๒๗ การชวยชวตเชงยทธวธ

บทท ๖ การดแลรกษาภาวะการเสยเลอด

สวนท ๑ การหามเลอดจากบาดแผลทแขนขา บทนา

ก. การเสยชวตอนดบตนในสนามรบทปองกนไดคอการมเลอดออกมากทแขนขา ซงมกจะสามารถควบคมไดดวยการใชผาทาแผลกด การใชมอกด การยกแขนขาทบาดเจบใหสง ถาวธเหลานหามเลอดไมได กใชทนเกตเพอหามเลอดได

ข. ในบางสถานการณ เชนเมอแขนถกตดขาด ใหใชทนเกตไดเลยทนทเนองจากวธอนๆ หามเลอดไมได ค. ในการรบ เมอกาลงมการยงปะทะ ใหใชทนเกตแบบเรวเปนวธแรกทใชควบคมภยคกคามชวตจาก

การตกเลอดทแขนขา คาอธบายศพท

ตลอดบทเรยนนมคาศพททตองเรยนร ดงนนจะเกดประโยชนมากขนเมอทาความเขาใจความหมายของศพทตอไปนใหตรงกน

ก. ผาทาแผล หมายถงวสดทใชปดลงเหนอแผลโดยตรง ผาทาแผลดดซบเลอดจานวนหนงจะชวยใหเลอดจบตวเปนกอนเลอดแขงไดเรว ซงจะชวยอดปากแผลทาใหเลอดหยดไหล ผาทาแผลยงชวยปองกนบาดแผลจากการตดเชอปนเปอนและการบาดเจบเพมเตม

ข. ผาพนแผล คอวสดทใชยดผาปดแผลใหอยกบทเพอกนไมใหผาทาแผลเลอนหลดหรอทาใหคลอททกาลงจบตวกนแตกออก ปลายผาพนแผลนนเรยกวา “ หาง ”

ค. ผาทาแผลสนาม ประกอบดวยแผนซบฆาเชอ (ปลอดเชอ) สขาวตดมาพรอมผาพนแผล (ปกตสเขยวมะกอก) (ดภาพ) ผาทาแผลสนามบรรจมาในหอกระดาษและใสมาในซองพลาสตกปดสนท ผาทาแผลสนามมชอเรยกอกอยางคอ “ผาทาแผลปฐมพยาบาล” หรอ “ผาทาแผลรบ” ซงกาลงจะถกแทนทดวยผาทาแผลฉกเฉน

ภาพ ผาทาแผลสนาม

๒๘ การชวยชวตเชงยทธวธ

ง. ผาทาแผลฉกเฉน ประกอบดวยแผนซบฆาเชอสขาวพรอมหางอลาสตกและสวนกดทใชเพอเพมแรงกดบนบาดแผล ผาพนแผลชนดนยงเรยกอกวา ผาทาแผลฉกเฉน ผาพนแผลฉกเฉน ผาทาแผลกดอสราเอล ผาพนแผลอสราเอล กาลงเขามาแทนทผาทาแผลสนามในกระเปาชดปฐมพยาบาลของทหาร

ภาพ หอผาทาแผลฉกเฉน(เปดแลว)กบสงทบรรจขางใน จ. คอมแบท แอพพลเคชน ทนเกต

® Combat Application Tourniquet

® (CAT) คอเครองมอท

สรางขนมาเพอใชเปนทนเกตโดยเฉพาะ

การหามเลอดแบบตางๆ ๑. การใชผาทาแผลสนามกบแผลทแขนขา

ในขนตอนนสมมตวาผชวยเหลอไดทาการประเมนผบาดเจบตามทกลาวไวขางตน และไดทาขนตอนตางๆ ทจาเปนแลว ( เปดทางเดนหายใจ และอนๆ )

ก. เปดหาบาดแผล ทาทกวธ ฉก ตด ดง หรอยก เสอผาของผบาดเจบออกจากบรเวณบาดแผลกอน (ดวยกรรไกร หรอ มด) เพอทานจะไดเหนบาดแผลทงหมด แตหากมเสอผาตดหรอสงใดกตามอยทบรเวณบาดแผล ควรปลอยใหอยทเดมเพอหลกเลยงการบาดเจบเพมเตม ใหตดหรอฉกรอบ ๆ บรเวณทมวสดตดอยและไมแตะตองวสดนน อยาพยายามทาความสะอาดบาดแผล หามถอดเสอผาทปองกนออกหากอยในสภาพแวดลอมทมสารเคม ถาจาเปนใหใชผาพนแผลพนทบเสอผาทบรเวณแผลนน

