สมุ�นไพร ร�กษาโรคherbal cure

ประเภทโครงงาน โครงงานเพื่อการศึ�กษาชื่��อผู้��ท�าโครงงาน นางสาวร�ญชนา เรอนทรายชื่��อท��ปร�กษา คร�เขื่อนทอง มู�ลวรรณ์�

รหั�สวิ!ชื่า ง33202 ชื่��อวิ!ชื่า เทคโนโลยี�สารสนเทศและการส��อสาร 6

โรงเร�ยีนยี�พราชื่วิ!ทยีาล�ยี จั�งหัวิ�ดเชื่�ยีงใหัมุ)ส�าน�กงานเขตพ�,นท��การศ�กษามุ�ธยีมุศ�กษาเขต

34

หน�าหล�ก ท มูาและความูส#าค�ญ

ว�ตถุ&ประสงค�

ขื่อบเขื่ตโครงงาน

ขื่�อมู�ลเก ยวก�บสมู&นไพื่ร

สมู&นไพื่รร�กษาโรค

แหล*งอ�างอ+ง

ผู้��จั�ดท#า

ท��มุาและควิามุส�าค�ญของโครงงานพื่ชสมู&นไพื่ร เป/นพื่ชอ กประเภทหน�งท อย�*ก�บคนไทยและว+ถุ การด#าเน+นช ว+ต

ขื่องคนไทยมูานานน�บพื่�นป1 แต*ในป3จัจั&บ�นผู้��คนได�เลอกใช�การแพื่ทย�แผู้นป3จัจั&บ�น การแพื่ทย�แผู้นป3จัจั&บ�นจั�งมู บทบาทมูากขื่�4นเรอย สมู&นไพื่รไทยขื่องเราจั�งเร+มูค*อยๆหายไปในส�งคมูป3จัจั&บ�น ท#าให�คนร& *นใหมู*ในย&คป3จัจั&บ�นไมู*ร� �จั�กและไมู*เห6นค&ณ์ค*าขื่องสมู&นไพื่รท เป/นภ�มู+ป3ญญาขื่องคนไทย

ความูจัร+งสมู&นไพื่รไทย มู ค&ณ์ค*าและประโยชน�มูากมูาย เราสามูารถุน#ามูาใช�ประโยชน�ได�หลายอย*างและมู ความูปลอดภ�ย สมู&นไพื่รใช�ได�อย*างกว�างขื่ว�าง ไมู*ว*าจัะเป/นท#าอาหาร ร�กษาแผู้ล ท ส#าค�ญท ส&ดคอร�กษาโรคได�ด

พื่อร� �ก�นว*า สมู&นไพื่รหลายชน+ดมู สรรพื่ค&ณ์ในการป7องก�นและร�กษาโรค อย*างอาการเล6กๆน�อยๆ เช*น ปวดศึ รษะ ปวดท�อง เจั6บคอ ไอ น#4าร�อนลวก มูดก�ด ย&งก�ด ท�องเส ย ท�องอด ฯลฯ สมู&นไพื่รเหล*าน 4สามูารถุร�กษาได� ไปจันถุ�งโรคใหญ*ๆอย*าง โรคมูะเร6ง เบาหวาน ความูด�นโลห+ตส�ง โรคห�วใจัได�ด�วย ผู้��จั�ดท#าได�เห6นความูส#าค�ญจั�งสร�างโครงงานน 4ขื่�4น โดยการสร�างเว6บไซต�เก ยวก�บสมู&นไพื่รท ร �กษาโรค เพื่อเผู้ยแพื่ร*ความูร� �แก*เยยาวชน ผู้��ท สนใจัศึ�กษา จันถุ�งบ&คคลท�วไปได�ศึ�กษาให�เขื่�าใจัและเห6นค&ณ์ค*าความูส#าค�ญขื่องสมู&นไพื่รไทยร�กษาโรค หน�าห

ล�ก

วิ�ตถุ�ประสงค01.เพื่อให�ความูร� �แก*ผู้��ท สนใจัศึ�กษาเก ยวก�บเรองสมู&นไพื่รร�กษาโรค2.เพื่อให�เห6นประโยชน� ค&ณ์ค*า และความูส#าค�ญขื่องสมู&นไพื่รไทย3.เพื่อให�น#าความูร� �ท ได�มูาประย&กต�ในการใช�ประโยชน� และอน&ร�กษ�ต*อไป

หน�าหล�ก

ขอบเขตโครงงานโครงงานน 4จั�ดท#าขื่�4นเพื่อศึ�กษาเก ยวก�บ

สมู&นไพื่รและการร�กษาโรคด�วยสมู&นไพื่ร เพื่อให�ผู้��ท สนใจัได�ศึ�กษาและได�ใช�ประโยชน�

หน�าหล�ก

สมุ�นไพรไทยี สมู&นไพื่ร หมูายถุ�ง " ผู้ล+ตผู้ลธรรมูชาต+ ได�จัาก พื่ช ส�ตว� และ แร*ธาต& ท ใช�เป/นยา หรอ

ผู้สมูก�บสารอนตามูต#าร�บยา เพื่อบ#าบ�ดโรค บ#าร&ง ร*างกาย หรอใช�เป/นยาพื่+ษ หากน#าเอา สมู&นไพื่รต�4งแต*สองชน+ดขื่�4นไปมูาผู้สมูรวมูก�นซ�งจัะเร ยกว*า ยา ในต#าร�บยา นอกจัากพื่ช

สมู&นไพื่รแล�วย�งอาจัประกอบด�วยส�ตว�และแร*ธาต&อ กด�วย เราเร ยกพื่ช ส�ตว� หรอแร*ธาต&ท เป/น ส*วนประกอบขื่องยาน 4ว*า เภส�ชว�ตถุ& พื่ชสมู&นไพื่รบางชน+ด เช*น เร*ว กระวาน กานพื่ล� และ

จั�นทน�เทศึ เป/นต�น พื่ชเหล*าน 4ถุ�าน#ามูาปร&งอาหารเราจัะเร ยกว*า เครองเทศึ

ควิามุหัมุายี ค#าว*า สมู&นไพื่ร ตามูพื่จันาน&กรมูฉบ�บราชบ�ณ์ฑิ+ตยสถุาน พื่.ศึ. 2525 หมูายถุ�ง พื่ช

ท ใช� ท#าเป/นเครองยา สมู&นไพื่รก#าเน+ดมูาจัากธรรมูชาต+และมู ความูหมูายต*อช ว+ตมูน&ษย�โดย เฉพื่าะ ในทางส&ขื่ภาพื่ อ�นหมูายถุ�งท�4งการส*งเสร+มูส&ขื่ภาพื่และการร�กษาโรค ความูหมูายขื่อง

ยาสมู&นไพื่รในพื่ระราชบ�ญญ�ต+ยา พื่.ศึ. 2510 ได�ระบ&ว*า ยาสมู&นไพื่ร หมูายความูว*า ยาท ได� จัากพื่ฤกษาชาต+ส�ตว�หรอแร*ธาต& ซ�งมู+ได�ผู้สมูปร&งหรอแปรสภาพื่ เช*น พื่ชก6ย�งเป/นส*วนขื่อง

ราก ล#าต�น ใบ ดอก ผู้ลฯลฯ ซ�งมู+ได�ผู้*านขื่�4นตอนการแปรร�ปใด ๆ แต*ในทางการค�า สมู&นไพื่ร มู�กจัะถุ�กด�ดแปลงในร�ปแบบต*าง ๆ เช*น ถุ�กห�นให�เป/นช+4นเล6กลง บดเป/นผู้งละเอ ยด หรออ�ด

เป/นแท*งแต*ในความูร� �ส�กขื่องคนท�วไปเมูอกล*าวถุ�งสมู&นไพื่ร มู�กน�กถุ�งเฉพื่าะต�นไมู�ท น#ามูาใช�เป/นยาเท*าน�4น ถุ�ดไ

ป

ล�กษณะพื่ชสมู&นไพื่ร น�4นต�4งแต*โบราณ์ก6ทราบก�นด ว*ามู ค&ณ์ค*าทางยา

มูากมูายซ�ง เชอก�นอ กด�วยว*า ต�นพื่ชต*าง ๆ ก6เป/นพื่ชท มู สารท เป/นต�วยาด�วยก�นท�4งส+4นเพื่ ยงแต*ว*าพื่ชชน+ดไหนจัะมู ค&ณ์ค*าทางยามูากน�อยกว*าก�นเท*าน�4น

พื่ชสมู&นไพื่ร หรอว�ตถุ&ธาต&น 4 หรอต�วยาสมู&นไพื่รน 4 แบ*งออกเป/น 5 ประการ ด�งน 4 ร�ป ได�แก* ใบไมู� ดอกไมู� เปลอกไมู� แก*นไมู� กระพื่ 4ไมู� รากไมู� เมูล6ด ส มูองแล�วเห6นว*าเป/นส เขื่ ยวใบไมู� ส เหลอง ส แดง ส ส�มู ส มู*วง ส

น#4าตาล ส ด#า กล+น ให�ร� �ว*ามูรกล+น หอมู เหมู6น หรอกล+นอย*างไร รส ให�ร� �ว*ามู รสอย*างไร รสจัด รสฝาด รสขื่มู รสเค6มู รสหวาน รส

