69
1 www.thaibar. กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกก (ก.กก.ก. กกกกก 94)

การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

Embed Size (px)

DESCRIPTION

การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ. มาตรา 94). www.thaibar. ป.วิ.พ. มาตรา 94 บัญญัติว่า “  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง ห้ามมิให้ศาลยอมรับฟังพยานบุคคล ในกรณีอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้ แม้ถึงว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งจะได้ยินยอมก็ดี - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

1www.thaibar.

การสื�บพยานบคคลแทนเอกสืารหร�อเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความใน

เอกสืาร (ป.ว�.พ. มาตรา 94)

Page 2: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

2

• ป.ว�.พ. มาตรา 94 บ�ญญ�ต�ว า“ เม��อใดม� กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดง ห�าม

ม�ให�ศาลยอมร�บฟั%งพยานบคคลในกรณี�อย างใดอย าง หน'�งด�งต อไปน�( แม�ถึ'งว าค* ความอ�กฝ่,ายหน'�งจะได�ย�น

ยอมก/ด�•             (ก) ขอสื�บพยานบคคลแทนพยาน

 เอกสืาร เม��อไม สืามารถึน0าเอกสืารมาแสืดง•             (ข) ขอสื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�าง

 อย างใดอย างหน'�ง เม��อได�น0าเอกสืารมาแสืดงแล�ว   ว า ย�งม�ข�อความเพ��มเต�มต�ดทอน หร�อเปล��ยนแปลง

แก�ไขข�อความในเอกสืารน�(นอย* อ�ก

Page 3: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

3

•  แต ว าบทบ�ญญ�ต�แห งมาตราน�( ม�ให�ใช้�บ�งค�บในกรณี�ท��บ�ญญ�ต�ไว�ใน อนมาตรา(2)   แห งมาตรา 93 และม�ให�ถึ�อว าเป2นการต�ดสื�ทธิ�ค* ความในอ�นท��จะกล าวอ�างและน0า

 พยานบคคลมาสื�บประกอบข�ออ�างว า พยานเอกสืารท��แสืดงน�(นเป2นเอกสืารปลอมหร�อไม

   ถึ*กต�องท�(งหมด หร�อแต บางสื วน หร�อ สื�ญญาหร�อหน�(อย างอ��นท��ระบไว�ในเอกสืารน�(น

 ไม สืมบ*รณี4 หร�อค* ความอ�กฝ่,ายหน'�งต�ความหมายผิ�ด”

Page 4: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

4

หล�กการและเหตผิล• 1. เพ��อให�สือดคล�องก�บกฎหมายสืารบ�ญญ�ต�ว าด�วย แบบและหล�กฐานแห งน�ต�กรรมสื�ญญา

• ขจ�ดข�อโต�เถึ�ยงในเร��องข�อตกลงต างๆ ตามสื�ญญา• 2. เพ��อเคารพหล�ก “ความศ�กด�9สื�ทธิ�9แห งการแสืดงเจตนา” ท��เป2นลายล�กษณี4อ�กษรในสื�ญญาน�(นๆ

• ข�อสื�งเกต• การต�ความเจตนาตาม ป.พ.พ. มาตรา 171 และป.ว�.พ. มาตรา 94

• ฎ.121/2491 เจตนาอ�นแท�จร�งตาม ป.พ.พ. มาตรา 132 (เด�ม) ถึ�อจากเอกสืารน�(นเอง ไม ใช้ ว า ท0าอย างไรก/ช้ างย อมสื�บได�

เสืมอ การสื�บม�ข�อห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94(ฎ.2210/2526, ฎ.6563/2545)

Page 5: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

5

• ฎ.6563/2545 ป.พ.พ. มาตรา 171 ท��บ�ญญ�ต�ว า ในการต�ความการแสืดงเจตนาน�(นให�เพ งเล/งถึ'งเจตนาอ�นแท�จร�ง

ย��งกว าถึ�อยค0าสื0านวนหร�อต�วอ�กษรน�(น หมายถึ'ง กรณี� น�ต�กรรมท��ท0าก�นไว�ม�ข�อความไม ช้�ดแจ�ง หร�อม�ข�อความข�ดแย�ง

ก�น หร�อ อาจแปลความหมายได�เป2นหลายน�ย แต ถึ�าข�อความในสื�ญญาช้�ดเจนแล�วย อมไม ม�ความจ0าเป2นอย างใดท��จะต�อง

ต�ความการแสืดงเจตนาสื�ญญาจ0านองพร�อมข�อตกลงต อท�ายสื�ญญา

จ0านองม�ข�อความระบช้�ดเจนว าท0าสื�ญญาเป2นประก�นหน�( ของจ0าเลยท�� 2 ท��ม�ต อโจทก4 ด�งน�( จ'งน0า ป.พ.พ. มาตรา

171 มาบ�งค�บให�ต�องสื�บพยานบคคลประกอบ เพ��อ ต�ความถึ'งเจตนาอ�นแท�จร�งของค* สื�ญญาหาได�ไม เพราะ

ต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94(ข) เม��อสื�ญญาจ0านองท��ด�นพร�อมข�อตกลงท�ายสื�ญญาจ0านองระหว างโจทก4ก�บ

จ0าเลยท�� 2 เป2นจ0านองประก�นหน�(ของจ0าเลยท�� 2 ท��ม�ต อ โจทก4 จ0าเลยท�� 2 จ'งไม ต�องร วมร�บผิ�ดในหน�(ของจ0าเลยท��

1 ท��ม�ต อโจทก4

Page 6: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

6

ข�อสื�งเกตเก��ยวก�บการศ'กษา ป.ว�.พ. มาตรา94

• 1. ป.ว�.พ. มาตรา 94 ม�ผิลบ�งค�บเด/ดขาด• หากม�การน0าสื�บพยานบคคลฝ่,าฝ่;นข�อห�ามตาม

มาตรา 94 “ห�ามม�ให�ศาลยอมร�บฟั%งพยานบคคล...แม�ถึ'งว าค* ความอ�กฝ่,ายหน'�งจะได�ย�นยอมก/ดี”

• ด�งน�(น จ'งไม ใช้ เร��องการด0าเน�นกระบวนพ�จารณีา ท��ผิ�ดระเบ�ยบ ค* ความไม จ0าต�องโต�แย�งค�ดค�านไว�ใน ขณีะสื�บพยาน และศาลสื*งย อมพ�จารณีาในป%ญหาข�อ

น�(ได�

Page 7: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

7

• 2. ป.ว�.พ. มาตรา 94 ใช้�บ�งค�บเฉพาะคด�แพ งเท าน�(น• ไม น0าไปใช้�ในคด�อาญา และ ในคด�อาญาก/ไม ม�กฎหมายท�(งสืารบ�ญญ�ต�และว�ธิ�สืบ�ญญ�ต�ก0าหนดว าม�กรณี�

ใดบ�างท��ต�องน0าพยานเอกสืารมาแสืดงต อศาล แม�ว าจะเป2น ความผิ�ดเก��ยวก�บเอกสืารก/ตาม เช้ น ความผิ�ดฐานปลอม

เอกสืาร ก/ไม ม�กฎหมายก0าหนดว าจะต�องสื งเอกสืารน�(นเป2นพยานต อศาล เพราะในคด�อาญาเป2นเร��องของภาระการ

พ�สื*จน4 หร�อ หน�าท��ของโจทก4ท��จะพ�สื*จน4ความผิ�ดของจ0าเลย• ด�งน�(น กรณี�ท��โจทก4เสืนอพยานเอกสืาร จ0าเลยก/สืามารถึน0าสื�บพยานบคคลเพ��อเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในพยานเอกสืารน�(นได�เสืมอ

• ฎ.3224/2531 ป.ว�.อ. มาตรา 226 ม�ได�ห�ามน0าสื�บ พยานบคคลห�กล�างพยานเอกสืาร การท��ศาลให�น0าสื�บ

พยานบคคลและร�บฟั%งพยานบคคลน�(น จ'งไม ต�องห�ามตามกฎหมาย

Page 8: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

8

• หล�กเกณีฑ์4ตาม ป หล�กเกณีฑ์4ตาม ป..ว�ว�..พพ.. มาตรา มาตรา 9494

ห�ามม�ให�ร�บฟั%งพยานบคคลในห�ามม�ให�ร�บฟั%งพยานบคคลในกรณี�กรณี�

1. 1. ม�กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�ม�กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารพยานเอกสืาร

มาแสืดงมาแสืดง2. 2. เป2นการสื�บพยานบคคลในเป2นการสื�บพยานบคคลใน

กรณี�ต อไปน�(กรณี�ต อไปน�( ((กก) ) ขอสื�บพยานบคคลขอสื�บพยานบคคลแทนพยานแทนพยานเอกสืารเอกสืาร ((ขข) ) ขอสื�บพยานบคคลขอสื�บพยานบคคลประกอบข�อประกอบข�ออ�างอ�าง อย างใด อย างหน'�งเม��อได�น0าเอกสืารมา อย างใด อย างหน'�งเม��อได�น0าเอกสืารมาแสืดงแล�วว าย�งม�ข�อความแสืดงแล�วว าย�งม�ข�อความ เพ��มเต�ม ต�ดทอน เพ��มเต�ม ต�ดทอนหร�อเปล��ยนแปลงแก�ไขหร�อเปล��ยนแปลงแก�ไข ข�อความในเอกสืารข�อความในเอกสืารน�(นอย* อ�กน�(นอย* อ�ก

หล�ก

Page 9: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

9

ไม ต�ดสื�ทธิ�ในการน0าพยานบคคลมาสื�บ

1. กรณี�ต�นฉบ�บเอกสืาร สื*ญหาย หร�อ ถึ*กท0าลายโดยเหตสืดว�สื�ย

หร�อ ไม สืามารถึน0ามาได�ตามป.ว�.พ. มาตรา 93(2)