ข. ตรวจปากแผลทงทางเขา และทางออก.กอนใชผาพนแผล ใหตรวจผบาดเจบอยางระมดระวงวามบาดแผลมากกวาหนงแหงหรอไม กระสนอาจทะลเขาหนงจดและทะลออกจดอน ปากแผลทางออกมกจะใหญกวาปากแผลทางเขา ถามทงปากแผลทางเขาและทางออก ตองพนแผลทงสองแผล

ขอควรระวง: ถามวตถพงเสยบรางกาย (แตไมทะลออก) หามพยายามเอาออกหรอดนเขาไป ใหพนผา ทาแผลรอบวตถและใชวสดนมๆสะอาดทหาไดมาทานวมหอหมวตถนน จะชวยพยงใหวตถนนอยกบทและปองกนไมใหบาดเจบเพมเตม พนผาพนแผลบนวตถนมนนเพอพยงใหอยกบท ค. ใชผาทาแผลสนาม (๑) ถอผาทาแผลสนามไวเหนอบาดแผล โดยหนดานทเปนสขาวไปทางบาดแผล. (๒) ดงหางทงสองจนผาทาแผลขยายออกและแบน ตามภาพ

๒๙ การชวยชวตเชงยทธวธ

ขอควรระวง หามสมผสดานสขาว(ฆาเชอ)ของผาทาแผล หามไมใหดานสขาวสมผสกบสงอนใดนอกเหนอจากบาดแผล (๓) วางผาทาแผลลงโดยใหดานทเปนสขาวแปะลงบนบาดแผล ตามภาพ

ง. ทาใหผาอยกบท

(๑) วางมอขางหนงลงบนผาทาแผลเพอจดผาใหอยกบท หมายเหต หากผบาดเจบยงมสต ใหเขาจบผาไวกบทขณะททานจะมดผา (๒) ใชมอขางทวางพนผาพนแผลรอบบาดแผลทบรเวณอวยวะทบาดเจบหนงรอบ ในขณะทพนนน ใหใชผาพนแผลปดผาทาแผลสวนทอาอย (โดยปกตผาพนแผลสามารถพนรอบบรเวณแขน/ขา ไดมากกวาหนงรอบ) เอาหางผาขนมาทบบนผาทาแผล ตามภาพ

(๓) พนหางอกขางหนงรอบอวยวะทบาดเจบในทศทางทสลบกบทางเดม ในขณะทพนนน ใหใชผาพนแผลปดผาทาแผลสวนทยงอาอย เอาหางผาขนมาทบบนผาทาแผล

๓๐ การชวยชวตเชงยทธวธ

หมายเหต ใชหางทงสองดานปดขอบทยงอาเพอปองกนวตถแปลกปลอมทจะเขาไปใตผาและทาใหบาดแผล ปนเปอนเชอ (๔) ผกหางทงสองแบบเงอนตายไวทขอบนอกของผาทาแผล หางผาควรมดแนนพอเพอไมใหผาทาแผลเลอนแตกควรหลวมพอทจะสอดนวเขาไปไดสองนวระหวางเงอนและผา ตามภาพ

จ. ตรวจสอบการไหลเวยนโลหต จดมงหมายในการใชผาทาแผลกเพอชวยใหเลอดจบตวเปนกอน ซงจะชวยกนไมใหเลอดไหลเพม การใชผาทาแผลสนามตองไมหยดการไหลเวยนเลอดทงแขนขา (นคอเหตผลทตองสามารถสอดนวสองนวเขาระหวางเงอนและผาทาแผลได) (๑) หลงจากผกเงอนแลว ใหตรวจการไหลเวยนโลหตใตผาพนแผล หากผวหนงบรเวณใตผาพนแผลเรมเยน มสชาและเกดอาการชา หรอชพจรเตนออนลง แสดงวาอาจพนแผลแนนเกนไปทาใหการไหลเวยนเลอด ไมสะดวก (๒) ถาการไหลเวยนโลหตถกขดขวางใหคลายเงอนออก แลวตรวจการไหลเวยนโลหตอกครง ถายงไมมการไหลเวยนโลหต ใหสงตวผบาดเจบถงแพทยดวนทสด จาเปนตองรกษาดวยแพทยเพอรกษาแขนขาเอาไว หมายเหต ถาบาดแผลยงคงมเลอดไหลอย อาจตองถอดผาทาแผลออกแลวประเมนบาดแผลใหม ปดผาทาแผลใหม มดผาทาแผลใหมอกครง หรอใชวธอนในการหามเลอด

๒. การใชมอกดแผล ถาสามารถทาไดใหใชมอกดบนผาทาแผลโดยตรง การกดแบบนจะชวยกดหลอดเลอดและสามารถหาม

