ ผู้�$น�1นจะพบัเห,นพระนพพาน พระนพพานอย์��เหน*อความโลภ โกรธหลง ท�านว�าอย์�างน'1 ความโลภ โกรธ หลง เป2นรากเหง$าของโลก ชาติใดู ภาษาใดู ก,ม'สุ3งท�1งสุามน'1 ท�กคนหน'ไม�พ$น ม'ป7ญหาอย์�� ถ$าท�กคนม'ก�นแล$วอย์�างน'1จะท&าประการใดูดู' ไม�คดูจะละสุ3งเหล�าน'1บั$างหร*อ บัางคนถ$าจะละม�นออกไปก,ย์�งเสุ'ย์ดูาย์ม�นอย์�� ถ*อว�าม�น เป2นมติรท'3ดู'ติ�อเราอย์�� ไม�ย์อมให$ม�นติ'ติ�วจากเราเลย์ อ�นน'1ก,ไดู$ช*3อว�าเราโง�กว�ากเลสุ ปล�อย์ให$กเลสุเป2นนาย์เรา

พริ่ะภาวนาว�ส6ทธ�ญาณ์เถริ่ (หลวงป�>แบน ธนากโริ่)

ว�ดิดิอยธริ่ริ่มเจิดิ�ย- ต้.ต้องโขึ้บ อ.โคกศีริ่�ส6พริ่ริ่ณ์ จิ.สกลนคริ่*******************************************

เร*3อง ช'วติน'1 ไม�นาน โลกอ�นน'1เพ'ย์งแติ�เป2นทางผู้�านเทศน เม*3อ 4 เมษาย์น 2541

เริ่��องดิ�ขึ้นาดิไหน เริ่��องไม�ดิ�ขึ้นาดิไหน ผู้�านไปแล�ว จิะเป.นอดิ�ต้ไปเส�ยถ3งเริ่��องป?จิจิ6บ�นท�%งหมดิ ท��ส6ดิก�จิะต้�องกลายเป.นเริ่��องอดิ�ต้ไป ผู้�านไปท�%งน�%น ไม�ม�อะไริ่ท��จิะไม�เป.นอดิ�ต้จิ3งว�าอะไริ่ท��เป.นป?จิจิ6บ�นน�� อะไริ่ท��ค�ดิแล�ว ท�าแล�ว พ�ดิแล�ว หากเป.นอก6ศีล อ�น

Page 196: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

น�%นให�หล�ก อ�นน�%นให�ริ่ะว�งค�ดิแล�ว ท�าแล�ว พ�ดิแล�ว เก�ดิความเศีริ่�าหมอง อย�าไปค�ดิ อย�าไปพ�ดิ อย�าไปท�า ท�าแล�วเก�ดิความเศีริ่�าหมองความเศีริ่�าหมองน�%ฝึ?งล3ก ท�%ง ๆ ท��เริ่��องท6กเริ่��อไม�ไดิ�ม�อะไริ่ เก�ดิขึ้3%นแล�วผู้�านไป เก�ดิขึ้3%นแล�วก�ผู้�านไปนาย ก. นาย ขึ้. นายอะไริ่ต้�ออะไริ่ อ�กไม�เก�ดิ 100 ปF เป.นอดิ�ต้ไปหมดิ คนเดิ�@ยวน�%อ�กส�ก 100 ปF ไม�ม�ในโลก เริ่า ๆ น��ก�ไม�ริ่� �เป.นอดิ�ต้มาแล�วก��คริ่�%งก��หน หาปริ่ะมาณ์ม�ไดิ�จิ3งว�าแผู้�นดิ�นอ�นน�%ก�อนโลกอ�นน�% เพ�ยงแต้�ว�าเป.นทางผู้�านทางเดิ�นเต้�มไปดิ�วยขึ้วากดิ�วยหนาม คนไหนท��ต้าดิ�ห�ดิ� คนน�%นไม�บาดิเจิ�บ คนไหนต้าไม�ดิ�ห�ไม�ดิ� ไม�ม�สต้�ป?ญญา คนน�%นจิะม�แต้�บาดิแต้�แผู้ล ค�อม�อก6ศีลธริ่ริ่มฝึ?งแน�นอย��ในจิ�ต้ในใจิอก6ศีลธริ่ริ่มจิะหล6ดิไปไดิ� ไม�ใช่�เพริ่าะม�การิ่เก�ดิการิ่ต้ายยาวนาน จิะหล6ดิจิะส�%นจิะหมดิไปไดิ� ต้�องอาศี�ย ม�ขึ้�อปฏ�บ�ต้� ม�สต้� ม�ป?ญญาขึ้�อปฏ�บ�ต้�จิ3งม�ความจิ�าเป.น สต้�ป?ญญาจิ3งม�ความจิ�าเป.นขึ้าดิขึ้�อปฏ�บ�ต้�ไม�ม�ขึ้�อปฏ�บ�ต้�แล�ว สต้�ป?ญญาท��จิะแก�อก6ศีลความเศีริ่�าหมอง ท��เป.นอย��ในจิ�ต้ในใจิน�� ไม�ม�ทางท��จิะแก�ให�หล6ดิไปไดิ�

Page 197: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เทศน เม*3อ 2 ม'นาคม 2541

ของภาย์นอกช�วย์ไม�ไดู$แม$แติ�น$อย์

ขึ้�าวขึ้องพ�สดิ6ภายนอก เวลาเริ่าเจิ�บเริ่าไขึ้� ไม�เป.นปริ่ะโยช่น-เลย ช่�วยเริ่าไม�ไดิ�แม�แต้�น�อยบ�านจิะงามก�นอนไม�ม�ความส6ขึ้ นอนท��บ�านก�ไม�ไดิ� ท��นอนไม�ไดิ�ก�เพริ่าะต้�องหามไปโริ่งพยาบาลขึ้�าวขึ้องจิะมากมายเท�าไริ่ ก�ช่�วยบริ่ริ่เทาความริ่�อนริ่นอ�นเก�ดิจิากท6กขึ้เวทนา ช่�วยบริ่ริ่เทาให�น�อยลงจิากความเจิ�บความไขึ้�ไม�ไดิ�เวลาจิะต้ายจิริ่�ง ๆ ใจิขึ้องเริ่าไม�ไดิ�สนใจิเลย ไม�ไดิ�สนใจิก�บขึ้�าวขึ้องสมบ�ต้�ท��เริ่าม�อย�� มาสนใจิก�บท6กขึ้เวทนาค�อความเจิ�บความปวดิแต้�อย�างเดิ�ยว

******************************************

เทศน เม*3อ 30 กรกฎาคม 2524

ของภาย์นอกช�วย์ไม�ไดู$แม$แติ�น$อย์

Page 198: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ขึ้�าวขึ้องพ�สดิ6ภายนอก เวลาเริ่าเจิ�บเริ่าไขึ้� ไม�เป.นปริ่ะโยช่น-เลย ช่�วยเริ่าไม�ไดิ�แม�แต้�น�อยบ�านจิะงามก�นอนไม�ม�ความส6ขึ้ นอนท��บ�านก�ไม�ไดิ� ท��นอนไม�ไดิ�ก�เพริ่าะต้�องหามไปโริ่งพยาบาลขึ้�าวขึ้องจิะมากมายเท�าไริ่ ก�ช่�วยบริ่ริ่เทาความริ่�อนริ่นอ�นเก�ดิจิากท6กขึ้เวทนา ช่�วยบริ่ริ่เทาให�น�อยลงจิากความเจิ�บความไขึ้�ไม�ไดิ�เวลาจิะต้ายจิริ่�ง ๆ ใจิขึ้องเริ่าไม�ไดิ�สนใจิเลย ไม�ไดิ�สนใจิก�บขึ้�าวขึ้องสมบ�ต้�ท��เริ่าม�อย�� มาสนใจิก�บท6กขึ้เวทนาค�อความเจิ�บความปวดิแต้�อย�างเดิ�ยว

******************************************

Page 199: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

แสุวงหาเพ*3อพล�ดูพรากสมบ�ต้�ภายนอกท��เริ่าไดิ� ท��เริ่าว�าเริ่าไดิ� เริ่าต้�างแสวงหาก�นมาแทบล�มแทบต้าย ถ3งก�บเส�ยสละช่�ว�ต้ช่�วาก�พาก�นแสวงหา ส��งท��เริ่าแสวงหาดิ�วยการิ่เส�ยสละช่�ว�ต้ช่�วาดิ�วยความเหน�ดิเหน��อยท6กขึ้-ยากน�%น ล�วนแต้�เป.นขึ้องท��เริ่าจิะต้�องพล�ดิพริ่ากท�%งน�%น ส��งเหล�าน�%นจิะต้�องเส�ยหายไปจิากเริ่าท�%งน�%น เพริ่าะอ�นน�%นเขึ้าเก�ดิมาเพ��อพล�ดิพริ่ากเริ่าจิะสมม6ต้�เขึ้าว�า เป.นเง�นเป.นทอง เป.นขึ้�าวขึ้องว�ต้ถ6อะไริ่ก�ช่�าง อ�นน�%นก�

Page 200: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

เก�ดิมาเพ��อท��จิะแต้กจิะสลายเริ่าก�เหม�อนก�น เก�ดิมาก�เพ��อเพ��อแต้กเพ��อสลาย เก�ดิมาก�เพ��อแต้กเพ��อต้ายจิ3งว�าไม�ม�อะไริ่ท��จิะเป.นสมบ�ต้�ขึ้องใคริ่ไดิ�หริ่อก

