ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ

îëíî.

éæ áîëíî.

ýõ/ áàòëóóëíà.

ÒÓÑÃÀÉ ÕÀÌÃÀÀËÀËÒÒÀÉ ÃÀÇÀÐ ÍÓÒÃÈÉÍ ÎÐ×ÍÛ Á¯ÑÈÉÍ ÒÓÕÀÉ 1997 îíû 10 äóãààð ñàðûí 23-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò

1 ä¿ãýýð ç¿éë.Õóóëèéí çîðèëò

1.1. Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòàãò îð÷íû á¿ñèéã òîãòîîõ, îð÷íû á¿ñýä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë.Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ

2.1. Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü, Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí òóõàé õóóëü, ýíý õóóëü áîëîí òýäãýýðò íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

Ç äóãààð ç¿éë.Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí îð÷íû á¿ñ

3.1. Äàðõàí öààçàò áîëîí áàéãàëèéí öîãöîëáîðò ãàçàðò ¿ç¿¿ëæ áàéãàà áóþó ¿ç¿¿ëæ áîëçîøã¿é ñºðºã íºëººëëèéã áàãàñãàõ, àðèëãàõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, òóõàéí ãàçàð íóòãèéã õàìãààëàõàä èðãýäèéí îðîëöîîã ºðãºæ¿¿ëýõ, òýäíèé àõóé àìüäðàëàà áàòàëãààæóóëàõ, áàéãàëèéí áàÿëãèéã çîõèñòîé àøèãëàõ øààðäëàãûã õàðãàëçàí òîãòîîñîí ãàçàð íóòãèéã îð÷íû á¿ñ ãýíý.

3.2. Ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðàë øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë áàéãàëèéí íººö ãàçàð, äóðñãàëò ãàçàðò îð÷íû á¿ñ, ò¿¿íèé çààãèéã òîãòîîæ á

Ç.3. Îð÷íû á¿ñ íü äàðõàí öààçàò ãàçðûí õèëèéí çààãèéí ãàäíà áàéõ áºãººä áàéãàëèéí öîãöîëáîð ãàçðûí õóâüä ò¿¿íèé õèëèéí çààãèéí ãàäíà áóþó õÿçãààðëàëòûí á¿ñòýé íü äàâõöñàí áà

4 ä¿ãýýð ç¿éë.Îð÷íû á¿ñèéã òîãòîîõ øàëãóóð

4.1. Äàðààõü øàëãóóðûã õàðãàëçàí îð÷íû á¿ñèéã òîãòîîíî: 4.1.1. Ýêîëîãèéí øàëãóóð: 4.1.1.à. ýêîëîãè, íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí îíöãîé à÷ õîëáîãäîë á¿õèé áèîëîãèéí òºðºë, ç¿éëèéã

õàìãààëàõ øààðäëàãàòàé ãàçàð íóòàã; 4.1.1.á. íýí õîâîð, õîâîð àí àìüòíû áàéðøèë, íóòàãøèëò, òàðõàö, òýäãýýðèéí í¿¿äëèéí çàì; 4.1.1.â. íýí õîâîð, õîâîð àí àìüòàí íóòàãøààã¿é áîëîâ÷ öààøèä íóòàãøèæ áîëîõ ãàçàð íóòàã; 4.1.1.ã. òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçðûí áàéãàëü îð÷èíä îíöãîé íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ãîë, ãîëûí ýõ, ñàâ

ãàçàð.

4.1.2. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí øàëãóóð: 4.1.2.à. òóõàéí òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçðààñ áàéãàëèéí áàÿëàã àøèãëàí îðëîãî îëäîã íóòãèéí

èðãýäèéí àìüäàðäàã ãàçàð íóòàã; 4.1.2.á. áàéãàëü îð÷íûã áîõèðäóóëàõ ýõ ¿¿ñâýðèéí áàéðøèë, íºëººëëèéí õ¿ðýý; 4.1.2.â. íóòãèéí õ¿í àì, àéë ºðõ, ìàëûí íÿãòðàë íü áýë÷ýýðèéí äààö, óñíû õàíãàìæèéí

õ¿ðýëöýýíä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ãàçàð íóòàã;4.1.2.ã. íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí õºãæèë íü òóõàéí òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð, ò¿¿íèé îð÷íû

áàéãàëü, áàéãàëèéí íººöººñ îíöãîé õàìààðàë á¿õèé ñóóðèí.