เลอดได โดยกดทงไวประมาณ ๕-๑๐ นาท

หมายเหต หากผบาดเจบยงคงมสตและทาตามคาแนะนาได ทานสามารถใหเขากดแผลไวดวยตวเอง

๓๑ การชวยชวตเชงยทธวธ

๓. การยกแขน/ ขา ทมบาดแผลขน ยกแขน/ ขาของผบาดเจบ บรเวณทมบาดแผลขนใหสงเหนอระดบหวใจ เพอลดการไหลของเลอด

หากมบาดแผลบนขาใหยกเทาและหวเขาขนพาดไวทกลอง ทอนไม กอนหน หรอ วสดอน ๆ ตามภาพ บาดแผลบรเวณหนาแขนสามารถยกแขนไวบนหนาอกของผบาดเจบหากนอนหงาย หรอหากนงอยสามารถวางแขนไวบนศรษะ การยกบาดแผลขนและการกดแผลสามารถทาไดพรอมกนหากไมมบาดแผลทแตกหกรวมดวย

ขอควรระวง กอนการยกแขนขาใหตรวจหาดวามการแตกหกหรอไม กระดกหกทมองเหนได แขนขาผดรป และอนๆ) ถาสงสยวามการแตกหก หามยกแขนขาทบาดเจบจนกวาจะเขาเผอกไดอยางเหมาะสม ๔. การใชผากดแผล

หากเลอดยงคงซมออกจากผาทาแผล ใหใชมอกดแผล และยกบาดแผลขน (หากสามารถทาได) รวมทงใชผากดแผล ใหยกแขนขาทบาดเจบเอาไวตลอดเมอใชผากดแผล ก. มวนผาใหเปนกอนวางลงบนผาทาแผลตรงบรเวณบาดแผลพอด ตามภาพ โดยสามารถใชผาจากผาผกคอ ผาสามเหลยม ถงยงชพ เศษผา สงทฉกมาจากเสอผาหรอ วสดทใกลเคยงซงสามารถมวนพบได ๒-๓ ทบ

๓๒ การชวยชวตเชงยทธวธ

ข. วางผาสามเหลยมลงบนกอนผา และพนผาสามเหลยมปดผาทาแผลใหแนนรอบขา ตามภาพ

หมายเหต (๑) ทาผาสามเหลยมจากผามสลนในกระเปาปฐมพยาบาลของทานหรอวสดอนๆฉกเปนผาสามเหลยม วสดอนเชนผาเชดหนา ถงเทา หรอแถบผาทฉกจากเสอกใชได

(๒) วสดทเปนเสนเชน เชอกผกรองเทา ไมสามารถใชไดเนองจากทาใหหลอดเลอดถกกดและเนอเยอบรเวณนนตง ค. ผกหางผาสามเหลยมเปนเงอนตายเพอยดกอนผา เงอนทมดตายควรผกอยเหนอบาดแผลพอด ผาสามเหลยมควรแนนพอโดยสามารถใชนวเพยงหนงนวสอดเขาไปใตผาสามเหลยมได อยาผกแผลใหแนนเกนไปเพราะจะทาใหการไหลเวยนของเลอดตดขด แรงกดบนกอนผาชวยใหหลอดเลอดหดตวและหามเลอดได

ง. ตรวจการไหลเวยนของเลอดทดานลางของผากดแผล หากผวหนงบรเวณดานลางของผากดแผลเรมเยน มสชา และเกดอาการชา หรอชพจรบรเวณดานลางของผากดแผลเรมเตนชาลง แสดงวาผากดแผลแนนเกนไปใหคลายผาออกและมดปลายใหมอกครง หากยงไมมการไหลเวยนโลหตใหสงผบาดเจบสแพทยโดยเรวทสดเทาทจะทาได หมายเหต คลายผากดแผลไดและผกใหมโดยไมรบกวนการจบตวเปนกอนคลอทใตผาทาแผลสนาม

๓๓ การชวยชวตเชงยทธวธ

จ. ใชมอกดเหนอผากดแผล ขณะทยกแขนขาทบาดเจบขน (๑) ถาผากดแผลหามเลอดได ใหตรวจหาการบาดเจบอนๆ ขอควรระวง ตรวจหาบาดแผลบนรยางคทอยไกลออกไป(นวมอหรอนวเทา)เปนระยะๆเพอดวามการไหลเวยนโลหตเพยงพอหรอไม คลายผากดแผลและผกใหมถาบรเวณทอยตากวาผาทาแผลเยน สคลา และชา ถาการไหลเวยนโลหตไมกลบคนมา ใหสงผบาดเจบสแพทยเรวทสดเทาทจะทาได (๒) ถาบาดแผลยงคงมเลอดไหล ใหใชวธกดดวยนวถาทาได ถาทาการกดดวยนวไมไดหรอหามเลอดไมไดใหใชทนเกต