2. ประกอบข�ออ�างว าเป2นเอกสืารท�� ปลอม หร�อ ไม ถึ*กต�องท�(งหมด  หร�อ แต บางสื วน 

3. ประกอบข�ออ�างว าสื�ญญา หร�อ  หน�(ตามเอกสืารไม สืมบ*รณี4

4. ประกอบข�ออ�างว าค* ความอ�กฝ่,ายหน'�งต�ความหมายผิ�ด

ข�อยกเว�น

Page 10: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

10

(1) กรณี�ท��กฎหมายบ�งค�บว าต�องท0าเป2นหน�งสื�อ1.1 ตาม ป.พ.พ. เช้ น

การโอนสื�ทธิ�เร�ยกร�อง ( มาตรา306)

สื�ญญาเช้ าซื้�(อ ( มาตรา 572) การบอกกล าวบ�งค�บจ0านอง ( มาตรา

728) การต�(งต�วแทนในก�จการท��ต�องท0าเป2น

หน�งสื�อ ( มาตรา 798 วรรคแรก)

ต�@วเง�น ( มาตรา 898,900) การโอนห�นช้น�ดระบช้��อ ( มาตรา

1129) พ�น�ยกรรม ( มาตรา 1656)

1.2 ตาม ป.ว�.พ. เช้ น การมอบอ0านาจให� ฟัAองคด�

( มาตรา 60 วรรคสือง)

14.2 ม�กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดง

Page 11: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

11

(2) กรณี�ท��ต�องท0าเป2นหน�งสื�อและจดทะเบ�ยนต อพน�กงานเจ�าหน�าท��

เช้ น สื�ญญาซื้�(อขาย แลกเปล��ยน ให�ซื้'�ง อสื�งหาร�มทร�พย4 หร�อสื�งหาร�มทร�พย4ช้น�ดพ�เศษ

(ป.พ.พ. มาตรา 456,519,525)(3) กรณี�ต�องม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อลง

ลายม�อช้��อฝ่,ายท��ต�องร�บผิ�ดเป2นสื0าค�ญตามป.พ.พ. เช้ น สื�ญญาจะซื้�(อจะขาย อสื�งหาร�มทร�พย4 หร�อ

สื�งหาร�มทร�พย4ช้น�ดพ�เศษ ( มาตรา 456) สื�ญญาซื้�(อขายสื�งหาร�มทร�พย4ท��ม�ราคา ต�(งแต 20,000 บาทข'(นไป ( มาตรา 456 วรรค

ท�าย) สื�ญญาเช้ าอสื�งหาร�มทร�พย4 ( มาตรา

538) การก*�ย�มเง�นกว า 2,000 บาทข'(นไปและ

การน0าสื�บการใช้�เง�น ( มาตรา 653)

Page 12: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

12

สื�ญญาค0(าประก�น ( มาตรา 680)

การต�(งต�วแทนในก�จการท��ต�องม�หล�ก ฐานเป2นหน�งสื�อ ( มาตรา 798 วรรคสือง)

สื�ญญาประน�ประนอมยอมความ( มาตรา 851)

สื�ญญาประก�นภ�ย ( มาตรา 867) สื�ญญาแบ งมรดก ( มาตรา 1750

วรรคสือง)

Page 13: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

13

ข�อสื�งเกตข�อสื�งเกต1. ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 นอกจากจะต�องเป2น

กรณี�ท��กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดง แล�ว ย�งต�องเป2นกรณี�ท��ม�การอ�างถึ'งน�ต�กรรมท��ม�แบบ หร�อ หล�กฐานเป2นหน�งสื�อน�(นเพ��อบ�งค�บให�เป2นไปตาม

น�ต�กรรมสื�ญญาด�งกล าวโดยตรง หากเป2นอ�างเพ��อ ว�ตถึประสืงค4อ��น ก/สืามารถึสื�บพยานบคคลได�

(ฎ.1669/2511, ฎ.166/2536, ฎ.3888/2537, ฎ.7075/2538,ฎ.7300/2538, ฏ.166/2539, ฎ.3152/2540, ฎ.2584/2543,ฎ.1742/2545)

2. เม��อไม ม�กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดง แม�ในคด�น�(นจะม�การอ�างพยานเอกสืาร เช้ น

สื�ญญาจ�างท0าของซื้'�งไม จ0าต�องม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อแต ได�ม�การท0าสื�ญญาจ�างท0าของข'(นและค* ความอ�าง

สื�ญญาน�(นเป2นพยานต อศาล เช้ นน�(ไม อย* ในบ�งค�บมาตรา94 ค* ความย อมม�สื�ทธิ�น0าพยานบคคลเข�าสื�บได�เสืมอแม�จะเป2นการสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืาร (ฎ.2186/2517)

Page 14: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

14

กรณี�อ��นๆ ท��ไม ม�กฎหมายท��ต�องบ�งค�บให�ต�องม�เอกสืารมาแสืดง เช้ น

- การซื้�(อขายรถึยนต4 (ฎ.2205/2519)

- การร�บสืภาพหน�((ฎ.1156/2537,ฎ.666/2541)

- สื�ญญาจ0าน0า (ฎ.1729/2512)

- การฟัAองเร�ยกทร�พย4มรดก(ฎ.1395/2544)

ด�งน�(น กรณี�ด�งกล าวจ'งไม อย* ในบ�งค�บป.ว�.พ. มาตรา 94 แต อย างใด

3. กรณี�ท��จะต�องห�ามด�วยมาตรา 94 เก�ด ข'(นได� เฉพาะม�ข�อพ�พาทระหว างค* กรณี�ในทาง

น�ต�กรรมสื�ญญาเท าน�(น ข�อพ�พาทในม*ลกรณี�อ��น เช้ น ละเม�ดไม อย* ในบ�งค�บมาตราน�(

(ฎ.3098/2530)

Page 15: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

15

• 4. การสื�บพยานบคคลกรณี�ท��ม�การช้0าระหน�(• การช้0าระหน�(ถึ'งแม�จะเป2นน�ต�กรรมแต ก/ไม ใช้ กรณี�ท��จะต�องม�

หล�กฐานเป2นหน�งสื�อ หร�อ ต�องท0าเป2นหน�งสื�อ เว�นแต การช้0าระหน�(เง�นก*�ย�มท��ต�องม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อ ( ตาม ป.พ.พ. มาตรา 653 ว. สือง )

• แต ป.พ.พ. มาตรา 653 ไม หมายความรวมถึ'งกรณี�ต อไปน�( เช้ น

• การช้0าระดอกเบ�(ยเง�นก*� (ฎ.98/2488,ฎ.243/2503 (ป.), ฎ.1401/2525, ฎ.4755-4756/2536)

• การมอบท��ด�นท0าก�นต างดอกเบ�(ย (ฎ.1465/2500,ฎ.1261-1262/2518)

• การช้0าระหน�(ด�วยข�าวเปล�อก (ฎ.1051/2503 1496/2503)

• การช้0าระหน�(ด�วยเช้/ค (ฎ.767/2505)• การช้0าระหน�(ด�วยท��ด�น (ฎ.1178/2510)• การช้0าระหน�(ตามสื�ญญาเช้ าซื้�(อ (ฎ.2610/2524) • การโอนเง�นทางธินาคาร / ทางโทรศ�พท4 / โทรเลขเข�า

บ�ญช้�ของผิ*�ให�ก*� (ฎ.230/2542)

Page 16: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

16

• เน��องจาก กรณี�ด�งกล าวเป2นการ ช้0าระหน�(อย างอ��นตาม ป.พ.พ. มาตรา

321 จ'งน0าสื�บพยานบคคลได�ไม ต�องห�าม

• แต ถึ�าในสื�ญญาซื้�(อขายระบว าได�ร�บช้0าระราคาไปแล�วผิ*�ขายจะน0าสื�บพยาน

บคคลว าย�งม�ได�ร�บช้0าระหน�(ไม ได�(ฎ.1842/2524, ฎ.2508/2534)

Page 17: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

17

• 5. สื�ญญาจะซื้�(อจะขายอสื�งหาร�มทร�พย4 สื�งหาร�มทร�พย4ช้น�ดพ�เศษ หร�อ สื�ญญาซื้�(อขาย

สื�งหาร�มทร�พย4 ตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 วรรคสือง และ วรรคสืาม ซื้'�งนอกจากการม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อ แล�ว ย�งยอมให�ม� การวางม�ดจ0า และช้0าระหน�(บางสื วน

ด�งน�(นหากได�ม�การวางม�ดจ0า หร�อ ช้0าระหน�(บางสื วน แล�ว ถึ�อว าฟัAองร�องบ�งค�บคด�ได�แม�จะไม ม�หล�กฐานเป2น

หน�งสื�อก/ตาม• ด�งน�(น การท0าสื�ญญาจะซื้�(อจะขาย หร�อ สื�ญญา

ซื้�(อขายทร�พย4สื�นน�(นหากได�ม�การวางม�ดจ0า หร�อ ช้0าระ หน�(บางสื วนแล�ว ก/ย อมม�ใช้ กรณี�ท��กฎหมายบ�งค�บให�

ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดง ไม อย* ในบ�งค�บป.ว�.พ. มาตรา 94 (ฎ.1545/2492(ป.),ฎ.1710/2500, ฎ.2010/2500, ฎ.3390-3391/2538, ฎ.7035/2540, ฎ.4996-4997/2542, ฎ.6204/2544, ฎ.6443/2544)

Page 18: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

18

• ข�อสื�งเกตสื�ญญาตาม ป ข�อสื�งเกตสื�ญญาตาม ป..พพ..พพ.. มาตรา มาตรา 456456 • กรณี�ท��ได�ม�การท0าสื�ญญาจะซื้�(อขายท��ม�

หล�กฐานเป2นหน�งสื�อ และ ม�การวางม�ดจ0า หร�อ ช้0าระหน�(บางสื วนด�วย ผิลจะเป2น

อย างไร?