********************************************

เทศน เม*3อ 24 กรกฎาคม 2526

ไม�ม'ใครไดู$อะไรไป

ไม�ม�ใคริ่ไดิ�อะไริ่ใคริ่ไดิ�ความเก�ดิมา ก�ค�อคนน�%นจิะไดิ�ความต้าย ความเก�ดิก�ค�อความต้าย ความต้ายก�ค�อความเก�ดิ ส��งท��เก�ดิก�บส��งท��ต้ายก�อ�นเดิ�ยวก�น ต้�นไม�ท��เก�ดิก�บต้�นไม�ท��ต้ายก�อ�นเดิ�ยวก�น คนท��เก�ดิก�บคนท��ต้าย ก�คนคนเดิ�ยวก�นในเม��อคนเก�ดิมา เก�ดิมาต้าย แล�วต้ริ่งไหนจิะเป.นคน ต้ริ่งไหนจิะเป.นต้�วต้นขึ้องเริ่า ย�งไม�ท�นต้าย ก�ไม�ใช่�อย��แล�ว เพริ่าะม�นเส��อม ม�นเส�ยไปท6กว�นค�าว�าต้าย ๆ เป.นการิ่เส�ยคริ่�%งส6ดิท�าย เส�ยจินหมดิต้�ว แสวงหามา แสวงหามาต้�%งแต้�เก�ดิ ค�นท�เดิ�ยวหมดิ ค�นเป.นดิ�น เป.นน�%า เป.นลม เป.นไฟุ้ไปจิ3งว�าไม�ม�ใคริ่ไดิ�อะไริ่ไป ส��งท��ไดิ�ก�ค�อความต้าย

โอวาทธรรมหลวงป��เสุาร ก�นติสุ'โลหล�กธรรมของพระอาจารย์ เสุาร กนBสุ'โล

จติ�ราร�กขก�มม�ฏิฐาน

Page 201: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

(1) วธ'ระล<กถ<งค�ณูพระร�ตินติร�ย์...อน3�ง เม��อริ่ะล3กถ3งค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ย ถ3งริ่ะล3กดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า เพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้-ล6กโพลงริ่6 �งเริ่�องไหม�ส�ต้ว-เผู้าส�ต้ว- ให�ริ่6 �มริ่�อนอย��เป.นน�ต้ย-ในภพท�%ง 3 เล�งก�เลสน�%น ค�อ ริ่าคะ ความก�าหน�ดิย�นดิ� โทสะ ความเค�องค�ดิ ปริ่ะท6ษริ่�าย และโมหะ ความหลงไม�ริ่� �จิริ่�ง

ริ่าคะ โทสะ โมหะ ท�%ง 3 น�% ท�านกล�าวว�า เป.นเพล�งเพริ่าะเป.นเคริ่��องริ่�อนริ่นกริ่ะวนกริ่ะวายขึ้องส�ต้ว- เพล�งท6กขึ้- น�%นค�อ ช่าต้� ความเก�ดิ ค�อ ขึ้�นธ- อายต้นะและนามริ่�ปท��เก�ดิปริ่ากฎขึ้3%น ช่ริ่า ความแก�ทริ่6ดิโทริ่มคริ่��าคริ่�า และ มริ่ณ์ะ ความต้ายค�อ ช่�ว�ต้ขึ้าดิกายาแต้กว�ญญาณ์ดิ�บ

โสุกะ ความเห*อดูแห$งใจเศร$าใจปรเทวะ ความบั�นเพ$อคร&3าครวญร&3าไรท�กข ทนย์ากเจ,บัปวดูเกดูข<1นในกาย์โทมน�สุ ความเป2นผู้�$ม'ใจช�3วเสุ'ย์ใจอ�ปาย์าสุความค�บัแค$นอ�ดูอ�1นใจ

ท�กข ม�ช่าต้�เป.นต้�นเหล�าน�% ท�านกล�าวว�าเป.นเพล�ง เพริ่าะเป.นท6กขึ้-ให�เก�ดิความริ่�อนริ่นกริ่ะวนกริ่ะวายต้�างๆ แก�ส�ต้ว- เพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้-เหล�าน�% ยกพริ่ะพ6ทธเจิ�าเส�ยแล�วไม�ม�ผู้��ใดิผู้��หน3�งในโลกดิ�บไดิ� แต้�ผู้��ท��จิะริ่� �ว�าเป.นเพล�งเคริ่��องริ่�อนเท�าน�%นก�หายากเส�ยแล�ว ผู้��ท��จิะดิ�บเพล�งน�%นจิะไดิ�มาแต้�ไหนเล�า ก�ในโลกหมดิท�%งส�%นไม�ม�ผู้��ใดิผู้��หน3�งดิ�บไดิ� จิ3งพาก�นริ่�อนริ่ะกริ่ะวนกริ่ะวายอย��ดิ�วยเพล�งหมดิท�%งโลก ก�ไม�ริ่� �ส3กต้�วว�าเพล�งม�นไหม�ม�นเผู้าเอาให�เริ่�าริ่�อนอย��เป.นน�ต้ย- เพริ่าะอว�ช่ช่าความหลงไม�ริ่� �จิริ่�ง