4.1.3. Áóñàä øàëãóóð: 4.1.3.à. áàéãàëèéí ºâºðìºö òîãòîö, îíöëîã á¿õèé ãàçàð íóòàã; 4.1.3.á. ò¿¿õ, ñî¸ëûí äóðñãàëò ç¿éëñ á¿õèé ãàçàð íóòàã.

5 äóãààð ç¿éë.Îð÷íû á¿ñèéí õèëèéí çààãèéã òîãòîîõ

5.1. Îð÷íû á¿ñèéã òîãòîîõîîñ ºìíº òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí õàìãààëàëòûí çàõèðãàà /öààøèä “õàìãààëàëòûí çàõèðãàà” ãýõ/ ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãàòàé õàìòðàí òóõàéí àñóóäëààð íóòãèéí èðãýäýä ìýäýýëýë ºãºõ, îð÷íû á¿ñ òîãòîîõ çîðèëãî, ýíý òàëààð ãàðñàí ñàíàë, îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, èðãýäèéí îðîëöîîíû òóõàé òàéëáàðëàí òàíèëöóóëñàí áàéâàë çîõèíî.

5.2. Õàìãààëàëòûí çàõèðãàà òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãàòàé õàìòðàí îð÷íû á¿ñýä õàìðóóëàõ ãàçàð íóòãèéã ýíý õóóëèéí 4 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí øàëãóóðûí äàãóó ñóäàëíà.

5.Ç. Ñóäàëãààíû á¿õ ìýäýýëëèéã 1:500000-ààñ áàãàã¿é ìàñøòàáòàé ãàçðûí çóðàãò áóóëãàæ ò¿¿íäýý ãàçàð, óñ, àí àìüòàí, îé, óðãàìëûí íººöèéã òóñãàíà.

5.4. Õàìãààëàëòûí çàõèðãàà ýíý õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëä çààñàí Ǻâëºëòýé õàìòðàí îð÷íû á¿ñèéí çààã òîãòîîõ ñàíàëûã áîëîâñðóóëæ, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãàä óëàìæèëíà.

5.5. Ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà ñàíàëûã õÿíàí ¿çýæ èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëààð õýëýëö¿¿ëæ áàéãàëü îð÷íû àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãààð /öààøèä “òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà” ã

5.6. Ýíý õóóëèéí Ç.1-ä çààñàí îð÷íû á¿ñèéí õèëèéí çààãèéã òóõàé ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òóõàéí ãàçðûã òóñãàé õàìãààëàëòàä àâñíààñ õîéø íýã æèëèéí äîòîð òîãòîîíî.

Íèéòëýãäñýí:"Àðäûí ýðõ", 199… îí, Äóãààð …, Õóóäàñ … äóãààð òàë

1

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ

Íèéòëýãäñýí:"Àðäûí ýðõ", 199… îí, Äóãààð …, Õóóäàñ … äóãààð òàë

2

6 äóãààð ç¿éë.Îð÷íû á¿ñèéí çºâëºë

6.1. Îð÷íû á¿ñèéí õºãæëèéã çîõèöóóëàõ, áàéãàëèéí áàÿëãèéã ç¿é çîõèñòîé àøèãëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõýä íóòãèéí èðãýäèéí îðîëöîîã ºðãºæ¿¿ëýõ çîðèëãî á¿õèé îðîí òîîíû áóñ îð÷íû á¿ñèéí çºâëºë /öààøèä “Çºâëºë” ãýõ/ àæèëëàíà.