๕. การใชนวกด การใชนวกดคอการ “กดจด” เปนอกวธหนงในการหามเลอด วธนใชแรงกดจากนวมอ

นวหวแมมอ สนมอ หรอหวเขา เพอกดลงบนจดทเสนโลหตแดงใหญทหลอเลยงบรเวณบาดแผลอยใกลกบผวหนงชนนอกและอยเหนอกระดก แรงกดนอาจชวยปดหรอชะลอการไหลของเลอดจากหวใจสบาดแผล ใชวธนรวมกบการกดแผลและยกแผล

๓๔ การชวยชวตเชงยทธวธ

ภาพรางกายซกขวา ลาดบจากบนลงลาง ภาพรางกายซกซายลาดบจากบนลงลาง บาดแผลทขมบ หรอ หนงศรษะ บาดแผลทใบหนาสวนลาง (ตากวาตา)

บาดแผลทคอ บาดแผลทไหลหรอแขนสวนบน บาดแผลดานลางทแขนสวนบนและขอศอก บาดแผลทแขนสวนลาง

บาดแผลทมอ บาดแผลทตนขา บาดแผลทตนขา บาดแผลทเทา บาดแผลทขาสวนลาง

ตาแหนงทสาคญทใชบอย ก. แขน (เสนโลหตแดงทแขน) การกดดวยนวใชทตาแหนงนเพอหามเลอดจากอวยวะทอยตาไปจากแขนและขอศอก (๑) จดทกดจะอยทเหนอขอศอกดานในแขนในรองกลามเนอ (๒) ใชนวมอหรอนวหวแมมอ ออกแรงกดดานในแขนเหนอกระดก

ข. ขาหนบ (เสนโลหตแดงทโคนขา) การกดดวยนวใชทตาแหนงนเพอหามเลอดจากอวยวะทอยตาไปจากตนขาและขาทอนลาง (๒) จดทกดจะอยดานหนา ตรงกลางซอกขาหนบ (๒) ใชสนมอหรอหวเขากดเสนโลหตแดงเขากบกระดก โนมตวไปขางหนาเพอออกแรงกด สวนท ๒ การใชทนเกต การพจารณาวาเมอใดจาเปนตองใชทนเกต

ทนเกต คอสายรดทพนรอบระยางคเพอหามเลอดจากเสนโลหตแดงไมใหไหลเวยนมาถงแขนขาสวนทอยตากวาทนเกต ทนเกตใชเฉพาะเมอเลอดทไหลจากแขนขานนมความรนแรงจนเปนอนตรายตอชวตผบาดเจบจนถงตายได กลาวคอ

๑. บาดแผลบนแขนขา เลอดออกจากเสนโลหตแดงหลกทตนขา ขาทอนลาง หรอ แขนและเลอดออกจากเสนโลหตแดงหลายๆเสนอาจยากตอการหามเลอดดวยวธทไดบรรยายไวในสวนท ๑ ถาพบวาผากดแผลทมการกดอยางแนนหนาเกดชมไปดวยเลอดและยงคงมเลอดไหลไมหยดใหใชทนเกต หมายเหต สถานการณทางยทธวธอาจทาใหไมมเวลาหรอไมปลอดภยพอทจะทาการหามเลอดได ตามวธทควร วธการทตองแนะนาใหทาเมอตกอยใตสถานการณทางยทธวธขณะทมการยงตอบโตกนนน คอวธใชทนเกตแบบเรว ทนททผบาดเจบและทานอยในสถานการณทปลอดภยแลวใหนกถงการคลายทนเกต (หามถอดทนเกต) และใชการกดลงบนผากดแผลตรงบาดแผลเพอหามเลอด ๒. แขนขาขาดอยางสมบรณ

จงจาไววา ถาไมสามารถหามเลอดไดดวยวธอนใดนอกเหนอจากใชทนเกต กจงตระหนกวาจาตอง

เสยสละแขนขาเพอรกษาชวตไว เนองจากเสยเลอดมาก

๓๕ การชวยชวตเชงยทธวธ

๒.๑ แขนขาทขาดอาจขาดอยางสมบรณ ( แขนขาบาดเจบสาหสอยางสมบรณ) หรอขาดออกเปนบางสวน (สวนของแขนขายงตดอยกบผวหนงบางสวน) ทงสองแบบตองใชทนเกต ทงสองแบบมการเสยเลอดจากเสนเลอดแดงหลายเสนและไมสามารถควบคมไดดวยวธการทบรรยายไวในสวนท ๑ ๒.๒ ผทแขนขาขาดอาจไมมเลอดไหลเมอแรกปรากฏ แตอยางไรกควรตองใชทนเกต การทไมเหนเลอดไหลนนเนองมาจากกลไกการปองกนตวของรางกายตามปกต (การหดรดตวของหลอดเลอดและการจบตวเปนกอนเลอด) เมอแขนขาขาด อยางไรกตามเลอดจะเรมไหลออกเมอหลอดเลอดคลายตวหรอเมอกอนเลอดหลดตอนเคลอนยายผบาดเจบ การใชคอมแบท แอพพลเคชน ทนเกต