เปร 4ยว รสเย6น ชอ ต�องร� �ว*ามู ชออะไรในพื่ชสมู&นไพื่รน�4น ๆ ให�ร� �ว*า ขื่+งเป/นอย*างไร

ขื่*า เป/นอย*างไร ใบขื่ 4เหล6กเป/นอย*างไร

ถุ�ดไปย�อนกล�บ

ประเภทของยีาเภส�ชื่วิ�ตถุ�ในพื่ระราชบ�ญญ�ต+ยาฉบ�บท 3 ป1พื่&ทธศึ�กราช 2522 ได�แบ*งยาท ได�จัากเภส�ชว�ตถุ&

น 4ไว�เป/น 2 ประเภทคอ1.ยีาแผู้นโบราณ หมูายถุ�ง ยาท ใช�ในการประกอบโรคศึ+ลปะแผู้นโบราณ์หรอในการบ#าบ�ดโรคขื่องส�ตว� ซ�งมู ปรากฏอย�*ในต#ารายาแผู้นโบราณ์ท ร�ฐมูนตร ประกาศึ หรอยาท ร �ฐมูนตร ประกาศึให�เป/นยาแผู้นโบราณ์ หรอได�ร�บอน&ญาตให�ขื่�4นทะเบ ยนต#าร�บยาเป/นยาแผู้นโบราณ์

2.ยีาสมุ�นไพร หมูายถุ�งยาท ได�จัากพื่ชส�ตว�แร*ธาต&ท ย�งมู+ได�ผู้สมูปร&งหรอแปรสภาพื่สมู&นไพื่รนอกจัากจัะใช�เป/นยาแล�ว ย�งใช�ประโยชน�เป/นอาหาร ใช�เตร ยมูเป/นเครองดมู ใช�เป/นอาหารเสร+มู เป/นส*วนประกอบในเครองส#าอาง ใช�แต*งกล+น แต*งส อาหารและยา ตลอดจันใช�เป/นยาฆ่*าแมูลงอ กด�วย ในทางตรงก�นขื่�ามู มู สมู&นไพื่รจั#านวนไมู*น�อยท มู พื่+ษ ถุ�าใช�ไมู*ถุ�กว+ธ หรอใช�เก+นขื่นาดจัะมู พื่+ษถุ�งตายได� ด�งน�4นการใช�สมู&นไพื่รจั�งควรใช�ด�วยความูระมู�ดระว�งและใช�อย*างถุ�กต�อง ป3จัจั&บ�นมู การตนต�วในการน#าสมู&นไพื่รมูาใช�พื่�ฒนาประเทศึมูากขื่�4น

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

การศ�กษาเพ!�มุเต!มุป3จัจั&บ�นมู ผู้��พื่ยายามูศึ�กษาค�นคว�าเพื่อพื่�ฒนายาสมู&นไพื่รให�

สามูารถุน#ามูาใช�ในร�ปแบบท สะดวกย+งขื่�4น เช*น น#ามูาบดเป/นผู้งบรรจั&แคปซ�ล ตอกเป/นยาเมู6ด เตร ยมูเป/นคร มูหรอยาขื่ 4ผู้�4งเพื่อใช�ทาภายนอก เป/นต�น ในการศึ�กษาว+จั�ยเพื่อน#าสมู&นไพื่รมูาใช�เป/นยาแผู้นป3จัจั&บ�นน�4น ได�มู การว+จั�ยอย*างกว�างขื่วาง โดยพื่ยายามูสก�ดสารส#าค�ญจัากสมู&นไพื่รเพื่อให�ได�สารท บร+ส&ทธ+C ศึ�กษาค&ณ์สมูบ�ต+ทางด�านเคมู ฟิEส+กส�ขื่องสารเพื่อให�ทราบว*าเป/นสารชน+ดใด ตรวจัสอบฤทธ+Cด�านเภส�ชว+ทยาในส�ตว�ทดลองเพื่อด�ให�ได�ผู้ลด ในการร�กษาโรคหรอไมู*เพื่ ยงใด ศึ�กษาความูเป/นพื่+ษและผู้ลขื่�างเค ยง เมูอพื่บว*าสารชน+ดใดให�ผู้ลในการร�กษาท ด โดยไมู*มู พื่+ษหรอมู พื่+ษขื่�างเค ยงน�อยจั�งน#าสารน�4นมูาเตร ยมูเป/นยาร�ปแบบท เหมูาะสมูเพื่อทดลองใช�ต*อไป