สุ�มมาสุ�มพ�ทโธ ภะคะวา พริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคเจิ�าเป.นท��พ3�งขึ้องเริ่าพริ่ะองค-ต้ริ่�สริ่� �ช่อบต้ริ่�สดิ�แล�วเอง ต้ริ่�สริ่� �แจิ�งเห�นจิริ่�ง ดิ�บเพล�งก�เลสเพล�งท6กขึ้-ขึ้องพริ่ะองค-ไดิ�แล�ว ค�อท�าให�แจิ�งซั3�งก�เลสน�พพานไดิ�แล�ว ทริ่งส��งสอนส�ต้ว-ให�ริ่� �

Page 202: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ต้ามเห�นต้าม ดิ�บเพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้- ท�าให�แจิ�งซั3�งพริ่ะน�พพานไดิ�ดิ�วยพริ่ะองค-น�%น จิ3งเป.นผู้��เล�ศีกว�าส�ต้ว- ปริ่ะเสริ่�ฐกว�าส�ต้ว- เป.นผู้��อ�ศีจิริ่ริ่ย-ใหญ�ย��งน�กควริ่เล��อมใสจิริ่�งๆ

สุวากขาโติ ภะคะวะติา ธ�มโมพริ่ะธริ่ริ่มท��เป9นท��พ3�งขึ้องเริ่าม�พริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาคต้ริ่�สดิ�แล�ว ทริ่งค6ณ์ค�อดิ�บเพล�งก�เลสเพล�งท6กขึ้-ขึ้องส�ต้ว-ผู้��ปฏ�บ�ต้�ช่อบ ช่�วยให�พ�นจิากท6กขึ้-ภ�ยท�%งส�%นไดิ� ค�อ ศี�ล สมาธ� ป?ญญา มริ่ริ่ค ผู้ล น�พพาน พริ่ะธริ่ริ่มน�%น ท�านทริ่งค6ณ์ ค�อดิ�บเพล�งก�เลส เพล�งท6กขึ้-ไดิ�อย�างน�% จิ3งเป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-ใหญ�ย��งน�ก ควริ่เล��อมใสจิริ่�งๆ

สุ�ปฏิป7นโน ภะคะวะโติ สุาวะกะสุ�งโฆ พริ่ะสงฆ-ผู้��สาวกขึ้องพริ่ะผู้��ม�พริ่ะภาค ท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านปฏ�บ�ต้�ดิ�แล�ว ท�าให�บริ่�บ�ริ่ณ์-ใน ศี�ล สมาธ� ป?ญญา บริ่ริ่ล6มริ่ริ่คผู้ลท�าให�แจิ�งซั3�งพริ่ะน�พพาน ดิ�งเล�งก�เลสเลพ�งท6กขึ้-ขึ้องต้นไดิ�แล�ว ส��งวสอนผู้6�อ��นให�ริ่� �ต้ามเห�นต้าม ดิ�บเพล�งก�เลสเพล�งทก6ขึ้-ไดิ�ดิ�วย และเป.นเขึ้ต้ให�เก�ดิบ6ญเก�ดิก6ศีล แก�เทวดิา มน6ษย-มากมายน�ก พริ่ะสงฆ-น�%นท�านปฏ�บ�ต้�ดิ�อย�างน�% จิ3งเป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-ใหญ�ย��งน�ก ควริ่เล��อมใสจิริ่�งๆ

เม��อน3กถ3งค6ณ์พริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- 3 ริ่�ต้นะน�% ต้ริ่3กต้ริ่องดิ�วยป?ญญา คริ่�%นเห�นจิริ่�งเก�ดิความเล��อมในขึ้3%นแล�ว จิะน3กแต้�ในใจิหริ่�อจิะเปล�งวาจิาว�า

อะโห พ�ทโธ พริ่ะพ6ทธเจิ�าท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านทริ่งค6ณ์ค�อดิ�บก�เลส เคริ่��องริ่�อนใจิขึ้องส�ต้ว-ไดิ� น�าส�ต้ว-ออกจิากท6กขึ้-ไดิ� เป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย- น�าเล��อมใสจิริ่�งๆอะโห ธ�มโม พริ่ะธริ่ริ่มท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านทริ่งค6ณ์ค�อดิ�บก�เลสเคริ่��องริ่�อนใจิขึ้องส�ต้ว-ไดิ� น�าส�ต้ว-ออกจิากท6กขึ้-ไดิ� เป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-น�าเล��อมใสจิริ่�งๆ

Page 203: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อะโห สุ�งโฆ พริ่ะสงฆ-ท��เป.นท��พ3�งขึ้องเริ่า ท�านปฏ�บ�ต้�ดิ�แล�ว เป9นเขึ้ต้บ6ญอ�นเล�ศี หาเขึ้ต้บ6ญอ��นย��งกว�าไม�ม� เป.นอ�ศีจิริ่ริ่ย-น�าเล��อมใสจิริ่�งๆภาวนาดิ�งน�% ก�ไดิ�ดิ�ท�เท�ยว