คอมแบท แอพพลเคชน ทนเกต The Combat Application Tourniquet (CAT- แคท) เปนทนเกตทเปนตวเลอกทด มประสทธภาพและใชไดรวดเรว ใช CAT ทมในชดปฐมพยายบาลสวนบคคลของทหาร ขนตอนและวธการใช CAT บรรยายไวดงตอไปน

ก. เอาทนเกตออกมาจากกระเปา ซงตองปนกระเปาทใชมอขางเดยวเปดได ข. เลอนหวงแถบตดในตวเขาไปตามระยางคทบาดเจบ(ภาพ A) ค. วางทนเกต (ภาพ B) ไวเหนอบาดแผล ๒ นว ขอควรระวง ถาบาดแผลอยตากวาหวเขาหรอขอศอก ใหใชทนเกตรดเหนอบาดแผลสองนว ถาทนเกตทอยตากวาหวเขาหรอขอศอกหามเลอดไมไดผล ใหใชทนเกตอนทสองรดเหนอขอ (หวเขาหรอขอศอก)ขนมาสองนว หามถอดทนเกตอนแรกทรดเอาไวแลว หมายเหต ทนเกตอนทสองอาจตองรดเหนอขอ (ขอศอกหรอหวเขา) เพราะรางกายสวนทตากวาขอ (ตนแขนหรอขา) มกระดกสองชน กระดกสองชนนเพมความยากในการกดรดหลอดเลอดแดงใหสนท รางกายสวนเหนอขอ (แขนหรอตนขา) มกระดกชนเดยวจงกดเสนเลอดแดงไดงายกวา ง. ดงปลายสายแถบตดในตวทหอยอยใหแนนเขาและรดทบกลบขางบนแถบ (ภาพ C,D) อยาตดแถบเขากบคลบแทงขน

แทงขน

แถบตดในตว แถบแทงขน

๓๖ การชวยชวตเชงยทธวธ

หมายเหต เมอใชทแขนหวงขดสายกไมจาเปนตอการใชทนเกตใหถกวธ อยางไรกตามกควรใชเพอเพมการปองกนเมอใชสองมอรดทนเกตเขาทขา วธใช คอ สอดสายแถบตดในตวเขาหวงขดสาย วธนยงชวยไมใหแถบเลอนหลวมในตอนยายผบาดเจบ จ. หมนแทงขนจนกระทงเลอดสแดงสดหยดไหล (ภาพ E) สวนเลอดสคลาจากเสนเลอดดายงคงไหลตออกสกพก ฉ. ใชคลบยดแทงขนใหอยกบท (ภาพ F) (๑) เพอเพมความปลอดภย (และทาเสมอกอนยายผบาดเจบ)ใหยดแทงขนดวยแถบแทงขน (๒) สาหรบระยางคคขนาดเลก ใหตดแถบตดในตวทใตแถบแทงขน ช. สาหรบระยางคคขนาดเลก ใหพนแถบตดในตวรอบรยางคนนตอไปจนทบแทงขน(ภาพ G) ซ. จบแถบแทงขนดงใหแนนและตดเขากบแถบเวลโคร (แถบหนามเตย)บนคลบแทงขน(ภาพ H) ถงขนน ผทสวมทนเกตกพรอมทจะถกสงตวเคลอนยาย

A. B.

C. D.

๓๗ การชวยชวตเชงยทธวธ

E. F.

ภาพ การใชแคทกบบาดแผลทแขน (มตอ)

G. H.

ผทสวมแคทกพรอมทจะถกสงตวเคลอนยาย

๓๘ การชวยชวตเชงยทธวธ

หมายเหต เมอใชแคททแขนหวงขดสายกไมจาเปน แตตองใชเพอเพมการปองกนเมอใชสองมอรดแคทเขาทขาวธนยงชวยไมใหแถบเลอนหลวมในตอนยายผบาดเจบ