ถุ�ดไปย�อนกล�บ

การเก3บร�กษาสมุ�นไพร1.ควรเก6บยาสมู&นไพื่รไว�ในท แห�งและเย6น สถุานท เก6บสมู&นไพื่รน�4นต�องมู อากาศึถุ*ายเทสะดวกเพื่อขื่�บไล*ความูอ�บช4นท อาจัจัะก*อให�เก+ดเช4อราในสมู&นไพื่รได�2.สมู&นไพื่รท จัะเก6บร�กษาน�4นต�องแห�งไมู*เป1ยกช4น หากเส ยงต*อการขื่�4นราได� ควรน#าสมู&นไพื่รน�4นออกมูาตากแดดอย*างสมู#าเสมูอ3.ในการเก6บสมู&นไพื่รน�4นควรแยกประเภทขื่องสมู&นไพื่รในการร�กษาโรค เพื่อป7องก�นการหย+บยาผู้+ดซ�งอาจัจัะก*อให�เก+ดอ�นตรายได�4.ควรตรวจัด�ความูเร ยบร�อยในการเก6บสมู&นไพื่รบ*อย ๆ ว*ามู ส�ตว�หรอแมูลงต*าง ๆ เขื่�าไปท#าลายหรอก*อความูเส ยหายก�บสมู&นไพื่รท เก6บร�กษาหรอไมู* ถุ�ามู ควรหาทางป7องก�นเพื่อร�กษาค&ณ์ภาพื่ขื่องสมู&นไพื่ร

ย�อนกล�บ

ถุ�ดไป

การใชื่�สมุ�นไพรท��ถุ�กต�อง ควิรปฏิ!บ�ต!ด�งน�,1. ใช�ให�ถุ�กต�น สมู&นไพื่รมู ชอพื่�องหรอซ#4าก�นมูากและบางท�องถุ+นก6เร ยกไมู*เหมูอนก�น จั�งต�องร� �จั�กสมู&นไพื่ร และใช�ให�ถุ�กต�น2.ใช�ให�ถุ�กส*วน ต�นสมู&นไพื่รไมู*ว*าจัะเป/นราก ใบ ดอก เปลอก ผู้ล เมูล6ด จัะมู ฤทธ+Cไมู*เท*าก�น บางท ผู้ลแก* ผู้ลอ*อนก6มู ฤทธ+Cต*างก�นด�วย จัะต�องร� �ว*าส*วนใดใช�เป/นยาได�3.ใช�ให�ถุ�กขื่นาด สมู&นไพื่รถุ�าใช�น�อยไป ก6ร�กษาไมู*ได�ผู้ล แต*ถุ�ามูากไปก6อาจัเป/นอ�นตราย หรอเก+ดพื่+ษต*อร*างกายได�4.ใช�ให�ถุ�กว+ธ สมู&นไพื่รบางชน+ดต�องใช�สด บางชน+ดต�องปนก�บเหล�า บางชน+ดใช�ต�มูจัะต�องร� �ว+ธ ใช�ให�ถุ�กต�อง5.ใช�ให�ถุ�กก�บโรค เช*น ท�องผู้�กต�องใช�ยาระบาย ถุ�าใช�ยาท มู ฤทธ+Cผู้าดสมูานจัะท#าให�ท�องผู้�กย+งขื่�4น

ย�อนกล�บ

หน�าหล�ก

สมุ�นไพร ร�กษาโรคกล�)มุอาการ / โรคท��แนะน�าใหั�ใชื่�สมุ�นไพร

ป3จัจั&บ�นการใช�สมู&นไพื่รในงานสาธารณ์ส&ขื่มู�ลฐาน ส*งเสร+มูและเผู้ยแพื่ร*การใช�สมู&นไพื่รต�วเด ยวเพื่อร�กษาโรค / อาการเบ4องต�นท พื่บบ*อยๆ และเนองจัากสมู&นไพื่รหลายชน+ดเป/นพื่ชผู้�กท ร �บประทานอย�*เป/นประจั#า จั�งแนะน#าไว�ในการส*งเสร+มูส&ขื่ภาพื่ด�วย (รวมูท�4งส ผู้สมูอาหารท อย�*ตามูธรรมูชาต+)กล&*มูโรค/อาการเบ4องต�นท แนะน#าให�ใช�สมู&นไพื่รมู 18 โรค ด�งน 4 - อาการท�องผู้�ก - อาการท�องอ�ดอ�ด ท�องเฟิ7อ แน*นจั&กเส ยด - อาการท�องเส ย (แบบไมู*ร&นแรง) - พื่ยาธ+ล#าไส� - บ+ด - อาการคลนไส� อาเจั ยน (เหต&จัากธาต&ไมู*ปกต+) ถุ�ดไป