Page 19: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

19

• แนวค0าพ�พากษาศาลฎ�กาวางหล�กไว� 2 แนว• แนวท�� 1 ถึ�อตามสื�ญญาจะซื้�(อจะขายท��ม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อน�(น และการวางม�ดจ0าเป2นเพ�ยงข�อ

ตกลงข�อหน'�งในสื�ญญาเท าน�(น จ'งเป2นกรณี�ท��ต�องม�เอกสืารมาแสืดง ต�องห�ามม�ให�น0าสื�บพยานบคคล

ตามมาตรา 94 (ฎ.3088/2526, ฎ.667/2537, ฎ.2225/2540, ฎ.6718/2540)

• แนวท�� 2 ถึ�อว าสื�ญญาจะซื้�(อจะขายท��ม�การวาง ม�ดจ0าแล�วการฟัAองร�องบ�งค�บตามสื�ญญา ไม จ0าต�อง

ใช้�เอกสืารเป2นหล�กฐานและไม ใช้ กรณี�ท��กฎหมาย บ�งค�บให�น0าเอกสืารมาแสืดงตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94

ศาลจ'งสืามารถึร�บฟั%งค0าพยานบคคลห�กล�างพยาน เอกสืารได� (ฎ.935/2541)

Page 20: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

20

•บทสืรป• ถึ�าหากค* กรณี�ฟัAองร�องบ�งค�บคด� โดยม�ได�อาศ�ยหล�กฐานเป2นหน�งสื�อ แม�จะม�หล�กฐานเป2น

หน�งสื�อหร�อไม ก/ตาม แต ได�อาศ�ยการวางม�ดจ0า หร�อ ช้0าระหน�(บางสื วน ก/ไม ต�องห�ามท��จะสื�บพยาน

บคคลตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94

• ≠ แต ถึ�าฟัAองคด�โดยอาศ�ยหล�กฐานเป2นหน�งสื�อ และได�ม�การระบว าม�การวางม�ดจ0า หร�อ

ช้0าระหน�(บางสื วนไว�ด�วย ค* ความจะน0าสื�บพยาน บคคลแก�ไขเพ��มเต�ม หร�อ เปล��ยนแปลงข�อความใน

เอกสืารไม ได�

Page 21: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

21

• (ก) ห�ามสื�บพยานบคคลแทนพยานเอกสืารเม��อไม สืามารถึน0าเอกสืารมาแสืดง

• ฎ.1609/2512 มารดาตาย โจทก4จ0าเลยได�ร�บ โอนมรดกท��พ�พาทร วมก�น ต อมาได�ตกลงแบ งแยก

การครอบครอง ถึ�อว าเป2นการตกลงเพ��อระง�บข�อ พ�พาทซื้'�งจะม�ข'(นให�เสืร/จไป เข�าล�กษณีะสื�ญญา

ประน�ประนอมยอมความ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 850 เม��อม�ได�ม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อลงลายม�อช้��อฝ่,ายท��

ต�องร�บผิ�ด ตาม ป.พ.พ. มาตรา 851 จะน0าพยาน บคคลมาสื�บหาได�ไม ต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา

94

ข�อห�ามในการสื�บพยานบคคล

Page 22: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

22

• ฎ.2820/2515 โจทก4จ0าเลยเอาหน�(ค าเคร��องท0าไฟั มาท0าเป2นสื�ญญาก*� สื�ญญาก*�น� (นย อมสืมบ*รณี4บ�งค�บก�นได�

และผิ*กพ�นอย างหน�(เง�นก*� เม��อการก*�ย�มม�หล�กฐานเป2น หน�งสื�อ การน0าสื�บถึ'งการใช้�เง�นก/ต�องม�หล�กฐานเป2น

หน�งสื�อหร�อเอกสืารอ�นเป2นหล�กฐานแห งการก*�ย�มน�(นได� เวนค�นแล�ว หร�อ ได�แทงเพ�กถึอนลงในเอกสืารน�(นแล�ว

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 653 วรรคสือง จ0าเลยจะขอสื�บ พยานบคคลว าได�ช้0าระเง�นให�โจทก4แล�วหาได�ไม

(ฎ.3828/2530)• แต ในกรณี�ท��ม�หล�กฐานการก*�ย�มเง�นแล�วเก�ดสื*ญหาย

ผิ*�ให�ก*�ย อมน0าสื0าเนา หร�อ พยานบคคลมาสื�บได� กรณี�ม�ใช้ เร��องท��การก*�ย�มเง�นไม เคยม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อเลยอ�นจะ

เป2นการน0าสื�บฝ่,าฝ่;นต อบทบ�ญญ�ต�ตาม ป.พ.พ. มาตรา653 ประกอบ ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ก) (ฎ.203/2546)

Page 23: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

23

• (ข) ห�ามสื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�างอย างใดอย างหน'�งเม��อได�น0าเอกสืารมาแสืดงแล�วว าย�งม�ข�อความ

เพ��มเต�มต�ดทอน หร�อ เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืารน�(นอย* อ�ก

Page 24: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

24

•ต�วอย างจากค0าพ�พากษาศาลฎ�กา•1. สื�ญญาเช้ าอสื�งหาร�มทร�พย4 • 1.1 ถึ�า ก0าหนดค าเช้ าไว�แล�ว• จะน0าสื�บพยานบคคลว าได�ม�การตกลงลด หร�อเพ��มค าเช้ าไม ได� เพราะเป2นการน0าสื�บพยานบคคลเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืาร ต�องห�ามตามป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) (ฎ.137/2514, ฎ. 145/2533)

• 1.2 ม�ข�อความก0าหนดระยะเวลาเช้ าไว�แล�ว ค* สื�ญญาจะน0าสื�บพยานบคคลเปล��ยนแปลงแก�ไขก0าหนดเวลาในสื�ญญาไม ได� ต�องห�ามตามป.ว�.พ. มาตรา 94(ข) (ฎ.2402/2525, ฎ.654/2496, ฎ.655/2511(ป.), ฎ.2282/2527, ฎ.2016/2531, ฎ.145/2533, ฎ.1430/2536)

Page 25: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

25

• 1.3 การน0าสื�บว าสื�ญญาเช้ าอสื�งหาร�มทร�พย4เป2น สื�ญญาเช้ าต างตอบแทนพ�เศษย��งกว าสื�ญญาเช้ าธิรรมดา

ซื้'�งไม จ0าต�องม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อ และถึ�อว าเป2นการน0าสื�บเช้ นน�(เป2นการสื�บห�กล�างสื�ญญาเช้ าน�(นว าไม ใช้ สื�ญญา

เช้ าธิรรมดา จ'งไม ห�ามท��จะน0าพยานบคคลเข�ามาสื�บ (ฎ.1002/2509, ฎ.1547/2530, ฎ.2582/2535)

• 1.4 สื�ญญาเช้ าอสื�งหาร�มทร�พย4ระบว าเช้ าท��ด�นเพ��อ อย* อาศ�ย จ0าเลยย อมสื�บพยานบคคลได�ว าจ0าเลยกระท0าการ

ใด หร�อ ไม กระท0าการใดอ�นเป2นการผิ�ดไปจากสื�ญญาได�จ0าเลยจ'งน0าสื�บถึ'งข�อเท/จจร�งท��ได�ปฏ�บ�ต�ต อก�นได�ว าโจทก4ย�นยอมให�จ0าเลยปล*กสืร�างบ�านเพ��อให�ผิ*�อ��นเช้ าได� จ0าเลยไม

ได�ผิ�ดสื�ญญาเช้ า ไม เป2นการสื�บแก�ไขเปล��ยนแปลงเอกสืารและร�บฟั%งพยานบคคลได� (ฎ.1742/2545)

Page 26: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

26

•2. สื�ญญาซื้�(อขาย • 2.1 สื�ญญาซื้�(อขายบ�านและท��ด�น ม�ได�ก0าหนดให�โจทก4ต�องร�งว�ดตรวจสือบเน�(อท��ก อนโอนกรรมสื�ทธิ�9 การท��จ0าเลยน0าพยานบคคลมาสื�บว าโจทก4

ไม ด0าเน�นการถึ�อว าผิ�ดสื�ญญา เป2นการน0าสื�บพยาน บคคลเพ��มเต�ม เปล��ยนแปลง แก�ไขเอกสืาร ต�องห�าม

ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94(ข) ศาลไม อาจร�บฟั%งค0า พยานบคคลด�งกล าวได� (ฎ.3189/2543)

• 2.2 สื�ญญาจะซื้�(อขายระบราคาท��ด�นท��จะขายไว�แล�ว ค* สื�ญญาจะน0าพยานบคคลมาสื�บว าได�ตกลงราคาซื้�(อขายก�นเป2นอย างอ��นหาได�ไม เพราะต�องห�าม

ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) (ฎ.1514/2538, ฎ.8591/2547)

Page 27: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

27

• 2.3 สื�ญญาจะซื้�(อขายท��ด�นระบว าผิ*�ซื้�(อได�ช้0าระราคาครบถึ�วนแล�ว ผิ*�ขายจะน0าสื�บว าได�ร�บ

เง�นเพ�ยงบางสื วน หร�อ ย�งไม ได�ร�บเง�นหาได�ไม เพราะต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94(ข)

(ฎ.2829/2517,ฎ.1842/2524,ฎ.1700/2527)• 2.4 แต ถึ�าค* ความร�บก�นว าราคาซื้�(อขายท��ด�น