6.2. Ǻâëºë íü ñîíäãîé òîîíû ãèø¿¿äòýé áàéõ áºãººä äàðààõü á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéíà: 6.2.1. ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷äýýñ õî¸ðîîñ äîîøã¿é

òºëººëºã÷; 6.2.2. íóòãèéí èðãýäýýñ ãóðâààñ äîîøã¿é òºëººëºã÷; 6.2.3. õàìãààëàëòûí çàõèðãààíààñ õî¸ð òºëººëºã÷.

6.Ç. Ǻâëºëä áàéãàëü îð÷íû ÷èãëýëýýð àæèëëàäàã òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ àæèëëàæ áîëíî.

6.4. Ǻâëºë äàðààõü ýðõ, ¿¿ðýãòýé: 6.4.1. òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòàã, ò¿¿íèé îð÷íû á¿ñýä õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòýä

îëîí íèéòèéí õÿíàëò òàâèõ; 6.4.2. îð÷íû á¿ñýä ãàçàð, áàéãàëèéí áóñàä áàÿëàã àøèãëàõòàé õîëáîãäñîí àñóóäëààð ñàíàë,

çºâëºìæ, òºñºë, îð÷íû á¿ñèéí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ; 6.4.3. îð÷íû á¿ñýä áàéãàëü îð÷íû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, îð÷íû á¿ñèéí ìåíåæìåíòèéí

òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõýä Çàñàã äàðãàä òóñëàõ, çºâëºõ, ñàíàë òàâèõ; 6.4.4. îð÷íû á¿ñèéí ñàíä õºðºí㺠òºâëºð¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, õóâààðèëàõ,

çàðöóóëàëòàä õÿíàëò òàâèõ; 6.4.5. òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòàã, ò¿¿íèé îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéã

ñóðòàë÷èëàõ, çîõèõ ìýäýýëëèéã îëîí íèéòýä ò¿ãýýõ.

7 äóãààð ç¿éë.Îð÷íû á¿ñèéí ñàí

7.1. Ǻâëºë íü òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçðûí îð÷íû á¿ñèéã õºãæ¿¿ëýõ, íóòãèéí èðãýäèéí àõóé àìüäðàëûã äýìæèõ çîðèëãî á¿õèé îð÷íû á¿ñèéí ñàí /öààøèä “ñàí” ãýõ/-ã áàéãóóëæ áîëíî.

7.2. Ñàí íü äàðààõü ýõ ¿¿ñâýðýýñ á¿ðäýíý: 7.2.1. ãàäààäûí áîëîí äîòîîäûí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, èðãýäèéí õàíäèâ; 7.2.2. îðîí íóòãèéí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëñýí òºñºë, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé îðëîãûí òîäîðõîé õýñýã; 7.2.3. áàéãàëü îð÷íû òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéã çºð÷ñºí ýòãýýäèéí ó÷ðóóëñàí õîõèðëûí íºõºí

òºëáºðèéí îðëîãûí òîäîðõîé õýñýã; 7.2.4. áóñàä îðëîãî.

7.Ç. Ýíý õóóëèéí 7.2.2, 7.2.3-ò çààñàí îðëîãîîñ ñàíä òºâëºð¿¿ëýõ õóâü õýìæýýã òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðàë òîãòîîíî.

7.4. Îð÷íû á¿ñèéí ñàíã äîð äóðäñàí àðãà õýìæýýíä çàðöóóëíà: 7.4.1. áàéãàëü îð÷íûã íºõºí ñýðãýýõ, îð÷íû äîðîéòëûã áóóðóóëàõ; 7.4.2. íóòãèéí èðãýäèéí àõóé àìüäðàëûã äýìæèõ, æèæèã ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõýä

òóñëàìæ, äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ; 7.4.Ç. áàéãàëü îð÷èíä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áóé ¿éëäâýðëýëèéí òåõíèê, òåõíîëîãèéã øèíý÷ëýõ; 7.4.4. áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ, îð÷íû á¿ñýä ñóäàëãàà õèéõ; 7.4.5. áàéãàëèéí àþóë, ãàìøãààñ ó÷èðñàí õîõèðëûã àðèëãàõ.