- อาการไอ ขื่�บเสมูหะ- อาการไขื่�- อาการขื่�ดเบา (คอป3สสาวะไมู*สะดวก กะปร+บกะปรอยแต*ไมู*มู อาการบวมู)- โรคกลาก- โรคเกล4อน- อาการนอนไมู*หล�บ- ฝ1 แผู้ลพื่&พื่อง (ภายนอก)- อาการเคล6ดขื่�ดยอก (ภายนอก)- อาการแพื่� อ�กเสบ แมูลงส�ตว�ก�ดต*อย (ภายนอก)- แผู้ลไฟิไหมู� น#4าร�อนลวก (ภายนอก)- เหา- ช�นนะต&หัากเป5นโรค/ อาการเหัล)าน�,ใหั�ใชื่�สมุ�นไพรท��แนะน�า และหัยี�ดใชื่�เมุ��อหัายีไป แต)ถุ�าอาการยี�งไมุ)ด�ข�,นภายีใน 2-3 วิ�น ควิรไปปร�กษาศ�นยี0บร!การสาธารณส�ขหัร�อโรงพยีาบาล

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุยีาร�กษาโรคผู้!วิหัน�ง ผู้��นค�น กลากเกล�,อนทองพ�นชื่��ง

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Rhinacanthus nasutus (L.) Kurzชื่��อสามุ�ญ : White crane flowerวิงศ0 : ACANTHACEAEชื่��ออ��น : ทองค�นช�ง หญ�ามู�นไก*ล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�พื่& *มู ส�ง 1-2 เมูตร ก+งอ*อนเป/นส เหล ยมู ใบ เด ยว ดอกช*อ ออกท ซอกใบ กล บดอกส ขื่าว โคนต+ดก�นเป/นหลอด ปลายแยกเป/น 2 ปาก ปากล*างมู ประส มู*วงแดง ผู้ล แก�ง แตกได�ส)วินท��ใชื่� : ใบสด รากสด หรอตากแห�งเก6บเอาไว�ใช�สรรพค�ณ : ใช�ร�กษาโรคผู้+วหน�ง กลากเกล4อน ผู้นค�นเร4อร�งย�อนก

ล�บถุ�ดไป

กล�)มุยีาร�กษาโรคผู้!วิหัน�ง ผู้��นค�น กลากเกล�,อนเปล�าน�อยี

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Croton stellatopilosus Ohbaชื่��ออ��น : เปล�าท*าโพื่ (ภาคตะว�นออกเฉ ยงใต�)ล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�พื่& *มู หรอไมู�ยนต�น ส�ง 1 - 4 เมูตร ผู้ล�ดใบ ใบเด ยว เร ยงสล�บร�ปใบหอกกล�บ กว�าง 4 - 6 ซมู. ยาว 10 - 15 ซมู. ดอกช*อ ออกท ซอกใบบร+เวณ์ปลายก+ง และท ปลายก+ง ดอกช*อย*อยขื่นาดเล6ก แยกเพื่ศึ อย�*ในช*อเด ยวก�น กล บดอกส นวล ผู้ลแห�ง แตกได� มู 3 พื่�สรรพค�ณ : ใบ ราก ร�กษาโรคผู้+วหน�ง ค�น กลากเกล4อนวิ!ธ�และปร!มุาณท��ใชื่� : ใช�ใบ หรอรากสด ต#าให�ละเอ ยด ใช�น#4าค�4นท ออกมูาทาบร+เวณ์ท เป/น

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุพ�ชื่หัอมุ เป5นยีาบ�าร�งหั�วิใจัสารภ�

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Mammea siamensis Kosterm. ชื่��อพ�อง : Ochrocarpus siamensis T.Andersวิงศ0 : GUTTIFERAEชื่��ออ��น : สร�อยภ (ภาคใต�)ส)วินท��ใชื่� : ดอก ผู้ลส&กสรรพค�ณ : ดอกสดและแห�ง - ใช�เขื่�ายาหอมูบ#าร&งห�วใจั ดอกต�มู - ย�อมูผู้�าไหมู ให�ส แดง ผู้ลส&ก - ร�บประทานได� มู รสหวาน เป/นยาบ#าร&งห�วใจั ขื่ยายหลอดโลห+ต

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุพ�ชื่หัอมุ เป5นยีาบ�าร�งหั�วิใจัพยีอมุ

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Shorea roxburghii G.Donชื่��อสามุ�ญ : White Merantiชื่��ออ��น : กะยอมู ขื่ะยอมู พื่ะยอมูแดง แคน พื่ะยอมูทอง ยางหยวกล�กษณ์ะทางพื่ฤกษศึาสตร� : ไมู�ต�น ผู้ล�ดใบ ส�ง 15 – 30 เมูตร เรอนยอดเป/นพื่& *มู กลมู เปลอกหนา ส น#4าตาลหรอเทา แตกเป/นร*องยาวตามูล#าต�น ใบ เด ยว เร ยงสล�บ แผู้*นใบร�ปขื่อบขื่นาน กว�าง 3 – 4 เซนต+เมูตร ยาว 8 – 10 เซนต+เมูตร โคนมูน ปลายมูน หรอหย�กเป/นต+งส�4น ๆ ดอก ส ขื่าว กล+นหอมู ออกเป/นช*อตามูปลายก+ง ผู้ล มู ป1กยาว 3 ป1ก ป1กส�4น 2 ป1กส)วินท��ใชื่� : ดอก เปลอกต�นสรรพค�ณ : ดอก - ผู้สมูยาแก�ไขื่� และยาหอมู แก�ลมู บ#าร&งห�วใจั เปลอกต�น - สมูานล#าไส� แก�ท�องเด+น มู Tannin มูาก ถุ�ดไ