อน3�ง ผู้��ใดิไดิ�ความเช่��อความเล��อมในในพริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- 3 ริ่�ต้นะน�%แล�ว ผู้��น� %นไดิ�ช่��อว�าเล��อมใสแล�วในท��อ�นเล�ศี ผู้ลท��ส6ดิว�เศีษเล�ศีใหญ�ย��งกว�าผู้ลแห�งก6ศีลอ��นๆท�%งส�%น ย�อม�แก�ผู้��เล��อมใสใจิริ่�ต้นะท�%งสามน�%น

....อน3�ง พริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ-น�% เป.นริ่�ต้นะอ�นเล�ศีว�เศีษย��งกว�าริ่�ต้นะอ��นๆหมดิท�%งส�%น ย�อมให�ส�าเริ่�จิความปริ่าริ่ถนาแก�ส�ต้ว-ผู้��ท��เล��อมในไดิ�ท6กปริ่ะการิ่ เหต้6น�%น เริ่าท�%งหลาย จิงอ6ต้สาห-น3กถ3งพริ่ะพ6ทธ พริ่ะธริ่ริ่ม พริ่ะสงฆ- ให�เก�ดิความเล��อมใสท6กๆว�นเถ�ดิ จิะไดิ�ไม�เส�ยท�ปริ่ะสบพบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%

(2) วธ'เจรญเมติติา

อน3�ง เม��อจิะเจิริ่�ญเมต้ต้า พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�าสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น อะเวรา จิงเป.นส6ขึ้เป.นส6ขึ้เถ�ดิ อย�าไดิ�ม�เวริ่แก�ก�นและก�นเลยสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น อะพย์าป7ชย์า จิงเป.นส6ขึ้ๆเถ�ดิ อย�าไดิ�ม�ความเจิ�บไขึ้�ล�าบากกายล�าบากใจิเลยสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%งส�%น อะน'ฆา จิงเป.นส6ขึ้ๆเถ�ดิ อย�าไดิ�ม�ความท6กขึ้-กาย ท6กขึ้-ใจิเลยสุ�พเพ สุ�ติติา ส�ต้ว-ท�%งหลายท��เป.นเพ��อนท6กขึ้- เก�ดิแก�เจิ�บต้ายดิ�วยก�นหมดิท�%ง

Page 204: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ส�%น สุ�ข' อ�ติติาน�ง ปะรหะร�นติ� จิงม�ความส6ขึ้กายส6ขึ้ใจิ ริ่�กษาต้นพ�นจิากท6กขึ้-ภ�ยท�%งส�%น

เมต้ต้าภาวนาน�% เป.นขึ้�าศี3กแก�พยายาท โดิยต้ริ่ง เม��อเจิริ่�ญเมต้ต้าน�% ย�อมละพยาบาทเส�ยไดิ�ดิ�วยดิ� เมต้ต้าน�%เช่��อว�า เจิโต้ว�ม6ต้ เพริ่าะเป.นเคริ่��องหล6ดิพ�นจิากพยาบาทขึ้องใจิม� อาน�สงฆ- ย��งใหญ�กว�าทานและศี�ลหมดิท�%งส�%นเหต้6น�%น เริ่าท�%งหลาย จิงอย�าปริ่ะมาทในเมต้ต้าภาวนาน�%เลย อ6ต้สาห-เจิริ่�ญเถ�ดิ จิะไดิ�ปริ่ะสบอาน�สงฆ-ว�เศีษต้�างๆซั3�งว�ามาน�% เทอญฯ...

(3) วธ'เจรญอสุ�ภะ

อน3�ง เม��อจิะเจิริ่�ญอส6ภะ พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า อ�ติถ อม�สุมง กาเย์ ขึ้องไม�งามเป.นขึ้องปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิม�อย��ในกายน�%เกสุา โลมา นะขา ท�นติา ติะโจ ค�อ ผู้ม ขึ้น เล�บ ฟุ้?น หน�ง ม�งสุ�ง นหาร� อ�ฏิฐ อ�ฏิฐมญช�ง ว�กก�ง ค�อ เน�%อ เอ�น กริ่ะดิ�ก เย��อในกริ่ะดิ�ก ม�ามหะทะย์�ง ย์ะกะน�ง กโลมะก�ง ปTหะก�ง ป7ปผู้าสุ�ง ค�อ เน�%อห�วใจิ ต้�บ พ�งผู้�ดิ ไต้ ปอดิอ�นติ�ง อ�นติะค�ณู�ง อ�ทะรย์�ง กะร'ย์�ง ค�อ ไส�ใหญ� สายเหน��ยวไส� ริ่าก ขึ้�% ปTติติ�ง เสุมห�ง ป�พโพ โลหติ�ง เสุโท เมโท ค�อ น�%าดิ� น�%าเสมหะ น�%าเหล�อง (หนอง ) น�%าเล�อดิ น�%าเหง��อ น�%าม�นขึ้�นอ�สุสุ� วะสุา เขโฬ สุ�งฆาณูกา ละสุกา ม�ติติ�ง ค�อ น�%าต้าม น�%าม�นเปลง น�%าลาย น�%าม�ก น�%าไขึ้ขึ้�อ น�%าเย��ยว