สื*งกว าท��ระบไว�ในสื�ญญาจะซื้�(อขาย ศาลก/ร�บฟั%งข�อเท/จจร�งตามค0าร�บได� แม�ในสื�ญญาจะระบว าผิ*�ซื้�(อได�ช้0าระราคาครบถึ�วนแล�วและผิ*�ขายได�ร�บ

ช้0าระราคาครบถึ�วนแล�ว ผิ*�ขายย อมน0าพยานบคคลมาสื�บว าย�งได�ร�บเง�นค าท��ด�นย�งไม ครบตาม

ราคาท��แท�จร�งได� ไม ต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา94 (ฎ.228/2538, ฎ.1102/2539)

Page 28: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

28

• 2.5 สื�ญญาจะซื้�(อขายท��ด�นระบจ0านวนเง�นม�ดจ0า ไว�ช้�ดเจน การน0าสื�บพยานบคคลโต�เถึ�ยงจ0านวนเง�น

ม�ดจ0าด�งกล าวย อมเป2นการน0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไข ข�อความในเอกสืารต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94

(ข) (ฎ.1710/2500,ฎ.3052/2528,ฎ.1402/2530, ฎ.387/2538)

• 2.6 สื�ญญาจะซื้�(อขายท��ด�นระบเวลาช้0าระราคาก�นไว�แล�ว ค* สื�ญญาจะน0าสื�บพยานบคคลว าได�ม�การตกลงช้0าระในว�นอ��นต างจากท��ระบไว�ในสื�ญญาไม ได� เป2นการน0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืาร

ต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) (ฎ.1384/2523,ฎ.581/2530)

Page 29: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

29

• 2.7 สื�ญญาจะซื้�(อขายท��ด�นม�ได�ระบว าฝ่,าย ใดต�องออกค าธิรรมเน�ยมการโอน ค าภาษ� และ

อากรไว� จะน0าสื�บพยานบคคลว าได�ตกลงก�นให� ฝ่,ายใดเป2นผิ*�ออกค าธิรรมเน�ยมการโอน ค าภาษ�

และอากรแต ฝ่,ายเด�ยวไม ได� เป2นการน0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืารต�องห�าม

ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) (ฎ.817/2524, ฎ.3687/2525, ฎ.2955/2532, ฎ.1514/2538)

Page 30: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

30

• 2.8 การซื้�(อขายท��ด�นม�อเปล าท��ตกเป2นโมฆะ เพราะฝ่,าฝ่;น ป.พ.พ. มาตรา 456 ว. แรก อาจ

สืมบ*รณี4เป2นสื�ญญาโอนการครอบครองโดยม�ค าตอบแทนซื้'�งไม ม�กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�หน�งสื�อมาแสืดง เช้ นน�(จ'งน0าสื�บพยานบคคลได�(ฎ.1131-1132/2533, ฎ.1212/2536)

• นอกจากน�( ด* ฎ.1545/2492(ป.), ฎ.1550/2500, ฎ.717/2502, ฎ.3102/2524, ฎ.357/2525, ฎ.3825/2525, ฎ.3088/2526, ฎ.4475/2528, ฎ.667/2537, ฎ.2045-2046/2537,

•ฎ.7846/2543, ฎ.6503/2545

Page 31: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

31

•3. สื�ญญาก*�ย�มเง�นกว า 2,000 บาท • 3.1 สื�ญญาก*�ม�ข�อสื�ญญาว าผิ*�ก*�ยอมให�ดอกเบ�(ยตามจ0านวนเง�นท��ก*�ให�แก ผิ*�ให�ก*�ตาม

กฎหมาย ย อมถึ�อว าม�อ�ตราร�อยละ 7 คร'�งต อปD ตาม ป.พ.พ. มาตรา 7 จะร�บฟั%งพยานบคคล

เพ��อเปล��ยนแปลงอ�ตราด�งกล าวน�(ไม ได� แม�ใบร�บเง�นท��ผิ*�ให�ก*�ออกให�แก ผิ*�ก*�จะปรากฏอ�ตราดอกเบ�(ย

เท าก�บร�อยละ 15 ต อปD หร�อเก�นกว าน�(น ก/ไม เป2นหล�กฐานท��ห�กล�างว าไม ใช้ ร�อยละ 7 คร'�งต อปD

เพราะม�ได�ม�ลายม�อช้��อของผิ*�ก*�ซื้'�งเป2นฝ่,ายต�อง ร�บผิ�ดในหน�( (ฎ.497/2506, ฎ.235/2507)

Page 32: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

32

• ฎ.1680/2546 สื�ญญาก*�ย�มเง�นม�ข�อความว าผิ*�ก*�ย�มยอมเสื�ยดอกเบ�(ยในจ0านวนเง�นท��ก*�ให�แก ผิ*�ให�ก*�ย�มใน

อ�ตราร�อยละ 19 ต อปD ก0าหนดเป2นรายเด�อนทกๆ เด�อน โจทก4จะน0าสื�บพยานบคคลว าดอกเบ�(ยอ�ตราร�อยละ 19 ต อ

ปDท��ก0าหนดไว�ในสื�ญญาก*�ย�มเง�นเป2นอ�ตราดอกเบ�(ยสื*งสืดท��โจทก4ก0าหนดไว�ตามประกาศธินาคารแห งประเทศไทยเท าน�(นโดยตกลงค�ดดอกเบ�(ยขณีะท0าสื�ญญาไม ถึ'งอ�ตรา

ร�อยละ 19 ต อปDหาได�ไม เพราะเป2นการน0าสื�บพยานบคคล เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในสื�ญญาก*�ย�มเง�น ต�องห�าม

ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) (ฎ.6509/2545) •• 3.2 สื�ญญาก*�ม�ข�อความว าได�ร�บเง�นก*�ไปแล�ว จะขอสื�บว าความจร�งย�งไม ได�ร�บเง�นไม ได� เป2นการสื�บ

เปล��ยนแปลงเอกสืาร (ฎ.589/2513)

Page 33: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

33

• 3.3 น0าสื�บว าขณีะท0าสื�ญญาซื้�(อขายไม ม�แบบ พ�มพ4จ'งน0าแบบพ�มพ4สื�ญญาก*�มากรอกข�อความแทน

เช้ นน�( เป2นการต อสื*�เพ��อน0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไข เอกสืารสื�ญญาก*� (ฎ.626/2515)

• 3.4 เอกสืารหล�กฐานการย�มเง�นท��จ0าเลยท0าให� โจทก4ไว� ไม ได�ระบเวลาช้0าระหน�( ถึ�อว าเป2นหน�(ท��ไม ม�

ก0าหนดเวลาช้0าระหน�( โจทก4ย อมม�สื�ทธิ�เร�ยกให�จ0าเลย ช้0าระหน�(เม��อใดก/ได� ตาม ป.พ.พ. มาตรา 203 วรรค

แรก การท��จ0าเลยจะขอน0าพยานบคคลมาสื�บตามค0า ให�การว า ได�ม�ข�อตกลงระหว างจ0าเลยก�บโจทก4ให�

จ0าเลยผิ อนช้0าระหน�(เป2นงวดและหน�(ย�งไม ถึ'งก0าหนดช้0าระหาได�ไม เพราะเป2นการสื�บพยานบคคลเพ��มเต�ม

ข�อความในเอกสืาร (ฎ.1124/2511, ฎ.2962/2525)

Page 34: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

34

•4. สื�ญญาจ0านอง • สื�ญญาจ0านอง ม�ข�อความปรากฏช้�ดแจ�งว า

โจทก4จ0านองไว�เป2นเง�น 5,750 บาท และผิ*� จ0านอง (โจทก4) ได�ร�บเง�นไปแล�ว ท�(งจ0าเลยก/

ให�การย�นย�นว า โจทก4ได�ร�บเง�นไป 5,750 บาท เช้ นน�( หากโจทก4ไม ได�กล าวอ�างว าสื�ญญาจ0านอง

ไม สืมบ*รณี4ด�วยเหตใดแล�ว โจทก4จะน0าพยาน บคคลมาสื�บว า โจทก4ได�จ0านองไว�เพ�ยง 5,000

บาทเท าน�(นย อมไม ได� เพราะเป2นการน0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไขเอกสืารไม ใช้ น0าสื�บห�กล�าง

• (ฎ.340/2508,ฎ.1752/2520)

Page 35: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

35

•5. สื�ญญาเช้ าซื้�(อ • สื�ญญาเช้ าซื้�(อไม ม�ข�อความว าให�จ0าเลยออกเง�นทดรองค าซื้ อมรถึท��จ0าเลยเช้ าซื้�(อมาจากโจทก4แทนโจทก4ไปก อน เช้ นน�( จ0าเลยจะน0าสื�บถึ'งข�อตกลงน�(ซื้'�งนอกเหน�อจากท��ปรากฏในสื�ญญาท��กฎหมายบ�งค�บ

ว าต�องท0าเป2นหน�งสื�อไม ได� เป2นการสื�บเพ��มเต�ม เปล��ยนแปลงข�อความในเอกสืาร (ฎ.798/2508,

ฎ.660/2511, ฎ.336/2518, ฎ.1561/2520)

• ฎ.6121/2545 สื�ญญาเช้ าซื้�(อระบว าผิ*�เช้ าซื้�(อต�องน0าเง�นงวดค าเช้ าซื้�(อไปช้0าระให�แก ผิ*�เช้ าซื้�(อท��ภ*ม�ล0าเนาของผิ*�ให�เช้ าซื้�(อ ผิ*�เช้ าซื้�(อจะน0าสื�บว าม�ข�อตกลงให�เจ�าหน�าท��ของผิ*�ให�เช้ าซื้�(อไปเก/บค าเช้ าซื้�(อจาก

ผิ*�เช้ าซื้�(อไม ได� ต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข)