8 äóãààð ç¿éë.Îð÷íû á¿ñèéí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãºº

8.1. Çàñàã äàðãà íü õàìãààëàëòûí çàõèðãàà, çºâëºëòýé õàìòðàí ýíý õóóëüä çààñíû äàãóó îð÷íû á¿ñèéí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý.

8.2. Îð÷íû á¿ñèéí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãººíä äàðààõü ç¿éëèéã òóñãàíà: 8.2.1. íýí õîâîð, õîâîð àí àìüòàí, óðãàìàë, ò¿¿í÷ëýí ãàçàð, áàéãàëèéí áàÿëãèéí õàìãààëàõ,

àøèãëàõ ÷èãëýë, õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý; 8.2.2. îð÷íû á¿ñýä áàéãàëèéí íººöèéã çîõèñòîé àøèãëàõ ÷èãëýë, õýëáýð, óã ¿éë àæèëëàãààíààñ

òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòàã, îð÷íû á¿ñýä ¿ç¿¿ëýõ íºëººëëèéã áàãàñãàõ àðãà õýìæýý; 8.2.Ç. èðãýäèéí àæèë ýðõëýëò, íèéãìèéí àñóóäàë, òýäãýýðèéã øèéäâýðëýõ àðãà õýìæýý; 8.2.4. îð÷íû á¿ñýýð äàìæèí ºíãºðäºã àí àìüòàí í¿¿äýëëýõ çàì, ò¿¿íèéã õàìãààëàõ àðãà

õýìæýý; 8.2.5. îð÷íû á¿ñèéí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ çàðäàë,

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð.

9 ä¿ãýýð ç¿éë.Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýý

9.1. Îð÷íû á¿ñýä ¿éëäâýðèéí çîðèóëàëòààð ìîä áýëòãýõ, àí àãíàõ, àí÷äûí îòîã áàéãóóëàõ, àøèãò ìàëòìàë ýðæ õàéõ, îëáîðëîõ, óóë óóðõàéí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ, óñàí ñàí áàéãóóëàõ, äàëàí, õààëò áàðèõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü çîõèõ õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý õèéëãýíý.

9.2. Íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ä¿ãíýëòýä õàìãààëàëòûí çàõèðãààíû ñàíàë, ä¿ãíýëòèéã òóñãàíà.

10 äóãààð ç¿éë.Îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòýä òàâèõ õÿíàëò

10.1. Îð÷íû á¿ñýä ÿâóóëæ áàéãàà ¿éë àæèëëàãàà, îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòýä îðîí íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áîëîí òºðèéí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà õÿíàëò òàâèíà.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ

Íèéòëýãäñýí:"Àðäûí ýðõ", 199… îí, Äóãààð …, Õóóäàñ … äóãààð òàë

3

ãàðãàíà.

10.2. Ǻâëºë íü îð÷íû á¿ñýä õÿíàëò õýðýãæ¿¿ëýõýä òóõàéí îðîí íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áîëîí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëíý.

10.Ç. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà îð÷íû á¿ñèéí õàìãààëàëò, áàéãàëü îð÷íû òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòèéí òàëààðõ ãîìäëîî õîëáîãäîõ õóóëüä çààñàí æóðìûí äàãóó ø¿¿õ, óëñûí áàéöààã÷ áóþó çîõèõ øàòíû Çàñàã äàðãàä

10.4. Óëñûí áàéöààã÷, Çàñàã äàðãûí ãàðãàñàí øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðâºë ãîìäëîî ø¿¿õýä ãàðãàíà.

11 ä¿ãýýð ç¿éë.Õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãà

11.1. Ø¿¿ã÷ áóþó áàéãàëü îð÷íû óëñûí áàéöààã÷ á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä îð÷íû á¿ñýä áàéãàëü îð÷íû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñàí ýòãýýäýä Çàõèðãààíû õàðèóöëàãûí òóõàé õóóëü, Ýð¿¿ãèéí õóóëü, áóñàä õóóëüä çààñàí õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýíý.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÀÐÃÀ Ð.ÃÎÍ×ÈÃÄÎÐÆ