ผู้ม น�%นงอกอย��ต้ามหน�งศีริ่�ษะดิ�าบ�างขึ้าวบ�าง ขึ้น น�%นงอกอย��ต้ามขึ้6มขึ้นท��ว

Page 205: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ริ่�างกาย เว�นไว�แต้�ฝึ>าม�อ ฝึ>าเท�า เล�บ น�%นงอกอย��ต้ามปลายม�อ ปลายเท�า ฟุ้?น น�%นงอกอย��ต้ามกริ่ะดิ�ก คางขึ้�างบน ขึ้�างล�าง ส�าหริ่�บบดิเค�%ยว อาหาริ่ช่6�มอย��ดิ�วยน�%าลายเป.นน�ต้ย- หน�ง น�%นห6�มท��วกาย ผู้�ดิน�%นลอกออกเส�ยแล�วม�ส�ขึ้าว เน�%อ น�%นม�ส�แดิงเหม�อนกะช่�%นเน�%อส�ต้ว- เอ�น น�%นริ่3งริ่�ดิ ริ่วบโคริ่งกริ่ะดิ�ดิไว� ม�ส�ขึ้าว กริ่ะดิ�ดิ น�%นเป9นริ่�างโคริ่งค�%าแขึ้�งอย��ในกาย ม�ส�ขึ้าว เย��อในกริ่ะดิ�ก น�%นม�ส�ขึ้าวเหม�อนกะยอดิหวายท��เผู้าไฟุ้อ�อนแล�ว ใส�ไว�ในกริ่ะบอกไม�ฉะน�%น เย��อในขึ้มอง ศีริ่�ษะ น�%นเป.นยวงๆ เหม�อน กะเย��อในหอยจิ6บแจิง ม�าม น�%นค�อแผู้�นเน�%อม�ส�แดิงคล�%าๆ สองแผู้�นม�ขึ้� %วอ�นเดิ�ยวก�น เหม�อนกะผู้ลมะม�วงสองผู้ลม�ขึ้� �วอ�นเดิ�ยวก�นฉะน�%น อย��ขึ้�างซั�ายเค�ยงก�บห�วใจิ เน�%อห�วใจิ น�%นม�ส�แดิง ส�ณ์ฐานดิ�งดิอกบ�วต้�ม ต้�%งอย��ท�ามกลางอก ต้�บ น�%นค�อแผู้�นเน�%อสองแผู้�นส�แดิงคล�%าต้�%งอย��ขึ้�างาขึ้าวเค�ยงเน�%อห�วใจิ พ�งผู้�ดิ น�%นม�ส�ขึ้าว เหน��ยวหน�งก�บเน�%อ เอ�นก�บเน�%อ กริ่ดิ�กดิ�บเอ�นต้�ดิก�นไว�บ�าง ไต้ น�%นเป.นช่�%นเน�%อส�ดิ�าคล�%าเหม�อนกะล�%นโคดิ�าอย��ช่ายโคริ่งซั�าย ปอดิ น�%น เป.นแผู้�นเน�%อส�แดิงคล�%า ช่ายเป.นแฉกปกเน�%อห�วใจิอย��ท�ามกลางอก ไส�ใหญ� น�%นปลายขึ้�างหน3�งอย��คอหอย ปลายขึ้�างหน3�งอย��ทวาริ่ทบไปทบมาม�ส�ขึ้าวช่6�มอย��ดิ�วยเล�อดิในท�อง สายเหน��ยวไส�ใหญ� น�%นม�ส�ขึ้าว ริ่าก น�%นค�อขึ้องท��กล�นก�นแล�ว ส�าริ่อก ออกมาเส�ยฉะน�%น ค�ถ น�%นค�อขึ้องท��ก�นขึ้�งอย��ในท�องเส�ยแล�ว ถ�ายออกมาฉะน�%น น�%าดิ� น�%นส�เขึ้�ยวคล�%าๆ ท��เป.นฝึ?กต้�%งอย��ท�ามกลางอก ท��ไม�เป.นฝึ?กซั3มซัาบอย��ในกาย น�%าเสมหะ น�%นม�ส�ขึ้าวคล�%าๆ เป.นมวกๆ ต้�ดิอย��ก�บพ�%น ไส�ขึ้�างใน น�%าเหล�อง (หนอง) น�%น ม�อย��ในท��สริ่�ริ่ะม�บาดิแผู้ลเป.นต้�น น�%าเล�อดิ น�%นม�อย��ต้ามขึ้6มขึ้นสในกาลเม��อริ่�อนหริ่�อก�นขึ้องเผู้�ดิ น�%าม�นขึ้�น น�%นม�ส�เหล�องต้�ดิยอ6�ก�บหน�งต้�อเน�%อ น�%าต้า น�%นไหลออกจิากต้าในกาลเม��อไม�สบาย น�%าม�นเปลว น�%นเป.นเปลวอย��ในพ6งเหม�อนก�บเปลวส6กริ่ น�%าลายน�%น ใสบ�าง ขึ้�นบ�าง น�%าม�ก น�%นเหลวบ�าง ขึ้�นบ�าง เป.นยวงออกจิากนาส�ก น�%าไขึ้ขึ้�อ น�%นต้�ดิอย��ต้ามขึ้�อกริ่ะดิ�ก น�%าเย��ยว น�%นเกริ่อะออกจิากริ่ากและค�ถ