A.สอดสายแถบตดในตวเขาหวงขดสาย B. ใชแคทกบขาขาด

ภาพ การใชแคทกบบาดแผลทตนขา (ใชกบระยางคขนาดใหญ) การใชทนเกตแสวงเครอง

ถาไมมทนเกตทออกแบบมาโดยเฉพาะ กยงสามารถประกอบทนเกตขนจากวสดทยดหยน มความแขงแรง เชนผากอซหรอผามสลน และเสอผา ทนเกตแสวงเครองใชรวมกบวตถแขงเปนแทง ทนเกตแสวงเครองควรมความกวางไมเกนสองนวเพอทาใหเนอเยอเสยหายนอยทสด

ก. รวบรวมวสดสาหรบทาทนเกต

๑. สายทนเกต ตองใชวสดทเปนแถบ แขงแรง งอและยดหยนได ซงควรจะมความกวางไมเกน ๒ นว หลงจากทพบแลว และยงคงขนาดเดมเมอใชรด ผาสามเหลยม ผาเชดหนา หรอแถบผาทพบแลวสามารถนามาใชได เขมขด เชอก แถบรดจากอปกรณโหลดสมภาระ มวนผากอซ แขนเสอทฉกออกมา กใชได หามใชลวดหรอเชอกผกรองเทาทาสายรด สายรดทมหนากวางจะไมทาอนตรายเนอเยอทอยใตสายรดในขณะทผกแนน หากใชสายรดขนาดเลกหนาแคบ เสนประสาทและเสนโลหตฝอยใตสายรดอาจเปนอนตรายอยางรนแรง

๓๙ การชวยชวตเชงยทธวธ

หมายเหต ภาพแสดงใหเหนวธการพบวสดใหเปนผาสามเหลยม วสดสเหลยมตดตามมมเฉยงกลายเปนผาพนแผล สามเหลยมสองผน ผาสามเหลยมแตละผนใชมาทาเปนผาสามเหลยมได

ภาพการพบผามสลนหรอผาสเหลยมใหเปนสายทนเกต

๔๐ การชวยชวตเชงยทธวธ

๒. แทงขน จาเปนตองใชแทงขนเพอขนสายทนเกตใหแนน วตถททาแทงขนสามารถทาจากเอาแทงอปกรณบางชนดเจดแปดแทงมาตงรวมกนแลวเอาเทปพน สามารถทาเอาไวแลวเกบไวในกระเปา ปฐมพยาบาล ถาไมมแทงขนกสามารถใชวตถแทงแขงได

๓. วสดทใชยดแทงขน วสดทใชมดเพมเตมนอาจจาเปนตองใชเพอรดแทงขนทนททขนทนเกตแนนแลว ใชผาหรอวสดทเหมอนกบสายทนเกตมาใชยดแทงขนได ข. เลอกบรเวณทจะขนสายรด เลอกจดทอยเหนอบาดแผลหรอสวนทถกตดขาดขนไป สองถงสนว

๑. หากแผลหรอบรเวณทถกตดอยทตนแขนหรอตนขาใหเลอกบรเวณทจะรดอยเหนอขอบบาดแผลหรอบรเวณทถกตดขนไป ๒ ถง ๔ นว ๒. หากบาดแผลหรอบรเวณทถกตดอยตากวาขอศอกหรอเขาใหเลอกบรเวณทจะรดเหนอเหนอขอบบาดแผลหรอบรเวณทถกตดขนไปสองนว ถาทนเกตทอยตากวาหวเขาหรอขอศอกหามเลอดไมไดผลใหใชทนเกตอนทสองรดเหนอขอ(หวเขาหรอขอศอก)ขนมาสองนว หามถอดทนเกตอนแรกทรดเอาไวแลว ขอควรระวง หามขนสายทนเกตรดบนขอตอหรอบนกระดกหก ค. ใชทนเกต

(๑) พนผาทใชทาสายทนเกตรอบบรเวณทจะรด (๒) ผกสายครงปม (เหมอนกบผกเชอกรองเทาทบแรก) ตามภาพ

ภาพ การใชทนเกตแสวงเครองเหนอหวเขา

๔๑ การชวยชวตเชงยทธวธ

(๓) วางแทงขนบนปม (๔) ผกทบปมเหนอแทงขนใหแนน

ภาพ การใชทนเกตแสวงเครองผกปมเตม

(๕) หมนแทงขนไปในทศเดยวกบเขมนาฬกาหรอยอนเขมกได ทาอยางใดอยางหนงจนกระทงสายทนเกตรดแนน และเลอดแดงสดๆหยดไหล เลอดแดงสดไหลจากเสนเลอดแดง โดยทวไปเลอดสเขมกวาจะไหลจากเสนเลอดดา เลอดสเขมนจะออกมาไดเรอยๆทละนอย แมวาขนสายรดอยางดแลวกตาม ไมควรมการเตนของชพจรในชวงลางของสายทนเกต