Page 36: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

36

•6. สื�ญญาประน�ประนอมยอมความ • ข�อตกลงตามสื�ญญาประน�ประนอมยอม

ความระหว างค* ความ ม�ผิลให�ค* ความต างได�สื�ทธิ�ตามท��แสืดงในสื�ญญาด�งกล าว ด�งน�(น ข�อตกลงระหว างค* ความด�วยวาจาอย างใดท��ม�ได�บ�นท'กไว�

เป2นลายล�กษณี4อ�กษรในสื�ญญาน�( ค* ความจะน0า พยานบคคลมาสื�บเพ��มเต�ม ต�ดทอนหร�อ

เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในสื�ญญาด�งกล าวไม ได� เพราะเป2นการต�องห�ามต�องห�ามตามป.ว�.พ. มาตรา 94 (ฎ.3910/2525, ฎ.2508/2534, ฎ.2525/2538)

Page 37: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

37

ป.ว�.พ. มาตรา 94 วรรคสือง บ�ญญ�ต�ว า “แต  ว าบทบ�ญญ�ต�แห งมาตราน�( ม�ให�ใช้�บ�งค�บในกรณี�ท��

บ�ญญ�ต�ไว�ใน อนมาตรา (2)   แห งมาตรา 93 และม�ให�ถึ�อว าเป2นการต�ดสื�ทธิ�ค* ความในอ�นท��จะกล าวอ�าง

 และน0าพยานบคคลมาสื�บประกอบข�ออ�างว า พยานเอกสืารท��แสืดงน�(นเป2นเอกสืารปลอมหร�อไม ถึ*ก

   ต�องท�(งหมด หร�อแต บางสื วน หร�อ สื�ญญาหร�อหน�( อย างอ��นท��ระบไว�ในเอกสืารน�(นไม สืมบ*รณี4 หร�อค*

ความอ�กฝ่,ายหน'�งต�ความหมายผิ�ด”

ข�อยกเว�นในการน0าพยานบคคลมาสื�บ

Page 38: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

38

กรณี�ท�� 1 ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 93 (2)การสื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�างว า

ต�นฉบ�บหาไม ได�เพราะ...1. ถึ*กท0าลายโดยเหตสืดว�สื�ย หร�อ2. สื*ญหาย หร�อ3. ไม สืามารถึน0ามาได�โดยประการอ��น อ�น

ม�ใช้ เก�ดจากพฤต�การณี4ท��ผิ*�อ�างต�องร�บผิ�ด ช้อบ หร�อ4. เม��อศาลเห/นว าเป2นกรณี�จ0าเป2นและ

เพ��อประโยช้น4แห งความยต�ธิรรมท��จะต�องสื�บสื0าเนาเอกสืารหร�อพยานบคคลแทนต�นฉบ�บ

เอกสืารท��น0ามาไม ได�น�(น

Page 39: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

39

กรณี� 2 สื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�างว า“ พยานเอกสืารท��แสืดงน�(นเป2นเอกสืารปลอม

หร�อ ไม ถึ*กต�องท�(งหมด หร�อแต บางสื วน” “สื�บพยานบคคลห�กล�างเอกสืาร”

ม�หล�กเกณีฑ์4 ค�อ1. ต�องม�การยกข'(นต อสื*�ว าหน�(ตาม

สื�ญญาไม สืมบ*รณี4ต�องยกข'(นเป2นประเด/นข�อ พ�พาทไว�ด�วยจ'งจะน0าสื�บห�กล�างได�

(ฎ.3018/2541)2. ต�องม�การค�ดค�านเอกสืารไว�ตาม

ป.ว�.พ. มาตรา 125 จ'งจะสืามารถึสื�บตามข�ออ�างได�

Page 40: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

40

ฎ.3018/2541 โจทก4ฟัAองขอให�บ�งค�บจ0าเลยท�(งสืามร วมก�นช้0าระเง�นตามสื�ญญาก*�

รวม 3 ฉบ�บ จ0านวนเง�นฉบ�บละ 50,000 บาท 40,000 บาท และ 110,000 บาท

ตามล0าด�บ รวมแล�วเป2นเง�นต�น 200,000 บาท จ0าเลยท�� 3 ให�การว า จ0าเลยท�� 1 ก*�เง�น

โจทก4เพ�ยง 100,000 บาท และจ0าเลยท�� 1 ไม ได�ร�บเง�นก*�ครบตามสื�ญญาเพราะโจทก4ห�ก

ดอกเบ�(ยไว�ล วงหน�า 6,000 บาท เป2นค0า ให�การปฏ�เสืธิท��ไม ช้�ดแจ�ง จ'งไม ม�ข�อต อสื*�ท��

จ0าเลยท�� 3 จะน0าสื�บว าหน�(ไม สืมบ*รณี4 การท�� จ0าเลยท�� 3 น0าสื�บว าได�ร�บเง�นจร�งจากโจทก4

เพ�ยง 94,000 บาท จ'งน0าสื�บไม ได�

Page 41: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

41

(1) พยานเอกสืารท��แสืดงน�(นเป2นเอกสืารปลอม

เช้ น ฎ.286/2507, ฎ.1375/2508, ฎ.182/2510, ฎ.1372/2526, ฎ.224/2530, ฎ.4325/2530, ฎ.2163/2533, ฎ.569/2536, ฎ.3846/2538

ฎ.3846/2538 จ0าเลยน0าพยานบคคลมาสื�บ ว าโจทก4ท�� 2 ไม ได�ไปสื0าน�กงานท��ด�นอ0าเภอ ในว�นท0า

สื�ญญาซื้�(อขายท��ด�นตามหน�งสื�อสื�ญญาขายท��ด�น และไม ทราบว าเพราะเหตใดจ'งม�ลายม�อช้��อโจทก4ท��

2 ปรากฏอย* ในเอกสืารด�งกล าวน�(น เป2นการน0าสื�บเพ��อแสืดงให�เห/นว าหน�งสื�อสื�ญญาขายท��ด�นเป2นเอกสืารปลอม จ0าเลยจ'งม�สื�ทธิ�น0าพยานบคคลมา

สื�บได�เช้ นน�(นตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 วรรคสือง

Page 42: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

42

(2) พยานเอกสืารท��แสืดงน�(นไม ถึ*กต�อง ท�(งหมด หร�อ แต บางสื วน เช้ น ฎ.4604/2536

ฎ. 241/2537, ฎ. 6801/2540, ฎ.704/2542

ฎ.1599/2542 จ0าเลยท�(งสืองให�การว าจ0าเลยท�� 1 ก*�เง�นโจทก4 และจ0าเลยท�� 2 ท0าสื�ญญาค0(าประก�นเง�นก*�

เพ�ยง 30,000 บาท และได�ลงช้��อไว�ในสื�ญญาก*�และสื�ญญาค0(าประก�นโดยย�งไม ได�กรอกข�อความ โจทก4ปลอมแปลงเอกสืารสื�ญญาก*�และสื�ญญาค0(าประก�นโดยกรอก

ข�อความและจ0านวนเง�นเป2น 300,000 บาท โดยจ0าเลย ท�(งสืองม�ได�ย�นยอม แม�ตามสื�ญญาท�(งสืองจะระบจ0านวน

เง�นไว� 300,000 บาท และสื�ญญาก*�จะระบว าได�ร�บเง�น ครบถึ�วนแล�ว จ0าเลยท�(งสืองก/ม�สื�ทธิ�น0าสื�บพยานบคคลมา

สื�บประกอบข�ออ�างว า พยานเอกสืารท��แสืดงน�(นเป2น เอกสืารปลอมหร�อไม ถึ*กต�องท�(งหมด หร�อแต บางสื วน

หร�อสื�ญญาหร�อหน�(อย างอ��นท��ระบไว�ในเอกสืารน�(นไม สืมบ*รณี4 ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 วรรคท�าย

Page 43: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

43

กรณี�ท�� 3 การน0าสื�บพยานบคคล ประกอบข�ออ�างว าสื�ญญา / หน�(ตาม

เอกสืารท��แสืดงน�(นไม สืมบ*รณี4“สื�บพยานบคคลห�กล�างเอกสืาร” การสื�บพยานบคคลห�กล�าง

เอกสืารกรณี�น�(ต�องม�การยกข'(นต อสื*�เป2น ประเด/นข�อพ�พาทไว�ด�วย

(ฎ.3018/2541)

Page 44: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

44

เช้ น น0าสื�บว าสื�ญญา หร�อ หน�(ท��ท0าน�(นไม ม�ผิลสืมบ*รณี4 ตกเป2นโมฆะ หร�อ โมฆ�ยะ โดยกล าวอ�างและน0าพยานบคคลมาสื�บว า...