Page 206: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อะย์ะเมวะ กาโย์ กายค�อปริ่ะช่6มส�วนเป.นขึ้องปฏ�ก�ล น�าเกล�ยดิ น�%น� �นแหละ อ6ทธ�ง ปาทะต้ะลา เบ�%องบนต้�%งแต้�เท�าขึ้3%นมา อะโธ เกสะ ม�ต้ถะกา เบ�%องต้��าต้�%งแต้�ปลายผู้มลงไป ต้ะจิะปะริ่�ย�นโต้ ม�นม�หน�งห6�มอย��ท��ส6ดิริ่อบ ป�โริ่ นาน�ปปะการิ่�สสะ อะส6จิ�โน ม�นเต้�มไปดิ�วยขึ้องไม�สะอาดิ ม�ปริ่ะการิ่ต้�างๆ ม�ผู้ม ขึ้น เล�บ ฟุ้?น หน�ง เป.นต้�น เช่ค6จิโฉ ปฏ�กก6โล แต้�ล�วนเป.นขึ้องไม�งาม ม�กล��นเหม�น ปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิหมดิท�%งส�%น

อส6ภก�มม�ฏฐาน (อส6ภส�ญญา) น�% เป.นขึ้�าศี3กแก�ริ่าคะความก�าหน�ดิย�นดิ�โดิยต้ริ่ง ผู้��ใดิมาเจิริ่�ญอส6ภะเห�นเป.นขึ้องไม�งามในกาย เห�นกายเป.นขึ้องไม�งาม ปฏ�ก�ลน�าเกล�ยดิ จิะเก�ดิความเบ��อหน�าย ไม�ก�าหนดิย�นดิ� ดิ�บริ่าคะ โทสะ โมหะ เส�ยไดิ� ผู้��น� %นไดิ�ช่��อว�าดิ��มก�นซั3�งริ่ส ค�อ พริ่ะน�พพาน เป.นส6ขึ้อย�างย��ง เหต้6น�%นพริ่ะพ6ทธเจิ�าจิ3งไดิ�ต้ริ่�สสริ่ริ่เสริ่�ญกายะคต้าสต้�อส6ภก�มม�ฏฐานน�%ว�า

" ผู้�$ใดูไดู$เจรญกาย์ะคติาสุติน'1 ผู้�$น�1น ไดู$เช*3อว�าบัรโภค ซิ<3งรสุ ค*อ นพพาน เป2นธรรมม'ผู้�$ติาย์ไม�ม' อมติธรรม ดู�งน'1 นพพาาน น�1นก,ดู�บัราคะ โทสุะ โมหะ น�1นเองเหติ�น�1น เราท�1งหลาย์จงอย์�าไดู$ประมาทในกาย์ะคติาสุติน'1เลย์ อ�ติสุ�าห เจรญเถดู จะไดู$ประสุบัพบัพระนพพาน เป2นสุ�ขอย์�างย์3ง เลศกว�าธรรมหมดูท�1งสุ1น.."

(4) วธ'เจรญมรณูสุติ

อน3�ง เม��อจิะเจิริ่�ญมริ่ณ์สต้� ถ3งเจิริ่�ญดิ�งน�% ก�ไดิ�ว�า ธ�มโมมห มะระณู�ง อนติ'โติ ช่ายว�ามะระณูะ

Page 207: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

ธ�มมามห มะระณู�ง อนติ'ติา หญ�งว�าแปลว�า " เริ่าม�ความต้ายเป.นธริ่ริ่มดิา ล�วงความต้ายไปไม�ไดิ�แล�ว"

ความต้ายน�%น ค�อส�%นลมหายใจิ กายแต้ก ว�ญญาณ์ดิ�บ อน3�ง พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า อะธ6ว�ง ช่�ว�ต้�ง ช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าม�นไม�ย� �งย�น ธ6ว�ง มะริ่ะณ์�ง ความต้ายขึ้องเริ่าม�นย��งย�น อะว�สส�ง มะยา มะริ่�ต้�พพ�ง เริ่าคงจิะต้ายเป.นแน� มะริ่ะณ์ะปะริ่� โยสาน�ง เม ช่�ว�ต้�ง ช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าม�ความต้ายเป.นท��ส6ดิ ช่�ว�ต้�ง เม อะน�ยะต้�ง ช่�ว�ต้ขึ้องเริ่าม�นไม�เท��ยง มะริ่ะณ์�ง เม น�ยะต้�ง ความต้ายขึ้องเริ่าม�นเท��ยงแล�ว อน3�ง พ3งเจิริ่�ญดิ�งน�%ก�ไดิ�ว�า ส�พเพ มะริ่�นต้� จิะ ส�ต้ว-ท��ต้ายอย��เดิ�@ยวน�%ก�ดิ� มะริ่�งส6 จิะ มะริ่�นต้� จิะ ส�ต้ว-ท��ต้ายอย��เดิ�@ยวน�%ก�ดิ� มะริ่�งส6 จิะ มะริ่�สสะเริ่ ท��ต้ายดิ�บส�ญไปแล�วก�ดิ� จิ�กต้ายต้�อไปขึ้�างหน�าก�ดิ� ต้ะถาวาห�ง มะริ่�สสาม� เริ่าก�จิะต้ายดิ�บส�ญไปเช่�นน�%น เหม�อนก�นน��นแหละ น�ต้ถ� เม เอต้ถะ ส�งสะโย ความสงส�ยในความต้าย น�%ไม�ม�แก�เริ่า เริ่าไม�สงส�ยในความต้ายน�%แล�ว