ภาพ หมนแทงขนรทนเกต

(๖) พนชนวสด (ผาสามเหลยม แถบผาทฉกมา หรออนๆ)รอบขา พนปลายผารดรอบปลายขางหนงของแทงขนเพอไมใหแทงขนหมนกลบ

(๗) ดงปลายทเหลอผกเขาดวยกนเปนเงอนตาย หมายเหต: ใชเทปในกระเปาปฐมพยาบาลมาพนยดแทงขนแทนแถบผากได

๔๒ การชวยชวตเชงยทธวธ

ภาพ ยดแทงขนดวยวตถเสรม

ทาเครองหมายผบาดเจบ ใชปากกาเขยนอกษร T และเวลาทรดทนเกตลงบนหนาผากผบาดเจบ ถาหาปากกาไมไดอาจใช

เลอดผบาดเจบหรอโคลนเขยน อกษร “T” จะชวยใหแพทยเหนไดทนทวาผบาดเจบไดรบการรดทนเกตมา

การทาแผลอวยวะขาด หลงจากใชสายทนเกตรดกบแขนขาทขาดแลวใหใชชดทาแผลทมความนมทาจากวสดทม

ความสามารถในการดดซบปดบนปลายตอแขนขาและรดดวยผาพนแผล ชดทาแผลนจะชวยปองกนเชอโรคและการบาดแผลเจบเพมเตม

สวนท ๓ การควบคมอาการชอค ๑.ระบอาการชอค

การชอคจากการขาดของเหลว(ปรมาณเลอดตา)สามารถทาใหถงแกความตายได การชอคจากการขาดของเหลว มกจะมเหตจากการเสยเลอดอยางรนแรง แตกอาจเกดจากการสญเสยของเหลวในรางกายจากการถกลวกเผาอยางรนแรงหรอ การขาดนาเนองจากอาเจยน ทองรวง หรอเหงอออกมากผดปกตจากการเจบปวยเนองจากความรอน ลกษณะและอาการของการชอคมดงน ๑. เหงอแตกแตผวหนงเยน (ผวหนงชน) ๒. ผวหนงซด ๓. กระสบกระสายหรอเปนกงวล ๔. กระหายนา ๕. สบสน ๖. มอตราการหายใจเรวกวาปกต ๗. ผวหนงเปนจดหรอเปนรอยคลา โดยเฉพาะทรอบปาก ๘. คลนไสและ/ หรออาเจยน

๔๓ การชวยชวตเชงยทธวธ

๒. การปองกนและรกษาอาการชอค ทาการควบคมอาการชอคไดทนทแมวายงไมมลกษณะอาการปรากฏใหเหน

ก. จดทาผบาดเจบ จดใหผบาดเจบนอนหงาย ถาเปนไปไดใหปผาคลมกนฝนหรอผาหมรองผบาดเจบเพอกนอณหภมหรอความชนจากพนดน ยกขาผบาดเจบขนใหเทาอยสงกวาระดบหวใจ (จะชวยใหเลอดทอยในเสนโลหตดากลบคนสหวใจ) ใชขอนไมเลกๆ เปสนาม กลอง มวนเสอ หรอวตถทมความมนคงหนนรองใตเทาหรอขอเทาผบาดเจบเพอใหขายกไวตลอดเวลา ขอควรระวง หามยกขาจนกวาจะดามขาทหกแลว (๑) บาดเจบทกระดกสนหลง จดใหผบาดเจบทสงสยวามอาการกระดกสนหลงแตกหกหรอบาดเจบทศรษะอยางรนแรงมการขยบเขยอนเคลอนไหวนอยทสด หามยกขาผบาดเจบ ถาเปนไปไดใหศรษะ คอ และหลงอยกบท (๒) บาดแผลเปดทอก ถาผบาดเจบตองการลกขนนง ชวยพยงใหเขานงพงผนง ตนไม หรอทพงอนๆ การนงอาจชวยใหเขาหายใจสะดวกขน ถาผบาดเจบตองการนอนลง จดทาใหเขานอนตะแคงในดานทเขาบาดเจบ (นอนตะแคงขางทบาดเจบอาจชวยควบคมความเจบปวด และยงชวยใหขางทไมบาดเจบ หายใจสะดวก) (๓) บาดแผลเปดททอง ใหผบาดเจบนอนหงายงอเขาชนขนโดยเทาวางราบตดพน การงอเขาจะชวยใหลดความตงทอง (๔) การบาดเจบขนาดเลกทศรษะ ผบาดเจบทมบาดแผลขนาดเลกทศรษะควรนง ถาผบาดเจบหายใจทางปากหรอไมอยากนง ใหเขานอนตะแคงหนบาดแผลขน เพอใหของเหลวไหลออกจากปากเขาไดดวย (๕) หมดสต ใหผบาดเจบทหมดสตนอนตะแคงและหนศรษะใหของเหลวไหลออกจากปากได ถาผบาดเจบอาเจยนใหรบใชนวกวาดเพอเปดทางเดนหายใจใหโลง