ปย�อนกล�บ

กล�)มุยีาข�บเสมุหัะ แก�ไอล�าโพงดอกขาวิ

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Datura metel L.ชื่��อสามุ�ญ : Apple of Peru, Green Thorn Apple, Hindu Datura, Metel, Thorn Appleชื่��ออ��น : มูะเขื่อบ�า, มู�งโตFะโลFะ, ละอ�งกะ, เล Gยกล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�ล�มูล&กอาย&หลายป1 ส�ง 1-2 เมูตร แตกก+งก�านเป/นพื่& *มู ใบ เป/นใบเด ยว ออกเร ยงสล�บ ร�ปไขื่* กว�าง 8-15 ซมู. ยาว 10-20 ซมู. โคนใบมูน ปลายใบแหลมู ขื่อบใบจั�กเป/นซ ห*างก�น แผู้*นใบส เขื่ ยว ดอก ออกดอกเด ยวตามูซอกใบ ดอกส ขื่าวนวล กล บเล 4ยงต+ดก�นเป/นหลอดยาวค�งหน�งขื่องความูยาวดอก กล บดอกโคนเชอมูต+ดก�น ปลายบานเป/นร�ปแตร ผู้ล ร�ปทรงค*อนขื่�างกลมู ส เขื่ ยว ผู้+วเป/นต&*มูหนามู ผู้ลแห�งแตกได� เมูล6ดส น#4าตาลจั#านวนมูากส)วินท��ใชื่� : ใบแห�ง ดอกแห�ง ยอดอ*อน ช*อดอกสรรพค�ณ : ยาร�กษาโรคหด คลายการหดเกร6งขื่องกล�ามูเน4อเร ยบ (antispasmodic) anticholinergic activity ถุ�ดไ

ปย�อนกล�บ

กล�)มุยีาข�บเสมุหัะ แก�ไอมุะขามุป7อมุ

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Phyllanthus emblica L.ชื่��ออ��น : ก#าทวด (ราชบ&ร ) ก�นโตด (เขื่มูร-จั�นทบ&ร ) ส�นยาส*า มู�งล� (กะเหร ยง-แมู*ฮ่*องสอน)ล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�ต�น ส�ง 10-12 เมูตร เปลอกต�นส เทาอมูน#4าตาล แตกเป/นร*องตามูยาว ก+งก�านแขื่6ง เหน ยว ใบ เป/นใบเด ยวออกเร ยงสล�บในระนาบปลายใบเป/นต+งแหลมู โคนใบมูนหรอเว�าเขื่�า ขื่อบใบเร ยบ แผู้*นใบเร ยบ ส เขื่ ยว ดอก ออกเป/นช*อ เป/นกระจั&กเล6กๆ ดอกส เหลองอ*อนออกเขื่ ยว กล บดอกมู 5-6 กล บ มู เกสรเพื่ศึผู้��ส� 4นๆ 3-5 อ�น ก�านดอกส�4น ผู้ล ร�ปทรงเป/นพื่�ตนๆ 6 พื่� ผู้+วเร ยบ ผู้ลอ*อนส เขื่ ยวอมูเหลอง พื่อแก*เป/นส เหลองออกน#4าตาล เมูล6ดร�ปร เปลอกห&�มูเมูล6ดแขื่6งส)วินท��ใชื่� : น#4าจัากผู้ล ผู้ลโตเต6มูท สรรพค�ณ : น#4าจัากผู้ล - แก�ท�องเส ย ขื่�บป3สสาวะ ผู้ล - แก�ไอ ขื่�บเสมูหะ ท#าให�ช& *มูคอ

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุยีาแก�ไข� ลดควิามุร�อนยี)านาง