เก�ดจากการแสืดงเจตนาโดยสื0าค�ญผิ�ดในสืาระสื0าค�ญแห งน�ต�กรรม (ฎ.1046-1047/2501, ฎ. 2250/2524)

เก�ดจากเจตนาลวงโดยสืมร* �ก�บอ�กฝ่,าย (ฎ.262/2507,ฎ.925-926/2525,ฎ.1461/2525, ฎ.2677/2531)

เก�ดจากการข มข* (ฎ.325/2494) น�ต�กรรมอ0าพราง (ฎ.272/2498(ป.),

ฎ.703/2499, ฎ.273-274/2501, ฎ.1188/2509, ฎ.943/2520, ฎ.3649/2525, ฎ.6112/2531)

สื�บว าหน�(ตามสื�ญญาก*�ย�ม ไม ม�ผิลสืมบ*รณี4 เพราะไม ม�การสื งมอบเง�นท��ก*�ย�ม หร�อ ได�ร�บเง�นไม ครบ

ถึ�วนตามสื�ญญา (ฎ.1976/2518 (ป.), 2321/2518,2346/2519, 418/2521, 3011/2527, 1804/2529, 529/2535, ฎ.1313/2537, ฎ.945/2542, ฎ.4678/2543, ฎ.4674/2543)

Page 45: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

45

ฎ.273/2501 โจทก4จ0านองท��ด�นไว�เป2น ประก�นเง�นก*� แต ท0าหล�กฐานทางทะเบ�ยน

เป2นการขายฝ่ากและโจทก4คงครอบครอง ท��ด�นมา ด�งน�( โจทก4ย อมน0าสื�บว าสื�ญญาขาย

ฝ่ากท��ท0าต อเจ�าพน�กงานว าเป2นน�ต�กรรมอ0าพรางการจ0านองได� ไม เป2นการสื�บ

เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืาร อ�น ต�องห�ามตาม ป.ว�. พ มาตรา 94 เพราะถึ�า

สื�ญญาขายฝ่ากเป2นน�ต�กรรมอ0าพรางน�ต�กรรมการจ0านองก/เป2นโมฆะเสื�ยเปล าใช้�บ�งค�บไม ได�

Page 46: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

46

ฎ.6801/2540 การท��โจทก4น0าสื�บพยานบคคลว าสื�ญญาซื้�(อขายระหว างโจทก4

และจ0าเลยท�� 1 เป2นสื�ญญาก*�ไม ใช้ สื�ญญาซื้�(อขายน�(น ไม เป2นการน0าสื�บเปล��ยนแปลง

แก�ไขข�อความในเอกสืารแต เป2นการน0าสื�บห�กล�างว าสื�ญญาซื้�(อขายไม ถึ*กต�อง จ'งไม

ต�องห�ามตาม ป.ว�. พ มาตรา 94ฎ.4678/2543 แม�โจทก4ม�สื�ญญาก*�

มาแสืดง แต จ0าเลยก/ย�งสืามารถึน0าสื�บโต�แย�งจ0านวนเง�นท��ก*�ไปจากโจทก4ได�ว าไม ได�ร�บเง�นครบถึ�วนตามจ0านวนท��ระบไว�ในสื�ญญาก*�

ย�มเง�น เป2นการน0าสื�บถึ'งความไม สืมบ*รณี4แห งหน�( ตาม ป.ว�. พ มาตรา 94

Page 47: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

47

ฎ.4436/2545 การท��จ0าเลยน0าสื�บว าการจ0านองท��ด�นตามหน�งสื�อสื�ญญาจ0านองท��ด�นเป2นการจ0านองเพ��อประก�นหน�(เง�นต�นท��

จ0าเลยได�ร�บมาปล อยก*�จาก ล. และดอกเบ�(ยท��ล*กหน�(ค�างช้0าระรวมก�นแล�วใช้�ช้��อโจทก4เป2น

ผิ*�ร�บจ0านอง จ0าเลยไม ได�เป2นหน�(โจทก4ตาม ฟัAอง เป2นการน0าสื�บเพ��ออธิ�บายท��มาของหน�(

ตามสื�ญญาจ0านองว าไม สืมบ*รณี4เพราะไม ม�ม*ลหน�(ต อก�น จ'งไม ต�องห�ามตามป.ว�.พ. มาตรา 94 วรรคท�าย หาใช้ เป2นการน0าสื�บว าจ0าเลยไม ได�ร�บเง�นตามเอกสืารด�งกล าวไม

Page 48: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

48

ฎ.8571/2547 โจทก4ฟัAองข�บไล จ0าเลยออก จากท��ด�นของโจทก4 ซื้'�งเป2นเร��องละเม�ด จ0าเลยให�การ

ต อสื*�เร��องสื�ญญาจะซื้�(อจะขายท��ด�น โดยอ�างว าโจทก4 จ0าเลยท0าสื�ญญาจะซื้�(อจะขายท��ด�นต อก�น และโจทก4เป2น

ฝ่,ายผิ�ดสื�ญญา โจทก4น0าสื�บพยานบคคลว า ม�การท0า สื�ญญาซื้�(อจะขายท��ด�นด�งกล าว แต โจทก4ไม ได�โอนท��ด�น

ของโจทก4ให�แก จ0าเลย เพราะท��ด�นด�งกล าวต�ดท��ราช้ พ�สืดบางสื วน จ0าเลยจ'งขอย�ายไปเอาแปลงถึ�ดไป

กรณี�เป2นการสื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�างว า หน�(ตามสื�ญญาจะซื้�(อจะขายท��ด�นระง�บไปแล�ว เพราะ

โจทก4จ0าเลยได�ตกลงยกเล�กสื�ญญาด�งกล าวและตกลง ซื้�(อขายท��ด�นแปลงอ��นต อก�นแทน เอกสืารสื�ญญาจะซื้�(อ

จะขายท��ด�นด�งกล าวไม อาจใช้�บ�งค�บได�อ�กต อไป จ'งม�ใช้ กรณี�ท��โจทก4สื�บพยานบคคลเปล��ยนแปลงแก�ไขเอกสืารอ�นข�ดต อประมวลกฎหมายว�ธิ�พ�จารณีาความ

แพ ง มาตรา 94 วรรคหน'�ง (ข)

Page 49: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

49

14.4.4 กรณี�ท�� 4 การน0าสื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�างว าค* ความอ�กฝ่,ายหน'�งต�ความหมายผิ�ด“สื�บพยานบคคลอธิ�บายข�อความในเอกสืาร”

เช้ น ขอสื�บพยานบคคลเพ��ออธิ�บายความหมาย

แห งถึ�อยค0า หร�อ ข�อความแห งเอกสืารท��ไม ช้�ดเจนหร�อไม ช้�ดแจ�ง (ฎ.325/2486, ฎ.931/2492, ฎ.351-352/2506, ฎ.444/2506, ฎ.1541/2509, ฎ.791/2511, ฎ.2033/2514, ฎ.2493/2522, ฎ.2447/2525, ฎ.1861/2535, ฎ.5869/2537, ฎ.41/2538, ฎ.4380/2540 )

ฎ.1601/2520 เม��อสื�ญญาก*�ระบเร��องดอกเบ�(ยไว� เพ�ยงร�อยละห�า ไม ช้�ดเจนว า ร�อยละห�าสืล'ง หร�อ ห�าบาท

โจทก4ม�สื�ทธิ�น0าสื�บพยานบคคลได�ว าดอกเบ�(ยท��ระบใน สื�ญญาก*�น� (นร�อยละห�าสืล'งได� ตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94

วรรคสือง เพราะเป2นการสื�บอธิ�บายข�อความในสื�ญญาก*�

Page 50: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

50

สื�บอธิ�บายความหมายข�อความท��ต�ความได�หลายน�ย (ฎ.385/2493, ฎ.1660/2524)

น0าสื�บแปลข�อความท��ก0ากวม(ฎ.1302/2497)

น0าสื�บอธิ�บายข�อความท��ข�ดแย�งก�นเอง (ฎ.236/2534)

Page 51: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

51

ฎ.4146/2542 แม�ค0าฟัAองโจทก4จะบรรยาย แต เพ�ยงว าจ0าเลยท�� 2 ได�ท0าหน�งสื�อค0(าประก�น

จ0าเลยท�� 1 ต อโจทก4ตามสื0าเนาเอกสืารหมาย จ.4 โดยม�ได�บรรยายว า จ0าเลยท�� 2 ท0าหน�งสื�อค0(า

ประก�นตามเอกสืารหมาย จ.4 ต อเน��องก�บ หน�งสื�อค0(าประก�นตามสื0าเนาเอกสืารหมาย จ.10

ก/ตาม แต การท��โจทก4น0าสื�บพยานบคคลถึ'ง หน�งสื�อค0(าประก�นตามสื0าเนาเอกสืารหมาย จ.10

ก/เพ��อให�เก�ดความช้�ดเจนว าม*ลเหตท��จ0าเลยท�� 2 ต�องท0าหน�งสื�อค0(าประก�น ตามเอกสืารหมาย จ.4

ให�โจทก4ม�ความเป2นมาอย างไร จ'งไม เป2นการสื�บ เพ��มเต�ม ต�ดทอนหร�อเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความ

ในเอกสืารและไม เป2นการสื�บนอกฟัAองนอกประเด/น

Page 52: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

52

ฎ.5540/2542 หน�งสื�อสื�ญญาเช้ าซื้�(อฉบ�บพ�พาทระบ ว า ผิ*�เช้ าซื้�(อตกลงช้0าระค าเช้ าซื้�(อว�นละ 433.65 บาท และผิ*�เช้ า

ซื้�(อม�หน�าท��ต�องท0าประก�นภ�ยรถึยนต4โดยผิ*�เช้ าซื้�(อเป2นผิ*�ออกค า ใช้�จ ายและค าเบ�(ยประก�นภ�ยเองท�(งหมด ด�งน�(การช้0าระเง�นแต ละ

งวดจ0าเลยจ'งต�องช้0าระค าเบ�(ยประก�นภ�ยให�โจทก4ด�วย การท��พยานโจทก4ซื้'�งเป2นเจ�าหน�าท��บ�ญช้�ของโจทก4มาเบ�กความอธิ�บายในสื วนน�(ว าการช้0าระค างวดของจ0าเลย โจทก4ได�รวมค าเบ�(ยประก�นภ�ยและค าภาษ�ม*ลค าเพ��มเข�าไว�ในแต ละงวดด�วย

โดยค างวดเช้ าซื้�(อตามใบเสืร/จร�บเง�นท��โจทก4ออกให� จ0าเลยระบว าจ0านวนเง�น 620 บาท แยกเป2นค าเช้ าซื้�(อ

433.65 บาท ค าเบ�(ยประก�นภ�ย 145.79 บาท และค าภาษ� ม*ลค าเพ��ม 40.56 บาท เพราะโจทก4ผิ*�ให�เช้ าซื้�(อได�ออกเบ�(ย