ข. ดามแขนขา ถาเหมาะสม การดามแขนขาทบาดเจบชวยลดการบาดเจบเพมเตมและลดความเจบปวดและความเสยงตออาการชอค (๑) ถาทแขนขามกระดกแตกหนงชนหรอมากกวา ใหใชเผอกออน ถาไมไดใชเผอกออนกบระยางค อาจทาใหกระดกทแตกหกตดเสนโลหต ประสาท และทาใหบาดเจบมากขน (๒) ถอเปนการปฏบตทดถามการดามแขน ตนแขน ตนขา หรอขาเมอมบาดแผลสาหสแมวาไมปรากฏอาการกระดกหก การยดแขนขาเอาไวไมใหขยบชวยหามเลอดและลดความเจบปวด จะลดการเคลอนไหวของกลามเนอซงชวยลดอตราการไหลของเลอด จงลดการเสยเลอด (๓) ถาผบาดเจบมแขนขาทขาดแตยงไมขาดออกจากรางกาย ใหดามแขนขานน

ค. ปองกนความหนาวเยนหรอความรอนสง (๑) ในอากาศหนาวเยน ใหหมตวผบาดเจบดวยผาหม ผาคลมกนฝน หรอวสดอนทหาไดเพอ ไมใหเขาเสยความรอนจากรางกาย ใชผาปรองทงดานลางดานบนเพอกนความหนาวใหเขา ขอควรระวง การเสยเลอดทาใหอณหภมรางกายลดตาลงไดแมในอากาศรอน (๒) ในอากาศอบอน ใหพาผบาดเจบเขารม ถาไมมรมเงาตามธรรมชาตใหตงรมแสวงเครองโดยใชผาคลมกนฝนกบกงไมหรอสงทหาได การพดใหผบาดเจบทาใหเหงอระเหยเรวและใหความเยนแกผบาดเจบ

ง. ใหความมนใจแกผบาดเจบ ทาใหเขาสงบ บอกผบาดเจบวากาลงชวยเขา มนใจในความสามารถของทานทจะชวยเขาไดและใหทราบวา”เปนความรบผดชอบ” คาพดและการกระทาของทานสามารถลดความกงวลของเขาไดมาก โปรดระวงคาพดทเกยวกบอาการของเขา

๔๔ การชวยชวตเชงยทธวธ

จ. มองหาความชวยเหลอ ถาเปนไปไดใหสงทหารไปขอความชวยเหลอจากเสนารกษ ขอควรระวง ถาผบาดเจบกาลงชอค หามใหอาหารหรอเครองดม ขอควรระวง ถาตองผละจากผบาดเจบไปหาความชวยเหลอทางการแพทย ใหบอกผบาดเจบวากาลงไปตามแพทยมาชวยเหลอและจะกลบมา กอนออกไปใหหนศรษะผบาดเจบตะแคง ทานจะชวยใหผบาดเจบไมสาลกถาเขาอาเจยน การสงตวผบาดเจบใหสายแพทย

สงตวผบาดเจบทมทนเกตดวยกลบสายแพทยไปยงหนวยแพทยทอย ใกลทสดใหเรวทสด เทาทจะเรวได ก. หามปกคลมทนเกต ปลอยใหเหนทนเกตเตมสายตาเพอแพทยไดพบไดเรว ข. เฝาดอาการผบาดเจบอยางตอเนอง วามอาการใดๆมากขนทจาเปนตองใชมาตรการปฐมพยาบาลเชนการเปดทางเดนหายใจ การผายปอดแบบเปาปาก การปองกนอาการชอค ค. ถามการแขนขาขาดรวมดวย ใหเกบสวนทขาดและสงชนสวนนนไปพรอมผบาดเจบ ถาทาไดใหลางชนสวนนนใหปราศจากเศษสง ใชผากอซแชนาเกลอพนไว ใสชนสวนนนลงในถงพลาสตกหรอผาสามเหลยมปดใหมดชด บรรจลงในกระตกเยน หามแชแขงชนสวนทขาด หามใชนาแขงแหงเพอทาใหชนสวนนนเยน ขอควรระวง หามวางชนสวนนนใหผบาดเจบมองเหน ง. ถายงไมขาดจากรางกาย ใหดามชนสวนนนไว