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Tiliacora triandra (Colebr.) Dielsชื่��ออ��น : จั�อยนาง (เช ยงใหมู*) เถุาย*านาง เถุาว�ลย�เขื่ ยว (กลาง) ยาดนาง (ส&ราษฎร�ธาน )ล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�เถุาเล4อยพื่�น ก+งอ*อนมู ขื่นอ*อนปกคล&มู เมูอแก*แล�วผู้+วค*อนขื่�างเร ยบ รากมู ขื่นาดใหญ* ใบเป/นใบเด ยว ออกต+ดก�บล#าต�นแบบสล�บ ร�ปร*างใบคล�ายร�ปไขื่*หรอร�ปไขื่*ขื่อบขื่นานปลายใบเร ยว ฐานใบมูน ขื่นาดใบยาว 5 - 10 ซมู. กว�าง 2 - 4 ซมู. ขื่อบใบเร ยบ ก�านใบยาว 1 ซมู. ดอกออกตามูซอกโคนก�านใบเป/นช*องยาว 2 - 5 ซมู. ช*อหน�ง ๆ มู ดอกขื่นาดเล6กส เหลอง 3 - 5 ดอก ดอกแยกเพื่ศึอย�*คนละต�นไมู*มู กล บดอก ผู้ลร�ปร*างกลมูร ขื่นาดเล6ก ส เขื่ ยว เมูอแก*กลายเป/นส เหลองอมูแดงและกลายเป/นส ด#าส)วินท��ใชื่� : รากแห�งสรรพค�ณ : รากแห�ง - แก�ไขื่�ท&กชน+ด

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุยีาแก�ท�องข�,น ท�องอ�ด ท�องเฟ้7อเทพธาโร

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Cinnamomum porrectum (Roxb.) Kosterm.ชื่��ออ��น : จัวง จัวงหอมู (ภาคใต�) จัะไคต�น จัะไคหอมู (ภาคเหนอ) พื่ล�ต�นขื่าว (เช ยงใหมู*) มูอแดกะมูาง+ง (มูลาย�-ป3ตตาน ) การบ�ร (หนองคาย)ส)วินท��ใชื่� : ใบ เปลอก ต�นสรรพค�ณ : ใบ - รสร�อน ใช�ปร&งเป/นยาหอมูแก�ลมู จั&กเส ยดแน*นเฟิ7อ แก�อาการปวด

ท�อง ขื่�บผู้ายลมูได�ด ขื่�บลมูในล#าไส�และกระเพื่าะอาหารให�เรอ เป/นยาบ#าร&งธาต& ขื่�บเสมูหะ

เปลอก - รสร�อน มู น#4ามู�นระเหย 1-25 % และแทนน+น แก�ลมูจั&กเส ยด แน*นเฟิ7อ แก�ปวดท�อง ขื่�บลมูในล#าไส�และกระเพื่าะอาหาร บ#าร&งธาต&ย�อน

กล�บถุ�ดไป

กล�)มุสมุ�นไพรแก�มุะเร3งหัญ�าป9กก!�ง

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Murdannia loriformis (Hassk.) Rao et Kammathyล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�ล�มูล&ก ส�ง 10 ซมู. ล#าต�นกลมู ส เขื่ ยว ใบ เป/นใบเด ยว ออกเร ยงสล�บ ใบท โคนต�นร�ปขื่อบขื่นาน กว�าง 1.5 ซมู. ยาว 10 ซมู. ส*วนใบท ปลายยอดมู ขื่นาดเล6กกว*าและส�4นกว*า ปลายใบแหลมู ขื่อบใบเร ยบ แผู้*นใบเร ยบ ส เขื่ ยว ก�านใบเป/นกาบห&�มูล#าต�น ดอก ออกเป/นช*อท ปลายยอด มู ใบประด�บย*อยค*อนขื่�างกลมู ส เขื่ ยวอ*อน ดอกส ฟิ7า หรอมู*วงอ*อน กล บดอกบาง มู 4 กล บ โคนกล บเร ยว ผู้ล เป/นผู้ลแห�งแตกออกได�ส)วินท��ใชื่� : ท�4งต�นสรรพค�ณ : ท�4งต�น - ใช�แก�ไขื่� ร�กษามูะเร6งในต�บ ร�กษาโกโนเร ย ใช�เป/นยาพื่อก แก�อ�กเสบ ปวดบวมู

ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุยีาร�กษาเบาหัวิานอ!นทน!ลน�,า

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Lagerstroemia speciosa (L.) Pers.ชื่��อสามุ�ญ : Queen's crape myrtle , Pride of Indiaวิงศ0 : LYTHRACEAEชื่��ออ��น : ฉ*วงมู� ฉ*องพื่นา (กะเหร ยง-กาญจันบ&ร ) ตะแบกด#า (กร&งเทพื่ฯ) บางอบะซา (มูลาย�-ยะลา, นราธ+วาส) บาเย บาเอ (มูลาย�-ป3ตตาน ) อ+นทน+ล (ภาคกลาง, ใต�)สรรพค�ณ :ใบ - ร�กษาโรคเบาหวาน ลดน#4าตาลในเส�นเลอด ขื่�บป3สสาวะย�อนก