ประก�นภ�ยแทนจ0าเลยผิ*�เช้ าซื้�(อไปก อนแล�วให�จ0าเลยช้0าระค าเบ�(ย ประก�นภ�ยค�นโจทก4พร�อมก�บค างวด ม�ใช้ ค าเช้ าซื้�(ออย างเด�ยว

กรณี�เป2นการเบ�กความอธิ�บายข�อความในเอกสืารใบเสืร/จร�บ เง�นท��จ0าเลยอ�าง ม�ใช้ เป2นการสื�บพยานบคคลเปล��ยนแปลง

แก�ไขข�อความในเอกสืาร ไม ต�องห�ามม�ให�น0าสื�บตามป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข)

Page 53: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

53

ฎ.1033/2543 ตามกรมธิรรม4ประก�นภ�ยท��พ�พาทช้ องผิ*�เอาประก�นภ�ยน�(น

ได�ระบช้��อบร�ษ�ท ค. และช้��อบคคลอย* ภายในวงเล/บต อมา เป2นเหตให�เก�ดความ

สืงสื�ย การท��ศาลอทธิรณี4แปลความถึ'งความม งหมายท��เก�ดข'(นจร�งแห งข�อความท��ปรากฏบคคลท��อย* ภายในวงเล/บเป2นผิ*�

เอาประก�นภ�ย จ'งเป2นการแปลความตาม อ�กษรท��ปรากฏน�(น หาได�ม�การเพ��มเต�ม

แก�ไขเปล��ยนแปลงข�อความใดๆ ไม

Page 54: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

54

กรณี�ท��ม�การอ�างเอกสืารเป2น พยาน แต ประเด/นท��พ�พาทไม เก��ยว

ก�บการเพ��มเต�ม ต�ดทอน เปล��ยนแปลง แก�ไข หร�อ ห�กล�าง

เอกสืาร จ'งไม ใช้ กรณี�ตามป.ว�.พ. มาตรา 94

การสื�บพยานบคคลท��ไม กระทบถึ'งข�อความในเอกสืารย อมท0าได�

Page 55: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

55

ได�แก 1. กรณี�ท��ม�ข�อตกลงพ�เศษต างหากจาก

สื�ญญา2. การสื�บพยานบคคลถึ'งฐานะของบคคล

ตาม สื�ญญาในเร��องต�วการต�วแทน

3. การน0าสื�บถึ'งท��มาแห งม*ลหน�( หร�อ ม*ลเหต และ เจตนาของค* สื�ญญา

4. กรณี�ท��ข�อความในเอกสืารไม ใช้ ประเด/นข�อพ�พาท

5. น0าสื�บพยานเอกสืารแก�ไขเอกสืารได�

Page 56: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

56

1 กรณี�ท��ม�ข�อตกลงพ�เศษต างหากจากสื�ญญา ท0าสื�ญญาแล�วย�งม�ข�อตกลงพ�เศษ

อ��น โดยข�อตกลงน�(นจะต�องม�ล�กษณีะเป2นอ�กสื วนหน'�งต างหากจากสื�ญญา

Page 57: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

57

ฎ.325/2524 การน0าสื�บว าโจทก4จ0าเลยและผิ*�ซื้�(อร วมก�นซื้�(อท��ด�นตามสื�ญญาซื้�(อขายได�ท0าความตกลงก�นให�ก�นสื วนท��ด�นบางสื วนไว�เป2นทาง

สืาธิารณีะน�(น เป2นการน0าสื�บถึ'งข�อตกลงต างหากจากสื�ญญาซื้�(อขาย ซื้'�งอ�างว าม�อย* ระหว างผิ*�ซื้�(อด�วยก�น หาใช้ เป2นการ

น0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไข (เพ��มเต�ม)ข�อความในเอกสืารสื�ญญาซื้�(อขาย

น�(นไม โจทก4จ'งน0าพยานบคคลมาสื�บว า ม�ข�อตกลงด�งกล าวได� ไม เป2นการต�อง

ห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94(ข) (ฎ.3466/2530, ฎ.775/2533, ฎ.1174-1175/2533, ฎ.3039/2533, ฎ. 2241/2534, ฎ. 667/2537, ฎ. 2772/2538)

Page 58: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

58

ฎ.1742/2545 จ0าเลยท0าสื�ญญาแบ งเช้ าท��ด�นพ�พาท เพ��อปล*กสืร�างบ�านอย* อาศ�ย แม�ว า ป.ว�.พ. 94 (ข) ห�ามม�ให�

ศาลยอมร�บฟั%งพยานบคคลเพ��อเพ��มเต�ม ต�ดทอน หร�อ เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในสื�ญญาด�งกล าว ซื้'�งต�องฟั%งว า

จ0าเลยเช้ าท��ด�นพ�พาทเพ��อปล*กสืร�างบ�านเพ��อปล*กสืร�างบ�าน เพ��ออาศ�ยก/ตาม แต จ0าเลยก/ให�การว าโจทก4ย�นยอมให�จ0าเลย

ปล*กสืร�างบ�านในท��ด�นพ�พาทเพ��อให�บคคลภายนอกเช้ า และสื�ญญาแบ งเช้ าท��ด�นไม สืมบ*รณี4 ศาลช้�(นต�นก0าหนดประเด/น

ข�อพ�พาทว าจ0าเลยผิ�ดสื�ญญาเช้ าท��ด�นพ�พาทจากโจทก4หร�อไม โดยในการว�น�จฉ�ยประเด/นข�อพ�พาทด�งกล าว นอกจาก

ศาลจะต�องฟั%งข�อเท/จจร�งท��ปรากฏตามสื�ญญาแบ งเช้ าท��ด�น แล�ว ย�งต�องฟั%งพยานบคคลท��จ0าเลยน0าสื�บมาประกอบสื�ญญา

แบ งเช้ าท��ด�นว า จ0าเลยได�ประท0าการใดหร�อไม กระท0าการใด ผิ�ดไปจากข�อตกลงตามสื�ญญาด�งกล าว อ�นจะถึ�อว าจ0าเลย

เป2นฝ่,ายผิ�ดสื�ญญาหร�อไม ด�งน�(น จ0าเลยผิ*�เช้ าย อมน0าสื�บข�อเท/จจร�งท��ได�ปฏ�บ�ต�มาต อก�นได� ไม เป2นการสื�บเปล��ยนแปลง

แก�ไขเอกสืาร อ�นต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข)

Page 59: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

59

2 การสื�บพยานบคคลถึ'งฐานะของบคคลตามสื�ญญาในเร��องต�วการต�วแทน

(1) ต�วการฟัAองบคคลภายนอกน0าสื�บเพ��อแสืดงว าบคคลท��ม�ช้��อใน

สื�ญญาเป2นต�วแทน ตาม ป.พ.พ. มาตรา806 ได� เพราะเป2นการสื�บถึ'งฐานะของบคคล ไม ม�ผิลกระทบเน�(อหาของ

ข�อความในเอกสืารตามสื�ญญา สื�ทธิ� หน�าท��ระหว างค* สื�ญญาย�งคงเด�ม

(ฎ.65/2489, 2147/2518)

Page 60: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

60

แต กรณี�ตามสื�ญญาระบช้��อต�วแทนเป2นค* สื�ญญาบคคลภายนอกจะน0าสื�บเพ��อให�ต�วการร�บผิ�ดตามสื�ญญาไม

ได� (ฎ.2086/2536) เว�นแต จะเป2นเร��องต�วแทนโดยการ

ให�สื�ตยาบ�น ตาม ป.พ.พ. มาตรา 823 ท��อาจน0าพยานบคคลเข�าสื�บเพ��อแสืดงถึ'ง

ฐานะเช้ นว าน�(ได� (ฎ.795/2495)

Page 61: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

61

ฎ.2086/2536 สื�ญญาจะซื้�(อจะขาย อสื�งหาร�มทร�พย4 ป.พ.พ. มาตรา 456 วรรคสือง

บ�งค�บว า ต�องม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�ออย างหน'�ง อย างใดลงลายม�อช้��อฝ่,ายผิ*�ต�องร�บผิ�ดเป2นสื0าค�ญ

จ'งจะฟัAองร�องในบ�งค�บคด�ได� อ�นเป2นกรณี�ท�� กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดง

การฟั%งพยานหล�กฐานจ'งตกอย* ในบ�งค�บของป.ว�. มาตรา 94 ค* ความจะน0าพยานบคคลมาสื�บ

เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในสื�ญญาพ�พาทไม ได� เม��อตามสื�ญญาระบว าจ0าเลยท�� 1 กระท0าในฐานะ กรรมการผิ*�จ�ดการของจ0าเลยท�� 2 โจทก4จะน0า

พยานบคคลมาสื�บว าจ0าเลยท�� 1 กระท0าในฐานะสื วนต�วอ�นเป2นการน0าสื�บให�เห/นข�อเท/จจร�งแตกต างไปจากข�อความท��ระบไว�ในสื�ญญาไม ได�

Page 62: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

62

ฎ.5202/2542 ข�อความของสื�ญญาระบไว�ช้�ดแจ�ง ว า หน�งสื�อสื�ญญาก*�ย�มเง�นฉบ�บน�(ท0าข'(นระหว างจ0าเลยท�� 1

ก�บโจทก4 โดยจ0าเลยท�� 1 เป2นฝ่,ายผิ*�ก*� สื วนโจทก4เป2นฝ่,ายผิ*� ให�ก*� อ�กท�(งม�ข�อความระบว า สื�ญญาก*�ย�มเง�นฉบ�บน�(ท0าใน