เหต้6น�%น เริ่าจิงเริ่�งขึ้วนขึ้วายก�อสริ่�างบ6ญก6ศีลซั3�งเป.นท��พ3�งขึ้องต้นเส�ยให�ไดิ�ท�นเป.นม�ช่�ว�ต้อย��น�%เถ�ดิ อย�าให�ท�นความต้ายมาถ3งเขึ้�า ถ�า ความต้ายมาถ3งเขึ้�าแล�ว จิะเส�ยท�ท��ไดิ�เก�ดิเป.นมน6ษย-พบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%ท�เดิ�ยว

ผู้��ใดิไดิ�เจิริ่�ญมริ่ณ์สต้� น3กถ3งความต้ายไดิ�เห�นจิริ่�ง จินเก�ดิความส�งเวช่ไดิ� ผู้��น� %นย�อมไม�เมาในช่�ว�ต้ ละอาล�ยในช่�ว�ต้เส�ยไดิ�เป.นผู้��ไม�ปริ่ะมาท ริ่�บริ่�อนปฏ�บ�ต้�ละบาป บ�าเพ�ญบ6ญก6ศีล ช่�าริ่ะต้นให�เป.นผู้��บริ่�ส6ทธ�K โดิยเริ่�วพล�น

เพริ่าะเหต้6น�%น พริ่ะพ6ทธเจิ�าจิ3งต้ริ่�%สสริ่ริ่เสริ่�ญมริ่ณ์สต้�ท��บ6คคเจิริ่�ญท�าให�มากน�%ว�า ม�ผู้ลาน�สงส-ย��งใหญ�มากน�ก น�บเขึ้�าพริ่ะน�พพานเป9นธริ่ริ่มม�ผู้��ต้ายไม�ม� ดิ�งน�% มริ่ณ์สต้� ม�ผู้ลาน�สงส-มากอย�างน�%

Page 208: แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

อน3�ง พริ่ะพ6ทธเจิ�าก�ต้ริ่�สส��งไว� ให�ค�ดิถ3งความต้ายให�ไดิ�ท6กว�นๆมาในอภ�ณ์หะป?จิเวกขึ้ณ์- เหต้6น�%น เริ่าท�%งหลายจิงอ6ต้ส�าห-เจิริ่�ญ มริ่ณ์สต้� ค�ดิถ3งความต้ายให�เห�นจิริ่�งจินเก�ดิความส�งเวช่ให�ไดิ�ท6กว�นๆ เถ�ดิ จิะไดิ� ปริ่ะสบผู้ลอาน�สงส-ท��ว�เศีษ เป.นเหต้6ไม�ปริ่ะมาทในอ�นก�อสริ่�างบ6ญก6ศีลซั3�งเป.นท��พ3�งขึ้องต้น

ท��น3กถ3ง ค6ณ์พริ่ะริ่�ต้นต้ริ่�ย เจิริ่�ญเมต้ต้า อส6ภะ และมริ่ณ์สต้� ท�%ง 4 อย�างซั3�งว�ามาน�% ท�านกล�าวว�า จิต้6ริ่าริ่�กขึ้- เพริ่าะเป.นธริ่ริ่มป9องก�นปกคริ่องริ่�กษาผู้6�ท��เจิริ่�ญน�%น ให�พ�นจิากท6กขึ้-ภ�ยอ�นต้ริ่ายว�บ�ต้�ท�%งส�%นไดิ� และเป.นทางสวริ่ริ่ค-และน�พพานดิ�วยเหต้6น�%น เริ่าท�%งหลายจิงอ6ต้ส�าห-เจิริ่�ญให�ไดิ�ท6กๆว�นเถ�ดิ อย�าให�ขึ้าดิไดิ�เลย จิะไดิ�เป.นความดิ� ความช่อบ อย�างย��งขึ้องเริ่าท��ไดิ�มาเก�ดิเป.นมน6ษย-พบพริ่ะพ6ทธศีาสนาน�%เทอญฯ......

น'3ค*อ วธ'เจรญ" จติ�ราร�กข "