ล�บถุ�ดไป

กล�)มุพ�ชื่ถุอนพ!ษพ�ดตาน

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Hibiscus mutabilis L.ชื่��อสามุ�ญ : Cotton rose, Confederate roseชื่��ออ��น : ดอกสามูส สามูผู้+ว (ภาคเหนอ)ล�กษณ์ะทางพื่ฤกษศึาสตร� : ไมู�พื่& *มู ส�งประมูาณ์ 5 เมูตร ต�นและก+งมู ขื่นส เทา ใบ เด ยว ออกสล�บ ร�ปไขื่*โคนร�ปห�วใจั ปลายแหลมู ขื่อบใบเว�าล�ก มู 3- 5 แฉก ใบมู ขื่นสาก ดอก ซ�อนใหญ*งามูมูาก แรกบานมู ส ขื่าว แล�วเปล ยนเป/นส ชมูพื่�และแดง ออกตามูซอกใบและปลายก+ง มู ร+4วประด�บ 7- 10 อ�น ผู้ล กลมู เมูอแก*แตกเป/น 5 แฉก เมูล6ด ร�ปไต มู ขื่น ออกดอกตลอดป1 ส)วินท��ใชื่� : ใบสด หรอใบตากแห�ง ดอก เก6บดอกตอนเร+มูบานเต6มูท รากเก6บได�ตลอดป1 ตากแห�งหรอใช�สดก6ได�สรรพค�ณ : ยาร�กษาคางท�มู ยาถุอนพื่+ษ ร�กษาแผู้ลไฟิไหมู� น#4าร�อนลวก แผู้ลมู หนอง ยาแก�ง�สว�ด ถุ�ดไ

ปย�อนกล�บ

กล�)มุยีาข�บป9สสาวิะสามุส!บ

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Asparagus racemosus Willd.วิงศ0 : Asparagaceaeชื่��ออ��น : จัJวงเครอ (ภาคเหนอ) เตอส เบาะ (กะเหร ยง-แมู*ฮ่*องสอน) ผู้�กช ช�าง (หนองคาย) ผู้�กหนามู (นครราชส มูา) พื่อควายเมูะ (กะเหร ยง-เช ยงใหมู*) สามูร�อยราก (กาญจันบ&ร )ส)วินท��ใชื่� : รากสรรพค�ณ : มู ฤทธ+Cขื่�บป3สสาวะ หล*อลนและกระต&�น มู รสเย6น หวานช&*มู บ#าร&งเด6กในครรภ� บ#าร&งต�บปอดให�เก+ดก#าล�งเป/น

ปกต+ ถุ�ดไป

ย�อนกล�บ

กล�)มุยีาแก�อาเจั�ยีนมุะกล��าต�น

ชื่��อวิ!ทยีาศาสตร0 : Adenanthera pavonina L.ชื่��ออ��น : มูะโหกแดง (ภาคเหนอ) มูะห�วแดง มูะแดง มูะก#4าต�น มูะกล#าตาช�าง ไฟิ (ใต�) ป14 จั� นล�กษณะทางพฤกษศาสตร0 : ไมู�ต�นขื่นาดกลาง ใบ เป/นใบประกอบซ�อน มู ใบย*อย 3-4 ค�* ใบย*อยเป/นใบประกอบ มู ใบย*อย 5-9 ค�* ร�ปกลมูร เสมูอก�นท�4งใบ ขื่นาดเท*าห�วแมู*มูอ ส เขื่ ยวเขื่�มู มู�กออกท ปลายก+ง ดอก ออกช*อส เหลอง ผู้ล กลมูยาวบ+ด เมูอแก*แตกออกเห6นเมูล6ดส แดงสดกลมูแป7น มู ชน+ดเมูล6ดเล6กและชน+ดโตส)วินท��ใชื่� : ราก เมูล6ด ใบสรรพค�ณ : ราก - รสเปร 4ยวเล6กน�อย แก�ทางเสมูหะ แก�ร�อนใน แก�อาเจั ยน แก�หดไอ

และพื่+ษฝ1 เมูล6ด, ใบ - แก�ร+ดส ดวงทวารหน�ก

ย�อนกล�บ

หน�าหล�ก

แหล*งอ�างอ+ง http://th.wikipedia.org/wiki/ http://

www.angelfire.com/ri2/rangsan/state.html http://blog.eduzones.com/armza/9380 http://health.kapook.com/view37827.html http://

www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_200.htm

ถุ�ดไป

หน�าหล�ก

จั�ดท�าโดยีนางสาวร�ญชนา เรอนทราย เลขื่ท 6

มู.6/10

จับการน�าเสนอหน�าหล�ก