นามของจ0าเลยท�� 1 แสืดงให�เห/นเจตนารมณี4อ�นช้�ดแจ�ง ของค* สื�ญญาว าม งเน�นให�จ0าเลยท�� 1 เท าน�(นท��เป2นค* สื�ญญา

ก�บโจทก4 สื วนจ0าเลยท�� 2 เป2นกรรมการผิ*�จ�ดการลงช้��อใน สื�ญญาก/เป2นการกระท0าในนามของจ0าเลยท�� 1 ซื้'�งเป2น

น�ต�บคคล หาใช้ จ0าเลยท�� 2 กระท0าในฐานะสื วนต�วไม แม�ม�ได� ประท�บตราของบร�ษ�ทจ0าเลยท�� 1 ไว� จ0าเลยท�� 2 ก/ไม ต�อง

ร วมก�บจ0าเลยท�� 1 ร�บผิ�ดตามสื�ญญาก*�ย�มเง�น การท��โจทก4น0าสื�บว า จ0าเลยท�� 2 ร วมก*�ย�มเง�นโจทก4

ด�วยถึ�อเป2นเร��องนอกเหน�อจากข�อความในสื�ญญาก*�ย�มเง�น เป2นการน0าสื�บเพ��มเต�มและเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความใน

เอกสืารต�องห�ามม�ให�ศาลร�บฟั%งพยานบคคล ตามป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข)

Page 63: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

63

ฎ.5984/2545 ป.พ.พ. มาตรา 821 บ�ญญ�ต�เก��ยวก�บความร�บผิ�ดของต�วการท��ม�ต อบคคลภายนอก

เท าน�(น ไม ม�ข�อความใดท��ก0าหนดให�บคคลภายนอก ต�องร�บผิ�ด หร�อ ม�ความผิ*กพ�นต อต�วการเลย บคคล

ภายนอกจ'งม�อ0านาจฟัAองให�ต�วการร�บผิ�ดได� แต บคคล ภายนอกไม อาจฟัAองต�วแทนได� และต�วการก/จะฟัAอง

บคคลภายนอกให�ร�บผิ�ดไม ได�เช้ นก�นเม��อจ0าเลยเป2นบคคลภายนอกจ'งหาอาจจะกล าว

อ�าง หร�อ พ�สื*จน4ว าโจทก4ซื้'�งลงช้��อเป2นผิ*�จะซื้�(อในสื�ญญา ท��ท0าก�บตนน�(นเป2นเพ�ยงต�วแทนเช้�ดของ ว. ต�วการ

เพ��อให�จ0าเลยไม ต�องผิ*กพ�น หร�อร�บผิ�ดตามสื�ญญาได�ไม ท�(งการท��จ0าเลยน0าสื�บว าโจทก4ไม ใช้ ผิ*�จะซื้�(อ แต ว. เป2นผิ*�

จะซื้�(อน�(น ย อมเป2นการน0าสื�บเปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในสื�ญญาจะซื้�(อจะขาย ซื้'�งต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา94 (ข)

Page 64: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

64

(2) บคคลภายนอกฟัAองต�วแทนให�ร�บผิ�ด

ต�วแทนจะน0าสื�บพยานบคคลว าตนไม ต�องร�บผิ�ดตามสื�ญญาเพราะเป2นต�วแทนไม ได� (ฎ.3/2516)

และ กรณี�ต�วแทนฟัAองบคคลภายนอกให�ร�บผิ�ดบคคลภายนอกจะน0าสื�บว าไม ต�องร�บผิ�ดเพราะต�วแทนไม ม�อ0านาจฟัAองไม ได�

เช้ นก�น (ฎ.2016/2513)

Page 65: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

65

(3) ต�วการและต�วแทนฟัAองก�นเองตามสื�ญญา ต�วแทน

น0าสื�บได�เสืมอ (ฎ.640/2489, ฎ.838/2493, ฎ. 1496/2496, ฎ. 495/2509 ฎ.833/2512, ฎ. 2487/2523, ฎ. 2796/2523,ฎ. 2342/2524)

ฎ.7125/2543 การท��โจทก4น0าสื�บพยานบคคลเพ��อแสืดงความเป2นมาอ�นแท�จร�งว าท��พ�พาทเป2นของ

โจทก4 จ0าเลยเป2นเพ�ยงผิ*�ม�ช้��อในโฉนดท��พ�พาทแทน โจทก4เท าน�(น และการน0าสื�บเช้ นน�(ย�งเป2นการน0าสื�บถึ'ง

การเป2นต�วการต�วแทนอ�กสื วนหน'�งซื้'�งไม จ0าต�องม�หล�กฐานเป2นหน�งสื�อ ท�(งน�( เพ��อให�เห/นถึ'งความสื�มพ�นธิ4ระหว างโจทก4ก�บจ0าเลย จ'งหาใช้ เป2นการน0าสื�บพยานบคคลแก�ไขเปล��ยนแปลงข�อความใน

เอกสืารตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) ไม

Page 66: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

66

3 การน0าสื�บถึ'งท��มาแห งม*ลหน�( หร�อ ม*ลเหต และเจตนาของค* สื�ญญา ไม ม�ผิลเป2นการเปล��ยนแปลง

แก�ไขเพ��มเต�ม หร�อต�ดทอนข�อความในเอกสืาร(ฎ.868/2509, ฎ.190/2510, ฎ.1669/2511,

ฎ.1656/2513, ฎ.3765/2516, ฎ.3052/2522, ฎ.755/2526, ฎ.4522/2530, ฎ.1861/2535, ฎ.1212/2536, ฎ.811/2537, ฎ.6657/2542, ฎ.3841/2543, ฎ. 5101/2545, ฎ.5126/2545)

ฎ.5126/2545 การท��จ0าเลยท�(งสืองน0าสื�บว าโจทก4จดทะเบ�ยนให�ท��ด�นพ�พาทแก จ0าเลยเน��องในโอกาสืท��จ0าเลยท�(งสืองสืมรสืก�น เพ��อให�ใช้�ท0ามาหาก�นเล�(ยง

ครอบคร�วสื�บไป ม�ใช้ เป2นการแก�ไขเปล��ยนแปลงเอกสืาร หล�กฐาน การจดทะเบ�ยนท��ระบว าให�โดยเสืน หา เพราะ

เป2นการน0าสื�บให�เห/นถึ'งม*ลเหตจ*งใจท��โจทก4ให�ท��ด�นพ�พาทแก จ0าเลยท�(งสืองว าเป2นการให�เน��องในโอกาสืใด

Page 67: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

67

4 กรณี�ท��ข�อความในเอกสืารไม ใช้ ประเด/นข�อพ�พาท

ประเด/นข�อพ�พาทไม เก��ยวก�บ ประเด/นข�อพ�พาทตามสื�ญญา แต ม�การ

อ�างสื งเอกสืารซื้'�งเป2นสื�ญญาน�(นเป2นพยานต อศาล

ฎ.3303/2532, ฎ.3641/2532, ฎ. 327/2534, ฎ. 2469/2535, ฎ.5045/2538, ฎ. 252/2540, ฎ. 3880/2540, ฎ.1656/2543

Page 68: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

68

ฎ.2584/2543 ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข) ห�ามเฉพาะการขอสื�บพยานบคคลประกอบข�ออ�างว าย�งม�

ข�อความเพ��มเต�ม หร�อ แก�ไขข�อความในเอกสืารเม��อม�กฎหมายบ�งค�บให�ต�องม�พยานเอกสืารมาแสืดงเท าน�(น

การท��ผิ*�ค�ดค�านร วมน0าสื�บกรรมการของผิ*� ค�ดค�านร วมเป2นพยานประกอบสื0าเนาเช้/คท�(ง 4

ฉบ�บว าผิ*�ค�ดค�านร วมช้0าระราคาท��ด�นพ�พาทท��ซื้�(อขายให�แก จ0าเลยต างไปจากราคาท��ระบไว�ในหน�งสื�อสื�ญญาซื้�(อขายท��ด�น เป2นการน0าสื�บถึ'งข�อความจร�งว าผิ*�ค�ดค�านร วมซื้�(อทร�พย4พ�พาทจากจ0าเลยมาใน

ราคาเท าใด ม�ใช้ เป2นการน0าสื�บเพ��อให�บ�งค�บตามสื�ญญาซื้�(อขายจ'งไม ต�องด�วยหล�กกฎหมายปFดปาก

และไม ต�องห�ามตาม ป.ว�.พ. มาตรา 94 (ข)

Page 69: การสืบพยานบุคคลแทนเอกสาร หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสาร (ป.วิ.พ

69

5 น0าสื�บพยานเอกสืารแก�ไขเอกสืารได� เพราะ ป.ว�.พ. มาตรา 94 ห�ามเฉพาะ

การน0าพยานบคคลเท าน�(น ด�งน�(นจ'งไม ห�ามค* ความท��จะน0าพยานเอกสืารเพ��อเพ��มเต�ม ต�ด

ทอน / แก�ไขเปล��ยนแปลงพยานเอกสืารด�วย ก�น (ฎ.1311/2515, ฎ.852/2520,

ฎ.3847/2541)ฎ.851/2544 การท��โจทก4น0าสื�บแผิ นพ�บโฆษณีา

เสืนอขายบ�านพร�อมท��ด�นของจ0าเลยท��ก0าหนดเวลาเร��ม ก อสืร�างได� และก0าหนดเวลาแล�วเสืร/จเพ��อจะอธิ�บายให�

เห/นช้�ดในสื�ญญาจะซื้�(อจะขายว าก0าหนดเวลาแล�วเสืร/จจะ เป2นว�น เวลาใด ม�ใช้ เป2นการน0าสื�บพยานบคคลเพ��อเพ��ม

เต�ม ต�ดทอน หร�อ เปล��ยนแปลงแก�ไขข�อความในเอกสืาร